nutri-note

Prince of Songkla University Nutri- note Nutrition and dietetic

สารบญั สูตรอาหารทางการแพทย์.......................................................................................................................................1 Drug and food interaction..............................................................................................................................2 Effect of drug on food intake .....................................................................................................................2 Drug that may increase apatite..................................................................................................................2 Drug can decrease nutrition absorption...................................................................................................2 Drug can increase a loss of a nutrition .....................................................................................................2 Absorption :....................................................................................................................................................2 Distribution .....................................................................................................................................................3 Metabolism.....................................................................................................................................................3 Excretion .........................................................................................................................................................3 Benefits of minimizing food drug interactions ........................................................................................3 Effect of food or drug intake ......................................................................................................................3 Absorption Distribution ................................................................................................................................4 ภาวะนา้ ตาลในเลือดต้า..........................................................................................................................................5 ความรนุ แรงของภาวะนา้ ตาลตา้ ในเลือดแบ่งได้เป็น 3 ระดับ .............................................................................5 ภาวะน้าตาลตา้ ในเลือดระดบั ไม่รนุ แรง ให้กินอาหารทมี ีคาร์โบไฮเดรต 15 กรมั .................................................5 ภาวะนา้ ตาลต้าในเลือดระดับปานกลาง ให้กินอาหารทีมคี ารโ์ บไฮเดรต 30 กรมั ................................................5 ข้อควรปฏบิ ตั เิ พอื ป้องกนั กระดกู หกั เนืองจากกระดูกพรนุ (Fracture liaison service : FLS) ...............................6 การค้านวณพลงั งานจากน้ายาลา้ งไตผ่านช่องท้อง CAPD.......................................................................................7 ธาลัสซีเมีย (Thalassemia) ...................................................................................................................................8 อาหารทีควรหลีกเลยี งส้าหรบั ผปู้ ว่ ยโรคธาลัสซีเมีย ............................................................................................9 การคา้ นวณพลงั งาน............................................................................................................................................ 11 Resting Energy Expenditure (joint FAO/WHO/UNU)............................................................................. 11 BMR ค้านวณจาก Schofield Equations...................................................................................................... 11 Classifications of nutritional status......................................................................................................... 12

Overweight and obesity............................................................................................................................ 12 DASH diet ......................................................................................................................................................... 13 Therapeutic Lifestyle Change Diet.............................................................................................................. 15 Screening and assessment tool................................................................................................................... 16 Screening tool............................................................................................................................................. 16 MST ........................................................................................................................................................... 16 NRS............................................................................................................................................................ 17 SNAQ......................................................................................................................................................... 18 Assessment tool......................................................................................................................................... 19 ค่าในการวินจิ ฉัยและเปา้ หมายในการตดิ ตามโรคเบาหวาน ................................................................................. 26 เป้าหมายในการติดตามโรคเบาหวาน.............................................................................................................. 27 เปา้ หมายการควบคุมปจั จัยเสียงของภาวะแทรกซอ้ นทีหลอดเลือด ................................................................. 28 การตรวจวินจิ ฉยั โรคและตรวจคดั กรองเบาหวานขณะตงั ครรภ์ ........................................................................... 29 เป้าหมายของระดบั นา้ ตาลในเลอื ดของผ้ปู ว่ ยเบาหวานขณะตงั ครรภ์ .............................................................. 29 ค่าในการวินิจฉัยความดนั โลหติ สงู ....................................................................................................................... 30 Classification of Blood Cholesterol Levels................................................................................................ 31 ค่าทใี ชใ้ นการตดิ ตาม....................................................................................................................................... 31 การแบง่ ระยะของCKD........................................................................................................................................ 32 การตรวจระดับน้าตาลในเลือดด้วยตนเอง ........................................................................................................... 33 ขอ้ บง่ ชีการท้า SMBG ..................................................................................................................................... 33 ความถีของการท้า SMBG ความถขี องการทา้ SMBG ...................................................................................... 33 กา้ หนดคารบ์ ในแต่ละมอื สา้ หรบั หญิงตงั ครรภ์ (GDM)......................................................................................... 35 BMI ผู้สูงอายุ....................................................................................................................................................... 36 คา้ นวณIBWอยา่ งงา่ ย.......................................................................................................................................... 37 นา้ หนกั ทลี ดลงโดยไม่ได้ตังใจ (%weight loss)................................................................................................... 37 ศัพท์ทางการแพทย์ ............................................................................................................................................. 38

สมนุ ไพรกับผปู้ ว่ ยโรคไต ...................................................................................................................................... 45 อาหารคโี ตเจนิค (Ketogenic diets)................................................................................................................... 49 การค้านวณพลังงานอาหารทางหลอดเลือดด้า..................................................................................................... 50 ข้อบ่งชใี นการใชอ้ าหารทางหลอดเลอื ดดา้ ....................................................................................................... 50 การใหส้ ารอาหารผ่านทางหลอดเลือดด้าใหญ่ (TPN)....................................................................................... 50 การให้สารอาหารทางหลอดด้าสว่ นปลาย (PPN)............................................................................................. 51 ความตอ้ งการโปรตนี และพลงั งานในผู้ใหญ่.......................................................................................................... 52 ชนดิ /สูตรนมผงเดก็ ตามวยั .................................................................................................................................. 53 การค้านวณพลงั งานอย่างง่ายจากดัชนมี วลกายเทียบกับระดับกจิ กรรม............................................................... 54 ชนิดของ Insulin แบง่ เป็น 4 ชนดิ ตามระยะเวลาออกฤทธิ์ ................................................................................. 54 ศพั ท์ทางเภสัชจลนศาสตร์ (Pharmacokinetic)............................................................................................. 56 ไตอักเสบเฉยี บพลัน (Nephrotic Syndrome) ................................................................................................... 57 Diabetic ketoacidosis.................................................................................................................................... 59 อาการและอาการแสดง................................................................................................................................... 59 ปัจจยั ชักน้าได้แก่ ............................................................................................................................................ 59 เกณฑ์การวนิ ิจฉัยภาวะน้าตาลในเลือดสงู ชนดิ diabetic ketoacidosis ......................................................... 59 การดูแลรกั ษาเมือผ่านพน้ ภาวะ DKA.............................................................................................................. 60 กระบวนการใหโ้ ภชนบ้าบัด (Nutrition Care Process) ..................................................................................... 62



สูตรอาหารทา categories company Name Caloric distribution (%) Com CHO PRO FAT CHO 11.25 fresenius kabi Fresubin 45 20 35 14 15.68 abbott Ensure 56 15 29 11.7 12.5 abbott Jevity 62.72 16.32 31.68 12.5 13.72 polymeric formula Nestle Boost optimum 46.8 16.8 36 11.25 10.75 Nestle Nutren-fibre 50 16 34 11.25 8.25 Nestle Isocal 50 13 37 11.85 13.14 Thai-otsuka Blendera-MF 54.88 16.28 29.79 15.4 12.43 Nestle Nutren-balance 45 15 40 12.43 13.25 abbott GlucernaSR triple care 43 20 37 15.25 8.75 diabetic abbott GlucernaSR triple care 45 20 35 10.68 abbott Glucerna liquid 33 18 49 12.5 Thai-otsuka ONCE PRO 47.4 19.52 40.05 Thai-otsuka Gen-DM 52.56 16.92 30.51 disease- hepatic Thai-otsuka Aminoleban-oral 61.6 25.6 15.3 specific Thai-otsuka Neo-mune 49.72 24.6 25.65 immuno- Thai-otsuka Neo-mune 49.72 24.64 25.74 modulatin oral-impact 53 22 25 g Nestle Prosure 61 21 18 abbott renal abbott Nepro 35 18 47 semi- Thai-otsuka Pan-Enteral 42.72 12 45.27 elemental Nestle Peptamen 50 16 34

