Biuletyn Wspolna Białowieża 2_11_2020

BIULETYN NIECYKLICZNY Nr 2 (11) 2020 ISSN 2657–8875 Co nam podarował wirus? Cykl wydawniczy naszej gazety jest taki, że zwykle tuż Robienie zakupów wyprowadzenie psa, dowóz posiłków, po wydaniu kolejnego numeru zaczynamy pisanie szycie maseczek, dzielenie się czym kto ma – wszystko i zbieranie tekstów do następnego. Tak było i tym razem. zadziało się spontanicznie, dając radość zarówno daw- Niestety w związku z pandemią te wszystkie teksty stały com jak i biorcom. się nieaktualne, nieadekwatne i jakby ogólnie trochę niestosowne… Świat zawirował, sytuacja zmienia się Znalazł się czas na wykonanie telefonów do nieco z dnia na dzień, to co napiszę dziś, w chwili dotarcia zapomnianych znajomych czy członków rodziny, także gazety w Państwa ręce może być całkiem nieaktualne. odpowiedzi na maile dało się wyprowadzić na bieżąco. Niektóre sprawy spędzające nam sen z powiek stały się Ludzie zostali rozdzieleni na tych, których praca jest kompletnie nieistotne – a może raczej takie były wcze- niezbędna, ratujących zdrowie i życie, bądź świadczą- śniej, tylko my widzieliśmy to w innej perspektywie. cych podstawowe usługi podtrzymujące w miarę nor- Niektórych z nas wydarzenia pchnęły ku rozważaniom malne funkcjonowanie reszty społeczeństwa, oraz na filozoficzno-religijnym, stawianiu pytań o przyczynę tych odesłanych do domów – to ich, też wielka, odpo- i sens tego, co się wydarza. Od dawna na świecie dzieje wiedzialność i wkład w opanowanie pandemii. się źle: niesprawiedliwy podział dóbr, nieustan- Pośród tego szaleństwa i chaosu chcia- ne wojny, migracje ludów, zmiany klima- łabym napisać coś mimo wszystko pozy- tu, ekstremalne zjawiska atmosferyczne, tywnego, „ku pokrzepieniu serc”. Wio- także poprzednie epidemie i różne inne sna się budzi, przed nami Wielkanoc, sygnały, świadczące o tym, że równo- choć zapewne inna niż zwykle… waga została mocno zachwiana. Wie- dzieliśmy o tym, ale wszystko działo Postanowiłam poszukać plusów tej się daleko, nie dotykało nas osobiście sytuacji, która zaskoczyła nas wszyst- i  sądziliśmy, że znakomicie kontroluje- kich. Jakie więc są zalety ogólnokrajowej my sytuację. Moim zdaniem przesadziliśmy i mojej osobistej kwarantanny? Niewątpliwie wysprzątaliśmy nasze domy, szafy, szuflady z do- w naszej zachłanności, pysze, rozpasanej kon- kumentami, do których dawno nikt nie zaglądał. Zrobi- sumpcji, braku szacunku dla siebie samych, innych ludzi liśmy drobne remonty, domowe naprawy czekające od i przyrody, która nas otacza. dawna wreszcie doczekały się realizacji. Wyspaliśmy się za wszystkie czasy, była szansa na nadrobienie zaległości Czy odrobimy uczciwie tę lekcję, którą właśnie do- w lekturach czy filmach. Ale czy tylko? stajemy? Czy po pandemii pozostanie w nas życzliwość dla bliźnich, gotowość do zrezygnowania z czegokolwiek Jak to zwykle bywa, ekstremalne nieszczęścia wy- dla dobra ogółu, troska o wspólnotę? zwoliły w nas mnóstwo wspaniałych, bezinteresownych zachowań, świadczących o poczuciu wzajemnej troski Przed nami czas Zmartwychwstania – jakkolwiek je i odpowiedzialności. Wsparcie przyjaciół, sąsiadów, ale rozumiemy. też całkiem obcych osób, pozwoliło wielu przetrwać. Życzę nam Wszystkim, byśmy go dobrze i mądrze wykorzystali. LM W NUMERZE Poselskie zainteresowanie Puszczą_________________ 5 Co nam podarował wirus?_______________________ 1 Społeczne ogrody Białowieży ____________________ 6 Drodzy Czytelnicy, ___________________________ 2 Porządki niszczące krajobraz Białowieży _____________ 6 Świat pełen jajek ____________________________ 3 Z życia Babskiej Puszczy..._______________________ 7 Skąd te płotki…_____________________________ 4 Nauka obywatelska – odsłona druga _______________ 8

