พ.ย.62 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.ดอนทราย อ.ปากท่อ จ.ราชบุรี

ทำเนยี บภมู ปิ ัญญาท้องถิ่น ประจำเดอื น พฤศจิกายน 2562 ตำบลดอนทราย อำเภอปากทอ่ จงั หวัดราชบรุ ี ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อำเภอปากทอ่ สำนักงานส่งเสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยจงั หวัดราชบรุ ี สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย สำนักงานปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการ กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

คำนำ ด้วย กศน.ตำบลดอนทราย ได้ดำเนินการจัดทำภูมิปัญญาในท้องถิ่น ให้กับประชาชนในพื้นท่ี ตำบลดอนทราย เพื่อเพิ่มพูนความรู้และทักษะในการดำเนินชีวิตแบบพอเพียง สามารถเรียนรู้และฝึกฝนได้ ทั้งจากการศึกษาด้วยตนเอง และได้รับการถ่ายทอดจากผู้อื่น การนำภูมิปัญญามาเผยแพร่เพื่อให้ประชาชน ในพื้นที่ได้นำไปใช้และเรียนรู้เพื่อเพิ่มอาชีพ และประสบการณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ให้มีการ เจริญเติบโตอย่างต่อเนื่องและเกื้อกูลในการผลิตซึ่งกันและกัน โดยการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์ และไม่มีสารพิษเช่น น้ำ ดิน แสงแดดอย่างเหมาะสม เกิดประโยชน์สูงสดุ มีความสมดุล ของสภาพแวดล้อม อย่างตอ่ เนือ่ ง และเกิดผลในการเพมิ่ พูนความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติดว้ ย กศน.ตำบลดอนทราย หวงั ว่าเอกสารเลม่ นี้คงมีประโยชน์ตอ่ ผอู้ ่านและผู้ปฏิบัติงานต่อไป กศน.ตำบลดอนทราย พฤศจิกายน 2562

สารบัญ หนา้ คำนำ 1 สารบญั 4 กศน.ตำบลดอนทราย 7 - ภูมิปัญญา การทำกล้วยฉาบสตู รโบราณ : นางเผือด เท่ยี งตรง - ภูมิปญั ญา เสือ่ ลำแพนประยุกต์ : นางวน เกิดลาภ - ภูมปิ ัญญา การทำกา๊ ซชีวภาพ : นายพชิ ิต ทับทมิ คณะผจู้ ดั ทำ

