ลงิ ก์ Meet https://meet.google.com/lookup/apra7jnese บทที่ 6 การปฐมพยาบาลเบือ้ งตน้ โดย อ.ดร.สุรชาติ สิทธปิ กรณ์
บทท่ี 6 การปฐมพยาบาลเบอื้ งตน้ อ.ดร.สุรชาติ สิทธิปกรณ์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
เน้ือหา - ความหมายของอบุ ตั ิเหตกุ ารปฐมพยาบาล - หลกั การปฐมพยาบาล - การปฐมพยาบาลผปู้ ว่ ยในกรณตี า่ งๆ ได้แก่ จมน้า สง่ิ แปลกปลอมเขา้ สรู่ า่ งกาย ไดร้ บั สารพิษ บาดแผล ขอ้ เคล็ด กระดกู หกั ชกั งูกดั ไฟดดู เลอื ดกา้ เดาออก เป็นลมหมดสติ โรคลมปจั จบุ นั หรอื โรคหลอดเลอื ดสมอง - ปฏบิ ัตกิ ารชว่ ยฟน้ื คืนชพี (Cardiopulmonary resuscitation)
วัตถปุ ระสงค์ 3. รู้และเข้าใจ หกลาักรกปาฐรมปพระยยาบุกตาล์ใช้ 1. รู้ เข้าใจ และ เบื้องต้นและการ อธิบายความหมาย และวิธีการปฐมพยาบาล น้าไปใช้ เบ้ืองต้นได้อย่างถูกต้อง 2. รู้ เข้าใจ และ อธิบายความหมาย และ วิธีการช่วยฟ้ืนคืนชีพ เบ้ืองต้นได้อย่างถูกต้อง
1. ความหมายของการปฐมพยาบาล การปฐมพยาบาล หมายถึง การใหค้ วามช่วยเหลอื เบื้องตน้ แก่ผทู้ ่ไี ดร้ บั อบุ ัตเิ หตุ บาดเจบ็ หรอื เจ็บปว่ ยกะทนั หนั ณ สถานที่เกิดเหตุโดยใชว้ ัสดุอปุ กรณ์ ทหี่ าไดใ้ นบรเิ วณนน้ั เพอื่ ช่วยบรรเทาอาการของผปู้ ว่ ยและช่วยให้ผูป้ ว่ ยได้รับ อันตรายน้อยลง กอ่ นทจี่ ะนา้ สง่ โรง พยาบาลเพ่ือใหแ้ พทยท์ ้าการรักษาพยาบาล ตอ่ ไป (Emergency Medical Service: EMS)
ขอ้ ใดคอื ความหมายของการปฐมพยาบาล - นาย ก. ล้างแผลด้วยน้าสะอาด ใหบ้ ุตรสาวที่ถูกมดี บาดแลว้ พาไป สง่ ร.พ. - นส. ข. น้าเพื่อนที่ตกต้นไม้ ไปพบแพทย์ที่ ร.พ. โดยรถยนต์ สว่ นตวั ภายใน 15 นาทหี ลงั เกิดเหตกุ ารณ์
2. หลักการปฐมพยาบาล หลกั การเปน็ ผใู้ หค้ วามชว่ ยเหลอื ผปู้ ระสพเหตุ (good Samaritan) มี 3 ขอ้ ดงั น้ี - ตอ้ งชว่ ยเหลอื ด้วยความระมดั ระวงั อย่างเตม็ ทแี ละท้าอยา่ งดที ่ีสุด - ต้องชว่ ยเหลอื ด้วยเจตนาที่ดโี ดยไมห่ วงั สิ่งตอบแทนใด ๆ ทั้งทางตรง/ทางอ้อม หรอื แม้กระทง่ั คา้ ชมเชย - ต้องไม่ท้าการช่วยเหลืออนั เกนิ กว่าความสามารถท่ีเราจะท้าได้
2. หลกั การปฐมพยาบาล หลักการเปน็ ผชู้ ว่ ยเหลอื ผปู้ ระสพเหตเุ ปน็ หลกั การสากล (เพ่ิมเตมิ ) - เมือ่ สงั เกตวา่ ผปู้ ระสพเหตทุ ุกคนไดร้ ับการชว่ ยเหลืออยา่ งถกู ต้อง ควรออกมา จากสถานทีเ่ กิดเหตุ เน่ืองจาก สถานที่เกิดเหตุมคี นอยู่มากอาจกดี ขวางการเขา้ ชว่ ยเหลอื ของ รถพยาบาลหรอื หนว่ ยกูช้ พี ฉุกเฉิน - ไม่เคลือ่ นยา้ ยผปู้ ระสพเหตุออกจากที่เกดิ เหตุ การเคลือ่ นยา้ ยผปู้ ่วยผิดวธิ อี าจ สง่ ผลใหเ้ กิดอนั ตรายต่อผปู้ ระสพเหตแุ ละอาจท้าใหผ้ ู้ประสพเหตุเสียชีวติ ได้ ยกเว้น ท่เี กดิ เหตุที่เป็นอนั ตรายตอ่ ผปู้ ระสพเหตุ/ท้าให้ผู้ประสพเหตเุ กิดการ บาดเจบ็ มากข้นึ กว่าเดมิ
