เกณฑ์มาตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธุรกิจค้าส่งค้าปลีก ปี 2565

ค�ำนำ� กรมพัฒนาธุรกิจการค้า กระทรวงพาณิชย์ให้ความส�ำคัญกับการพัฒนา ธรุ กจิ ค้าสง่ คา้ ปลกี ไทยมาอย่างต่อเนอื่ ง โดยกรมฯ มีพนั ธกิจในการสนบั สนนุ ส่งเสรมิ และพัฒนาผู้ประกอบธุรกิจให้มีความเข้มแข็ง สร้างความได้เปรียบทางการแข่งขัน และยุทธศาสตร์ที่ส�ำคัญ คือ การเพ่ิมประสิทธิภาพการบริหารธุรกิจ เพ่ือยกระดับ สมู่ าตรฐานคณุ ภาพและมาตรฐานสากล โดยกรมพฒั นาธรุ กจิ การคา้ ไดจ้ ดั ทำ� “เกณฑ์ มาตรฐานคณุ ภาพการบรหิ ารจดั การธรุ กจิ คา้ สง่ คา้ ปลกี ปี 2565” ซงึ่ มเี นอื้ หาเกยี่ วกบั การประเมนิ ธุรกิจค้าส่งคา้ ปลกี ใน 8 หมวด เพ่อื เปน็ แนวทางให้แกเ่ จ้าของธรุ กิจและ ผู้เก่ียวข้องได้ใช้เป็นเคร่ืองมือในการประเมินวิเคราะห์และตรวจสอบสุขภาพธุรกิจ ของตนเอง และสามารถยกระดับธุรกิจค้าส่งค้าปลีกให้มีมาตรฐาน เพ่ิมศักยภาพ ในการแขง่ ขนั และเปน็ ศนู ยก์ ลางทางเศรษฐกจิ ของชมุ ชนและสงั คมไดต้ อ่ ไปในอนาคต กรมพัฒนาธุรกิจการค้า หวังเป็นอย่างย่ิงว่าเกณฑ์มาตรฐานคุณภาพฯ ฉบับนี้จะเป็นประโยชน์ในการพัฒนาศักยภาพยกระดับธุรกิจค้าส่งค้าปลีกให้มีความ เข้มแข็งและมีการบริหารจัดการที่เป็นระบบเพ่ือมุ่งสู่มาตรฐานระดับสากลต่อไป กรมพัฒนาธรุ กจิ การค้า สงิ หาคม 2565

สารบญั หนา้ บทท่ี 1 4 ความส�ำคัญของธุรกิจค้าส่งคา้ ปลกี บทท่ี 2 6 ภาพรวมเกณฑม์ าตรฐานคณุ ภาพการบริหารจัดการ ธุรกจิ คา้ สง่ คา้ ปลีกและแนวทางการประเมนิ ผล บทที่ 3 13 เกณฑ์มาตรฐานคณุ ภาพการบรหิ ารจัดการธุรกิจ คา้ สง่ คา้ ปลกี ปี 2565 หมวด 1 การก�ำหนดทิศทางและกลยุทธ์ 14 หมวด 2 ลูกคา้ และการตลาด 21 หมวด 3 การบริหารจัดการข้อมลู และสารสนเทศ 24 หมวด 4 การบริหารจดั การพนกั งาน 28 หมวด 5 การบรหิ ารจดั การโลจสิ ติกส์ 34 หมวด 6 การบริหารจัดการหนา้ ร้าน 39 หมวด 7 สุขอนามัย และความปลอดภยั 42 หมวด 8 การบรหิ ารจัดการการเงิน 47 สรุปผลการประเมนิ 51 ภาคผนวก - ตัวอย่างการจัดเรียงล�ำดบั ความสำ� คัญของประเด็นปัญหา 56 จากการวิเคราะห-์ วนิ ิจฉัยคณุ ภาพการบรหิ ารจัดการรา้ นคา้ - ตวั อย่างเปรียบเทยี บผลการวิเคราะห์ธุรกจิ 59

เกณฑม์ าตรฐานคณุ ภาพการบรหิ ารจดั การธุรกิจค้าสง่ ค้าปลีก ปี 2565 บทท่ี 1 ความสำ� คญั ของธุรกิจค้าส่งคา้ ปลกี 4

เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธุรกิจคา้ สง่ ค้าปลกี ปี 2565 5 บทท่ี 1 ความสำ� คัญของธรุ กิจค้าสง่ ค้าปลีก ธุรกิจค้าส่งค้าปลีกหรือร้านค้าโชวห่วย ถือเป็นธุรกิจท่ีมีความส�ำคัญต่อ กระบวนการขับเคล่ือนและพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศในภาพรวม เนื่องจากก่อให้เกิดมูลค่าทางเศรษฐกิจกว่า 1.03 ล้านล้านบาท1 อีกทั้งมีบทบาทใน แงข่ องการเปน็ แหลง่ รวบรวมและจดุ อำ� นวยความสะดวกในการจำ� หนา่ ยสนิ คา้ อุปโภค บริโภคในชุมชน ช่วยลดค่าใช้จ่ายในการเดินทางไปซ้ือสินค้านอกพ้ืนที่ ตลอดจนท�ำ หน้าท่ีเป็นช่องทางกระจายสินค้าของผู้ประกอบการในชุมชน ผู้ผลิตสินค้า SME และ OTOP ในแตล่ ะทอ้ งถนิ่ ท�ำใหร้ า้ นค้าสง่ ค้าปลกี เป็นศูนย์กลางของกจิ กรรมทาง เศรษฐกิจท่ีส�ำคัญในระดับท้องถ่ินและภูมิภาค รวมทั้งยังช่วยส่งเสริมพัฒนาร้านค้า โชวห่วยขนาดเล็กให้สามารถแข่งขันได้ ซึ่งนับเป็นส่วนส�ำคัญท่ีท�ำให้เศรษฐกิจชุมชน สามารถเติบโตได้อยา่ งยงั่ ยืน อย่างไรก็ดี ในปัจจุบันร้านค้าส่งค้าปลีกแบบดั้งเดิมต้องเผชิญกับความ ท้าทายหลายประการ ตง้ั แต่การแข่งขนั อย่างรุนแรงจากรา้ นสะดวกซ้อื และรา้ นคา้ ส่ง คา้ ปลกี สมยั ใหม่ ซง่ึ มเี งนิ ทนุ มหาศาลและขยายตลาดในประเทศอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง รวมถงึ พฤตกิ รรมผู้บริโภคทเ่ี ปล่ียนแปลงไป โดยเฉพาะในภาวะเศรษฐกจิ ที่ยังไมฟ่ นื้ ตัวเต็มท่ี หลงั จากการระบาดของโรคตดิ เชอื้ ไวรสั โคโรนา 2019 (Covid-19) และวกิ ฤตเิ ศรษฐกจิ โลก ท�ำให้ร้านค้าส่งค้าปลีกจ�ำเป็นท่ีจะต้องปรับตัวและยกระดับการบริหารจัดการ ร้านคา้ และเพ่มิ ประสทิ ธิภาพ ทงั้ ในดา้ นการบริหารจดั การร้านคา้ การบริหารจัดการ สินคา้ คงคลงั การจัดวางสินค้า และการนำ� เทคโนโลยมี าใช้บริหารจัดการรา้ นค้าเพอื่ ให้สามารถปรบั ตัวเข้ากับความท้าทายใหมไ่ ดต้ ่อไป ท้ังนี้ เพ่ือเป็นการยกระดับร้านค้าส่งค้าปลีกให้มีการบริหารจัดการที่ดี มีมาตรฐาน สามารถแข่งขันกับร้านค้าส่งค้าปลีกสมัยใหม่ได้ กรมพัฒนาธุรกิจการค้า จึงได้จัดท�ำเกณฑ์มาตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธุรกิจค้าส่งค้าปลีก ปี 2565 เพ่ือใช้เป็นเครื่องมือในการตรวจประเมินและวิเคราะห์วินิจฉัยธุรกิจ โดยสามารถ น�ำผลการประเมินไปพัฒนาต่อยอดและก�ำหนดกลยุทธ์ทางธุรกิจให้สามารถแข่งขัน ได้ต่อไปในอนาคต 1 ข้อมลู จาก Euromonitor International (Retailing in Thailand 2020)

เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบรหิ ารจดั การธุรกจิ คา้ ส่งคา้ ปลีก ปี 2565 บทท่ี 2 ภาพรวมเกณฑ์มาตรฐานคณุ ภาพการบริหารจัดการ ธรุ กจิ คา้ ส่งค้าปลีกและแนวทางการประเมนิ ผล

เกณฑ์มาตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธุรกิจคา้ ส่งคา้ ปลกี ปี 2565 บทที่ 2 ภาพรวมเกณฑ์มาตรฐานคุณภาพการบรหิ ารจัดการ ธรุ กิจคา้ ส่งคา้ ปลกี และแนวทางการประเมินผล ภาพรวม 8 หมวดตามเกณฑ์มาตรฐานคุณภาพฯ เกณฑ์มาตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธุรกจิ คา้ สง่ ค้าปลีกท้ัง 8 หมวด มีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกับการด�ำเนินงานของธุรกิจค้าส่งค้าปลีก โดยสามารถแบ่ง การดำ� เนินงานของธรุ กิจออกเปน็ 2 การด�ำเนนิ งานหลัก ไดแ้ ก่ การด�ำเนนิ งานหลกั ของธรุ กจิ หมวดตามเกณฑ์มาตรฐานที่เกยี่ วขอ้ ง 1. การวางนโยบายและการวางแผนกลยทุ ธ์ หมวด 1 การกำ� หนดทศิ ทาง และกลยุทธ์ 2. การปฏบิ ัติการและผลลัพธ์ หมวด 2 ลูกคา้ และการตลาด หมวด 3 การบรหิ ารจัดการขอ้ มูลและสารสนเทศ หมวด 4 การบรหิ ารจัดการพนกั งาน หมวด 5 การบรหิ ารจัดการโลจสิ ติกส์ หมวด 6 การบรหิ ารจดั การหน้าร้าน หมวด 7 สุขอนามยั และความปลอดภัย หมวด 8 การบรหิ ารจดั การการเงิน ท้ังน้ี ประเด็นส�ำคัญในการด�ำเนินงานตามเกณฑ์มาตรฐานคุณภาพฯ ในแต่ละหมวด มีดังน้ี หมวด 1 การก�ำหนดทศิ ทางและกลยุทธ์ เจ้าของธุรกิจก�ำหนดเป้าหมายของธุรกิจค้าส่งค้าปลีกทั้งระยะยาวและ ระยะสน้ั อยา่ งมีทศิ ทาง โดยมกี ารวางแผนกลยุทธ์ กำ� หนดวสิ ัยทัศน์ พนั ธกิจ วตั ถปุ ระสงค์ ตัวชี้วัด เพื่อน�ำไปปฏิบัติให้บรรลุตามเป้าหมายท่ีก�ำหนดไว้ นอกจากนี้ธุรกิจค้าส่งค้าปลีก ยังควรมคี วามรบั ผดิ ชอบตอ่ สงั คมและสงิ่ แวดลอ้ ม มกี ารจดั การความเสย่ี งและภาวะวกิ ฤตที่ อาจเกดิ ข้ึนโดยไม่คาดคิด รวมถงึ ควรมีการสรา้ งเครอื ขา่ ยธรุ กจิ ไมว่ ่าจะเปน็ คู่คา้ (ซพั พลาย เออร)์ หรือกลุม่ ร้านคา้ ใกลเ้ คยี ง เพ่อื สร้างประโยชนร์ ว่ มกัน 7