1 างการแพทย์ Electrolyte and Remark micronutrients (mg or mposition (g/100kcal) 2kcal fiber drink mEq/100 kcal) fiber and FOS O PRO FAT Na K P mixed fiber and FOS 5 5 3.89 30 80 60 synbiotic added 84.35 156.52 54.78 3.75 3.22 94.56 159.52 60.96 prebiotic 8 4.08 3.52 37 120.6 47 only for tube feeding | fiber free 7 4.2 4 74.40 107.60 49.20 5 4 3.78 50 125 50 FOS 5 3.25 4.2 78.35 108.76 55.72 fructose free | high soluble fiber 2 4.07 3.31 87.00 126.00 68.00 5 3.75 4.44 93.78 164.44 74.67 oral/ feeding (powder) 5 5 4.11 98.21 154.71 61.88 only for oral (liquid in box) 5 5 3.89 93.20 156.00 72.00 oral/ feeding (liquid in can) 5 4.5 5.44 97.4 162.5 66.5 whey PRO | omega-3,6,9 5 4.88 4.45 70.11 130.46 50.14 4 4.23 3.39 22.6 77.1 39.9 FOS | plant-based 4 6.4 1.7 78.49 99.32 22.43 BCAA 3 6.15 2.85 78.61 99.46 22.46 3 6.16 2.86 105.94 132.67 71.29 Vanilla flavor 5 5.5 2.78 119.05 158.73 83.49 melon flavor 5 5.25 2 58.82 58.82 40 100% whey | tropical fruit 5 4.5 5.22 44 110.46 43 energy dense 8 3 5.03 67.97 89.45 55.86 for dialysis | high protein | low Na, K, P 5 4 3.78 whey pro 100% | MCT:LCT = 70:30

2 Drug and food interaction Effect of drug on food intake  Nutrition Absorption : ยาบางชนิดอาจเพิม ลดลง หรอื ป้องกันการดูดซึมอาหารในล้าไส้  Nutrition Excretion : ยาสามารถเพมิ หรอื ลดการขับปสั สาวะของสารอาหาร ยา amphetamine ซึงเป็นยากระตุ้นประสาทส่วนกลางโดยหลังสารโดพามีนในสมอง ท้าให้รู้สึกกระตือรือร้น ผลข้างเคียง ท้าให้เบืออาหาร ยา Carboplatin เป็นยารักษาโรคมะเร็งหลายชนดิ ยาจะยับยังการสงั เคราะห์สารพันธุกรรมของเซลล์มะเรง็ เช่น DNA อาการข้างเคียง คลืนไส้ อาเจียน Drug that may increase apatite  Anticonvulsant : เป็นยารกั ษาอาการชักตา่ งๆอาจเกิดการเสยี สมดลุ ของเกลือแร่  Antipsychotic : ยารักษาโรคจติ , ไบโพลาร์  Antidepresant : ยารักษาอาการซึมเศรา้ Drug can decrease nutrition absorption  Laxatives : เป็นยาบรรเทาอาการทอ้ งผูก ท้าให้อจุ จาระอ่อนตวั ลง หรอื กระตุ้นการบบี ตวั ของลา้ ไส้  Aluminum hydroxide : เปน็ ยาลดกรดในกระเพาะอาหาร  Statin : เปน็ ยาลดคลอเลสเตอรอลในเลือด Drug can increase a loss of a nutrition  Diuratics : เปน็ ยาขับปัสสาวะ ใชใ้ นการรกั ษาความดนั โลหติ สงู  Aspirin : ยาลดการอักเสบ เช่น ปวดประจา้ เดือน  Clobazam : ยาลดอาการวติ กกงั วล Absorption : การเคลือนทีของยาภายในกระแสเลือดขนึ อยกู่ บั ปจั จัยต่อไปนี  โครงสรา้ งของยาทีสามารถผา่ นเยือบุล้าไส้  ระยะเวลาทีทา้ ใหก้ ระเพาะอาหารวา่ ง  ชอ่ งทางการใหย้ า  คุณภาพของยา

3 Distribution (การกระจายตวั ของยา) ยาเข้าส่กู ระแสเลือด กระจา่ ยไปยังเนือเยอื ต่างๆ  จับกับ Plasma protein ยาไม่ออกฤทธิ์  Albumin ต้า ท้าใหเ้ กิด Toxic ได้ Metabolism (การเปลียนแปลงของยา)  เป็นกระบวนการทียาถูกเปลียนแปลงทางเคมีในร่างกาย ซึงมีผลมาจากปฏิกิริยาของยาระหว่างยากับ เอนไซม์ เกดิ ขึนทตี บั Excretion (การขับยาออกจากรา่ งกาย)  ยาจะถูกขับออกได้ทางไต ตับ ปอด  อาจจะขับออกทางน้านมและเหงือได้ในปรมิ าณเล็กน้อย  อวยั วะในการขับยาออก คือ ไต Benefits of minimizing food drug interactions  ยามีประสิทธภิ าพในการท้างานสูง  ไม่เกดิ พิษจากยา  ชว่ ยลดคา่ ใช้จ่าย  แก้ไขปัญหาภาวะโภชนาการผิดปกติ  ผู้ปว่ ยได้รับการรกั ษาจากยาสูงสดุ  การให้บรกิ ารด้านการดแู ลสุขภาพลดลง  ความรบั ผิดชอบทางดา้ นวิชาชีพนอ้ ยลง Effect of food or drug intake  Drug absorption : อาหารหรอื สารอาหารในกระเพาะและล้าไส้อาจท้าใหล้ ดการดูดซึมของยา โดยการ ชะลอการย่อยอาหารหรือจับกับอนุภาคของอาหาร อาหารอาจท้าหน้าทีเพิมหรือยับยังการเผาผลาญของ ยาบางชนดิ ในร่างกาย  Drug excretion : ยาจะถูกขบั ถา่ ยออกทางไต  Dietary calcium : สามารถจับกับยาปฏิชีวนะ “tetracycline” ซึงเป็นยารักษาการติดเชือ ได้แก่ มาลาเรยี ซฟิ ิลสิ

4  กรดอะมิโนในธรรมชาติ สามารถดูดซึมกบั “levodopa” ซึงเป็นยารักษาโรคพาร์กินสัน ซึงจะไปเพิมสาร สอื ประสาทโดพามินในสมอง Absorption Distribution  การรับปะทานไฟเบอร์ในปริมาณมากจะรบกวนการดูดซึมของ “Digoxin” ซึงเป็นยากลุ่มของ (Cardiac glycoside) ทมี ฤี ทธ์เิ พิมการบบี ตัวของกลา้ มเนอื หวั ใจ ใชร้ กั ษาหวั ใจวาย หวั ใจหอ้ งบน  Metabolism : อาหารทีมีการบ่มหรือหมัก เช่นโยเกิร์ต โดยจะท้าปฏิกิริยากับยา “Tyramine” ซึงเป็น การยับยังเอนไซม์ monoamine oxidase ใชร้ กั ษารควิตกกงั วล โรคพาร์กินสนั  Food hight Vit.K (ผักตระกูลกะหล้า) ลดประสิทธิภาพของยา “Anticoagulant” ซึงเป็นยาต้านการ แขง็ ตวั ของเลือด  ห้ามรับประทาน Grapefruit juice พร้อมกับยาต่อไปนี “Cyclosporin” ซึงเป็นยากดภูมิคุ้มกันใช้กับ ผู้ป่วยทีมีการปลูกถ่ายอวัยวะ เช่น หัวใจ ไต และตับ “Certain statins” ซึงเป็นกลุ่มยาลดคลอ เลสเตอรอล

