นวัตกรรมค่าวซอ เล่ม ๓

คำนำ นวัตกรรม ค่าว ซอ เสริมความรู้สุขภาวะ จัดทาข้ึนเพ่ือพัฒนาทักษะการเรียนรู้ ค่าว จ๊อย ซอ พ้ืนเมือง สาหรับนักเรียนช้ันประถมศึกษา ซ่ึงค่าว จ๊อย ซอ เป็น ศิลปวัฒนธรรมล้านนาท่ีสืบทอดกันมาต้ังแต่บรรพบุรุษ อีกทั้งในนวัตกรรมนี้ ส่งเสริมให้ นักเรียนได้ฝึกทักษะในด้านการอ่านและทักษะการเขียน มีทักษะในด้านการใช้ถ้อยคา ภาษา ในการแต่งคาประพันธ์ สอดคล้องตามหลักสูตรแกนกลางสถานศึกษาข้ันพื้นฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ ในแบบฝึกทักษะแต่ละแบบฝึกผู้ศึกษาได้จัดทาให้เหมาะสมกับระดับความรู้ วัย ของผู้เรียน เป็นการฝึกทักษะจากระดับท่ีง่าย ไปสู่ระดับท่ียากข้ึนเพื่อให้นักเรียนมี พัฒนาการในการเรียนรู้ท่ีดีข้ึน และสามารถเข้าใจในเนื้อหาได้อย่างง่าย ประกอบกับ รูปภาพท่ีสวยงาม สามารถดึงดูดให้นักเรียนเกิดการเรยี นรู้ ซึ่งในนวัตกรรมนี้ประกอบไป ด้วยเนอื้ หาท่เี ก่ียวขอ้ งกบั คา่ ว ซอ พืน้ เมืองและเนอ้ื หาบทอา่ นเสริมความรู้เรื่องสุขภาวะ ตามโครงการพัฒนานวัตกรรมส่งเสริมความรอบรู้เรื่องสุขภาวะผ่านการพัฒนาการอ่าน ออกเขียนได้ โดยรับสนับสนนุ งบประมาณจากสานักงานกองทุนสนับสนนุ การสร้างเสริม สขุ ภาพ โดยจดั ทาทัง้ หมด ๑ ชดุ ประกอบไปดว้ ย ๓ เล่ม ผู้จัดทาหวังเป็นอย่างยิ่งว่านวัตกรรมชุดน้ีจะให้ความรู้กับนักเรียนและ ผู้สนใจการเรียนรู้ ค่าว ซอ พื้นเมืองเบื้องต้น และบทอ่านเสริมสุขภาวะ สามารถนาไป ประยุกต์ใช้ในการจัดกจิ กรรมการเรียนการสอนได้ คณะผู้จดั ทา

สำรบัญ หนำ้ เรอื่ ง ๑ คานา ๑๑ สารบญั ๒๓ เรยี นรู้กิจกรรมที่ ๑ เรียนรฝู้ ึกซอทำนองพมำ่ ๓๑ ๔๑ * บทอา่ น ตานกว๋ ยสลากบา้ นเฮา ๔๒ เรยี นรกู้ ิจกรรมท่ี ๒ เรียนร้ฝู กึ ซอทำนองออ่ื * บทอา่ น ย่เี ปง็ ล้านนา เรยี นรู้กิจกรรมท่ี ๓ เรียนรฝู้ กึ ซอทำนองซอลอ่ งน่ำน(ก๋ำย) * บทอ่าน แอว่ กาดนดั บ้านเฮา เรยี นรกู้ จิ กรรมท่ี ๔ เรยี นรทู้ ำนองละมำ้ ย * บทอ่าน ธรรมชาตปิ ่าหม่บู า้ นดง บรรณานุกรม คณะผจู้ ัดทา

กจิ กรรมเรียนรทู้ ี่ ๑ เรยี นร้ฝู ึกซอทำนองพมำ่ ทำนองพม่ำ หรือที่ชำวบ้ำนท่ัวไปเรียกว่ำ ทำนองซอนำงบัวคำ หรือบำงทีก็ เรียกว่ำ ซอเจ้ำสุวัตร ซ่ึงควำมจริงแล้วก็คือทำนองซอพม่ำ สำเหตุที่ชำวบ้ำนบำงท้องถ่ิน ท่วั ไปเรยี กกันอยำ่ งนัน้ เพรำะวำ่ เรยี กตำมชอ่ื ของนิยำยธรรมะของลำ้ นนำ เร่อื ง เจ้ำสุวัตร นำงบวั คำ และกำรเลำ่ นทิ ำนเรื่องน้ีก็ใช้ทำนองพมำ่ เข้ำมำเป็นสอ่ื ในกำรถ่ำยทอดนำเสนอ สืบต่อกันมำ ดังนั้นในควำมเข้ำใจและควำมเคยชินของชำวบ้ำนนั้น เม่ือได้ยินเพลง ทำนองพม่ำ เขำจึงเรยี กกนั ว่ำ ทำนองซอเจ้ำสุวัตร หรือทำนองซอนำงบวั คำ บทซอยอพระเกยี รติ ปอ้ หลวงของปวงชน ทำนอง ซอพมำ่ บทซอ ครพู รรษำ บวั มะลิ ยอ พนม บงั คม ก่ำยกลำ้ ไหว้สำ ป้อเจำ้ องค์ภู มพิ ล เหลำ่ ขำ้ บำท กคู้ น สุขล้น กูบ้ ้ำน เพรำะปอ้ หลวง หว่ งบำ้ น ลกู หลำน คนไทย ข้ำบำท สขุ ใจ ในเมืองไทย บ่ใจ้หนอ้ ย บำ่ หมอง ตำ่ ก้อย นอ้ ยใจ๋ อนั ใด ปอ้ หลวงทรง หวงใย ตงึ ใหญ่ ตงึ หนอ้ ย ทรงห้อื เฮำ เรียงรอ้ ย อยู่ถอ้ ย ควำมดี

ธ ทรงปำ๋ รมี คมุ้ จวี ี หมขู่ ำ้ บญุ คณุ ลน้ ฟำ้ หำใด มำปำน พระองคท์ รง ประทำน โครงกำร สำนหอ้ื หมู่คน นบั ถือ พระองคค์ ือ ปอ้ ไทย เฮำพรอ้ มใจ๋ กคู้ น แปดสิบป๋ี พระทรงไทย องค์ภมู พิ ล สดใส ขอคุณพระ ดำลดล ไปจ๋น เนำนำน อยกู่ ชู้ ำติ เมอื งไทย ทรงพระ เจริญเทอญ ขอ ธ ทรง ชืน่ บำน บทซอเจ้ำสุวตั ร นำงบวั คำ คอ่ ยฟังรำ หมชู่ มุ พนี่ อ้ ง จกั ไขทำนอง เรอ่ื งนำงบวั ฅำ ไขตำมระบำ ท่อี อกในธมั มพ์ ระเจ้ำ ติดต่อบทเคำ้ เจ้ำสวุ ตั รตวยมำ บวั คำนอ้ งจนั้ ไขบอกบดิ ำ อู้กันศำลำ วนั นน้ั เมอื่ นนั้ กับทำงเจำ้ กลน่ิ คู้ สวุ ตั รฅนดี วำ่ นำงไดจ้ ำแลว้ กไ็ ด้อู้ จิง่ ไดย้ อยกห้อื เป็นตัวกมั ม์ สว่ นพระฤำษี ท่ำนก็เลง็ หนั ท่ำนบข่ ีดข้นั ยกห้ือเปน็ เมยี แพง ของนอ้ งบวั ฅำ เมอ่ื ปำงกอ่ นอ้นั เกดิ มำชำติน้ี เขำก็เะซำะหำกนั หอื้ เจำ้ ไดอ้ ยู่ เปน็ คู่เทยี มเงำ เพรำะกมั มเ์ คยแฝง เทยี มแยงกอ่ นก้ี ท่ำนเลยปลงปนั ยกหอ้ื เปน็ คู่

บทอำ่ นเสริมควำมร้สู ุขภำวะ ตำนกว๋ ยสลำกบำ้ นเฮำ “เชำ้ วนั นอี้ ำกำศดจี ังเลยนะคะคณุ ยำย”ชมพบู่ อกคณุ ยำย ในขณะทคี่ ณุ ยำยกำลังสำรวจ กำรแตง่ กำยจำกกระจก และมีชมพู่ยืนรอคณุ ยำยอยูข่ ำ้ งๆ “ใช่จ๊ะ วันนี้อำกำศดีมำกเลย เรำจะทำบุญด้วยกำรตำน(ทำน)ก๋วยสลำกที่วัดกัน จ๊ะ”คุณยำยบอกชมพู่ด้วยใบหนำ้ ทีย่ ม้ิ แยม้ “เสร็จกันหรือยังจ๊ะ” เสียงเรียกของคุณแม่ดังข้ึน“เสร็จแล้วค่ะ”ชมพู่ตอบคุณแม่ และพำคุณยำยเดินไปยังรถกระบะท่ีคุณพ่อจอดรออยู่หน้ำบ้ำนเพ่ือที่จะไปวัด ชมพู่เห็น หลงั รถคณุ พอ่ เต็มไปดว้ ยของเยอะแยะจึงถำมคุณยำย “คณุ ยำยคะ ของอะไรเตม็ หลังรถ มันใชท้ ำบุญได้หรือเปล่ำคะ”คณุ ยำยจงึ ตอบว่ำ “น่เี ขำเรียกกนั วำ่ ก๋วยสลำกจะ๊ เรำจะใช้ทำบุญในวันนไ้ี งจะ๊ ” “แล้วก๋วยสลำกคืออะไรคะ”ชมพู่ถำมต่อ แต่ตอนนี้คนที่ตอบคำถำมคือคุณพ่อที่ กำลงั ขบั รถ “ก๋วยสลำกก็ คอื กำรนำไมไ้ ผ่มำสำน เหมือนทช่ี มพดู่ ูพ่อทำเมอ่ื วำน ซง่ึ เค้ำเรียกว่ำ วนั ดำ และเรำทำก๋วยสลำกเพื่อจะนำมำใส่ข้ำวสำร พริก หอม กระเทียม เกลือ กะปิ ปลำ ร้ำ ขนมขำ้ วตม้ และอำหำร เพอ่ื ใชใ้ นกำรตำน(ทำน)กว๋ ยสลำกไงละจ๊ะ”

