ผักชีฝรั่ง

ผกั สวนครู ผกั ชีฝร่ัง โดย......สำนกั งำน กศน.จงั หวดั พงั งำ

ผักชีฝร่งั ผกั ชีฝร่งั ชอ่ื สำมัญ Culantro, Long coriander, Sawtooth coriander ผกั ชฝี ร่ัง ชอื่ วทิ ยำศำสตร์ Eryngium foetidum L. จดั อยใู่ นวงศผ์ กั ชี (APIACEAE หรอื UMBELLIFERAE) ผกั ชฝี รงั่ มชี อ่ื ท้องถน่ิ อน่ื ๆ วำ่ ผกั ชดี อย ผกั จดี อย ผักจฝี รัง่ หอมปอ้ มกุลำ หอมป้อมกูลวำ ห้อมป้อมเป้อ (เชยี งใหม่, ภำคเหนือ), มะและเดำ๊ ะ (แม่ฮ่องสอน), ผักชีใบเลอื่ ย (ขอนแกน่ ,พิจติ ร), ผักหอมเทศ ผกั หอมเป (เลย ,ขอนแกน่ ), หอมปอ้ ม หอมเป (ชัยภมู )ิ , หอมนอ้ ยฮ้อ (อตุ รดติ ถ์), หอมปอ้ ม เปอะ (กำแพงเพชร) เปน็ ต้น ผกั ชฝี รงั่ เปน็ พืชลม้ ลุก จดั อยใู่ นวงศ์ผกั ชี โดยมีถ่ินกำเนิดในทวปี อเมริกำใต้ และประเทศเมก็ ซโิ ก แตป่ ัจจุบันมีกำรเพำะปลกู ทั่วโลก เปน็ ผักทม่ี กี ลิ่นหอม เฉพำะตวั มใี บสเี ขียวอ่อน ขอบใบมีลักษณะคล้ำยฟนั เลอ่ื ย และสำหรับวิธกี ำร เลือกซ้ือผกั ชฝี รั่งนั้นให้เลือกซือ้ เอำใบทเ่ี ขยี วสด ไมเ่ หลืองและเหี่ยว เมอ่ื ซื้อ มำแลว้ กเ็ ก็บใสถ่ งุ พลำสติกผกู ให้มิดชดิ แล้วนำไปแชต่ ู้เยน็ ในชอ่ งผักไดเ้ ลย

วิธีปลกู ผกั ชีฝรง่ั อุปกรณ์ที่ต้องเตรียมสำหรบั เพำะกลำ้ ผักชีฝร่ัง 1.เมลด็ ผักชฝี ร่ัง 2.ภำชนะสำหรับแชเ่ มล็ดผกั ชีฝร่งั 3.น้ำอณุ หภูมปิ กติ 4.นำ้ ร้อน 5.ผำ้ ชุบน้ำหมำดๆ 6.ภำชนะสำหรับใสผ่ ้ำชุบน้ำหมำดๆ 7.ดนิ ร่วนสำหรบั ปลูก วิธีกำรเพำะกล้ำผักชฝี รั่ง 1. นำภำชนะใสน่ ำ้ อุณหภูมิปกติผสมกบั นำ้ ร้อน 2. นำเมลด็ ผกั ชฝี ร่ังแชล่ งในภำชนะ ทงิ้ ไวข้ ้ำมคืนจำนวน 1 คนื 3. จำกนนั้ นำเมลด็ ท่ที ิ้งไว้คำ้ งคนื มำห่อผำ้ ชบุ น้ำหมำดๆ ทง้ิ ไวใ้ นร่มและ ขำ้ มคนื 1 คืน 4. แลว้ เตรยี มดนิ ปลูก รดนำ้ ใหช้ ุม่ นำเมล็ดวำงบนดินที่เตรียมไว้แลว้ โรย ดนิ ทบั หนำ้ เมล็ดจำกน้นั สเปรยน์ ำ้ บำงๆ ใส่เมล็ดผกั ชีฝรั่ง ท้ิงไว้จนเมล็ด กลำยเป็นกล้ำผักชฝี รง่ั