Drodzy Czytelnicy, Pandemia koronawirusa jest faktem. W gąszczu informacji trudno jest odróżnić wiadomo- Liczba zarażonych rośnie szybko, a będzie jeszcze ści rzetelne, potwierdzone, z pewnych źródeł od tych gorzej. Nie ma żadnych podstaw ku temu, by liczyć na wprowadzających w błąd, siejących panikę i zwyczajnie to, że będzie u nas inaczej niż we Włoszech i Hiszpa- kłamliwych. Dlatego poniżej zamieszczamy podstawo- nii. Spływające dane są mało rzetelne, w rzeczywisto- we informacje, które zwiększą nasze szanse w wojnie ści zakażonych jest prawdopodobnie kilka razy więcej. z wirusem. 1. Wirus się nie rozsiewa, wirusa roznoszą LUDZIE! Najczęściej zarażamy się od osób chorych, mających ob- wykrój krawiecki jeśli masz maszynę i potrafisz szyć). jawy, ale zarażają też ci, którzy mogą nie mieć absolutnie Myj ręce! Wodą z  mydłem, długo i  dokładnie żadnych objawów. Dlatego: (20–30 sekund, całe powierzchnie dłoni), jeśli moż- • Siedź w domu! Ogranicz do minimum kontakty liwe – stosuj środki odkażające. z innymi osobami. Myj zakupy – opakowania plastikowe (sery, jogurty • Jeśli wychodzisz – załóż maseczkę i rękawiczki itp,) umyj gorącą wodą z detergentem ew. odkaź środ- jednorazowe. kiem na bazie alkoholu 60%; warzywa i owoce umuj gorącą wodą. Rób to w rękawiczkach. Na końcu myjemy • Każda maska, nawet taka wykonana własnoręcznie zlew według tych samych zasad. Inne zakupy, przesyłki jest lepsza niż żadna. i pieniądze odstaw na 3 dni w bezpieczne miejsce. Za- sada zostawiania na zewnątrz dobra też w odniesieniu Nie masz maski? Zadzwoń – tel. Ewa 504 851 883 – do odzieży, butów itd. dostaniesz maskę wykonaną w  czynie społecznym przez KGW Babska Puszcza (można też otrzymać prosty 2. Nie ma skutecznego leku na chorobę wywołaną przez koronawirusa! Dlatego niezwykle ważna jest dbałość o odporność • ćwiczyć  – każda forma ruchu zwiększa naszą własnego organizmu. odporność Co możesz zrobić? • nie zaniedbywać leczenia chorób przewlekłych • rzucić palenie (nadciśnienie, cukrzy- • dobrze się odżywiać ca, choroby serca, tar- • dbać o sen i wypoczynek czycy itd.) • wychodzić na spacer – najlepiej po własnym po- • dbać o relacje z inny- dwórku, obecnie dzieci do 18 roku życia przemiesz- mi ludźmi – teraz ro- czają się tylko pod opieką dorosłych! bimy to telefonicznie! 3. Musisz wiedzieć, jak zachować się w sytuacji, gdy potrzebujesz pomocy. Pomoc medyczna: Podając rzetelnie te informacje zwiększasz swoją ZAWSZE zaczynamy od kontaktu telefonicznego: szansę na szybką i adekwatną pomoc. Ośrodek Zdrowia w Białowieży w godzinach 8:00–15:30 – tel. 570 849 000; od 18:00 do 8:00 oraz soboty i niedzie- Pomoc w innych dziedzinach życia: le całodobowo Ambulatorium Pomocy Doraźnej tel. 606 Zanim wyjdziesz z  domu: do sklepu czy apteki, po- 996 991; mój numer (lekarka w Białowieży) 509 154 myśl, może ktoś może to za Ciebie zrobić? Zadzwoń 666 dostępny całodobowo. Lekarz lub pielęgniarka po do sąsiadów, rodziny, Ośrodka Pomocy Społecznej  – rozmowie zaproponują dalsze postępowanie. tel. 85 681 26 97 – ktoś z pewnością Ci pomoże, tylko trzeba o tę pomoc poprosić. Pogotowie wzywamy TYLKO w nagłych stanach zagrożenia zdrowia i życia. Jeśli nie przeczytałeś tego artykułu, proszę przeczytaj chociaż tę linijkę poniżej. Dzwoniąc, musimy być gotowi na serię pytań: dane Przeczytaj i wykonaj. LM osobowe, PESEL, nazwy i  dawki pobieranych leków, temperatura, wynik pomiaru ciśnienia itp. SIEDŹ W DOMU! MYJ RĘCE! NOŚ MASKĘ! PROŚ O POMOC! TYLKO RAZEM MOŻEMY STAWIĆ CZOŁA EPIDEMII! WSPÓLNA BIAŁOWIEŻA 2