พอรถพ่อเล้ียวเข้ำไปจอดในวัด ตรงท่ีมีโต๊ะเรียงอยู่ คุณแม่และชมพูก็ช่วยกัน ยกก๋วยสลำกลงจำกรถกระบะ ชมพู่เห็นถึงควำมแตกต่ำงว่ำก๋วยเล็กใหญ่ไม่เท่ำกันจึงได้ ถำมคุณแม่ “ทำไมก๋วยสลำกถงึ เลก็ ใหญไ่ ม่เทำ่ กนั ละคะคณุ แม่”คุณแมจ่ ึงตอบว่ำ “สลำกก๋วยเล็กใช้ถวำยอุทิศแด่ผู้ตำย หรือทำบุญเพ่ือเป็นกุศลในภำยหน้ำ ส่วน สลำกก๋วยใหญใ่ ช้ถวำยเป็นมหำกุศลสำหรบั บุคคลผ้มู กี ำลังศรัทธำและรำ่ รวยเงนิ ทอง ทำ ถวำยเพื่อเป็น พลวปัจจัยให้มีบุญกุศลมำกขึ้นไงละจ๊ะ” ในขณะเดียวกันคุณยำยก็เดิน ถือเสน้ สลำกมำพอดี และอธิบำยให้ชมพู่ฟังว่ำ

“เส้นสลำกน้ีก็เป็นส่วนสำคัญนะจ๊ะ ในกำรตำน(ทำน) ก๋วยสลำกเส้นสลำกน้ี ผู้เป็นเจ้ำของก๋วยสลำกจะต้องเอำใบลำนมำเขียนช่ือของเจ้ำของก๋วยสลำกไว้ และบอก ด้วยว่ำอุทิศส่วนกุศลน้ันถึงใครบ้ำง จำกนั้นเรำก็จะนำเส้นสลำกนี้ไปให้พระสงฆ์ เพ่ือท่ี พระสงฆจ์ ะได้จบั สลำก และตำมหำเจำ้ ของกว๋ ยสลำกตำมชอ่ื ทเี่ ขยี นไวใ้ นเส้นสลำก” ตอนน้ีก็ถึงเวลำที่ทุกคนรอคอยแล้ว น้ันก็คือกำรรอพระสงฆ์ท่ีได้เส้นสลำกของ ตอนเองไป บรรยำกำศภำยในวัดตอนนี้ดูครกึ ครื้นมำก ชมพู่รู้สึกต่ืนเตน้ เปน็ อย่ำงยงิ่ เมือ่ มีพระสงฆ์เดินมำขำนชื่อท่ีโต๊ะของครอบครัวชมพู่ และทุกคนก็ต่ำงน่ังลงพนมมือเพื่อรับ พรจำกพระสงฆ์ จนกระท่ังกว๋ ยสลำกหมด พอถึงตอนเย็นทุกคนภำยในวัดก็เร่ิมทยอยกันกลับบ้ำน คุณพ่อก็ได้นำรถกระบะ มำรับคณุ แม่ คุณยำย และชมพูก่ ลับบ้ำนด้วยควำมอมิ่ บญุ กันถว้ นหน้ำ

อำ่ นเสรมิ เพ่ิมเตมิ ควำมรู้ ลักษณะของกว๋ ยสลำก กว๋ ยสลำกจะมี๒ลกั ษณะ ๑. ก๋วยฉลำก เป็นก๋วยสลำกสำหรับท่ีจะถวำยทำนไปให้กับผู้ท่ีล่วงลับ ซึ่งไม่ เพียงแต่ญำตพิ ี่น้องเทำ่ น้นั อำจจะเป็นเพื่อนสนิทมติ รสหำยก็ได้ หรอื แม้แต่สัตว์เลีย้ งทเ่ี รำ เคยรักและมคี ณุ ต่อเรำเมอื่ ครงั้ ยังมชี ีวิตเชน่ ชำ้ ง มำ้ ววั ควำย และสนุ ขั เปน็ ต้น หรอื ถ้ำไมร่ วู้ ำ่ จะถวำยทำนไปให้ใครกถ็ วำยทำนเอำไว้ในภำยหนำ้ ทีม่ ำ www.chiangfocus.com ๒. กว๋ ยใหญ่ เปน็ กว๋ ยทจี่ ัดทำข้ึนใหญเ่ ป็นพเิ ศษ ซ่ึงจะบรรจุ ขำ้ วของไดม้ ำกขนึ้ ถวำยเป็นมหำกุศลสำหรับคนทีม่ ีกำลงั ศรทั ธำและฐำนะดี เป็นพลงั ปจั จยั นับวำ่ ไดก้ ุศล แรงสิ่งทน่ี ำมำบรรจุใสใ่ นกว๋ ยสลำกเพอื่ จะนำไปถวำยได้แก่ ข้ำวสำร บหุ รี่ กะปิ น้ำปลำ เกลอื กระเทียม หอม นำ้ ขนม ขำ้ วตม้ ขำ้ วน่ึงจนิ้ ทอด เมย่ี ง พรกิ แหง้ ไม้ขีดไฟเทยี นไข สบู่ ยสฟี ัน สมดุ แปรงสฟี นั ดินสอ ผลไมต้ ำ่ งๆ และทส่ี ำคญั คือ เงนิ สำหรบั ทจ่ี ะทำยอด ของกว๋ ยสลำก

สลำกที่มักจัดทำขึ้นเป็นพิเศษ อีกอย่ำงหน่ึงคือ สลำกโชค มักจะเป็นสลำกของผู้ ท่ีมีฐำนะระดับเศรษฐี ท่ีต้องกำรทำบุญอุทิศส่วนกุศลไปให้กับบิดำมำรดำ หรือญำติ ผู้ใหญ่ท่ีได้ล่วงลับ อันเป็นกำรแสดงออกถึงควำมกตัญญูรู้คุณคน สลำกโชคมักทำเป็น ตน้ สลำกทสี่ งู ใหญส่ ำหรบั ท่จี ะนำเอำวตั ถุสง่ิ ของเคร่อื งใชต้ ่ำงๆ ผกู มดั ติดกบั ต้นสลำก เช่น ผ้ำห่ม ที่นอนหมอน หม้อน่ึง ไหข้ำว หม้อแกง ถ้วย ชำม ช้อน ร่ม เครื่องนุ่มห่ม อำหำรแห้งต่ำงๆ และเงินธนบัตรชนิดต่ำงๆ ต้นสลำกจะมีกำรประดับตกแต่งให้สวยงำม กว่ำสลำกธรรมดำ ก่อนที่จะนำก๋วยสลำกไปรวมกันที่วัด ต้องเขียนเส้นสลำกเสียก่อน ตัวอย่ำง เช่น “ศรัทธำหมำยมีนำยบุญมีนำงคำมำ ถวำยตำนไปหำพ่ออุ้ยตำแม่อุ้ยเฟยผู้ ล่วงลบั ขอหอื้ ไปรอด ไปเถิงจิ่มเตอ่ ” เปน็ ต้น

คำศพั ท์ คำศัพทน์ ำ่ รู้ในกจิ กรรม กติกำ แข่งขัน ควำมหมำย ชำนำญ ซอ กฎเกณฑ์ แข่งสู้เอำชนะกนั นิทรรศกำร เช่ยี วชำญ นยิ ม เครอ่ื งดนตรจี ำพวกเครอื่ งสำย ปฏิภำณ มีคนั ชกั สีให้เกดิ เสยี งดัง ประกวด กำรแสดงผลงำน ชมชอบ ประชำสมั พันธ์ เชำว์ไวในกำรโตต้ อบและแก้ปัญหำ ประชุม แข่งขนั เพ่อื เลอื กสง่ิ ทด่ี โี ดยมี พัฒนำ กำรตัดสิน อนรุ ักษ์ ตดิ ตอ่ สอ่ื สำร เอนกประสงค์ มำรวมกนั เพอ่ื ปรกึ ษำหำรอื โอกำส ทำให้เจรญิ รักษำให้คงเดิม ใชป้ ระโยชนไ์ ด้หลำยอยำ่ ง เวลำทเ่ี หมำะสม อ่ำนประโยค - พ่อไปดกู ำรแข่งขนั ฟตุ บอลทสี่ นำมกฬี ำเทศบำล - โรงเรยี นจัดประกวดกำรเขยี นเรยี งควำมวันแม่ - ปำ้ บวั ซอนมีควำมชำนำญในเรอ่ื งศลิ ปะพื้นบ้ำน - ลำไยเปน็ ผลไม้ที่นิยมปลกู กนั มำกในภำคเหนือของไทย

แบบฝึกหดั เสริมทกั ษะภำษำไทย คำชี้แจง จงเตมิ คำศัพท์ ๓ พยำงค์หรือคำอำ่ นในช่องว่ำงให้ถกู ตอ้ ง (๑๐ คะแนน) ตัวอย่ำง คำศัพท์ คำอ่ำน โทรศัพท์ โท – ระ – สบั สับ – พะ – คนุ ๑. สะ – หวดั – ดี ๒. พำบ – พะ – ยน ๓. ตัก๊ แตน ๔.