ขนั้ ตอนกำรปลกู ผกั ชีฝร่งั : 1.เตรยี มดนิ ไถปราบวชั พืช ปรับปรงุ พน้ื ที่ให้สมา่ เสมอกัน พยายามอย่าให้มีนา่้ ทว่ มขัง 2.ถ้าจะใหด้ ี ควรตากดินอยา่ งน้อย 2 สัปดาห์ เพ่ือเป็นการฆ่าเชื้อโรคในดนิ 3.ปลกู โดยการแยกหนอ่ จากต้นที่สมบรู ณ์มาปลกู ใหม่แยกแขนงจากต้นแม่ โดยแบ่ง ต้นแม่ออกเป็น 3 สว่ น คอื พ่อ แม่ ลูก โดยเลือกเอาตน้ พอ่ หรอื ต้นแมท่ ีม่ คี วาม สมบูรณ์ทสี่ ุดออกมาปลูกใหม่ ต่อไปเรอื่ ยๆ เช่น ตน้ แมม่ ี 10 แขนง กแ็ ยก ออกมา 3 แขนง เพอื่ ปลกู ใหม่ 4.เตรียมแปลงปลูกรดน่้าใหช้ มุ่ เป็นโคลนแล้วจงึ ยา้ ยแขนงผกั ชฝี รั่งทต่ี ้องการมาปลูก ระยะห่างระหว่างต้นประมาณ10เซนตเิ มตรระหวา่ งแถวประมาณ10เซนติเมตร

กำรดูแลรกั ษำ: ๏ หลังปลูก 15 วนั ใสป่ ุ๋ยเคมีสูตร 16-8-8 ประมาณ 50 กิโลกรัม/ไร่ โดยการหว่านแลว้ รดน้า่ ตามจนเปน็ โคลน ๏ นับตอ่ ไปอีกเม่ือต้นผักชฝี รง่ั อายุ 30 วันใส่ปุ๋ยมลู ไก่แห้งประมาณ 40 กระสอบ/ไร่ รดน้่าตามจนเป็นโคลนเช่นเดิม ๏ หลงั ใสป่ ุย๋ มลู ไก่ 3 วนั ฉดี พน่ ดว้ ยนา่้ หมักชีวภาพทกุ 3 วนั จนกระทัง่ ผกั ชฝี รั่งอายุประมาณ 60 วนั ก็หยุดบา่ รุง ๏ ผักชีฝร่งั อายุ 65 วัน ก็เรม่ิ ตัดขายไดเ้ ร่อื ยๆ โดยแบง่ ตัดจากต้นแม่ หลังตดั ขายครง้ั แรก ต้องฉีดพ่นบา่ รงุ ด้วยน่า้ หมกั ชีวภาพ และหมกั ทงิ้ ไวป้ ระมาณ 15 วัน จงึ จะสามารถตดั ไดใ้ หม่อกี คร้งั ๏ ปลกู เพียงคร้งั เดยี วสามารถเกบ็ ผลผลิตขายได้ตอ่ เน่ือง 5-6 ปี จงึ รื้อแปลงปลกู ใหม่

สูตรปยุ๋ น้ำหมักชีวภำพบำรงุ ผักชีฝรงั่ 1.หอยเชอร่จี ่านวน 10 กโิ ลกรมั 2.กากน่้าตาลจา่ นวน 10 กโิ ลกรมั 3.สารพด.2 จ่านวน 1 ซอง 4.นา่้ เปล่าจา่ นวน 10 ลิตร วิธกี ำรทำ น่าสว่ นผสมท้งั หมดมาหมกั รวมกนั ใส่ถงั พลาสตกิ นานประมาณ 20 วัน กรองเอา นา้่ หมกั มาใช้ประโยชน์ได้ การน่าไปใช้ ใช้น้่าหมกั ปรมิ าณ 1.25 ลิตร+ นา่้ 20 ลติ ร ฉดี พ่นบา่ รงุ ผักชีฝรง่ั ทกุ 3 วนั ต้ังแตอ่ ายุ 33 วนั จนถึงอายุ 60 วนั และฉดี พ่นบ่ารงุ ผกั ชฝี รั่ง หลังตดั ขายทุกคร้งั จะชว่ ยบ่ารุงการเจริญเตบิ โต และตา้ นทานโรคราสนิม และโรครากเน่าโคนเนา่ ได้ เป็นอย่างดี

กำรเกบ็ เก่ยี วผลผลติ หลังจากทีป่ ลูกผกั ชฝี รง่ั ไปได้ประมาณ 4 เดือน ก็เปน็ ชว่ งทีเ่ ริม่ เกบ็ เกี่ยว ผลผลิตได้แล้ว เพ่ือให้ถอนได้สะดวกควรรดน้่าให้ช่มุ เสียกอ่ น โดยถอนท้งั ตน้ ใหม้ ี รากติดข้ึนมาดว้ ย หรอื ใช้มีดตดั ทลี ะตน้ ก็ได้ น่าไปล้างทา่ ความสะอาด คดั เลอื กใบท่ี เสียทิ้งไป แลว้ น่าไปบรรจุ โรคและแมลงศตั รพู ืช โรคใบไหม้-ใช้สารเคมเี บนเลท ประมาณ 6-12 กรมั ผสมกับน่้า 20 ลิตร ใช้ฉีดพ่นเพื่อเป็นการป้องกนั โรคโคนเนา่ -ใช้สารเคมีแอนติโกร 2.1% จ่านวน 30-60 กรมั ผสมกับน้า่ 20 ลิตร ฉดี พน่ เพอ่ื ป้องกนั หนอนกนิ ใบ-ใช้สารเคมกี า่ จดั หนอนผเี ส้ือฉีดพน่ ปอ้ งกนั การระบาด หอยทาก-มักพบระบาดกับแปลงปลูกทอี่ ยูใ่ นที่ลมุ่ หรืออยู่ใกลก้ ับหญา้ หรือป่ารก ควรใหก้ ารดูแลสม่าเสมอ เพอื่ ป้องกันและก่าจดั

