samunplai

สมนุ ไพรกําจดั โรค คตี ะธารา ราก - มี alkaloid trigonelline ซึ่งมีฤทธิ์เปน ยาถา ย ใบ - ตําทาแกค ัน และ พอกฝ หวั - รับประทานจะทําใหหนงั ชาอยูค งกะพนั เฆี่ยนตไี มแตกกลบั ทาํ ใหร ูสึกคนั - รบั ประทานเปน ยาขบั เหงือ่ แกไข ระงบั ความรอ น -ผักกาดขาว ช่อื วิทยาศาสตร : Brassica chinensis (L.) Jusl. ช่อื สามัญ : Chinese White Cabbage วงศ : Brassicaceae ลักษณะทางพฤกษศาสตร : เปน พชื อายปุ เ ดยี ว มีระบบรากตื้น ใบมี ลักษณะหอ ปลยี าวหรืออาจหอ หลวมๆ ทงั้ นี้ขน้ึ อยกู บั พนั ธุ ใบมีสี ขาวถึงสเี ขยี วออน เปน พชื วนั ยาวดอกมีสเี หลอื งยาวประมาณ 1 เซนติเมตร ผกั กาดขาวสว นใหญม กี ารผสมขามโดยแมลงและผงึ้ 101

สมนุ ไพรกําจดั โรค คตี ะธารา สว นที่ใช : ราก ตน สรรพคุณ : แกหวดั แกทองผกู แกผ ิวหนังอกั เสบจากการแพ วิธใี ชแ ละปริมาณการใช : ราก - แกหวัด แกท อ งผูก ใชร ากผกั กาดขาว 1 กาํ มอื ตมนาํ้ ดืม่ ตน - แกพษิ จากรบั ประทานมันสําปะหลังดบิ ใชตน ตม น้ําด่มื - ผิวหนงั อักเสบ จากการแพ ใชผักกาดขาวสด ตําพอก -มะขามแขก ช่อื วิทยาศาสตร : Senna alexandrina P. Miller ช่ือสามญั : Alexandria senna, Alexandrian senna Indian senna วงศ : Fabaceae (Leguminosae-Caesalpinioideae) ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร : ไมพุม สูง 0.5 – 1.5 เมตร ใบประกอบแบบขนนก เรียงสลับ ใบยอ ยรปู วงรหี รอื รูปใบหอก กวาง 1-1.5 ซม. ยาว 2.5-3.5 ซม. ดอก 102

สมนุ ไพรกําจัดโรค คตี ะธารา ชอ ออกที่ซอกใบตอนปลายก่งิ กลีบดอกสเี หลอื ง ผลเปน ฝก แบน รูปขอบ ขนาน สวนทใ่ี ช : ใบแหง และฝก แหง ชว งอายุ 1 เดอื นครงึ่ (หรือกอนออกดอก) สรรพคุณ : ใบและฝก - ใชเ ปน ยาถา ยทด่ี ี ใบไซท อ งมากกวา ฝก วธิ แี ละปริมาณทใ่ี ช : ใบมะขามแขกหนกั 2 กรัม หรอื 2 หยบิ มอื หรอื ใชฝ ก 10-15 ฝก ตมกบั นา้ํ 1 ถว ยแกว 5 นาที ใสเ กลอื เลก็ นอยเพอ่ื กลบรสเฝอ น รบั ประทานคร้ังเดยี ว หรอื ใชว ิธีบดใบแหง เปน ผงชงนํ้าดมื่ บางคนดื่มแลว เกดิ อาการไซทอง แกไ ข โดย ตม รวมกบั ยาขับลมจํานวนเลก็ นอ ย (เชน กระวาน กานพลู อบเชย) เพ่อื แตงรสและบรรเทาอาการไซท อ ง มะขามแขก เหมาะกับคนสูงอายุ ทีท่ อ งผูกเปน ประจําแตควรใชเ ปน ครงั้ คราว ขอหา ม : ผูหญิงมีครรภ หรือ มปี ระจาํ เดอื น หามรบั ประทาน สารเคมี : ใบและฝกพบสารประกอบพวก anthraquinones เชน sennoside A.B.C.D. aloe emodin , emodin , rhein , physcion , และสาร anthrones dianthrones 103