คำศัพท์ คำอ่ำน ๕. ผำ้ – เชด – ตวั ๖. ถำด – ขะ – หนม สบูเ่ หลว ผน – ละ – ไม้ ๗. ผำ้ พันคอ ๘. ๙. ๑๐. วิทยุ

เรียนรู้กจิ กรรมท่ี ๒ เรียนรฝู้ กึ ซอทำนองออื่ ทำนองอ่ือ เป็นทำนองเพลงซอท่ีมีพ้ืนฐำนพัฒนำมำจำก กำรอื่อลูก (อื่อละอ่อน) หรือกำรกล่อมเด็ก ให้หลับของคนไทยล้ำนนำ ทำนองอ่ือ เป็นทำนองท่ีมคี วำมไพเรำะ มี ลักษณะเด่นคือมีเสียง อื่อ...อื่อ...อือ...อ่ือ....อือ.... ต่อท้ำยเม่ือไม่มีเสียงดนตรีประกอบ (บุญศรี รตั นงั และ รังสรรค์ จนั ตะ๊ : 2532) ซอทำนองอื่อ นยิ มซอกนั ในตอนใกล้จะจบ หรือก่อนท่ีจะเลิกกำรซอ ช่ำงซอจะซอทำนองน้ี ซออวยพรให้เจ้ำภำพ ตลอดถึงแขกผู้ที่ มำร่วมในงำน และผู้ฟังทุกคน และบำงทีอำจเรียกซออื่อว่ำเป็น “ซอเร่ือง” เพรำะมีคำ ประพันธ์บทซอโดยใช้ทำนองซออื่อ เป็นเร่ืองเกี่ยวกับคำสอน นิทำนชำดก นิยำย เช่น ซอเรื่องเต่ำนอ้ ยอองคำ ซอไก่หนอ้ ยดำวี และนทิ ำนเรอ่ื งเล่ำตำ่ งๆ ละครซอสขุ ภำวะ ผแู้ ต่ง นำยอนนั ต์ เตชะระ ๑.เสียยำมมอกถงึ เวลำ ขำ้ จะปำสองคนนอ้ งปี้ จะปำไปขดั ไปสี หอื้ สขุ ภำพดีเหมอื นเดิม จะปำไปเกบ็ บะ่ ขดู หื้อสเู อำมำสระผม ยำมเมื่อป้อจำยมำดม เขำจะไดช้ มได้ชอบ 2.อัญชัญก่อสจี ำ้ ดงำม ขำ้ จะถำมหอ้ื มนั รอบครอบ กนั งำมปอ้ จำยจะชอบ จะไดด้ ดู แี บบปคี้ นงำม กอนวำ่ เฮำสะอำดสะอำ้ น ป้อจำยจะมำสงู สงิ บอกมำเหยี เตอ้ ะคำเอย้ แมย่ งิ ตำ๋ มหลกั ควำมจรงิ ห้อื แน่ 3. คำเอย้ คำแกว้ นอ้ งหล้ำ ป้จี ะบอกตำรำยำของคนแก่ สืบมำเจ้นปอ้ เจ้นแม่ กำ๋ นดแู ลร่ำงกำย เอำบำ่ ขำมเปียกขมิน้ มำขดั มำสรี ำ่ งก๋ำย บว่ ำ่ ขคี้ อกข้ีไคล จะออกง่ำยดำยเน่อปี้

4.ขดั ผิวหื้อเฮำงำมๆ หม่ันดแู ลตัวเก่ำ เพรำะสขุ ภำพของเฮำ มนั เปน็ สิ่งต้ีสำคญั ขีม้ กู ข้ตี ำ๋ นำ้ ลำย จะไปห้อื เปนิ้ ไดห้ นั หมนั่ เจด้ หมน่ั ล้ำงตึงวัน สูจะได้งำมแบบป้ี 5. ป้ีบวั รองนอ้ งจะยะจะได น้องบ่ไคแ่ ข็งแรงเต๋มต้ี เด๋วก่อเจ็บตอ้ งเจ็บหัวตน้ี ี่ รำ่ งกำยตึงบแ่ ขง็ แรง ป้ีมีสูตรลบั อะหยงั พอ่ ง บอกหอ้ื อน่ี ้องจะได้เข้มแข็ง รำ่ งกำ๋ ยจะไดม้ ีแฮง ยะเวยี กยะกำ๋ นได้พอ่ ง เดีย๋ วจะเลำ่ หอ้ื ฟงั เหยี กอ่ น 6. บ่ยำกเลยนอ้ งของปี้ กน๋ิ อำหำรหือ้ ตรงเวลำ หอ้ื สูหมัน่ พกั หม่ันผ่อน หื้อลดลงพ่องเตอ๊ ะหนำ อำหำรเผ็ดอำหำรเก็ม ตไ้ี หนดเี ต้ำตัวเกำ่ มนั บม่ หี ยุบมยี ำ จะมำแนะนำแตเ้ ล้ำ ตป้ี ลอดสำรพษิ นอนำย 7. มำฟงั อป่ี ้บี ัวคำ กนิ๋ มำกตึงบเ่ สียหำย หื้อสูกินผกั นอ้ งเนำ้ หอ้ื กิ๋นบำรงุ ตัวเกำ่ ผกั คะน้ำผัดกำด หื้อหมน่ั ออกกำลงั กำยเดด็ ขำด ผลไม้ดๆี มำกมำย ห้ือออกกำลังกำยตึงวนั ยดึ สำยยึดเสน้ สูตึงเกยหนั 8. สขุ ภำพแขง็ แรงแลว้ นอ ที 25 หัดมำยะพอ่ ง สสู องคนจะไปฟง่ั ประมำท บ่วำ่ จะวง่ิ จะเตน้ จำกอกจำกใจอ๋ นี่ ้อง เปน้ิ ออกทีวตี ึงวนั นอ้ งจะแต่งตัวจะได ตึงบ่งำมผ่องสดใส 9. อ้ปี ้ีน้องมีเรือ่ งสงใส จว้ ยแถลงไขกำนอ่ ไคห่ ้อื ปี้บอกน้องพอ่ ง ผอ่ เสือ้ ผ่อผ้ำของนอ้ ง นอ้ งขอวอนอ่ีป้ีนอนำย

10.เสื้อผ้ำของเฮำสำคญั เปน็ ส่ิงตห้ี ันแตน้ อ่ หื้อหมนั่ ซกั หมัน่ สีมนั ฟอก หือ้ สะอำดหมดงำมดี ซกั แลว้ กอ่ ต้องเอำมำรีด มำอบนำ้ อบน้ำหอม ปอ้ จำยไดก้ ิ๋นไค่ดมดอม อหี่ ล้ำตงึ สองจะไปฟั่งขข้ี ำด สูสองคนนนั้ ฟังปีเ้ หยี ก่อน 11.และมอี กี อย่ำงสำคญั สูต้องแปง๋ ใจดๆี จติ ใจของเฮำมนั บ่ได้พกั ผอ่ น บำบุญผอ่ งกำจะไดส้ ุขขี ห้ือหมั่นเขำ้ วัดเข้ำวำ จะยะอะหยังมันกอ่ ตึงงำ่ ย ถ้ำสภำพจติ ใจเ๋ ฮำดี มันก่อไดแ้ มน่ กอ่ อ่ปี ี้ นอ้ งตึงหุมงำนบันเทิง 12. สว่ นนอ้ งชอบฟังซอ อ่ีน้องตึงบ่ห่ำงเหิน ชอบฟ้อนชอบรำเตม๋ ตี้ นอ้ งยินดจี ้วยตลอด จว้ ยจำวบ้ำนจำวจอ้ ง เฮำตอ้ งรจุ ักจ้วยคนอื่น ถงึ แมจ่ ะบไ่ ดไ้ ด้เงนิ นอ้ งสองคนจะขยำยผลต่อไป ห้ือมสี ุขภำพแจ่มใส 13.พฒั นำตวั เกำ่ แลว้ นอ ชมุ ชนเฮำจะไดป้ ลอดโรค โอกำสต้ีปี้หยบิ ยน่ื เป้นิ ฮอ้ งพเี อม็ ซำวห้ำ จะไปแนะนำเพือ่ นบำ้ น มีผลตอ่ รำงกำยเฮำ ห้ือหำยจำกโรคจำกภยั บอกตงึ หมเู่ ปิ้นหมเู่ ขำ ขโ้ี ขข่ ยะยำ้ งกอ่ น 14. บเ่ ดว่ ฝ่นุ พิษก่อมี เปน๋ ฝุ่นลอยขึ้นจ้ันฟ้ำ สสส เปน้ิ ตงึ บ่ย่งิ หย่อน ต้องสวมหน้ำกำกอนำมยั หือ้ เฮำเตรยี มพรอ้ มน่อนำย ส่ิงตีส้ ำคัญห้อื เฮำลดเผำ จำกมอื ถือตงึ บ่เสยี หำย จะอยู่ต้ไี หนตงึ ฮขู้ ำ่ ว 15.เปน้ิ ตงึ ประกำศออกทีวี ห้ือข้อมลู สำคญั หยี กอ่ น งำ่ ยๆหอื้ เฮำโหลดแอ๊ป เชค็ ฝ่นุ ละอองได้หมดนอนำย

16.สุดทำ้ ยมันก่อถงึ เวลำ คำ่ มำขวำยมำนอ่ ป้ี เฮำห้ำคนจำ้ งซอมำนี่ จะลวดขอสฝู มำอภัย เป๋นจ้ำงซอรุ่นน้อง กำลงั ฝกึ ทอ่ งจำ๋ ไข ถำ้ มนั ผิดพลำดประกำ๋ นใด ขอปออภยั นอ้ ป้ี ตี้หนั ควำมสำคญั ทกุ ต้ี 17. ขอขอบคณุ รำชภัฏลำปำง ตไ้ี ด้สง่ เสรมิ หมูเ่ ฮำ ก๋ำนอำ่ นก๋ำนเขยี นสำคญั แตป้ ้ี สนบั สนุนงบประมำนจำกเขำ ต้ีขำดบ่ได้ สสส ไดพ้ ัฒนำก๋ำนเขยี นก๋ำนอำ่ น มำหือ้ โรงเรยี นเฮำ ขอขอบคณุ ก้คู นก้ทู ำ่ น วันนจี้ ะขอลวดวำงเพลง 18.หมเู่ ฮำโรงเรยี นบ้ำนดง กำอู้ยงั บก่ ล้ำบ่เก๋ง ตไ้ี ด้มำฟงั ซอของเฮำนน้ั ขอหยดุ บรรเลงเหยี กอ่ น วำงเพลง เป็นจ้ำงซอรนุ่ ใหม่ สดุ ท้ำยจะขอวำงเพลง

บทอ่ำนเสริมสขุ ภำวะ ย่เี ปง็ ล้ำนนำ ในช่วงบ่ำยของวนั นี้ คณุ ครูประจำชนั้ ได้ส่งั ให้นักเรียน ทุกคน ได้ฝกึ ทำกระทงจำก ต้นกล้วยและใบตอง เพรำะวันน้ีตรงกับวันลอยกระทง และคุณครูประจำชั้นยังบอกดว้ ย ว่ำให้นักเรยี นนำกระทงทท่ี ำในวันนี้ไปลอยในแม่นำ้ เพ่ือขอขมำเจำ้ แมค่ งคำ หลังเลิกเรียน ม่ำนแก้วได้รีบกลับบ้ำนทันที เพรำะแม่บอกม่ำนแก้วก่อนไป โรงเรียนว่ำแม่จะพำม่ำนแก้วไปลอยกระทงและปล่อยโคมลอย ซ่ึงม่ำนแก้วรู้สึกต่ืนเต้น มำกเพรำะยงั ไมเ่ คยได้สัมผสั กบั โคมลอยของจรงิ เลย พอม่ำนแก้วมำถึงบ้ำนก็รีบทำกำรบ้ำน อำบน้ำและทำนอำหำรเย็น ซ่ึงมีพ่อและ แม่ทำนอยูด่ ว้ ยจงึ อดหัวเรำะให้กับควำมตนื่ เต้นของม่ำนแก้วไม่ได้ พอทำนอำหำรเสร็จทุกคนก็ไดอ้ อกเดินทำงไปยงั งำน ‘ยเ่ี ป็ง’ โดยอำเภอได้จดั ขึ้นในทุกๆ ปี

