ชุดการเรียนรู้วิชาเคมี เรื่อง กรด-เบส (อินดิเคเตอร์สำหรับกรด-เบส)

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส คำนำ การพัฒนาสื่อ นวัตกรรมการเรียนรู้ จะต้องพัฒนาความสามารถของ ผู้เรียนเพ่ือให้ผู้เรียนมีนิสัย ใฝ่เรียนรู้ แสวงหาความรู้และนาไปใช้ได้ในชีวิตจริง การเรียนการสอนท่ีเน้นผู้เรียนเป็นสาคัญ เน้นให้ผู้เรียนเป็นคนดี เก่งและมี ความสุข ผู้วิจัยได้จัดทา ชุดการเรียนรู้ รายวิชาเคมี เรื่อง กรด- เบส โดยใช้ รูปแบบการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) เพ่ือพัฒนาทักษะการแก้ปัญหา ของนักเรียนชั้ นมั ธยมศึกษาปีที่ 5 ซ่ึงได้มีการวิเคราะห์สาระ การเรียนรู้ มาตรฐานการเรียนรู้ โดยยึดหลักสูตรสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐานพุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง 2560 และฉบับปรับปรุง 2563) หลักสูตรกลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนหนองโนประชาสรรค์ และจากการศึกษา เอกสารทางวิชาการ เทคนิควิธีการสอน แนวทางการจัดการเรียนรู้เชิงรุก และ เอกสารอื่นๆท่ีเกี่ยวข้อง และนาเทคนิคการสอนโดยใช้ รูปแบบการจัดการ เรียนรู้วฏั จักรการเรียนรู้ 5Es ร่วมกบั การเรยี นรู้เชิงรุก (Active Learning) มาใช้ ในการจดั การเรียนรู้เพื่อพัฒนาทักษะการแก้ปัญหาของนกั เรียน มีเน้อื หาเก่ียวกับ เวรัดื่อแงลกะปรดระ-เมเบินสผลสตอาดมแสทภรากพกจิจรกิงรจรัดมกกิจาแกรเรรรียมนกรลู้ทุ่ม่ีหลโดายกยหึดลคายวาแมลแะตมกีกตร่าะงบรวะนหกวา่ารง ผู้เรียน นอกจากนี้แล้วยังมีเป้าหมายหลักอีกประการหน่ึงคือ การพัฒนาด้าน ความรูค้ ูค่ ณุ ธรรม มีกจิ กรรมช่วยส่งเสริมให้นักเรียนเป็นผูร้ กั การแสวงหาความรู้ ด้วยตนเองมากข้ึน และมีแนวทางในการเรียนเฉพาะตน และทั้งน้ียังมีเนื้อหาให้ นักเรียนได้เชื่อมโยงเนอ้ื หากับบริบทของตนเองในชีวติ ประจาวันได้ อีกด้วย ชุดการเรียนรู้ รายวิชาเคมี เรื่อง กรด- เบส เล่มนี้ เป็นส่วนหน่ึง ของผลงานทางวิชาการ เร่ือง การพัฒนาชุดการเรียนรู้ รายวิชาเคมี เร่ือง กรด- เบส โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้วัฏจกั รการเรียนรู้ 5Es รว่ มกับการเรียนรู้เชิง รุ ก ( Active Learning) เ พ่ื อ พั ฒ น า ทั ก ษ ะ ก า ร แ ก้ปั ญ ห า ข อ งนั ก เ รี ย น ช้ั น มัธยมศกึ ษาปที ี่ 5 เพื่อขอเล่ือนวิทยฐานะ เป็นครูเช่ียวชาญ ซ่ึงได้ผ่านการตรวจสอบจาก ผูเ้ ชี่ยวชาญเรยี บร้อยแล้ว ผวู้ จิ ยั ขอขอบพระคุณท่านไว้ ณ โอกาสน้ี สิรลิ ักษณ์ วงษช์ ารี ก

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส สำรบัญ เรือ่ ง หนา้ ก คานา ข 1 สารบัญ 2 3 คาชี้แจง 4 6 คาชี้แจงสาหรับนักเรียน 9 11 แผนผังแสดงขั้นตอนการเรียนโดยใช้ ชุดการเรียนรู้ 14 15 ชุดการเรียนรู้ท่ี 7 18 เร่ือง อินดิเคเตอร์สาหรับกรด-เบส 20 แบบทดสอบก่อนเรียน แ 21 อินดิเคเตอร์สาหรับกรด-เบส ข แบบฝกึ หัดท่ี 7.1 เรื่อง อินดิเคเตอร์สาหรับกรด-เบส Map Mapping แบบทดสอบหลังเรียน บรรณานุกรม ภาคผนวก - เฉลยแบบทดสอบ - เฉลยแบบฝกึ หัดที่ 7.1 เร่ือง อินดิเคเตอร์สาหรับกรด-เบส

