พ.ย.62 ต.ห้วยยางโทน อ.ปากท่อ จ.ราชบุรี

๑

คานา ภมู ปิ ัญญา คอื ความร๎ู ความเชอื่ ความสามารถของคนในท๎องถ่ินที่ไดจ๎ ากการส่ังสมประสบการณ์ และการเรยี นร๎ูมาเป็นระยะเวลายาวนาน โดยอาศยั ความสมั พนั ธร์ ะหวํางคนกบั คน คนกับธรรมชาติ ผาํ น กระบวนการทางจารตี ประเพณี วิถชี ีวิต การทามาหากนิ และพธิ ีกรรมตาํ ง ๆ เพอ่ื ใหเ๎ กดิ ความสมดลุ ระหวาํ ง ความสมั พันธ์เหลํานี้ และมคี ณุ คําทางวัฒนธรรม ตลอดจนเป็นเอกลกั ษณป์ ระจาทอ๎ งถ่นิ กศน.ตาบลห๎วยยางโทน จงึ ได๎เลง็ เหน็ ถึงความสาคัญของผ๎ูที่ทาคุณประโยชน์ เสยี สละ และปฏบิ ัติ ตนเปน็ แบบอยาํ งทดี่ ีตํอคนในชุมชน จงึ ไดจ๎ ดั ทาทา เนยี บ ภมู ปิ ัญญาทอ๎ งถ่นิ ขึน้ เพอื่ ยกยอํ ง อนรุ กั ษ์และ เผยแพรํภูมปิ ญั ญาในตาบลห๎วยยางโทนใหช๎ นรนํุ หลังได๎ถือเป็นแบบอยาํ งท่ดี ีในการดารงชวี ิตตํอไป ในการน้ี กศน.ตาบลหว๎ ยยางโทน ขอขอบคณุ เจา๎ ของภูมิปัญญา ผู๎นาชมุ ชน ภาคเี ครือขําย และ นกั ศกึ ษา ทใ่ี ห๎การชวํ ยเหลือ สนบั สนนุ และแนะนาข๎อมูลเกยี่ วกับการจดั ทาทาเนยี บภมู ิปญั ญาของตาบลจน ประสบผลสาเร็จ หวังเปน็ อยาํ งยิ่งกวําทาเนียบภมู ปิ ญั ญาฉบบั น้ีจะมีประโยชน์ไมํมาก็นอ๎ ยสาหรบั ผทู๎ ่ตี ๎องการ ศกึ ษาหาความรเู๎ พื่อการพฒั นาตนเอง กศน.ตาบลห๎วยยางโทน พฤศจกิ ายน 2562

สารบญั หนา้ เรอ่ื ง 1 คานา 4 ภูมิปญั ญาทอ๎ งถน่ิ นายสปุ ญั ญา สมโภชน์ 7 ภูมปิ ัญญาท๎องถิ่น นางสายยล พงษพ์ ิมพ์ ภมู ปิ ญั ญาท๎องถน่ิ นายสวุ ัจน์ เออทอ คณะผ๎จู ดั ทา