สมนุ ไพรกําจดั โรค คีตะธารา -แมงลกั ชอื่ วทิ ยาศาสตร : Ocimum basilicum L.f. var. citratum Back. ชื่อสามัญ : Hairy Basil วงศ : Apiaceae ( Labiatae ) ช่ืออืน่ : กอมกอ ขาว มงั ลัก ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร : เปนพชื ลม ลกุ ลําตนตรง โคนตน แข็ง สงู ประมาณ 40-65 ซ.ม. แตกกง่ิ กาน ทกุ สว นมีกลน่ิ หอม ใบ เดย่ี ว สใี บสนี วล ใบมีขนออน ๆ ใบเรยี งตรงขามเปนคู ๆ ดอก ชอ ออกทป่ี ลายยอด ชออาจ เปนชอ เด่ียว หรอื แตกออกเปน ชอ ยอย ๆ ดอกบานจากขา งลางขน้ึ ขางบน กลีบรองดอกจะคงทนและขยายใหญขน้ึ เมอื่ เปน ผล กลบี ดอกสขี าวแบงเปน 2 ปาก รวงงาย เกสรตวั ผูจะยนื่ ยาวกวากลีบดอก ดอกยอ ยออกโดยรอบกาน ชอเปนช้นั ๆ แตละชัน้ มีดอกยอย 6 ดอก แบงเปน 2 สวน สวนละ 3 ดอก 104

สมุนไพรกาํ จัดโรค คีตะธารา ดอกตรงกลางจะบานกอ น และชอดอกยอ ยทอี่ ยชู ั้นลา งสดุ ของกานชอ ดอก จะบานกอ นเชน กนั ผล 1 ดอกมผี ล 4 ผล ขนาดเลก็ คอื เมล็ดแมงลกั รปู ราง รปู รไี ข สีดาํ สว นทใี่ ช : เมล็ด และใบ สรรพคณุ : เมลด็ - ออกฤทธเิ์ ปน ยาระบาย โดยการเพมิ่ ปรมิ าตรของกากอาหารกระตนุ การบีบตัวของลําไส ใบ - ใชขบั ลม วธิ ีและปริมาณท่ีใช : รบั ประทานคร้ังละ 1-2 ชอ นชา แชนา้ํ ใหพอง แลวดมื่ กอ นนอน จะ ชว ยทาํ ใหระบาย เปน ยาถา ย สารเคมี : เมอื กจากเมลด็ พบ D-xylos, D-glucose, D-galactose, D-mannose, L- arabinose, L-rhamnose, uronic acid , oil, polysaccharide และ mucilage สวนใบ พบน้ํามนั หอมระเหย ซง่ึ ประกอบดวย borneol L-B- cadinene, 1-8-cineol, B-caryophyllene, eugenol 105

สมนุ ไพรกาํ จดั โรค คตี ะธารา -วานหางชาง (วานแมย บั ) ชอ่ื วิทยาศาสตร : Belamcanda chinensis (L.) DC. ชอ่ื สามญั : Black Berry Lily, Leopard Flower วงศ : IRIDACEAE ชือ่ อ่นื : วา นมีดยับ ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร : ไมล ม ลกุ สงู 0.6 - 1.2 เมตร มีเหงา เลอ้ื ยตาม แนวขนานกบั พนื้ ดนิ ใบเด่ยี ว แทงออกจากเหงา เรยี งซอ นสลับ กวาง 2 - 3 ซม. ยาว 30 - 45 ซม. เน้ือใบคอนขางหนา ดอกชอ ออกท่ปี ลายยอด กลบี ดอกสสี ม มจี ดุ ประสีแดงกระจาย ผลแหง เม่อื แกจะแตกอา และกระดก กลบั ไปดา นหลงั สวนทใี่ ช : ราก เหงา สด ใบ เนอ้ื ในลําตน สรรพคณุ : ราก เหงาสด - แกเจ็บคอ 106