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส คำชี้แจง ชุดกำรเรยี นรูว้ ชิ ำ เคมี เรอ่ื ง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบกำรจัดกำรเรยี นรู้ แแบบวัฏจกั รกำรเรยี นรู้ 5Es รว่ มกบั กำรจัดกำรเรยี นรูเ้ ชิงรุก (Active Learning) เพ่ือพัฒนำทกั ษะกำรแกป้ ัญหำ ของนกั เรียนชั้นมัธยมศกึ ษำปีท่ี 5 ชุดการเรยี นรูว้ ิชา เคมี เร่ือง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจัดการเรยี นรู้ แบบวัฏจักรการเรยี นรู้ 5Es ร่วมกบั การจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) เพื่อพัฒนาทักษะการแกป้ ัญหา ของนักเรียนช้ันมัธยมศกึ ษาปีท่ี 5 ผู้จดั ทาได้สร้างข้ึนเพ่ือใช้ประกอบการจดั กจิ กรรม การเรยี นรูร้ ายวชิ าเคมี 3 รหสั วชิ า ว30223 ใช้เปน็ แนวทางในการพัฒนาการเรยี นรูข้ องนกั เรยี น ทเ่ี นน้ ให้ นักเรยี นมีคุณลักษณะสาหรับการเปน็ พลเมืองในศตวรรษท่ี 21 ผเู้ รยี นสามารถ ประมวลความรูแ้ ละประสบการณเ์ ดิมของตนออกมา และสิ่งทนี่ กั เรยี นเขยี น สะท้อนใหเ้ หน็ ถึงการสืบเสาะหาความรู้ ความเข้าใจในการเรียนรู้ มีการจดั ระบบ ข้อมูล ประเมิน สรุปและกระตุ้นคดิ ตัดสินใจ แกป้ ญั หาอย่างมีประสิทธิภาพ ดว้ ยการเรยี นรู้แลกเปลี่ยนความคดิ (Think-pair-share) การเรยี นรูแ้ บบ รว่ มมือ (Collaborative learning group) และสรา้ งองคค์ วามรูด้ ้วยแผนผัง ความคดิ (Concept mapping) เพ่ือการจาแนกและกาหนดมโนทศั น์ (Developing Categories and Concepts) ได้แก่ 1) ไดอะแกรมวงกลม (Circle Diagrams) 2) ตารางสัมพันธ์ (Matrix) ของ Clarke (1990: 64) โเนด้ือยหผู้สาแอลนะจจัดุดใปหร้มะีคสวงาคม์กยาารกเรงยีา่ ยนเรหู้แมลาะะสสามมแกาับรถวนยั าคคววาามมสราู้ไปมปารรถบั ใช้ใขนองผูเ้ รียน ชีวติ ประจาวันได้ ซ่ึงครูผู้สอนควรนาไปใช้ควบคกู่ ับแผนการจดั การเรยี นรู้ เรอื่ ง กรด-เบส ซ่ึงประกอบดว้ ยส่วนประกอบดังน้ี 1. คาชี้แจงชุดกิจกรรมการเรียนรู้ คาช้ีแจงสาหรับนักเรยี น 2. แผนผังแสดงขั้นตอนการเรยี นโดยใช้ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้ 3. มาตรฐานการเรยี นรู้ ตัวช้ีวัด สาระสาคญั จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ สมรรถนะสาคัญของผูเ้ รยี น คุณลักษณะอันพ่ึงประสงค์ 4. แบบทดสอบก่อนเรียน เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียน 5.ชุดการเรยี นรูว้ ชิ า เคมี เรอ่ื ง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจดั การ เรียนรูแ้ บบวฏั จกั รการเรยี นรู้ 5Es รว่ มกับการจดั การเรยี นรู้เชิงรุก (Active Learning) เพ่ือพัฒนาทักษะการแกป้ ญั หา ของนักเรยี นช้ันมัธยมศกึ ษาปีท่ี 5 6. แบบทดสอบหลังเรยี น เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น 7. เฉลยกจิ กรรมการเรียนรู้ 8. แบบประเมินและเกณฑก์ ารประเมินกจิ กรรมการเรียนรู้ ชุดการเรียนรูว้ ิชา เคมี เรอื่ ง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ ชุดการเรยี นรู้วิชา เคมี เรือ่ ง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ แบบวัฏจกั ร การเรียนรู้ 5Es ร่วมกับการจดั การเรยี นรูเ้ ชิงรุก (Active Learning) เพื่อพัฒนาทักษะการแกป้ ัญแหา ของนกั เรียนช้ันมัธยมศกึ ษาปีที่ 5 ชุดน้ีเปน็ กจิ กรรมการเรยี นรู้ท่ีเนน้ ใหน้ กั เรยี นได้ลงมือปฏบิ ตั ิ สามารถพัฒนา องค์ความรู้ ทักษะทางวิทยาศาสตร์ คุณลักษณะอันพึงประสงค์ และสมรรถนะ สาคัญของนักเรียนตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ.2551 1

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส คำช้ีแจงสำหรับนกั เรยี น ชุดการเรียนรู้วิชา เคมี เร่ือง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ แบบวัฏจกั รการเรียนรู้ 5Es ร่วมกับการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) เพื่อ พัฒนาทักษะการแก้ปัญหา ของนักเรียนช้ันมัธยมศึกษาปีที่ 5 ชุดที่ 7 อินดิเคเตอร์ สาหรับกรด-เบส ชุดการเรียนรู้ท่ีใช้ประกอบการเรียน และเป็นชุดการเรียนรู้ที่ นั ก เ รี ย น ส า ม า ร ถ ศึก ษ า แ ล ะ ท า ค ว า ม เ ข้ า ใ จ โ ด ย ใ ห้ นั ก เ รี ย น อ่ า น แ น ะ น า ก า ร ใ ช้ ชุ ด กิจกรรมการเรียนรู้ และปฏิบัติกิจกรรมตามขั้นตอนของกิจกรรม รวมท้ังสามารถ สอบถามประเด็นสงสัยจากครูผู้สอนโดยตรง ซ่ึงนักเรียนจะได้รับความรู้อย่าง ครบถ้วน โดยปฏิบัติตามขนั้ ตอนดงั ต่อไปน้ี 1. ชุดการเรียนรู้วิชา เคมี เร่ือง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5Es ร่วมกับการจดั การเรยี นรู้เชิงรุก (Active Learning) เพ่ือ พัฒนาทักษะการแก้ปัญหา ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 5 ชุดท่ี 7 อินดิเคเตอร์ สาหรับกรด-เบส ใช้เวลา 2 ช่ัวโมง 2. ศกึ ษาจุดประสงคก์ ารเรียนรู้ แ3. ทาแบบทดสอบก่อนเรียน พร้อมทั้งตรวจคาตอบ และบันทึกคะแนนลงใน แบบบนั ทกึ คะแนน 4. ทากิจกรรมการเรียนรู้ เพ่ือประเมินความรู้ความเขา้ ใจในบทเรียน 5. ศึกษาชุดการเรียนรู้วิชา เคมี เรื่อง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจัดการ เรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5Es ร่วมกับการจัดการเรียนรู้เชิ งรุก (Active Learning) เพื่อพัฒนาทกั ษะการแก้ปัญหา ของนักเรียนช้ันมัธยมศกึ ษาปีที่ 5 ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอร์สาหรับกรด-เบส 6. ให้นักเรียนทากิจกรรมด้วยความซื่อสัตย์หากมีข้อคาถามหรือข้อสงสัย สามารถสอบถามครูผู้สอนได้ 7. เกณฑ์การผา่ นการประเมินจะผ่านเมื่อนักเรียนทาคะแนนได้ คิดเป็นร้อยละ 80 หากนักเรียนไม่ผ่านการประเมิน ให้นักเรียนศึกษาเนื้อหา และทากิจกรรมอีกคร้ัง แล้วทาการประเมินผลใหม่ จนกว่าจะได้คะแนนผ่านเกณฑ์ เพื่อให้ม่ันใจว่านักเรียนมี ความรู้ความเขา้ ใจตามวัตถุประสงคก์ ารเรียนรู้และพร้อมทจ่ี ะเรียนรู้ในชุด ตอ่ ไป 2