Świat pełen jajek Ptasie jajka nierozerwalnie kojarzone są z wiosną oraz Fot. Dorota Czeszczewik okresem Świąt Wielkanocnych. Nic dziwnego, bo w naszej szerokości geograficznej kwiecień jest miesią- przeróżne. Wspomniany wcześniej łabędź akurat nie jest cem odradzającej się po zimowym spoczynku przyrody. tu dobrym przykładem, gdyż ma je jednobarwne i jasne. Nietrudno w tym dostrzec podobieństwo do zwycięstwa Ale jajeczka mysikrólika są już dużo bardziej kolorowe. życia nad śmiercią obchodzonego w tym czasie w wie- Ich szerszy koniec posiada liczne brązowo-oliwkowe na- lu chrześcijańskich tradycjach. Wszak jajko jest formą krapiania, a im bliżej węższego końca jajka, tym jest ich przedłużania życia. mniej. Prawdziwym kolorystycznym majstersztykiem są według mnie jajka ptaków wodno-błotnych. Piękne Z pewnością nikogo nie zaskoczę wiadomością, że brązowo-żółte z wieloma ciemnymi plamami u czajki najmniejsze ptasie jaja składają kolibry zaś najwięk- czy zielonkawe z brązowym nakrapianiem u kulika. sze strusie. Te pierwsze są wielkości ziarna soi i ważą ledwie czwartą część grama, zaś drugie mogą ważyć Ale i leśne ptaki mają się czym pochwalić. Kosy ze prawie dwa kilogramy. Ale jak bardzo nie pasują one swoimi niebieskawymi jajkami z brązowym lub czer- do naszych świąt niech świadczy fakt, że ptaki te żyją wonawym nakrapianiem właśnie przystąpiły do lęgów. głównie w strefie równikowej i na półkuli południowej, Podobnie sikory, u których na jasnej skorupce znajduje a w związku z tym ich jajka pojawiają się w zupełnie się wiele rdzawych plamek. Również żurawie już od innej porze niż nasze. Teraz panuje tam pora sucha i na dawna wysiadują swe jasnobrązowe, nakrapiane ciem- lepsze do wychowu piskląt warunki, ptaki te muszą cze- nobrązowymi plamami skarby, choć z niektórych na kać do listopada. pewno wykluły się już pisklęta, bo są to jedne z naj- wcześniej przystępujących do lęgów ptaków. Część sów Komu zatem należy się palma pierwszeństwa wśród (np. puszczyki), których białe jajka mają bardziej kulisty naszych krajowych gatunków? Wśród najmniejszych niż eliptyczny kształt lub dzięciołów (np. białogrzbiety), z pewnością są jajeczka mysikrólików – mierzą nieco z pewnością również mają już bardzo zaawansowane ponad centymetr, a ważątrzy razy więcej niż jajko koli- lęgi i bardzo możliwe, że w okresie Świąt Wielkanocnych bra! Co ciekawe mysikrólik jest wśród polskich ptaków będą karmić już swoje potomstwo. rekordzistą jeśli chodzi o stosunek masy jajka do wagi składającej je samicy. Jedno jajeczko to aż 14% wagi pta- A  jeśli w  wędrówkach po Puszczy natrafmy na ja- ka. A skoro w niektórych gniazdach znajduje się po 10 kieś gniazdo pełne naturalnych pisanek, zostawmy je jaj, oznacza to, że samica w krótkim czasie produkuje w spokoju, odejdźmy od niego jak najszybciej, by nie jaja przewyższające wagą ją samą! niepokoić właścicieli. Wszak to co wykluje się z jajka ma być zwycięstwem życia… Wojciech Sobociński Zupełnie inaczej jest u łabędzi, które wśród rodzimej awifauny składają największe, bo mierzące ponad 11 cm, a ważące nawet 340 g jajka. Nawet jeśli łabędziej mamie zdarzy się złożyć 10 jaj (a czasem się zdarza), to ich masa stanowi około 70% jej wagi. Tak czy siak dla każdej pta- siej mamy produkcja jaj jest bardzo dużym wyzwaniem. Do starych Wielkanocnych tradycji należy malowanie lub choćby barwienie jaj. Jest to jeszcze przedchrześci- jański zwyczaj wywodzący się z Mezopotamii i dotyczył głównie jaj kurzych, które najczęściej są jednobarw- ne. Wśród dzikich ptaków barwy, a także kształty jaj są Facebookowa grupa Kultura w kwarantannie – to sposób na kulturalnie spędzony czas podczas zamknięcia w domu. Grupa sprzyja otwarciu się na innych a ludzie uprawiający artystyczne pasje, mniej lub bardziej otwarcie, dzielą się swoimi pomysłami i dziełami. Tu: inspiracją wielkanocną dzieli się pani Karolina Czerwińska, autorka tych przepięknych pisanek. Fot. Karolina Czerwińska, zdjęcia użyczone od Evenflow Studio, facebook.com/evenflowstudio 3 WSPÓLNA BIAŁOWIEŻA