สมนุ ไพรกาํ จดั โรค คีตะธารา ใบ - เปนยาระบายอจุ จาระและแกร ะดพู กิ ารของสตรีไดด ี เนอื้ ในลาํ ตน - เปน ยาบํารุงธาตุ แกโรคระดพู กิ ารของสตรี - ใชบําบัดโรคตอมทอนซิลอกั เสบ - ใชเปนยาถาย วิธแี ละปริมาณที่ใช : แกเ จบ็ คอ ใชร าก หรือเหงาสด 5-10 กรัม แหง 3-6 กรมั ตม น้ํารบั ประทาน เปนยาระบาย และแกร ะดูพกิ ารของสตรี ใชใบ 3 ใบ ปรงุ ในยาตม ความรเู พ่ิมเติม - เกยี่ วกับทางดานความเชอ่ื มีความเชอื่ กนั วาเปนวา นมหาคุณ ปลกู ไวหนาบา นกันภัยอนั ตราย ตา งๆ เพราะสามารถนาํ วานนมี้ าใชประโยชนท างไสยคุณได เชน ดอก - ใชแ กไสยคณุ ทเ่ี กดิ จากการกระทาํ จากผม ใบ - ใชแ กไ สยคุณทเี่ กดิ จากการกระทาํ จาก เนอ้ื ตน - ใชแกไ สยคุณท่ีเกดิ จากการกระทาํ จาก กระดูก ในภาคอสี าน นิยมปลกู เปน วา นศริ ิมงคล แมบ านกาํ ลงั จะคลอดลกู ใชว า น หางชางนพ้ี ัดโบกทท่ี องเพอื่ ใหคลอดลูกงายขน้ึ 107

สมุนไพรกําจัดโรค คีตะธารา -สมเชา ชื่อวิทยาศาสตร : Euphorbia neriifolia L. (E. ligularia Roxb.) ชื่อสามัญ : - วงศ : Euphorbiaceae ช่ืออน่ื : - ลักษณะทางพฤกษศาสตร : ไมพมุ หรอื ไมย ืนตน ขนาดเล็ก สงู 3-5 เมตร กิง่ กานเปนเหล่ียม มหี นามแขง็ ตามมมุ เรยี งเปน แถวตามยาว มนี าํ้ ยาง ขาว ใบเด่ยี ว เรียงสลับ รูปวงรีหรอื รปู วงรแี กมขอบขนาน กวาง 4-6 ซม. ยาว 10-15 ซม. ดอกชอ รปู ถว ย ออกตามกง่ิ กาน ใบประดับสีเหลอื ง ดู คลา ยกลบี ดอก ดอกยอ ยแยกเพศ อยใู นชอ เดยี วกัน ไมมกี ลบี ดอก ผล แหง สว นที่ใช : ใบ ยาง 108

สมนุ ไพรกําจดั โรค คตี ะธารา สรรพคณุ : ใบ - โขลกตาํ พอก ปด ฝ แกป วด ถอนพิษดี ยาง - เปนยาระบายออ นๆ ขบั พยาธิ แกจุก แกบวม - ทําใหอาเจียน เบือ่ ปลาเปน พิษ - แกท อ งมาน พงุ โร มามยอย - แกไ ขจับสนั่ เรอื้ รงั ขับน้ํายอยอาหาร -สมอไทย ชอ่ื วิทยาศาสตร : Terminalia chebula Retz. var. chebula ชื่อสามญั : Myrabolan Wood วงศ : COMBRETACEAE ชื่ออนื่ : มาแน (กะเหรีย่ ง-เชียงใหม) สมออัพยา (ภาคกลาง) หมาก แนะ (กะเหร่ียงแมฮ องสอน) 109