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส แผนผังแสดงขน้ั ตอนกำรเรียน โดยใช้ชุดกำรเรียนรู้ แ1. ทำแบบทดสอบกอ่ น เรอื่ ง อินดเิ คเตอร์สำหรบั กรด-เบส จำนวน 5 ข้อ แ2. อ่ำนคำชี้แจงชุดกำรเรยี นรู้ แไม่ผ่ำนเกณฑ์ 3. ศกึ ษำชุดกำรเรียนรู้ โดยปฏบิ ัติดงั นี้ แกำรประเมินผล ทำแบบทดสอบกอ่ นเรยี น แผ่ำนเกณฑ์ แศกึ ษำเนอื้ หำ 3 ทำกจิ กรรมกำรเรยี นรู้ ทำแบบทดสอบหลังเรยี น แ4. ตรวจสอบแบบทดสอบก่อนเรียน - หลัง เ รี ยน กิจ ก ร ร มก ำ ร เ รี ย น รู้ ใ น แต่ ล ะ ขั้ น จ ำ ก เ ฉ ล ย แบบฝกึ หัด แ5. ศกึ ษำชุดกำรเรยี นรู้ ชุดที่ 8 ตอ่ ไป

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส ชุดกำรเรยี นรู้ท่ี 7 เรื่อง อนิ ดเิ คเตอรส์ ำหรับกรด-เบส ผลกำรเรียนรู้ แอธิบำยเหตผุ ลทท่ี ำใหอ้ ินดเิ คเตอรเ์ ปล่ียนสี และใช้ช่วงของกำรเปล่ียนสีของอินดิ เคเตอร์ บอกค่ำ pH หรอื ควำมเป็นกรด-เบสของสำรละลำย จุดประสงคก์ ำรเรยี นรู้ 2.1 ดา้ นความรู้ (Knowledge : K) บอกสมบตั ขิ องอินดเิ คเตอรส์ าหรบั กรด-เบสและอธิบายเหตผุ ลทที่ าให้ อินดเิ คเตอรเ์ ปล่ียนสีได้ (K) แ2.2 ดา้ นทกั ษะกระบวนการ (Process : P) เขยี นคา่ pH และบอกความเปน็ กรด-เบสของสารละลาย เมื่อทราบสีท่ี เปล่ียนและช่วง pH ทเี่ ปลี่ยนสีของอินดเิ คเตอร์ได้ (P) 2.3 ดา้ นคณุ ลักษณะอันพึงประสงค์ (Affective/Attitude : A) มีความมุ่งมัน่ ในการทางาน (A) สำระกำรเรยี นรู้ อินดเิ คเตอรท์ ใี่ ช้วดั คำ่ pH ของสำรละลำยส่วนใหญเ่ ป็นสำรอนิ ทรยี ท์ ม่ี ี สมบัตเิ ปน็ กรดออ่ น เมื่อทำปฏิกริ ยิ ำกบั สำรละลำยกรดหรอื เบสแล้วจะเปลี่ยนสี ตง้ั แตส่ ีน้ำเงินถงึ สีแดง เรำสำมำรถแปลผลเปน็ คำ่ pH ตง้ั แต่ 1 –14 ได้ อินดเิ คเตอร์ ทใ่ี ช้ในหอ้ งปฏิบตั กิ ำรส่วนใหญเ่ ป็นของเหลวทสี่ ำมำรถวดั คำ่ pH ไดบ้ ำงช่วง แแตกตำ่ งกนั ถำ้ นำมำผสมกนั ในอตั รำส่วนทเี่ หมำะสมกจ็ ะสำมำรถวดั คำ่ pH ช่วงกวำ้ งข้นึ เรยี กวำ่ ยูนเิ วอรั์ ัลอนิ ดเิ คเตอร์ สำรละลำยกรดในชีวติ ประจำวนั ไดแ้ ก่ นำ้ ฝน นำ้ ส้มสำยชู นำ้ ยำล้ำงห้องน้ำ น้ำอัดลม นำ้ ผลไม้ สำรละลำยเบสในชีวติ ประจำวนั ได้แก่ น้ำทะเล สำรัักล้ำง 4

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส ชุดกำรเรยี นรูท้ ่ี 7 เร่อื ง อินดเิ คเตอร์สำหรบั กรด-เบส 4.สำระสำคญั /ควำมคดิ รวบยอด 4.1 ดำ้ นควำมรู้ อินดิเคเตอร์ คือ สำรที่ใช้บอกควำมเป็นกรด-เบสของสำรละลำยได้ อำจเป็น กรดหรือเบสอ่อน ๆ ั่ึงสำมำรถเปลี่ยนจำกรูปหน่ึงงไปเป็นอีกรูปหน่ึงได้ เมื่อ pH ของ สำรละลำยเปลี่ยนแปลงไป ดังนั้นสำรประกอบที่เปลี่ยนสีได้ที่ pH เฉพำะตัวจะถูก นำมำใช้เป็นอินดเิ คอเตอรไ์ ด้ อินดิเคเตอร์ทีใ่ ช้วัดค่ำ pH ของสำรละลำยเมือ่ ทำปฏิกิริยำกับสำรละลำยกรด หรอื เบสแล้วจะเปลี่ยนสีตง้ั แตส่ ีนำ้ เงนิ ถงึ สีแดง เรำสำมำรถแปลผลเป็นคำ่ pH ตัง้ แต่ 1 –14 ได้ อินดเิ คเตอร์ทีใ่ ช้ในห้องปฏิบตั กิ ำรสำมำรถวัดค่ำ pH ได้บำงช่วงแตกต่ำงกนั ถ้ำ นำมำผสมกันในอัตรำส่วนทีเ่ หมำะสมก็จะสำมำรถวัดค่ำ pH ช่วงกว้ำงข้นึ เรียกว่ำยูนิ เวอรั์ ัลอินดเิ คเตอร์ 4.2 ด้ำนทกั ษะ/คณุ ลักษณะผ้เู รยี นของกลุ่มสำระกำรเรยี นรู้ แ1. กำรจัดกระทำและสื่อควำมหมำยข้อมูล กำรลงควำมเห็นจำกข้อมูล กำร ตง้ั สมมตฐิ ำน กำรกำหนดและควบคมุ ตวั แปร กำรทดลอง และ กำรตีควำมหมำยข้อมูลและ ลงข้อสรุป 2. ควำมสนใจใฝร่ ู้ ควำมรอบคอบ กำรรว่ มแสดงควำมคดิ เห็นและยอมรับฟังควำม คดิ เหน็ ของผ้อู ืน่ ควำมมีเหตผุ ล และ กำรทำงำนรว่ มกบั ผ้อู ืน่ อยำ่ งสร้ำงสรรค์ 4.3 ดำ้ นสมรรถนะสำคญั ของผ้เู รยี น ควำมสำมำรถในกำรแก้ปัญหำ : คิดแก้ปัญหำโดยกำรใช้เหตุผลและองค์ควำมรู้ เช่น ครูตั้งคำถำมแล้วให้นักเรียนแสดงควำมคิดเห็น กำรเขียนแผนผังควำมคิด กำร คำนวณ 4.4 ดำ้ นคณุ ลักษณะอันพึงประสงค์ ขอ้ 1 มีวินยั กำรส่งงำนตรงตำมเวลำทกี่ ำหนด ข้อ 2 ใฝ่เรยี นรู้ ตง้ั ใจและใส่ใจในกำรจดั กิจกรรมกำรเรยี น กำรสืบค้นข้อมลู ข้อ 3 มงุ่ มน่ั ในกำรทำงำน ควำมมุ่งม่นั ในกำรทำงำนท้ังงำนส่วนตวั และงำนกลุ่ม 4.5 กำรบรู ณำกำร บรู ณำกำรกบั กลุ่มสำระกำรเรยี นรู้กำรงำนอำชีพ เรอื่ ง อุตสำหกรรม 5. รูปแบบ/กระบวนกำรเรียนรู้ แเทคนคิ กำรสอน แบบสืบเสำะหำควำมรู้ (5Es) รว่ มกบั Active Learning 5