1 แบบบนั ทกึ ชุดข้อมูลคลงั ปัญญา-ภูมิปัญญาท้องถิ่น ตำบลดอนทราย อำเภอปากทอ่ จังหวดั ราชบุรี ชอื่ ภมู ิปัญญา การทำกลว้ ยฉาบสูตรโบราณ สาขาของภูมปิ ัญญาท้องถิน่ สาขากองทุนและธุรกจิ ชมุ ชน ข้อมูลพ้ืนฐาน รายบคุ คล เจ้าของภูมิปัญญาท้องถ่ิน ชอื่ นางเผอื ด นามสกุล เที่ยงตรง วนั เดือนปเี กดิ 3 มิถุนายน 2492 ท่อี ย่ปู จั จุบนั (ที่สามารถตดิ ต่อได)้ บ้านเลขที่ หมทู่ ี่ 31 หมทู ่ี 1 ตำบล ดอนทราย อำเภอ ปากท่อ จังหวดั ราชบุรี รหสั ไปรษณยี ์ 70140 โทรศพั ท์ 092-502-6879 ความเปน็ มาของบคุ คลคลังปัญญา การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร เป็นกลไกการป้องกันการล้นตลาดของผลิตผลสด ซึ่งช่วย ยกระดับราคาผลิตผล ไม่ให้ตกต่ำ เพิ่มมูลค่าของผลิตผลทางการเกษตรโดยนำมาแปรรูป การส่งเสริม ให้ ผลิตภัณฑ์แปรรูปอาหารให้เป็นที่ยอมรับ และสามารถขยายตลาดการค้า จะช่วยเพิ่มพูน รายได้ให้แก่ ครอบครวั และชมุ ชนเปน็ อย่างดี คุณป้าเผือด เที่ยงตรง คือผู้ที่ได้รับการเรียนรู้ในการฝึกอบรมหลักสูตรแปรรูปผลผลิคทาง การเกษตร จำนวน 528 ชั่วโมง จากกรมประชาสงเคราะห์ กระทรวงแรงงานและสวัสดิการสังคม ตั้งแต่ปี 2553 และได้ผา่ นการอบรมวิชาการสุขาภบิ าลอาหาร จดุ เดน่ ของภูมปิ ญั ญาท้องถิน่ สามารถนำวัตถุดิบในท้องถ่ินมาแปรรูปผลผลิตได้หลายอย่าง คือกล้วยน้ำว้าท่ีทุกครัวเรือน ปลูกไว้ โดยนำกล้วยมาแปรรูปเป็นขนมไทย เช่นข้าวต้มมัด และกล้วยฉาบ ซึ่งขนมทั้งสองชนิดนี้เป็นที่ชื่น ชอบของคนในชมุ ชนนำมาขายในชมุ ชนตามเทศกาลงานบญุ ต่าง ๆ รายละเอยี ดของภูมิปญั ญาท้องถ่นิ รูปแบบในการถา่ ยทอดความรู้ ด้านการศึกษาดูงาน ฝกึ ปฏิบัตใิ นพนื้ ทีจ่ ริงประโยชนท์ ไี่ ดจ้ าก ภูมปิ ัญญาคือสามารถนำไปปฏบิ ตั ิจริงได้ รูปแบบและลกั ษณะการถ่ายทอด การประชาสัมพันธ์ เผยแพรภ่ ูมปิ ัญญาท้องถ่นิ ยงั ไมเ่ คยมีการเผยแพร่/ใชเ้ ฉพาะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน มกี ารเผยแพรผ่ ่านสอื่ มวลชนและสื่ออนื่ อยา่ งแพร่หลาย มกี ารดงู านจากบุคคลภายนอก จำนวน ........ คร้งั จำนวน........คน มกี ารนำไปใช้ อนื่ ๆ (ระบ)ุ

2 ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถิ่น การพัฒนาต่อยอดภูมิปัญญาให้เป็นนวัตกรรม คุณค่า (มูลค่า) และ ความภาคภมู ใิ จ ภูมิปัญญาทอ้ งถ่นิ /นวตั กรรมทีค่ ดิ ค้นขนึ้ มาใหม่  ภูมิปัญญาท้องถ่ินดั้งเดิมได้รับการถา่ ยทอดมาจาก ภมู ิปญั ญาทอ้ งถ่ินทีไ่ ด้พัฒนาและตอ่ ยอด เปน็ การนำวตั ถุดิบในทอ้ งถิ่นมาแปรรปู ผลผลติ เปน็ ขนมไทยยอดนิยม รูปแบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพร่ภูมปิ ัญญา เคยเผยแพร่ในชมุ ชนและ นอกชุมชนในการเป็นวิทยากรให้กล่มุ สตรแี ม่บา้ นอำเภอปากทอ่ เป็นภูมปิ ญั ญาทอ้ งถิ่นด้งั เดิมได้รบั การถา่ ยทอดมาจากถา่ ยทอดรนุ่ สู่ร่นุ เป็นการอนุรกั ษ์สบื ต่อไป QC code การทำกลว้ ยฉาบแบบดงั้ เดมิ รูปภาพเจา้ ของภูมิปัญญา นางเผอื ด เที่ยงตรง เจา้ ของภมู ปิ ัญญา การทำกล้วยฉาบสูตรโบราณ

3 การทำกลว้ ยฉาบสูตรโบราณ โดยคณุ ป้าเผอื ด เที่ยงตรง @บ้านดอนทราย ตำบลดอนทราย อำเภอปากท่อ จงั หวดั ราชบรุ ี …………. “ปา้ รูส้ ึกภูมใิ จท่ีเปน็ ส่วนหน่ึงในการพัฒนา ชุมชนและสบื ทอดการทำขนมแบบโบราณ คงไว้ให้รุ่นลูกร่นุ หลานต่อไป ๆ และ ใหอ้ ยู่ คู่กับชมุ ชน ตลอดไป”

