EB2366_ศาสตร์ _ ปั๊บสาครูบาอาโนชัยธรรมจินดามุนี

สาํ นักศลิ ปะและวฒั นธรรม มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั ลําปาง

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปางศาสตรฯ : พบัฯสาฅบู าอาเนาฯไชยธฯ มมฯจดินฯ ามนุ ี ศาสตร์ : ปบั๊ สาครูบาอาโนชยั ธรรมจินดามนุ ี (ปกรอง) วีรศักดิ์ ของเดิม ผูป้ รวิ รรต สานกั ศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภฏั ลาปาง เพื่อสง่ เสริมและสนบั สนุนการบริการวิชาการและการวจิ ัยเฉพาะทาง ด้านศลิ ปะและวฒั นธรรม และภมู ปิ ัญญาท้องถิ่นภาคเหนือ

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปางช่อื หนงั สือศาสตร์ : ป๊ับสาครูบาอาโนชยั ธรรมจินดามุนี ผ้รู จนา ครบู าอาโนชัยธรรมจนิ ดามนุ ี อักษร ธัมม์ล้านนา ภาษา ไทยวน พมิ พ์คร้งั ท่ี ๑ สิงหาคม ๒๕๕๘ จานวน ๔๐๐ เลม่ ทีป่ รึกษา พระครูโสภติ ขนั ตยาภรณ์ พระน้อย นรตุ ตฺ โม รศ.ดร.สมเกยี รติ สายธนู บรรณธกิ าร อาจารยป์ ริตต์ สายสี ผปู้ ริวรรต / เรยี บเรียง นายวรี ศกั ด์ิ ของเดิม หนว่ ยงานท่จี ัดพมิ พ์ สานกั ศิลปะและวัฒนธรรม มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั ลาปาง ๑๑๙ หมู่ ๙ ตาบลชมพู อาเภอเมืองลาปาง จงั หวดั ลาปาง ๕๒๑๐๐ พิมพ์ที่ ลานนาการพิมพ์ ๙๒ ถนนมณนี พรัตน์ ตาบลศรีภมู ิ อาเภอเมืองเชียงใหม่ จงั หวดั เชยี งใหม่ ๕๐๒๐๐ โทร. ๐๕๓ – ๒๑๑๔๑๕ E-mail : [email protected]

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง คานา ด้วยวิสัยทัศน์ที่กล่าวไว้ว่า ภายในปี ๒๕๖๐ สานักศิลปะและ วัฒนธรรม จะเป็นแหล่งความรู้มรดกภูมิปัญญาด้านศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่น และศิลปวัฒนธรรมระดับภูมิภาค และภายใต้พันธกิจ ข้อ ๑ ศึกษา ค้นคว้า วิจัย เพ่ือการสืบค้นและพัฒนาองค์ความรู้ด้านศิลปะและวัฒนธรรม ในปีการศึกษา ๒๕๕๗ สานักศิลปะและวัฒนธรรม ได้จัดทาโครงการปริวรรต ป๊ับสาครูบาอาโนไชยธรรมจินดามุณี เพื่อเป็นการต่อยอดองค์ความรู้ และ ขับเคลื่อนตามวิสัยทัศน์ พันธกิจ รวมท้ังเป็นการปริวรรตเอกสารโบราณท่ีมี คุณค่าทางประวัติศาสตร์ และถอดองค์ความรู้ที่สืบทอดกันมาอันเป็นภูมิ ปัญญาแต่อดีต ในปีการศึกษา ๒๕๕๘ จึงได้พัฒนาเอกสารการปริวรรตพิมพ์ ออกเผยแพร่เป็น ๒ ภาษา คือ อักษรล้านนาและอักษรไทย เพ่ือให้ผู้อ่านได้ ศึกษาเปรียบเทียบทางด้านอักษรศาสตร์ ภาษาพ้ืนถิ่นโบราณกับภาษาไทยใน ปัจจุบัน ถึงความเหมือนและต่างกนั ความงามทางดา้ นสานวนภาษา สานักศิลปะและวัฒนธรรม หวังว่าหนังสือเล่มน้ีจะก่อให้เกิด ประโยชน์ต่อการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่นนครลาปาง และเป็นจุดประกาย ให้กับผู้ท่ีสนใจศึกษาเอกสารโบราณล้านนา ที่มีอยู่จานวนมาก ในเขต ภาคเหนือตอนบน เพ่ือร่วมกันอนุรักษ์ สืบสาน และค้นคว้า ให้เป็นมรดกทาง ศิลปะและวัฒนธรรมสืบไป สานกั ศิลปะและวฒั นธรรม มหาวิทยาลยั ราชภฏั ลาปาง ๙ สงิ หาคม ๒๕๕๘

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง สารบัญ หน้า บทนา ๑ วัดปงสนุกเหนอื ๒ โบราณสถาน – โบราณวัตถุ ๕ ประวัตคิ รบู าอาโนไชยธรรมจินดามณุ ี ๒๐ หลักการปริวรรต ๒๙ ภาคฯอกสฯั อฯรลา้ นนฯ าฯ ๓๐ บรู ณวบดัฯ ฿ฯน ๓๔ ถฯวายทฯ านฯ ๓๕ สา้ งฯสแตัฯ จ่ฯพง รฯธาฯต ๓๖ บูรณพรฯเจ้าั นฯอรวฯดัพรฯแก้วฯดฯรอ เตา้ั ๓๘ บูรณวพฯัด รฯธาฯตสรฯเดฌฯแลฯวัดพฯ งฯส฿ กนุฯ ์ ๔๑ สา้ ฯงพรฯพมิ ฯพาสารูบฯเจา้ั ๕๕ เหฯกต านฯบ้าฯนเมฯือง ๕๙ ลาดับเฯ จัา้ หลฯงวฯว ยงฯ ลคฯอร ๖๐ พรฯเจั้าตาฯกสนฯิ ๖๒ ทวาฯ ยฯชตาปลี ฯเกิฯฏ ๖๔ ทาวฯ ยฯลกฯณข ปลี ฯเกฏฯิ ทฯาว ยชฯ ตาเดฯรอื เกฏิฯ

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปางทฯวายฯชตาวัเนฯ กิฯฏ ๖๕ รฤก์ฏฯ ๒๗ ต฿วฯ ๖๗ ทวฯายแฯ ผดฯน่ ิฯนไหวฯ ๗๐ ทฯวายฝฯ นฯั ๗๑ ลกฯขณยาวฯ ๗๓ ลายมฯ ืแลฯลายหฯ า้นฯ ผากฯ ๗๕ โส฿ลกฯ ฅไฯ฿ว ช้ ๗๗ วฯันหนรฯู ้อฯงแลฯกฯัเด ส้ือฯอผ้า ๗๘ จนทฯฅาดฯ ๘๐ วนฟัฯ า้ ร้ฯงอ ๘๑ ลกขฯณตาวนฯั ๘๑ ลกขฯณพรฯจนฯท ๘๕ ลกณฯข ดาวฯ ๘๗ ดาคฯว เู่ มงอฯื ๘๙ เดฯอรื เขั้าดาฯว ดาเวฯ ขาั้ เดอฯืร ๙๐ ทาวฯ ยฯตาวนัฯแลฯพรฯจทนฯั กื บุฯ ๑๐๑ ทวาฯ ยหฯ มฯกอ ๑๐๓ เดอรืฯ อฯอกฅ่า ๑๐๗

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง วัฯนฟ้าดฯัง ๑๐๗ ทาฯว ยฯเหตฯกานฯบา้ ฯนเมือฯง ๑๐๘ ส฿งโฯ ฅะอฯ ๑๑๒ แม่ธฯรอ ณี ๑๑๘ คาส฿มมาฯ เทวิหานฯ ๑๒๖ ลง฿ฯยนัฯ ๑๒๗ ภาคอกั ษรไทย ๑๓๑ บรู ณะวัดปงสนุก ๑๓๒ ถวายทาน ๑๓๖ สร้างฉัตรมุมพระธาตุ ๑๓๗ บรู ณะพระเจ้านอนวัดพระแก้วดอนเต้า ๑๓๗ บรู ณะวดั พระธาตเุ สด็จแลวัดปงสนุก ๑๓๙ สร้างพระพุทธรปู ๑๔๑ เหตกุ ารณบ์ า้ นเมือง ๑๕๒ ลาดบั เจ้าหลวงเมืองละคอร ๑๕๕ พระเจา้ ตากสิน ๑๕๖ ทานายชะตาปีเกดิ ๑๕๘ ทานายลกั ขณาปเี กิด ๑๖๐ ทานายชะตาเดือนเกดิ ๑๖๑ ทานายชะตาวนั เกิด ๑๖๒ ฤกษ์ทงั้ ๒๗ ตวั ๑๖๔ ทานายแผน่ ดินไหว

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปางทานายฝนั ๑๖๕ ลักขณะยาว ๑๖๗ ลายมอื และลายหนา้ ผาก ๑๖๘ โฉลกควั ใช้ ๑๖๙ วันหนรู ้องและหนูกัดเสือ้ ผ้า ๑๗๐ วันจันทฅาด ๑๗๑ วันฟ้ารอ้ ง ๑๗๒ ลักขณาพระอาทิตย์ ๑๗๒ ลักขณาพระจนั ทร์ ๑๗๕ ลักขณาดวงดาว ๑๗๗ ดาวคูเ่ มือง ๑๗๘ เดอื นเข้าดาว ดาวเขา้ เดือน ๑๗๙ ทานายพระอาทติ ย์และพระจันทรท์ รงกลด ๑๘๗ ทานายหมอก ๑๘๙ เดือนออกค่า ๑๙๑ วันฟ้าดัง ๑๙๒ ทานายเหตกุ ารณ์บ้านเมือง ๑๙๓ ส่งเคราะห์ ๑๙๖ แมธ่ รณี ๑๙๙ คาสมมาล้ือวหิ าร ๒๐๔ ลงยนั ต์ ๒๐๕

สาํ นักศลิ ปะและวฒั นธรรม มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั ลําปาง

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง ศาสตรศ์า:สปตบั๊ร์ ส: าปบ๊ั คสราูบคารบูอาาอโานโชนัยชัยธธรรรรมมจจินดาามมนุ นุ ี ี 1๑ บทนำ วัดปงสนุก วัดปงสนุก ถือได้ว่าเป็นวัดสาคัญของนครลาปางรุ่นที่ ๒ ภายหลัง เจ้าไชยสงคราม ราชบุตรพญามังรายมีชัยชนะต่อพญาเบิกเจ้าเมืองเขลางค์ จงึ ทาการย้ายศูนย์กลางเมืองเขลางค์จากบริเวณวัดพระแก้วดอนเต้าสุชาดาราม มาอยู่บริเวณวัดปงสนุก และทานบุ ารงุ ให้วดั ปงสนุกเหนือเปน็ วัดหลวงกลางเมือง ใน อ ดี ต วัด ป งส นุ ก มี ชื่ อ ปรากฏตามบันทึกต่างๆ ทั้งหมด ๔ ชอ่ื ได้แก่ วัดศรีจอมไคล วัดศรีเชียงภูมิ วัดดอนแก้ว และวัดพะยาว สาหรับ ที่มาของชื่อวัดปงสนุกน้ัน เน่ืองด้วย ใน ช่วงเจ้ากาวิละท าการกอบ กู้ เอกราชจากพม่า พระองค์ได้นา กองทัพไปโจมตีทัพพม่าท่ีตั้งหม้ัน ในเมืองเชียงแสน เม่ือสามารถขับไล่ พม่าออกจากเมืองเชียงแสนไดส้ าเร็จ แ ล้ ว เจ้ า ก า วิ ล ะ จึ ง ไ ด้ ก ว า ด ต้ อ น ชาวเมืองเชียงแสนให้ลงมาอยู่นครลาปาง ด้วยเกรงว่าพม่าจะกลับมาตี เมืองเชียงแสนอีก และในชาวเมืองเชียงแสนนั้นก็มีชาวบ้านปงสนุกรวมอยู่ด้วย เม่ือมาถึงนครลาปาง เจ้ากาวิละโปรดให้ชาวเชียงแสนตั้งบ้านเรือนอยู่บริเวณฝั่ง เวียงเหนือของนครลาปาง ชาวบ้านปงสนุกได้มาอาศัยอยู่บริเวณวัดศรีเชียงภูมิ แล้วเรียกหมู่บ้านตนเองว่า บ้านปงสนุก และเรียกวัดศรีเชียงภูมิว่า วัดปงสนุก เพ่อื ราลกึ ถึงถ่นิ อาศัยเดิมทจี่ ากมา

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง2 ศาสตร์ : ป๊บั สาครูบาอาโนชยั ธรรมจินดาศมานุ สี ตร์ : ปับ๊ สา ครูบาอาโนชยั ธรรมจินดามนุ ี ๒ ภายหลังวัดปงสนุกได้มีการแยกการปกครองออกเป็น ๒ วัด คือ วัดปงสนุกเหนือ และวัดปงสนุกใต้ ซ่ึงสันนิษฐานว่าเกิดจากการแยก การปกครองพระภิกษุสงฆ์ สามเณ รที่มีจานวนมาก ตามบันทึกของ ครูบาอาโนไชยธรรมจินดามุนี เจ้าอาวาสวัดปงสนุกเหนือ ได้บันทึกไว้ประมาณ ช่วงต้นพุทธศตวรรษที่ ๒๕ ได้กล่าวถึงพ้ืนท่ีของวัดเหนือ-วัดใต้ อย่างชัดเจน สาหรับวัดปงสนกุ เหนอื ได้รบั พระราชทานวิสุงคามสมี าเมือ่ ปี พ.ศ. ๒๓๑๔ โบรำณสถำน – โบรำณวัตถุ วิหำรพระเจ้ำพันองค์ ถือ ได้ว่าวหิ ารหลังน้ีเปน็ วิหารท่ีมีลักษณะ โดดเด่น เป็นวิหารโถงทรงจตุรมุข มียอดหลังคาซ้อน ๓ ช้ันขึ้นไปจนถึง ยอดฉัตร ลักษณะทางสถาปัตยกรรม มีการผสมผสานศิลปะล้านนา พม่า และไทยลื้อได้อย่างลงตัว ภายใน ประดิษฐานพระพุทธรูป ๔ องค์ โดย ประทับหันพระพักตร์ไปทิศทั้ง ๔ ภายใต้ร่มต้นโพธิ และบริเวณฝาย้อยของ ตวั วหิ ารมีการประดบั ดว้ ยพระพิมพ์ซุ้มขุนตาล จานวน ๑,๐๖๐ กว่าองค์ ซ่ึงเป็น ท่ีมาของช่ือ “วิหารพระเจ้าพันองค์” ในปี พ.ศ. ๒๕๔๙ วัดปงสนุกได้ทาการ บูรณะปฏิสังขรณ์วิหารพระเจ้าพันองค์ ซึ่งเป็นการอนุรักษ์โบราณสถานที่มีอายุ เก่าแก่กว่า ๑๒๐ ปี โดยทาการศึกษาเพื่อยึดถือการบูรณะตามแบบโบราณ เพ่ือรักษามรดกอันทรงคุณค่าของชุมชน และเป็นการอนุรักษ์อย่างมีส่วนร่วม ของคนในชุมชน วัด และสถาบันการศึกษา ซ่ึงการบูรณะในคร้ังนั้นทาให้

ศาสตรศ์ า: สปต๊ับรส์ :าปค๊ับสราบู คารอูบาาโอนาโชนัยชธัยรธรรมรมจจินนิ ดดาามมุนุนีี 3 ๓ ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปางองค์การยูเนสโกได้มอบรางวัล UNESCO Asia – Pacific Heritage ประจาปี ๒๕๕๑ เพือ่ ยกยอ่ งการบูรณปฏสิ งั ขรณ์วดั ปงสนุก พระธำตุเจดีย์ ลักษณะขององค์ พระธาตุเจดีย์เป็นรูปแบบศิลปะล้านนา ประมาณพุทธศตวรรษที่ ๒๑ โดยกอ่ สร้าง เริ่มจากสร้างฐานเขียงสี่เหลี่ยมจัตุรัสซ้อน ลดหล่ันกัน ๓ ชั้น ต่อจากน้ันเป็นชุดฐาน ปัทม์ยกเก็จรองรับฐานเขียงกลม ๓ ช้ัน ต่อขึ้นไปเป็นชั้นบัวถลา ๓ ช้ัน ถัดไปเป็น องค์ระฆังรองรับฐานบัลลังค์ จากน้ันเป็น ชุดปล่องไฉน ต่อด้วยปลียอดรองรับฉัตร ๕ ชน้ั ซุ้มประตูโขง หรือซุ้มโขงสร้าง ด้วยการก่ออิฐถือปูนมีลักษณะค่อนข้าง เตี้ยและตันเมื่อเทียบซุ้มประตูโขงวัดพระธาตุลาปางหลวง สันนิฐานว่าน่าจะ สร้างข้ึนในหลงั ราวพุทธศตวรรษท่ี ๒๒ – ๒๓ มีความสวยงามตามแบบฉบับของ สกลุ ชา่ งพ้นื บ้าน สะท้อนงานฝีมือชา่ งพื้นถิ่นออกมาไดเ้ ปน็ อย่างดี พิพิธภัณฑ์ ภายในวัดปงสนุกเหนือยังมีอาคารท่ีจัดแสดงวัตถุโบราณ จานวน ๓ หลัง ประกอบด้วย พพิ ิธภัณฑ์หบี ธรรม ซงึ่ จดั แสดงหีบเกบ็ พระธรรม คัมภีร์ใบลานจานวนหลายสิบใบด้วยกัน หีบธรรมแต่ละใบมีความสวยงาม ที่แตกต่างกันตามลวดลายและเทคนิคการตกแต่งที่ช่างได้สรรค์สร้างข้ึนมา อีกทั้งยังสะท้อนถึงความเจริญ รุ่งเรืองของพระพุทธศาสนาในอดีตท่ี พระภิกษุสงฆ์ สามเณรได้ช่วยกันจารคัมภีร์ใบลานไว้เป็นจานวนมากเพื่อใช้ ศึกษาพระธรรมวนิ ัย และใช้เทศนาสัง่ สอนประชาชน