เกณฑ์มาตรฐานคุณภาพการบรหิ ารจดั การธุรกจิ คา้ สง่ ค้าปลกี ปี 2565 หมวด 2 ลูกคา้ และการตลาด ท�ำความเข้าใจและรู้จักลูกค้าของธุรกิจด้วยการรับฟังเสียงของลูกค้า จากช่องทางต่าง ๆ มีการจ�ำแนกและก�ำหนดกลุ่มลูกค้าเป้าหมายของธุรกิจค้าส่ง ค้าปลีกไดอ้ ย่างเหมาะสม นอกจากน้ธี รุ กจิ ควรตอบสนองและสรา้ งความสัมพนั ธท์ ดี่ ี กับลูกค้าเพื่อความส�ำเร็จของธุรกิจในระยะยาว ท้ังน้ี การรับฟังเสียงของลูกค้า จะชว่ ยใหธ้ รุ กจิ เขา้ ใจมมุ มองของลกู คา้ พฤตกิ รรมลกู คา้ และตลาดทเี่ ปลย่ี นไป ซง่ึ ธรุ กจิ สามารถกำ� หนดวธิ กี ารตอบสนองตอ่ ความตอ้ งการ ความคาดหวงั หรอื เหนอื กวา่ ความ คาดหวงั ของลกู คา้ ทงั้ ในรปู แบบออฟไลนแ์ ละออนไลน์ เชน่ เฟซบกุ๊ ไลน์ อนิ สตราแกรม ฯลฯ หมวด 3 การบรหิ ารจดั การข้อมูลและสารสนเทศ ดำ� เนนิ การจดั เกบ็ ขอ้ มลู ทสี่ ำ� คญั ตอ่ ธรุ กจิ คา้ สง่ คา้ ปลกี เชน่ ขอ้ มลู ลกู คา้ ข้อมูลซัพพลายเออร์ ข้อมูลค�ำส่ังซื้อต่าง ๆ เป็นต้น ท้ังนี้ธุรกิจสามารถใช้เทคโนโลยี เข้ามาช่วยเก็บบันทึกข้อมูล โดยจ�ำเป็นต้องค�ำนึงถึงความปลอดภัยของข้อมูลที่เก็บ บนั ทกึ ทงั้ หมด ไมว่ า่ จะเปน็ การกำ� หนดสทิ ธเิ ขา้ ถงึ ขอ้ มลู การสำ� รองขอ้ มลู รวมทงั้ คำ� นงึ ถงึ ความพรอ้ มในการนำ� ขอ้ มลู มาใช้ประโยชน์ เชน่ นำ� มาวิเคราะหเ์ พ่ือปรบั ปรงุ แผน ธุรกิจ น�ำมาวิเคราะห์แนวโน้มการซ้ือของลูกค้าเพื่อวางแผนการซ้ือสินค้าเข้าร้าน เป็นตน้ หมวด 4 การบรหิ ารจดั การพนกั งาน เพ่ือมุ่งสร้างและรักษาให้ธุรกิจค้าส่งค้าปลีกมีผลการด�ำเนินงานท่ีดี อยู่เสมอ ธรุ กิจจงึ ควรมีการบรหิ ารจัดการพนักงานท่ีมปี ระสทิ ธภิ าพ ซงึ่ ประกอบดว้ ย กระบวนการสรรหาพนักงาน การก�ำหนดหนา้ ทีค่ วามรับผดิ ชอบ การก�ำหนดคา่ จ้าง การวางแผนพัฒนาและฝึกอบรม ตลอดจนการประเมินผลการท�ำงานของพนักงาน นอกจากน้ี ธรุ กจิ ยงั ควรสรา้ งสภาพแวดลอ้ มทด่ี ใี นการทำ� งาน เพอ่ื ใหพ้ นกั งานทำ� งาน อยา่ งมคี วามสขุ มคี วามผกู พนั และมคี วามพงึ พอใจทจ่ี ะเปน็ สว่ นหนง่ึ ในความสำ� เรจ็ ของธรุ กิจ 8