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส แบบทดสอบกอ่ นเรยี น คำช้ีแจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบับนม้ี ีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบท่ีถูกต้องที่สุด แล้วทำเคร่ืองหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ 1. อินดเิ คเตอร์ มีบทบำทอยำ่ งไรในกำรไทเทรต ก. บอกจุดสมมลู ข. บอกจุดยตุ ิ ค. บอกค่ำ pH ง. บอกปรมิ ำณทที่ ำปฏกิ ริ ยิ ำพอดกี นั 2. เมทลิ ออเรนจ์ มีช่วง pH ทเี่ ปล่ียนสี 3.2-4.4 (แดง-เหลือง) เม่ือหยดลงใน สำรละลำย A พบวำ่ สำรละลำยเปลี่ยนเปล่ียนเปน็ สีเหลือง ข้อใดถกู ตอ้ ง แก. สำรละลำยมีสมบตั เิ ป็นกรด ข. สำรละลำยมี pH ไม่เกนิ 3.2 ค. สำรละลำยเปน็ เบส ง. สำรละลำยมี pH ไม่ต่ำกวำ่ 4.4 3. จุดสมมูล หมำยถงึ ก. จุดที่ อินดเิ คเตอร์ เปลี่ยนสี ข. จุดทก่ี รดและเบส ทำปฏกิ ริ ยิ ำพอดกี นั ค. จุดทคี่ ่ำ pH เปล่ียนแปลง ง. จุดทเ่ี รมิ่ ปล่อยสำรละลำยมำตรฐำน 6

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส แบบทดสอบกอ่ นเรยี น คำช้ีแจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบบั นม้ี ีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุด แล้วทำเครื่องหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ 4. คำ่ pH ทจ่ี ุดสมมูล ของกำรไทเทรตกรดแกแ่ ละเบสแก่ มีคำ่ เทำ่ ใด ก. 4.5-7.0 ข. 6.0-8.0 ค. 7.0 ง. มำกกวำ่ 7.0 5. คำ่ pH ทจ่ี ุดสมมูล ของกำรไทเทรตกรดอ่อนและเบสแก่ มีค่ำเทำ่ ใด ก. 4.5-7.0 แ ข. 6.0-8.0 ค. 7.0 ง. มำกกวำ่ 7.0 7

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส กระดำษคำตอบ คำชี้แจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบบั น้มี ีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบท่ีถูกต้องที่สุด แล้วทำเครื่องหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ ช่ือ __________________________________ ช้ัน ______ เลขที่ _____ ข้อ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 สรุปผลกำรทดสอบ 1. ทำขอ้ สอบได้ .......... คะแนน 2. คดิ เปน็ ร้อยละ .................... 3. ประเมินอยใู่ นเกณฑ์ ............ 8

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส อินดเิ คเตอร์สำหรับกรด-เบส อินดเิ คเตอร์ เป็นสำรทใี่ ช้บอกควำมเป็นกรด-เบสของสำรละลำย เป็นสำรอินทรยี ท์ ม่ี ีสมบัตเิ ป็นกรดอ่อน สำมำรถเปลี่ยนรูปไปเปน็ อีกรูป หน่งึ ได้ เม่ือ pH ของสำรละลำยเปล่ียนไป มีสูตรโครงสรำ้ งทัี่ ับั้อน สำมำรถเขียนสตู รทวั่ ไปได้ HIn ั่ึงเม่ืออินดเิ คเตอรอ์ ยใู่ นสำรละลำยจะ เกดิ สมดลุ ดงั สมกำร HIn (aq) + H2O (l) H3O+ (aq) + In- (aq) Kindแ = [H[3HOI+n][]In-] HIn เปน็ สัญลักษณข์ องอินดเิ คเตอรท์ อ่ี ยใู่ นรูปกรด (acid form) In- เปน็ สัญลักษณข์ องอินดเิ คเตอรท์ อี่ ยใู่ นรูปเบส (basic form) สีของอินดเิ คเตอรท์ ป่ี รำกฏจะข้ึนอย่กู บั ควำมเข้มขน้ ของ HIn และ In- ในสำรละลำยกำรเปล่ียนแปลงควำมเขม้ ข้นของ H3O+ ในสำรละลำยจะ ทำใหส้ มดลุ ถกู รบกวนและควำมเขม้ ขน้ ของ HIn และ In- จะเปล่ียนแปลงไป ดว้ ย 9