2.1 คณุ สมบัตขิ องผู้ให้การปฐมพยาบาลทด่ี ี 1. ไดร้ บั การฝกึ อบรมเรือ่ งการปฐมพยาบาล 2. ละเอยี ด สงั เกตอาการตา่ งๆ และมีพน้ื เรือ่ งสรรี ฯและกายวภิ าคศาสตร์ 3. ควบคมุ สตติ นเองได้ ไมห่ วาดกลวั และมีจิตวิทยาในการพดู 4. รอบคอบ ตัดสนิ ใจเรว็ และรจู้ ักสถานพยาบาลใกลเ้ คยี งบรเิ วณทเ่ี กดิ เหตุ 5. เป็นทปี่ รกึ ษา ให้ค้าแนะนา้ ปรกึ ษาดา้ นสุขอนามยั หรอื ปอ้ งกนั อบุ ตั เิ หตุ
2.2 วตั ถุประสงค์ของการปฐมพยาบาล 1. ชว่ ยใหร้ อดชีวติ 2. ลดความรนุ แรงของการบาดเจบ็ หรอื การเจบ็ ปว่ ย 3. บรรเทาปวดทรมาน ใหก้ ลบั สสู่ ภาพเดิมโดยเร็ว 4. ปอ้ งกันความพกิ ารท่จี ะเกิดขึน้ ตามมาภายหลงั
2.3 ขอบเขตและหน้าท่ขี องผ้ปู ฐมพยาบาล 1. วเิ คราะหส์ าเหตุและความรนุ แรงของอบุ ัติเหตทุ เี่ กดิ ข้นึ เป็นแนวทางในการ ช่วยเหลือไดถ้ กู ต้อง ซกั ประวตั ิอุบตั เิ หตุ ตรวจรา่ งกาย 2. ช่วยเหลอื ผูบ้ าดเจบ็ โดยชว่ ยเปน็ ลา้ ดบั ขัน้ - ถา้ อยู่ในบรเิ วณท่ีมีอันตรายต้องเคลื่อนย้ายออกมากอ่ น - ช่วยกู้ชีวิต - ชว่ ยมิให้เกิดอันตรายมากขน้ึ ถา้ มีกระดูกหักตอ้ งเขา้ เฝือกก่อน และถ้า จะตอ้ งเคลอื่ นย้ายจะต้องให้แนวกระดกู สนั หลังตรง โดยนอนราบบนพื้นไม้แข็ง มี หมอนหรอื ผา้ ประคองศีรษะมใิ ห้เคลือ่ นไหว ใหค้ า้ ปลอบโยนผู้บาดเจบ็ อยกู่ บั ผู้บาดเจบ็ ตลอดเวลา
2.4 ขน้ั ตอนทัว่ ไปในการปฐมพยาบาล - สังเกตสถานทเ่ี กดิ เหตวุ า่ เป็นอนั ตรายแกผ่ ู้ใหก้ ารปฐมพยาบาลหรอื ไม่ ถา้ อนั ตรายให้ หลบออกมากอ่ นหรือไมเ่ ข้าไปยังสถานเกดิ เหตุทนั ที เชน่ หากมีเหตุกราดยิงกันตอ้ งรอให้เหตุกราด ยงิ เมื่อพบผ้บู าดเจบ็ ทม่ี ีเลือดออก ควรหา้ มเลือด - สงั เกตอปุ กรณท์ เ่ี ป็นประโยชนร์ อบ ๆ ทีเ่ กดิ เหตุทนี่ ้ามาใชใ้ นการปฐมพยาบาลได้ เชน่ คอ้ นทุบกระจบในรถทวั ร์ กล่องยา ผ้า ตา้ แหนง่ ของก๊อกนา้ - โทรศัพทแ์ จง้ หนว่ ยกชู้ พี 1669 - ถา้ ผูบ้ าดเจ็บไม่มีเลอื ดออก ตรวจร่างกาย อบอุ่นหรือไม่ (ช็อคตัวเยน็ ) ซีดหรอื ไม่ ควรหม่ ผา้ ให้อบอุ่น หนุนลา้ ตัวให้สูงกวา่ ศีรษะเล็กน้อย - ควรตรวจวา่ ผูป้ ว่ ยมีสงิ่ ของในปากหรอื ไม่ เชน่ เศษอาหาร ฟนั ปลอม ถา้ มีใหร้ บี ล้วง ออก เพ่อื ไม่ให้ทางเดินหายใจอุดตันหรือส้าลักเขา้ ปอด
