วิชาการบัญชีร่วมค้าและฝากขาย รหัส 20201-2104

ครู วชิ าการบญั ชรี ว่ มคา้ และฝากขาย รหัสวชิ า 20201-2104 หนว่ ยที่ 2 วิธีการและขน้ั ตอนการจดั ทาบญั ชีของกจิ การรว่ มคา้ 098-2184324 ID: 098-2184324 สอนโดย อ.พัชรพร มากมณี



กิจการรว่ มค้ามีวิธีการบนั ทึกบญั ชีโดยทวั่ ไป 2 วิธี ได้แก่ 1 การบนั ทึกบญั ชีของกิจการร่วมค้า โดยวิธีผ้รู ่วมค้าแต่ ละฝ่ ายจดบนั ทึกรายการทงั้ สิ้นในสมดุ บญั ชีของตน 2 การบนั ทึกบญั ชีของกิจการร่วมค้า โดย วิธีการบญั ชีท่ีใช้สมดุ บญั ชีชดุ หน่ึงต่างหาก 13

เป็ นวิธีการท่ีผ้รู ่วมค้าแต่ละคนบนั ทึกรายการเกี่ยวกบั การร่วมค้าใน สมดุ บญั ชีของตนเองบนั ทึกรายการค้าปกติ โดยเปิ ดบญั ชีต่างๆ เพื่อบนั ทึกทกุ รายการท่ีเก่ียวกบั การร่วมค้า โดยไม่คานึงว่ารายการนัน้ จะเกี่ยวข้องกบั ตนเองหรือไม่ วิธีการนี้หลงั จากได้บนั ทึก ในสมดุ บญั ชีแล้ว ต้องแจ้งให้ผรู้ ว่ มค้าคนอ่ืน ได้บนั ทึกรายการตามไปด้วย 14

กรณีท่ีกิจการร่วมค้ากระทาในระยะเวลาสนั้ และผ้รู ่วมค้าแต่ละคนเปิ ด บญั ชีท่ีเก่ียวกบั กิจการร่วมค้ารวมกบั สมุดบญั ชีของตนเอง โดยมีบญั ชีค้าร่วม (Joint Venture Account) และบญั ชีผ้รู ่วมค้าคนอ่ืนๆ และรายการที่เกิดขึ้น เก่ียวกบั กิจการร่วมค้าทุกรายการ ผ้รู ่วมค้าแต่ละคนจะบนั ทึกไว้ในสมุดบญั ชี ของตนเอง แม้จะไม่เกี่ยวข้องกต็ าม ซึ่งมีบญั ชีที่เก่ียวข้องดงั นี้ บัญชี ร่วมค้า มีลักษณะเป็ นบัญชี สรปุ ผลกาไรขาดทนุ จากการร่วมค้า บญั ชีรว่ มค้า ผรู้ ว่ มค้าแต่ละคนจะเปิ ดบญั ชีผ้รู ่วมค้าคนอื่นๆ ที่ทาการร่วมค้าด้วยกนั ซึ่งจะมีลกั ษณะเหมือนบญั ชีทุนของ ผู้ร่วมค้าแต่ละคนเพ่ือใช้บนั ทึกส่วนได้เสียของผู้ร่วมค้า แต่ละคน 15

การบนั ทึกบญั ชีการร่วมค้าโดยไม่เปิ ดสมดุ บญั ชีกิจการ รว่ มค้าแยกต่างหากสามารถบนั ทึกบญั ชีได้ 2 กรณี คือ กรณีท่ี ก า ร บ ัน ทึ ก ร า ย ก า ร บญั ชีเม่ือการร่วมค้าสิ้นสดุ กรณีที่ การบนั ทึกรายการ บญั ชีเมื่อการร่วมค้าไม่สิ้นสดุ 16