เกณฑ์มาตรฐานคณุ ภาพการบรหิ ารจดั การธรุ กิจค้าสง่ คา้ ปลีก ปี 2565 หมวด 5 การบรหิ ารจดั การโลจิสตกิ ส์ การบรหิ ารจดั การโลจสิ ตกิ สเ์ รม่ิ ตง้ั แตก่ ระบวนการจดั ซอ้ื สนิ คา้ ซงึ่ จำ� เปน็ ต้องมีการศึกษาข้อมูลต่าง ๆ ประกอบ เช่น สถานการณ์ตลาด ระดับสินค้าคงคลัง ยอดขาย การจัดส่งและรับมอบสินค้า เป็นต้น โดยต้องมีการบริหารจัดการคู่ค้า (ซพั พลายเออร)์ ทด่ี คี วบคไู่ ปกบั การบรหิ ารสตอ๊ กสนิ คา้ และการกำ� หนดแผนกระบวนการ ขนสง่ สนิ ค้า เพอื่ ใหก้ ารบรหิ ารจัดการเกิดประสิทธิภาพสูงสุด หมวด 6 การบริหารจัดการหนา้ ร้าน การบริหารจัดการหน้าร้านที่ดี ทั้งพ้ืนท่ีหน้าร้านและสินค้าหน้าร้าน จะช่วยดึงดูดความสนใจของลูกค้าให้อยากเข้ามาซื้อสินค้าหรือใช้บริการ ซ่ึงการ จัดวางผังร้านค้าท่ีดีจะทำ� ให้การบรหิ ารพน้ื ที่ภายในร้านคา้ ได้ดขี ึน้ เพมิ่ โอกาสในการ ขายสนิ คา้ ใหค้ รบทกุ ประเภททรี่ า้ นคา้ มี อกี ทงั้ ยงั คำ� นงึ ถงึ ความสะดวกสบายของลกู คา้ ระหว่างการเดนิ ดสู ินค้า นอกจากน้ี การจัดเรยี งสนิ ค้าถอื เปน็ การแสดงความใสใ่ จตอ่ สนิ คา้ และลูกคา้ ค�ำนึงถงึ ความสะดวก และความตอ่ เน่อื งในการเลอื กซอื้ สินค้า และ ยังเพ่ิมโอกาสในการขายสนิ คา้ เพ่มิ ขน้ึ อกี ด้วย หมวด 7 สุขอนามยั และความปลอดภัย เพ่ือให้ธุรกิจมีสภาพแวดล้อมที่ดีท้ังในด้านสุขอนามัยและความ ปลอดภยั ตอ่ ลกู คา้ พนกั งาน คคู่ า้ (ซพั พลายเออร)์ สงั คมและสงิ่ แวดลอ้ ม ธรุ กจิ คา้ สง่ คา้ ปลกี จงึ ควรกำ� หนดมาตรการและการจดั การสขุ อนามยั และความปลอดภยั ทชี่ ดั เจน ซึง่ เปน็ ปัจจยั ทจ่ี ะส่งผลตอ่ ภาพลักษณข์ องร้านคา้ และสามารถสรา้ งความนา่ เชอ่ื ถอื ในมมุ มองของลูกค้า พนักงาน ค่คู า้ และสังคม นอกจากนี้ ธุรกจิ ยังควรค�ำนงึ ถึงการ ป้องกันอันตรายจากระบบไฟฟ้าและอัคคีภัย เพื่อควบคุมความเสี่ยงและลดจ�ำนวน อบุ ตั เิ หตทุ ีอ่ าจเกิดขนึ้ หมวด 8 การบรหิ ารจัดการการเงนิ ในการด�ำเนินธุรกิจในด้านต่าง ๆ จ�ำเป็นต้องมีการใช้เงินทุนเพ่ือ สนบั สนนุ การดำ� เนนิ งาน ดงั นนั้ เพอื่ ใหก้ ารดำ� เนนิ กจิ กรรมทางธรุ กจิ ลลุ ว่ งไปได้ กจิ การ จะต้องมีการวางแผนบริหารจัดการ และประเมินผลตอบแทนทางการเงินและการ ลงทุนที่เหมาะสมเพอื่ ใหไ้ ด้รบั ผลตอบแทนจากการประกอบธุรกจิ ไดอ้ ยา่ งยง่ั ยนื 9