Skąd te płotki… W tym roku zimy właściwie nie było, a wiosna nie Płazy są zwierzętami ziemnowodnymi. Choć ewolu- Skrzek żaby trawnej – oto efekt działań ochronnych waha się z szybkim nadejściem. cja pozwoliła im wyjść z wody na suchy ląd, aby płazi ród Z pierwszymi oznakami tej najpiękniejszej pory roku przetrwał, muszą do niej wracać każdej wiosny. Zatem, kojarzą się maszerujące drogami płazy… Po cóż tak spa- kiedy robi się coraz ciepłej, po zimowej drzemce płazy cerują te nieco zagadkowe kręgowce? wychodzą z  kryjówek i  wędrują do zbiorników wod- nych. Niestety, nie wszystkim uda się dotrzeć do miejsc Płazy od najdawniejszych czasów wzbudzały zain- rozrodu. Przeszkodą na drodze „żabiego szczęścia” są teresowanie ludzi, choć najczęściej postrzegano je po- drogi przecinające stałe trasy małych wędrowców. Tam przez okulary mitów i przesądów. Wierzono, że te małe właśnie część z nich ginie pod kołami samochodów. bezbronne przecież zwierzęta, potrafią „rzucić” zły urok, a nawet sprowadzić śmierć! Szczególnie złą sławę Wszystkie nasze płazy są objęte ochroną. To jed- zyskały ropuchy. Zawdzięczały ją pomarszczonej skórze, nak nie zapewni im przetrwania. Do zabiegów czyn- która przywodziła na myśl rytuały wiedźm i czarownic. nej ochrony należy np. odnawianie zdewastowanych W Polsce jeszcze całkiem niedawno – w XX wieku, wie- zbiorników wodnych oraz zabezpieczanie tras płazich rzono, że spożywając mleko z żabami wyleczymy opu- wędrówek poprzez stawianie płotków uniemożliwia- chlinę… Prawdopodobnie podobne „mądrości ludowe” jących wchodzenie zwierząt na jezdnię. Takie właśnie pokutują jeszcze do dziś w niektórych regionach Polski. płotki od wielu już lat można zobaczyć w różnych miej- A jeśli nawet nie wierzymy w owe cudowne właściwości scach Polski, a odpowiedzialne za te działania są parki żab i ropuch, nie mamy pełnej wiedzy, jak ważną rolę narodowe, krajobrazowe i inne instytucje zajmujące się pełnią te zwierzęta w przyrodzie i życiu człowieka. ochroną przyrody. W Puszczy Białowieskiej od ponad Płazy stanowią niezwykle ważne ogniwo łańcucha 20  lat czynną ochroną płazów prowadzi Białowieski pokarmowego w  wielu ekosystemach. Wpływają na Park Narodowy. Tak jak w poprzednich latach, również liczebność licznych bezkręgowców, w tym owadów bę- w tym, płotki stoją w trzech lokalizacjach – przy drodze dących szkodnikami rolnictwa. Jedna ropucha w cią- Białowieża-Pogorzelce, ulicy Paczoskiego w Białowieży gu sezonu zjada 2 kilogramy stonki (z jednego hektara oraz przy jednej z dróg gminy Narewka. pola)! Odgrywają podobnie ważną rolę w lasach, na łą- kach czy na bagnach, gdzie redukują nielubiane przez Wzdłuż płotków wkopane są w  ziemię specjalnie nas komary. Płazy wykorzystywane są wbadaniach na- przygotowane wiadra, do których bezpiecznie wpada- ukowych i w opracowaniach rozwiązań technologicz- ją maszerujące płazy. Co najmniej dwukrotnie w ciągu nych. Czy słyszeliście, że układ i budowa linii papilar- doby, te swoiste pułapki są kontrolowane przez pracow- nych łap żaby posłużyły do zaprojektowania bieżnika ników parku i inne osoby pod ich nadzorem. Zwierzę- opon samochodowych? ta wybrane z wiader wypuszczane są na drugą stronę jezdni. Zdjęcia: Renata Krzyściak-Kosińska Na świecie występuje ponad 6 tysięcy gatunków pła- Ropuchy szare – czy zdążą??? zów, w Polsce — 18 gatunków, w Puszczy Białowieskiej — 12 gatunków. Prawdopodobnie płazie płotki nie zapewnią bezpie- czeństwa wszystkim migrującym płazom, ale ważne jest uratowanie chociaż części tych pożytecznych zwierząt. HS WSPÓLNA BIAŁOWIEŻA 4