สรปุ ได้ว่าการบนั ทึกบญั ชีของกิจการร่วมค้าโดยวิธีผ้รู ่วมค้าแต่ละฝ่ าย จดบนั ทึกรายการทงั้ สิ้นในสมดุ บญั ชีของตนเป็นดงั นี้ สินทรพั ยแ์ ละหนี้สินของกิจการร่วมค้าจะบนั ทึกรวมอย่ใู นสินทรพั ยแ์ ละหนี้สิน ของผรู้ ่วมค้าท่ีเกี่ยวข้อง บญั ชีร่วมค้าที่ผ้รู ่วมค้าแต่ละคนเปิ ดซึ่งมีรายการเหมือนกนั เปรียบเสมือนบญั ชี รายได้และค่าใช้จ่ายและบญั ชีกาไรขาดทุนของกิจการ ยอดคงเหลือของบญั ชีนี้ แสดงถงึ ผลการดาเนินงานของกิจการว่ามีกาไรหรอื ขาดทนุ ผ้รู ่วมค้าทุกคนจะเปิ ดบญั ชีร่วมค้า และบญั ชีร่วมค้าคนอ่ืนๆ เพอ่ื บนั ทึกรายการ ทงั้ หมดของกิจการรว่ มค้า ซึ่งรวมทงั้ รายการค้ารว่ มที่ไม่เกี่ยวข้องกบั ตนเองด้วย ผรู้ ่วมค้าทกุ คนจะเปิ ดบญั ชีร่วมค้า และบญั ชีรว่ มค้าคนอื่นๆ เพ่ือบนั ทึกรายการ ทงั้ หมดของกิจการร่วมค้า ซึ่งรวมทงั้ รายการค้าร่วมท่ีไม่เก่ียวข้องกบั ตนเอง ด้วย 17

วิธีนี้เป็ นวิธีที่จะต้องมีผู้จดั การเป็ น ผู้รับผิดชอบบัญชีท่ีเปิ ดขึ้นต่างหาก เพื่อ บนั ทึกรายการของกิจการร่วมค้า เงินลงทุน ของผู้ร่วมค้า รายได้ และค่าใช้จ่ายต่างๆ ของการร่วมค้า ผ้รู ่วมค้าแต่ละคนจะบนั ทึก เ ฉ พ า ะ ร า ย ก า ร ท่ี เ กี่ ย ว ข้ อ ง กับ ส่ ว น ข อ ง ตนเองเท่านัน้ ส่วนของผ้รู ่วมค้าคนอื่นๆ ไม่ ต้องบนั ทึกรายการ 18

มีสมุดบญั ชีของกิจการร่วมค้าโดยเฉพาะ เพื่อบนั ทึกรายการเงินลงทุน ของผ้รู ่วมค้า รายได้และค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวกบั การร่วมค้า ผ้รู ่วมค้าท่ีทาหน้าที่ เป็ นผ้จู ดั การจะเป็ นผ้บู นั ทึกรายการต่างๆ ทงั้ หมด ที่เก่ียวกบั การร่วมค้าใน สมุดบญั ชีชุดนี้ ส่วนผ้รู ่วมค้าแต่ละคน (รวมทงั้ ผ้รู ่วมค้าที่ทาหน้าท่ีเป็ นผ้จู ดั การ) จะบนั ทึกเฉพาะรายการที่ตนรบั หรือจ่ายที่เกี่ยวกบั การร่วมค้าในสมุดบญั ชี ของตนเท่านัน้ บญั ชีที่จะต้องเปิ ดใช้เพื่อบนั ทึกรายการตามวิธีนี้มีดงั นี้ สมุดบญั ชีชุดที่เปิ ดเพื่อบนั ทึกรายการร่วมค้าจะ มีบญั ชีต่างๆ เหมือนกับบญั ชีของการดาเนิ น กิจการค้าปกติ ในสมุดบญั ชีชุดนี้จะไม่มีบญั ชี ร่วมค้า แต่จะมีบญั ชีกาไรขาดทุนเพื่อใช้ในการ สรปุ ผลการดาเนินงานแทนบญั ชีร่วมค้า 19

ผรู้ ่วมค้าแต่ละคนจะเปิ ดบญั ชีรว่ มค้าหรอื บญั ชีเงินลงทุนในกิจการร่วม ค้า (Investment Joint Venture Account) ใน สมดุ บญั ชีของตน เพ่ือบนั ทึกรายการรว่ มค้าเฉพาะ ท่ีเกี่ยวกบั ตนเองเท่านัน้ ส่วนรายการรว่ มค้าท่ีเป็น ของร่วมค้าคนอื่นจะไปปรากฏอย่ใู นบญั ชีรว่ มค้า ของผรู้ ่วมค้าคนนัน้ เท่านัน้ ดงั นัน้ บญั ชีร่วมค้า ท่ีผรู้ ่วมค้าแต่ละคนเปิ ดขึน้ ตามวิธีนี้จะมี รายการไม่เหมือนกนั ทกุ คน เพราะแต่ละคน จะบนั ทึกแต่รายการที่เป็นของตนเองเท่านัน้ ซึ่งตรงข้ามกบั บญั ชีรว่ มค้าตามวิธีท่ี 1 20