4 ศาสตร์ : ปั๊บสาครูบาอาโนชัยธรรมจนิ ดาศมาุนสี ตร์ : ปับ๊ สา ครบู าอาโนชัยธรรมจินดามุนี ๔ พิพิธภัณฑ์เครื่องไม้ ได้จัดแสดงโบราณวัตถุท่ีสร้างด้วยไม้ อาทิ สัตต ภณั ฑ์ อาสนาพระเจ้าและเคร่ืองบริวาร จองเบิก รวมท้ังส่วนประกอบของวิหาร พระเจ้าพนั องค์ท่ไี ม่สามารถนากลบั ขึน้ ไปไว้ในตาแหนง่ เดิมเน่ืองจากมีความผุพัง ตามกาลเวลา พิพิธภัณฑ์ตุงค่าว ได้จัดแสดงตุงค่าว หรือภาพผ้าบท คือภาพเขียน เร่อื งราวของพระเวสสนั ดรชาดกลงบนผืนผา้ เพอ่ื ใชป้ ระกอบในเทศกาลต้ังธรรม หลวง หรือเทศมหาชาติ และในส่วนพิพิธภัณฑ์น้ียังจัดแสดงโบราณวัตถุอีก จานวนมาก เช่น พระพุทธรูป เคร่ืองใช้ในพิธีกรรม ป๊ับสาครูบาอาโนไชย ธงชา้ งแดง ฯลฯ ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง ศาสตรศ์ า:สปตับ๊ ร์ส:าปบ๊ัคสราบู คารอูบาาอโนาโชนัยชธัยรธรรรมมจจนิ นิ ดดาามมนุนุ ี ี 5๕ ประวัติครูบำอำโนไชยธรรมจินดำมุนี ครูบาอาโนไชยธรรมจินดามุณี หรือครูบาโน ท่านเป็นอดีตเจ้าอาวาส วัดปงสนุกด้านเหนือ บิดาเป็นชาวจีนมณฑลไหหลามีช่ือว่า พ่อจ๋อย แม่น้อย มีน้องอีก ๒ คน ช่ือ หนานพินทา และพระไชยลังกา ตามบันทึกของท่านได้ กล่าวถงึ วนั เวลาเกดิ ไวด้ งั น้ี “เกฏิ มาปลกี ัดเปล้า เดือน ๓ วัน ๗ เกฏิ มาพบร่วม เจ้าหอฅาเวยี งจนั แลเจ้าหอฅาอนี แลเจ้าหอฅายาลังสี เจ้าหลวงวงสาจางวาง แลเจ้าหลวงนอละธะนัญไชยแล เจ้าหลวงมหาวงสาช้างเผือก ๖ พระองค์นี้ มีบุญวาทวงสามานิด หื้อข้าทุอาโนไชได้ส้างโพธิสมพานแล” จากข้อความ ดังกล่าวจึงสัญนิฐานได้ว่า ครูบาอาโนไชย เกิดหนปีพุทธศักราช ๒๓๗๒ จลุ ศกั ราช ๑๑๙๑ ซึ่งเปน็ ปีกดั เปลา้ หรอื ปีฉลเู อกศก วนั เสาร์ของเดอื น ๓ เหนือ ซึ่งตรงกับวันเสาร์ที่ตรงกับวันที่ ๒๘ พฤศจิกายน หรือวันท่ี ๕ หรือวันท่ี ๑๒ หรอื วันท่ี ๑๙ เดอื นธันวาคม ของปนี นั้ ท่านได้ฝากตัวเป็นเด็กวัด และบรรพชาเป็นสามเณร ตลอดทาการ อุปสมบท ประมาณปี พ.ศ. ๒๓๘๑ เม่ืออายุครบ ๒๐ ปี โดยมี ครูบาอินต๊ะจักร เป็นพระอุปัชฌาย์ ท่านเป็นผู้หฝ่ศึกษาสัพพะวิชา จึงมีครูบาอาจารย์หลายท่าน ดังข้อความที่กล่าวว่า “ครูบาเจ้ามหาป่าเขาแก้วท่าผา ครูบาเจ้ายาสมุท ครูบาเจ้าสังฆราช ครูบาเจ้ายาณะคัมภีละชุมพูแล ครูบาเจ้าชินา ครูบา ปัญญาสรีรองเมือง ปงปันมัคคะผละธัมม์ห้ือข้าได้ส้างเอายอดยานะดวง วิเสด” ต่อมาท่านได้รับการแต่งต้ังหห้เป็นเจ้าอาวาสวัดปงสนุกเหนือและเป็น เจ้าคณะหัวเมืองลาปางรูปแรก มีอานาจการปกครอง คณะสงฆ์เมืองลาปาง เมอื งงาว และเมืองพะเยา

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง6 ศาสตร์ : ป๊ับสาครบู าอาโนชัยธรรมจนิ ดาศมาุนสี ตร์ : ปั๊บสา ครบู าอาโนชยั ธรรมจินดามนุ ี ๖ งานท่ีท่านสรรค์สร้างไว้เป็นที่ประจักษ์มาจนถึงปัจจุบันนี้ คืองาน ปฏิมากรรม ด้วยทา่ นมีฝีมอื เชงิ ชา่ งการปน้ั พระพทุ ธรูป ท่านได้จาริกแสวงบุญไป ตามวัดวาอารามต่างๆ ในเขตเมืองลาปาง ตามการนิมนต์เพ่ือปั้นพระพุทธรูป ให้เป็นท่ีกราบไหว้สักการะบูชาของพุทธศาสนิกชนท่ัวไปไว้เป็นจานวนมาก พระพุทธรูปท่ีท่านสร้างมักแสดงเอกลักษณ์เฉพาะตน กล่าวคือ ท่านนิยม ปนั้ ตกแต่งโมลใี หม้ ีลกั ษณะคลา้ ยตัวอกั ษร “พ” ปรากฏดว้ ย และการป้ันดอกบัว รองรับปลายนิ้วมือท้ังซ้ายและขวา เป็นต้น ด้วยท่านเป็นผู้ที่มีความสามารถ ในศาสตร์ต่างๆ เช่น การปกครอง งานศิลปกรรมและสถาปัตยกรรม อักษร ศาสตร์ ดาราศาสตร์ โหราศาสตร์ ไสยศาสตร์ วรรณกรรม เป็นต้น ชาวเมือง ลาปางจงึ ยกย่องทา่ นเป็น “ครูเมืองละกอน”

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง ศาสตรศ์ า: สปต๊บั รส์ :าป๊บัคสราูบคารอบู าโอนาโชนยั ชธัยรธรมรมจจินินดดามุนนี ี ๗7 ครูบาโนถึงแก่มรณภาพ เม่ือ วนั ที่ ๑๙ กมุ ภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๕๕ อายุได้ ๘ ๓ ปี พ รรษ า ๖ ๓ ตรงกับ รัช สมั ย พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลท่ี ๖ โดยมี พล.ต.เจ้าบุญวาทย์ วงศ์มานิตย์ เป็นเจ้าผู้ครองนครลาปางได้ จั ด งา น พ ร ะ ร า ช ท า น เพ ลิ งศ พ ข้ึ น ณ เกาะกลางแม่น้าวัง หลังจากท่านได้ มรณภาพ เหล่าบรรดาลูกหลานญาติ พ่ีน้องของท่าน ได้ขออนุญาตต่อฝ่าย บ้านเมืองหช้นามสกุล “เครือจีนจ๋อย” เพ่ื อ ร า ลึ ก ถึ ง บ ร ร พ บุ รุ ษ ที่ ได้ เดิ น ท า ง มาจากประเทศจีน และได้มาต้ังรกรากอยู่หนนครลาปาง แล้วมีลูกหลาน คนสาคัญท่ีสร้างความเจริญรุ่งเรืองสืบทอดพระพุทธศาสนาหนนครลาปางเป็น อย่างมาก ปัจจุบันตระกูลเครือจีนจ๋อยถือได้ว่าเป็นตระกูลหหญ่ตระกูลหน่ึงหน หมู่บา้ นปงสนกุ หนสมัยโบราณพระภิกษุ สามเณร จะต้องเรียนตัวอักษรล้านนา เนื่องจากพระธรรมคาสอน และคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาบันทึกด้วยอักษร ล้านนาท้ังหมด การจดบันทึกหนปั๊บสาก็เป็นสิ่งหน่ึงที่พระภิกษุ สามเณร หนยุคน้ันนิยม โดยมักจดบันทึกหนส่ิงที่ท่านสนหจไว้เป็นสมบัติ หรือคู่มือของ ตนเองไวห้ ช้หนอนาคต สาหรับการบันทึกของท่านครูบาโน ผู้ปรวิ รรตสนั นฐิ านว่า น่าจะเริ่มบันทึกตั้งแต่ช่วง ปี จ.ศ.๑๒๒๒ (พ.ศ. ๒๔๐๓) ช่วงนั้นท่านอายุได้ ๓๔ ปี และเป็นปี จ.ศ. แรกที่ท่านบันทึกหนช่วงชีวิตของท่าน การบันทึกน้ันได้ กล่าวถึงการสร้างหีบธรรม ๑ หบ พร้อมกับเขียนพระธรรมคัมภีร์หบลาน

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง8 ศาสตร์ : ปับ๊ สาครูบาอาโนชยั ธรรมจินดาศมาุนสี ตร์ : ปั๊บสา ครูบาอาโนชัยธรรมจินดามุนี ๘ จานวน ๖๐ ผูก ถวายไว้กับวัดปงสนุกเหนือ โดยมีค่าใช้จ่ายจานวน ๒๘๐ แถบ ดงั ขอ้ ความว่า “ข้าได้สา้ งยังหีดธัมม์ตั้งีกั กะราชได้ ๑๒๒๒ ตัวปลกี ฎสนั ขา้ ทอุ าโนไช กับน้องหนานพินทากับน้องภะเชยยะลังกากับแม่หน้อย พากันส้างหีดธัมม์ กับส้างธัมม์สิบชาท มีสิบกับแล ธัมม์เตมิยะ มี ๓ ผูกกับน่ึง ธัมม์ชนก มี ๔ ผูก กับนึ่ง ธัมม์สุวัณณะสยาม มี ๓ ผูกกับนึ่ง ธัมม์เนมิราท มี ๓ ผูกกับน่ึง ธัมม์นารทะ มี ๔ ผูกกับน่ึง ธัมม์วิธุล มี ๖ ผูกกับน่ึง ธัมมโหโสด มี ๘ ผูกกับนึ่ง ธัมม์ภูริทัด มี ๕ ผูกกับนึ่ง ธัมม์จันทะกุมมาน มี ๓ ผูกกับน่ึง มหาเวสสันตระ มีสิบ๖ ผูกกับน่ึง แลสังลวมธัมม์ทังมวรมี ๖๐ ผูก ผู้ข้าแม่ลูก ๔ ฅน ได้หื้อทาน แล้วเสย้ี งเงิน ๒ รอ้ ย ๘ สบิ แถบแล” แต่ยังปรากฏปี จ.ศ. ที่เก่าแก่ คือ ปี จ.ศ. ๑๑๗๗ (พ.ศ. ๒๓๕๘) เป็น เร่ืองราวของพระเจ้ากาวิละ กษัตริย์เมืองเชียงใหม่พร้อมกับเจ้าราชบุตร เดินทางลงไปเข้าเฝ้าพระมหากษัตริย์แห่งกรุงสยาม แต่เจ้าราชบุตรได้พิราลัย ที่จังหวัดตาก พระเจ้ากาวิละจึงเดินทางไปกรุงเทพต่อเพื่อกราบทูล เรื่อง ชาวมอญได้อพยพเข้ามาในหัวเมืองล้านนา ซ่ึงเหตุการณ์ดังกล่าวเกิดขึ้นก่อนที่ ท่านครบู าไดถ้ ือกาเนิด ๑๑ ปี โดยมีสานวนการเขียนดังนี้ “สักราชได้ ๑๑๗๗ ตัว ปลีกล่าไคล้ เดือน ๙ เจ้าชีวิษเชียงใหม่แล เจ้าราชบุตตนลูก ล่องไปเมืองใต๑้ ไปรอดบ้านตากระแหงเจ้าราชบตุ ตต์ นลูกก็มา ได้พยาธิ๒อันหนักกล็ วดจุตายไป แล้วยังแต่พระองเจ้าชีวิษลงไปพิธูนกระสัตด้วย หลักการอันเมง๓พ่ายมาสู่สัมพานบ้านเมือง แล้วบอกขียาอันเจ้าราชบุตต์ตนลูก ตายชุประการ แล้วข้ึนมาเอาซากเจ้าราชบุตต์ใส่ช้างต่างขึ้นมาทางเมืองเถิน ๑ เมอื งใต้ หมายถึง กรุงเทพมหานคร ๒ พยาธิ หมายถงึ การเจ็บปว่ ย ๓ เมง หมายถงึ มอญ

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง ศาสตรศ์ า: สปตับ๊ รส์ :าปบั๊คสราบู คารอบู าาโอนาโชนัยชธยั รธรรมรมจจนิ ินดดาามมนุุนีี ๙9 เดือน ๔ ก็มารอดเมืองเชยี งใหม่ บ่าวไภ่สา้ งปราสาทใส่เจ้าราชบุตต์บ่ทนั แลว้ เทื่อ เถิง ๔ ฅ่า พระองเจ้าชีวิษก็ทรงพยาธิก็จุติตายไปเล่าแล เอาไว้ย ๔ เดือน เถิงสักราชได้ ๑๑๗๘ ตัว ปลีรวายใจ้ เดือน ๙ แรม ๔ ฅ่า ส่งสกานเจ้าชีวิษ บัวระมวรวันนน้ั แล อายุเจ้าชีวษิ ได้ ๗๕ แล” การจดบันทึกในป๊ับสาโดยท่ัวไปมักจะนิยมบันทึกความรู้ท่ีเก่ียวข้องกับ ไสยศาสตร์ และโหราศาสตร์เป็นสาคัญ ซ่ึงมักจะปรากฏยันต์ทาเทียน ยันต์ตะกรุด ยันต์มหาเสน่ห์ การทานายทายทัก ดวงชะตาราศี การประกอบ พิธีกรรมพ้ืนบ้าน เป็นต้น ในปั๊บสาของท่านครูบาโนมีการบันทึกองค์ความรู้ เหมือนกับป๊ับสาทั่วไป แต่ที่สาคัญและแตกต่างจากป๊ับสาเล่มอื่น คือมี การบนั ทกึ เร่ืองราวที่เกดิ ขึ้นในช่วงชวี ิตของทา่ นและเหตุการณ์ท่เี กดิ ข้นึ ก่อนหน้า ท่านได้ถือกาเนิดสิบกว่าปี ถือได้ว่าข้อความน้ันใกล้เคียงกับความเป็นจริง ทีเ่ กิดขนึ้ มากท่สี ุด ในส่วนต้นครูบาโน ท่านได้บันทึกการบูรณะวัดปงสนุกโดยบรรยาย ถึงสภาพอันเก่าแก่ทรุดโทรมของวดั บน หรอื ในส่วนของบนม่อนดอยอันเป็นทีต่ ้ัง ของวิหารพระเจ้าพันองค์ พระธาตุเจดีย์ และพระพุทธไสยาสน์ ว่ามีแต่ ความเศร้าหมอง มีต้นไม้เถาวัลย์ข้ึนเป็นป่ารก เป็นท่ีอยู่ของเหล่าสัตว์ต่างๆ จนชาวบ้านล่าลือกันว่าเป็นที่สิงสถิตของภูตผีปีศาจ และไม่มีใครกล้าเข้าใกล้ โดยเฉพาะอย่างย่ิงในยามคาคืน ท่านครูบาจึงได้ชักชวนชาวบ้านทาการถางตัด ต้นไม้เถาวัลย์ออก และบูรณะองพระธาตุเจดีย์ วิหารพระเจ้าพันองค์ วิหาร พระพุทธไสยาสน์ เม่ือแล้วเสร็จก็มีการเฉลิมฉลอง เพ่ือถวายให้แก่พระพุทธศาสนา ดังมีสานวนวา่ “พระจันท์แล้วด้วยแก้วทั้งมวร ใส่แก้วเสี้ยงแก้วหม่ืน ๔ พัน เอาฅ่าติด ยังพุทธรูปเจ้าทั้งมวรเปน...... เส้ียงเท่านี้ ยังเสศไปบ่ว่าได้แล บ่เท่านั้นก็ข้ึนเปิก สาขุดกู่นยังรากไม้อันออกยังพระธาตุเจ้าแล...... ไม้เดื่อป้อง เฅือหย้าเลบแมว