5 ภาวะนา้ ตาลในเลอื ดตา้ ความรนุ แรงของภาวะน้าตาลต้าในเลอื ดแบง่ ไดเ้ ป็น 3 ระดับ ระดับ 1 (level 1) glucose alert value หมายถงึ ระดบั นา้ ตาลในเลอื ดที ≤ 70 มก./ดล. ระดบั 2 (level 2) clinically significant hypoglycemia หมายถึง ระดับน้าตาลในเลือด ที <54 มก./ดล. ระดับ 3 (level 3 ) ภาวะน้าตาลต้าในเลอื ดระดับรุนแรง หมายถึง การทผี ู้ป่วยมีอาการสมองขาด กลูโคสทรี นุ แรง (severe cognitive impairment) ซึงตอ้ งอาศัยผ้อู นื ช่วยเหลือ ภาวะนา้ ตาลต้าในเลือดระดับไม่รนุ แรง ให้กนิ อาหารทีมีคาร์โบไฮเดรต 15 กรัม  กลโู คสเมด็ 3 เมด็  นา้ สม้ คนั 180 มล.  นา้ อดั ลม 180 มล.  นา้ ผึง 3 ช้อนช้า  ขนมปัง 1 แผ่นสไลด์  นมสด 240 มล.  ไอศกรมี 2 สคูป  ข้าวต้มหรอื โจ๊ก ½ ถ้วยชาม  กล้วย 1 ผล ภาวะนา้ ตาลตา้ ในเลือดระดบั ปานกลาง ใหก้ ินอาหารทีมีคารโ์ บไฮเดรต 30 กรมั  ผู้ป่วยเบาหวานทีมีสายกระเพาะอาหาร หรือสาย PEG สามารถให้น้าหวาน น้าผลไม้ สารละลาย กลููโคส หรอื อาหารเหลวทีมคี าร์โบไฮเดรต 15-30 กรมั ทางสายกระเพาะอาหาร หรอื สาย PEG ได้  ตดิ ตามระดบั กลูโคสในเลือดโดยใชเ้ ครอื งตรวจนา้ ตาลในเลือดชนิดพกพา หรอื point-of-care device (ถ้าสามารถท้าได้ ที 15 นาที หลังกินคาร์โบไฮเดรตครังแรก กินอาหารทีมีคาร์โบไฮเดรต 15 กรัมซ้า ถ้าระดับ กลูโคสในเลือดที 15 นาที หลังกนิ คาร์โบไฮเดรตครังแรกยงั คง <70 มก. /ดล. ทีมา : แนวทางเวชปฏิบัตสิ า้ หรบั โรคเบาหวาน 2560 Clinical Practice Guideline for Diabetes 2017

6 ข้อควรปฏิบัตเิ พอื ป้องกนั กระดกู หกั เนืองจากกระดูกพรุน (Fracture liaison service : FLS) ดังนี - ควรรับประทานอาหารทมี ีแคลเซยี มใหเ้ หมาะสม คือ ผทู้ มี อี ายุน้อยกว่าหรอื เท่ากับ 50 ปี ควรได้รบั แคลเซียม 800 มลิ ลกิ รมั ต่อวัน ผทู้ ีมีอายุ 51 ปขี ึนไป ควรได้รบั แคลเซยี ม 1000 มลิ ลกิ รัมต่อวัน - รับแสงแดดอย่างเพยี งพอ เพอื ให้ผวิ หนังสรา้ งวติ ามินดี จะช่วยใหล้ า้ ไสด้ ูดซมึ แคลเซียมได้ ตวั อยา่ งอาหารทมี แี คลเซยี ม อ้างอิงจาก รองศาสตราจารย์ ดร.ภญ.บุษบา จินดาวิจักษณ์ ภาควิชาเภสัชกรรม คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลยั มหดิ ล เรืองแคลเซยี มกบั โรคกระดกู พรุน ตอนที2 ชนดิ อาหาร ปรมิ าณทบี ริโภค ปริมาณแคลเซียม (มิลลกิ รมั ) นมสดยูเอชที 200 ซซี ี (1กล่อง) 240 นมสดเสรมิ แคลเซียม 200 ซซี ี (1กลอ่ ง) 280 นมถวั เหลอื ง 250 ซซี ี (1กลอ่ ง) 64 นมเปรียว 160 ซซี ี (1ขวด) 160 โยเกรริ ต์ 150 กรัม (1ถ้วย) 280 กะปิ 136.64 ก้งุ แหง้ ตวั เลก็ 2 ชอ้ นโตะ๊ 138.30 ปลาสลดิ ตม้ 1 ช้อนโตะ๊ 153.42 ปลาฉงิ ฉา้ ง ทอด 2 ชอ้ นโต๊ะ 186.75 ไข่ไก่ ต้ม 2 ชอ้ นโตะ๊ 205.56 ไข่เปด็ ต้ม 225.76 เต้าหู้ขาว ออ่ น ต้ม 1 ฟอง 243.63 เต้าหขู้ าว แข็ง ต้ม 1 ฟอง 258.75 ผกั คะนา้ ผดั 3 ชอ้ นโตะ๊ 319.26 ผักกาดเขยี ว ต้ม 3 ช้อนโตะ๊ 411.86 ผักกวางตุ้ง ตม้ 5 ช้อนโต๊ะ 450.06 ใบยอ ตม้ 5 ชอ้ นโตะ๊ 198.20 ใบชะพลู 5 ชอ้ นโต๊ะ 390.70 มะเขือพวง ½ ทัพพี 243.62 อา้ งอิงจาก : โปรแกรมINMUCAL-N 70 กรมั 2 ชอ้ นโตะ๊

การคา้ นวณพลังงานจากนา้ ยาล้างไตผ่านชอ่ งท้อง CAPD 7 ความเข้มขน้ ของน้ายาล้างไต Glucose/2 L (g absorption rate calories/2 L (Kcal (%w/v (~60% 67 110 1.5% 30 18 190 2.5% 50 30 4.25% 85 51 *Kcal คดิ จาก Glucose 1 g = 3.7 kcal

8 ธาลสั ซเี มีย (Thalassemia) ธาลัสซีเมีย (Thalassemia) เปน็ โรคโลหิตจางทีมสี าเหตจุ ากความผิดปกติทางพันธุกรรมระดบั ยนี ท้าให้ การสร้างฮีโมโกบิล (Hemoglobin; Hb) ซึงเป็นโปรตีนทีเป็นส่วนประกอบส้าคัญของเม็ดเลือดแดงผิดปกติ ส่งผล ให้เม็ดเลือดแดงมีอายุสัน แตกง่าย ถูกท้าลายง่าย จัดเป็นโรคโลหิตจางทางพันธุกรรมทีพบบ่อยทีสุดในโลก Vichinsky EP. Changing patterns of thalassemia worldwide. Annals of the New York Academy of Sciences. 2005;1054:18-24. อาหารทีเหมาะสมส้าหรับผู้ป่วยโรคธาลัสซีเมีย คืออาหารทีมีโปรตีน และกรดโฟลิก (Folic acid) สูง เพอื ช่วยในการสร้างเม็ดเลือดแดง ปรมิ าณโฟเลทในอาหาร อาหาร ปริมาณโฟเลท (ไมโครกรมั ต่อ 35 กรัม หรอื ½ ส่วน) ตา้ ลึง 42.70 ใบกุ๋ยช่าย 50.75 ผกั กาดหอม 36.75 คืนช่าย 39.90 ดอกกะหล้า 32.90 มะเขือเทศ 8.61 ถัวเขียว 53.55 ถัวแดง 49.70 ถัวเหลอื ง 62.65 อ้างอิงจาก : ผศ.ภญ.ดร.กุลวรา เมฆสวรรค์ จฬุ าลงกรณม์ หาวิทยาลยั เรือง โภชนาการผู้ป่วยธาลัสซเี มยี