“โอโ้ ห บนทอ้ งฟำ้ สวยจงั เลยคะ” ม่ำนแก้วมองดทู ้องฟ้ำในยำมค่ำคืนอย่ำงตื่นเต้น “ใช่จ๊ะ บนท้องฟ้ำมีพระจันทร์ดวงโต และโคมลอย ลอยอยู่เต็มท้องฟ้ำ”แม่บอก ม่ำนแก้วในขณะท่ีทั้งสองคนกำลังปล่อยกระทงที่ทำจำกต้นกล้วยและใบตองลงสู่แม่น้ำ ม่ำนแก้วรู้สึกดีใจและภูมิใจอย่ำงบอกไม่ถูก เมื่อเห็นกระทงของตนเองลอยเด่นอยู่กลำง แมน่ ้ำ “มำแล้วจ๊ะ วันน้ีเรำจะปล่อยโคมลอยกัน” พ่อเดินมำหำแม่และม่ำนแก้ว ในมือ พ่อไดถ้ อื ชุดโคมลอยมำด้วย พอ่ ได้เร่มิ จดุ ไฟท่ตี รงฐำนทที่ ำจำกไม้เป็นวงกลม แม่และมำ่ น แก้วชว่ ยกนั ถอื ตวั โคมทที่ ำจำกกระดำษสำ เพ่ือไมใ่ ห้กระดำษโดนไฟทพ่ี ่อจดุ รอสักพักตวั โคมก็เร่ิมมีควันเข้ำไปอยู่และเร่ิมท่ีลอยขึ้น โดยพ่อ แม่ และม่ำนแก้วยังไม่ปล่อยให้โคม ลอยข้นึ พ่อได้บอกใหท้ กุ คนอธฐิ ำนกอ่ นปลอ่ ยโคมลอย จำกน้นั ทกุ คนกป็ ลอ่ ยโคมให้ลอย ขน้ึ บนทอ้ งฟ้ำ ช่ำงเป็นภำพท่สี วยงำมเหลอื เกนิ แม่พำม่ำนแก้วเดินเท่ียวในงำน ‘ย่ีเป็ง’ ที่มีทั้งชิงช้ำสวรรค์ รถรำง ปำลูกโป่ง และเครื่องเล่นท่ีเด็กๆชอบอีกมำกมำย แม่เห็นม่ำนแก้วมีควำมสุขมำก โดยสังเกตจำก ใบหน้ำม่ำนแก้วและเสียงหัวเรำะท่ีได้เล่นเครื่องเล่นต่ำงๆภำยในงำน ก่อนกลับบ้ำนพ่อ แม่ และมำ่ นแก้ว ไดไ้ ปไหวพ้ ระทีว่ ัดก่อนเขำ้ บ้ำน

พอกลับมำถึงบ้ำนก็เป็นเวลำดึกพอดี แม่จึงต้องให้ม่ำนแก้วเข้ำนอน เพรำะพรุ่งนี้ ม่ำนแก้วต้องไปเรียนหนังสือ แต่ม่ำนแก้วก็ยังไม่ง่วง จึงขอให้แม่เล่ำเร่ืองก่อนนอนให้ฟัง แม่จึงได้เล่ำเรอื่ ง‘ประเพณียเ่ี ปง็ ’และกำรปล่อยโคมลอย ให้ม่ำนแก้วฟัง “ประเพณียี่เป็ง ก็คือประเพณีลอยกระทงแบบล้ำนนำ โดยคำว่ำ ยี่ แปลว่ำ สอง ส่วนเป็ง แปลว่ำ เพ็ญ หรือคืนพระจันทร์เต็มดวง ซ่ึงหมำยถึงประเพณีในวันเพ็ญเดือน สองของชำวล้ำนนำ ซง่ึ ตรงกบั เดือนสบิ สองของไทยไงละจะ๊ ส่วนกำรปลอ่ ยโคมลอยน้ันก็ เป็นองค์ประกอบท่ีสำคัญอย่ำงหน่ึงในประเพณียี่เป็งเป็นกำรปล่อยเครำะห์กรรมท่ีไม่ดี ต่ำงๆ ให้ออกจำกชีวิต และกำรปล่อยโคมลอยก็ยังถือเป็นกำรบูชำเทพธิดำบนท้องฟ้ำ ด้วยนะจ๊ะ” พอแม่พูดจบก็เห็นม่ำนแก้วหลับไปแล้ว แม่จึงห่มผ้ำให้ม่ำนแก้วก่อนเดินไป ปิดไฟ

อธิบำยเพม่ิ เตมิ ควำมรู้ ประวัติโคมลำ้ นนำทป่ี ระดับในงำนยเี่ ป็ง โคม เป็นชื่อของเมืองโบรำณในเชียงรำยชอ่ื วำ่ \"สวุ รรณโคมคำ\" โคมใชเ้ ปน็ เครื่อง สักกำระและใช้ส่องแสงสว่ำงอันเก่ำแก่ของคนในภำคต่ำงๆ ใช้กันทั่วทุกภำค แต่สำเนียง จะแตกตำ่ งกนั ไป ภำคเหนือจะเรยี กวำ่ \"โกม\" ท่มี า www.thairath.co.th โคมไฟล้ำนนำ หรือ โกมล้ำนนำ เป็นงำนหัตถกรรมพ้ืนเมืองจำก ภูมิปัญญำ ของบรรพบุรุษทส่ี บื อทอดต่อกันมำ และไดถ้ ่ำยทอดจำกรุ่นสู่ร่นุ เพอ่ื ให้คงอย่สู บื ต่อกันมำ จนถงึ ปัจจุบนั ในภำคเหนือ ดว้ ยเหตุทกี่ ำรดำรงชวี ติ ผูกพนั กับศำสนำ กำรสรำ้ งผลงำนทำง ศิลปะจึงมีแรงบันดำลใจจำกควำมศรัทธำ ปัจจุบันชำวล้ำนนำนิยมนำมำใช้ในงำน พิธีกรรมต่ำงๆ โดยเฉพำะในงำนประเพณี ย่ีเป็ง หรือประเพณีลอยกระทง นิยมจุดโคม ค้ำง หรือโคมที่ติดแขวนไว้บนท่ีสูง ทำด้วยไม้ไผ่และกระดำษ สร้ำงเป็นโคมทรงกลมหัก มมุ เรยี กว่ำ \"โคมรงั มดสม้ \" ใชป้ ระดับตกแต่งมีเทียนและประทีปเพ่ือเปน็ กำรสกั กำระบูชำ พระพุทธเจ้ำ ในคืนวันเพ็ญเดือนสิบสอง(ย่ีเป็งล้ำนนำ) และเช่ือว่ำเป็นกำรบวงสรวงพระ เกษแก้วจุฬำมณีบนสรวงสวรรค์ ซ่ึงถือว่ำเมื่อได้กระทำเช่นน้ีแล้ว แสงประทีปจำก โคมจะช่วยส่งประกำยให้กำรดำเนินชีวิตเจริญรุ่งเรือนอยู่เย็นเป็นสุข ชำวล้ำนนำจึงนิยม ปลอ่ ยโคมไฟขนึ้ ฟำ้ และจดุ ประทปี ตำมบำ้ นเรอื น ในปัจจุบันมีกำรประยุกต์ใช้โคมไฟมำทำเป็นเครื่องประดับตำมอำคำรบ้ำนเรือน และสถำนท่ีต่ำงๆ เพื่อควำมสวยงำม อีกทั้งยังช่วยสืบสำนและอนุรักษ์เอกลักษณ์งำน หตั ถกรรมโคมล้ำนนำให้คงอยูส่ บื ไป

คำศัพท์ คำศพั ท์นำ่ รู้ในกจิ กรรม กระทง ขอขมำ ควำมหมำย ภำชนะสำหรบั ใส่ของบชู ำสำหรบั ลอยนำ้ ในประเพณี โคมลอย ลอยกระทง พระแมค่ งคำ แสดงกำรยอมรบั ผิดในควำมผดิ ทีไ่ ด้กระทำ อธษิ ฐำน กำรล่วงเกิน อีกฝำ่ ยหน่ึง ซึ่งเป็นผใู้ หญก่ วำ่ ช่ือเครอ่ื งตำมไฟชนิดหนง่ึ ทจ่ี ดุ ไฟแลว้ ปลอ่ ยใหล้ อยไป ในอำกำศ เทพเจำ้ ประจำแมน่ ำ้ ตั้งจติ ปรำรถนำ อำ่ นประโยค - ฉนั ปล่อยโคมลอยในวันลอยกระทง - แมไ่ ปหำใบตองมำทำกระทง - ฉันอธษิ ฐำนกบั พระแมค่ งคำวำ่ ขอให้ฉันโชคดี

แบบฝึกหัด เสรมิ ทกั ษะภำษำไทย คำชีแ้ จง จงระบำยสรี ปู ภำพคำคล้องจองจำกคำศัพทท์ ี่กำหนดให้ (๑๐ คะแนน) ตวั อยำ่ ง ชำวไร่ ตำปี ไถนำ ปลำร้ำ ชั่วนำ ไกม่ ำ ทไ่ี หน ๑. ลำไย ๒. หมไู ป

๓. อย่ำงย่ิง ปรีดำ ยินดี หฟู ัง ดูตำ ๔. เขยี นอำ่ น กำรบ้ำน ตำดู ๕. ๕ ใฝเ่ รียน ๖. ๕ บำ้ นนำ อำหำร ของเรำ

๗. ใสข่ อง ของฉัน สวยจัง กลำ้ หำญ ๕ หวั ใจ ลอื ชำ ไปไกล ๘. ๕ สฟี ้ำ ๙. ๕ เล่ืองชอ่ื ๑๐. ๕ ตน้ สำย ปลำยเหตุ ตน้ ไม้