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง10 ศาสตร์ : ป๊ับสาครบู าอาโนชัยธรรมจนิ ดศามาุนสี ตร์ : ปบั๊ สา ครูบาอาโนชยั ธรรมจนิ ดามุนี ๑๐ เฅือผักแฅบ ผักเข้าแลไม้สาแลหนามดิน หย้าฅาแลเฅือฅ่าร้อย หมากขะหนัด ........ ๓ สอก ออกข่วงพระธาตุเจ้าแลเฅือเข้าหวันข้ึนกูมยังพุทธรูปเจ้านอนแล พระธาตแุ ลพระหาน เฅือเขาสานสนสอด เฅือหมาเหนืองรอดเกี้ยวมงู บล เฅอื ผัก หละผักแหละสนงูดงาด เฅือหมากข้ีกาอาดถมถ่อง หาใผจักปองขึ้นเมือไหว้สา ก็เปนอันยาก งูงอดหากมีหลาย จักเขบแลแมงเวาแลแมงป่องแลมดล้ินสอด หลวงหลาย ปวกนอนฝายไต่เปนเส้น บ่างไหน่เหล้นกัดผาลา เหนเสือปลา แลเหนอ้ม จ่อนแจ้ร่นเฅือเขา เหนดอกเลาเอาลูกไก่ชาวบ้าน ใส่กับแขวนดักเค้ิง แขวนแลขัดหาว เหนอีรอกถูกสิบหาย หาบุคละผจู้ ักไปกายบ่ใฅไ่ ด้ วิสาดล้ายทัก กินหมู เถิงเมื่อตาวันชูลงต่า เสียงนกล่าปูนกัว นกเคล้าใฅ่หัวแหะแหด นกเคล้า แยกร้องกางฅืน นกงูมขึ้นฅางอืด ปูนดีงืดอัสสะจันใจ หาใผจักมาเทียวกายบ่ได้ ตราบต่อเท้าเลิกข้ึนต้ังเมืองพระยาววันนั้นแล ข้าทุอาโนไชก็ได้ขึ้นเมือส้าง ปฏิสังขอนขุดกู่นตัดฟันกวาดเผี้ยวห้ือลีดเล่ียนด้วยรากไม้แลเฅือเขา แล้วเปิกสา เลิกยกยอก่อส้างยังพระเจ้าองนอน เต่ือมด้วยสุทายแลดินจ่ี ใส่สุทายเสี้ยง ล้านปายแสนนึง่ น้่ารกั เปนบอกเส้ียงรอ้ ยปาย ๑๗ บอก น้่ารักเปนหม้อหม่นื แถม หม้อน่ึงแล ใส่หาง ๑๗ ห่อแล ใส่น่้าอ้อยกับดินจ่ีนับบ่ได้ เอาฅ่าข้ึนติดพระนอนเจ้า เสี้ยงฅ่าหมื่น ๘ พัน ๘ ร้อย ๓ สิบแผ่น เหลกกนจดวิหานพระนอนเจ้าเสี้ยง พันเหล้ม ดินขอเสี้ยงหมื่นปาย ห้องวิหานพระนอนแลวิหารหลังมียอดนี้เส้ียง แก้ว ๑๓ ถัง ใส่น่้ารัก ๓ หม่ืน ใส่สุทาย ๓ ล้าน ใส่พุทธรูปเจ้าหล่อด้วยจืน มีพันปาย ๖๐ อง กับทอง๔พุทธรูปแถมองน่ึง กับทองหล่อไม้โพธแิ ถมตน้ นง่ึ เสย้ี ง หม่ืนปาย ใส่ฅ่าติดพุทธรูปกับติดเสา ๘ เหล้ม กับติดยอดวิหานเส้ียงฅ่า ๓ หม่ืน แล้วพระธาตุเจ้าใส่สุทายนับบ่ได้ ใส่แก้ว ๖ หม่ืน ใส่ฅ่าพันน่ึงแลส้างปะตูขงแล ๔ ทองฯ ทอง อ่านว่า ตอง หมายถงึ ทองสารดิ หรือทองเหลือง หรือทองแดง ไมไ่ ดห้ มายถึงทองคา เนื่องจากทองคาในภาษาลา้ นนาเรยี กวา่ “คา”

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง ศาสตรศ์ า: สปตบั๊ รส์ :าปับ๊คสราบู คารอูบาาโอนาโชนยั ชธัยรธรรมรมจจนิ นิ ดดาามมุนนุ ีี ๑1๑1 ขันไดนาศก็นับสุทายแลดินจี่ก็บ่ได้มีหลายหม่ืนหลายแสนนัก ตั้งแม่เถ้าน้องแล แม่หน้อยแลน้องช่ือหนานพินทากับหน้อยเชยยะลังกาน้องหล้า สังรวมทังมวร ค่าส้างวัศเสี้ยงเงิน ๑,๕๙๐ แถบ แลของทาน๕บ่ว่าเทื่อ เท่าน้ีได้ส้างวัดรุ่มวัดบล แลไดห้ ้อื เฅ่อื มหาอัฐบรขิ านหลวงเปนทานกับพระธาตุเจ้าสะเดฌกับพระธาตุเจ้า พงสนุกที่นี้ก็มีมากนักนับได้ ๔๐ ส่ารับมหาบริขานแล ได้เอาฅะยมมาบวดห้ือ เปนสามเณรนับไดม้ ี ๘ อง บวชเอาเปนลูกแก้วแล ข้าได้เอาเจ้าสามเณรมาเพก๖ หอื้ เถงิ เปนเจ้าภิกขซุ ะพายบาดเหลกเจา้ โบดมี ๖๐ ตนแล” ต่อมาในปี จ.ศ. ๑๒๔๙ (พ.ศ. ๒๔๓๐) ท่านครูบาได้พัฒนาวัดปงสนุก โดยการกอ่ สร้างกุฏิ ศาลาบาตร สร้างกาแพงแกว้ ลอ้ มพร้อมฉัตรมุมองค์พระธาตุ เจดีย์ สร้างบันไดนาคและซุ้มประตูโขง และท่ีสาคัญได้หล่อพระพิมพ์ จานวน ๑,๐๖๐ องค์ นามาปิดตามฝนังฝาหยาบฝาย้อยของวิหาร จนเป็นท่ีมาของชื่อ “วิหารพระเจ้าพันองค์” ที่ชาวบ้านเรียกขานกันในปัจจุบันนี้ ซ่ึงมีข้อความ ปรากฏวา่ “สักกะราชได้ ๑๒๔๙ ตัว ปลีเมืองไคล้ ข้าพระเจ้าช่ืออาโนไชได้สร้าง เขียนธัมม์ปิฏักกะทั้ง ๓ แล สุวัณณะหงหรีนแล สุวัณณะเมฆะแล สุริยะวง หงอามาศ สุวัณณะฆาฏักกะแล ส้างสูดทั้ง ๕ สูดธัมมะจัก สุดมหาสะไมย ได้ส้างยังธัมม์ค้่าชูเพ่ือนมาหาหื้อส้างเขียนแลบ่เอาค่ามือ อันนึ่งได้ส้างเขียน เข้ากันส้าง ช่วยกันตั้งแต่เปนภะเปนทุ๗ได้ส้างเขียนบ่ขาดสักวัสสาบ่หื้อได้ เป่าห่าง ได้เปนทุแล้วก็ซ้าได้ส้างโรง ส้างกลาแพง ส้างโบดพัททะสีมมาแล ๕ ทานฯ ทาน อา่ นว่า ตาน หมายถงึ การทาบญุ ถวายทาน ๖ เพกฯ เพก อ่านว่า “เปก๊ ” หมายถงึ การอปุ สมบทเปน็ พระภกิ ษุ ๗ ทุ ทุ อา่ นวา่ “ตุ๊” หมายถึง พระภิกษุ ๘ โร฿งฯ โรง อา่ นวา่ “โฮง” หมายถงึ กุฏิ

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง12 ศาสตร์ : ปั๊บสาครบู าอาโนชยั ธรรมจินดาศมาุนสี ตร์ : ปับ๊ สา ครูบาอาโนชัยธรรมจินดามนุ ี ๑๒ ี้างีาลาบาตรแล ี้างวิหาน ี้างพระเจ้านอนแล พระเจ้าวัดลุ่มแล ี้างพระธาตุเจ้าแล ี้างกาแพงร้อมธาตุแล ี้างีัตทองท้ัง ๔ แจ่งธาตุแล ี้างขันไดนาศแล ปะตูขงแล เฅ่ืองส่งเสบแก้วท้ัง ๓ มีกองแลค้อง สิ่ง สว่าแล ละคัง ช่อทุง๙คือทุงเหลก ทุงทอง ทุงดิน ทุงซาย ทุงเงิน ทุงฅ่า กับท้ัง ธัมม์สงั ลวมธาตุ ส้างแล้วลวดหื้อทานค้่าชโู ชฏกั กะวละพุทธสาสนาวัดพงสนุกที่นี้ ของอันแม่ออกเจ้าสัทธาแต่งท่าทาน เราก็บ่มีโรภกานอันโลบมาก รับทานแล้ว ลวดเททานนับเปนเฅื่องมหาอัฐปริขานก็มีมากจ่าได้แต่ ๗๐ หลัง ก็ยังเสดแล ข้าภะเจ้าทุอาโนไชกับองตนเปนเจ้ารฏณะบุรีสระหลีบุญเลิฏแล สิกยมสัทธา ทังมวรก็ชักชวรกันคึดทานจลองในวันเดือน ๖ เพง เมงวัน ๕ ไทยเต่ายี เอาภะสังฆะ ๓๐๐ ตน เบิก ๙ วานแล ซื้อสัพพะซ้ือเอาของเพื่อนขายมีปูนแล นา่้ อ้อยแล น่้ารักแลหาง มีแกว้ แลฅ่าแลเหลกกน แผน่ ทองแลของกินแลของทาน มีเหียก๑๐แลจืน๑๑มาหล่อห้ือเปนพระพุทธรูปพิมพามีพันปาย ๖ ีิบอง บวช พร้อมกับพระนอนเจ้าและพระธาตุเจ้าแล้วบัวระมวร ข้าพระเจ้าได้ซ้ือได้หา มาส้างเสี้ยงเงนิ ๒ พันปาย ๓ ร้อย ๕ สิบแถบ มารอดปลีน้ีแล อันนี้พอบอกไว้ย แต่อนั บห่ ลงบล่ มื แล แต่อันยังลืมจา่ บ่ไดก้ ข็ อไว้ยกับเทวดาแล เทพนิกาย หมายมี พระยาเมืองตู้แลพระยาเมืองแก้ว หม่อมล้ินก่านแลจานมหาวันแลพระกูมภัน ทัง ๔ แลมหาพิสสนูกันเจ้า ขอมาพร่ารู้แล ข้าได้จดหมายไว้ยในวันเดือน ๖ ๙ ทุง ทงุ อ่านวา่ “ตุง” หมายถงึ ธงแขวนแบบหนึ่งในศลิ ปะลา้ นนา พบเหน็ ไดใ้ นภาคเหนอื ของ ประเทศไทย ทาด้วย ผา้ ไม้ โลหะ ดา้ ย หรอื กระดาษ เปน็ รปู แถบยาว หอ้ ยลง ใช้ประดบั หรอื ประกอบพธิ กี รรมตามความเช่ือ โดยมหี ลากหลายรปู แบบข้ึนอยกู่ บั พธิ กี รรมที่ใช้ตงุ ๑๐ หยกฯ เหยี ก หมายถึง อะลมู เิ นยี ม ๑๑ ชืนฯ จืน หมายถงึ ตะก่วั

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง ศาสตรศ์ :าปสต๊ับรส์ :าปค๊บั รสูบาคารอบู าาโอนาชโนยั ชธยั รธรรมรมจจินนิ ดดาามมนุุนีี ๑1๓3 แรม ๖ ฅา่ คันจดหมายแล้ว ขา้ กย็ ้ายตวั ขา้ หนีออกวัศพงสนกุ ไปวนั น้ันแล ข้าหนี ไปรอดวัดบ้านแม่เฟืองแล้ว เจ้าธนัญเชยย ซ่้าใช้น้อยเชยยะสานห้ือรีบไปนิมน เอาข้าหื้อไปส้างยังวัดพระทันตู้มเมือง ก็เดือน ๖ แรม ๑๑ ฅ่าได้ส้างแปง พระธาตุเจ้ากับโรงวัดพระทนั ตู้มเมือง กับส้างขงพระเจ้า กับทังขันไดนาศแล้วแก่ ขา้ แล” ตลอดช่วงชีวิตของท่านครูบาโน ท่านไม่ได้หยุดน่ิงอยู่แต่ภายใน วัดปงสนุกเท่าน้ัน ท่านยังเป็นพระเถรนักพัฒนาเดินทางรอนแรมไปตามวัดวา อารามต่างๆ ท่ีชารุดทรุดโทรม เพื่อทาการบูรณปฏิสังขรณ์ศาสนสถานให้มี ความงดงามสมบูรณ์ ปั้นพระพุทธรูป ก่อสร้างพระธาตุเจดีย์ ฯลฯ เพื่อเป็น การสบื ทอดพระพุทธศาสนาใหม้ คี วามเจริญรุ่งเรือง ดังขอ้ ความท่ีวา่ “ที่น้ีจักกล่าวข้าทุอาโนไช จักกล่าวอันไปส้างก่อยังพุทธสาสนาไว้ย โชฏกะสาสนาห้ือรุ่งเรื่องก่อนแล ข้าบ่ห้ือค่าร่วงร่ายเล่าไว้ยบ่เขงขามอุตตริ มนุสสะธัมม์ก็บ่หื้อมาใกล้โลภะห้ือกับหาย ข้าขอเอายอดแก้วอมัตตะญาณสิง บ่ห้ือคลาดแท้ดีหลีนิจจังเท่ียง เกิฏมาปลีกัดเปลา้ เดือน ๓ วนั ๗ เกิฏมาพบร่วม เจา้ หอฅ่าเวยี งจนั แล เจา้ หอฅา่ อีนแล เจ้าหอฅา่ ยาลงั สี เจ้าหลวงวงสาจางวางแล เจ้าหลวงนอละธะนัญไชยแล เจ้าหลวงมหาวงสาช้างเผือก ๖ พระองค์นี้มี บุญวาทวงสามานิด หื้อข้าทุอาโนไชได้ส้างโพธิสมพานแล ครูบาเจ้ามหาป่า เขาแก้วท่าผา ครูบาเจ้ายาสมุท ครูบาเจ้าสังฆราช ครูบาเจ้ายาณะคัมภีละชุมพู แลครบู าเจา้ ชินา ครูบาปัญญาสรรี องเมือง ปงปันมคั คะผละธัมม์หือ้ ขา้ ได้ส้างเอา ยอดยานะดวงวิเสด ห้อื ขันตั้งเทยี น ๕ คู่ ขัน ๓ คู่ เงินเฟือ้ งเปนขันต้งั วา่ ห้ือท่าน มีอายุทวยยามพระเจ้าเน้อ ข้าทุอาโนไชข้าได้ส้างเมืองแช่หร่มพระเจ้า วัดปร่าแดง ใหย่หน้าตักมี ๙ สอก วัดผาแดงองนึ่งแล วัดโท่งฅาองน่ึง วัดห้วยแหนองน่ึง วัดบ้านแม่ทาองค์นึ่ง วัดแช่ฅอนองน่ึง วัดบ้านป่งเมืองปาน องนึ่ง วัดบ้านแม่สุกเมืองพระยาวองน่ึง วัดบ้านขอองนึ่ง วัดบ้านถ้่าองนึ่ง

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง14 ศาสตร์ : ป๊บั สาครูบาอาโนชัยธรรมจินดศามานุสี ตร์ : ป๊ับสา ครูบาอาโนชัยธรรมจินดามุนี ๑๔ วัดบ้านโท่งกาทองนึ่ง วัดบ้านท่งผางอง กับหงค้างตัวน่ึง วัดบ้านค่า ๒ อง วัดแม่เฟืององน่ึง วัดบ้านท่งก้วยองนึ่งแล วัดบ้านเผ่ิงองน่ึง วัดบ้านสักองนึ่ง วัดบ้านท่งม่านเหนือองน่ึง ท่งม่านใต้องนึ่ง วัดบ้านใหม่องนึ่ง วัดบ้านปล่าเปล้า องนง่ึ วัดหนองหล่มองนึ่ง วัดหลงิ่ ค้านองนึ่ง วดั ซะเลมหวานองนงึ่ วดั ท่งผาองนึ่ง วัดสันซายฅ่าดอยน้อยองนึ่ง วัดบ้านสันซายองนึ่ง วัดข่วงเพาย้ายข้ึนอยู่แท่น แปงใหม่องนึ่ง วัดกู่ด้ายองนึ่ง วัดบ่อแล้วองนึ่ง วัดหนองหล้ององน่ึง วัดท่าขัว องนึ่ง วัดน่้าหลงท่าล้อองนึ่ง วัดน้่าธ้งองนี่ง วัดม่อนฅะทิงองน่ึง ได้ต่อพุทธรูป ตอ่ แขนขวาปดุ แปงขงองนงึ่ วดั บ้านสบตุยองน่ึง วัดบ้านนางแทนองน่ึง วัดบ้าน สองแฅวเหนือองนึ่ง วัดบ้านสาลาเมงองน่ึง วัดบ้านท่าช้างองนึ่ง วัดบ้านชุมพู องนึ่ง วัดบ้านต้าองนึ่ง วัดบ้านหมอสมองน่ึง วัดบ้านย่าเปล้าอง วัดบ้านเข้าหมู่ องน่ึง วัดบ้านหนองยางองน่ึง วัดพระเจ้านั่งแท่นองน่ึง วัดบ้านกล้วยแภะองน่ึง วดั บ้านนาฅัวบ้านหลุก ๒ อง วัดบ้านหนององน่ึง วัดบ้านบอมองน่ึง วดั บ้านปล่า ขาม ๔ องแล วัดสวนดอกองนง่ึ วัดเชยี งลาย ๔ องแล วัดปลายนาท่านาศ ๒ อง แล วัดแจ่งหัวลิน ๒ อง วัดพระเจ้าทันใจ ๓ องแล วัดบ้านโธ่งองนึ่ง วัดบ้าน ต้นต้ององนึ่ง วัดบ้านยางองนึ่ง วัดสระเดฌองน่ึงกับแปงขงปะตูวัดสระเดฌแล วัดบ้านซายท่าล้อแปงพระหานกับก่อพุทธรูปแถมองน่ึง วัดบ้านวังกว้างองนึ่ง กับได้แปงช่อฟ้าซ้อมแซมพระหานแล ข้าได้ส้างแปงยังพุทธรูปแล อันได้ส้าง แปงขวก หล่อ ปั้นด้วยดอกไม้พันดวง พุทธรูปองน้อยหน้าตักฅืบแลฝ่ามือแล ๓ นิ้ว นี้ส้างขวกมาแต่เปนภะมา กับแปงพระเจ้าชาตาเอาไม้เด่ือป้องมาขวก วันเกิฏก็มีหลายแล ป้ันพุทธรูปด้วยดอกไม้พันดวงก็มีมากหลายแล หล่อด้วย เหียกแลจืนก็มีมากหลาย อันนับจ่าได้ท้ังมวนมีแต้มใส่ผาแล้วบวดก็มีมากหลาย แกลข่ า้ แล นบั จ่าไดท้ ัง้ พระองใหยอ่ งหนอ้ ยมีพนั ปายแล อันเราข้าได้ส้างก่อพระธาตุเจ้าเมืองพระยาวจอมทอง ต่างสัตแล้ว พระธาตุเจ้าแช่ห่มวัดหลวงตา่ งสตั แล้ว วัดแช่ห่มผาแดง พระธาตเุ จ้าต่างสัตแล้ว