เกณฑม์ าตรฐานคณุ ภาพการบริหารจดั การธรุ กจิ คา้ ส่งค้าปลกี ปี 2565 แนวทางการประเมินผล 1. การประเมนิ ผลในหมวด 1 – 8 การประเมินผลในหมวด 1 – 8 ได้น�ำวงจรหรือแนวคิดการบริหาร คณุ ภาพการปฏบิ ัติงานของวอลท์ เตอรซ์ วิ ฮารท์ (Walter Shewhart) และไดพ้ ัฒนา ต่อโดย เอดวารด์ เดมมง่ิ (W.Edwards Deming) คือ PDCA Modelมาประยกุ ต์ใช้ ซงึ่ ไมไ่ ดใ้ หค้ วามสำ� คญั แคก่ ารวางแผน แตเ่ นน้ การดำ� เนนิ งานอยา่ งมรี ะบบ โดยมเี ปา้ หมาย ใหเ้ กดิ การพฒั นาอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง สามารถกอ่ ใหเ้ กดิ ผลลพั ธท์ ส่ี ามารถตดิ ตามและวดั ผลได้ ประกอบด้วย การพจิ ารณาท้ัง 4 มิติ ไดแ้ ก่ การวางแนวทาง (Plan) การถา่ ยทอด ส่กู ารปฏิบตั ิและการปฏบิ ัติ (Do) การทวนสอบและประเมนิ (Check) การปรับปรุง (Act) มาประยกุ ตใ์ ช้ ทงั้ นี้ เพ่ือลดความสบั สนจากการตีความหรือการส่ือความหมาย ของผู้ประกอบการระหว่างความหมายของค�ำว่า Do กับ Action ในวงจรเดมมิ่ง PDCA (Deming Cycle) จึงไดม้ ีการปรบั แกม้ ิตทิ ี่ 4 จาก Action เป็น Adjust หรอื Adjustment แทน ดังนี้ 1) การวางแนวทาง (Plan) หมายถงึ ธรุ กจิ คา้ สง่ คา้ ปลกี มกี ารวางแผน การก�ำหนดแนวทางการด�ำเนินงานอย่างมีทิศทาง เช่น การจัดล�ำดับความส�ำคัญ การวางเป้าหมาย การก�ำหนดหน้าที่ความรับผิดชอบ เป็นต้น รวมถึงการก�ำหนด แนวทางการปอ้ งกันปัญหาทอ่ี าจเกดิ ขึ้น และวธิ กี ารแกป้ ัญหาทเี่ ปน็ ไปได้ 2) การถา่ ยทอดสกู่ ารปฏบิ ตั แิ ละการปฏบิ ตั ิ (Do) หมายถงึ ธรุ กจิ คา้ สง่ คา้ ปลกี ดำ� เนนิ การตามแผนหรอื แนวทางทกี่ ำ� หนดไว้ อาจประกอบดว้ ย การใหค้ วามรู้ การสอื่ สาร การถา่ ยทอดยงั ไปพนกั งานหรอื สว่ นงานตา่ ง ๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งและมกี ารลงมอื ปฏบิ ัติ 3) การตรวจสอบและการเรยี นรู้ (Check) หมายถงึ ธรุ กจิ คา้ สง่ คา้ ปลกี มีการติดตาม ทบทวนการด�ำเนินงานของตนเอง พนักงานหรือส่วนงานต่าง ๆ ท่ีเก่ียวข้องกับการด�ำเนินงาน รวมทั้ง อาจมีการเก็บข้อมูลที่เป็นประโยชน์ต่อการ วดั ผลการดำ� เนนิ งาน 10

เกณฑ์มาตรฐานคณุ ภาพการบริหารจดั การธรุ กจิ ค้าสง่ ค้าปลกี ปี 2565 4) การปรับปรงุ (Adjust) หมายถงึ ธรุ กิจค้าสง่ ค้าปลกี มกี ารปรับปรงุ กระบวนการอยา่ งต่อเนื่อง โดยผ่านการวเิ คราะห์ผลการติดตาม การดำ� เนนิ งาน เชน่ การเปรยี บเทยี บผลกับเป้าหมาย การวเิ คราะห์ปัญหาระหว่างการด�ำเนนิ งาน เปน็ ตน้ เพอ่ื ใหไ้ ดอ้ งคค์ วามรใู้ หม่ ๆ และเพอื่ นำ� มาปรบั ปรงุ /พฒั นาแผนหรอื การดำ� เนนิ งานให้ ดียงิ่ ขึน้ และน�ำไปสกู่ ารปฏิบตั จิ ริง ซงึ่ การประเมนิ ผลในมติ กิ ารตรวจสอบและการเรยี นรู้ (Check) และการ ปรบั ปรงุ (Adjust) ตาม PDCA Model จะสะทอ้ นใหเ้ หน็ ถงึ ผลลพั ธข์ องแตล่ ะกจิ กรรม ท่ดี �ำเนนิ การ หลงั จากท่ีได้มีการปฏิบัติ (DO) แลว้ 11

เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบรหิ ารจดั การธุรกิจค้าส่งคา้ ปลกี ปี 2565 ทั้งน้ี แนวทางการให้คะแนนแต่ละช่วงคะแนน ในแต่ละเกณฑ์ย่อย (หมวดที่ 1 – 8) ใหพ้ จิ ารณาตามแนวทางการประเมนิ (Plan/Do/Check/Adjust) เปน็ หลกั กรณที ม่ี ีแนวคิดแต่ยังไมไ่ ดด้ ำ� เนินการ จะไดค้ ะแนนในระดบั 1 คะแนนสว่ น กิจกรรมที่มีการน�ำแนวคิด/วิธีการ มาจัดท�ำเป็นแผนงานหรือเอกสารที่ระบุเป็น ลายลกั ษณอ์ กั ษร (ขน้ั P) จะไดค้ ะแนน ในระดบั 2 คะแนน มกี ารนำ� แผน/แนวคดิ /วธิ กี าร ไปปฏบิ ัติ (ข้นั D) จะได้คะแนนในระดบั 3 คะแนน มกี ารตรวจติดตามการปฏิบัตงิ าน ตามแผน/แนวคิด/วิธีการ (ข้ัน C) จะไดค้ ะแนนในระดับ 4 คะแนน มกี ารทบทวนและ ปรับปรุงผลการปฏบิ ตั ิงานใหด้ ียงิ่ ข้ึน (ขั้น A) จะไดค้ ะแนนในระดบั 5 คะแนน ตาม ลำ� ดบั โดยการประเมนิ ขนั้ P, D, C, A จะตอ้ งมเี อกสารหรอื หลกั ฐานของแตล่ ะกจิ กรรม ท่ีท�ำการประเมิน วิธคี ิดคะแนนหาคา่ เฉลีย่ เม่ือได้ท�ำการประเมินตนเอง โดยให้ระดับคะแนนในแต่ละข้อของแต่ละ หมวดแล้ว น�ำคะแนนท่ีได้ทั้งหมดของแต่ละหมวดมาบวกรวมกัน แล้วหารด้วยจ�ำนวน ข้อค�ำถามท้ังหมดของหมวดท่ีท�ำการประเมิน จึงจะได้ค่าเฉลี่ยของหมวดน้ัน 12

เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธรุ กจิ คา้ สง่ ค้าปลีก ปี 2565 บทที่ 3 เกณฑม์ าตรฐานคณุ ภาพการบรหิ ารจัดการ ธรุ กิจค้าส่งคา้ ปลกี ปี 2565 13

เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบริหารจดั การธุรกจิ ค้าส่งค้าปลีก ปี 2565 บทที่ 3 เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบริหารจดั การธุรกจิ ค้าส่งคา้ ปลกี ปี 2565 หมวด 1 การก�ำหนดทิศทางและกลยทุ ธ์ เจ้าของธุรกิจก�ำหนดเป้าหมายของธุรกิจค้าส่งค้าปลีกทั้งระยะยาว และระยะสั้นอย่างมีทิศทาง โดยมีการวางแผนกลยุทธ์ ก�ำหนดวิสัยทัศน์ พันธกิจ วตั ถปุ ระสงค์ ตวั ชวี้ ดั เพอ่ื นำ� ไปปฏบิ ตั ใิ หบ้ รรลตุ ามเปา้ หมายทก่ี ำ� หนดไว้ นอกจากนี้ ธุรกิจค้าส่งค้าปลีกยังควรมีความรับผิดชอบต่อสังคมและส่ิงแวดล้อม มีการจัดการ ความเสย่ี งและภาวะวกิ ฤตทอ่ี าจเกดิ ขนึ้ โดยไมค่ าดคดิ รวมถงึ ควรมกี ารสรา้ งเครอื ขา่ ย ธรุ กจิ ไมว่ า่ จะเปน็ คคู่ า้ (ซพั พลายเออร)์ หรอื กลมุ่ รา้ นคา้ ใกลเ้ คยี ง เพอ่ื ประโยชนร์ ว่ มกนั ระดบั คะแนน 1 เกณฑ์การให้คะแนน ระดบั คะแนน 2 ระดบั คะแนน 3 มแี นวคิดแตย่ งั ไมไ่ ด้ดำ� เนนิ การ ระดบั คะแนน 4 นำ� แนวคิด/วธิ กี าร มาจดั ทำ� เป็นแผนงานหรือเอกสารที่ระบุเปน็ ระดบั คะแนน 5 ลายลักษณ์อกั ษร มีการนำ� แผน/แนวคดิ /วิธีการ ไปปฏิบตั ิ ตรวจติดตามการปฏบิ ตั ิงานตามแผน/แนวคิด/วิธกี าร มกี ารทบทวนและปรับปรุงผลการปฏิบตั ิงานใหด้ ยี ิ่งข้นึ 14

เกณฑม์ าตรฐานคณุ ภาพการบรหิ ารจดั การธรุ กิจค้าสง่ ค้าปลกี ปี 2565 1.1 การก�ำหนดวิสยั ทัศน์ของธุรกิจ (2 เกณฑ์ย่อย) เกณฑห์ ลัก 1.1.1 การก�ำหนดวิสัยทศั น์และเป้าหมายของธรุ กจิ เกณฑ์ยอ่ ย - กจิ การมกี ารกำ� หนดวสิ ยั ทศั น์ พนั ธกจิ มกี ารดำ� เนนิ งานตา่ ง ๆ เปน็ ไปตามวสิ ยั ทศั น์ พนั ธกจิ ทตี่ งั้ ไว้ - กิจการ/เจ้าของธุรกิจหรือผู้บริหารระดับสูงมี เป้าหมาย-ตัวช้ีวัด ท่ีชัดเจน รวมท้ังมีการวิเคราะห์ และปรับปรุงกระบวนการทางธรุ กจิ อย่างน้อยปลี ะ 1 ครงั้ โดยใหพ้ นกั งานมสี ว่ นรว่ มในการจดั ทำ� เปา้ หมาย และตวั ชวี้ ดั - มีกระบวนการหรือช่องทางส่ือสารต่าง ๆ ระหว่าง เจ้าของธุรกิจ พนักงาน และส่วนงานต่าง ๆ เช่น ประชมุ Morning Talk* ไลนก์ ลมุ่ รา้ นคา้ อบรม ตดิ ปา้ ย ประกาศ เปน็ ตน้ เพอื่ ใชเ้ ปน็ เครอ่ื งมอื ในการสง่ เสรมิ ตดิ ตามและประเมนิ เปา้ หมายตวั ชว้ี ดั การทำ� งานให้ มปี ระสทิ ธภิ าพ *Morning Talk หมายถึง การให้พนกั งานไดม้ ีการพูดคยุ ประชุม หรอื ทำ� กจิ กรรมรว่ มกันในชว่ ง เช้าก่อนท่จี ะเริม่ ทำ� งานในแต่ละวนั 15