Poselskie zainteresowanie Fot. Urszula Zielińska Puszczą Podczas swojej prezentacji Jan Tabor z Dyrekcji General- Dnia 5 lutego 2020 roku w budynku Senatu RP od- nej Lasów Państwowych wyraźnie powiedział, że Lasy było się spotkanie z posłami na Sejm obecnej ka- Państwowe podlegają Ministrowi Środowiska i muszą dencji, pt.: „Puszcza Białowieska – skuteczna ochrona respektować jego decyzje. Potwierdził tym, co dawno i zrównoważony rozwój”. Wydarzenie to było efektem już wiemy, że to obywatele, politycy i minister zadecy- inicjatywy Stowarzyszenia „Wspólna Białowieża”, któ- dują o losach Puszczy Białowieskiej. Profesor E. Malzhan re 6.12.2019 r. zorganizowało w Białowieży spotkanie, w swojej prezentacji mówiła o zmianach klimatycznych, skierowane w szczególności do posłów, o czym pisałem które dokonują się na naszych oczach. Problem ocie- w grudniowym numerze Biuletynu. Spotkanie w War- plenia klimatu i suszy dotyka nas wszystkich. Zmienia szawie prowadziła posłanka Urszula Zielińska, która się puszcza, częściej musimy podlewać nasze ogrody, w grudniu gościła w Białowieży, a ja miałem zaszczyt być a śniegu zimą jak na lekarstwo. To wszystko przekłada współprowadzącym. To białowieskie wykłady, wyjazd się na nasze wydatki, odczuwamy to kupując warzywa terenowy do Puszczy i możliwość swobodnej wymiany czy owoce. Woda w lesie znika, brak opadów na odpo- poglądów zainspirowały posłankę do kontynuowania wiednim poziomie, rowy melioracyjne i wzrost średniej dyskusji o Puszczy w Parlamencie. Posłanka Zielińska temperatury zmienia przyrodę wokół nas. Brak wody zaprosiła poznanych w Białowieży wykładowców: pro- to nasza główna bolączka, a przebudowa drzewostanu fesor E. Malzhan oraz profesorów M. Konarzewskiego, to jego konsekwencja. Połączmy wszyscy nasze wysiłki, R. Kowalczyka, oraz B. Jaroszewicza, do wygłoszenia ponieważ jest to w interesie wszystkich mieszkańców, wykładów. Spotkanie otworzył profesor Maciej Nowicki, aby zatrzymać wodę. Może wspólny, realny problem, Minister Środowiska w latach 2007–2010, który podzię- jakim jest brak wody, daje szanse na zjednoczenie? kował za podjętą po raz kolejny inicjatywę powiększenia Parku na obszar całej Puszczy. Stwierdził z przykrością, Warszawskie spotkanie zaowocowało przyjazdem że jemu się nie udało, ale czasy się zmieniły i kiedyś to do Białowieży w dniu 23.02.2020 lidera Lewicy, posła i tak nastąpi. Wspomniał też w dyskusji z burmistrzem Adriana Zandberga, oraz w dniu 05.03.2020 posłanki Hajnówki, Jerzym Sirakiem, że w 2009 roku trzy gminy KO, Klaudii Jachiry. To kolejni politycy, którzy chcą być puszczańskie odrzuciły decyzję przyznania 100 ml zł na blisko spraw Puszczy, choć nie są to ich okręgi wyborcze, konkretne inwestycje w przypadku akceptacji poszerze- więc tym bardziej należy to docenić. Pod koniec maja nia Parku. Moim zdaniem, warto wyciągnąć z tego kon- miałoby odbyć się kolejne spotkanie w Sejmie z posłami struktywne wnioski i przygotować się na zmiany, które i posłankami na temat zintegrowanego planu zarządza- nadchodzą, choćby w związku z ociepleniem klimatu. nia obiektem przyrodniczym UNESCO, na którym swój Zamiast zmiany negować, lepiej przygotować się do ich udział zapowiedział Minister Środowiska. Oczywiście nieuchronnego nadejścia, aby nie zostać postawionym będziemy tam obecni i zrelacjonujemy przebieg spotka- przed faktem dokonanym. Decyzje i tak będą zapadać nia. Oby koronawirus pozwolił… SD na szczeblu centralnym, a nie lokalnym, ponieważ 2/3 polskiego społeczeństwa chce poszerzenia parku naro- dowego. Las należy do obywateli – czyli wyborców i to kwestia czasu, kto to wykorzysta. Dlatego tak ważne jest, żeby organizować takie spotkania i rozmawiać z polity- kami różnych opcji, a nie zamykać się i powtarzać jak zdartą płytę argumenty o korniku i drewnie opałowym. SZANSA NA PRZETRWANIE? handlowo-usługowego, który boryka strony klientów i przedsiębiorców, się aktualnie z problemami w związku oraz, co najważniejsze: akcja opiera Kampania „NIE POZWOLĘ CI SIĘ z ograniczeniem działalności gospodar- się przede wszystkim na zaufaniu ZAMKNĄĆ” jest bezpośrednim wspar- czej z powodu pandemii, możesz