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง ศาสตรศ์ า:สปตับ๊ ร์ส:าปับ๊คสราูบคารอบู าาอโนาโชนัยชธัยรธรรรมมจจินนิ ดดาามมนุนุ ี ี 1๑๕5 เมืองปานพระธาตุเจา้ ดอยช้างต่างสัตแล้ว เมืองลองพระธาตเุ จ้าพทู ับต่างสัตแล้ว เมืองเสิมพระธาตุเจ้าต่างสัตแล้ว จอมพิงพระธาตุเจ้าต่างสัตแล้ว บ้านเกาะฅ่า พระธาตุเจ้าต่างสตั แล้ว แม่พุ่มนามอ้ พระธาตเุ จา้ ต่างสัตแล้ว ดอยซายฅ่าสนั ซาย พระธาตุเจ้าต่างสัตแล้ว วัดปล่าทันตู้มเมืองพระธาตุเจ้าต่างสัตแล้ว วัดนางเหลียว ชุมพูพระธาตุเจ้าต่างสัตแล้ว ดอยป่าทันพระธาตุเจ้าต่างสัตแล้ว พระธาตุเจ้าวัด บ้านธะต่างสัตแล้ว พระธาตุเจ้าดอยม่วงฅ่าบ้านธานต่างสัตแล้ว พระธาตุเจ้า ม่อนบ้านก้วยต่างสัตแล้ว พระธาตุเจ้าวัดพระเจ้าน่ังแท่นต่างสัตแล้ว พระธาตุ เจ้าบ้านสาลาต่างสัตแล้ว พระธาตุเจ้าหม้อขว่้าสระเดฌต่างสัตแล้ว พระธาตุเจ้า วัดปล่าลวกต่างสัตแล พระธาตุเจ้าม่อนปู่ยักต่างสัตแล พระธาตุเจ้าม่อน จ่าสีลต่างสัตแล พระธาตุเจ้าวัดพระบาดต่างสัตแล ก่อพุทธรูปเจ้าองน่ึงกับขุด พระบาดแล ได้ก่อพระบาดแล พระธาตุเจ้าวดั แจ่งหัวลินต่างสัตแล พระธาตุเจ้า ดอนเต้าต่างสัตแล พระธาตุเจ้าวัดพงสนุกต่างสัตแล้ว พระธาตุเจ้าวัดดอกพ้าว ต่างสัตแล กับได้ขึ้นเอาแก้วขึ้นใส่ยอดพระธาตุเจ้าลัมพางมีแกล่ข้าทุอาโนแล วัดบ้านชุมพู วดั ใหม่ พระธาตเุ จ้าตา่ งสตั แลว้ วดั เกาะขา้ ไดต้ า่ งสตั แล รวมมี ๓๗ แล” ในปี จ.ศ. ๑๒๖๘ (พ.ศ.๒๔๔๙) ท่านครูบาโนและเจ้าจอมเป็นประธาน ในการบูรณะองค์พระธาตุดอนเต้า และพระพุทธไสยาสน์ วัดพระแก้วดอนเต้า สุชาดาราม การบูรณะครั้งน้ีได้มีการเขียนลายพระบาทมงคล ๑๐๘ อันเป็น สญั ลักษณ์แห่งมหาบุรุษไว้ท่ีฝ่าพระบาทของพระพุทธไสยาสน์ ลวดลายดังกล่าว เป็นลวดลายเดียวกันกับฝ่าพระบาทพระพุทธไสยาสน์วัดปงสนุกเหนือ ตาม ขอ้ ความที่วา่ “ต้ังแต่ปลีนั้นมารอดสักกะราชได้ ๑๒๖๘ ตัว ปลีรวายสะง้า เจ้าจอม พากันก่อส้างวัดพระแก้วดอนเต้า ข้าภะเจ้าชื่อทุอาโนไชกับสิกยมทังมวร ทังลูกหลานพ่ีน้องก็ได้เอาดินจ่ีหม่ืนปาย ๓ พัน กับปูนประหมาน ๒ แสน กับเฅ่ืองมหาอัฐปริขาน ๒ ส่ารับ กับแก้วใส่พระธาตุเจ้าดอนเต้าเปนแก้ว ๔๐๐ ลูก

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง16 ศาสตร์ : ปบ๊ั สาครบู าอาโนชยั ธรรมจนิ ดาศมาุนสี ตร์ : ป๊บั สา ครบู าอาโนชัยธรรมจินดามนุ ี ๑๖ กั บ ไ ด้ ใส่ ป า ท ะ จั ก พ ร ะ เจ้ า น อ น วั ด พ ร ะ แ ก้ ว ด อ ร เต้ า ห้ื อ เห มื อ น ป า ท ะ จั ก พระเจ้านอนวดั พงสนุกหือ้ เหมือนกัน ในวนั เดือนเจียงแล” สาหรับเหตุการณ์ที่เก่ียวกับบ้านเมืองท่านครูบาได้จดบันทึกเหตุการณ์ สาคัญของเมืองลาปางไว้ด้วยกันหลายครั้ง ดังเช่น เหตุการณ์ครั้งเจ้าหอคา ดวงทิพย์ได้ทาการย้ายเมืองจากฝากตะวันตกของแม่น้าวังอันมีวัดปงสนุกเป็น ศูนย์กลางของเมือง ข้ามฝากไปอยู่ฝั่งตะวันออก ซ่ึงเป็นบริเวณเมืองลาปางใน ปจั จุบนั มีวดั บุญวาทย์วหิ าร ในวันเสาร์ ขึ้น ๔ ค่า เดือน ๘ เหนอื ปี จ.ศ. ๑๑๗๙ (พ.ศ. ๒๓๖๐) และสร้างตลาดเพื่อให้ชาวเมืองได้จับจ่ายซื้อของในวันเสาร์ ขึน้ ๑๕ คา่ เดือน ๖ เหนอื ดังปรากฏขอ้ ความว่า “สักราชได้ ๑๑๗๙ ตัว ปลีเมิงเปล้า เดือน ๙ เพง วัน ๖ เจ้าหอฅ่า ขึ้นไปจลองม่อนพระยาแช่ แล้วแรมฅ่าน่ึง วัน ๗ ลงมาดาทานไปหาเจ้าหอหน้า ที่ท่งวังทาน๑๒ แรม ๓ ฅ่า วัน ๒ จิ่งทานเถิงแก่สังฆะเจ้า แล้วแรม ๔ ฅ่า วัน ๓ สงั ภิภากฅัวห้ันแล เดือน ๑๒ ออก ๕ ฅ่า วัน ๕ ยามเที่ยง เจา้ หรอฅ่า เจา้ ราชวง เจ้าน้อยชูมพู ล่องเมืองใต้ เดือน ๔ แรม ๘ ฅ่า วัน ๕ เจ้าหรอฅ่าข้ึนมาแผวเมือง แล เดือน ๘ ออก ๔ ฅ่า สักราชข้ึนวัน ๗ แลกก่อเวียงใต้ เดือน ๖ เพง วัน ๗ กอ่ แลกตั้งกาดปลาวหือ้ จ่ายเบย้ี ” ในปี จ.ศ. ๑๒๒๑ (พ.ศ. ๒๔๐๒) มีการก่อสร้างสะพานรัษฏา เม่ือทา การก่อสร้างเสร็จเรียบร้อยแล้ว ยังมีการถวายทานสะพาน ซ่ึงเป็นประเพณีของ ชาวล้านนา เม่ือก่อสร้างส่ิงใดอันก่อให้เกิดประโยชน์ต่อผู้คนในสังคมส่วนใหญ่ กม็ กั จะมีการทาบญุ ถวายทานก่อนทีจ่ ะมีการใช้สอย ดังข้อความวา่ ๑๒ ทง่ วงั ทาน หรือ ศาลาวงั ทาน ปจั จุบนั คือ สถานวี ทิ ยุกระจายเสยี งแหง่ ประเทศไทย จงั หวัด ลาปาง

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง ศาสตรศ์ า:สปตับ๊ ร์ส:าปั๊บคสราบู คารอบู าอโนาโชนัยชธยั รธรรมมจจนิ นิ ดามมุนนุ ี ี 1๑๗7 “สักราชได้ ๑๒๒๑ ตัว ปลีกัดเมด เดือน ๘ ออกฅ่านึ่ง วัน ๒ ไทกฎใจ้ เถิง ๑๓ ปกโรงวัดหลวง เถิง ๑๔ ก็ปกพวนขัว เดือน ๘ เปง ปกเสาขัวท่าสาลา งาม เถิงเดือน ๙ แรม ๑๔ ฅ่า วัน ๓ ก็ทานขัวหลวงห้องนึ่งก่อนแล เดือน ๑๐ ออก ๓ ฅา่ วัน ๗ ไทรว้ งเปา้ เจา้ หลวงซา้่ ขนึ้ เมือทานขัวห้วยยางใตส้ ระเดฌ” ต่อมาในปี จ.ศ. ๑๒๒๓ (พ.ศ.๒๔๐๔) มีปรากฏการดาวหางเหนือ ท้องฟ้าในเมืองลาปางหลายครั้ง พร้อมท้ังเกิดความวุ่นวายทางการเมือง เจ้าหลวงวรญาณรังสีมีข้อพิพาทกับเจ้าหอหน้า ไม่มีผู้ใดสามารถไกล่เกล่ียความได้ จึงส่งคนไปเชิญเจ้าหลวงกาวิโรรสสุริยวงศ์ เมืองเชียงใหม่ ลงมาเป็นผู้ไกล่เกลี่ย เหตุการณ์นั้นจึงสงบลงได้ ในปีเดียวกันนี้เจา้ แมอ่ ูบแก้วได้สร้างวิหารวดั เชยี งราย ค รู บ า เจ้ า ปิ น ต า แ ล ะ ค รู บ า เจ้ า ชิ น า ไ ด้ เป็ น ป ร ะ ธ า น บู ร ณ ะ ซุ้ ม ป ร ะ ตู โ ข ง วัดพระธาตุเสด็จ ครูบาโนและครูบามณีวรรณร่วมกันก่อสร้างมณฑปพระเจ้า ทันใจ และได้ขุดพระพุทธรูปจากวัดกู่คามาบูรณะปฏิสังขรณ์ จากน้ันนามา ประดิษฐาน ณ วดั พระเจา้ ทันใจ ดงั ขอ้ ความทีบ่ ันทึกวา่ “สักราชได้ ๑๒๒๓ ตัว ปลีร้างเร้า เดือนเจียงเปง วัน ๖ ไทยกฎไจ้ย เจ้าหลวงยารังสีทานเดง๑๓วดั มอ่ นฅะทิง น่้าหนักทอง ๒ หมน่ื ๕ พัน เดอื น ๑๐ ออก ๑๐ ฅ่า วัน ๓ ไทยรวายยี แม่เจ้าฟองแก้วไข้ลุกดอนมูนมาตายใส่หล้อง วัน ๑๑ แล วัน ๔ แล ดาวก็ออกควันหันวัน ๔ ในเดือน ๙ แรม ๑๒ วัน ๔ งัวฅะทิงก็มาขวิดฅนยังบ้านเอื้อม ถูกฅนทังหลายยิงบ่ถูกไคล้ก็บ่ออก ลวดบ่หันแถมไปทางใดบ่รู้แล เจ้าหลวงกับ เจ้าหอหน้าก็บ่ทัดบ่แม่นกัน แต่เดือน ๙ หันบ่แม่นกันแล้วจิ่งไปเชินเอาเจ้าหลวงเชียงใหม่เข้ามารอด ละคอร เดือน ๑๒ ดับ วัน ๕ ไทยกาบสัน เจ้าจอมเปนสันทะกันแล้วเจ้าหลวง เชียงใหม่จ่ิงออกจากเมอื งละคอรในวนั เดือนเจียงออก ๑๓ ฅ่า วัน ๔ ไทเปิกเสด ๑๓ เดงฯ เดง หมายถึง ระฆัง

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง18 ศาสตร์ : ปับ๊ สาครบู าอาโนชยั ธรรมจินดาศมานุ สี ตร์ : ปับ๊ สา ครบู าอาโนชัยธรรมจนิ ดามุนี ๑๘ อายุเจ้าหลวงยารังสีได้ ๗๔ อายุเจ้าหอหน้าได้ ๖๖ บ่ทัดกันหั้นค่าน่ึง ดาวก็ฅวน เถิงเดือน ๓ ออก ๑๒ ฅ่า วัน ๖ ไทรวายสัน ฝ้าอยู่ฟ้าก็เปนรูปทุงหว้ายฟ้าไป วันออกซ้วยเหนือ๑๔แล เถิงเดือน ๑๒ ออก ๑๐ ฅ่า วัน ๗ ไทยกาบสะง้า แม่เจ้าอูบแก้วเลิกชักเยิงพระหานวัดเชียงราย เดือน ๕ แรมฅ่านึ่ง วัน ๖ ไทกฎไจ้ย ครูบาเจ้าปินตาและครูบาเจ้าชินา ปกพวนขงปะตูสระเดฌส้อมแซม ตราบเถิงเดือน ๖ ออก ๑๑ ฅ่า วัน ๕ ไทยก่าไคล้จ่ิงแล้วแล เสี้ยงปูน ๒ ล้าน ปายแถม ๓ หมื่น น้่าอ้อยแสน ๓ หมื่น ดินจ่ีหม่ืน ๕ พัน คันเมี้ยนเลิกลงหาวัน เดือน ๖ ออก ๑๒ วัน ๓ ไทยกาบไจ้ยแล เถิงเดือน ๖ แรม ๑๒ ฅ่า วัน ๔ ไทยเปิกยี เอาปราสาทแม่เจ้าฟองแก้วไปเสีย เถิงเดือน ๗ ออก ๘ ฅ่า วัน ๑ ไทยกฎยี ข้าทุอาโนไชเลิกส้างขงพระเจ้าทันใจกับครูบาเจ้ามณีวัน พากันขูดเอา พระเจา้ ทองพินแต่วัดกูค่ ่าธาตุหลวงมาต่อหัวตอ่ ตีนมไี วพ้ ่างซา้ ยพระเจา้ ทันใจเจ้า แล้วส้อมแซมท่ีหลุท่ีฅ่าห้ือดีงามแล้วฟังมหาเวสสันตระ อบรมแล้ววัน ๙ ฅ่า ไทยร้วงเหมา้ แกข่ า้ แล” จากบันทึกในป๊ับสาของท่านครูบาโน ทาให้การศึกษาเกร็ดข้อมูล ประวัติศาสตร์ท้องถ่ินเมืองลาปาง ในช่วงเหตุการณ์สมัยน้ัน กระจ่างและ ละเอียดมากขึ้นถือว่าได้ข้อมูลชั้นต้นท่ีมีความน่าเช่ือถือ ซึ่งเป็นประโยชน์แก่ผู้ท่ี สนใจศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถ่ินเมืองลาปางได้เป็นอย่างดี ในข้างต้นน้ีผู้เขียน ขอนาเสนอในส่วนท่ีเกี่ยวข้องกับข้อมูลท่ีท่านครูบาโนไดบ้ ูรณปฏิสังขรณ์ รวมถึง การบาเพ็ญเพียรทานบารมีเดินทางไปก่อสร้างศาสนวัตถุตามวัดวาอารามต่างๆ มิได้เพียงแตก่ ่อสิ่งปลูกสร้างภายในวดั ของตนเพียงอย่างเดียว ยังมีการชว่ ยเหลือ เกล้ือกูลไปตามวัดต่างๆ หวังเพื่อทานุบารุงพระพุทธศาสนาให้เจริญรุ่งเรือง สืบต่อไป และนาเสนอข้อมูลในส่วนท่ีปรากฏกับเหตุการณ์บ้านเมืองในยุคสมัยน้ัน ๑๔ ตะวนั ออกซ้วยเหนอื หมายถงึ ทศิ ตะวันออกเฉียงเหนือ