2.4 ขนั้ ตอนท่ัวไปในการปฐมพยาบาล - ตรวจลมหายใจของผูบ้ าดเจบ็ วา่ ตดิ ขดั หรอื หยดุ หายใจหรอื ไม่ ถ้ามีผายปอด และตรวจชพี จรของเสน้ เลือดข้างล้าคอ ถ้าพบวา่ เตน้ จงั หวะเบามากใหน้ วดหวั ใจดว้ ยวิธี กดหน้าอก - ควรตรวจร่างกายว่ามสี ว่ นใดมีบาดแผล รอยฟกช้า กระดกู หกั /ขอ้ เคลอ่ื น หรอื ไม่ หากพบสง่ิ ผดิ ปกติ ใหป้ ฐมพยาบาล เช่น ปิดบาด แผล หา้ มเลอื ด เปน็ ต้น - ไมค่ วรเคลอ่ื นย้ายผู้บาดเจบ็ โดยไม่จ้าเป็น หากจ้าเป็น ยา้ ยควรทา้ ใหถ้ กู วิธี - ควรคลายเสือ้ ผ้าให้หลวม - ควรหา้ มคนมามงุ ดู ใหอ้ ากาศโปรง่ และมแี สงสว่าง เพยี งพอ - ใหม้ คี นดูแลผู้บาดเจบ็ ตลอดเวลากอ่ นนา้ ส่งแพทย์
ผู้บาดเจบ็ รายใด ตอ้ งน้าสง่ ร.พ. เปน็ ลา้ ดับแรก มผี ้บู าดเจบ็ จากรถชนกัน 4 ราย ดงั น้ี นาย ก นอนนิ่ง ไม่หายใจ คลา้ ชีพจรไม่ได้ 4 นาย ข มีแผลฉกี ขาดที่ขา เลือดออกมากจนไมส่ ามารถห้ามเลือดได้ 1 นาย ค รอ้ งเสยี งดัง เอะอะโวยวาย เดินรอ้ งให้คนชว่ ย 3 นาย ง นอนร้องครวญคราง มีขาบวมผดิ รปู เดนิ ไม่ได้ 2
ผู้บาดเจบ็ ท้งั หมด การคัดแยกผูบ้ าดเจบ็ เบ้อื งต้น อนั ดบั 3 ผบู้ าดเจบ็ เดนิ ได้ เดินไม่ได้ อนั ดับ 1 อันดับ 2 อนั ดบั 4 หมดสติ มปี ญั หาการ ผบู้ าดเจบ็ นอกเหนอื จาก เสยี ชวี ติ หายใจ ช๊อค เสียเลอื ด อันดบั 1 มบี าดแผลไหมร้ นุ แรง
การปฐมพยาบาลเบื้องตน้
ความหมายของการจมน้า (Drowning) กระบวนการทเ่ี ปนผลใหมกี ารบกพรองของการหายใจ เน่ืองจากจมอยู่ใตน้ ้า หรือบางสวนจุม/แชอยใู นน้า (WHO, 2002) การปรากฏของนา้ ทท่ี างเขาของทางเดิน หายใจไดก้นั ไมใหผูจมน้าหายใจดวยอากาศได ผจู มนา้ อาจตาย/รอดชีวิต ปจจุบนั เพอ่ื ใหใชคา้ ไปในทศิ ทางเดยี วกนั “การจมน้า (Drowning)” อยาง เดียว ไมวาจะเสยี ชวี ิตหรอื รอดชีวติ กต็ าม
อาการและอาการแสดง - กลัน้ หายใจ หายใจเองโดย อัตโนมตั เิ มอ่ื ถงึ จดุ ”สุดกลนั้ ” หมดสติ และตาย /อาจจะมีการหมดสติกอ่ นทจี่ ะ ถึงจุดหายใจเองกไ็ ด้ เมอื่ นา้ ผจู้ มนา้ ขน้ึ มาจากนา้ มักจะ พบว่ามีฟองน้าลายรอบบริเวณริมฝปี าก และรูจมูก หายใจชา้ ลง ชีพจรเบาคล้าไม่ ชัดเจน ซีด หมดสติ
การปอ้ งกันการจมน้า การปอ้ งกนั การจมนา้ มขี ้อควรคา้ นงึ ดังนี้ ➢ เมือ่ เด็กว่ายนา้ ควรให้อยใู่ นสายตาผ้ใู หญ่และใหว้ ่ายในระยะทีม่ อื เออ้ื มถงึ ➢ วา่ ยน้าในพน้ื ท่ที ่มี ีเจา้ หน้าท่ีชีวพทิ กั ษ์ (lifeguard) ➢ สระวา่ ยนา้ จะตอ้ งมีร้วั ล้อมทง้ั 4 ดา้ น ➢ สวมเส้อื ชชู ีพทกุ คร้ังทีโ่ ดยสารเรือ หรอื ส้าหรับเด็กอ่อนทว่ี า่ ยน้า ➢ เรยี นร้ทู กั ษะการว่ายน้าและการเอาชวี ิตรอดทางนา้ ➢ รอ้ งขอความชว่ ยเหลอื ในเวลาทตี่ อ้ งการความชว่ ยเหลือ ➢ หากกา้ ลังจมนา้ ใหล้ อยตัวไวเ้ พื่อรอการช่วยเหลอื