สมนุ ไพรกาํ จัดโรค คีตะธารา ลักษณะทางพฤกษศาสตร : ไมต น สงู 20-35 เมตร เปลอื กตน ขรขุ ระ ใบ เด่ยี ว เรยี งตรงขามหรเื กอื บตรงขา ม รูปวงรี กวาง 6-10 ซม. ยาว 8-15 ซม. ดอก ชอ ออกท่ีซอกใบหรือปลายยอด เปน ดอกสมบรู ณ เพศ กลีบสีเหลอื ง ผลเปนผลสด รปู วงรี มสี นั 5 สนั สวนทีใ่ ช : ผลออน ผลแก ผล ใบ สรรพคณุ : ผลออ น - มีฤทธ์ิเปน ยาระบาย ถายเสมหะ ลดไข ขบั ลมในลาํ ไส ผลแก - มฤี ทธ์ิเปน ยาฝาดสมาน แกท องเดนิ ผล - ใชในอตุ สาหกรรมฟอกหนงั มี Tannin มาก ใชทาํ หมกึ ใบ - เปนยาสมานแผล เปนยาบาํ รงุ ถงุ นาํ้ ดี วธิ ีและปริมาณทใ่ี ช : ใชผ ลออน 5-6 ผล หรือ 30 กรมั ตมกับนาํ้ 1 ถว ยแกว ใสเกลอื เลก็ นอ ย รับประทานคร้ังเดยี ว จะถา ยหลงั ใหย า ประมาณ 2 ช่ัวโมง 110

สมุนไพรกาํ จดั โรค คีตะธารา 16. ยารักษาอาการทองเดิน ทอ งเสยี ชา สวนทใี่ ช : ใบตากแหง ขนาด : ๒-๓ หยบิ มอื วิธใี ช : ใชน าํ้ เดอื ดชงชาแกๆ ดื่มตา งนาํ้ 111

สมุนไพรกําจดั โรค คีตะธารา ฝรั่ง สว นทใ่ี ช : ใบ, เปลอื กตนสด ขนาด : ใบ ๖-๘ ใบ, เปลอื กตน ๑ฝามอื วธิ ใี ช : ใบใชเคย้ี ว กลนื นาํ้ ตาม เปลอื กตม นาํ้ ๒ ถวยแกว เคีย่ วใหเ หลอื ๑ ถวยแกว แบงกนิ ๒ ครง้ั 112

สมุนไพรกาํ จดั โรค คตี ะธารา ทับทมิ สวนทีใ่ ช : เปลอื กผล ขนาด : ใชก วาง ๑ นิว้ ยาว ๑ นวิ้ คร่งึ วธิ ีใช : ฝนกับนาํ้ ปนู ใสใหขน รับปรทั านครงั้ ละ ๑-๒ ชอนชา 113

สมุนไพรกําจดั โรค คตี ะธารา มังคุด สวนทใี่ ช : เปลอื กผล ขนาด : ครึ่งผล วิธใี ช : ตม กับนํา้ ความแรง ๑ ใน๑๐ กนิ ๑ ชอ นชา 114

สมนุ ไพรกาํ จัดโรค คตี ะธารา มะตมู สวนท่ีใช : ผลออน ขนาด : ๒-๓ ชนิ้ วิธีใช : ใชช งนํ้าดม่ื แทนน้าํ ชา ความแรง ๑ ตอ ๑๐ 115

สมนุ ไพรกําจัดโรค คีตะธารา 17. ยารักษาโรคกระเพาะ มะเขอื มอญ (กระเจย๊ี บ) สว นท่ใี ช : ผลออ นตากแหง ขนาด : ๑ ชอ นโตะ วธิ ีใช : ใชผลแหง มาปน เปน ผง กนิ ครง้ั ละชอนโตะ วันละ ๓-๔ คร้งั 116

สมนุ ไพรกําจดั โรค คตี ะธารา มะละกอ สวนทใ่ี ช : ผลดบิ หรอื สุก ขนาด : ไมจาํ กดั วธิ ีใช : กนิ เปนอาหารบอยๆ 117