ศาสตศรา์ส:ตปรั๊บ์ :สปา๊ับสคารคบู ราูบอาอาาโนโนชชยั ัยธธรรรรมมจจนิ ินดดามานุมีุนี 1๑9๙ โดยบันทึกเป็นช่วงเป็นตอน และที่สาคัญก็คือเป็นบันทึกอยู่ระหว่างเหตุการณ์ สาคัญช่วงเปลีย่ นผ่านของสังคมลาปาง ตั้งแต่ยุคตั้งเมืองนครลาปาง และยคุ รวบ อานาจเข้าสู่สยามประเทศที่น่าสนใจ นอกจากนี้ยังมีเน้ือหาเกี่ยวกับตาราการดู ดวงดาว ตารายาสมุนไพร ตาราโหราศาสตร์ คาทานาย เป็นต้น ด้วยเน้ือหาใน ป๊ับสาของท่านครูบาโนท่ีมีความสาคัญ ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อการศึกษาเน้ือหา ทางประวัติศาสตร์ของเมืองลาปางช่วงรัตนโกสินทร์ ดังมีรายละเอียดที่ได้ นาเสนอในลาดับถดั ไป ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง20 ศาสตร์ : ปบ๊ั สาครูบาอาโนชยั ธรรมจินดศามานุ สี ตร์ : ป๊ับสา ครบู าอาโนชยั ธรรมจินดามนุ ี ๒๐ หลกั กำรปรวิ รรต การปริวรรต ตามความหมายหนพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน ๒๕๒๕ หมายถึง หมุนเวียน เปลี่ยนแปลง เปลี่ยนไป หรือแปรไป และ การปริวรรตปั๊บสาครูบาอาโนไชย คร้ังนี้เป็นการปริวรรตจากอักษรล้านนา หห้เปนอักษรไทยกลาง เพื่อสื่อความหมายตรงตามตัวอักษร อาจจะมีบางคา ที่ปริวรรตตามเสียงพูด เพ่ือรักษาสาเนียงเสียงท้องถ่ินไว้ โดยไม่กระทบเน้ือหา และความหมายของเน้ือความท่ีปรากฏ และการปริวรรตประกอบด้วยหลักการ ดงั น้ี กำรเทยี บอักษรล้ำนนำกบั อกั ษรไทยกลำง กก ขข คค ฆฆ งง จจ ฉฉ ชช ฌฌ ญญ ฏฏ ฐ ดด ฒฒ ณณ ตต ถถ ทท ธธ นน บป ผผ พพ ภภ มม ยย รร ลล วว สส หห ฬฬ ออ ฃฃ ฅฅ ซซ ปป บบ ฝฝ ฟ ฟ อยฯ อย ษ ษ ศ ศ ฮ ฮ

ศาสตรศ์ า: สปตบ๊ั รส์ :าปบั๊คสราบู คารอบู าาโอนาโชนยั ชธัยรธรรมรมจจนิ ินดดาามมนุนุ ี ี 2๒๑1 หลักการอ่านตัวพยัญชนะของตัวอักษรล้านาจะออกเสียง –ะ เช่น กะ ขะ คะ ฆะ งะ ฯลฯ ยกเว้น ฏ ฐ ฒ ณ ทีอ่ อกเสียงตามแบบบาลี คือ ระตะ ระถะ ระทะ ระนะ ท้ังนี้พยัญชนะตัวท่ี ๑ และ ๒ ของวรรคจะมีพ้ืนเสียงจัตวา ยกเว้น ฏ ฏ , ฐ และพยัญชนะเศษวรรครวมทั้งพยัญชนะเพิ่มเติม ได้แก่ ยย รร ล ล วว สส หห ฬฬ ออ ฃฃ ฅฅ ซ ซ ป ป บ บ ฝ ฝ ฟ ฟ อยฯ อย ษ ษ ศ ศ ฮ ฮ ท่มี พี นื้ เสยี งตรี ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง พยัญชนะล้ำนนำท่ีปริวรรตแล้วอ่ำนออกเสียงต่ำงจำกเสียงพยัญชนะไทย กลำง ได้แก่ อกั ษรลำ้ นนำ เทียบอักษรไทย อำ่ นออกเสียง ก ก ก๋ คคก จ จ จ๋ ชชจ ต ต ต๋

22 ศาสตร์ : ปบ๊ั สาครูบาอาโนชัยธรรมจนิ ดาศมานุ สี ตร์ : ปับ๊ สา ครูบาอาโนชัยธรรมจนิ ดามุนี ๒๒ อักษรลำ้ นนำํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปางเทยี บอักษรไทยอ่ำนออกเสียง ท ท ต บ ป ป๋ พ พ ป ย ย อยฯ อย ย นาสกิ ร ร ย , อย ล,ฮ พยัญชนะตน้ สองรูป ฐำนเสียงเด่ียว พยญั ชนะตน้ เทยี บตัวอักษรไทย อำ่ นออกเสียง หงฯ หง หง (ห นา) หน (ห นา) หนฯ หน หม (ห นา) หย (ห นา) หมฯ หม หล (ห นา) หว (ห นา) หยฯ หย ขะ หลฯ หล ฃะ ฅะ หวฯ หว กรฯ กร ขรฯ ขร ครฯ คร

ศาสตศราส์ :ตปร์บ๊ั : สปาับ๊ สคารคบูรบูาาออาาโโนนชชัยัยธธรรรรมมจจนิ ินดาดมาุนมี ุนี 2๒3๓ พยัญชนะตน้ เทียบตวั อักษรไทย อำ่ นออกเสียง บรฯ ปร ผะ พร ภะ พรฯ หร หะ ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง หรฯ อำ่ นออกเสียง ถะ / ถะหละ พยญั ชนะต้นสองรูป ฐำนเสียงเดีย่ วหรอื คู่ ทะ / ทะหละ พยัญชนะต้น เทียบตวั อกั ษรไทย สะหละ ตรฯ ตร อำ่ นออกเสียง ทรฯ ทร กวะ ขวะ สรฯ สร ฅวะ งวะ พยญั ชนะตน้ สองรูป ฐำนเสียงควบ จวะ ชวะ พยัญชนะต้น เทยี บตัวอกั ษรไทย กฯว กว ขวฯ ขว ฅวฯ ฅว งฯว งว จวฯ จว ชวฯ ชว

24 ศาสตร์ : ป๊บั สาครูบาอาโนชยั ธรรมจนิ ดาศมาุนสี ตร์ : ปบ๊ั สา ครบู าอาโนชัยธรรมจินดามนุ ี ๒๔ พยัญชนะต้นํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปางเทียบตัวอักษรไทยอำ่ นออกเสียง ตวฯ ตว ตวะ ถฯว ถว ถวะ ทฯว ทว ทวะ นวฯ นว นวะ รวฯ รว รวะ ลฯว ลว ลวะ สฯว สว สวะ อวฯ อว อวะ ลักษณะกำรเขียนด้วยตัวอกั ษรพเิ ศษ อ่ำนออกเสียง ลักษณะกำรเขียน กด็ ี กดีฯ ขตดม เขา้ ตอกดอกไม้ ควัานฯ คนั ว่า ชืาวฯ ช่อื วา่ ผฯวิา ผวิ า่ บีฯด บ่ดี บมฯี บ่มี

ศาสตศรา์ ส: ตปร๊ับ์ :สปาบั๊ คสารคบู ราูบอาาอโานโนชชัยยั ธธรรรรมมจจนิ ินดดาามมนุ ีุนี 2๒5๕ ลกั ษณะกำรเขยี นํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปางอ่ำนออกเสียง ลู็ ลูก แมฯวาน่ แลฯ แม่นว่า แลฯฯว แล แลฯฯนา แล้ว ชลฯ แลนา แท้ลฯ ชะแล ดีลฯ แทแ้ ล ´า ดีหลี ทัลาฯ เอา รื ทงั หลาย กำรอำ่ นออกเสียงคำเฉพำะ กำรปริวรรต อนั ว่า อักษรล้ำนนำ เดอื นเพง เดือฯรเพฯง พนิ ทา อำ่ นออกเสียง ละคอร เดอื นเปง พนิ าฯฯท วัดพงสนุก ปินตา ละกอน ลคอฯร วดั ปงสนกุ วพฯดั ส฿ฯง ุนกฯ

26 ศาสตร์ : ปับ๊ สาครบู าอาโนชัยธรรมจนิ ดาศมาุนสี ตร์ : ป๊บั สา ครบู าอาโนชัยธรรมจินดามนุ ี ๒๖ อกั ษรลำ้ นนำํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปางกำรปริวรรตอำ่ นออกเสียง คงุ เทบฯ คงุ เทพ กุงเตพ ทงอฯ ทอง ตอง เพฯก เพก (สารดิ ,ทองเหลือง, ลมฯาพ ฯง ลัมพาง ทองแดง) เป๊ก (อุปสมบท) ลาปาง กำรปริวรรตตำมเสียงเพื่อรักษำควำมหมำย อกั ษรล้ำนนำ กำรปริวรรต อกั ษรล้ำนนำ กำรปริวรรต ค๊ ก็ เหลฯก็ ค฿นฯ เหลกกน เหลกกม คู กู เหลฯก็ คฯม฿ จืน ไพ ไป ชืฯน คำชแ้ี จง เนอื่ งจากการพมิ พ์ตวั อักษรล้านนาจากโปรแกรมคอมพิวเตอร์ มีคาบาง คาท่ีผู้ปริวรรตไม่สามารถพิมพ์ตามหลักการสะกดของภาษาล้านนาได้ จึงขอ อนุโลมการสะกดโดยใช้เสียงให้มีความใกล้เคียง หรือการสะกดตัวอักษรแบบ ภาษาไทย ซ่งึ ไดแ้ กค่ าดงั ต่อไปน้ี

ศาสตรศ์ า:สปตบ๊ั รส์ :าป๊บัคสราบู คารอบู าาโอนาโชนัยชธยั รธรรมรมจจนิ นิ ดดาามมุนนุ ี ี 2๒๗7 ประโยคํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปางอกั ษรล้ำนนำประโยคอกั ษรล้ำนนำ กะทา กทา สรี สี ขว้า นนตรี ข้าฯว สวสั สดี สวสฯ สฯดี พยาธิ อยู่ สตั รู น฿นฯตี อายุ อยู่ อินทรี พิยฯาธฯ อายุ สตู พฯนนฯที

สาํ นักศลิ ปะและวฒั นธรรม มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั ลําปาง 28 ศาสตร์ : ปับ๊ สาครูบาอาโนชยั ธรรมจินดามนุ ี

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง ศาสตรศ์ :าปสตบ๊ั รส์ :าปค๊ับรสูบาคารอบู าาโอนาชโนยั ชธัยรธรรมรมจจนิ นิ ดดาามมุนุนีี ๒2๙9 พบัสฯ าฅบู าอาเนาฯไชธมฯจม ดนิฯ ามนุ ี บูรณวัฯบด ฿นฯ พรฯจัน์ทฯแลฯฯวด้วยฯ แฯ ก้ฯวทังฯมวฯร ไส่แก้ฯสว ้ยงฯ แก้วฯหื่รฯม ๔ พัฯน ´าฅาติยฯด ัฯง พุทรฯธ ูบฯเจั้าทังฯมวฯรเปนฯ..... ส้ยงฯ เทั่าน้ี ยังฯเสศฯไพบ่ว่าฯได้แลฯ บอเฯ ทั่าน้ัคนฯ ข้ึนฯ เปิสฯก าขุดกุ่รยังฯราไฯก ม้อัอฯน ฯอกยังพฯ รฯธาฯเต จ้ัาแลฯ..... ไม้เดืฯออป้อฯง เฅือฯอ ห้ยฯา เลบแฯ มวฯ เฅือฯอผัฯกแฅบฯ ผักฯเขั้าแลฯไม้สาแลฯหนฯาฯดม ินฯ ห้ยาฯ ฅาแลฯเฅืออฯ ฅาร้ฯอยฯ หมาฯ กฯขหัดฯ.น .... ๓ สฯกอ อกอฯ ขฯวงพรฯธาฯตเจั้าแลฯ เฅืฯออเขัาหัวฯรข้ึนฯกุมยังฯพุทฯรธ ูปฯ เจั้านฯรอ แลฯพรฯธาฯตแลฯพรฯหานฯ เฅือฯอ เขัาสาฯนส฿ฯนสอดฯ เฅือฯอ หฯมาเหืฯนองรอฯดก้ยวฯ มุงบ฿ลฯ เฅืออฯ ผัฯกหลฯะผัแฯก หลฯะส฿นฯงุดงาดฯ เฅืออฯ หฯมาขฯก ี้กาอาดฯถถฯ฿ม ่อฯง หาไผ จัปกฯ ฯองข้ึฯเน มือฯอไห้ฯวสาคเปฯอน ัฯยน ากฯ งูงฯดอ หามฯก ีหลาฯ ยฯ จัฯกเขบฯแลฯแมงเฯ วัาแลฯ แมงปฯ ่อฯงแลฯมฯ฿ดลิ้สฯน ดอฯ หลฯงหฯว ลาฯ ยฯ ปกวฯ นรฯอ อยฯายไฯ ต่เปเนฯ ส้ฯน บ่าไงฯ ห่ฯเน ห้ลรฯ กัฯด ผาลา เหเฯน สืออฯ ปลฯาแลฯเหฯนอ้ฯม฿ จ่รฯอ แจ้รเฯน฿ ฅือฯอเขัา เหนดฯ ฯกอ เลัา´า ลูกไก่ ชาฯบว ้าฯนไส่กับฯแขวฯรดักเฯ ค้ิฯงแขรฯว แลฯขัดฯหลฯาฯว เหฯนอีรกอฯ ถูก์สิบฯหายฯ หาบุคลผฯ ู้จัฯกไพกายบฯ ไฅ่ได้ วิสาลฯด ้ายฯทักฯก ินหฯ ูฯม เถิเงฯ มื่ออฯ ตาวันชฯ ูลงฯต฿ ่า สยฯงนฯ฿กล่าปูรก฿ฯว นเฯก฿ ค้ัลฯาไฅ่หฯว฿แหะแหฯด นเ฿ฯก ค้ัลาฯ แยรกฯ ้ฯงอ กาฯฅง ืฯน นกงฯ฿ ุมขึ้นฅฯ าฯอง ืดฯ ปูรดีงืดฯอสสฯจันไฯ จ หาไผจัมกฯ าทยวฯ กายบฯ ได้ ตรฯาบตฯ อฯ เทั้าเลิฯขก ้ึนฯต้ัเงฯ มืองฯ พรฯยาฯ ฯวว ัฯนน ั้ฯแน ลฯ ข้าทุอาเนาฯไชคได้ขึ้ฯนเมืฯออ ส้างบฯ ฏิสฯฺงขา ขุดกู่รตั ฟดฯ ัฯกน ฯาว ดฯผ้ยฯวหื้ลี ฯลด ยฯรด้ยฯว รฯ าฯกไม้แลฯ เฅือฯอเขัา แลฯ ฯวเบิฯสก า

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง30 ศาสตร์ : ป๊ับสาครูบาอาโนชยั ธรรมจินดศามาุนสี ตร์ : ป๊ับสา ครูบาอาโนชยั ธรรมจินดามนุ ี ๓๐ เลิกฯย฿ฯกยอฯกอฯส้างฯยังฯพรฯเจั้าอ฿งฯนอฯร เตือฯมด้วฯยฯสุทายฯแลฯดินฯจี ไส่สุทายฯส้ยฯง ล้าปฯน ายแฯ สนฯนึงฯ่ นาฯรฯ ฯกัเปบฯน ฯกอ ส้ยฯงรอย้ฯ ฯปายฯ ๑๗ บกฯอ นาฯรฯ กฯัเปนหฯ มอฯหืมฯรแถมฯหมฯอนึ่งฯ แลฯไส่หางฯ ๑๗ หอฯ แลฯไส่นาฯฯอ้อฯยฯกับฯดินฯจีนับฯบได้ ´าฅาขึ้นฯติดฯพรฯนอฯรเจั้า ส้ยฯงฅาหืมฯร ๘ พันฯ ๘ ร้อฯยฯ ๓ สิบฯแผ่นฯ เหลฯกค฿นฯจ฿ดฯวิหานฯพรฯนอฯรเจั้าส้ยฯง พันเฯ ห้ลมฯ ์ ดินฯขสอฯ ย้ งฯ หฯืรม ปายฯ หฯอ้งนว้ี ิหาฯนพรฯนอฯรแลฯ วิหาฯนหลั ฯงมียดอฯ นี้ส้ยงฯ แก้วฯ ๑๓ ถังฯ ไส่นาฯฯรักฯ ๓ หืมฯร ไส่สุทายฯ ๓ ล้าฯน ไส่พุทฯรธ ปูฯเจั้าหลดฯอ ยฯ้ว ฯชมนืฯ ีพันฯปายฯ ๖๐ อ฿งฯ กับฯทอฯงพุทธฯรูปฯแถมฯอ฿งฯนึ่งฯกับฯ ทอฯงหลฯอไม้เพิธฯาแถมฯต้฿นฯนึ่งฯส้ยฯงหืมฯรปายฯ ไส่ฅาติดฯพุทธฯรูปฯเจั้ากับฯติดฯเสัา ๘ เหมฯล้ กับฯติดฯยอฯดวิหานฯส้ยฯงฅา ๓ หืมฯร แลฯวฯพรฯธาฯตเจั้าไส่สุทาฯยฯนับฯบได้ ไสแ่ กฯ้ว ๖ หมรฯื ทอฯง ๒ หืมรฯ ไส่ฅาพฯนนั แงฯ่ึ ลฯ ส้างฯปูตฯข฿งฯแลฯขันฯไดนาฯศฯคนับฯสุทายฯ แลฯดีนฯจีคบฯได้ มีหลฯายฯหืมฯรหลฯายฯแสนฯนักฯ ตั้งฯแม่เถั้าน้อฯงแลฯแม่ห้นฯอยฯแลฯน้อฯงชื หนฯานฯพินาฯทฯกับฯภห้นฯอยฯเชยยฯลฯงฺกาน้อฯงห้ลฯา สังฯรวฯมทังฯมวฯรค่าฯส้างฯวัศฯส้ยฯงเงินฯ ๑๕๙๐ แถบฯ แลฯขอฯงทานฯบวา่ เฯ ทออืฯ เทา่ั น้ีได้สา้ วงฯ ฯศัรมุ วฯัศบล฿ แฯ ลฯ ถฯาว ยฯทาฯน ได้หื้เฅือฯงมหาอฐบริขานฯหลฯงวฯเปนฯทาฯนกับฯพรฯธาฯตเจั้าสเดฌฯกับฯ พรฯธาฯตเจั้าพ฿งฯสุนฯกที่นี้คมีมากฯนับฯได้ ๔๐ สารับฯมหาบริขานฯแลฯ ได้´า ฅะย฿มฯมาบวฯดหื้เปนฯสามเณรฯนับฯได้มี ๘๐ อ฿งฯ บวฯด´าเปนฯลูกแก้วฯแลฯ ข้าได้´าเจั้าสามเณรฯมาเพกฯะหื้เถิงฯเปนฯเจั้าภิกุขฯซพายฯบาดฯเหลฯกเขั้า