การบนั ทึกบญั ชีร่วมค้าโดยเปิ ดสมุดบญั ชีกิจการร่วม ค้าแยกต่างหากบนั ทึกได้ 2 กรณี คือ กรณีท่ี การบนั ทึกรายการบญั ชีเม่ือการรว่ มค้าสิ้นสดุ กรณีที่ การบนั ทึกรายการบญั ชีเม่ือการรว่ มค้าไม่สิ้นสดุ 21

ดงั นัน้ จึงสรปุ ได้ว่าการบนั ทึกบญั ชีของกิจการร่วมค้าวิธีท่ีใช้สมุด บญั ชีชดุ หนึ่งต่างหากเป็นดงั นี้ สินทรพั ยแ์ ละหนี้สินของกิจการร่วมค้า จะบนั ทึกในสมุดบญั ชีของ กิจการร่วมค้าอย่างชดั เจน สมุดบญั ชีของกิจการร่วมค้าจะมีบญั ชีแยกประเภทรายได้ และค่าใช้จ่ายต่างๆ เหมือนกิจการค้าธรรมดา ซึ่งจะปิ ดไปบญั ชี กาไรขาดทนุ เพื่อหาผลการดาเนินงาน กิจการร่วมค้าจะมีสมุดบญั ชีเพื่อบนั ทึกรายการ ร่วมค้าโดยเฉพาะ โดยเปิ ดบญั ชีต่างๆ เหมือนบญั ชีของกิจการค้าปกติ ส่วน ผ้คู ้าร่วมแต่ละคนจะเปิ ดบญั ชีร่วมค้าหรือบญั ชีเงินลงทุนในกิจการร่วมค้าเพ่ือ บนั ทึกรายการร่วมค้าเฉพาะท่ีเก่ียวข้องกบั ตนเองเท่านัน้ ในสมุดบญั ชีของตน ทาให้ผรู้ ่วมค้าแต่ละคนทราบยอดเงินลงทนุ ในกิจการร่วมค้าได้ทนั ที 22

วิธีการบนั ทึกบญั ชีสาหรบั การร่วมค้ามี 2 วิธี ได้แก่ 1. วิธีการบนั ทึกบญั ชีการร่วมค้าโดยไม่ได้เปิ ดสมุดบญั ชีต่างหากสาหรบั การ ร่วมค้า คือ การบนั ทึกบญั ชีเกี่ยวกบั การร่วมค้า จะถกู บนั ทึกลงในสมุดบญั ชีของแต่ ละกิจการท่ีร่วมค้าทุกรายการ ไม่มีการแยกการบนั ทึกบญั ชีเป็นอีกชุดหนึ่ง โดยจะมี การแจ้งข้อมูลให้แต่ละฝ่ ายทราบข้อมูล เพ่ือบนั ทึกบญั ชีการร่วมค้าอย่างต่อเนื่อง วิธีนี้จึงไม่เหมาะสมกบั กิจการร่วมค้าที่มีรายการค้าจานวนมาก 2. วิธีการบญั ชีของกิจการร่วมค้าโดยวิธีผ้รู ่วมค้าแต่ละฝ่ ายจดบนั ทึกรายการ ทงั้ สิ้นในสมุดบญั ชีของตนคือ การบนั ทึกบญั ชีเก่ียวกบั การร่วมค้า จะถกู บนั ทึกลง ในสมุดบญั ชีท่ีแยกต่างหากจากการดาเนิ นการค้าตามปกติของกิจการ โดยผ้รู ่วม ค้าท่ีทาหน้าท่ีเป็ นผ้ดู าเนิ นการร่วมค้าจะเป็ นผ้บู นั ทึกรายการค้าทงั้ หมดในสมุด บญั ชีของการรว่ มค้า 23