แบบบนั ทกึ ข้อมลู คลังปญั ญา-ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถิ่น ตาบลห้วยยางโทน อาเภอปากท่อ จงั หวัดราชบรุ ี ช่ือภูมิปญั ญา งานศิลปะปนู ปั้น สาขาของภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถิน่ สาขาอตุ สาหกรรมและหัตถกรรม ช่อื นายสุปญั ญา นามสกุล สมโภชน์ วันเดือนปีเกดิ 21 พฤษภาคม 2502 ทีอ่ ยู่ปจั จุบัน (ที่สามารถตดิ ตอ่ ได้) บ๎านเลขท่ี 7 หมทํู ่ี 5 ตาบล/แขวง ห๎วยยางโทน อาเภอ/เขต ปากทอํ จงั หวดั ราชบุรี รหสั ไปรษณยี ์ 70140 โทรศัพท์ 0848845385 พกิ ดั ทางภมู ิศาสตร์ คํา X : 13.337863 .คํา Y: 99.701235 ความเป็นมาของบคุ คลคลงั ปญั ญา นายสุปัญญา สมโภชน์ เดินเป็นชาํ งศิลป์รับจา๎ งเขยี นปา้ ยโฆษณา และได๎มโี อกาสรบั ทาศาลพระ ภูมใิ ห๎กบั นอ๎ งสาว แตํเนอื่ งจากหินที่สง่ั มาตกแตงํ ฐานศาลพระภูมิหมด จึงได๎คดิ ทาหินเลยี นแบบของจริง ขน้ึ มาโดยใช๎ปนู มาปน้ั และตกแตํง คนท่ีเห็นหนิ ปนู ป้นั นั้น เหมือนของจรงิ มาก จงึ เปน็ เหตใุ ห๎มีการปั้นปนู เลียนแบบของจรงิ อกี หลายชนิด เชํน ตํอไม๎ปลอม นา้ ตกปูน ตน๎ หนิ ตอไม๎ปลอม ฯลฯ จดุ เดน่ ของภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถิ่น เป็นการปน้ั ปนู เลยี นแบบของจรงิ เชํน ตํอไม๎ปลอม น้าตกปูน ต๎นหนิ ตอไม๎ปลอม ฯลฯ วตั ถดุ ิบที่ใชป้ ระโยชนใ์ นผลิตภัณฑ์เกดิ จากภมู ปิ ัญญา ซงึ่ พน้ื ทีอ่ น่ื ไมํมีไดแ๎ กํ ปนู หนิ ทราย รายละเอียดของภูมิปญั ญาทอ้ งถิ่น (ลกั ษณะภูมิปญั ญา/รปู แบบ/วธิ กี าร/เทคนิคทีใ่ ช้/ภาพถา่ ยหรือ ภาพวาดประกอบ/พฒั นาการของผลติ ภณั ฑ์หรือผลงาน/กระบวนการสร้างภมู ปิ ัญญา/ลกั ษณะการใช้ ประโยชน์จากภูมิปัญญาที่เกดิ ขึ้น ฯลฯ) เปน็ การปัน้ ปนู เลียนแบบของจรงิ เชนํ หิน ตอํ ไม๎ กิง่ ไม๎ ชนิ้ งานทไี่ ดส๎ ามารถสร๎างได๎ และยงั เปน็ การชวํ ยรกั ษาทรพั ยากรธรรมชาติ รูปแบบและลกั ษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพร่ภูมิปัญญาท้องถ่ิน  ยงั ไมมํ ีการเผยแพร/ํ ใช๎เฉพาะบคุ คล  เคยเผยแพรเํ ฉพาะในชมุ ชน  มกี ารเผยแพรํผาํ นส่ือมวลชนและสือ่ อนื่ อยํางแพรํหลาย  มีการดงู านจากบคุ คลภายนอก จานวน - คร้งั จานวน - คน คน  มีการนาไปใช๎ ในพนื้ ที่ - คน นอกพืน้ ที่ -  อื่นๆ (ระบ)ุ

2 ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถนิ่ การพฒั นาต่อยอดภมู ิปญั ญาใหเ้ ป็นนวตั กรรม คุณคา่ (มลู คา่ ) และ ความภาคภูมใิ จ  ภูมปิ ญั ญาทอ๎ งถนิ่ /นวตั กรรมที่คิดขน้ึ มาใหมํ  ภมู ปิ ญั ญาท๎องถน่ิ ดงั้ เดิมได๎รับการถาํ ยทอดมาจาก  ภูมปิ ญั ญาทอ๎ งถน่ิ ที่ไดร๎ บั การพฒั นาและตอํ ยอด

3 รูปภาพเจา้ ของภมู ปิ ญั ญา นายสปุ ญั ญา สมโภชน์ ภมู ิปญั ญาทอ้ งถน่ิ ที่งานศลิ ปะปูนป้นั แหลง่ เรียนรูก้ ารป่ันและงานออกแบบ งานศลิ ปะปนู ปนั้