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส ไอออนในสำรละลำยกรด กำรปรำกฏสีของอินดเิ คเตอรจ์ ะข้นึ อยกู่ บั ปรมิ ำณของ HIn และ In- (สมมุตใิ ห้ HIn มีสีแดง และ In- มีสีเหลือง) ดงั นี้ เมื่อเตมิ กรดลงในสำรละลำย สำรละลำยจะมี H3O+ มำก สมดลุ จะเลื่อนมำทำงั้ำย ทำใหเ้ กดิ [HIn] มำก อินดเิ คเตอรจ์ ะปรำกฏสีแดง มำกว่ำสีเหลือง เมื่อเติมเบสลงในสำรละลำย สำรละลำยจะมี OH- มำก สมดลุ จะเล่ือนมำทำงขวำ เนื่องจำก OH- ไปทำปฏกิ ริ ยิ ำกบั H3O+ ทำใหเ้ กดิ [In-] มำก อินดเิ คเตอรจ์ ะปรำกฏสีเหลืองมำกกว่ำสีแดง ในสำรละลำยทม่ี ีควำมเข้มข้นของ HIn และ In- ใกล้เคยี งกนั สี ของอินดเิ คเตอรจ์ ะเป็นสีผสมระหว่ำงสีของรูปกรดและรูปเบสผสมกนั ในกรณนี จ้ี ะไดส้ สี ้ม เรยี กว่ำ pH ของสำรละลำยช่วงสผี สมนี้ว่ำ ช่วง pH แของกำรเปล่ียนสี (pH range) ของอินดเิ คเตอร์ ถำ้ นำอินดเิ คเตอร์หลำยชนดิ ั่ึงเปลี่ยนสขี องสำรละลำยได้ ในช่วง pH แตกตำ่ งกนั มำผสมกนั ในอัตรำส่วนทเ่ี หมำะสม จะไดอ้ ินดเิ ค เตอรท์ ร่ี ะบคุ ำ่ pH ของสำรละลำยไดต้ งั้ แต่ pH 1-14 เรยี กว่ำ ยูนิเวอร์ ััลอินดเิ คเตอร์ พเี อชมิเตอร์ (pH meter) เปน็ เคร่ืองมือทใ่ี ช้วดั คำ่ pH ของ สำรละลำยทป่ี รำกฏเปน็ ตวั เลขทม่ี ีคำ่ ถกู ตอ้ งและละเอียดยง่ิ ขน้ึ 10

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส แบบฝกึ หดั ที่ 7.1 คำช้ีแจง : ตอบคำถำมเกยี่ วกบั อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด – เบส ใช้ข้อมูลทก่ี ำหนดใหต้ อ่ ไปนี้ ตอบคำถำมข้อ 1-4 อินดเิ คเตอร์ ช่วง pH ที่ สีทเ่ี ปล่ียน อินดเิ คเตอร์ ช่วง pH ท่ี สีทเี่ ปลี่ยน เมทลิ ออเรนจ์ เปลี่ยนสี สีแดง - สีเหลือง เปลี่ยนสี สีเหลือง – สีน้ำเงนิ 3.1 – 4.4 โบรโมไทมอลบลู 6.0 – 7.6 โบรโมฟนี อลบลู 3.0 – 4.6 สีเหลือง - สีนำ้ เงิน ฟีนอลเรด 6.8 – 8.4 สีเหลือง – สีแดง เมทลิ เรด 4.2 – 6.3 สีแดง - สีเหลือง ฟนี อล์ฟทำลีน 8.3 – 10.0 ไม่มีสี - สีชมพู 1. หำกนำสำรละลำยชนิดหน่งึ มำเตมิ อินดเิ คเตอรช์ นดิ ตำ่ ง ๆ ปรำกฏว่ำไดส้ ขี องสำรละลำยดงั ตำรำง สำรละลำยชนิดนคี้ วรมี pH เทำ่ ใด อินดเิ คเตอร์ แสีของสำรละลำย อินดเิ คเตอร์ สีของสำรละลำย โบรโมไทมอลบลู สีเหลือง สีนำ้ เงิน โบรโมไทมอลบลู เมทลิ เรด สีส้ม ฟีนอล์ฟทำลีน ไม่มีสี _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ 11

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส แบบฝึกหัดที่ 7.1 คำช้ีแจง : ตอบคำถำมเกยี่ วกบั อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด – เบส ใช้ข้อมูลทกี่ ำหนดให้ตอ่ ไปน้ี ตอบคำถำมข้อ 1-4 2. หำกนำสำรละลำยชนิดหน่งึ มำเตมิ อินดเิ คเตอรช์ นิดต่ำง ๆ ปรำกฏว่ำไดส้ ีของสำรละลำยดงั ตำรำง สำรละลำยชนดิ นี้ควรมี pH เทำ่ ใด อินดเิ คเตอร์ สีของสำรละลำย อินดเิ คเตอร์ สีของสำรละลำย เมทิลออเรนจ์ สีเหลือง ฟีนอลเรด สีแดง เมทลิ เรด สีเหลือง ฟนี อล์ฟทำลีน สีชมพอู ่อน _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ แ_________________________________________________________ 3. หำกนำสำรละลำยชนดิ หน่งึ มำเตมิ อินดเิ คเตอรช์ นดิ ตำ่ ง ๆ ปรำกฏว่ำไดส้ ีของสำรละลำยดงั ตำรำง สำรละลำยชนิดนคี้ วรมี pH เทำ่ ใด อินดเิ คเตอร์ สีของสำรละลำย อินดเิ คเตอร์ สีของสำรละลำย โบรโมฟนี อลบลู สีนำ้ เงนิ ฟีนอลเรด สีส้ม โบรโมไทมอลบลู สีนำ้ เงิน ฟนี อล์ฟทำลีน ไม่มีสี _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ 12

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส แบบฝึกหัดท่ี 7.1 คำชี้แจง : ตอบคำถำมเกยี่ วกบั อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด – เบส ใช้ข้อมูลทก่ี ำหนดให้ตอ่ ไปน้ี ตอบคำถำมข้อ 1-4 4. หำกนำสำรละลำยชนิดหน่งึ มำเตมิ อินดเิ คเตอรช์ นิดต่ำง ๆ ปรำกฏว่ำไดส้ ีของสำรละลำยดงั ตำรำง สำรละลำยชนดิ นีค้ วรมี pH เทำ่ ใด อินดเิ คเตอร์ สีของสำรละลำย อินดเิ คเตอร์ สีของสำรละลำย โบรโมฟนี อลบลู สีนำ้ เงิน โบรโมฟีนอลบลู สีเขยี ว เมทลิ เรด สีเหลือง ฟีนอลเรด สีส้ม _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ แ_________________________________________________________ 5. อินดเิ คเตอร์กรดอ่อน (HIn) จะแตกตัวในนำ้ ได้ H+ และ In- จงแสดงควำมสัมพันธ์ว่ำ pH = pKa - log [HIn-] [In-] _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ 13

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส Map Mapping คาชีแ้ จง : ให้นักเรยี นสรุปเน้ือเรื่อง อินดเิ คเตอร์สาหรับกรด-เบส โดยใช้แผนผังความคิด : โดยเลือกใช้ผงั กราฟฟกิ แบบ 1) ไดอะแกรมวงกลม (Circle Diagrams) 2) ตารางสัมพันธ์ (Matrix) ของ Clarke (1990: 64) 14