ประโยชน์ ผกั ชฝี ร่ังจะอุดมไปด้วยคณุ คา่ ทางโภชนาการ อยา่ งมากมาย ไดแ้ ก่ เบตา้ แคโรทีน วติ ามินเอ วติ ามนิ บี1 วติ ามนิ บี2 วติ ามนิ บี3 วิตามนิ ซี ธาตุ แคลเซยี ม ธาตุเหล็ก ไนอาซนิ นา่้ มนั หอมระเหย กรดโฟลิก และเมอื ก (mucilage) และยงั มี สารอพิเจนิน ทช่ี ว่ ยยบั ยงั้ เซลลม์ ะเรง็ เตา้ นมบาง ชนดิ ได้ แมจ้ ะมสี ารอาหารที่มีคุณคา่ ต่อรา่ งกายมาก เพียงใด แต่ก็ควรรับประทานในปรมิ าณที่ พอเหมาะพอดี ไมค่ วรให้มากหรือนอ้ ยจนเกนิ ไป เนอ่ื งจากในผกั ชีฝรง่ั จะมีกรด ออซาลิก(Oxalic acid) อยใู่ นปริมาณท่ีสงู มาก ซ่ึงอาจส่งผล กระทบต่อร่างกายท่าใหเ้ กิดเปน็ โรคน่ิวในไต หรือในกระเพาะปสั สาวะได้

สรรพคณุ ทำงยำ ราก-ใช้ต้มนา้่ ดืม่ เพือ่ รกั ษาอาการน้า่ เหลอื งเสยี ฝี แผล พุพอง แก้เลอื ดกา่ เดาไหล ช่วยกระตุ้นร่างกาย ขบั เหงอ่ื แก้ ไข้ ขับปัสสาวะ ใบ-ใชร้ ับประทานสด ต้มนา่้ ด่ืม ช่วยบ่ารงุ กระดกู และฟนั รกั ษาสมดุลในรา่ งกาย กระตุ้นร่างกาย แกไ้ ข้ แกอ้ าการหวัด ระบายท้อง แกอ้ าการท้องอืดท้องเฟอ้ ยบั ยัง้ และชะลอการ ขยายตัวของเซลลม์ ะเร็ง ชะลอการเสอื่ มของเซลล์ ใช้ตา่ พอกรกั ษาผดผน่ื คัน รกั ษาแผลเรือ้ รงั ลา่ ต้น- ใชต้ ม้ น่้าดมื่ หรือรบั ประทานเป็นผกั สด เพ่ือชว่ ย บ่ารุงผวิ พรรณ เส้นผม และเลบ็ ลดความดันโลหติ บรรเทา อาการปวดศีรษะ แก้ไขม้ าลาเรีย ช่วยขบั ลม ใชเ้ ป็นยาระบาย แกอ้ าการอาหารเป็นพิษ ฆ่าเชอื้ โรค แก้พิษงู แกพ้ ิษแมลง สัตวก์ ดั ต่อย แก้อาการปวดเมอ่ื ยตามร่างกาย