การช่วยเหลอื ผ้จู มน้า ขณะจมใหเ้ ข้าฝงั่ วธิ ที ่ี 1 ใช้วธิ ดี งึ เขา้ หาฝงั่ โดยการกอดไขวห้ น้าอก - ผู้ชว่ ยเหลอื เขา้ ดา้ นหลงั ผ้จู มนา้ - ใชม้ อื ขา้ งหนงึ่ พาดบา่ ไหล่ด้านหลังไขว้ทแยงหนา้ อก - จบั ขา้ งลา้ ตวั ดา้ นตรงข้ามผู้จมน้า มอื อกี ขา้ งใช้ว่ายเข้าหาฝ่ัง - ขณะท่เี ข้าหาฝ่ังตอ้ งใหใ้ บหน้า โดยเฉพาะปากและจมกู ผจู้ มน้าอยพู่ น้ เหนือผวิ นา้
การชว่ ยเหลอื ผจู้ มนา้ ขณะจมใหเ้ ขา้ ฝงั่ วิธที ่ี 2 วิธีดงึ เขา้ หาฝง่ั ดว้ ยวธิ ีจบั คาง - ผู้ช่วยเหลือเขา้ ทางด้านหลงั ของผ้จู มน้า - ใชม้ ือทง้ั 2 ขา้ ง จบั ขากรรไกรทง้ั 2 ขา้ งของผู้จมน้า แล้วใชเ้ ท้าตีน้าช่วย พยุงเขา้ หาฝั่ง - ใหใ้ บหนา้ ของผู้จมน้าลอยเหนอื ผวิ น้า
การชว่ ยเหลอื ผจู้ มนา้ ขณะจมใหเ้ ขา้ ฝง่ั วิธีท่ี 3 วิธดี ึงเขา้ หาฝง่ั ดว้ ยวิธจี บั ผม - ผชู้ ่วยเหลือเขา้ ดา้ นหลังผจู้ มน้า (ท่ีจมน้ามีอาการตกใจมาก ไม่สามารถ ควบคุมสตไิ ด้) - ใชม้ อื ข้างหนงึ่ จับผมผู้จมน้าไว้ แลว้ ใชม้ ืออกี ข้างวา่ ยพยุงตัวเขา้ หาฝ่งั วิธี เหมาะสา้ หรับผทู้ ด่ี ้นิ มาก หรือ พยายามกอดรดั ผ้ชู ่วยเหลือ
การปฐมพยาบาล 1. ตรวจสอบการหายใจและชีพจร ถา้ ไม่หายใจหรือหัวใจไม่เตน้ ให้นวดหวั ใจ และช่วยหายใจ (CPR) 2. ไมเ่ สยี เวลากับการพยายามเอาน้าออกจากปอด อาจจดั ให้นอนศีรษะต้า่ 15 องศา ปลายเทา้ สงู เล็กนอ้ ย 3. กรณีผู้จมน้ามปี ระวัตกิ ารจมนา้ เนอ่ื งจาก กระโดดน้าหรือกระดานโต้คล่ืน ต้องระวังเร่อื งกระดกู สนั หลงั หกั การเคล่ือนยา้ ยเมอื่ นา้ มาถงึ นา้ ตน้ื ใหใ้ ชไ้ มก้ ระดานแขง็ สอดใต้นา้ รองรับตวั ผู้ จมน้า ใชผ้ า้ รดั ตัวผจู้ มน้าใหต้ ิดกบั ไมไ้ ว้
การปฐมพยาบาล 4. ให้ความอบอนุ่ กับรา่ งกายผจู้ มนา้ โดยใชผ้ ้าคลุมตัวไว้ 5. นา้ สง่ โรงพยาบาลในกรณอี าการไมด่ ี ก. การใชไ้ มก้ ระดานรองรบั ตัว ข. การรดั ตัวกอ่ นยกขนึ้ จากน้า
การช่วยชวี ิตผ้ตู กน้า (Aquatic rescue) - พยายามช่วยเหลอื โดยทผี่ ู้ชว่ ยเหลอื ไม่ลงไป ในน้า เช่น โยนวัสดใุ หผ้ ทู้ ่ีตกน้า หากจา้ เปน็ ต้องลง ไปในน้าจะต้องลงไป 2 คนพร้อมกันเสมอ - เมอ่ื ชว่ ยชีวิตผู้ตกน้าลกึ และหยุดหายใจ ท้า การช่วยหายใจได้ตั้งแต่อยู่ในนา้ หากอยู่ในน้าลึกให้ ลอยตวั ช่วยหายใจ 5-10 คร้ังตอ่ นาที ในระหว่าง ลากข้ึนฝั่งหากใชเ้ วลาเกิน 5 นาที ให้ท้าการชว่ ย หายใจอีกประมาณ 1 นาที - เมือ่ ช่วยเหลอื ผ้ตู กนา้ ข้นึ มาบนฝัง่ แล้ว หากยัง ไมห่ ายใจ ให้ช่วยหายใจ และนวดหนา้ อก หากอาเจยี นใหพ้ ลกิ ตัวไปทางดา้ นขา้ งเพ่ือป้องกันสา้ ลกั