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส แบบทดสอบหลังเรยี น คำช้ีแจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบับนม้ี ีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบท่ีถูกต้องที่สุด แล้วทำเคร่ืองหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ 1. อินดเิ คเตอร์ มีบทบำทอยำ่ งไรในกำรไทเทรต ก. บอกจุดสมมลู ข. บอกจุดยตุ ิ ค. บอกค่ำ pH ง. บอกปรมิ ำณทที่ ำปฏกิ ริ ยิ ำพอดกี นั 2. เมทลิ ออเรนจ์ มีช่วง pH ทเี่ ปล่ียนสี 3.2-4.4 (แดง-เหลือง) เม่ือหยดลงใน สำรละลำย A พบวำ่ สำรละลำยเปลี่ยนเปล่ียนเป็นสีเหลือง ข้อใดถกู ตอ้ ง แก. สำรละลำยมีสมบตั เิ ป็นกรด ข. สำรละลำยมี pH ไม่เกนิ 3.2 ค. สำรละลำยเปน็ เบส ง. สำรละลำยมี pH ไม่ต่ำกวำ่ 4.4 3. จุดสมมูล หมำยถงึ ก. จุดที่ อินดเิ คเตอร์ เปลี่ยนสี ข. จุดทก่ี รดและเบส ทำปฏกิ ริ ยิ ำพอดกี นั ค. จุดทคี่ ่ำ pH เปล่ียนแปลง ง. จุดทเ่ี รมิ่ ปล่อยสำรละลำยมำตรฐำน 15

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส แบบทดสอบหลังเรยี น คำช้ีแจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบับนีม้ ีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุด แล้วทำเคร่ืองหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ 4. ค่ำ pH ทจี่ ุดสมมูล ของกำรไทเทรตกรดแกแ่ ละเบสแก่ มีค่ำเทำ่ ใด ก. 4.5-7.0 ข. 6.0-8.0 ค. 7.0 ง. มำกกวำ่ 7.0 5. คำ่ pH ทจ่ี ุดสมมูล ของกำรไทเทรตกรดอ่อนและเบสแก่ มีคำ่ เทำ่ ใด ก. 4.5-7.0 แ ข. 6.0-8.0 ค. 7.0 ง. มำกกวำ่ 7.0 16

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส กระดำษคำตอบ คำช้ีแจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบับนีม้ ีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบท่ีถูกต้องที่สุด แล้วทำเคร่ืองหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ ช่ือ __________________________________ ช้ัน ______ เลขท่ี _____ ข้อ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 สรุปผลกำรทดสอบ 1. ทำขอ้ สอบได้ .......... คะแนน 2. คดิ เป็นรอ้ ยละ .................... 3. ประเมินอยใู่ นเกณฑ์ ............ 17

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส บรรณำนกุ รม กระทรวงศกึ ษาธิการ. (2551).หลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐานพทุ ธศกั ราช 2551. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณก์ ารเกษตรแห่งประเทศไทย. จรรยา ดาสา. (2552). 15 เทคนิคในการจัดการเรียนรู้ท่เี น้นการเรียนเชิงรุก. นิตยสาร สสวท. ชาตรี ฝ่ายคาตา.(2551).การจัดการเรียนรู้ที่เน้นกระบวนการสบื เสาะหาความรู้.วารสาร ศกึ ษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร,11(1),31-45 โชคชัย ยนื ยง (2561) ยุทธวิธีการจดั การเรียนรู้มโนมติฟสิ ิกส์. ขอนแก่น: โรงพิมพ์ขอนแก่นการ พิมพ์ นิพนธ์ ตงั คณานุรักษแ์ ละคณิตา ตงั คณานุรักษ์. (2554). Compact เคมี ม.5 เล่ม 3. กรุงเทพฯ : แม็ค สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2560). ค่มู ือการใช้หลักสตู รรายวิชา เพ่ิมเตมิ วิทยาศาสตร์ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์(ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศกั ราช 2551 วิชาเคมี ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย. สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.). (2561) BSCS. http://biology.ipst.ac.th/?p=688 วรากร หิรัญญาภินันท์. (2556). หนงั สือชดุ เทคนคิ การเรยี นเคมี กรด-เบส. กรุงเทพฯ : แสานักพิมพ์ฟิสิกสเ์ ซนเตอร์. วิจารณ์ พานิช. (2555). วิถีสร้างการเรียนรู้เพื่อศษิ ย์ ในศตวรรษท่ี 21. กรุงเทพฯ : มูลนิธิสดศรี- สฤษดิ์วงศ,์ 2555. 416 หน้า. วีระชาติ สวนไพรินทร์. (2537). คมู่ ือเตรียมสอบเคมีม.5 เล่ม 3. กรุงเทพฯ : สานักพิมพ์ ภมู ิบณั ฑิต. พงศธร นันทรเนศ และคณะ. (2560). หนงั สือเรยี น รายวิชาเพมิ่ เตมิ เคมี. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ : บริษทั ไทยร่มเกล้า จากัด. ศริ ิลักษณ์ ผลวัฒนะ และประดบั นาคแก้ว. (2546). หนงั สือเรยี นเคมชี ั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ 5 ภาคเรียนที่ 2. กรุงเทพฯ : แม็ค. ศริ ิศกั ด์ิ โลลุพิมาน และคณะ. (2560). แบบฝึกหัดเพิ่มเตมิ รายวิชาเพมิ่ เตมิ วทิ ยาศาสตร์ และเทคโนโลยี เคมี ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ี่ 5 เล่ม 2. พิมพ์ครั้งท่ี 4. กรุงเทพฯ : บริษัท ไทยร่มเกล้า จากัด. สมพงศ์ จันทร์โพธ์ิศรี. (2555). เคมี ม. 5 เล่ม 3. กรุงเทพฯ : ไฮเอ็ดพลับลิชชิ่ง. สาราญ พฤษ์สุนทร. (2553). อุดม คชินทร. (2561). “การเปลี่ยนแปลงของวงการศกึ ษาในยคุ ของคนรุ่น Z”. เอกสาร ประกอบการบรรยายทปี่ ระชุมอธิการบดแี ห่งประเทศไทย (ทปอ.) งานมหกรรม อุดมศกึ ษา University Xpo:อุดมศกึ ษา-พลังขบั เคลื่อนประเทศไทย 4.0 (Universities, the driver of Thailand 4.0). 18