ประโยชนข์ องผกั ชีฝรงั่ 1. ผกั ชฝี ร่งั มีสำรตอ่ ต้ำนอนมุ ลู อิสระสงู ซ่งึ ชว่ ยชะลอกำรเส่ือมของเซลล์ ตำ่ ง ๆ ในร่ำงกำย (ใบ) 2. ผกั ชฝี รั่งมีประโยชน์ชว่ ยบำรงุ กระดูกและฟันให้แข็งแรง (ใบ) 3. ชว่ ยยับยงั้ และชะลอกำรขยำยตวั ของเซลลม์ ะเร็ง ช่วยป้องกนั กำรเกดิ โรคมะเรง็ (ใบ) 4. ชว่ ยลดระดับควำมดนั โลหิต (ลำตน้ ) 5. ช่วยทำใหต้ ่อมไทรอยด์ทำงำนได้อยำ่ งเป็นปกติ (ลำตน้ ) 6. ชว่ ยบำรุงผิวพรรณ เสน้ ผม และเลบ็ ให้แขง็ แรง (ลำตน้ ) 7. ช่วยรกั ษำสมดลุ ในร่ำงกำยไดเ้ ปน็ อย่ำงดี (ใบทำเปน็ ชำชงดมื่ วันละ 3 ถว้ ย) 8. ชว่ ยกระตุ้นรำ่ งกำย (ใบ, น้ำต้มจำกรำก) 9. ชว่ ยบรรเทำอำกำรปวดศีรษะ (ทั้งตน้ ) 10. ชว่ ยขบั เหงื่อ (นำ้ ต้มจำกรำก 11. ช่วยแกไ้ ข้ (ใบ, น้ำต้มจำกรำก) 12. ชว่ ยแกไ้ ขม้ ำลำเรีย ด้วยกำรใช้ลำต้นของผักชฝี รง่ั นำมำตม้ กบั น้ำแลว้ นำมำดืม่ (ลำตน้ ) 13. ชว่ ยแกอ้ ำกำรหวัด (ใบ) 14. ช่วยระบำยท้อง ด้วยกำรใช้น้ำค้ันหรอื น้ำต้มจำกใบนำมำดม่ื (ใบ) 15. ชว่ ยขับลมในกระเพำะอำหำร (ลำต้น) 16. ใช้เปน็ ยำถำ่ ย ด้วยกำรใชล้ ำต้นของผกั ชีฝรัง่ นำมำตม้ กับนำ้ แล้วนำมำ ดื่ม (ลำตน้ ) 17. ช่วยแกอ้ ำกำรท้องอดื ท้องเฟ้อ (ใบ)

18. ช่วยแก้อำกำรอำหำรเป็นพิษ (ทงั้ ต้น) 19. ช่วยขับปัสสำวะ (น้ำตม้ จำกรำก) 20. ช่วยรกั ษำผดผืน่ คนั ตำมผิวหนงั 21. ชว่ ยฆ่ำเช้อื โรค (ลำตน้ ) 22. ช่วยแกพ้ ิษงู ด้วยกำรใช้ลำต้นนำมำตำแลว้ นำมำพอกบริเวณท่โี ดนกัด (ลำตน้ ) 23. ช่วยแกพ้ ิษแมลงสัตว์กัดตอ่ ย (ทง้ั ต้น) 24. ชว่ ยรักษำแผลเรื้อรงั ด้วยกำรใชใ้ บนำมำตำแลว้ พอกบริเวณท่ีเปน็ (ใบ) 25. มสี ่วนช่วยทำใหเ้ ลอื ดหยุดไหลเรว็ ขึ้น (ใบ) 26. ช่วยแก้อำกำรปวดเมือ่ ยตำมรำ่ งกำย ดว้ ยกำรใช้ตน้ ของผกั ชฝี รัง่ นำมำต 27. ผสมกับนำ้ มันงำแลว้ นำไปหมกไฟให้สกุ จึงคอ่ ยนำมำประคบแก้อำกำร ปวดเม่อื ย (ลำตน้ ) 28. ชว่ ยแกบ้ วม ด้วยกำรใชใ้ บนำมำตำแลว้ พอกบริเวณทเี่ ปน็ (ใบ) 29. ช่วยทดแทนกำรเสียธำตเุ หล็กสำหรบั หญงิ ใหน้ มบตุ ร (ใบ) 30. ผกั ชฝี รัง่ มีสรรพคุณช่วยบำรงุ กำหนัด เสริมสร้ำงควำมตอ้ งกำรทำงเพศ (นำ้ ต้มจำกทงั้ ต้น) 31. ช่วยดบั กลน่ิ ปำกไดเ้ ปน็ อยำ่ งดีและทำใหล้ มหำยใจสดช่ืนขนึ้ (ใบ) 32. ช่วยเพ่มิ รสชำติให้อำหำร (ใบ) 33. ช่วยดบั กล่ินคำวอำหำร (ใบ) 34. ใบและใบออ่ นของผกั ชฝี ร่ังนิยมนำมำรบั ประทำนเป็นผกั สด อำจจะเปน็ ผัก แกลม้ กบั นำ้ พริก ลำบ กอ้ ย และยำตำ่ ง ๆ รวมไปถงึ สำรพัดตม้ ยำด้วย (ใบ)

ขอขอบคณุ ขอ้ มูลจำก แหล่งอ้ำงองิ : วกิ พิ ีเดยี สำรำนุกรมเสรี, ดำรำวรรณ ทวศี กั ด์ิบวรกุล, ผัก พ้นื บ้ำนอำหำรพืน้ เมอื ง, ห้องปฏบิ ตั ิกำรกองโภชนำ กรมอนำมยั , สำนกั งำนกองทนุ สนับสนนุ กำรสรำ้ งเสริมสขุ ภำพ (สสส.) https://medthai.com/ https://www.honestdocs.co https://www.sanook.com https://www.vichakaset.com