แบบบันทึกขอ้ มลู คลงั ปญั ญา-ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถิน่ ตาบลห้วยยางโทน อาเภอปากทอ่ จงั หวัดราชบรุ ี ชื่อภูมิปัญญา ด๎านการนวดแผนไทย สาขาคลังปญั ญา ดา๎ นการแพทยส์ าธารณสขุ ช่ือ นางสายยล นามสกลุ พงษพ์ มิ พ์ วนั เดอื นปีเกดิ 6 เมษายน 2496 ทอี่ ยู่ปจั จุบนั (ที่สามารถติดตอ่ ได้) บ๎านเลขที่ 141 หมํูที่ 3 ตาบล/แขวง หว๎ ยยางโทน อาเภอ/เขต ปากทํอ จงั หวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70140 โทรศพั ท์ 0631160626 พกิ ัดทางภูมิศาสตร์คาํ X: 13.341402 คํา Y: 99.740512 ความเป็นมาของบุคคลคลงั ปญั ญา นางสายยล พงษ์พิมพ์ ได๎รบั การถํายทอดในการนวดแผนไทยจากครอบครวั ซึ่งมคี วามสามารถ ในเร่อื งของศาสนพิธี เปน็ การนวดแผนโบราณท่อี งิ กับพิธีทาง ไสยศาสตร์ จะเน๎นในเรือ่ งของการนวดจบั เสน๎ เป็นหลัก มผี ู๎ปว่ ยทเี่ ปน็ อัมพฤต อัมพาต มารกั ษาอาการดีขนึ้ จนหายป่วยไปหลายราย จุดเด่นของภมู ปิ ัญญาทอ้ งถน่ิ การนวด ถอื วําเป็นการดแู ลสุขภาพและรักษาโรคของบรรพบรุ ุษไทยมาอยํางชา๎ นาน ในการบาบดั อาการเจ็บป่วย ซ่ึงในการนวด ต๎องคานงึ ถงึ ผลขา๎ งเคียงของโรคและความปลอดภัย ความสาคญั กับการดแู ล รักษาสุขภาพด๎วยการนวด ในการทาการนวดจะมกี ารซกั ประวตั ิ ตรวจรํางกาย วนิ จิ ฉยั กอํ นทาการนวด เพ่ือความปลอดภัยและการใหค๎ าแนะนาทถี่ กู ตอ๎ งในการปฏิบตั ติ ัว การนวดเพอ่ื บาบัดอาการ เชํน อาการปวดกลา๎ มเน้ือหลังจากการ ทางานหนกั การยกของผิด ทําทาง อาการออํ นแรงของ อมั พฤกษ์ อมั พาต ดว๎ ยการนวดคลายกลา๎ มเนือ้ การนวดกดจุด การนวดด๎วย นา้ มันคลายกลา๎ มเนอ้ื และการประคบดว๎ ยสมนุ ไพรสด การนวดเพอื่ สขุ ภาพ เป็นการนวดเพ่ือใหเ๎ กิดความผอํ นคลายของกลา๎ มเน้อื ลดการตึงตวั และเพ่ิม การไหลเวยี นของโลหิต เชํน การนวดตัวเพื่อสุขภาพ การนวดเท๎าเพือ่ สุขภาพ การนวดคลายเครียด เปน็ การนวดเพือ่ ผํอนคลายความตึงเครยี ดบรเิ วณบํา ต๎นคอและศรี ษะ เพ่ือให๎ผถู๎ ูกนวดรู๎สกึ ผํอนคลาย สบายใจ ลดการตงึ ตวั ของกลา๎ มเนอื้ เปน็ การนวดแบบเนน๎ การจับเส๎นแผน โบราณที่อิงกับพธิ ีทางไสยศาสตร์ วัตถดุ ิบท่ีใช้ประโยชน์ในผลติ ภณั ฑเ์ กดิ จากภูมิปัญญา ซึ่งพื้นที่อน่ื ไมม่ ไี ดแ้ ก่ - ไมส๎ าหรับกดจุด - ยางหมํองสมุนไพร - น้ามนั สมุนไพร