เกณฑ์มาตรฐานคณุ ภาพการบริหารจัดการธุรกจิ ค้าส่งคา้ ปลีก ปี 2565 - มีการพิจารณาปัจจัยภายในและภายนอกที่กระทบ ต่อธุรกิจค้าส่งค้าปลีกของตนเอง เพื่อให้มีการ วเิ คราะห์จุดแขง็ จุดออ่ น โอกาส อปุ สรรคของธรุ กจิ เช่น พฤตกิ รรมลกู ค้า เทคโนโลยี การแข่งขัน คแู่ ข่ง สินค้าและบริการความเสี่ยง/ความท้าทายใหม่ ๆ เปน็ ตน้ - มีแผนกลยุทธ์ธุรกิจที่ครอบคลุมในชีวิตวิถีใหม่ (New Normal) จากสถานการณ์วิกฤตดา้ นสุขภาพ หรือเศรษฐกิจและสงั คม 16

เกณฑ์มาตรฐานคณุ ภาพการบรหิ ารจัดการธุรกิจค้าส่งค้าปลีก ปี 2565 - มกี ระบวนการหรอื ขน้ั ตอนดำ� เนนิ การ (Work Manual หรอื Procedure Manual)* ในการน�ำแผนงานไป สู่การปฏบิ ตั ิอย่างมีประสิทธิภาพ โดยทุกหนว่ ยงาน มสี ว่ นรว่ ม ในการนำ� แผนไปสกู่ ารปฏบิ ตั ิ มผี รู้ บั ผดิ ชอบ *Work Manual หรือ Procedure Manual คือ สือ่ ท่ีใช้อธบิ ายแนวทาง ขั้นตอน และวธิ ีการ ทำ� งานทจ่ี ัดท�ำไว้เป็นลายลกั ษณอ์ กั ษรเพ่ือใช้ในการปฏบิ ตั งิ าน - มกี ารดำ� เนนิ การทแี่ สดงถงึ ความรบั ผดิ ชอบตอ่ สงั คม โดยพนักงานรับทราบนโยบายความรับผิดชอบต่อ สงั คมของกจิ การและปฏบิ ตั ติ าม เชน่ สนิ คา้ หนา้ รา้ น มีคุณภาพ ติดป้ายราคาชัดเจน ไม่ขายเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ในช่วงวัน/เวลาที่กฎหมายก�ำหนด ไมจ่ ำ� หนา่ ยสินค้าละเมดิ ลขิ สิทธิ์ หรอื ไมจ่ ำ� หน่ายให้ กับเยาวชนตามอายทุ ี่กฎหมายกำ� หนด เป็นต้น 17

เกณฑ์มาตรฐานคณุ ภาพการบรหิ ารจดั การธุรกจิ ค้าสง่ ค้าปลกี ปี 2565 - มีการด�ำเนินงานที่แสดงถึงการท�ำประโยชน์และ ตอบแทนสงั คม โดยพนกั งานรับทราบนโยบายและ ร่วมทำ� ประโยชน์ให้สงั คม เชน่ คัดเลอื กสินค้าชมุ ชน เขา้ มาขายในรา้ นคา้ ใหโ้ อกาสคนในชมุ ชนไดร้ ว่ มงาน สนับสนุนหรือเข้าร่วมกิจกรรมกับชุมชนหรือ หนว่ ยงานในชมุ ชน (บำ� รงุ ศาสนา การศกึ ษา เสรมิ สรา้ ง คุณภาพชวี ิตให้แก่คนในชมุ ชน เปน็ ต้น) - มีการด�ำเนินงานที่แสดงถึงความรับผิดชอบต่อ ส่ิงแวดลอ้ มทด่ี ำ� เนนิ การอยพู่ นกั งานรบั ทราบนโยบาย ความรบั ผดิ ชอบตอ่ สงิ่ แวดลอ้ มของรา้ นคา้ และปฏบิ ตั ิ ตาม เชน่ ประหยดั พลงั งาน คัดแยกขยะ ลดการใช้ พลาสตกิ สนับสนนุ หรือเข้าร่วมกิจกรรมกับชมุ ชน เพ่อื สิ่งแวดล้อม เปน็ ตน้ 18

เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธุรกิจคา้ สง่ ค้าปลกี ปี 2565 - มีการจัดท�ำแผนฉุกเฉินรองรับภัยธรรมชาติ เช่น วาตภัย อุทกภัย แผ่นดินไหวหรือภัยพิบัติจาก มนษุ ย์ เชน่ การชมุ นมุ ประทว้ ง การกอ่ จลาจล เปน็ ตน้ 19

เกณฑ์มาตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธุรกิจคา้ ส่งคา้ ปลีก ปี 2565 - กจิ การมีส่วนร่วมเป็นสมาชิกหรือเข้าร่วมเครือข่าย พันธมิตรธุรกิจ เช่น เป็นเครือข่ายของสมาคม การค้าสง่ -ปลกี ไทย Biz Club หอการคา้ เป็นตน้ - มีการดำ� เนินกิจกรรม ในการสรา้ งประโยชนร์ ว่ มกบั พนั ธมิตรเครอื ข่าย เชน่ การแลกเปลีย่ นข้อมลู การ จัดกิจกรรมในการแลกเปล่ียนเรยี นรงู้ าน เป็นตน้ 20