zaofe- między nimi. Kampania promowana ciem mikroprzedsiębiorców przez rować przedsiębiorcy wpłatę zaliczki jest już w okolicy przez Urząd Miasta ich stałych klientów. Jest to społecz- na poczet późniejszej realizacji usługi Hajnówka, na pewno warto, aby tra- na akcja Krajowej Izby Gospodarczej. lub towaru. Zaliczka jest potwierdzona fiła również do Białowieży, zapewne Polega na udzielaniu zaliczek na po- fakturą, paragonem, lub innym usta- i tu mieszkańcy mają swoje ulubione czet usług i produktów, które zostaną lonym potwierdzeniem. Ani nabywca punkty handlowo-usługowe. (Szczegóły zrealizowane w przyszłości. A zatem: ani przedsiębiorca nie muszą się nigdzie i regulamin: https://kig.pl/nie-pozwole- będąc klientem sklepu, baru, zakładu rejestrować. Ważna jest inicjatywa ze -ci-sie-zamknac/) IR fryzjerskiego lub innego podmiotu 5 WSPÓLNA BIAŁOWIEŻA

Społeczne ogrody Białowieży Jak większość inicjatyw, ta również, zaczyna się od zna- W  ramach SPOŁECZNYCH OGRODÓW BIAŁO- lezienia kilku osób o wspólnych zainteresowaniach WIEŻY planujemy m.in.: i chęci do działania. Następny krok, to przystosowanie części skweru (lub innej zielonej przestrzeni w okolicy) • prace ogrodowe na Stacji Białowieża Pałac do uprawiania owoców, warzyw, kwiatów, bo właśnie na • przygotowanie projektu oraz założenie wzorcowego tym działaniu budowane są ogrody społeczne. Ogrody te, zakładane są głównie w miastach, gdzie mieszkańcy ogródka permakulturowego (inspirowanego natu- nie maja swojego ogródka ani działki. Ale ogrody spo- rą z wykorzystaniem zasad w niej funkcjonujących) łeczne to nie tylko pielenie grządek, to przede wszyst- • spotkania z mieszkańcami i ich ogrodami (wymia- kim dużo radości ze wspólnie spędzonego czasu, oraz na doświadczeń oraz roślin) dobra energia, dzięki której organizowane są działania • stworzenie łąki kwietnej wzdłuż ul. Parkowej na rzecz lokalnej społeczności np. sąsiedzkie festyny, • inne, oddolne inicjatywy np.: koncerty, warsztaty, warsztaty, miejsce zabaw i  spotkań. Bo największą pokazy filmowe itp. wartością ogrodów społecznych są ludzie i praca Siła ogrodów społecznych i wielu innych pięknych w grupie. inicjatyw drzemie w grupie! Przyłącz się do wspólnych działań. Olimpia Pabian Taki właśnie ogród społeczny tworzymy w Biało- wieży na terenie Stacji Białowieża Pałac i zapraszamy Mieszkańców do jego współtworzenia. Ogród społeczny to działania na rzecz naszej małej ojczyzny i nas samych, to budowanie pozytywnych relacji międzysąsiedzkich i międzypokoleniowych, to wymiana doświadczeń i wie- dzy, a także przygotowanie przestrzeni aktywizującej i pobudzającej naszą kreatywność. Fot. Marcelina Zimny Fot. Olimpia PabianPorządki niszczące krajobraz Białowieży Wiosną każdy posiadacz ogrodu wykonuje więk- poczucia estetyki i zdrowego rozsądku. Zabiegi wykona- sze lub mniejsze porządki we własnym obejściu, ne ostatnio w pasie drogowym doprowadziły do ogólne- przygotowując je na nadchodzący sezon wegetacyjny. go poruszenia i jednoznacznej opinii mieszkańców, że Podobnie czynią nasi włodarze. Na zlecenie władz po- taki sposób oczyszczania poboczy, a jednocześnie tak wiatu wykonano ostatnio „porządkowanie poboczy”, barbarzyńskie traktowanie przyrody, nie może mieć w sposób drastyczny, niechlujny i bezmyślny. Pracow- więcej miejsca w naszym regionie, gdyż psuje to wize- nicy wykonujący tą czynność miażdżyli i  okaleczali runek Puszczy Białowieskiej i przynosi wstyd. Prace wy- drzewa i krzewy przy użyciu maszyny z łańcuchami, konano w Obszarze Chronionego Krajobrazu „Puszcza pozostawiając koszmarny widok, nie mający nic wspól- Białowieska”, gdzie wszelka działalność mogąca wywo- nego z porządkiem, a raczej z niedbalstwem, brakiem łać niszczenie zadrzewień przydrożnych jest zakazana (Uchwała nr XXIII/203/16 Sejmiku Województwa