2. การปฐมพยาบาลกรณีไดร้ บั สารพษิ การไดร้ บั สารพษิ - สารพษิ เขา้ สู่ร่างกาย โดยการรับประทาน สูดหายใจ สมั ผสั ผวิ หนงั ฉดี ผา่ นทางผิวหนัง อนั ตราย พิการ หรือถึงแกช่ วี ิต
ลักษณะการออกฤทธข์ิ องสารพษิ การปฐมพยาลกรณไี ดร้ บั สารพษิ ลกั ษณะการออกฤทธ์ิ เปน็ 4 ชนิดดังนี้ 1. กัดเนอ้ื (Corrosive) ทา้ ให้เนอื้ เยื่อของรา่ งกายไหมพ้ อง ได้แก่ สารละลายกรด-ดา่ ง นา้ ยาฟอกขาว 2. ท้าใหร้ ะคายเคอื ง (Irritants) ท้าให้เจบ็ ปวด ปวดแสบปวด รอ้ นและมอี าการอกั เสบต่อมา ไดแ้ ก่ ฟอสฟอรัส สารหนู อาหารเปน็ พิษ
การปฐมพยาลกรณไี ดร้ บั สารพษิ ลกั ษณะการออกฤทธ์ิของสารพษิ 3. กดระบบประสาท (Narcotics) ทา้ ให้หมดสติ หลบั ลึก ปลุกไม่ตื่น มา่ นตาหดเล็ก - ฝน่ิ มอร์ฟนี พษิ จากงูเห่า งจู งอาง 4. กระต้นุ ระบบประสาท (Deliriants) - ชัก เพอ้ คลงั่ ใบหน้า ผวิ หนงั แดง ต่ืนเต้น ชีพจรเต้นเร็ว มา่ นตาขยาย - ยาบา้ แอมเฟตามีน ตะก่ัว สติคนีน ดอกลา้ โพง
การปฐมพยาบาลกรณไี ดร้ บั สารพิษ 1. ท้าใหส้ ารพษิ เจอื จาง - ในกรณีทีผ่ ู้ปว่ ยรูส้ ึกตวั และไม่มอี าการชกั ให้ดื่มนา้ ด่ืมนม - ถ้ากินกรด ให้ดมื่ ด่างอ่อนๆ เชน่ น้าปนู ใส ผงชอล์คละลายน้า นม - ถ้ากนิ ดา่ ง ใหด้ ม่ื กรดออ่ นๆ เชน่ น้าสม้ สายชู น้าส้มค้ัน น้ามะนาว จากน้ัน กนิ สารเคลอื บกระเพาะ ครีม นม ไขข่ าว 2. นา้ สง่ ร.พ. ใน 15 นาที ช่วยลา้ งท้องเอาสารพิษนัน้ ออกจากกระเพาะอาหาร
หลักการปฐมพยาบาลกรณไี ดร้ บั สารพษิ 3. ท้าใหผ้ ู้ปว่ ยอาเจยี น (กรณที ตี่ ้องใชเ้ วลานานในการนา้ ส่ง) 4. ดูดซบั สารพษิ ในระบบทางเดนิ อาหาร เปน็ การลดปริมาณ การดูดซึมสารพษิ เข้าสูร่ ่างกาย สารที่ใช้ได้ผลดี คือ - Activated charcoal ลักษณะเป็นผงถ่านสีด้า ใหใ้ ช้ 1 ช้อนโตะ๊ ละลายน้า 1 แกว้ ใหผ้ ปู้ ว่ ยดื่ม - ไขข่ าว 3-4 ฟอง ตีใหเ้ ขา้ กนั หรือ แปง้ สาลีละลายน้า หรือ นา้ มนั มะกอก หรอื นา้ มนั สลัด อยา่ งใดอย่างหน่ึงกไ็ ด้
วิธกี ารทา้ ให้อาเจยี น ➢ ใชน้ ว้ิ ช้ี ลว้ งกวาดลา้ คอใหล้ ึก ➢ ให้ดม่ื น้าอุ่นมาก ๆ แล้วล้วงคอ ➢ ใช้น้าเกลอื แกง 2 ช้อนชาผสมน้าอนุ่ 1 แก้ว หรอื ผงมาสตาร์ด 2 ชอ้ นชา ผสมน้าอนุ่ 1 แก้ว แล้วใหด้ มื่ ใหห้ มด ➢ ในกรณีรบั ประทานสารปรอท ใช้น้าอุ่นละลาย สบูพ่ อสมควร (ห้ามใชผ้ งซักฟอก)