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง ศาสตรศ์ า:สปตบั๊ ร์ส: าป๊บัคสราบู คารอบู าอโนาโชนยัชธยั รธรรรมมจจินินดาามมนุ นุ ี ี 3๓๑1 โบมฯ฿ด ี ๖๐ ตฯแน฿ ลฯ ข้าได้ส้าฯยง ัหฯง ีฯธด ม์มฯต้ัฯงสกรฯก าไฯช ด้ ๑๒๒๒ ต฿วฯ ปีลฯกฏฯ฿สันฯ ข้าทุอาเนาฯไชกับนฯ ้องฯ หนฯานฯพินาฯทกฯ ับฯน้งฯอ ภเชยยลฯ กฯฺง ากับแฯ ม่ห้ฯนอยฯ พากัฯนส้าฯง หี ธดฯ ม ์ฯมกั บสฯ ้ าฯธง ม ์สฯม ิ บฯช าฯทมี สิ บฯกั บแฯ ลฯ ธ ม ์มฯเต มิ ย มี ๓ ผู ก ์กั บนฯ ่ึ ฯง ธม์ชฯม นกมี ๔ ผูก์กัปฯนึ่ฯง ธม์มฯสุวณสฯณ ยฯามฯมี ๓ ผูก์กัปฯน่ึฯง ธม์เมฯ นมิราทฯ มี ๓ ผูก์กัปฯนึ่งฯ ธม์มฯนาฯรทมี ๔ ผูก์กับฯน่ึฯง ธม์มวฯ ิธุลมี ๖ ผูก์กับฯนึ่ฯง ธมฯโม หโสดฯ฿มี ๘ ผูก์กับฯนึ่ฯง ธม์มภฯ ูริทัฯดมี ๕ ผูก์กับฯนึ่งฯ ธม์มฯจนฯกท ุมานมฯ ี ๓ ผูก์กับนฯ ่ึงฯ มหาเวสสฯนตฯรมีสิบฯ ๖ ผูก์กับฯน่ึงฯแลฯ สังลฯ มฯว ์ธม์มทฯ ัฯงมวรฯ มี ๖๐ ผูก์ ผขู้ ้าแม่ลูก์ ๔ ฅ฿นฯ ได้ห้ืทาแนฯ ลฯสวฯ ย้ งฯ เงินฯ ๒ ร้อยฯ ฯ ๘ สิบฯแถบแฯ ลฯ เถิงสฯ กฯกราฯช ๑๒๒๓ ตว฿ฯ ปีลฯล้ฯงว เรั้า ข้าพรฯเจ้ัาชือาเนาฯไช ได้ส้าฯยง ัหฯง ีดฯธม์มฯกับสฯ ้างฯธม์ฯนม ิกายทฯ ัฯง ๕ คมี ๕ กับแฯ ลฯ ทีฆนิกายมฯ ี ๑๕ ผูก์กัปฯนึ่ฯง มซิฌฯมนิกายมฯ ี ๑๕ ผูก์กัปนฯ ึ่งฯ สยฺฯง ุตรตฯ นิกายมฯ ี ๗ ผูก์กัปฯ นึ่ฯง อฺคฯง ุตตฯรนิกายฯมี ๘ ผูก์กับฯนึฯง ขุทกทฯ กนฯ ิกายมฯ ี ๑๗ ผูก์กัปนฯ ึ่ฯงแลฯ สัรฯง มวฯ ์ทัฯมง รฯว มี ๗๒ ผูก์ ข้าทุอาเนาฯไชได้ส้างฯทาแนฯ ลฯสฯว ้ยงฯ เงินฯ ๑๓๐ แถบฯแลฯ สกฯรก าไชฯ ด้ ๑๒๓๐ ต฿วฯ ปีลฯเปิฯสก ี ข้าภเจั้าทุอาเนาฯไชพรฯมฯอ กัปฯด้วฯยนฯ ้งฯอ ปู่อาจานฯกับฯสทาฯธ ฯเจั้าทัลาฯ พายไฯ นพายนฯ กอฯ แลฯ ได้เปิฯสก าตา ซทายฯแลฯเล่ืยฯอ ไม้ก้านฝฯ ้าแลฯกรอฯ ลาดฯ ภ่งฯอ คตาซทายฯอยฯอ฿ฯด ยฯาทีหุลฯท่ีฅ่า ววัดฯ าฯอาราแฯม ลฯ โรฯ฿งโบ฿ษสฯ าสฯาน ไพบห้ืขาฯด ทัพฯง ายไฯ นคส้างขฯ ยรฯ ยงฯัรสสฯธมมฯ

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง32 ศาสตร์ : ปั๊บสาครูบาอาโนชยั ธรรมจินดศามานุสีตร์ : ป๊ับสา ครูบาอาโนชยั ธรรมจินดามนุ ี ๓๒ เทสาฯน ส้างขฯ ยรฯ มีตานาฯฯสน ิฯฺงคุตตรฯ สองฯ ผูก์ ธาฯตุกถาผูก์ ๑ ส฿มมภฯ ิตฯ ผูก์ ๑ มาไรสงอฯ ผูก์ อารีนุมฯท ์ผูก์ ๑ มหานิพพฯานสุต์ผูก์ ๑ ตานาฯฯนหริพุรผูก์ ๑ สพฯพทานฯผูก์น่ึฯง เชยยสฯ คฯงฺ คฯหผูก์น่ึงฯ เล้หฯม ลฯงวฯ ๒ ผูก์ บารฯ มีผูก์น่ึงฯ กับฯทัมฯง หาเวสสฯนฯตรรฯอมผูก์ดยฯวผูก์นึ่ฯง กับฯมหา เวสสฯนตฯรชบับฯ ๔ ผูก์กับฯ ๑ กับฯทังฯสุดม฿นฯทังฯ ๕ กับฯมหาสเมยยฯสุดกับฯ ธมมฯจกกฯบวฏนสุด กับฯทังฯวจจฯนพอฯรเข้ัากันฯกับฯนึ่งฯ อภิธมมฯา๗กมีพฯผูก์นึ่งฯ มหาวิบาฯกมี ๑๔ ผูก์กับฯนึ่งฯ บิฏกกฯทังฯ ๓ มีสอฯงกับฯ อสิวิสุดผูก์นึ่ฯง อาการวฏสุดสอฯงผูก์ ทสสฯสิบฯชาทฯรอฯมมีสอฯงผูก์ บุคลฯบญญฯติตฯผูก์ น่ึงฯ สงฺฯเวคคฯวตุถฯผูก์นึ่งฯ มหาบฐานฯผูก์นึ่งฯ กถาวตุถฯผูก์นึ่งฯ ภูริทัตฯมี ๕ ผูก์ ยอฯดไตรฯผูก์นึ่งฯ อภิธมมฯาลอฯมผูก์นึ่งฯ นิพพฯานสุดผูก์นึ่งฯ ตานาฯนฯ ห้อฯผูก์นึ่งฯ สลากริวิชาสุดผูก์นึ่งฯ รวฯมทังฯมวฯรมีญติตฯกม์มฯวาฯจาเปนฯ เคั้ลฯามีธมมฯพุทธฯาฯภิเสกฯเปนฯทกิขฯณทาฯนดีหีลฯ สังฯรวฯมทังฯมวฯรมี ๔๐ ผูก์แลฯ สกฯรก าไฯช ด้ ๑๒๔๙ ตว฿ฯ ปีลเฯ มืงอฯ ไค้ลฯ ข้าพรฯเจ้ัาชือาเนาฯไช ได้ส้าฯงขยรฯ ธม์บฯม ิฏกฯทก ้ังฯ ๓ แลฯสุวณฯณห฿ฯหง ีนแฯ ลฯสุวณเฯณ มฆแลฯสุริยวฯ ฯง฿ หอฯง฿ ามาฯศ สุวณฯฆณ าฏกแฯก ลฯ ส้าสฯง ุดท้ัฯง ๕ สุดธมจฯม ัฯก สุดมหาสไมยฯ ได้ส้ายฯง ัฯธง ม์คมฯ ้าชูเพิอฯรมาหาหื้ส้างขฯ ยรฯ แลฯบได้´าค่าฯมื อันนฯ ่ึฯงได้ส้างฯ ขยฯรเขั้ากันฯตั้งฯแต่เปนฯภเปนฯทุมา ได้ส้างฯขยฯรบขาดฯสักฯวสสฯาบหื้

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง ศาสตรศ์า:สปต๊บัร์ส: าปั๊บคสราบู คารูบอาาอโนาโชนัยชธยั ธรรรรมมจจนิินดดาามมนุ นุ ี ี 3๓3๓ เปั่าห่าฯง ได้เปฯนทุแลฯวคฯ ซ้าได้ส้าโฯง รสง฿ฯ ้าฯกง าแพฯง ส้างฯโบพ฿ฯด ฯทพ ฯสท ีมาฯม แลฯ ส้าฯงสาลาบาตฯแลฯ ส้าฯงวิหาฯน ส้าฯงพรฯเจ้ัานรฯอ แลฯ พรฯเจั้าวัศลฯ ุ่ม์แลฯ ส้าฯพง รฯธาฯเต จั้าแลฯ ส้ากงฯ าแพงฯร้ฯมอ ธาแฯต ลฯ ส้าสงฯ ัตฯทฯองทัฯง ๔ แจ่งฯธาตฯแลฯ ส้างฯ ขัฯนไดนาฯแฯศ ลฯ ปูตขฯ ง฿ฯแลฯ เฅืองฯ สเ฿งฯ สบฯแก้ทวฯ ังฯ ๓ มีกองฯ แลฯค้อฯงสิ่ฯสง ่วาฯ แลฯลค้ัฯง ชอฯ ทุงคืทุงเหลฯก์ ทุงทองฯ ทุงดิฯน ทุงซายฯ ทุงเงิฯน ทุงฅากับฯท้ัธฯง ม์มฯ สัลฯง วมฯ ์ธาฯต ส้าฯงแลฯวฯลดฯว หื้ทาคฯน ้าชูโชฏกกวฯ ลพุทสธฯ าสฯนาวัศฯพ฿งสฯ ุนฯก์ที่นี้ ขงอฯ อันฯแม่อฯอก์เจ้ัาสทฯธาฯแต่ฯงทาทาเฯน รัาคมบฯ ีโรภกาฯนอันฯโล฿บมฯ ากฯ รับทฯ านฯได้ แลฯลฯว วฯดเททาฯนน ับฯเปฯเน ฅือฯงมหาอฐบริขานคฯ มีมากฯจาได้แต่ ๗๐ หั้ลงฯ คยังฯเสแดฯ ลฯ ข้าภเจ้าั ทุอาเนาฯไชกับอฯ ฯ฿งตน฿เฯ ปเนฯ จ้ัารฏณปูรีสีลฯบรุ เลิฏฯแลฯ สกยิฯ ฿ฯสม ทธฯาทฯ ังฯมวฯรคชัฯชก รฯว กันฯคึฯทด าฯนจลฯงอไฯ นวัเนฯ ดือฯร ๖ เพงฯ เมวงฯ ันฯ ๕ ไทยฯเต่ัา ยี ´าภสฆงฯฺ ๓๐๐ ตน฿ฯ เบิกฯะ ๙ วาฯแน ลฯ ซืสพพซฯ ื´าขงฯอ เพือรฯ ขายฯมีปูร แลฯ นาฯฯอ้ฯยอ ฯแลฯ นาฯรฯ ัฯกแลฯ หาฯมง ีแก้แฯว ลฯฅาแลฯเหลฯก์คน฿ฯ แผ่ฯทน อฯงแลฯขอฯงกิฯขน อฯงทาฯน มีหยกฯ ์แลฯชืนฯมาหลฯอหืเปพฯน รฯพุทฯรธ ูปพฯ ิมพฯามีพัฯปน ายฯ ๖ สิบฯอง฿ฯ บดฯว พรฯอฯมกับฯ ฯพรฯนอฯรเจ้ัาแลฯพรฯธาฯตเจั้าแลฯบว฿รฯ มวรฯ ข้าพรฯเจ้ัาได้ซืได้หามาส้างฯส้ยงฯ เงินฯ ๒ พัปฯน ายฯ ๓ ร้ยอฯ ฯ ๕ สิบฯแถบฯ มารฯดอ ปีลฯน้ีแลฯ อันนฯ ้ีพฯบอ ฯอก์ไว้ยฯแต่อันฯ บหล฿ ฯงบลืฯแม ลฯ แต่อันยฯ ัฯงลืจมฯ าบได้คขอฯไว้ยกฯ ับเฯ ทวฯดาแลฯเทพพฯนิกายฯ หาฯม ยมฯ ีพรฯยฯาเมองฯื ตแู้ ลฯพรฯยาฯ เมงอฯื แกฯว้ หมมอฯ่ ์ลิฯกน า่ ฯแน ลฯจาฯมน หาวัแนฯ ลฯพรฯกูมภันฯ ทังฯ ๔ แลฯมหาพิสสฯนูกัเนฯ จั้าขมอฯ าพ่ารู้แลฯ ข้าได้จฯ฿ดหมาฯ ยไฯ ว้ยฯไนวัเนฯ ดืฯอร ๖

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง34 ศาสตร์ : ปบ๊ั สาครูบาอาโนชยั ธรรมจินดาศมานุ สี ตร์ : ปบ๊ั สา ครบู าอาโนชัยธรรมจินดามนุ ี ๓๔ แรมฯ ๖ ฅ่า คัฯจน ด฿หฯ มฯายฯแลฯขวฯ ้าคยายฯตขฯ฿น ้าหีอนฯ ฯกอ วัพศฯ สง฿ฯ ุนกฯ ไพวัฯนน้ัแนฯ ลฯ ข้าหีนฯ ไพรอฯดวัดฯบ้าฯนแม่เฟืองฯ แลฯฯว เจั้าธนเญชยฯ ์ยซฯ ้าไช้น้อฯยเฯ ชยยสฯ าหฯน ้ืรีบฯไพนิม฿ฯน ´าข้าหื้ไพพฯส้าฯงยังฯวัพฯด รฯทัตฯน ู้ม์เมืงฯอ คเดืฯรอ ๖ แรฯม ๑๑ ฅ่าได้ส้างแฯ ปฯง พรฯธาตฯเจาั้ กับโฯ ร฿ฯวง ัศฯพรฯทัฯนตมู้ ์เมืฯอง กับฯสา้ ขงฯ ฯง฿พรฯเจา้ั กับฯทงัฯขไฯนั ดนาฯแฯศ ลฯฯแว กล่ ขฯ ้าแลฯ เถิงฯสกฯรก าไชฯ ด้ ๑๒๕๗ ต฿วฯ ปีลดฯ ับฯเมษฯ ข้าทุอาเนาฯไชได้ส้ายฯง ัหฯง ีดฯ ธม์ฯมแลฯไฯว ด้จ้าทงฯ ่าฯนแต้ฯขม ยรฯ ธม์มฯอภิธมมฯา๗กมีฯพ มี ๗ กัปฯแลฯ อภิธมมฯา สคิณี มี ๑๐ ผูก์กับฯน่ึฯง วิภฺงคฯ ฯค มี ๙ ผูก์กัปฯนึ่งฯ ธาตฯ ุกฯาถ มี ๗ ผูก์ กัปฯนึ่ฯง บุคลฯะบญญฯติฯต มี ๙ ผูก์กับนฯ ึฯง กฯาถ วตุถฯ มี ๗ ผูก์กัปนฯ ่ึฯง ยมกกฯ มี ๔ ผูก์กับฯน่ึฯง มหาบฐา นมฯ ี ๙ ผูก์กับนฯ ึ่ฯง สังฯลฯมว ทัมฯง วฯรมี ๕๐ ผูก์ ข้า ทอุ าเนาฯไชไดส้ ้าแงฯ ลฯวฯทาแฯน ลฯฯสว ย้ ฯงเงฯินรฯยอ้ ฯ ๙๐ แถบแฯ ลฯ ส้าสฯง ัฯแต จงฯพ่ รฯธาฯต สกกฯราไชฯ ด้ ๑๒๕๙ ตว฿ฯ ปีลเฯ มืงฯอ เรั้า เดอรฯื ๘ อฯกอ ๘ ฅ่า วัฯน ๑ ไทยฯเมืงฯอ เหั้ฯาม ข้าภเจ้ัาชือาเนาฯไชภิกุฯขได้ส้ายฯง ัเฯง ลาหสตาตฯ ยังฯ สัทฯต งฯอ เก้ิฯกง ายฯง ัฯพง รฯธาตฯเจั้าพ฿ฯงสุนฯก์ จตุสตตาฯ ๔ ไบ หานฯ หลฯงวไฯ ห่ยฯ ๓ สกอฯ ได้กมฯมานาฯฯหักนฯ ขาต่างฯต่ฯอง ๒ ไบ พีก่รฯอ บผ่ฯรอ ยัแฯง ฅฯวรหาฯน ลาคามฯ ี ๒ หืรฯม ๖ พัฯชน ั่งดฯ ูรแขฯรว ๒ ไบน่ัฯแง ฅฯวรย่มฯอ ค่าฯ ๒ หืฯมร ๕ ช่ังฯ ดรู ปฯันทารฯ ู๊ คันฯเสาั ไห่ยบฯ รฯดบัฯแก้วฯไขฯวตาค฿ฯม ดฯกอ ฅาถ฿ฯมตาฯมปฯง่อ บลกลฯ าฯจน ฯดอ