9 อาหารทีควรหลีกเลยี งส้าหรับผปู้ ่วยโรคธาลัสซเี มีย คอื อาหารทมี ธี าตเุ หล็กสูง ผลิตภัณฑ์จากสัตว์ทมี ีปรมิ าณธาตเุ หล็กสงู เนือสัตว์ ปรมิ าณธาตุเหลก็ (มิลลกิ รัม สตั วน์ ้า ปริมาณธาตเุ หล็ก (มลิ ลกิ รัม ตอ่ 40 กรัมหรือ 1 สว่ น) ต่อ 40 กรัมหรือ 1 ส่วน) ปอดหมู 47.6 กุ้งฝอยสด 28.0 เลอื ดหมู 25.9 หอยโขม 25.2 หมูหยอง 17.8 หอยแมลงภู่ 15.6 ตบั หมู 10.5 หอยแครง 6.4 น่องไกบ่ ้าน 7.8 ปลาดกุ 8.1 เนอื วัวเคม็ ทอด 7.5 ปลาช่อน 5.8 กบแหง้ 3.8 ปลาตะเพียน 5.6

10 ผลติ ภัณฑ์จากธัญพชื และเหด็ ทีมปี ริมาณธาตเุ หล็กสงู ธัญพชื และ ปริมาณธาตเุ หล็ก ผักและเหด็ ปริมาณธาตุเหลก็ ของวา่ ง (มิลลิกรมั ต่อ 100 กรัม) (มิลลกิ รมั ต่อ 100 กรัม) ดารก์ ช็อกโกแลต 17.0 ผักกูด 36.3 ถวั ดา้ 16.5 ใบแมงลัก 17.2 เตา้ เจยี ว 15.2 ใบกระเพาแดง 15.1 เมล็ดฟกั ทอง 15.0 ยอดมะกอก 9.9 ถัวลิสง 13.8 ดอกโสน 8.2 งาขาว 13.0 ใบชะพลู 7.6 ถัวแดง 10.5 ต้นหอม 7.3 ลูกเดอื ย 10.0 มะเขือพวง 7.1 งาด้า 9.9 เห็ดหหู นู 6.1 จมกู ขา้ วสาลี 6.8 ยอดอ่อนขเี หล็ก 5.8 ข้าวโอต๊ 6.5 ผักกระเฉด 5.3 อา้ งองิ จาก : ผศ. ดร. ภญ. ปยิ นุช โรจนส์ ง่า ภาควชิ าเภสชั เคมี คณะเภสชั ศาสตร์ มหาวิทยาลยั มหดิ ล เรอื ง บทความเผยแพร่ความรู้สู่ประชาชน ธาลสั ซเี มยี (Thalassemia)...กนิ อย่างไรให้เหมาะสม หมายเหตุ : ควรหลีกเลียงการรับประทานอาหารร่วมกับอาหารทีมีวิตามินสูง เช่น ส้ม มะเขือเทศ เพราะ วิตามินซีจะช่วยในการดูดซึมธาตุเหล็ก และควรรับประทานร่วมกับอาหารทีลดการดูดซึกธาตุเหล็ก เช่น ชา และ นมถัวเหลือง

11 การค้านวณพลังงาน เพศหญงิ Resting Energy Expenditure (joint FAO/WHO/UNU) อาย(ุ ปี เพศชาย 0-3 (60.9xkg)-54 (61.0xkg)-51 3-10 (22.7xkg)+495 (22.5xkg)+499 10-18 (17.5xkg)+651 (12.2xkg)+746 18-30 (15.3xkg)+679 (14.7xkg)+496 30-60 (11.6xkg)+879 (8.7xkg)+829 >60 (13.5xkg)+487 (10.5xkg)+596 -World Health organization. Energy and protein requirements. Geneva: World Health organization, 1985. Technical report Series No. 724. BMR คา้ นวณจาก Schofield Equations เพศชาย เพศหญิง อายุ (ปี 0-3 0.167W+15.174H-617.6 16.252W+10.232H-413.5 3-10 19.59W+1.303H+414.9 16.969W+1.618H+371.2 10-18 16.25W+1.372H+515.5 8.365W+4.65H+200 W=weight(kg), H=height(cm) -Schofield WN. Predicting basal metabolic rate, new standard and review of previous work. Hum Nutr Clin Nutr 1985; 39 (Suppl 1): 5-41.

12 Classifications of nutritional status ดัชนี Normal Mild Moderate Severe Nutrition status %W/A >90 75-90 60-75 <50 Underweight %W/H >90 80-90 70-80 <70 Wasting %H/A >95 90-95 85-90 <85 Stunting -Gomez F, Galvan RR, Cravioto J, Frenk S. Malnutrition in infancy and childhood, with special reference to kwashiorkor. Adv Prediatr. 1955;7:131-169 -Warelow JC. Classification and definition of protein-calorie malnutrition. Br Med J. 1972;3(5826):566-9. Overweight and obesity วินิจฉัยโดยใชเ้ กณฑอ์ ้างองิ ได้ 2 แบบ 1. ใช้กราฟหรือตารางคา่ อา้ งองิ BMI ตามอายุ และเพศขององค์การอนามัยโลก เนืองจากขณะนยี ังไมม่ ีเกณฑ์ อ้างอิง BMI ส้าหรบั เด็กไทย 2. ใช้คา่ น้าหนักตามเกณฑส์ ว่ นสูง %W/H* >110-120 >120-140 >140-160 >160-200 >200 Nutritional Overweight Mild obesity Moderate Severe Morbid status* obesity obesity obesity น้าหนักเกนิ อ้วนเลก็ น้อย อ้วนปานกลาง อ้วนมาก อว้ นรุนแรง เปรียบเทียบกับกราฟ** Overweight Obesity Morbid กรมอนามยั พ.ศ. 2542 เริมอ้วน โรคอว้ น obesity โรคอ้วนรนุ แรง * คา่ %W/H เปน็ การประเมนิ ความรุนแรงของโรคอว้ นในเด็ก ในทางเวชปฏบิ ตั ิ **จากการเปรียบเทยี บกบั กราฟเกณฑ์อา้ งอิงการเจริญเตบิ โตของเด็กไทย กระทรวงสาธารณสุข พ.ศ. 2542 พบวา่ เด็กทีได้รบั การวนิ ิจฉยั วา่ เป็น “โรคอว้ น” คือ นา้ หนกั ตามเกณฑ์สว่ นสูงมากกว่าค่ามัธยฐาน +3SD จะมีนา้ หนักคิด เป็น 135-153 % ของค่า ideal weight for height (W/H) และ +2SD จะมนี ้าหนักคิดเป็น 122-135 %W/H ดังนันถา้ ใช้ เกณฑเ์ ดิมตามตาราง จะทา้ ใหก้ ารวนิ จิ ฉัยโรคอ้วนในเด็กไทยมากเกนิ กว่าทีควรจะเปน็ อา้ งองิ จากแนวทางการดแู ลรักษาและปอ้ งกันภาวะโภชนาการเกินในเดก็ ชมรมโภชนาการเด็กแห่งประเทศไทย