Podla- skiego z dnia 21 marca 2016 r.). Stanowczo sprzeciwiamy się takim „porządkom”. Można przecież zadbać o bez- pieczeństwo i widoczność, zachowując estetykę i nie szkodząc przyrodzie. Dołożymy wszelkich starań, by tego typu działalność ukrócić. W tym celu zamierzamy zwrócić się do włodarzy i wspomóc ich naszymi podpi- sami pod listem wyrażającym oburzenie. Dodatkowo, skierujemy pismo bezpośrednio do władz powiatowych. Inicjatywę wsparła przebywająca niedawno w naszym regionie posłanka Klaudia Jachira, która była wstrzą- śnięta obrazem tutejszych poboczy. Obiecała osobiście zapytać winowajców, jaki był cel takiego potraktowania przyrody i krajobrazu. GZ WSPÓLNA BIAŁOWIEŻA 6

Z życia Babskiej Puszczy... Dziewczyny z Babskiej Puszczy weszły w 2020 rok ciąg dalszy – będziemy szkliwić nasze „warsztatowo”! Po dzierganiu siatek na zakupy wyroby. -paryżanek tworzyłyśmy swoje pierwsze patchworki – pod czujnym okiem Basi Stasiak. Patchwork to  meto- I raptem....skończyły się wspólne da szycia, w której zszywa się małe kawałki materiału spotkania. Mamy stan pandemii. Je- w większą całość (przywędrował do Europy z Ameryki). steśmy w domach, do minimum ograniczyłyśmy nasze My wykorzystywałyśmy stare, męskie koszule, które wyjścia na zewnątrz. Staramy się sobie pomagać robiąc pocięłyśmy na kwadraty i potem je zszyłyśmy. Wyszły zbiorowe zakupy (jedna z nas robi zakupy dla kilku ro- piękne podkładki na stół. Potem spotkałyśmy się w... dzin...i tak na zmianę). Przyłączyłyśmy się do szycia kuchni włoskiej. Ela Filipczuk-Poti uczyła nas jak prosto maseczek ochronnych. Jedne wycinają wykroje, drugie i szybko można upichcić coś pysznego. Były sałatki, były je zszywają, inne dorabiają troczki-tasiemki do mase- pasty – czyli makarony z dodatkami. Była pyszna kawa czek. Szyjemy maseczki ochronne wielorazowe (dlatego i było wesoło! stosujemy tasiemki a nie gumki, które nie nadają się do wielokrotnego gotowania ). Po każdym, jednokrotnym Kolejne miłe i radosne wydarzenie to Dzień Kobiet ich użyciu (np. wyjściu do sklepu, apteki) muszą być spędzony z Seniorkami z Koła Seniorów w Białowieży zdjęte, wyprane-wygotowane, wyprasowane i  mogą przy kawie i słodkościach. Niespodzianką organizato- być ponownie użyte. Ochraniają one naszą twarz, usta, ra  spotkania – Białowieskiego Ośrodka Kultury – był przed mimowolnym dotykiem rąk, telefonu itp. pokaz makijażu firmy Mary Kay. Dziękujemy wszyst- kim za sympatyczny wieczór!W marcu odbyły się też Pamiętajcie proszę o dbaniu o siebie, pamiętajcie o lu- warsztaty ceramiczne z Agnieszką Romaniuk z Pracowni dziach starszych, o sąsiadach w tym trudnym dla nas Ceramicznej Kamionka. Co tam się działo! Lepiłyśmy czasie. Jesteśmy Waszymi sąsiadkami – zwracajcie się do miseczki, salaterki, talerzyki, tabliczki. Zatraciłyśmy którejkolwiek z nas w razie potrzeby pomocy – zrobienia się w tej glinie. Teraz z niecierpliwością czekamy na zakupów, wykupieniu leków itp. Życzymy Wszystkim Zdrowych Świąt Wielkiej Nocy. JJB 7 WSPÓLNA BIAŁOWIEŻA

Nauka obywatelska – odsłona druga W  poprzednim numerze pisa- tej aplikacji miłośnicy przyrody np. liśmy o  trwającym projekcie fotografowie, leśnicy, wędkarze, my- repozytorium „e-Puszcza”. Tym ra- śliwi, turyści i entuzjaści aktywne- zem warto zwrócić Państwa uwagę go spędzania czasu, mogą podzielić na inną ciekawostkę  – europejski się swoimi obserwacjami.  