แบบบนั ทึกชดุ ขอ้ มูลคลังปญั ญา-ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถิน่ 4 ตำบลดอนทราย อำเภอปากท่อ จังหวดั ราชบุรี ช่อื ภมู ิปญั ญา เสือ่ ลำแพนประยุกต์ สาขาของภมู ปิ ัญญาทอ้ งถน่ิ ด้านอุตสาหกรรมและหัตถกรรม ข้อมูลพืน้ ฐาน รายบคุ คล เจ้าของภมู ปิ ญั ญาท้องถิ่น ชื่อ นางวน นามสกุล เกิดลาภ วันเดือนปีเกิด 1 มกราคม 2493 ทอ่ี ยูป่ จั จุบนั (ทีส่ ามารถติดตอ่ ได)้ บ้านเลขท่ี 116 หมูที่ 4 ตำบล ดอนทราย อำเภอ ปากท่อ จังหวัด ราชบรุ ี รหัสไปรษณยี ์ 70140 โทรศพั ท์ 092-015-9199 ความเปน็ มาของบคุ คลคลงั ปัญญา การสานเสื่อลำแพน เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีมาแต่โบราณ ในอดีตมีการใช้เสื่อลำแพนเป็นที่นิยม ทำเป็นฝาบ้าน และในฤดูเกี่ยวข้าวก็ใช้เสื่อลำแพนรองพื้นในบริเวณที่ฟาดข้าวอีกด้วย การสานเสื่อลาแพน เป็นภูมิปัญญาเก่าแก่ที่มีมาแต่โบราณ มาถึงปัจจุบันนี้เกิดการนำมาประยุกต์ใช้เส้นพลาสติกมาทำเพื่อให้มี สีสนั สวยงามแต่ยังคงไวใ้ นเรอ่ื งการสานเสอ่ื ลำแพนใหร้ ุน่ ลูกรุ่นหลานไดส้ ืบทอดกันต่อไป คุณป้าวน เกิดลาภ คือผู้ท่ีได้รับการเรียนรู้ในการสานเสื่อลำแพนจากคุณพ่อตั้งแต่อายุ 19 ปี เนื่องจากคุณพ่อชอบสานลำแพนไว้รองพื้นในบริเวณที่ฟาดข้าว คุณป้าวน เกิดลาภ เป็นคนชอบงาน ประดษิ ฐ์ ทำคน้ คว้าหาความรู้จากแหล่งต่าง ๆ ไม่วา่ จากการไปศึกษาดูงานตามสถานที่ต่าง ๆ ก็จะเก็บเกี่ยว ความรู้จากที่ได้รับมา กลับมาฝึกและเรยี นรู้เพิ่มเตมิ จึงได้นำเส้นพลาสติกที่สีสัน หลากสี มาฝึกการสานเสื่อ ลำแพนประยุกตเ์ พ่อื ใหค้ นรุ่นลกู ร่นุ หลาน เกิดการเรียนรู้ จดุ เดน่ ของภูมปิ ญั ญาทอ้ งถิ่น การสานเปน็ ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถิ่น ทชี่ าวบา้ นทำกนั มานานจนถงึ ปัจจบุ นั ในสมยั ก่อนชาวบา้ น สานไม้ไผ่เป็นหลัก โดยทำเปน็ ของใชภ้ ายในครวั เรือน ฝีมอื แรงงาน คือคนในชมุ ชนอย่างแท้จริง ถ่ายทอด จากรุน่ ส่รู ่นุ จึงทำให้คนในชมุ ชนมคี วามผกู พันกนั มีการรวมกลุ่ม และ มกี ารพัฒนาภูมิปัญญาตอ่ ยอด ดัดแปลงจากไม้ไผเ่ ปน็ เส้นพลาสตกิ รปู แบบและลกั ษณะการถ่ายทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถิน่ ยังไม่เคยมกี ารเผยแพร่/ใชเ้ ฉพาะบุคคล เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน มกี ารเผยแพร่ผ่านส่ือมวลชนและส่อื อนื่ อยา่ งแพรห่ ลาย มีการดงู านจากบคุ คลภายนอก จำนวน ........ คร้ัง จำนวน........คน มีการนำไปใช้ อนื่ ๆ (ระบ)ุ