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง ศาสตรศ์า:สปตับ๊ร์ ส: าปบ๊ั คสราบู คารบูอาาอโานโชนยัชยัธธรรรรมมจจนินิ ดดาามมนุ นุ ี ี 3๓5๕ มุลฯลไห่ยสฯ ูงงามฯอฯอง฿ าถฯศ าวฯ ยเฯ ปฯนทานกฯ ับฯพรฯธาตฯเจ้ัาพส฿งฯ ุฯนก์ที่นี้ เปนวฯ ัแฯด ห่งฯ เจ้ัาพรฯเมืฯองแก้ฯว เจ้ัาตฯ฿นหืแ้ ลฯแฯว ต่งฯทาฯนาฯ เจั้าเปฯนคิลานุบฐากฯ หากฯล้ยงฯ เจ้ัาอาวาฯดแลฯสิสฯก าด้วฯยคฯ ิลาบรฯไจทัฯง ๔ ท่าฯคน ได้ยังฯเสัาสัตแฯ ก้ฯคว ิมวฯ ุงบ฿ลฯ กับทฯ ังฯพฯอร้ยงฯ น้ยอฯ ฯวงฯ฿แลฯสาธุเจ้ัานาฯมวง฿ฯวัศฯนาฯฯหล฿ งฯ พฯพากัฯนเตืมฯอ ทันฯตว฿ฯข้ากับฯทังฯ เจั้าหหฯอ ้านฯ แลฯนาฯฅฯง านฯวร พาฯพ กันฯค้าเหลฯก์คฯแ฿น ลฯเหลกฯ ์หลฯยฯมแทงคฯ าทังทฯ อฯง แผนแฯ่ ลฯฅาปิวฯ หแื ลฯฯวยัสฯง หฯตั ลฯงฯว ๔ ไบน้ีแลฯ สฯทตั ังฯ ๔ ไบน้ี ไสฅ่ า ๕ พัฯน คยัฯง เสฯแด ก้กวฯ ้ยวฯ เกฯดกุฏ ๔ ดงฯว งาฯม ปายยฯ อฯดเปแนฯ ก้เวฯ จั้าราชวส฿ฯง า เปนฯสทฯาธ ฯชุช่ฯวยบฯ ห้ืถ่ฯยอ สฯ ฿มาฯพ นฯ เฅืฯงอ ขฯองทาฯนกับพฯ รฯธาตฯเจั้า มีเขั้านาฯฯโภชชฯนาฯ หากฯน ับทฯ เงัฯ ฅือฯงมหาอฐบริขาทนฯ ัฯง ๔ ทานฯพรฯมฯอ กบัฯทังฯสัฯต ๔ ไบหลงฯ ฯว ได้ห้ทื านฯ เถงฯอิ งพ฿ฯ รฯธาฯกต บัฯทฯงัพรฯธม์ฯแม ลฯพรฯสฯงฺฆราฯชเจั้าชุอานาฯวนฯนั ฯแั้น ลฯ บรู ณพรฯเจัา้ นฯอรวัดฯพรฯแก้วฯดฯอรเตั้า ต้ัแฯง ต่ปีลฯนั้ฯนมารดฯอ สกฯกราฯชได้ ๑๒๖๘ ต฿วฯ ปีลฯรวฯายฯส้าฯง เจ้าจมอฯ พพฯากันฯกอฯส้างฯวัดฯพรฯแก้วฯดอฯรเตั้า ข้าภเจั้าชืทุอาเนาฯไชกับฯสิกฯย฿มฯทังฯมวฯรทังฯ ลุก์หลฯาพฯน ี่น้อฯงคได้´าดินฯจ่ีหืมรฯ ปายฯ ๓ พันฯ กับฯปูรบรฯหฯมาฯน ๒ แสฯน กับเฯ ฅืองฯ มหาอฐบริขานฯ ๒ สารับฯ กัปฯแก้วฯไส่พรฯธาฯตเจั้าดอฯรเตั้าเปนฯแก้วฯ ๔๐๐ ลูก์ กับฯได้ไส่บาฯทะจักฯพรฯเจั้านอฯรวัดฯดอฯรเตั้าหื้เหืมฯอรบาฯทจักฯพรฯเจั้านอฯร วัดฯพ฿งฯสุนฯก์หื้เหืมฯอรกันฯไนวันฯเดือฯรจยฯงแลฯ เดือฯรจยฯงแรมฯฅานึ่งฯ ออฯก์วสาแลฯวฯ พรฯสฺฯงฆเจั้าคพพฯากันฯไพพฯอ฿บฯร฿มฯกทาส฿เมพฯาพรฯเจั้านอฯรวัฯดด ฯอรเต้ัาแลฯ

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง36 ศาสตร์ : ป๊ับสาครบู าอาโนชยั ธรรมจินดศามาุนสีตร์ : ปบั๊ สา ครูบาอาโนชยั ธรรมจินดามุนี ๓๖ ห มาฯ ยมฯ ี พรฯ อ ฯ฿งสี ลฯป่ิ นเฯ ก้ั ลฯาต นฯ฿เป นเฯ จั้ าล ม พฯก บ บฯปุ รี เอฯก ร าจฯช อฯม เกั้ ลฯา เมืฯงอ ลครอฯ ที่น้ีแลฯ เจ้ัารฏณปูรีสีบุรเลิฯฏแลฯเจ้ัาราชฯชบุต์ฯตเปฯน มหาสทธฯากฯ อสฯ ้างฯพรฯธาตฯเจั้าดอฯรเต้ัาแลฯ เถิงฯเดืฯรอ จยงฯ ดับฯแผวฯเดืฯอรย่ี ออฯกฅ่าน่ึงฯ ได้วันฯ ๕ ไทยดฯ ับฯเมษฯ ข้าทุอาเนาฯไชกับฯสิยกฯ ฿มฯ เจั้านาฯยฯ ลูกหลฯานฯ พี่น้ฯองสทฯธาฯทัลาฯ พาพฯ กันอฯ บ฿ฯรพ฿มฯ รฯธาแฯต ลฯพรฯเจ้ัานรฯอ วัพฯด งฯส฿ ุฯนกแลฯพุทธฯรูปฯเจั้าทัลาฯ แลฯได้ห้ืมหาอฐบริขาฯน ๒ สารับฯกับชฯ งอฯ เบิกฯะ ´าสงฆฺฯ ทัลฯามี ๓๐ พรฯองฯ฿ ไนวันเฯ ดืรฯอ ยี่ออฯกฅานึ่ฯงได้หื้ทาฟฯน ังธฯ ม์แฯม ลฯฟังเฯ บิฯะก ๙ วาฯน บ฿รวฯ มฯวรแลฯวแฯ ลฯ ต้ัแฯง ต่ปีลสฯ ้ฯาง มารดอฯ ปีลฯนี้ ปลฯาเวณีมีธุก์ปีลฯแลฯ ปีลฯไหนสฯ ้ยงฯ เงิฯน ๓๐ แถบฯ สทธฯามฯ าลฯมอ บวา่ แฯ ลฯ บูรณวพัฯด รฯธาฯตสรฯเดฌฯแลฯวัฯพด ฯสง฿ กฯนุ ์ วาบฯ นบฯน รฯกานนฯ ่ึงผฯ ู้ข้าทัลฯาคได้พฯาพ กัฯกน ทาส้ฯอมแซมพฯ ททสฯ ีมมาฯ โบ฿ษฯ เกั่ลฯาอัฯหน ุลฯฅ่าเถั้าชรา ผู้ข้าทัลฯาคพากัตฯน ัฯตด ีฯนเสัาแลฯฯกว ฯดอ ้ฯวยดฯ ิจนฯ ่ีห้ืหั้ฯรม ถ่ีทฬหาแลฯวฯ ´าซทายลฯ ูปฯลวาฯ ถดฯ ่ายฯทักฯง ้าฝนฯ ้าแลฯกอรฯ ราดฯแลฯดินฯขฯอ ตาซทายฯ พมฯอ หลฯายฯมากฯ ต้ังแฯ ต่เดิฯรอ ๕ คัฯพน รฯาฯกวัฯสด รฯเดฌฯเจั้าลฯม฿ง าแปสฯง ้ฯอมแซยฯม ัฯง โบฯยด฿ ังบฯ ทัแฯน ลฯวบฯ ฯ฿วรมวรฯ คซ้าชัชกฯ ฯรว กัฯขน ้ึฯนส้ายฯง ัฯปง ูตพฯ รฯธาตฯเจั้าแลฯพรฯเจ้ัาอ฿นฯง ฯรอ อัแนฯ ผ่ดฯน ิฅนฯ ฯรอ ไหฯวววาฯด ตน฿พฯ ุทรฯธ ูปฯเจ้ัาคพแฯอ ตยฯก ขาดหฯ ักขฯ า ผู้ข้าท้ลฯาหัฯน แลฯวคฯ มีโทมนัไดฯ นไจ คจ่ิงฯได้พา´ากัฯไน พพหฯ ามายันงฯ าฯฯโกแลฯนาฯอฯ ้ฯอยไฯ ด้แลฯฯว ลดฯว อยฯ฿อดฯ ยฯา ´ามุก์รัทกฯ าลฯ ูบฯลวาฯ ดสฯ ีขัหฯด ืรีดลฯ ยฯรพฯอดี นาฯฯหาฯมง ีลูปลฯ ฯาว ดฯ

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง ศาสตรศ์ า:สปตั๊บร์ส: าปั๊บคสราบู คารอบู าาอโนาโชนัยชธยั รธรรรมมจจินนิ ดดาามมุนนุ ี ี 3๓๗7 ผ้าสฆฯฺง าพากดฯ ายา กมมฯลาแดงฯก่า ดูงาฯลม ฿ลนฯ าลืโขงฯ฿ คมาสฯม฿ พรฯอ฿งบฯ วฯโ฿ บ฿ษฯ เปฯนพรฯโผษ฿ฯโลกา เหืฯมรอ ดัพฯง รฯสตฯถาเม่ือฯอ ยังฯตั้ฯงอยู่ธรอฯ ณีสาฯน เปฯนที่นมสกาภนฯ ิห่ฯวานฯไห้ชวฯ ุวันยฯ ามฯ สุวณฯมณ ณีกาโจสารูปฯพรฯพุเทธฯาอฯ ัฯน บรฯดับดฯ ้ยฯว ฯแก้ฯวแลฯฅา ขาธิริบิปฯตวาฯ ติฅฯด าหฯาน งาอฯม ง฿อฯ าษฯ ส้ยฯงฅาหืมฯร ๔ พันคฯ ยัฯงปายฯ ผู้ข้าทัลาฯ ได้ส้างแฯ ลฯวฯเล่ัาสฯองท่ี ตั้แงฯ ต่บถมสกฯกราฯไช ด้ ๑๒๓๐ ต฿วฯ ปีลฯเปิฯกสี คส้างฯแปมฯง ารดฯอ สกรฯก าฯไช ด้ ๑๒๕๔ ต฿วฯ ปีลฯเตั่าสี แผฯนดิไฯน หวฅฯ างลฯ ้องฯ ตบบฯาอากาสสฯ าแดตฯต ้ฯองวุดวู่ล้อรฯ ท่าฯว โลกา ตฯ฿นพรฯพุทธาฯ คฯ พอยฯ แยฯก ฅฯน฿ท้ลฯาคก้ันฯเข้ัาแตตกฯ ่ืฯหน ีฯหน ลาฯ ยฯ ตพ฿ฯน ุทฯรธ ูปฯเจ้ัานฯอร คพฅอฯ ายฯต฿นฯแตฯตก ั้ฯแง ต่ปีลนฯ ้ัฯนมาตรฯาบรฯ ดอฯ สกรฯก าไชฯ ด้ ๑๒๖๒ ตฯ฿ว ปีลกฯ ได฿ฯ จยฯแลฯ ปีลรฯ ้งฯว เปั้าสกรกฯ าไฯช ด้ ๑๒๖๓ ตว฿ฯ อาหฬฯหทุติยออฯก์ ๑๑ ฅ่า ต้น฿ลฯ าฯน คล฿นฯ ง฿เฯ ตฯพง รฯบนนสฯ าลาหัลฯงช่ฯงอ ห้นาฯ พรฯธาฯตเจ้ัาพส฿งฯ ุกฯน ์ ก่ายหฯ ้ฯนาสารา หัลงฯ มุงขัฯไน ดนาฯศฯ เสยฯป้านฯร฿มกฯ ับฯชอฯฟ้าตนว฿ฯ ่ึงฯบพเอฯ สยหฯ ลฯายฯ เถิฯเง ดือรฯ แรฯม ๑๓ ฅ่า ได้วัฯน ๓ ไทยฯก่ลฯาไค้ลฯ ผู้ข้าทัลฯาจิ่ไงฯ ด้´าสุวณณฯฅาปิวตฯ ิตฯด พ฿นฯ รฯพุทรฯธ ูปฯ เจ้ัาอฯง฿นรอฯ แถมหฯ ืมฯร ๔ พัฯน นาฯรฯ ักฯทาฯแถฯมหืมฯร ไส่หายฯง ้อฯมผ้าแถมฯ ๔ หอฯ แลฯวผฯ ู้ข้าจ่ิฯลง ฯม฿ง าส้าฯงยัฯงธมฯาม สนยัฯพง รฯหาหนฯ ัลฯงลุ่ม ไส่แก้วฯหุ้มส้ยงฯ สงฯอ หืมรฯ เสดฯบพฯหอ ลาฯ ยฯ ไส่สุวณฯฅณ าปิฯลว ายลฯ ูปมฯ าปสฯ ้ยฯง ๖ พันฯแผ่นฯ บตฯตาชวาฯื ธมมาฯ สนแลฯฯหว เื้ ปทฯน ไ่ี หฯฟว้ ธงัฯ มมเฯ ทสนฯาแท้ดีหลี ฯ

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง38 ศาสตร์ : ป๊ับสาครบู าอาโนชัยธรรมจินดาศมาุนสี ตร์ : ป๊ับสา ครูบาอาโนชัยธรรมจนิ ดามนุ ี ๓๘ สา้ งฯพรฯพิมฯพาสารปู ฯเจั้า ที่น้ีจัฯกก ่ลาฯ วขฯ ้าทุอาเนาฯไชจักกฯ ่ลาฯ อฯว ัฯไน พฯพส้าฯกง ฯอยัพงฯ ุทฯธสาสนาฯ ไว้ยฯ โชฏกสาสาฯน หืรุ่งเรือฯงก่รฯอ แลฯ ข้าบหืคารวงฯ ร่ายเฯ ล่ัาไว้ยบฯ เขงฯขาฯม อุฯตตฯริมนุสสฯธม์คมฯ ฯบห้ืมาไก้ลฯโลภหื้กับหฯ ายฯ ข้าขฯอ´ายฯดอ แก้อฯว มตฯต ญาณส๊ิบหืคลฯาฯดแท้ดีหีลนฯ ิจทจฯ ่ยงฯ เกิฏฯมาปีลกฯ ัฯเด ป้ัลฯาเดืฯอร ๓ วัฯน ๗ เกิฏฯ มาพ฿บรฯ ่มฯว เจั้าหอฅฯ าวยงฯ จัฯนแลฯเจ้ัาหฯฅอ าอีนฯแลฯเจ้ัาหฯอฅายาลัสงฯ ี เจ้ัา หลงฯ ววฯ ฯ฿สง าจาฯวง าฯงแลฯเจั้าหลงฯ นฯว ฯลอ ธนเญชฯย์ยแฯ ลฯเจั้าหงฯล มฯว หาวง฿ฯสาช้างฯ เผืฯกอ ์ ๖ พรฯองนฯ฿ ้ีมีบุญญฯวาฯวท ง฿สฯ ามานิดฯห้ืข้าทุอาเนาฯไชได้ส้างเฯ พิฯธาส฿มาฯพ ฯน แลฯ ฅูบาฯเจั้ามหาป่ลฯาเขัาแก้ฯวท่าผฯ า ฅูบาฯเจั้ายาสุมทฯ ์ ฅูบาฯเจั้า สฺฆฯง ราชฯ ฅูบาเฯ จ้ัายาณคมิลฯภ ชุม์พูแลฯ ฅูบาฯเจั้าชินาฯ ฅูบาบฯ ญญฯา สีรองฯ เมืงฯอ ปฯป฿ง ัมนฯ คฯผค ลฯธม์ฯหม ้ืข้าได้ส้าฯง´ายฯอดยานดงวฯ วิเสดฯ หืขันฯต้ัฯง ทยรฯ ๕ คู่ ขนัฯ ๓ คู่ เงฯินเฟืฯองเปฯขน ันตฯ ้ังฯ วา่ หฯ ท้ื ่ามฯน ีอายทุ ยฯว ฯตาฯมพรฯเจ้ัาเนิะฯอ ข้าทุอาเนาฯไชได้ส้าฯงเมืฯงอ แช่หรฯพฯม฿ รฯเจั้าวับฯด รฯาแดฯง ไห่ยหฯ ้ฯาน ตัฯมก ี ๙ สฯอก วัฯผด าแดงฯอ฿งนฯ ึ่งแฯ ลฯ วัฯดทรฯฯฅ฿ง าอง฿นฯ ่ึงฯ วัฯหด ้วยฯ ฯแหฯนอฯง฿น่ึงฯ วัดบฯ ้าฯแน ม่ทาฯอฯ฿งน่ึฯง วัดฯแช่ซ้อฯรองนฯ฿ ึ่ฯง วัฯบด ้าฯปน ฯเง฿ มืฯองพาพฯ อฯน น฿ฯง ึ่งฯ วัดฯบ้านฯแม่สุก์เมืงอฯ พรฯยาฯ วฯอฯน฿ง ่ึฯง วัฯบด ้านขฯ ออฯ ฿นงฯ ึ่ฯง วัฯบด ้านถฯ ้าอนฯ฿ง ่ึงฯ วับดฯ ้าฯนทรฯงฯ฿กาอฯท ง฿นฯ ่ึฯง วัดฯบ้าทฯน งผ฿ฯ าฯง ๓ อฯ฿ง กับฯหฯง฿ คา้ ฯตง ฿นวฯ ่ึฯง วัฯบด า้ ฯฅน า่ ๒ อง฿ฯ วัแฯด ม่เฟืงฯอ อ฿นฯง ่ึงฯ วับดฯ ้านทฯ ง฿กฯ ้ยฯว อฯ ฿ฯงน่ึงฯแลฯ วับฯด ้านเฯ ผิอ้ฯง งนฯ฿ ่ึฯง วัดฯบา้ ฯนสฯักองนฯ฿ ่งฯึ วดับฯ ้านทฯ ฯ฿มง ่านฯเหอฯอืน อน฿ฯง ึงฯ่ ท฿งฯมา่ ฯนไตอ้ ฯน฿ง ่ึงฯ วัดฯบา้ ฯไน หอฯม่ ฯ฿นง ึงฯ่ วัฯดบา้ ฯนปล่ ฯา