13 DASH diet DASH Diet (Dietary Approaches to Stop Hypertension Diet) โ ด ย ชื อ DASH Diet ห ม า ย ถึ ง แนวทางโภชนาการเพอื หยุดความดนั โลหิตสูง หลักการ : ลดการบริโภคอาหารทีมีเกลือโซเดียม ไขมันอิมตัว ไขมันรวมและคอเรสเตอรอลลง และเพิม การรับประทานใยอาหาร โปรตีน แคลเซยี ม แร่ธาตุต่างๆอย่าง โปแตสเซียมและแมกนีเซียม รวมถึงปริมาณสารไน เตรททมี ีผลการศกึ ษาถงึ การลดความดนั โลหติ สูงได้ สัดสว่ นการรับประทานอาหารตามหลกั DASH ใน 1 วัน : ชนิดอาหาร สดั สว่ น ธญั พชื ชนดิ ตา่ งๆ โดยเน้นเป็นธญั พืชไมข่ ัดสี 7-8 สว่ นบรโิ ภค (หรือประมาณ 7-8 ทพั พี ผักและผลไม้ อย่างละ 4-5 ส่วนบริโภค (หรอื ประมาณ 4-5 ทัพพี และผลไม้ 3-4 สว่ น เนอื สัตวไ์ ขมันต้าอย่างเนอื ปลา 2-3 ส่วนบรโิ ภค (หรอื ประมาณ 4-6 ช้อนกินขา้ ว ลดการรับประทานสัตว์เนือแดง การตัดสว่ นไขมนั หรอื หนงั ของเนือสัตวแ์ ละเลือกรบั ประทานเนือสตั ว์ไขมนั ตา้ นา้ มันหรือไขมนั 2-3 ส่วนบรโิ ภค (หรือไมเ่ กนิ 6 ชอ้ นชา ถวั ชนดิ ตา่ งๆ เช่น อัลมอนด์ ถวั เลนทิล 4-5 สว่ นบรโิ ภค(หรือประมาณ 4-5 ฝา่ มือ ตอ่ สัปดาห์ ของหวานชนิดตา่ งๆ ไมเ่ กนิ 5 ส่วนบริโภคต่อสปั ดาห*์ แนะนา้ ให้ รับประทานนานๆครงั แนะน้าใหใ้ ชเ้ ครอื งเทศหรือสมุนไพรตา่ งๆในการเสริม รสชาตอิ าหาร และลดการใชเ้ กลือหรอื เครืองปรงุ ทมี ี โซเดียมสูงในการปรุงแตง่ อาหาร -Mayo Clinic Staff. DASH diet: Healthy eating to lower your blood pressure [online document]. http://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/dash-diet/art-20048456. October 3, 2017. -Siervo, M., Lara, J., Chowdhury, S., Ashor, A., Oggioni, C., & Mathers, J. (2015). Effects of the Dietary Approach to Stop Hypertension (DASH) diet on cardiovascular risk factors: A systematic review and meta-analysis. British Journal of Nutrition, 113(1), 1-15. doi:10.1017/S0007114514003341.

14 (นพิ าวรรณ, มปป

15 Therapeutic Lifestyle Change Diet TLC ยอ่ มาจาก Therapeutic Lifestyle Change Diet เป็นวธิ ีการดูแลทางโภชนบ้าบดั ทางการแพทย์วธิ ีหนงึ ทีมี ประสทิ ธภิ าพในการดูแลผู้ปว่ ยทีมีภาวะไขมันในเลอื ดผิดปกตไิ ด้เปน็ อยา่ งดี

16 Screening tool Screening and assessment tool เครอื งมือ อา้ งอิง Malnutrition Screening Tool (MST) Ferguson et al. (1999) Mini Nutritional Assessment Short-Form (MNA-SF) Rubenstein et al. (2001) Nutritional Risk Screening (NRS 2002) Kondrup et al. (2003) Malnutrition Universal Screening Tool (MUST) Stratton et al. (2004) Short Nutritional Assessment Questionnaire (SNAQ) Kruizenga et al. (2005) Bhumibol Nutrition Triage (BNT/NT) Chittawatanarat et al. (2016) MST

17 NRS If the answer is ‘Yes’ to any question, the screening in Table 2 is performed

18 MUST Score 0 BMI 1 >20 2 18.5-20 0 <18.5 1 2 Unplanned weight loss in past 3-6 months 2 <5% 5-10% >10% If patient is acutely ill and there has been or is likely to be no nutritional intake for >5 days total SNAQ

19 Assessment tool เครอื งมอื อา้ งองิ Subjective Global Assessment (SGA) Detsky et al. (1999) Mini Nutritional Assessment (MNA) Guigoz et al. (2001) Patient generated subjective global assessment (PG-SGA) Ottery et al. (2004) Nutrition Alert Form (NAF) Komindrg et al. (2005) Bhumibol Nutrition Triage (BNT/NT) Chittawatanarat et al. (2016)

20

21

22

23

24 การแปลผลเครืองมือคดั กรองและประเมนิ ภาวะโภชนาการ

Screening Tools คะแนน 25 Malnutrition Screening Tool (MST) 0-1 Mini Nutritional Assessment Short-Form ≥2 เกณฑ์ (MNA-SF) 12-14 No risk of malnutrition Nutritional Risk Screening (NRS 2002) 8-11 Risk of malnutrition Malnutrition Universal Screening Tool 0-7 (MUST) 0-2 Normal Short Nutritional Assessment Questionnaire 3 At risk of malnutrition (SNAQ) 0 Bhumibol Nutrition Triage (BNT/NT) 1 Malnourished Assessment Tools ≥2 Normal Subjective Global Assessment (SGA) 0-1 2 Nutritionally at-risk Mini Nutritional Assessment (MNA) ≥3 Low risk 0 Patient generated subjective global ≥1 Medium risk assessment (PG-SGA) High risk คะแนน Nutrition Alert Form (NAF) A Well nourished B Moderately malnourished Bhumibol Nutrition Triage (BNT/NT) C Severely malnourished 24-30 Normal 17-23.5 Nutritionally at-risk 0-16 เกณฑ์ A Normal B Mild-Moderate Malnutrition C Severe Malnutrition 0-5 Normal 6-10 Risk of malnutrition ≥11 Malnutrition 0-4 Normal 5-7 Moderate Malnutrition 8-10 Severe Malnutrition ≥11 Normal-Mild Malnutrition Moderate Malnutrition Severe Malnutrition Normal Mild Malnutrition Moderate Malnutrition Severe Malnutrition

26 ค่าในการวนิ ิจฉยั และเปา้ หมายในการตดิ ตามโรคเบาหวาน ตารางการแปลผลระดบั พลาสมากลูโคสและ A1C เพอื การวินจิ ฉยั ปกติ ระดับนา้ ตาลในเลือดทเี พิมความเสียงการ โรคเบาหวาน <100 มก./ดล. เป็นเบาหวาน ≥126 มก./ดล. <140 มก./ดล. ≥200 มก./ดล. impaired fasting impaired glucose - ≥200 มก./ดล. < 5.7 % glucose (IFG) tolerance (IGT) ≥6.5% พลาสมากลูโคสขณะอด 100-125 มก./ดล. - อาหาร (FPG) - 140-199 มก./ดล. พลาสมากลโู คสที 2 ชัวโมงหลัง ดืมนา้ ตาล -- กลโู คส 75 กรัม 2 h-PG 5.7-6.4% (OGTT) พลาสมากลโู คสทเี วลาใดๆ ในผ้ทู มี อี าการชดั เจน ฮโี มโกลบินเอวันซี (A1C) *IFG เป็นภาวะระดบั น้าตาลในเลือดขณะอดอาหารผิดปกติ *IGT เป็นภาวะระดับนา้ ตาลในเลือดสูงหลังได้รับกลโู คส

27 เปา้ หมายในการตดิ ตามโรคเบาหวาน - เปา้ หมายการควบคมุ เบาหวานสา้ หรบั ผใู้ หญ่ การควบคุม เบาหวาน ควบคุมเข้มงวดมาก เปา้ หมาย ควบคมุ ไมเ่ ข้มงวด >70-110 มก./ดล. ควบคมุ เข้มงวด 140-170 มก./ดล ระดบั น้าตาลในเลือดขณะอดอาหาร ระดับน้าตาลในเลือดหลงั อาหาร 2 ชวั โมง <140 มก./ดล 80-130 มก./ดล - ระดบั นา้ ตาลในเลือดสูงสดุ หลังอาหาร - - - 7.0-8.0% A1C (% of total hemoglobin) <6.5% <180 มก./ดล <7.0% - เปา้ หมายในการควบคุมระดบั น้าตาลในเลือดสา้ หรับผ้ปู ว่ ยเบาหวานสูงอายุ และผู้ปว่ ยระยะสดุ ทา้ ย สภาวะผปู้ ่วยเบาหวานสูงอายุ เปา้ หมายระดับ A1C ผู้มสี ขุ ภาพดี ไมม่ ีโรคร่วม <7% 7.0-7.5% ผู้มีโรครว่ ม ชว่ ยเหลอื ตัวเองได้ ผูป้ ว่ ยทีตอ้ งได้รับการชว่ ยเหลอื ไมเ่ กนิ 8.5% มภี าวะเปราะบาง ไม่เกิน 8.5% มภี าวะสมองเสือม ผ้ปู ว่ ยทคี าดวา่ จะมีชวี ติ อยู่ได้ไม่นาน หลกี เลียงภาวะน้าตาลในเลอื ดสงู จนท้าให้เกิดอาการ