วิธกี ารทา้ ให้อาเจียน ➢ การให้ นา้ เชอื่ ม ipecac ท้าใหอ้ าเจียนโดยการกระตุ้น chemoreceptor ในสมอง และยงั ทา้ ใหเ้ ย่ือบใุ นกระเพาะอาหารระคายเคือง ท้าให้เกิดการบีบตัว ➢ ในผทู้ ไ่ี ดร้ ับสารพิษ ควรให้น้าเชื่อม ipecac 30 มล. ดื่มนา้ เปลา่ ตาม 2 แก้ว ให้กระเพาะอาหารเต็ม น้าเชอ่ื ม ipecac จงึ จะกระตุ้นให้อาเจยี นได้ผลดี - ไม่อาเจียนภายใน 20 นาที ใหย้ าในขนาดเดมิ อกี 1 คร้ัง ผทู้ ่ีรบั ประทาน ipecac จะอาเจยี นภายในเวลา 10-20 นาที และจะ อาเจียนสารพิษออกมาได้ประมาณ 1/2 ของทรี่ ับประทานเข้าไป
ขอ้ ห้ามในการท้าใหอ้ าเจยี น ❑ หมดสติ หรือไม่คอ่ ยรสู้ ึกตวั ❑ รับประทานสารพษิ ชนดิ กดั เนอ้ื เชน่ กรด-ดา่ ง ซง่ึ จะพบรอยไหมแ้ ดง บรเิ วณปาก การอาเจยี นจะเป็นการท้าใหส้ ารพิษยอ้ นกลับขน้ึ มาท้า อนั ตรายต่อเน้อื เยื่อของหลอดอาหารและปาก ❑ รับประทานสารพษิ พวกน้ามนั ปิโตรเลียม เชน่ นา้ มนั ก๊าด นา้ มนั เบนซนิ นา้ มันสน
การปฐมพยาบาลผทู้ ม่ี ีบาดแผล 1. แผลฟกช้า การกระแทกจากของไมม่ คี ม ทา้ ใหม้ ีการ ฉีกขาดของเน้อื เยอ่ื และเลอื ดออกใตผ้ วิ หนงั อาการ เจ็บปวด บวม และผวิ หนังมีสีแดง ถ้ารนุ แรงมากขึ้น หลอดเลือดใต้ผวิ หนังจะฉกี ขาดดว้ ยท้าให้ผวิ หนังมีสแี ดงคล้า หรือม่วง
การปฐมพยาบาลผ้ทู ม่ี แี ผลฟกช้า 1. ยกและประคองสว่ นที่บาดเจบ็ ใหอ้ ยใู่ นท่าทส่ี บาย 2. ใชผ้ ้าชบุ น้าเยน็ หรอื นา้ แขง็ ประคบเบา ๆ บริเวณทฟี่ กชา้ 30 นาที - ใชผ้ า้ ยืดพนั ไวใ้ หแ้ น่นพอสมควร - ใหบ้ รเิ วณแผลที่มีรอยช้าน้ันอยู่น่ิง ๆ นาน 24 ช่ัวโมง - จากนนั้ ให้ประคบบรเิ วณด้วยความรอ้ น เพอ่ื ใหอ้ าการบวมช้าลดลง
แผลถลอก การปฐมพยาบาลผทู้ มี่ บี าดแผล เปน็ บาดแผลตืน้ ๆ มีผวิ ถลอกหรือรอยขูดขว่ น มีเลือดออกเล็กนอ้ ย และเลอื ดมกั หยดุ ไหลเอง การปฐมพยาบาล ✓ ห้ามเลือด ถา้ เลอื ดยงั ไหลไม่หยุด โดยใช้ผา้ สะอาดกดไว้เบาๆหรือใชผ้ ้าพันแผล กดแผลไว้นง่ิ ๆ ✓ ล้างแผลดว้ ยน้าสะอาด และเอาเศษผงต่างๆ ออกใหห้ มด ✓ ผา้ ชบุ น้าสบูเ่ ชด็ รอบแผลเบาๆ อยา่ ให้แผลโดนสบูเ่ พราะระคายเคอื ง ✓ ท้าแผลด้วยยาใสแ่ ผลสด เชน่ เบตาดีน ไมต่ ้องปิดแผล
การปฐมพยาบาลผทู้ มี่ บี าดแผล บาดแผลถกู ของมีคม เกิดจากของมีคม ความลกึ ของบาดแผลสามารถทา้ อันตรายตอ่ ผิวหนัง เสน้ เลอื ด กลา้ มเนือ้ เอ็น และเส้นประสาทได้ และเลอื ดมกั ออกมาก ▪ แดง บวม เม่อื กดรอบแผล ▪ แผลลกึ ใหญ่