5 รายละเอยี ดของภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถ่นิ (ลกั ษณะภูมิปญั ญา/รปู แบบ/วธิ ีการ/เทคนิคทใี่ ช้/ภาพถ่ายหรอื ภาพวาดประกอบ/พฒั นาการของผลติ ภัณฑ์หรอื ผลงาน/กระบวนการสรา้ งภมู ปิ ญั ญา/ลกั ษณะการใช้ ประโยชนจ์ ากภูมปิ ญั ญาทเ่ี กดิ ขึ้น ฯลฯ) เป็นการนวดแผนโบราณท่ีองิ กบั พธิ ีทางไสยศาสตร์ตามความเช่อื เมื่อผ๎ปู ว่ ยมีอาการปวดเมื่อยก็จะ มาให๎ นางสายยล พงษ์พมิ พ์ ทาการรกั ษาโดยการทาพธิ ีและนวดจบั เส๎นตามจุดท่มี ีอาการปวด รปู แบบและลักษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพันธ์ เผยแพรภ่ ูมิปัญญาทอ้ งถ่ิน  ยงั ไมมํ กี ารเผยแพร/ํ ใช๎เฉพาะบคุ คล  เคยเผยแพรํเฉพาะในชุมชน  มกี ารเผยแพรผํ ํานสือ่ มวลชนและสอ่ื อืน่ อยาํ งแพรํหลาย  มีการดูงานจากบคุ คลภายนอก จานวน - ครัง้ จานวน - คน คน  มีการนาไปใช๎ ในพ้นื ท่ี - คน นอกพืน้ ที่ -  อืน่ ๆ (ระบ)ุ ลักษณะของภมู ปิ ัญญาทอ้ งถ่ิน การพัฒนาต่อยอดภมู ิปัญญาใหเ้ ปน็ นวตั กรรม คณุ คา่ (มูลค่า) และ ความภาคภมู ิใจ  ภมู ปิ ญั ญาท๎องถ่นิ /นวัตกรรมท่คี ดิ ขึน้ มาใหมํ  ภมู ปิ ญั ญาท๎องถ่นิ ดง้ั เดมิ ไดร๎ บั การถํายทอดมาจาก ภูมปิ ัญญาในการนวดไดร๎ ับจากถาํ ยทอดมาจากบรรพบุรุษ เม่ือมีคนในครอบครวั เกิดมีอาการปวด เม่ือยหรอื เจ็บปว่ ยตนเองหรือผทู๎ ี่อยูํใกลเ๎ คียงมักจะลูบไล๎บบี นวดบรเิ วณดงั กลําว ทาใหอ๎ าการปวดเมือ่ ยลดลง เร่ิมแรก ๆ ก็เปน็ ไปโดยมไิ ดต๎ ัง้ ใจ ตํอมาเรม่ิ สงั เกตเห็นผลของการบีบนวดในบางจดุ หรอื บางวิธีท่ไี ด๎ผลจึงเกบ็ ไวเ๎ ป็นประสบการณ์ และกลายเป็นความรูท๎ ส่ี บื ทอดกันตอํ ๆ มา จากรุํนหนึ่งไปสอูํ ีกรนุํ หนึ่ง ความรู๎ที่ได๎ จงึ สะสมจากลกั ษณะงําย ๆ ไปสํคู วามสลบั ซบั ซ๎อน จนสามารถสรา๎ งเปน็ ทฤษฎกี ารนวด จงึ กลายมาเป็น ศาสตรแ์ ขนงหน่งึ ท่มี บี ทบาทบาบดั รักษาอาการและโรคบางอยําง  ภมู ิปญั ญาทอ๎ งถ่นิ ท่ีได๎รบั การพัฒนาและตอํ ยอด

6 รปู ภาพเจา้ ของภมู ิปญั ญา นางสายยล พงษ์พิมพ์ ภูมปิ ัญญาทอ้ งถ่ินที่ดา้ นการนวดแผนไทย การนวดแผนไทย เปน็ การนวดแบบแผนโบราณท่ีอิงกับพิธีทาง ไสยศาสตร์จะเนน๎ ในเรื่องของการนวดจับเสน๎ เปน็ หลกั มีผู๎ป่วยที่เป็นอมั พฤต อัมพาต มารักษาอาการดขี ึน้ จนหายปว่ ยไปหลายราย แหลํงเรียนรูแ๎ ละสาธิตการนวดเพ่อื การดูแลสุขภาพ