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง ศาสตรศ์ :าปสตบ๊ั รส์ :าปค๊บั รสบูาคารอูบาาโอนาชโนัยชธัยรธรรมรมจจินินดดาามมุนนุ ีี ๓3๙9 เปั้ลฯาอ฿ฯนง ่ึงฯ วัหฯด ฯนองหล฿ มฯ ์องฯ฿น่ึฯง วัดฯหีลฯงค้าฯอน น฿ฯง ึฯง วัดฯซเลฯมหฯาว นฯอง฿ฯน่ึฯง วัฯดท฿งฯผาอ฿งฯน่ึงฯ วัสดฯ ันฯซายฯฅาดฯยอ นฯ ้ยฯอ ฯอฯนง฿ ึ่งฯ วัฯดบ้าสฯน ัฯซน ายอฯ ฯ฿นง ึ่งฯ วัฯขด ่วฯงเพัฯพาย้ายฯข้ึอนฯ ยู่แท่ฯแน ปงฯ ไห่มอฯ น฿งฯ ่ึฯง วัฯดกู่ด้ายอฯ ฯนง฿ ่ึงฯ วับดฯ แอฯ ล้อวฯ น฿งฯ ่ึฯง วัหดฯ ฯงอน ห้ลฯงอฯอนฯง฿ ่ึฯง วัฯดท่าข฿อวฯ ง฿ฯนึ่งฯ วันฯด าฯฯ ห฿ลฯงท่าลฯ ัออฯ งฯน฿ ี่ฯง วัฯนด าฯธฯ ้อ฿ฯง ฯง฿นึ่ฯง วัดฯม่อฯรฅทิฯงอ฿ฯงน่ึฯง ได้ตพฯอ ุทตธฯ อฯแขฯขน ฯวาปุดแปฯขง ฿งฯ อนง฿ฯ ึ่งฯ วัดฯบ้านสฯ บ฿ฯตุยอฯ ฿ฯนง ่ฯงึ วัดบฯ ้านฯนาฯฯงแทนฯอ฿งฯนึ่ฯง วฯบัด ้านฯสองฯ แฅฯเว หฯือนออนฯ฿ง ฯง่ึ วดบัฯ า้ สนฯ า ลาเมงฯอ฿งฯน่ึงฯ วัดบฯ ้าฯทน ่าชฯ ้าองฯ ฯน฿ง ่ึงฯ วัดบฯ ้าชนฯ ุมูอฯพ งนฯ฿ ึ่งฯ วับฯด ้านฯต้าอง฿นฯ ึ่ฯง วัฯบด ้าฯน หฯสมอ ฿ฯอม นฯ฿ง ึ่งฯ วัฯบด ้านยฯ ่าเปั้ลฯา ๓ อฯ฿ง วับดฯ ้าเฯน ขั้าหู่อฯม งนฯ฿ ่ึงฯ วัฯบด ้าฯนหงนอฯ ยางอฯ นฯ฿ง ึ่งฯ วัพดฯ รฯ เจั้าน่ัฯงแท่นอฯ นฯ฿ง ่ึงฯ วับฯด ้ากนฯ ้ยฯว แฯ ภะอฯ฿นง ่ึงฯ วัดฯบ้านนฯ าฯฅว฿ฯบ้านหฯ ุลฯก์ ๒ อฯง฿ วัดฯบ้านหฯ ฯงนอ อฯง฿น่ึฯง วัดฯบ้าฯนบอฯมอฯนง฿ ่ึงฯ วัฯบด ้าฯปน ่ลฯาขาฯม ๔ อง฿ฯ วัสฯด ฯวรดฯอกอ฿นฯง ้ึงฯ วัฯเด ชืฯงอ ลายฯ ๔ อ฿แฯง ลฯ วัดปฯ ายนฯ าฯท่าฯนาฯฯศ ๒ อฯแง฿ ลฯ วัดฯแจ่ฯหง ฿วฯลินฯ ๒ อฯง฿ วัฯพด รฯเจ้ัา ทัไฯน จยฯ ๓ อ฿งแฯ ลฯ วัฯบด ้าฯโน ธฯอ฿ง นฯง฿ ่ึงฯ วัดฯบ้านฯต้ฯ฿นต้อฯงอ฿งนฯ ึ่งฯ วัดฯบ้ายนฯ าองฯ ง฿ฯน่ึงฯ วัดสฯ รฯเดฌฯอฯง฿ นึ่กงฯ ับแฯ ปขฯง ฿ฯงปูตฯวัฯสด รฯเดฌแฯ ลฯ วัดบฯ ้าฯนซายฯท่าลฯ ้ฯแอ ปงพฯ รฯหาฯกน ับกฯ ่ฯพอ ุทรฯธ ูปแฯ ถอมฯ งนฯ฿ ึ่ฯง วดัฯบ้าฯนวัฯงกฯวาอฯง นฯ฿ง งฯก่ึ บัฯได้แปฯงชอฯฟา้ ซอฯม้ แซมพฯ รฯหาฯแน ลฯ ขา้ ไดส้ า้ แฯง ปฯงยัฯงพทุ รฯธ ูปฯ แลฯอัฯนได้ส้าฯแง ปฯขง กวฯ ์หลฯปอ ้ันฯด้ยฯว ดฯ กฯอ ไม้พัดฯน งฯว พุทธฯรูปฯองน฿ฯ ้อยฯ ฯห้นฯาตักฯฅืบแฯ ลฯฝ่ามืแลฯ ๓ น้ิวฯนี้ส้าฯขง กฯว ์มาแต่เปภฯน กับฯแปงฯพรฯเจ้ัาชาตา´าไม้เดืฯออปงอฯ มาขกฯว ์วัเฯน กิฏคฯ มีหลฯายฯแลฯ ป้ัฯพน ทุ ธรฯ ูปดฯ ้ยวฯ ดฯ กฯอ ์ไม้พฯนัดวงฯ คมีมากหฯ ลฯายฯแลฯ หลดฯอ ้ฯวยฯ หยฯก์แลฯชืคนฯ มีมาหฯก ฯลายฯ อันนฯ ับฯได้ทังฯมฯรว มีแตมฯไส่ผ้าแลฯบฯว วฯดคมีมาหฯก ลฯายฯ แก่ลฯข้าแลฯ นับฯจาไดท้ พงฯั รฯอไ฿ฯง หย่ ฯอน฿ฯง อ้ยฯ ฯมีพฯนัปายฯแลฯ

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง40 ศาสตร์ : ป๊บั สาครบู าอาโนชัยธรรมจนิ ดศามาุนสีตร์ : ปบ๊ั สา ครูบาอาโนชัยธรรมจินดามุนี ๔๐ อ้นฯเรัาข้าได้ส้างฯกอฯพรฯธาฯตเจั้าเมือฯงพรฯยฯาวฯจอฯมทอฯงต่างฯสัตฯแลฯวฯ พรฯธาฯต เจั้าแช่ห฿มฯวัดฯหลฯงวฯต่างฯสัตฯแลฯวฯ วัดฯแช่ห฿มฯผาแดงฯพรฯธาฯตเจั้าต่างฯสัตฯแลฯวฯ เมือฯงพานฯพรฯธาฯตเจั้าดอฯยฯช้างฯต่างฯสัตฯแลฯวฯ เมือฯงลอฯงพรฯธาฯตเจั้าพูทับฯต่างฯสัตฯแลฯวฯ เมือฯงเสิพฯม รฯธาฯตเจัา้ ตา่ ฯสง ัตฯแลฯวฯ จอฯมพิงฯพรฯธาฯตเจั้าต่างฯสัตฯแลฯวฯ บ้านฯโกอฯะฅาพรฯธาฯต เจั้าต่างฯสัตฯแลฯวฯ แม่พุ่มนาฯม็อฯพรฯธาฯตเจั้าต่างฯสัตฯแลฯวฯ ดอฯยฯซายฯฅาสันฯซายฯพรฯธาฯต ตา่ งสฯ ัตแฯ ลฯวฯ วดฯปั ล่ ฯาทตัฯน มุ ์เมฯองื พรฯธาฯตเจั้าต่างฯสัตฯแลฯวฯ วัดฯนาฯงฯหลฯยฯวชุมูพฯพรฯธาฯตเจั้า ต่างฯสัตฯแลฯวฯ ดอฯยฯป่ลฯาทันฯพรฯธาฯตเจั้าต่างฯสัตฯแลฯวฯ พรฯธาฯตเจั้าวัดฯบ้านฯธะต่างฯสัตฯแลฯวฯ พรฯธาตฯเจั้าดอฯยฯมวฯงฅาบ้านฯธะต่างฯสัตฯแลฯวฯ พรฯธาตฯเจั้ามอฯรบ้านฯก้วฯยฯต่างฯสัตฯแลฯวฯ พรฯธาตฯเจั้าวัดฯพรฯเจั้านั่งฯแท่นฯต่างฯสัตฯแลฯวฯ พรฯธาตฯเจั้าบ้านฯสาลาต่างฯสัตฯแลฯวฯ พรฯธาตฯเจั้าห้มฯอขาวฯสรฯเดฌฯต่างฯสัตฯแลฯวฯ พรฯธาตฯเจั้าวัดฯป่ลฯาลวฯก์ต่างฯสัตฯแลฯวฯแลฯ พรฯธาตฯเจั้าม่อฯรปู่ยักฯต่างฯสัตฯแลฯ พรฯธาตฯเจั้าม่อฯรจาสีนฯต่างฯสัตฯแลฯ พรฯธาตฯเจั้า วัดฯพรฯบาดฯต่างฯสัตฯแลฯกอฯพุทธฯรูปฯเจั้าอ฿งฯนึ่งฯกับฯขุดพรฯบาดฯแลฯได้กอฯพรฯบาดฯแลฯ พรฯธาตฯ เจั้าวัดฯแจ่งฯห฿วฯ(ลินฯ)ต่างฯสัตฯแลฯวฯ พรฯธาตฯเจั้าดอฯรเตั้าต่างฯสัตฯแลฯ พรฯธาตฯเจั้า วัดฯพ฿งฯสุนฯก์ต่างฯสัตฯแลฯวฯ พรฯธาตฯเจั้าวัดฯดอฯกพ้าวฯต่างฯสัตฯแลฯ กัปฯได้ขื้นฯสุด´าแก้วฯขึ้นฯ ไสยอฯดพรฯธาตฯเจั้าลมพฯางฯมีแก่ลฯข้าทุอาเนาฯแลฯ วัดฯบ้านฯชุมูพฯ วัดฯไห่มฯพรฯธาตฯ เจ้าั ต่างฯสฯตัแลฯฯว วโัดฯ กะฯอ ข้าไดต้ ่าฯสง ตัแฯ ลฯ รวฯมมี ๓๗ แลฯ

ํสา ันกศิลปะและ ัวฒนธรรม มหาวิทยาลัยราช ัภฏ ํลาปาง ศาสตรศ์ า: สปตับ๊ รส์ :าปคั๊บสราูบคารอูบาาโอนาโชนยั ชธยั รธรรมรมจจินนิ ดดาามมุนุนีี ๔4๑1 เหฯกต าฯนบา้ เนฯ มฯอืง สกรฯาไดฯ ด้ ๑๑๗๗ ตฯ฿ว ปีลกฯ ่ลฯาไค้ลฯ เดิอรฯ ๙ เจั้าชีวิสฯชยงฯ ไห่มฯ แลฯเจ้ัาราชบุตตลนฯ฿ ู้ะลงอฯ ไพเมิฯองไต้ ไพรฯอดบ้านตฯ ากรฯ แหฯงเจ้ัาราฯช บุต์ฯตต ลฯ฿น ู้ะคฯมาพิยาฯ ธฯอัฯหน ันฯกค๊ลดฯว จุ(ติ)ตายไฯ พแลฯยฯว ัฯแง ต่พรฯอเง฿ฯ จั้าชีวิษฯล฿งฯ ไพพิธูรกรฯสัดฯต ้วยฯ หฯ าฯล กฯก าอฯน ันเฯ มพฯง ่ายมฯ าสูส฿มฯาพ ฯบน ้าฯนเมิฯอง แลฯวฯบกฯอ ขียาอัฯน เจั้าราชบุต์ตฯ ตนลฯ฿ ู้ะตายฯชุบรฯกานฯแลฯฯวข้ึมฯน า´าซากฯเจ้ัาราชบุต ไส่ช้าตฯง ่าขงฯ ึ้ฯนมาทางฯเมิฯองเถินฯ เดิฯอร ๔ คฯาม รดฯอ เมิงฯอ ชยฯงไห่ฯม ปลฯาวไฯ ภ่ส้าฯง บรฯ าสาฯทไส่เจ้ัาราชบุต บ๊ทันฯแลฯฯเว ทิออฯ เถิฯง ๔ ฅาพรฯ อ฿งฯเจั้าชีวิษฯ คท๊ รฯง฿พฯ ิยาฯ ธฯคจุติตายไฯ พเลั่าแลฯ´าไว้ยฯ ๔ เดิฯรอ เถิฯงสกรฯาฯไช ด้ ๑๑๗๘ ตว฿ฯ ปีลฯรวาฯ ยฯไจ เดิรอฯ ๙ แรฯม ๔ ฅา สสฯง฿ กาฯนเจั้าชีวิษฯบว฿ฯรมวฯรวันฯนั้ฯนแลฯ อายเุ จัา้ ชวี ิดไฯ ด้ ๗๕ แลฯ สกรฯาฯชได้ ๑๑๗๘ ตปฯว฿ ีลฯรฯาว ยไฯ จยฯ เดิรฯอ ๘ ฅ฿เนฯ จั้าชีวษิ ฯวงัหฯ ้าฯน ๒ ฅฯ฿น พีฯงอน ผู้พ่ีชืฯวาอ้าหอฯแน ก้ฯวไพค้อฯงช้าคงฯ ได้ช้าเฯง ผิอกฯ ตฯว฿ ๑ สูง ๔ ส้อะฯ งา ยาสวฯ ็อนฯ ่ึฯง เดิรอฯ ๙ อ้อฯ ๑๑ ฅา ´าช้าเฯง ผิฯกอ เขั้ามาสู่วยฯงชยงฯ ไห่หมฯ ้ัฯแน ลฯ เถิฯเง ดิฯรอ ๑๑ กรฯสัตฯเมิงอฯ ไต้แต่ฯพง รฯยาฯ จ่าแสนฯกับฯพรฯยฯากาแพทฯง ัมงฯ ฯรว ๓ นาฯยฯ ขึ้มฯน า´าช้าฯงเผิฯอกเดิอฯร ๑๑ แรมฯ ๖ ฅา ´าช้าเงฯ ผิฯกอ อ้ะฯอ จากฯเมืองฯ ชยฯงไห่ฯมม ารดฯอ บ้าหฯน ฯนงอ หมฯ฿ล เดิอรฯ ๑๑ แรฯม ๑๔ ฅาเดิอรฯ ดับฯ ´ากัฯนน รฯอ ห้ัฯฅน ืฯนน ึงฯแลฯฯเว ดิรอฯ ๑๒ อ้ะฯอ ฅานึใฯง นวสสฯาวันนฯ ั้ฯนชาวฯไต้´าช้างเฯ ผิฯอกเข้ัาสู่วยฯง