สมนุ ไพรกําจัดโรค คตี ะธารา 18. ยารกั ษาทอ งขนึ้ อดื เฟอ กระเทยี ม สวนทใ่ี ช : หัวสด ขนาด : ๕-๗ กลีบ วิธใี ช : รบั ประทานเปนอาหาร 118

สมุนไพรกาํ จดั โรค คีตะธารา ขงิ สวนทใ่ี ช : เหงา แก ขนาด : ๑ องคลุ ,ี ผงแหง ๑ ชอนโตะ วธิ ีใช : ตม กบั นํา้ เตมิ นา้ํ ตาลเลก็ นอ ย จบิ รอนๆ 119

สมุนไพรกาํ จดั โรค คีตะธารา กระเพรา สว นท่ีใช : ใบสด ขนาด : ๑๐ ใบ วิธใี ช : ใชชงกบั น้าํ รอนดมื่ ในเด็กเลก ใชใ บสดขยี้กบั ปนู แดงทาหนา ทอ งใชแ ทนมหาหงิ สได ดีปลี สว นทใี่ ช : ผลแกจ ัด ขนาด : ๓-๔ ผล วธิ ใี ช : ตม กบั นาํ้ รับประทาน (เลือกผลทมี่ ีสีเขียว) 120

สมุนไพรกําจัดโรค คีตะธารา ชะพลู สว นทีใ่ ช : ราก ขนาด : ๑ กํามือ วธิ ใี ช : ตมกบั นํา้ ๒ ถว ย เคยี่ วใหเหลือ ๑ ถว ยครึง่ กนิ ครงั้ ละครง่ึ ถว ย กานพลู 121

สมนุ ไพรกําจัดโรค คตี ะธารา สว นทีใ่ ช : ดอก ขนาด : ๔-๖ คอก วธิ ใี ช : ตมน้ําดืม่ กระวาน สวนท่ใี ช : ผลแกจ ัด ขนาด : ๖-๑๐ ผล วิธใี ช : ตมนํ้า ๑ ถวยแกว 122

สมุนไพรกาํ จัดโรค คีตะธารา จันทนเ ทศ สว นทใ่ี ช : แกน, เมลด็ ขนาด : ๐.๕ กรัม วธิ ใี ช : ชงนํ้ารอ นดื่มคร้ังเดยี ว 123

สมนุ ไพรกาํ จดั โรค คตี ะธารา เรว สวนทีใ่ ช : เมลด็ ขนาด : ๔-๕ เมลด็ วธิ ีใช : ตม นาํ้ ดื่ม 124

สมุนไพรกาํ จัดโรค คตี ะธารา ขา สวนที่ใช : เหงาสด ขนาด : ๑ นิ้ว วธิ ีใช : ตาํ ใหล ะเอียดผสมนาํ้ ปนู ใส ด่มื ครง้ั ละครึง่ ถว ย 125

สมนุ ไพรกาํ จัดโรค คตี ะธารา ขมน้ิ ออ ย สว นทใ่ี ช : เหงา สด ขนาด : ๒-๔ ช้ิน วธิ ีใช : สับชนิ้ เลก็ ๆชงนา้ํ เดอื ดรบั ประทาน 126

สมนุ ไพรกาํ จดั โรค คีตะธารา ขอบคุณทกุ การดาวโหลดนะคะ พ่พี ยายามหาเกรด็ ความรดู ี ๆ มาฝาก เพือ่ ตอบแทนน้าํ ใจของทุกทานที่ดาวโหลดผลงานเขยี นนยิ ายของพี่ไป อาน พจ่ี งึ รวบรวมส่งิ ละอนั พันธุล ะนอ ยมาเพอ่ื มอบใหเปน ของตอบ แทน หวังวาจะมปี ระโยชนเ พอื่ การเรียนรูนะคะ แตว าเรอื่ งของสมุนไพรยงั ไมจ บเพราะมเี ยอะมาก หากไมอ ยากรอพท่ี ี่จะรวบรวมมา ก็สามารถเขาไปหาอานไดท ี่ http://www.rspg.or.th/plants_data/herbs/index.html 127