28 เป้าหมายการควบคมุ ปัจจัยเสยี งของภาวะแทรกซ้อนทีหลอดเลือด การควบคมุ /การปฏิบตั ิตัว เป้าหมาย ระดับไขมนั ในเลือด* <100 มก./ดล ระดับไขมนั ในเลือด ระดับแอล ดี แอลคเลสเตอรอล* <150 มก./ดล. ระดับไตรกลเี ซอไรด์ ≥40 มก./ดล ระดับ เอช ดี แอล คอเลสเตอรอล: ผชู้ าย ≥ 50 มก./ดล ผหู้ ญิง <140 มม.ปรอท <90 มม.ปรอท ความดนั โลหิต** ความดนั โลหิตซสิ โตลิค (systolic BP) 18.5-22.9 กก./ม.² หรอื ใกล้เคยี ง ความดนั โลหติ ไดแอสโตลคิ (diastolic BP) ไม่เกนิ สว่ นสงู หารดว้ ย 2 น้าหนักตวั <90 ซม. ดัชนมี วลกาย <80 ซม. รอบเอวจ้าเพาะบุคคล (ทังสองเพศ *** ไม่สบู บุหรีและหลกี เลียงการรับควนั บหุ รี รอบเอว : ผู้ชาย ตามคา้ แนะนา้ ของแพทย์ ผู้หญิง การสูบบหุ รี การออกก้าลังกาย * ถา้ มีโรคหลอดเลอื ดหัวใจหรือมีปัจจัยเสียงของโรคหลอดเลือดหัวใจหลายอยา่ งร่วมด้วยควรควบคมุ ให้ LDL-C ต้า กวา่ 70 มก./ดล. ** ผู้ป่วยทีมีความเสียงสูงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด ความดันโลหิตซิสโตลิคไม่ควรต้ากว่า 110 มม. ปรอท ผู้ป่วย ทีอายุน้อยกว่า 40 ปีหรือมีภาวะแทรกซ้อนทางไตร่วมด้วยควรควบคุมความดันโลหิตให้น้อยกว่า 130/80 มม.ปรอท ถา้ ไม่ท้าใหเ้ กิด ภาวะแทรกซอ้ นของการรกั ษา

29 การตรวจวินิจฉัยโรคและตรวจคัดกรองเบาหวานขณะตงั ครรภ์ - เกณฑข์ อง Carpenter และ Coustan หญงิ ตังครรภ์ดมื นา้ ทลี ะลายน้าตาลกลโู คส 100 กรัม (100 gm OGTT) เวลา ระดับน้าตาลในเลือด (มก./ดล.) ก่อนดืมน้าตาล 100 กรัม 95 หลงั ดืมน้าตาล 1 ชัวโมง 180 หลังดืมน้าตาล 2 ชวั โมง 155 หลงั ดมื น้าตาล 3 ชัวโมง 140 *ตังแต่ 2 ค่าขึนไปจะถือว่าเป็นโรคเบาหวาน ขณะตังครรภ์ - เกณฑ์ของ International Diabetes Federation (IDF) หญิงตงั ครรภ์ดมื นา้ ทลี ะลายน้าตาลกลูโคส 75 กรัม (75 gm OGTT) เวลา ระดบั น้าตาลในเลอื ด (มก./ดล.) กอ่ นดืมนา้ ตาล 100 กรัม 92 หลังดืมน้าตาล 1 ชวั โมง 180 หลงั ดืมน้าตาล 2 ชัวโมง 153 *ตังแต่ 1 ค่าขนึ ไปจะถอื วา่ เป็นโรคเบาหวานขณะตังครรภ์ เปา้ หมายของระดับน้าตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานขณะตังครรภ์ เวลา ระดับนา้ ตาลในเลือด (มก./ดล.) กอ่ นอาหารเชา้ อาหารมืออืน และก่อนนอน 60-95 หลงั อาหาร 1 ชัวโมง <140 หลังอาหาร 2 ชวั โมง <120 เวลา 02.00 – 04.00 น. >60 ทีมา: แนวทางเวชปฏิบตั ิส้าหรับโรคเบาหวาน 2559

ค่าในการวินจิ ฉยั ความดันโลหิตสงู 30 ตารางการจ้าแนกโรคความดนั โลหติ สงู ตามความรุนแรงในผ้ใู หญอ่ าย1ุ 8 ปี ขนึ ไป DBP (มม.ปรอท) Category SBP (มม.ปรอท) < 80 80/84 Optimal < 120 และ 85-89 90-99 Normal 120-129 และ/หรอื 100-109 >110 High normal 130-139 และ/หรอื < 90 Grade 1 hypertension (mild) 140-159 และ/หรือ Grade 2 hypertension (moderate) 160-179 และ/หรือ Grate 3 hypertension (severe) >180 และ/หรอื Isolated systolic hypertension (ISH) >140 และ หมายเหตุ:SBP = systolic blood pressure; DBP = diastolic blood pressure. เมือความรุนแรงของ SBP และ DBP อยู่ต่างระดับกัน ให้ ถือระดับทีรุนแรงกว่าเป็นเกณฑ์ ส้าหรับ ISH ก็แบ่งระดับ ความรุนแรงเหมือนกัน โดยใชแ้ ต่SBP ทมี า:แนวทางการรักษาโรคความดนั โลหิตสูงในเวชปฏบิ ัตทิ วั ไป พ.ศ.2558

31 Classification of Blood Cholesterol Levels คา่ ทีใช้ในการตดิ ตาม Source: American Association Of Clinical Endocrinologists Medical Guidelines for Clinical Practice, 2012

32 การแบ่งระยะของCKD พยากรณโรคไตเรือรังตามความสัมพนั ธของ GFR และระดบั อัลบมู นิ ในปสสาวะ ทีมา:คา้ แนะนา้ ส้าหรับการดแู ลผปู้ ่วยโรคไตเรือรงั ก่อนการบ้าบดั ทดแทนไต พ.ศ.2558