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส ภำคผแ นวก 19

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส เฉลยแบบทดสอบ คำชี้แจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบบั นม้ี ีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบที่ถูกต้องท่ีสุด แล้วทำเครื่องหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ ชื่อ __________________________________ ชั้น ______ เลขที่ _____ ขอ้ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 สรุปผลกำรทดสอบ 1. ทำขอ้ สอบได้ .......... คะแนน 2. คดิ เป็นรอ้ ยละ .................... 3. ประเมินอยใู่ นเกณฑ์ ............ 20

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส เฉลยแบบฝกึ หัดที่ 7.1 คำช้ีแจง : ตอบคำถำมเกย่ี วกบั อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด – เบส ใช้ข้อมูลทก่ี ำหนดให้ตอ่ ไปนี้ ตอบคำถำมข้อ 1-4 อินดเิ คเตอร์ ช่วง pH ที่ สีทเ่ี ปล่ียน อินดเิ คเตอร์ ช่วง pH ท่ี สีทเ่ี ปลี่ยน เมทลิ ออเรนจ์ เปล่ียนสี สีแดง - สีเหลือง เปล่ียนสี สีเหลือง – สีน้ำเงิน 3.1 – 4.4 โบรโมไทมอลบลู 6.0 – 7.6 โบรโมฟนี อลบลู 3.0 – 4.6 สีเหลือง - สีน้ำเงนิ ฟนี อลเรด 6.8 – 8.4 สีเหลือง – สีแดง เมทลิ เรด 4.2 – 6.3 สีแดง - สีเหลือง ฟนี อล์ฟทำลีน 8.3 – 10.0 ไม่มีสี - สีชมพู 1. หำกนำสำรละลำยชนิดหน่งึ มำเตมิ อินดเิ คเตอรช์ นดิ ตำ่ ง ๆ ปรำกฏว่ำไดส้ ขี องสำรละลำยดงั ตำรำง สำรละลำยชนิดนี้ควรมี pH เทำ่ ใด อินดเิ คเตอร์ แสีของสำรละลำย อินดเิ คเตอร์ สีของสำรละลำย โบรโมไทมอลบลู สีเหลือง สีนำ้ เงิน โบรโมไทมอลบลู เมทลิ เรด สีส้ม ฟนี อล์ฟทำลีน ไม่มีสี _เม_่ือ_เ_ต_มิ _โบ_ร_โม_ฟ_นี _อ_ล_บ_ล_ูแ_ล_้วส_า_ร_ล_ะล_า_ย_เป_็น_ส_ีน_า้ _เง_ิน_แ_ส_ด_ง_ว่า__สา_ร_ล_ะล_า_ย_ค_ว_รม_ี _p_H_≥_4_.6______ _เม_ื่อ_เ_ต_มิ _เม_ท_ิล_เร_ด_แ_ล_้ว_สา_ร_ล_ะล_า_ย_เป_็น_ส_ีส_้ม_แ_ส_ด_ง_ว_่า _ส_าร_ล_ะ_ลา_ย_ค_ว_ร_มี_p_H_=_4_._2-_6_.3__เม_่ือ_เต_มิ ____ _โบ_ร_โ_ม_ไท_ม_อ_ล_บ_ล_ูแ_ล้ว_ส_า_ร_ละ_ล_า_ย_เป_็น_ส_ีเห_ล_ือ_ง_แ_ส_ด_ง_ว่า__สา_ร_ล_ะล_า_ย_ค_ว_รม_ี _p_H_≤_6_._0_แ_ล_ะเ_ม_่ือ_เต_มิ __ _ฟ_ีน_อ_ล_์ฟ_ท_าล_ีน_แ_ล_้ว_ส_าร_ล_ะ_ล_าย_ไ_ม_่ม_ีสี_แ_ส_ด_งว_่า_ส_า_ร_ละ_ล_า_ย_ค_วร_ม_ี p_H__≤_8_.3_ด_ัง_น_้ัน_ส_า_ร_ล_ะล_า_ย_ช_นิด_น_ี้ _ค_ว_รม_ี _p_H_ป_ร_ะม_า_ณ__4._6_-6_._0________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ 21