เรยี นรกู้ ิจกรรมที่ ๓ เรียนรูท้ ำนองซอลอ่ งน่ำน(กำ๋ ย) ทำนองน่ำนก๋ำย ทำนองน้ใี ช้ซอเข้ำปี่ เปน็ ทำนองซึ่งมกี ำรประยุกตม์ ำจำกทำนองลอ่ ง นำ่ น และทำนอง ลับแลง ของทำงจงั หวัดน่ำน ซอทำนองนำ่ นกำ่ ยในระบบปน่ี ี้ เป็น ทำนองทมี่ ีควำมออ่ นช้อย และกำรซอนน้ั ช่ำงซอจะใชก้ ำรทอดเสยี ง โดยสรอ้ ยตอนจบบท ซอบทหนงึ่ ช่ำงซอจะรอ้ งสรอ้ ยวำ่ “โอแ่ ลนอ...แลนอ...นอ้ งเฮย” ซ่ึงเปน็ เอกลกั ษณข์ อง ซอน่ำนก่ำยโดยเฉพำะ ซอทำนองนำ่ นกำ๋ ยไดร้ บั ควำมนยิ มอยำ่ งแพร่หลำยในกำรขบั ซอป่ี โดยเฉำะจงั หวดั เชียงรำย เชียงใหม่ แตใ่ นจงั หวัดแพร่ไมม่ ีผู้นยิ มขบั ซอทำนองน้ีมแี ตค่ ณะ อนุรกั ษ์ศิลป์ของ อ.ประหยัด วลั ลังกำ ที่นำเอำกำรขับซอทำนองน่ำนกำ๋ ยมำใชซ้ อใน จังหวัดแพร่ เป็นวงแรก ซอนำตำ๋ เมยี หลวง ศิลปิน เพญ็ ศรี ..นำ้ หล่ังยอ้ ย.ปังลงสองต๋ำ. ผัวเจำ้ ผวั จ๋ำ.ยงั บม่ ำบ้ำน. ไปอยูต่ ไี้ หน..ปอ้ สำยดอกปำ้ น. บป่ ๊ิกมำบำ้ น.หำลูกหำเมยี ... ขำ้ วแลงแก๋งมอื้ .ดำไว้บดู เสยี . บ่สงสำรเมีย.ตัง้ ต๋ำรอถ้ำ. เสยี งนำฬิกำ๋ .ตหี๋ ้ำแถมแลว้ ... ผวั หนีไปควง.แอ่วกบั เมยี นอ้ ย. ฝนตกฟ้ำฮอ้ ง.ลมลอ่ งลมหลวง. ไกวอ๋ ลู่ กู นอ้ ย.ยงั ต๋ัวแดง.แดง. เมียหลวงอยูห่ ลัง.นัง่ น้ำตำ๋ ยอ้ ย. เกิดมำเปน๋ แดง.ปอ้ บเ่ กยอุ้ม. ปอ้ เจำ้ ใจ๋ฮ้ำย.อย่ไู ปกนิ๋ แหนง. เขำไปตกหลุม.เสน่หเ์ มียนอ้ ย. ผวั บ่เอ็นดู.เจำ้ จ้ไู กแ่ จ้. เมียฮกั ผัวแต้.ตวยใจ๋กูฮ้ อย... เมยี ก๊กเมยี เก๊ำ.นอนเฝ้ำประต.ู๋ ผวั เป็นดำวลอย.เมียนอ้ ยเปยี งข้ำง. อย่กู น๋ิ กนั๋ มำ.ปญั หำจ่วยแก้. ไดผ้ วั เจำ้ จู้.นอนถำ้ หนำ้ จ๋อย. ไปกอดเอวบำง.นอนคำ้ งบังกะโล...

เมยี หลวงใจพ๋ ระ.ผัวเลยไดใ้ จ.๋ แอว่ วำดลวดลำย.ควงสำวเปล่ยี นหนำ้ . นง่ั สวนอำหำร.ภตั ตำคำร.รำ้ นก้ำ. เอำใจอ๋ ห่ี ลำ้ .วำงทำ่ ใหญโ่ ต... เมยี ขอสตำงค์.เสยี งดังโมโห. ปำสำวแอ่วโชว์.เต่ำใดบอ่ ัน้ . เป๋นรอ้ ยเป๋นปนั .นนั้ ยังนงั่ ..ยิ้ม... เปอื่ นญงิ แกม้ ยวง.ตย่ี อมเป๋นเมียนอ้ ย. น้ำเหล้ำรำ้ นกำ้ .คอื น้ำตำ๋ เมียหลวง. กรรมเวรห้ำรอ้ ย.เป่ือนเหยฮูค้ ิง. กรำบไหว้วงิ วอน.อธุ รณก์ ำถอ้ ย. เป่อื นอยำ่ แย่งชิง.ผวั ของจำวบ้ำน. หนั ใจ๋กนั๋ เตอ๊ ะ.อก้ ลกู ผู้หญิง. เอน็ ดูสงสำร.เมียหลวง.เตอ๊ ะน้อง. เป่ือนญงิ แกม้ ยวง.ต่ยี อมเป๋นเมียนอ้ ย. กรรมเวรหำ้ รอ้ ย.เปือ่ นเหยฮคู้ ิง. น้ำเหลำ้ รำ้ นกำ้ .คอื นำ้ ตำ๋ เมยี หลวง. เปอื่ นอยำ่ แย่งชงิ .ผวั ของจำวบำ้ น. กรำบไหวว้ ิงวอน.อธุ รณก์ ำถ้อย หนั ใจก๋ ๋ันเตอ๊ ะ.อ้กลกู ผู้หญงิ . เอ็นดสู งสำร.เมียหลวง.เต๊อะนอ้ ง... บทซอตลก นำยอนนั ต์ เตชะระ อยมู่ ำตงึ วนั ขำ้ เจ้ำไคม่ ผี วั ไค่มคี รอบครัวกับเป้ินพอ่ งเจำ้ มำตดิ ตดั๊ ตว๋ั บ่งำมแตเ้ ลำ้ ผ่อเขำ้ ผอ่ เขำ้ ตงั ไดก่อบง่ ำม ผิวพรรณรปู ร่ำงหุ่นฮำ่ งเหมอื นกน๋ั ผ่อหยัง่ ไม้หน้ำสำมต้เี ปน้ิ ฟำดเขำ้ หยังมำนอ้ ยอกนอ้ ยใจ๋แต้เลำ้ โอ้แหละนอแหละนอแบบนน้ั ส่วนตวั๋ นอ้ งน้ันรำ่ งกำยบเ่ ขม้ แขง็ บม่ ีเร่ียวแรงยะจะไดดีเจำ้ เจ็บตอ้ งเจบ็ หัวมีหมดแต้เลำ้ เป๋นวิบำกข้ำเจ้ำเกดิ มำเปน๋ คน ไปตังไดเป้นิ กอ่ เพยี กจน๋ นอ้ งสบั สน ยะจะไดดีอป่ี ้ีคำเอ้ย นอ้ งตึงไค่ตำ๋ ยไปจำกโลกน้ี โอ้แหละนอไคต่ ๋ำยจำกโลกนี้ ฟงั่ ไค่ต๋ำยเต้อื อี่หลำ้ ตงึ สอง เดียวป้บี วั รองจะบอกหอื้ อหี่ ลำ้ ถ้ำสไู คง่ ำม แขง็ แรง เกง่ กล้ำ หมอบอกปวี้ ่ำหื้อหมั่นออกกำลงั กำย เรมิ่ จำกฟอ้ นจำกรำตึงบเ่ สียหำย ฟอ้ นเล็บ นอนำยมนั ตงึ ไดเ้ น่อเจำ้ ทำรำ่ งกำยเฮำหอื้ แข็งแรงสดช่นื โอ้แหละนอแหละนอแบบนนั้

บทอ่ำนเสริมควำมร้สู ุขภำวะ แอว่ กำดนดั บำ้ นเฮำ “อ้ำวต้นหอมกลับจำกโรงเรียนมำแล้วหรอจ๊ะ”แม่ถำมเมื่อเห็นต้นหอมเดินเขำ้ มำ ในบ้ำน “คะ่ ”ตน้ หอมเดินก้มหน้ำก้มตำและกระวนกระวำยใจ “ตน้ หอมเปน็ อะไรไป ทำไมถงึ ตำแดงเหมอื นจะรอ้ งไหแ้ บบน้ี” “กล่องดินสอท่ีคุณแม่ซ้ือให้หนูมันหำยไปค่ะ” ทันใดน้ัน น้ำตำของต้นหอมก็ไหล ออกมำไม่หยุด “ไมเ่ ปน็ ไรหรอกลูก เดย๋ี วคอ่ ยไปซื้อใหม่กไ็ ดน้ ะ อย่ำรอ้ งเลยเดก็ ดีของแม่” บ่ำยวันอำทิตย์ต้นหอมและคุณแม่กำลังช่วยกันปลูกดอกไม้ที่สวนหลังบ้ำน ติงตอ่ ง ติงต่อง เสียงกร่ิงดงั ท่หี นำ้ บำ้ น “ใครมำทหี่ น้ำบ้ำน ต้นหอมออกไปดสู ิลูก” “ได้คะ่ คุณแม่ เด๋ียวหนูจะไปดใู หน้ ะคะ”แล้วตน้ หอมก็เดินไปเปดิ ประตูดวู ่ำใครมำ “อ้ำว แก้มใส สวัสดจี ้ะ มีธุระอะไรรเึ ปลำ่ จ๊ะ เข้ำมำข้ำงในบำ้ นฉันกอ่ น” “สวัสดจี ะ้ ต้นหอม พอดวี ่ำฉันทำกำรบ้ำนวิชำภำษำไทยไมไ่ ด้ กเ็ ลยอยำกจะให้เธอ ชว่ ยสอนฉนั หน่อย” “ได้เลยจ้ะ เด๋ียวฉันจะสอนกำรบ้ำนให้แก้มใสนะ”แล้วท้ัง ๒ คน ก็เดินไปน่ังทำ กำรบำ้ นทสี่ วนหลงั บ้ำนของต้นหอมซึง่ มตี ้นไม้ที่ร่มร่นื มำก ดอกไม้หลำกหลำยสีทีค่ ณุ พ่อ ของต้นหอมปลูกไว้หลังบ้ำนก็กำลังเบ่งบำน และขณะนั้นคุณพ่อของต้นหอมก็กำลังรด น้ำต้นไม้ และร้องเพลงไปด้วยอย่ำงเพลิดเพลินใจ “เด็กๆ เสร็จแล้วมำกินข้ำวเย็นกันนะจ๊ะ แม่ทำกับข้ำวไว้เยอะแยะเลย แม่ทำเผอ่ื แก้มใสด้วยนะจะ๊ ” “หนูเกรงใจ ไม่เป็นไรหรอกค่ะคุณแม่”คุณแม่อมย้ิมแล้วพูดต่อว่ำ “อย่ำเกรงใจ เลยแกม้ ใส มำๆลกู ทำนข้ำวกนั ฝีมอื แม่ เองนะ”