33 การตรวจระดบั น้าตาลในเลอื ดดว้ ยตนเอง ขอ้ บ่งชกี ารทา้ SMBG 1. ผู้ปว่ ยเบาหวานทีมีความจา้ เปน็ ในการทา้ SMBG 1.1 ผู้ทีต้องการคุมเบาหวานอย่างเข้มงวด ได้แก่ ผู้ป่วยเบาหวานทีมีครรภ์ (pre-gestational DM) และ ผูป้ ่วยเบาหวานขณะตังครรภ์ (gestational DM) 1.2 ผปู้ ่วยเบาหวานชนดิ ที 1 1.3 ผปู้ ว่ ยเบาหวานทมี ีภาวะนา้ ตาลต้าในเลือดบ่อยๆ หรือ รุนแรง หรือมีภาวะน้าตาลต้าในเลอื ด โดยไม่มี อาการเตอื น 2. ผู้ปว่ ยเบาหวานทีควรท้า SMBG 2.1 ผปู้ ว่ ยเบาหวานชนดิ ที 2 ซงึ ได้รับการรกั ษาด้วยการฉดี อินซูลิน 3. ผปู้ ว่ ยเบาหวานทีอาจพจิ ารณาให้ทา้ SMBG 3.1 ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที 2 ซึงไม่ได้ฉีดอินซูลินแต่เบาหวานควบคุมไม่ได้ พิจารณาให้ท้า SMBG เมือ ผู้ป่วย และ/หรือผู้ดแู ลพร้อมทีจะเรียนรู้ ฝึกทักษะ และนา้ ผลจาก SMBG มาใช้ปรับเปลยี น พฤติกรรมเพือควบคุม ระดบั นา้ ตาลในเลอื ดให้ได้ตามเปา้ หมาย 3.2 ผู้ทีเพิงได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นเบาหวาน เพือเรียนรู้ในการดูแลตนเองทังเรืองอาหาร การออกก้าลัง กาย หรือได้ยาลดระดับน้าตาลในเลือดให้เหมาะสมกบั กิจวัตรประจ้าวัน ความถีของการท้า SMBG ความถขี องการท้า SMBG 1. ผ้ปู ่วยเบาหวานระหว่างการตงั ครรภ์ควรท้า SMBG ก่อนอาหารและหลังอาหาร 1 หรอื 2 ชัวโมง ทัง 3 มือ และก่อนนอน (วันละ 7 ครัง อาจลดจ้านวนครังลงเมอื ควบคุมระดบั น้าตาลในเลือดได้ดี 2. ผ้ปู ว่ ยเบาหวานชนดิ ที 1 ทีไดร้ บั การรกั ษาดว้ ย insulin pump ควรท้า SMBG วนั ละ 4-6 ครัง 3. ผปู้ ่วยเบาหวานทีฉดี อนิ ซูลนิ ตงั แต่ 3 ครงั ขึนไป ควรท้า SMBG ก่อนอาหาร 3 มอื ทุกวนั ควรท้า SMBG ก่อนนอน และหลังอาหาร 2 ชม.เป็นครังคราว หากสงสัยว่ามีภาวะน้าตาลต้าในเลือดกลางดึกหรือมี ความเสียงที จะเกิด ควรตรวจระดับนา้ ตาลในเลือดช่วงเวลา 02.00-04.00 น. 4. ผูป้ ว่ ยเบาหวานทีฉีดอนิ ซลู นิ วันละ 2 ครงั ควรท้า SMBG อยา่ งน้อยวนั ละ 2 ครัง โดยตรวจกอ่ น อาหาร เช้าและเยน็ อาจมีการตรวจก่อนอาหารและหลังอาหารมืออืนๆ เพือดูแนวโน้มการเปลียนแปลงของ ระดับน้าตาล ในเลือด และใชเ้ ป็นขอ้ มลู ในการปรบั ยา

34 5. ควรท้า SMBG เมือสงสัยว่ามีภาวะน้าตาลต้าในเลือดและหลังจากให้การรักษาจนกว่าระดับน้าตาล ใน เลอื ดจะกลับมาปกตหิ รอื ใกล้เคียงปกติ 6. ควรท้า SMBG ก่อนและหลังการออกก้าลังกาย หรือกิจกรรมทีมีความเสียง เช่น การขับรถ ในผู้ป่วย เบาหวานทไี ด้รบั ยาซงึ มีความเสียงทจี ะเกิดภาวะนา้ ตาลต้าในเลอื ด 7. ในภาวะเจ็บป่วยควรท้า SMBG อย่างน้อยวันละ 4 ครัง ทุก 4 ถึง 6 ชัวโมง หรือก่อนมืออาหาร เพือ ค้นหาแนวโน้มทีจะเกิดภาวะน้าตาลตา้ ในเลือดหรือระดบั นา้ ตาลในเลือดสูงเกินควร 8. ในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที 2 ซึงฉีดอินซูลินก่อนนอน ควรท้า SMBG ก่อนอาหารเช้าทุกวันหรืออย่าง น้อย 3 ครัง/สัปดาห์ในช่วงทีมีการปรับขนาดอินซูลิน อาจมีการท้า SMBG ก่อนและหลังอาหารมืออืนๆ สลับกัน เพอื ดูแนวโนม้ การเปลียนแปลงของระดับน้าตาลในเลอื ด ถ้ายังไม่ได้ค่า A1C ตามเปา้ หมาย ทมี า: แนวทางเวชปฏบิ ตั ิส้าหรับโรคเบาหวาน 2559

35 ก้าหนดคารบ์ ในแต่ละมือส้าหรบั หญิงตงั ครรภ์ (GDM) Nutrient or food type recommendation Meal planning tips Energy Intake should be sufficient to Include 3 small- to moderate promote adequate , but not sized meals and 2-4 snacks. Space excessive , weight gain to support snacks and meals least 2 hours fetal development and to avoid apart. A bedtime snack ( or even ketonuria . Daily minimum of 1700- a snack in the middle of the 1800 kcal is an appropriate starting night) is recommended to goal diminish of hours fasting. Carbohydrate A minimum of 175 g CHO daily , Common carbohydrate guidelines Protein allowing for the approximately 33 : 2 carbohydrate choices (15-30 g) needed for fetal brain development. at breakfast , 3-4 choices (45-60g) Recommendations are based on for lunch and evening meal, 1-2 effect of intake on blood glucose choices (15 to 30 g) for snacks. levels. Intake should be distributed Recommendations should be throughout the day. Frequent modified based on individual feedings, smaller portions, with assessment and blood glucose intake sufficient to avoid ketonuria. self-monitoring test results. 1.1 g/kg Protein foods do not raise post- meal blood glucose levels. Add protein to meals and snacks to help provide enough calories and to satisfy appetite. Fat Limit saturated fat. Fat intake may be increased because of increased protein take; focus on leanerprotein choices.

36 Sodium Not routinely restricted Fiber For relief of constipation , gradually Use whole grains and raw fruits Non-nutritive sweeteners increase intake and increase fluids. and vegetables.Activity and fluids Vitamins and mineral help relieve constipation. Alcohol Use only FDA-approved sweeteners. Saccharin crosses the placenta but has not been shown to be harmful Preconception folate . Assess for Take prenatal vitamin, if it causes specific individual need : nausea,try taking at bedtime. multivitamin throughout pregnancy ,iron at12 weeks, and calcium, especially in the last trimester and while lactating Avoid all alcohol even in cooking BMI ผ้สู งู อายุ BMI (kg/m2 ) ภาวะโภชนาการ 18.5-19.9 17.0-18.4 ผอม 16.0-16.9 ระดับ 1 ระดบั 2 <16 ระดบั 3 18.5-24.9 ระดบั 4 25.0-29.9 ปกติ 30.0-39.9 อว้ น >40.0 ระดับ 1 ระดับ 2 ระดับ 3

37 คา้ นวณIBWอยา่ งง่าย - ชาย: IBW (kg) = ส่วนสูง (cm) –105 - หญงิ : IBW(kg) = ส่วนสงู (cm) - 110 น้าหนกั ทลี ดลงโดยไมไ่ ด้ตังใจ (%weight loss) ระยะเวลา 1 สัปดาห์ ลดลง 1-2% 1 เดือน ลดลง 5% 3 เดอื น ลดลง 7.5% 6 เดอื น ลดลง 10%

38 ศัพทท์ างการแพทย์ A ชอื เตม็ ชอื ย่อ ความหมาย Atrial Fibrillation AF หัวใจเต้นผิดจังหวะจากหอ้ งส่วนบน Acute Gastroenteritis AGE ล้าไส้อกั เสบฉับพลัน Ante natal care ANC การดูแลก่อนคลอด(การฝากครรภ์ Acute Renal Failure ARF ไตวายฉับพลัน Asthma โรคหอบหืด Allergy โรคภมู ิแพ้,แพ้ Acidosis ภาวะเลอื ดเป็นกรด Atherosclerotic heart disease โรคหลอดเลอื ดแดงหวั ใจแขง็ B ชอื เตม็ ชอื ย่อ ความหมาย Burns แผลไหม้ Blunt chest ไดร้ ับการกระแทกทีหน้าอก Blood pressure BP ความดันโลหิต Benign Prostatic Hyperplasia BPH โรคต่อมลกู หมากโต Basal ganglia ปมประสาท ทีมีหนา้ ทีเกยี วข้องกับการสงั การการ เคลอื นไหวของรา่ งกาย การเรยี นรู้ การตดั สินใจและกจิ เกยี วกับอารมณ์ความรสู้ กึ