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส เฉลยแบบฝึกหัดท่ี 7.1 คำช้ีแจง : ตอบคำถำมเกยี่ วกบั อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด – เบส ใช้ข้อมูลทกี่ ำหนดให้ตอ่ ไปน้ี ตอบคำถำมข้อ 1-4 2. หำกนำสำรละลำยชนิดหน่งึ มำเตมิ อินดเิ คเตอรช์ นิดต่ำง ๆ ปรำกฏว่ำไดส้ ีของสำรละลำยดงั ตำรำง สำรละลำยชนิดนีค้ วรมี pH เทำ่ ใด อินดเิ คเตอร์ สีของสำรละลำย อินดเิ คเตอร์ สีของสำรละลำย เมทิลออเรนจ์ สีเหลือง ฟนี อลเรด สีแดง เมทลิ เรด สีเหลือง ฟีนอล์ฟทำลีน สีชมพอู ่อน _________________________________________________________ _เม_ื่อ_เ_ต_ิมเ_ม_ท_ิล_อ_อ_เร_น_จ_แ์ ล_้ว_ส_า_ร_ละ_ล_า_ย_เป_น็ _ส_ีเห_ล_ือ_ง_แ_ส_ด_ง_ว่_า _สา_ร_ล_ะล_า_ย_ค_ว_รม_ี _p_H_≥_4_._4 _เม_่ือ_เต_ิม__ _เม_ท_ลิ _เ_รด_แ_ล_้ว_ส_าร_ล_ะ_ล_าย_เ_ป_น็ _สีเ_ห_ล_ือ_ง_แ_ส_ด_งว_่า_ส_า_ร_ละ_ล_า_ย_คว_ร_ม_ี p_H__≥_6_.3_เ_ม_ื่อ_เต_ิม_ฟ_ีน_อ_ล_เร_ด___ _แ_ล_้วส_า_ร_ล_ะล_า_ย_เป_น็ _ส_ีแ_ด_ง_แ_ส_ด_งว_่า_ส_า_ร_ละ_ล_า_ย_ค_วร_ม_ี p_H__≥_8_.4_แ_ล_ะ_เม_ื่อ_เ_ต_ิมฟ__ีนอ_ล_์ฟ_ท_า_ล_ีน_แ_ล_้ว__ _ส_าร_ล_ะ_ล_าย_เ_ป_็น_สีช_ม_พ_ูอ_่อ_น__แส_ด_ง_ว_่า_ส_าร_ล_ะ_ล_าย_ค_ว_ร_ม_ี p_H_=__8._3_-1_0_.0__ด_งั น_้ัน__ส_าร_ล_ะ_ลา_ย_ช_น_ิด_น_ี้ _ แ_ค_ว_รม_ี _pH__ป_ร_ะม_า_ณ__8._4_-1_0_.0________________________________________ 3. หำกนำสำรละลำยชนดิ หน่งึ มำเตมิ อินดเิ คเตอรช์ นดิ ต่ำง ๆ ปรำกฏว่ำไดส้ ีของสำรละลำยดงั ตำรำง สำรละลำยชนดิ นคี้ วรมี pH เทำ่ ใด อินดเิ คเตอร์ สีของสำรละลำย อินดเิ คเตอร์ สีของสำรละลำย โบรโมฟนี อลบลู สีน้ำเงิน ฟนี อลเรด สีส้ม โบรโมไทมอลบลู สีนำ้ เงิน ฟีนอล์ฟทำลีน ไม่มีสี _________________________________________________________ _เ_ม_่ือ_เต_ิม_โบ_ร_โม_ฟ_นี _อ_ล_บ_ล_ูแ_ล้ว_ส_า_รล_ะ_ล_าย_เ_ป_็น_สนี_้า_เง_นิ _แ_ส_ด_ง_ว่า_ส_า_ร_ล_ะล_า_ย_คว_ร_ม_ี p_H_≥__4._6_เม_ื่อ_เ_ตมิ___ _โ_บ_รโ_ม_ไท_ม_อ_ล_บ_ล_ูแ_ล้ว_ส_า_รล_ะ_ล_าย_เ_ป_็น_สนี_้า_เง_นิ _แ_ส_ด_ง_วา่_ส_า_ร_ล_ะล_า_ย_คว_ร_ม_ี p_H_≥__7._6_เม_ื่อ_เ_ตมิ_ฟ_นี _อ_ล_เร_ด_ _แ_ล_้ว_ส_าร_ล_ะล_า_ย_เป_็น_ส_สี _ม้ _แ_ส_ด_งว_า่ _ส_า_รล_ะ_ล_าย_ค_ว_ร_มี_p_H_=_6_._8-_8_.4_แ_ล_ะ_เม_่ือ_เต_มิ _ฟ_นี _อ_ล_์ฟ_ท_าล_ีน_แ_ล_้ว__ _ส_า_ร_ละ_ล_า_ยไ_ม_่ม_ีส_ี แ_ส_ด_งว_่า_ส_า_รล_ะ_ล_าย_ค_ว_รม_ี _p_H_≤_8_.3__ดงั_น_ั้น_ส_า_ร_ละ_ล_า_ยช_น_ิด_น_ค้ี _ว_รม_ี _pH__ป_ระ_ม_า_ณ__ _7_.6_-_8_.3____________________________________________________ 22

ชุดที่ 7 อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด - เบส เฉลยแบบฝกึ หดั ท่ี 7.1 คำช้ีแจง : ตอบคำถำมเกย่ี วกบั อินดเิ คเตอรส์ ำหรบั กรด – เบส ใช้ข้อมูลทก่ี ำหนดใหต้ อ่ ไปนี้ ตอบคำถำมข้อ 1-4 4. หำกนำสำรละลำยชนดิ หน่งึ มำเตมิ อินดเิ คเตอรช์ นดิ ต่ำง ๆ ปรำกฏว่ำไดส้ ีของสำรละลำยดงั ตำรำง สำรละลำยชนิดนคี้ วรมี pH เทำ่ ใด อินดเิ คเตอร์ สีของสำรละลำย อินดเิ คเตอร์ สีของสำรละลำย โบรโมฟนี อลบลู สีนำ้ เงิน โบรโมฟีนอลบลู สีเขยี ว เมทลิ เรด สีเหลือง ฟีนอลเรด สีส้ม _เม_่ือ_เต_ิม_เ_ม_ท_ิลอ_อ_เ_รน_จ_์แ_ล_้วส_า_ร_ล_ะล_า_ย_เป_็น_ส_ีเห_ล_ือ_ง_แ_ส_ดง_ว_่า_ส_าร_ล_ะ_ล_าย_ค_ว_รม_ี _p_H_≥_4_.4_เ_ม_่ือ_เต_มิ ____ _เม_ท_ิล_เร_ด_แ_ล_้วส_า_ร_ล_ะล_า_ย_เป_็น_ส_เี ห_ล_ือ_ง_แ_ส_ดง_ว_า่ _ส_าร_ล_ะ_ลา_ย_ค_ว_รม_ี _pH__≥_6_.3_เ_ม_่ือ_เต_มิ _โบ_ร_โ_มไ_ท_ม_อ_ล_บล_ู _ _แ_ล้_วส_า_รล_ะ_ล_าย_เ_ป_็น_สีเ_ข_ีย_ว _แส_ด_ง_ว_า่ _ส_าร_ล_ะล_า_ย_ค_วร_ม_ี p_H__=_6_.0_-_7._6_แ_ล_ะเ_ม_่ือเ_ต_ิม_ฟ_นี _อล_เ_รด_แ_ล_้ว____ _ส_าร_ล_ะ_ลา_ย_เป_็น_ส_ีส_ม้ _แ_ส_ด_งว_่า_ส_า_รล_ะ_ล_าย_ค_ว_ร_ม_ี p_H_=_6_._8-_8_.4_ด_ัง_น_้นั _ส_า_รล_ะ_ล_าย_ช_น_ิด_น_้ีค_วร_ม_ี _pH____ แ_ป_ระ_ม_า_ณ_6_._8-_7_.6_______________________________________________ 5. อินดเิ คเตอร์กรดอ่อน (HIn) จะแตกตวั ในนำ้ ได้ H+ และ In- จงแสดงควำมสัมพันธ์ว่ำ pH = pKa - log [HIn-] [In-] HIn + H2O = H3O+ + In- Ka [H3O+][In-] HIn ใส่ -log ทั้ง 2 ข้าง -log Ka = (-log[H+]) + (-log In- ) pKa HIn pH HIn = pH + log In- = pKa – log HIn In- 23

ชุดการเรียนรู้ รายวิชาเคมี เรอ่ื ง กรด- เบส โดยใช้รูปแบบการจดั การเรยี นรูว้ ฏั จกั รการเรยี นรู้ 5Es ร่วมกบั การเรียนรูเ้ ชิงรุก (Active Learning) เพื่อพัฒนาทกั ษะการแกป้ ัญหา ของนักเรียนชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ 5 สิรลิ ักษณ์ วงษช์ ารี