“ขอบคุณค่ะ” แก้มใสพูด ระหว่ำงที่ทุกคนกำลังน่ังกินข้ำวฝีมือคุณแม่ของ ตน้ หอมอย่ำงเอร็ดอร่อย ต้นข้ำวกไ็ ด้พดู ข้ึนว่ำ “แก้มใส ว่ำงไหม ตอนเย็นวันอำทิตย์หน้ำบ้ำนของฉันจะมีตลำดนัดด้วย วันนี้เรำ ไปเดินเที่ยวกันไหม ฉันอยำกได้กล่องดินสออันใหม่ กล่องดินสออันเก่ำของฉันมัน หำยไป” “ได้จ๊ะ เดย๋ี วฉันจะไปเปน็ เพอ่ื นเธอนะ แตฉ่ นั ขอโทรศพั ท์บอกคุณแม่ก่อน ทำ่ นจะ ไดไ้ ม่เป็นห่วง” “อย่ำกลับดึกนะลกู ”แม่แก้มใสพูด “ค่ะคุณแม่ ซ้ือเสรจ็ แลว้ หนูจะรีบกลบั บ้ำนนะคะ” พอต้นหอมและแก้มใสกนิ ขำ้ ว เสร็จท้งั ๒ คน ก็พำกนั เดนิ เท่ียวตลำดนดั ตลำดนดั บำ้ นเรำจะมีในวนั จนั ทร์ตงั้ อยูใ่ นหม่บู ้ำนหนองปำ่ ตึง พอ่ ค้ำแมค่ ้ำเป็นคน พ้นื เมือง ชนเผ่ำกะเหรีย่ งที่อำศยั อยใู่ นอำเภอ

ยำมเย็น ถนนที่เคยคลำคล่ำไปด้วยรถก็จะกลำยเป็นลำนคนเมืองที่ถูกแทนที่ด้วย สินค้ำทำมือ หัตถกรรมพ้ืนบ้ำนหลำกหลำยชนิดวำงขำยอยู่ตลอดสองฝั่งอำทิ ผ้ำทอ เคร่ืองเงิน ไม้แกะสลัก ภำพเขียน ผลิตภัณฑ์จำกชำวไทยภูเขำไปจนถึงงำนศิลปะ สมัยใหม่ ที่ให้เลือกซื้ออย่ำงจุใจหำกเดินไปเร่ือยๆน้ัน ยังอำจได้ชมกำรแสดงของศิลปิน และนักแสดงสมัครเล่น ท่ีมำร้องมำรำให้ได้ชมกันอย่ำงสนุกสนำน ตำมจุดต่ำงๆบนถนน และบริเวณลำนอนุสำวรีย์สำมกษัตริย์ หำกท้องหิวก็สำมำรถซ้ือหำอำหำรพื้นเมืองและ ขนมตำ่ งๆ เคย้ี วเลน่ เพลนิ ๆ ไปได้อรรถรสของกำรเดนิ เทยี่ วตลำดนดั “เจอแล้ว กล่องดินสอท่ฉี ันอยำกจะได้”ต้นหอมพูด “สวยจงั เลย”แก้มใสพูด “ซ้ือเสร็จแล้วเรำพำกันกลบั บ้ำนกันเถอะแก้มใส เด๋ียว พ่อแม่เรำจะเป็นห่วง ว่ำ แตว่ ำ่ วนั นฉ้ี ันสนุกจังเลย ขอบคุณนะแกม้ ใสทีม่ ำเปน็ เพื่อน” “ฉันกส็ นุกเหมือนกันฉันชอบบรรยำกำศแบบนี้จังเลย มีกำรรอ้ งเพลงพ้ืนเมอื งดว้ ย ถำ้ ว่ำงๆเรำมำเที่ยวกันอีกนะตน้ หอม” “ได้เลยจ้ำ เรำกลับบ้ำนกนั เถอะ แมข่ องแก้มใสมำรอรับอยทู่ บ่ี ำ้ นฉันแลว้ ”แล้วท้ัง สองคนก็จูงมอื กันเดนิ กลบั บำ้ น

อธบิ ำยเพมิ่ เติมควำมรู้ ชำติพนั ธ์ุกะเหรย่ี ง กะเหรี่ยงเป็นชนเผ่ำที่จัดได้ว่ำมีหลำยเผ่ำพันธุ์ หลำยภำษำ มีกำรนับถือศำสนำที่ ต่ำงกัน แต่กะเหรี่ยงด้ังเดิมจะนับถือผี เช่ือเรื่องต้นไม้ป่ำใหญ่ ภำยหลังหันมำนับถือพุทธ คริสต์ เป็นต้น กะเหร่ียง มีถ่ินฐำนตั้งอยู่ท่ีประเทศพม่ำ แต่หลังจำกถูกรุกรำนจำก สงครำม จึงมีกะเหร่ียงท่ีอพยพเข้ำมำอำศัยอยู่ประเทศไทย กะเหรี่ยงท่ีอำศัยอยู่ใน ประเทศไทย แบ่งออกได้เป็น 4 ประเภท แบ่งออกเป็นกลุ่มย่อย กะเหรี่ยงสะกอ หรือที่ เรียกนำมตวั เองว่ำ ปำกะญอ หมำยถึงคน หรือมนุษยน์ ั้นเอง กะเหรี่ยงสะกอเป็นกลมุ่ ที่มี จำนวนมำกท่ีสุด มีภำษำเขียนเป็นของตนเอง โดยมีมิชชันนำรีเป็นผู้คิดค้นดัดแปลงมำ จำกตัวหนังสือพม่ำ ผสมภำษำโรมัน กลุ่มน้ีหันมำนับถือศำสนำคริสต์เป็นส่วนใหญ่ กะเหรี่ยงโปร์น้ันเป็นกลุ่มท่ีค่อนข้ำงเคร่งครัดในประเพณี อำศัยอยู่มำกท่ีอำเภอแม่สะ เรียง จังหวดั แม่ฮ่องสอน อำเภออมกอ๋ ย จังหวัดเชยี งใหม่ และแถบตะวันตกของประเทศ ไทย คือ กะเหรี่ยงบเว อำศยั อยู่มำกที่อำเภอขุนยวม แมฮ่ อ่ งสอน สว่ นปะโอ หรอื ตองสูก็ มอี ยบู่ ้ำง แต่พบน้อยมำกในประเทศไทย

คำศัพท์ คำศัพทน์ ำ่ รใู้ นกิจกรรม กม้ หน้ำก้มตำ กระวนกระวำย ควำมหมำย กำรกระทำโดยไม่มองดสู ง่ิ อื่น เกรงใจ วุน่ วำยใจ, แสดงอำกำรวุน่ วำย ไม่เปน็ สขุ คลำคลำ่ ไมอ่ ยำกจะใหผ้ อู้ นื่ รู้สกึ ลำบำกเดือดรอ้ นรำคำญใจ จใุ จ จำหนำ่ ย ไปหรอื มำเป็นจำนวนมำก พลำด มำกจนเป็นที่พอใจ ผลติ ภัณฑ์ ขำย, จ่ำย เยือน ไม่ตรงท่ีหมำย เสยี โอกำส รม่ ร่ืน สง่ิ ทท่ี ำข้ึน ไปสหู่ ำ, เยีย่ ม เลือกสรร มีรม่ เงำของตน้ ไมใ้ หญ่ ๆ ท่ที ำใหเ้ กิดควำมรืน่ รมย์ อรรถรส ใจ พิจำรณำคัดเอำแตส่ ิง่ ทด่ี ี ๆ รสแหง่ ถ้อยคำ อ่ำนประโยค - รำ้ นก๋วยเต๋ยี วท่ีนใ่ี หป้ ริมำณที่จใุ จมำก - มะมว่ งรำ้ นนผี้ ลสวยเพรำะถกู เลือกสรรมำแล้ว - ตน้ ไมใ้ หค้ วำมรม่ รน่ื แก่โลกของเรำ - ร้ำนขำยของชำจำหน่ำยสิน้ ค้ำหลำยชนิด

แบบฝกึ หดั เสริมทักษะภำษำไทย ชวนกนั สำรวจ ๑. ให้นกั เรียนร่วมกนั สำรวจสินค้ำทพ่ี บในตลำดนัดในทอ้ งถนิ่ ของตนเอง ชวนกันเขยี น ใหน้ ักเรยี นเขยี นเรียงควำมเร่อื ง ตลำดนดั บำ้ นฉัน และนำมำเสนอหนำ้ ช้ันเรียน ชวนกันทำ ใหน้ กั เรียนรวมกลมุ่ กนั เพอ่ื นำสินคำ้ ท่ีมใี นท้องถ่ินมำนำเสนอในชนั้ เรียนและนำไป ขำยที่ตลำดนัด

เรยี นรกู้ จิ กรรมที่ ๔ เรยี นรูท้ ำนองละมำ้ ย ทำนองซอละม้ำย เป็นทำนองที่ใช้ซอต่อจำกทำนองจะปุ ลักษณะกำรขับซอ ใกล้เคียงกับซอทำนองจะปุ แต่มิได้หมำยควำมว่ำจะคล้ำยหรือเหมือนกันเลยทีเดียว เน่ืองจำกทงั้ สองทำนองน้มี ีกำรเน้นเสียงทีแ่ ตกต่ำงกนั เนน้ จังหวะเร็วและซอแบบหยำบๆ แมค่ รบู ัวซอน ถนอมบญุ (เมืองปำ๊ ว) ครูซอและครูภมู ปิ ญั ญำไทยรุ่นท่ี 1 ไดใ้ หค้ วำมหมำย ของทำนองจะปุและละม้ำยไว้วำ่ “ซอทำนองละม้ำยเปรียบกับกำรลำบเนื้อหมู ส่วนกำร ซอทำนองจะปุเหมือนกับกำรซอยเน้ือหมู” ซึ่งสำมำรถอธิบำยคำเปรียบเทียบดังกลำ่ วได้ คือ กำรซอทำนองละม้ำยจะซอในทำนองที่หนัก และค่อนข้ำงจะคำสม่ำเสมอ ไม่อ่อน ช้อยจนเกินไป มีลักษณะซอทำนองที่แข็งแบบปำนกลำงถึงหนักมำก ข้ึนอยู่กับตัวของผู้ ขับซอ แต่จำกกำรสัมภำษณช์ ่ำงซอแล้วผูศ้ ึกษำพบว่ำ ส่วนใหญจ่ ะนิยมซอทำนองละม้ำย มำกกว่ำซอจะปุเพรำะว่ำ ให้จังหวะและควำมสนุก มำกกว่ำกำรซอจะปุ ทำให้ผู้ฟังรู้สึก ไปกับกำรขับซอทำนองละม้ำย ในส่วนของกำรศึกษำกำรขับซอในจังหวัดแพร่ บรรดำ ช่ำงซอจะรูจ้ กั กำรขบั ซอในทำนองละม้ำยในชอื่ ซอเหลยี้ ง ซง่ึ นยิ มเรียกกนั ในจังหวดั แพร่