Zebrane projekt nauki obywatelskiej Mam- dane umożliwią zdobycie wielu bar- nauką a  społeczeństwem”. Projekt malNet, który również niedawno dzo potrzebnych informacji na temat jest pilotażowy, działa w 4 krajach wystartował. Każdy, kto chciałby występowania zwierząt oraz w kon- Europy, konieczne jest sprawdzenie wziąć udział w  badaniach nauko- sekwencji pozwolą na zastosowanie wszystkiego w praktyce, aby ocenić wych, ma ku temu świetną okazje. ich w praktyce zarządzania popula- jakość wyników – to wszystko przed Jak to zrobić? To całkiem proste – cjami oraz planowanymi sposobami koordynatorami. Natomiast już wia- dzielimy się własnymi obserwacjami ochrony. domo, że takie formy współpracy i informacjami o miejscach występo- Jakie korzyści można mieć doskonale działają na polu ornito- wania gatunków dzikich ssaków – od z  udziału w  nauce obywatelskiej? logicznym, między profesjonalnymi najpospolitszych po te stosunkowo Jak czytamy w opisie projektu: „wo- badaczami a amatorami ptasich ob- rzadkie. Dzisiejsza technologia nie- lontariusze zdobywają nową wiedzę, serwacji. Każdy z nas może zyskać na zwykle nam pomaga – wystarczy po- umiejętności i głębsze zrozumienie udziale w projekcie. Szczegóły: www. brać aplikację iMammalia na telefon pracy naukowej, podczas gdy nauka mammalnet.com. Znajdziecie nas lub tablet (na Android z Google Play staje się bardziej demokratyczna, również na Facebooku, Instagramie Store, na Apple z AppStore).  Dzięki umożliwiając transfer wiedzy między oraz Twitterze. Marta Szurlej, MammalNet Akwarela autorstwa JJB BABKA W SŁOIKU 4 łyżki cukru, pół szklanki jogur- To moje odkrycie jesienne, gdy szu- tu naturalnego, kałam pomysłów na własnoręcznie 2 jajka, łyżka ole- wykonane prezenty świąteczne. Mi- ju, cytryna. Wy- nęło trochę czasu i mamy obserwa- konanie: jajka cje długoterminowe, a akurat w tym ubić z  cukrem, przypadku to dość istotne. Mało tego, dodać tłuszcz, w dobie epidemii możliwość wyko- składniki sypkie, nania ciasta, które jest właściwie jogurt, sok i skór- sterylne i może być długo przecho- kę z cytryny. Następnie napełnić do wywane nabiera dodatkowych atu- połowy cztery słoiki o pojemności tów. Idea jest prosta: robimy ciasto ok. 400 ml (wysmarowane i  wysy- na babkę, umieszczamy je w słoikach, pane bułką) i wstawić do piekarnika pieczemy i gorące jeszcze zakręcamy. (170 ºC, piekąc do „suchego patycz- Odstawiamy do spiżarni i przez naj- ka” – ja za pierwszym razem zagląda- Drodzy Czytelnicy! bliższe tygodnie (do pół roku nawet) łam co chwilę, czy to w ogóle rośnie mamy na życzenie świeży wypiek. Je- – wyrosło, nawet trochę ze słoików Życzymy Wam spokojnych, a przede dyny warunek to kształt słoika - musi wyszło i trzeba było ściąć, żeby słoik wszystkim zdrowych, Świąt Wiel- mieć proste ścianki, żeby ciasto ład- zakręcić). kanocnych. Innych, może bardziej nie „wyszło”. Za pierwszym razem Może warto zamknąć część wielka- samotnych, oddalonych – lecz może wytrwałam 4 tygodnie – babeczka nocnych wypieków, aby, świeżutkie, bliższych nawet sercami tęskniącymi. była pyszna i wilgotna. Po klasycz- cieszyły nas w wakacyjny czas? Albo nej wersji cytrynowej robiłam wer- takim bezpiecznym prezentem obda- Pośród zawirowań i nienormalności, sję z nutą czekoladowo-piernikową. rować sąsiadów, zwłaszcza gdy trady- niech te Święta przyniosą radość i Ostatni słoik został otwarty po pra- cyjna święconka stoi pod znakiem nadzieję. Na szybki powrót nor- wie 4 miesiącach i ciasto naprawdę zapytania? Życzę inwencji kulinarnej malności, niekoniecznie tej sprzed nie straciło walorów smakowych. w przedświątecznym czasie. LM pandemii, może lepszej, mądrzejszej, Przepis podstawowy: 1 szklanka dojrzalszej. mąki, 2 łyżeczki proszku do pieczenia, Pismo wydawane przez Redakcja nie odpowiada za poglądy Pismo dostępne w sklepach: Stowarzyszenie Wspólna Białowieża prezentowane przez autorów. Arhelan, Jarzębinka, Pod Kolegium redakcyjne: Kontakt: [email protected] Sarenką, U Jasi (ul. Mostowa) G. Chyra, L. Marciniak, I. Ruczyńska Nasza skrzynka kontaktowa znajduje się oraz w Ośrodku Zdrowia, Wszelkie prawa zastrzeżone w Ośrodku zdrowia w Białowieży. Urzędzie Gminy i Urzędzie Nakład 250 egz. Facebook: Wspólna Białowieża Pocztowym w Białowieży.