5 ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถิ่น การพัฒนาต่อยอดภูมิปัญญาให้เป็นนวัตกรรม คุณค่า (มูลค่า) และ ความภาคภูมใิ จ ภมู ิปญั ญาทอ้ งถิน่ /นวัตกรรมท่ีคดิ คน้ ข้นึ มาใหม่  ภูมปิ ญั ญาท้องถิน่ ด้งั เดิมได้รบั การถา่ ยทอดมาจาก ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถ่ินที่ได้พัฒนาและตอ่ ยอด เป็นการพฒั นาผลติ ภัณฑไ์ ดห้ ลากหลายรปู มีลวดลายทสี่ วยงาม รูปแบบและลักษณะการ ถ่ายทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภูมปิ ัญญาท้องถน่ิ เคยเผยแพร่ในชุมชนในการเป็นวิทยากรให้ กลมุ่ สตรีว่างาน ภมู ปิ ัญญาท้องถิน่ ดง้ั เดิมไดร้ บั การถา่ ยทอดมาจากถา่ ยทอดร่นุ สูร่ ุ่นเปน็ การอนุรกั ษ์สบื ตอ่ ไป เจ้าของภูมิปัญญา นางวน เกดิ ลาภ เจ้าของภมู ปิ ัญญา เสือ่ ลำแพนประยุกต์

6 เสอ่ื ลำแพนประยกุ ต์ โดยคณุ ปา้ วน เกดิ ลาภ @บา้ นหนองจอก ตำบลดอนทราย อำเภอปากท่อ จงั หวดั ราชบุรี วธิ ีการ นำเสน้ พลาสตกิ ส่เี หลยี่ มผนื ผ้าบาง ๆ แล้วจงึ นำมาสานลาย ทีส่ านผรู้ ้จู ะเรียกวา่ ลายสอง คือ ยกสองเสน้ ข้ามสองเสน้ เวลาทำมมุ จะเรยี ก ลายสาม คอื ยกสามเสน้ ข้ามสามเสน้ เสอ่ื ลาแพนขนาดยาว 2 เมตร กวา้ ง 1 เมตร จะขายในราคา 300 บาท

7 แบบบนั ทึกชดุ ข้อมลู คลงั ปัญญา-ภมู ิปญั ญาทอ้ งถน่ิ ตำบลดอนทราย อำเภอปากท่อ จังหวัดราชบุรี ชือ่ ภูมปิ ัญญา การทำก๊าซชีวภาพ สาขาคลงั ปญั ญา ดา้ นการเกษตร สาขาของภูมปิ ญั ญาทอ้ งถนิ่ สาขาเกษตรกรรม ข้อมูลพืน้ ฐาน รายบุคคล เจ้าของภมู ิปัญญาท้องถ่ิน ชือ่ นายพิชิต นามสกลุ ทบั ทิม วนั เดือนปีเกิด 3 ตุลาคม 2492 ท่อี ยู่ปัจจุบนั (ทส่ี ามารถติดต่อได้) บา้ นเลขท่ี 29 หมูท่ี 9 ตำบล ดอนทราย อำเภอ ปากท่อ จงั หวัด ราชบรุ ี รหัสไปรษณีย์ 70140 โทรศพั ท์ 094-943-5692 พกิ ัดภูมภิ าค ค่าX: 13.379231 คา่ Y: 99.799475 ความเปน็ มาของบคุ คลคลังปัญญา ก๊าซชีวภาพ” คือก๊าซที่เกิดขึ้นจากกระบวนการย่อยสลายสารอินทรีย์ เช่นจากคน สัตว์ พืชและ สิ่งมีชีวิตต่าง ๆ ที่ตายลงแล้วถูกย่อยสลายโดยจุลินทรีย์กลุ่มหนึ่งที่มีชีวิตอยู่ได้ โดยไม่ต้องอาศัย ออกซิเจน (Anaerobic Prices)ซึ่งในขณะที่ทำการย่อยสลายอยู่นั้น จะเกิดก๊าซขึ้นกลุ่มหนึ่งที่เรียกโดยรวม ว่า “ก๊าซชีวภาพ” ส่วนใหญ่แล้วจะประกอบด้วยก๊าซมีเทนเป็นหลัก ซึ่งมี คุณสมบัติติดไฟได้ ท่ี อุณหภูมิ 600 องศาเซลเซยี ส จึงสามารถนำมาใชเ้ ปน็ พลงั งานทดแทนได้ คุณลุงพิชิต ทับทิม คือผู้ที่มีอาชีพเกษตรกรรมครบวงจร ทั้งการทำ เลี้ยงสัตว์ โดยเฉพาะการเล้ยี ง วัวซึ่งมีจำนวนมากทำให้มีรายได้หลักในการประกอบอาชีพ ประกอบกับการได้รับการพัฒนาจากหน่วยงาน เกษตรให้ได้รับความทุกแขนงในการมาปรับและพัฒนาตนเองและชุมชน จึงมีความสนใจในการทำก๊าซ ชีวภาพมาปรบั ใชใ้ นครัวเรือนโดยการใชเ้ ปน็ แกส๊ ในการหงุ ต้มในครัว จุดเด่นของภมู ปิ ัญญาท้องถน่ิ เป็นการลดค่าใช้จ่ายในครัวเรือนจะนำที่สิ่งของที่มีอยู่มาใช้ให้เกิดประโยชน์ คือ การใช้ก๊าซชีวภาพ จากขยะทางการเกษตรหรือเศษอาหารจากครัวเรือน และขี้วัว สามารถเป็นทางเลือกสำหรับพลังงานราคา ถูก รูปแบบและลกั ษณะการถา่ ยทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพร่ภูมปิ ญั ญาท้องถิ่น ยงั ไมเ่ คยมกี ารเผยแพร่/ใช้เฉพาะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน มกี ารเผยแพร่ผ่านสื่อมวลชนและส่ืออน่ื อย่างแพร่หลาย มีการดงู านจากบุคคลภายนอก จำนวน ........ ครัง้ จำนวน........คน มีการนำไปใช้ อ่นื ๆ (ระบ)ุ