บท ๑ ตุ๊กอก๊ ตุก๊ ใจ๋ เพลงซอ กำ้ ยผวั ขีเหลำ้ ไดผ้ ๋วั ข้เี หลำ้ บ่อฮเุ ปน๋ ก๋ำ ชวนพิศ เชยี งตำ ต๋อนเอำกั๋นใหม่ บำ่ กองอย่ตู วยกัน๋ เมนิ ไป ไผจะเหมอื นข้ำเจำ้ หัวใจ๋ขมขืน่ เจ้ำตงึ วำ่ บ่ไหว ฮ้องแมเ่ มยี ต่ืน เป๋นเวรอนั ใด เลกิ กำ๋ นเลกิ งำน ก่อหวั ใจ๋สดชนื่ หยง่ั กบั เป๋นเศรษฐี ผวั๋ เริ่มออกลำย บ่ำทลี ูกไห้ ปกิ เขำ้ บ้ำนดึกดกึ ดนื่ ๆ มอ๊ กสิบมอ๊ กซำว ว่ำน้องจ๋ำพี่เมำ กินเหล้ำหยง่ั เสยี่ แว่ฮน่ั แวน่ ี่ ต่ำทขี ้ำวสำร มีเงินเต็มกระเปำ๋ กิ๋นซำลำเปำ บท ๒ มำว่ำฮอื่ เมยี ยังบม่ เี งินฮ้อื มันหย่งั มำเจบ็ เช็ดเหงื่อปอบต่ ัน ทีซ้ือก๋นิ เหล้ำ ยังบ่มีเงินซอื้ แปะเปิ้นเป๋นสำย เงินเกบ็ จะเอำไหนมำมี บ่ฮู้จกั เก็บ ยงั บ่ได้ใส่ฮำ้ ในหัวอกหวั ใจ ใสน่ ำ้ แข็ง โซดำ มนั ขวดเต้ำใด กนิ หยัง่ อำเฮีย ตำมหมฮู่ ้ำนกำ้ บเ่ หลอื แกงปี๋ มำก๋นิ เหล้ำแดง อย่ตู ูบน้อยมุงคำ

กำ๋ สมำชกิ ฮื่อไปจ่ำยเดอื นหน้ำ ก่ำไฟฟำ้ ยงั บ่ไดไ้ ปเสยี ก่ำหวยยังบไ่ ด้ไปเคลยี ร์ บ่ำหนั ใจเ๋ มียบไ่ ดน้ ่งุ ได้ยอ้ ง เสือ้ สำมผนื ใส่ได้ปีป๋ำย เต่วตี้ซอ้ นตง้ั ใน จนได้จ๊อกหนงั วอ้ ง บท ๓ เงนิ เดือนออกมำ หมดละหมดลึง้ เหม็นขีห้ ำ่ ตงึ้ ตึ้ง ตึงไขห้ นไี กลไกล ตีผ่ อ่ กระเป๋ำ เหลือใบซำวสองใบ เสีย้ งอกเสย้ี งใจ ไข้ไหไ้ ขฮ้ ้อง ผัวเป้นิ บก่ นิ๋ เหล้ำก๋นิ ยำ ป๊ิกเขำ้ บ้ำนมำ อู้จำ๋ จ๋ำนอ้ งนอ้ ง ผ่อผวั เฮำ แปง๋ หัวยีซอ้ งปอ้ ง ซำ้ ไวห้ นวดว้อง ฮอ้ งเพลงเป๋นลำย เฮำตงึ อ้ำงตึงอวด ผอ่ ผวั เปิน้ น้ำลำยยอ้ ยเปน็ สำย ผวั เฮำกำขวด เมอ่ื เจำ้ ลุกขวำย เม่อื แลงชอบเมำ นอนตำยอยูบ่ ำ้ น ก๋ำนงำนบ่ไป กิ๋นข้ำวงำยก็แบกหมอน นอนหลับลุกขวำย วำ่ บ่ำอ้ำยหมอนกำ้ น เขำใสน่ ำมมะกอ๋ น

เพลงซอ ตว๋ั แทนขีเหลำ้ ขวัญเมือง คนบ่ฮฟู้ ำ้ บทท่ี ๑ มำฟงั กอ่ นเตอะ เจ้ำปี่เจ้ำน้อง มำฟงั ผมฮอ้ ง เอ่นิ ควำมในใจ๋ ขอเปน๋ ต๋วั แทน หมขู่ ีเ้ ล้ำตงั หลำย ผมจะสำธะยำย ห้อื มนั แจ่มมนั แจง้ ควำมจริงขเี้ หล้ำ เฮำกอ่ มีศักด์ศิ รี ถงึ จะเมำสดุ ป๋ี ถงึ จะเมำสดุ แล้ง บ่ำใจว่ ่ำผมจะมำอ้แู กง้ มำเสริมมำแตง่ นอนำย... กอนมีก๋ำนมงี ำน มว่ นงัน สันเลำ้ ถ้ำบ่อมีข้ีเหลำ้ มนั ง่อมอกงอ่ มใจ๋ งำนวดั งำนวำ เปน่ิ จัดงำนตังใด จะใกล้จะใกล๋ ไปจ่วยยังหัน้ ขนโตะ๊ ขนเกำ้ อี้ เป๋นเสน้ เป๋นสำย มันก่อไผตไี่ หน หมขู่ เ้ี หลำ้ ทั้งนัน้ บทท่ี ๒ จ่วยกัน๋ ก๋ำงโตะ๊ จว่ ยกัน๋ กำงเตน๊ เปน๋ สำยเป๋นเส้น เปนิ่ สำมัคคกี ัน ถ้วยถำดจำนจ้อน หลำยอยำ่ งหลำยอนั ก่อไปจ่วยก๋ันขนมำจน๋ ได้ จั๊บใสบ่ ำงเต่อื มแี ผว๋ ดนตรี ต้องไดแ้ ป๋งเวที ตงึ บ่อมไี ผใจ้ ผ้ดแผ๋วผำมซอ เฮำก่อตึงแป๋งได้ หมู่ขีเ้ หลำ้ ปอ่ จำย จว่ ยกนั ทันที

มซี อดนตรี มันต้องมขี ้ีเหลำ้ โห่กนั๋ ซำ้ วๆ ควำมเหงำตงึ บอ่ หมี ใบร้อยใบซำว ยน่ื หน้ำเวที ขี้เหล้ำบอ่ มี มันตงึ หมองหม่นเศรำ้ บอ่ เจอื่ ลองถำม หมนู่ ักรอ้ งนกั ดนตรี กันขีเ้ หล้ำบ่อมี ตงึ ไข้เลกิ เจำ้ ๆ บทที่ ๓ กอนว่ำก๋ำนงำน สำเรจ็ เสรจ็ สบั หมขู่ ีเ้ หล้ำเฮำกอ่ ฮับ จว่ ยกนั๋ ลำ้ งผำม เกบ็ คอบเกบ็ คัว เอำไปสง่ แหมกำ พอ่ งจว่ ยกน๋ั หำม พอ่ งก่อจ่วยกั๋นเผว้ จบ๊ั ใสบ่ ำงเตอ่ื เป๋นงำนวดั งำนวำ กรรมกำ๋ นนัน้ หนำ ตึงบอ่ ได้ข้องเกยี่ ว ข้ีเหล้ำจว่ ยงำน บ่อมีก๋ำนบดิ เบว้ ตงึ กวำดตึงเผ้ว จว่ ยกน๋ั อย่ำงดี ประโยชน์ข้เี หล้ำ เฮำกอ่ มีจำ้ ดนัก ปี่ฮักนอ้ งฮกั ฟั่งบดิ หน้ำหนี ภำพพดข้ีเหล้ำ เขำตึงวำ่ บ่อดี สิ่งต่ีดๆี คนเขำมองขำ้ ม ฮำกใสส่ ลี มนั กอ่ มีเต่อื เดว อันตี่เยว่ ใสเ่ ต่ว ตงึ บอ่ เยีย้ แหมซำ้

บทอ่ำนเสรมิ ควำมรสู้ ขุ ภำวะ ธรรมชำตปิ ำ่ หมู่บ้ำนดง วันน้ีเป็นวันประชุมผู้ปกครองของนักเรียนชั้นประถมศึกษำปีท่ี ๔ คุณครูประจำ ชั้น คือคุณครูสมศักดิ์ ท่ำนจะมำรำยงำน ผลกำรเรียนของนักเรียนทุกคนในห้อง แล้ว คณุ ครสู มศกั ด์กิ พ็ ูดคยุ กับผู้ปกครองของนักเรียน หนง่ึ ในนัน้ กม็ คี ณุ แม่ของแมงปอ ท่กี ำลงั ตื่นเต้นท่ีจะได้รผู้ ลกำรเรียนของลกู ตัวเอง ทันใดน้ันคุณครสู มศักด์ิก็เดินตรงเข้ำมำหำคณุ แม่ของแมงปอแล้วบอกกบั คณุ แม่ของแมงปอวำ่ แมงปอสอบได้ที่ ๑ คณุ แม่ของแมงปอดี ใจและภูมิใจท่ีแมงปอตั้งใจเรียนจนสอบได้ท่ี ๑ หลังจำกกำรประชุม เสร็จสิ้นลง แม่ก็ กลับบ้ำน พอแม่กลับมำถึงบ้ำนก็เห็นแมงปอกำลังน่ังรออยู่ที่ห้องรับแขก ซึ่งแมงปออยำกรู้ ว่ำตวั เองสอบไดท้ ่ีเทำ่ ไหร่ “คุณแม่กลับมำแล้วหรอคะ”คุณแม่ยิ้มแล้วพูดว่ำ“กลับมำแล้วจ้ะ แม่มีข่ำวดีมำ บอกลกู ด้วยนะ” “หนูสอบได้ทเ่ี ท่ำไหรค่ ะ คุณแม่” “ลูกสอบได้ที่ ๑จ๊ะ เก่งมำกเลยลูก แม่ภูมิใจในตัวของลูกมำกเลย เดี๋ยวแม่จะให้ รำงวลั โดยกำรพำแมงปอไปเท่ยี วนะ” “ไปเทยี่ วที่ไหนหรอคะ”แมงปอถำมด้วยควำมดใี จ “ธรรมชำติป่ำหมู่บ้ำนดง” เม่ือแมงปอได้ยินแมบ่ อกแมงปอรีบโผเข้ำกอดแม่ แล้ว บอกกบั แม่ว่ำ“ขอบคุณ คณุ แมม่ ำกๆค่ะ หนูรกั แม่ค่ะ”