39 C ชือย่อ ความหมาย ชือเต็ม การบาดเจ็บทีกระดูกต้นคอ สมองกระทบกระเทือน C-Spine injury โรคแทรกซ้อน Concussion Complication CC ประวัติส้าคัญทีมาโรงพยาบาล Chief Complaint CVA โรคทางหลอดเลือดสมอง Cerebrovascular Accident CCU หออภบิ าลผปู้ ว่ ยหนักเฉพาะโรคหวั ใจ Coronary Care Unit CAPD การล้างไตทางชอ่ งท้องชนดิ ต่อเนืองดว้ ยตนเอง Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis CTF เป็นโครงการดแู ละผู้ปว่ ยโรคกระดูกหักจากโรคกระดกู พรุน Capture the fracture โดยทมี สหวชิ าชพี ปัจจุบนั ใช้ค้าวา่ FLS (Fracture Liaison service) Crushing การบดทบั Coma ภาวะหมดสติ ไม่รู้สึกตัว Cesarian Section Computed Tomography C/S การผา่ คลอด CT การตรวจเอก็ ซเ์ รย์คอมพิวเตอร์

40 D ชือย่อ ความหมาย ชือเต็ม DLD โรคไขมนั ในเลือดสูง Dx การวนิ ิจฉยั โรค Dyslipidemia Diagnosis หอบเหนอื ย Dyspnea ผปู้ ่วยออกจากโรงพยาบาลแล้ว Discharge E Emergency room (E.R) หอ้ งฉุกเฉนิ F ชอื ย่อ ความหมาย การแตกหักของกระดูก ชือเต็ม กระดูกต้นขาหัก Fracture Fracture Femur F/U นัดตรวจตดิ ตามอาการ FH ประวตั ิการเจ็บป่วยของคนในครอบครัว Follow up Family history G ชือย่อ ความหมาย ชือเตม็ GA ลกั ษณะภายนอกทวั ไป General Appearance เป็นความผดิ ปกติของภาษาพูด เกดิ จากพยาธสิ ภาพทีสมอง Global aphasia ผปู้ ว่ ยจะพดู ไมค่ ล่อง ไมช่ ดั และมปี ัญหาเรืองความเขา้ ใจ H ชอื ย่อ ความหมาย ชือเต็ม การไดร้ บั บาดเจบ็ ทศี ีรษะ Head injury HT ความดันโลหิตสูง Hypertension หอ้ งลา้ งไต Hemodialysis

41 I ชอื ย่อ ความหมาย ชือเต็ม IPD แผนกรกั ษาผูป้ ่วยใน I/O ปรมิ าณน้าเข้าออกในแตล่ ะวัน In patient Department Intake/Outtake การตดิ เชอื Infection I.C.U หออภบิ าลผู้ป่วยหนกั รวม Intensive care unit Ischemic stroke โรคหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตนั Intracerebal hemorrhage โรคหลอดเลอื ดสมองแตกจากการฉีกขาดของหลอดเลอื ดใน สมอง J Jaundice ดซี า่ น ชือย่อ ความหมาย L L.R ห้องคลอด LN โรคไตทเี ป็นผลกระทบจากโรค SLE ชือเตม็ Labour room ชือย่อ ความหมาย Lupus Nephritis MED อายรุ กรรม M ภาวะอว้ นอย่างรนุ แรง ชอื เตม็ Medication Morbid obesity N ชือเต็ม ชือย่อ ความหมาย สญั ญาณชีพทางระบบประสาท Nervous System N/S ไมม่ ีขอ้ มูล ไตอักเสบ Not applicable N/A การใสส่ ายยางทางจมูกถงึ กระเพาะ เปน็ ภาวะทมี ไี ขมนั สะสมในตับรวมกบั การอกั เสบ Nephrotic syndrome NS ภาวะหัวใจขาดเลอื ดเฉียบพลัน Nasogastric Tube NG Tube (Nonalcoholic steatohepatitis) NASH Non-ST Elevated Myocardial NSTEMI Infarction

42 O ชอื ย่อ ความหมาย ชือเต็ม สงั เกตอาการ ORTHO กระดูกและขอ้ Observe OPD แผนกผปู้ ว่ ยนอก Orthopedic O.R ผ่าตัด Out Patient Department ORIF การผา่ ตดั กระดูกให้เข้าที โดยการตรึงกระดกู ทหี ักดว้ ย Operating room โลหะซึงจะใส่อยู่ภายนอกร่างกายของผปู้ ว่ ย Open Reduction Internal Fixation ชอื ย่อ ความหมาย ภาวะลมในช่องปอด P PE ความปวด ชือเต็ม PI แผนกกายภาพบา้ บัด การตรวจรา่ งกาย Pneumothorax PH ประวตั ปิ จั จบุ นั Pain PT ชีพจร Physical therapy PMH ซดี Physical Examination ห้องจ่ายยา Present Illness ประวัตอิ ดตี Pulse กายภาพบา้ บดั Pale ประวตั ิอดีตของการรักษา Pharmacy Past History Physical therapy Past medical history R R/O สงสัยว่าจะเปน็

43 S ชอื เต็ม ชอื ย่อ ความหมาย Swelling อาการบวม Surgica Side effect SUR ศัลยกรรม (รักษาดว้ ยการผ่าตัด Stress ผลข้างเคียง Septicemia เครียด Sputum ติดเชอื ในกระแสเลือด Surgery เสมหะ Systemic lupus erythematosus ศลั ยกรรม Septic shock SLE โรคแพ้ภูมติ วั เอง Surgical Intensive Care Unit ภาวะชอ็ กเหตุพิษติดเชือ เกดิ ขนึ หลงั จากการตดิ เชอื ST Elevated Myocardial ในกระแสเลือด Infarction Serum Glutamic-Oxaloacetic SICU หออภบิ าลผู้ปว่ ยวกิ ฤตศัลยกรรม Transaminase STEMI ภาวะหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน หรือ Aspartate Transaminase Serum glutamate pyruvate SGOT เป็นเอนไซมท์ ีใช้ชว่ ยตรวจภาวะโรคตับ transaminase หรือ Alanine transaminase AST SGPT เป็นเอนไซม์ทใี ช้ช่วยตรวจภาวะโรคตบั ALT T ชือย่อ ความหมาย ชือเตม็ การรกั ษา การย้ายผ้ปู ว่ ย Treatment การรกั ษา Transfer วณั โรค Therapy Tuberculosis TBI การบาดเจบ็ ทสี มอง Traumatic Brain Injury วณั โรค Tuberculosis

44 U ชือย่อ ความหมาย ชอื เต็ม ไมร่ ู้สึกตัว การเกบ็ ปสั สาวะสง่ ตรวจ Unconscious ลมพษิ Urine analysis Urticaria U/D โรคประจ้าตัว Underlying disease URI การติดเชือทางเดนิ หายใจส่วนบน Upper Respiratory Infection UTI การตดิ เชอื ทางเดนิ ปสั สาวะ Urinary Tract Infection V ชือย่อ ความหมาย ชือเต็ม V/S สญั ญาณชีพ Vital sign อาเจยี น Vomit กล้ามเนือหัวใจอักเสบจากไวรัส Viral myocarditis W ชือย่อ ความหมาย แผล ชอื เต็ม อ่อนเพลีย Wound ตกึ ผ้ปู ่วย Weak Ward