8 ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถิ่น การพัฒนาต่อยอดภูมิปัญญาให้เป็นนวัตกรรม คุณค่า (มูลค่า) และ ความภาคภูมิใจ  ภูมิปญั ญาทอ้ งถ่นิ /นวัตกรรมท่คี ดิ คน้ ขึน้ มาใหม่ ภูมิปญั ญาท้องถนิ่ ด้งั เดิมไดร้ ับการถ่ายทอดมาจาก ภูมิปัญญาทอ้ งถิน่ ท่ีได้พัฒนาและต่อยอด เป็นแหลง่ เรยี นรู้ในชมุ ชน สามารถมาเรียรรู้ได้ตลอดเวลา เจา้ ของภูมปิ ัญญา สง่ เสรมิ แหล่งเรยี นเรียนรู้ให้ชมุ ชนมาศึกษาเรยี นรู้ นายพชิ ิต ทับทมิ เจ้าของภูมปิ ัญญา การทำกา๊ ซชวี ภาพ

9 การทำกา๊ ซชีวภาพ โดยคุณลงุ พิชิต ทบั ทิม @บา้ นเขาถ้ำพระ ตำบลดอนทราย อำเภอปากท่อ จงั หวดั ราชบรุ ี ลงุ รู้สึกภมู ิใจทเี่ ปน็ สว่ นหนงึ่ ในการพัฒนา ชุมชน และเปน็ หนง่ึ ที่ไดร้ บั เปน็ แหล่งเรยี นรู้ ในชุมชน”

ทีป่ รึกษา คณะผู้จัดทำ 1.นางสาวดารตั น์ กาญจนาภา 2.นางศิรเิ พญ็ สังขบูรณ์ ผู้อำนวยการสำนกั งาน กศน. จังหวดั ราชบรุ ี 3.นางสาวชาลนิ ี ดารา ผูอ้ ำนวยการ กศน. อำเภอปากทอ่ ครู ผ้จู ัดทำ ครู กศน.ตำบลดอนทราย นางชนัญชดิ า สขุ สวา่ ง ครู กศน.ตำบลดอนทราย บรรณาธกิ าร/จัดทำรปู เลม่ นางชนัญชดิ า สุขสวา่ ง