“แมก่ ร็ กั ลูกจะ๊ พรงุ่ น้เี ตรียมตวั ใหพ้ รอ้ มเลยนะ”แม่พดู แมงปอรู้สึกต่ืนเต้นและดีใจมำกท่ีจะได้ไปเท่ียวที่ป่ำในหมู่บ้ำนในวันพรุ่งนี้ แมงปอก็รีบ นอนตั้งแตห่ ัวคำ่ เชำ้ วนั รุ่งข้นึ แมงปอต่ืนแตเ่ ชำ้ รีบอำบน้ำแต่งตัว และรีบลงไปหำคณุ พ่อและคุณแม่ ทกี่ ำลงั นงั่ รออยทู่ ี่ห้องรบั แขก “พรอ้ มรยึ ังจ้ะลกู ”คณุ พ่อถำม “พร้อมแล้วค่ะ ไปกันเลย” พอไปถงึ ในป่ำของหมู่บำ้ น คุณพ่อกับคณุ แมก่ ็เดนิ จงู มอื แมงปอไปเทยี่ วนก ดตู น้ ไม้ ธรรมชำติในหมูบ่ ำ้ น และเห็นสมนุ ไพรนำนำชนิดที่ผุดขึ้นในปำ่ ทำใหแ้ มงปออยำกเรียนรู้ มำกขนึ้ แมงปอรู้สึกประทบั ใจในกำรมำเท่ยี วป่ำในหม่บู ำ้ น แมงปอประหลำดใจวำ่ หมู่บ้ำน เรำมีต้นไม้อุดมสมบูรณ์ “พ่อก็บอกแมงปอวำ่ เพรำะคนกะเหรี่ยงในชุมชนหวงแหนป่ำไม้ เขำจึงทำพิธีบวช ป่ำเพ่ือท่ีจะ อยำกให้คนรุ่นใหม่ร่วมกันอนุรักษ์ให้คงอยู่สืบไป ถ้ำอยำกรู้ว่ำบวชป่ำเป็น อย่ำงไรไว้ครำวหนำ้ พอ่ จะเล่ำให้ฟังนะ” จำกนั้นทง้ั ๓ พอ่ แมล่ ูกจึงเดินทำงกลบั บำ้ นโดยสวัสดิภำพ

อธบิ ำยเพม่ิ เติมควำมรู้ กำรบวชปำ่ บวชต้นไม้ ทม่ี ำ http://www.volunteerspirit.org พิธีบวชต้นไม้หรือบวชป่ำ ทำเพื่อต้องกำรยับย้ังกำรลักลอบตัดไม้ทำลำยป่ำ และ เพ่ือเป็นกุศโลบำยห้ำมมิให้คนตัดไม้ทำลำยป่ำ ต้นไม้ต้นใดที่ผ่ำนกำรบวชแล้ว ชำวบ้ำน จะไม่ตัดเด็ดขำด เจ้ำคณะอำเภอแม่ใจจึงได้นำพิธีบวชต้นไม้มำดำเนินกำร เพ่ือป้องกัน กำรลักลอบตัดไม้ทำลำยป่ำ โดยเฉพำะป่ำบริเวณต้นน้ำลำธำร ซึ่งพิธีกรรมดังกล่ำว ได้ เผยแพร่ไปสู่สำธำรณชน อย่ำงไรก็ตำมชำวอำเภอแม่ใจก็ตระหนักและมีควำมเช่ือว่ำ พญำต้นไม้ทผ่ี ่ำนกำรบวชแล้ว จะคุ้มครองรักษำต้นไม้ต่ำง ๆ ในบริเวณน้ัน ซึ่งจะมีผลทำ ให้น้ำไม่แห้ง ฝนตกต้องตำมฤดูกำล ถือเป็นกำรยับย้ังกำรทำลำยธรรมชำติและช่วย อนุรักษ์ส่ิงแวดล้อม พร้อมท้ังรักษำป่ำไม้ที่เป็นต้นน้ำลำธำรให้อุดมสมบูรณ์ และที่สำคญั คือ สรำ้ งควำมสำนึกใหแ้ กช่ มุ ชนในกำรดแู ลรกั ษำสภำพธรรมชำติ

เรียนรคู้ ำศพั ท์ในกิจกรรม คำศัพท์ ควำมหมำย ชอบ ถกู ตอ้ ง, พอใจ, รกั ใคร่ ตรงดงิ่ ตรงไปอย่ำงแน่วแน่ ตน่ื เต้น แสดงอำกำรแปลกใจโดยเอกิ เกริก ประชมุ มำรวมกันหรอื เรยี กใหม้ ำรวมกันเพอ่ื ประโยชน์ อย่ำงใดอย่ำงหน่ึง ประทับใจ ซำบซึง้ ใจ,จับใจ,ตดิ ใจ,ช่ืนชม ผลกำรเรียน ระดับคะแนนท่ีเปน็ ตวั วดั ควำมสำมำรถในกำร เรยี น ผูป้ กครอง ผู้ท่ที ำหนำ้ ทีป่ กครองดูแล เชน่ พอ่ แม่ ภมู ใิ จ รูส้ กึ ว่ำมเี กยี รติยศ รำยงำน เรือ่ งรำว, รำยกำร สดใส ผ่องใส, ไม่ขนุ่ มวั สมำ่ เสมอ [สะ-หฺม่ำ-สะ-เหมฺ อ] เสมอเปน็ ปรกตติ ำมระเบียบ สำมำรถ [สำ-มำด] เชีย่ วชำญ, สันทัด, ทำอะไรไดส้ ำเรจ็ หวั ค่ำ เวลำแรกมืด, เวลำยงั ไมด่ กึ อำ่ นประโยค - พ่อเขำ้ นอนแต่หวั ค่ำ - เธอแต่งตวั ดมู สี สี ันสดใสน่ำรกั สมวัย - ครนู ำ้ หวำนสั่งให้นกั เรียนทำรำยงำนเร่อื งประเทศไทยสง่ อำทติ ย์หน้ำ - ชมพู่ตน่ื เตน้ ท่จี ะไดไ้ ปเที่ยว

แบบฝึกหดั เสริมทักษะภำษำไทย ใหน้ ักเรียนกำกบำท ( x ) ลงในช่องท่เี ป็นคำเปน็ ขอ้ คำ คำเป็น คำตำย ขอ้ คำ คำเปน็ คำตำย ๒๑. แผนกำร ๒๒. ปรุง ๑. ยักษ์ ๒๓. บำตร ๒. ทัณฑ์ ๒๔. ผลิ ๓. พจน์ ๒๕. งุ่มงำ่ ม ๔. รำตรี ๒๖. ศตวรรษ ๕. พยศ ๒๗. รหสั ๖. ภำค ๒๘. พษิ ๗. ธำตุ ๒๙. ลมหวน ๘. โจทย์ ๓๐. เศียร ๙. พรต ๓๑. รำกษส ๑๐. นำที ๓๒. บำป ๑๑. นำค ๓๓. พลงั ๑๒. เปรต ๓๔. ผลึก ๑๓. ผอบ ๓๕. ปฏวิ ัติ ๑๔. พล่งุ พล่ำน ๓๖. หงอย ๑๕. เมรุ ๓๗. ปรำบ ๑๖. เผอเรอ ๓๘. วิวัฒน์ ๑๗. บนั ดำล ๓๙. รงุ่ โรจน์ ๑๘. จอด ๔๐. เงิน ๑๙. ผดิ พลำด ๒๐. ลูกเกด

บรรณำนุกรม ค่ำว จอ๊ ย ซอ (ออนไลน์). สบื ค้นจาก : http://ich.culture.go.th (วนั ทค่ี น้ ขอ้ มลู : ๘ เมษายน ๒๕๖๒ ) ทำนองซอ (ออนไลน)์ . สบื ค้นจากhttp://historyofthailand.blogspot.com (วนั ทคี่ ้น ขอ้ มูล : ๘ เมษายน ๒๕๖๒ ) ตวั อย่ำงเพลงซอ (ออนไลน)์ . สบื ค้นจาก http://sor-cmskp.weebly.com (วนั ทคี่ น้ ขอ้ มลู : ๘ เมษายน ๒๕๖๒ ) ประวัติซอ (ออนไลน)์ . สืบค้นจาก http://sorlanna.com/article/history (วนั ที่ค้นขอ้ มลู : ๘ เมษายน ๒๕๖๒ ) วรรณกรรมค่ำวซอ (ออนไลน)์ . สืบค้นจาก https://sites.google.com/site/sakunrat84/wrrnkrrm-khaw-sx (วนั ทคี่ ้นขอ้ มลู : ๘ เมษายน ๒๕๖๒ )

คณะผูจ้ ัดทำ เรอ่ื ง นายอนันต์ เตชะระ นางสาวณัฎฐรนิ ทร์ อภวิ งค์งาม นางทศั ทรวง ชนิ พันธ์ นางศรพี ร พลั วัน ภำพประกอบ นางราชาวดี คงเอยี ด นางนา้ ทพิ ย์ ตนั สขุ นายศรราม บญุ เรอื น ออกแบบ/รปู แบบ นายวรกิจ บญุ สาร นางสาวพมิ วไิ ล จีนทมิ นางสาววราภรณ์ อ่ินแก้ว ขอ้ มลู ประกอบ นางสาวชนิสรา หนแู ก้ว วา่ ทีร่ อ้ ยตรหี ญิงโสภา บญุ นา นางพมิ พิไล วงคษ์ ายะ ควบคุมกำรจดั ทำนวตั กรรม นางสาววันเพญ็ อินตะ๊ ขตั ิย์ ผู้อานวยการโรงเรียนบา้ นดง สานักงานเขตพ้นื ท่ีการศกึ ษาประถมศึกษาลาพนู เขต ๒