การปฐมพยาบาลผทู้ มี่ บี าดแผล การปฐมพยาบาลบาดแผลถกู ของมีคม - ต้องหา้ มเลอื ดกอ่ น - เมื่อเลอื ดหยดุ ท้าความสะอาดแผลดว้ ยนา้ สะอาด น้าตม้ สุก นา้ เกลือ - อยา่ เช็ดเลือดกอ้ นที่แขง็ ตวั อยู่ออก - ระหวา่ งทา้ ความสะอาดบาดแผล สงั เกตลกั ษณะ กว้าง ยาว ลกึ หรือมสี ่งิ แปลกปลอมหักคา้ งอย่หู รอื ไม่ หากไมล่ กึ มากควรเอาออก - กรณบี าดแผลบริเวณแขน ขา ควรให้อวยั วะส่วนนน้ั พกั น่ิงๆ - ท้าความสะอาดแผลแล้วใส่เบตาดีน และปิดแผลด้วยผา้ กอ๊ ซหรอื ผา้ สะอาด - ถ้าแผลลกึ มากควรหา้ มเลอื ด แล้วรบี สง่ โรงพยาบาล
การปฐมพยาบาลผทู้ ม่ี บี าดแผล บาดแผลฉีกขาด การปฐมพยาบาล 1. ปดิ แผลดว้ ยผ้าท่สี ะอาด กดแผลไว้นิ่งๆ เพ่อื เป็นการห้ามเลือด 2. ลา้ งทา้ ความสะอาดแผลดว้ ยน้าสะอาด และใช้แอลกอฮอลเ์ ช็ดรอบๆแผล 3. รบี น้าส่งแพทยเ์ พื่อตกแต่งบาดแผล และเย็บแผล ฉีดวัคซนี ปอ้ งกนั บาดทะยัก และ อาจตอ้ งรับประทานยาแกอ้ ักเสบ ถ้าแผลสกปรกมาก
แผลถกู แทง การปฐมพยาบาล - ถ้าเป็นลม หน้าซีด แสดงว่ามเี ลือดตกใน อย่าตกใจให้ผปู้ ่วยนอนราบ ศรี ษะตา้่ ไม่ให้รับประทานอะไรทง้ั สนิ้ รบี นา้ ส่งโรงพยาบาล - หากพบสงิ่ หักคาอยู่บนแผล อยา่ พยายามดงึ ออก ควรใช้ผ้าสะอาดบาง ๆ คลุมไว้ และให้นอนน่งิ ๆ แล้วรบี น้าสง่ โรงพยาบาลโดยเรว็ ท่สี ดุ โดยจัดผูป้ ่วยให้นอนราบขณะเคล่อื นย้าย
แผลถูกยงิ ❖ แผลทีเ่ กดิ เหน็ เป็นรอยกระสุนปนื เข้าและออก ซงึ่ รเู ขา้ จะเล็กกว่ารอู อก หรอื กระสุนอาจฝงั ในมอี นั ตรายต่ออวัยวะภายใน และอาจมีการตกเลือดภายในได้ การปฐมพยาบาล - ให้ผูบ้ าดเจ็บนอนพักนงิ่ ๆ ยกปลายเทา้ สงู ให้โลหิตไปเล้ียงสมองมากท่สี ดุ - หม่ ผ้าใหค้ วามอบอ่นุ แกร่ า่ งกาย ไม่ควรใหผ้ ู้บาดเจบ็ กินอะไรท้งั สิ้น - ถา้ มีเลือดออกมากตอ้ งหา้ มเลอื ด ปิดแผลด้วยผ้าก๊อซ - รบี สง่ โรงพยาบาลโดยเร็วทสี่ ุด
แผลถกู ต้า เกดิ จากวตั ถปุ ระเภทตะปู เข็ม หรอื เขม็ หมดุ เศษแก้ว หนาม ทมิ่ ตา้ แผลจะมีเลือดออกไมม่ าก/แทบไม่ออกเลย และแผลเกือบจะปิด ในทันที จึงท้าให้เกิดการติดเชื้อได้ง่ายและอาจเปน็ อันตรายถงึ ชีวิตได้ จากเชื้อ บาดทะยกั การปฐมพยาบาล - ใหด้ ึงของแหลมท่ที ่ิมตา้ ผิวหนังนน้ั ออก - เช็ดด้วยแอลกอฮอล์ ปิดแผลดว้ ยผา้ ที่สะอาด แล้วรบี น้าส่งพบแพทยท์ ันที - การทา้ ความสะอาดท่ี ร.พ. เปิดแผลใหก้ ว้างข้ึน และรบั ประทานยาแกอ้ กั เสบ พร้อมท้ังฉดี วคั ซนี ป้องกันบาดทะยกั
บาดแผลถกู สตั วก์ ัด (โดยเฉพาะสุนัข แมว หนู รวมท้งั คน) จะมเี ชอ้ื โรคอยู่ในปาก เมือ่ ถูกกดั บาดแผลทีล่ กึ จะน้าเชื้อโรคเขา้ สูเ่ นอ้ื เยือ่ ไดม้ าก การปฐมพยาบาลจงึ ต้องท้าทนั ที แล้วตามดว้ ยการรกั ษาของแพทย์ บาดแผลตน้ื - ล้างแผลใหท้ วั่ ดว้ ยนา้ สะอาดอา่ งนอ้ ย 5 นาที/สบู่และน้าอนุ่ - ซับบาดแผลให้แห้ง แลว้ ปิดด้วยปลาสเตอร์หรอื ผ้าทา้ แผลเลก็ ๆ - แนะนา้ ให้ผ้ทู ่ีถกู กัดไปพบแพทย์