แบบบนั ทึกขอ้ มูลคลงั ปญั ญา-ภูมิปญั ญาทอ้ งถ่ิน ตาบลห้วยยางโทน อาเภอปากท่อ จังหวัดราชบรุ ี ชื่อภมู ปิ ัญญา การทาเกษตรกรรม สาขาของภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถ่ิน ดา๎ นการเกษตร ชื่อ นายสุวัจน์ นามสกลุ เออทอ วนั เดอื นปีเกิด - ทอ่ี ยู่ปัจจุบัน (ทสี่ ามารถตดิ ต่อได้) บา๎ นเลขที่ 103 หมูํท่ี 2 ตาบล/แขวง ห๎วยยางโทน. อาเภอ/เขต ปากทํอ จังหวัด ราชบรุ ี รหัสไปรษณยี ์ 70140 โทรศัพท์ 0899146789 พิกดั ทางภมู ศิ าสตร์ คาํ X : 13.361824 คํา Y : 99.7151409 ความเปน็ มาของบุคคลคลังปัญญา นายสวุ จั น์ เออทอเป็นเกษตรกรตวั อยาํ งของตาบลห๎วยยางโทน เน่อื งจากเปน็ ผูค๎ ิดคน๎ วธิ ีการทา นาโดยใช๎ระบบนา้ หมุนเวียน เข๎ารับการอบรมความร๎ดู ๎านตาํ ง ๆ จากสานกั งานเกษตร และหนวํ ยงานอ่ืน ๆ ทีเ่ กยี่ วข๎อง มีการนาความรู๎ทไี่ ดม๎ าประยุกตใ์ ช๎ในการทาการเกษตรของตนเอง มกี ารทาป๋ยุ ชวี ภาพ การเลยี้ ง หมูหลุม การปลูกผัก การทานา สามารถใหผ๎ ๎คู นท่ัวไปสามารถเข๎ามาเรียนรูท๎ ี่บา๎ นไดซ๎ งึ่ นายสุวจั น์ เออทอ จะคอยใหค๎ าแนะในเรอื่ งของการทาการเกษตรแกํผ๎ูท่มี าเรยี นร๎ูทุกคน อยํางเปน็ กันเองและสามารถนา ความร๎ทู ี่ได๎ไปใช๎ในการทาการเกษตรของตนเองได๎ จุดเด่นของภูมิปัญญาท้องถน่ิ เปน็ ผ๎ูมคี วามร๎ดู า๎ นการทาการเกษตร และสามารถถาํ ยทอดใหก๎ ับผ๎อู น่ื ได๎ วตั ถุดบิ ทใี่ ช้ประโยชนใ์ นผลติ ภัณฑเ์ กิดจากภูมิปญั ญา ซ่ึงพ้นื ท่อี นื่ ไม่มไี ด้แก่ - พันธุ์พชื - มลู สตั ว์ รายละเอยี ดของภมู ปิ ัญญาท้องถ่ิน (ลักษณะภูมปิ ญั ญา/รปู แบบ/วิธีการ/เทคนิคท่ใี ช้/ภาพถา่ ยหรือ ภาพวาดประกอบ/พัฒนาการของผลิตภณั ฑห์ รอื ผลงาน/กระบวนการสร้างภมู ิปญั ญา/ลกั ษณะการใช้ ประโยชน์จากภูมิปญั ญาที่เกิดขนึ้ ฯลฯ) มกี ารนาความรู๎ท่ีได๎มาประยุกต์ใช๎ในการทาการเกษตรของตนเอง มกี ารทาปุ๋ยชีวภาพ การเล้ียงหมู หลมุ การปลูกผัก การทานา สามารถให๎ผู๎คนทว่ั ไปสามารถเข๎ามาเรยี นร๎ูท่บี า๎ นได๎ รูปแบบและลกั ษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพร่ภมู ิปัญญาท้องถน่ิ  ยังไมมํ ีการเผยแพร/ํ ใชเ๎ ฉพาะบคุ คล  เคยเผยแพรเํ ฉพาะในชมุ ชน  มีการเผยแพรผํ ํานสื่อมวลชนและส่อื อน่ื อยํางแพรํหลาย  มกี ารดงู านจากบคุ คลภายนอก จานวน - คร้งั จานวน - คน คน  มีการนาไปใช๎ ในพื้นที่ - คน นอกพืน้ ที่ -  อืน่ ๆ (ระบ)ุ

8 ลักษณะของภูมิปัญญาทอ้ งถ่ิน การพัฒนาตอ่ ยอดภมู ิปญั ญาใหเ้ ป็นนวตั กรรม คุณคา่ (มลู คา่ ) และ ความภาคภูมใิ จ ภมู ปิ ัญญาทอ๎ งถน่ิ /นวัตกรรมท่คี ดิ ขึ้นมาใหมํ  ภมู ิปัญญาทอ๎ งถิ่นดงั้ เดิมไดร๎ บั การถาํ ยทอดมาจาก  ภมู ิปัญญาทอ๎ งถ่ินท่ไี ดร๎ บั การพัฒนาและตํอยอด

9 รปู ภาพเจ้าของภูมปิ ัญญา นายสวุ ัจน์ เออทอ ภูมปิ ัญญาท้องถน่ิ ทีด่ า้ นการเกษตร การทานาโดยใช๎ระบบน้าหมนุ เวียน การเลีย้ งสกุ ร ป๋ ยุ หมกั ชีวภาพท่ีใช้ทาการเกษตร

คณะผจู้ ัดทา ที่ปรึกษา ผู๎อานวยการสานักงาน กศน. จังหวดั ราชบรุ ี 1. นางสาวดารัตน์ กาญจนาภา ผ๎อู านวยการ กศน. อาเภอปากทํอ 2. นางศริ เิ พ็ญ สงั ขบรู ณ์ 3. นางสาวชาลนิ ี ดารา ครู ผจู้ ดั ทา ห๎วยยางโทน นายเอกชัย แซเํ ตียว ครู กศน.ตาบล บรรณาธกิ าร/จัดทารูปเลม่ ห๎วยยางโทน นายเอกชยั แซเํ ตียว ครู กศน.ตาบล