บาดแผลถกู สตั วก์ ดั บาดแผลฉกี ขาด หรอื ลกึ มาก - ห้ามเลอื ด ตามหลกั การหา้ มเลือด - กดบาดแผลดว้ ยผ้าพนั แผลทปี่ ลอดเชื้อ หรอื ผา้ สะอาดพนั ให้อย่กู ับท่ี - นา้ ผทู้ ่ถี กู กัดไปส่งโรงพยาบาล
การปฐมพยาบาลผทู้ มี่ ขี อ้ เคลด็ สาเหตุ เกดิ จากขอ้ ตอ่ เกิดกระทบกระเทือน ท้าให้เย่อื หุ้ม/เอ็นรอบ ๆ ขอ้ ตอ่ เคลด็ หรอื แพลง ข้อเคลด็ การปฐมพยาบาล - ประคบด้วยนา้ เย็น/นา้ แขง็ ทันที หลายๆครง้ั ตดิ ตอ่ กนั 5-10 นาที และพัก 2-3 นาที และระหว่างพกั ใหส้ ังเกตอาการบวม ถ้าบวมไม่เพม่ิ ข้ึน กห็ ยุดประคบเยน็ ได้ ถา้ ยงั บวมอยใู่ หป้ ระคบต่อจน 24 ชว่ั โมง ใหบ้ รเิ วณขอ้ นน้ั อยนู่ ง่ิ โดยพนั ผา้ ยดื และยกสูงไว้ - ภายหลงั 24 ชว่ั โมงแลว้ ถา้ ยังมีบวมใหป้ ระคบดว้ ยน้าอนุ่ /นวดดว้ ยยาหมอ่ ง น้ามันระกา้ ปาลม์ ถา้ มอี าการปวดหรอื บวมมาก ให้รีบไปพบแพทย์
การปฐมพยาบาลผูท้ ม่ี ีกระดกู หกั แบง่ ออกเป็น 2 ประเภท คอื 1. หกั ออกจากกนั เปน็ 2 สว่ น 2. กระดกู หักไมข่ าดออกจากกนั มีลักษณะกระดกู รา้ ว หรอื กระดูกบุบ ลักษณะอาการจะแตกตา่ งกนั ไปตามต้าแหนง่ ที่กระดกู หกั อาการแสดง อาจมีอาการช็อก มอี าการบวม และรอ้ น ลกั ษณะกระดกู ผดิ รปู รา่ งไปจากเดิม เคล่อื นไหวไมไ่ ด้ ถ้าจับดูจะมเี สียงกรอบแกรบ อาจมีบาดแผลท่ี ผิวหนังตรงต้าแหน่งที่หกั หรอื พบปลายกระดูกโผลอ่ อกมาใหเ้ หน็ ชัดเจน
การปฐมพยาบาลผทู้ มี่ กี ระดกู หกั - ใหผ้ ้บู าดเจบ็ อยนู่ งิ่ ๆ ประคองและจับส่วนที่บาดเจบ็ อย่างมนั่ คง - อยา่ พยายามเคลื่อนยา้ ยผู้บาดเจบ็ โดยไมจ่ า้ เปน็ หรอื จนกวา่ สว่ นของ กระดกู ทห่ี ักจะได้รบั การเข้าเฝอื กแล้ว - ใส่เฝือกชว่ั คราว โดยใชว้ ัสดทุ ่ีหาง่าย เช่น กระดาษหนงั สอื พมิ พ์ กระดาษแข็ง ไม้ไผ่ (ถา้ เป็นกระดูกชนิ้ ใหญ่ เชน่ กระดูกโคนขา อาจใชข้ าดเี ป็นตัวยดึ กไ็ ด้) และก่อนเข้าเฝือก ควรใชผ้ ้าสะอาดพนั ส่วนท่หี กั ใหห้ นาพอสมควร หรอื ทา้ การ ห้ามเลอื ดก่อน ถ้ามเี ลอื ดออกมาก
การปฐมพยาบาลผทู้ ม่ี กี ระดกู หกั - พนั ผา้ ยืดไมใ่ หเ้ คลอ่ื นไหว ระวงั อย่าพันใหแ้ นน่ จนเกนิ ควร - ถ้าเป็นปลายแขน หรือมอื ใช้ผา้ คล้องคอ - ถ้ากระดกู หกั โผลอ่ อกมานอกเน้อื อย่าดนั กลบั เขา้ ทเ่ี ดมิ ให้หาผ้าสะอาดคลุม หรอื ปิดบาดแผลไว้ - ให้ยาแก้ปวดหากปวดแผลมาก และห่มผา้ ใหค้ วามอบอ่นุ แก่รา่ งกาย - รีบน้าผ้ปู ่วยสง่ โรงพยาบาล ซ่ึงการเคลื่อนย้าย ผู้ท่ีบาดเจบ็ ตอ้ งท้าอยา่ งระมดั ระวัง โดยใหส้ ว่ นท่ีหกั เคลื่อนไหวนอ้ ยที่สุด
Search