เกณฑ์มาตรฐานคณุ ภาพการบริหารจัดการธรุ กิจค้าส่งคา้ ปลกี ปี 2565 หมวด 2 ลูกคา้ และการตลาด ท�ำความเข้าใจและรู้จักลูกค้าของธุรกิจด้วยการรับฟังเสียงของลูกค้าจาก ช่องทางต่าง ๆ มีการจำ� แนกและกำ� หนดกลุ่มลูกค้าเป้าหมายของธุรกิจค้าส่งค้าปลีก ไดอ้ ยา่ งเหมาะสม นอกจากนี้ ธรุ กจิ ควรตอบสนองและสรา้ งความสมั พนั ธท์ ด่ี กี บั ลกู คา้ เพอ่ื ความสำ� เรจ็ ของธรุ กจิ ในระยะยาว ทง้ั น้ี การรบั ฟงั เสยี งของลกู คา้ จะชว่ ยใหธ้ รุ กจิ เขา้ ใจมมุ มองของลกู คา้ พฤตกิ รรมลกู คา้ และตลาดทเี่ ปลย่ี นไป ซงึ่ ธรุ กจิ สามารถกำ� หนด วิธีการตอบสนองต่อความต้องการ ความคาดหวังหรือเหนือกว่าความคาดหวังของ ลกู ค้า ท้งั ในรูปแบบออฟไลน์ และออนไลน์ เชน่ เฟซบุ๊ก ไลน์ อินสตราแกรม ฯลฯ ระดับคะแนน 1 เกณฑ์การให้คะแนน ระดบั คะแนน 2 ระดับคะแนน 3 มีแนวคดิ แต่ยงั ไม่ไดด้ ำ� เนนิ การ ระดับคะแนน 4 น�ำแนวคดิ /วธิ กี าร มาจัดท�ำเป็นแผนงานหรือเอกสารที่ระบเุ ปน็ ระดบั คะแนน 5 ลายลักษณ์อักษร มกี ารนำ� แผน/แนวคดิ /วธิ ีการ ไปปฏิบัติ ตรวจตดิ ตามการปฏิบัตงิ านตามแผน/แนวคดิ /วธิ กี าร มกี ารทบทวนและปรบั ปรงุ ผลการปฏบิ ตั งิ านใหด้ ียง่ิ ขน้ึ 21

เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบริหารจดั การธรุ กจิ คา้ ส่งค้าปลีก ปี 2565 - มวี ธิ กี ารสอื่ สารและชอ่ งทางในการสอื่ สารเกย่ี วกบั การ รบั ฟงั ลกู คา้ (ขอ้ รอ้ งเรยี น และขอ้ เรยี กรอ้ งทง้ั ออฟไลน์ และออนไลน)์ เชน่ กลอ่ งแสดงความคดิ เหน็ สายดว่ น เวป็ ไซด์ ไลน์ เปน็ ตน้ - มีการประเมินความพึงพอใจของลูกค้าที่มีต่อร้าน ผา่ นช่องทางออฟไลน์หรอื ออนไลน์ (1 เกณฑย์ อ่ ย) *ลกู คา้ ทมี่ ศี กั ยภาพ คอื ลกู คา้ ทม่ี กี ำ� ลงั การซอื้ สงู และจะไดร้ บั การทำ� การสง่ เสรมิ การขายเปน็ อนั ดบั แรก ลกู คา้ ปจั จบุ นั คือ ลกู คา้ ทมี่ กี ารซือ้ ซำ�้ อาจจะเปน็ ลกู คา้ เกา่ หรอื ลกู คา้ ทวั่ ไป และ มีความจงรกั ภกั ดี ตอ่ ธรุ กจิ ลกู คา้ ในอนาคต คอื ลกู คา้ ทไี่ มเ่ คยรจู้ กั หรอื ใชบ้ รกิ ารของรา้ นคา้ แตพ่ จิ ารณาแลว้ วา่ มโี อกาส ในการซือ้ สินคา้ และบรกิ ารของร้าน 22

เกณฑม์ าตรฐานคณุ ภาพการบรหิ ารจดั การธรุ กิจค้าส่งคา้ ปลกี ปี 2565 - มีการจัดกิจกรรมทางการตลาดที่สอดคล้องกับ กลยทุ ธท์ างการตลาดในรปู แบบตา่ ง ๆ เพอ่ื ตอบสนอง กลุ่มลูกค้าเป้าหมายในแต่ละกลุ่ม โดยจัดให้มี ผรู้ บั ผดิ ชอบในแตล่ ะกจิ กรรม เชน่ พนกั งานทรี่ บั ผดิ ชอบ ซัพพลายเออร์ ทีส่ นับสนนุ กจิ กรรม เป็นตน้ - มกี ารใชส้ อ่ื ออนไลน์ เชน่ เฟซบกุ๊ ไลน์ อนิ สตราแกรม ฯลฯ ในการประชาสมั พนั ธ์ กจิ กรรมสง่ เสรมิ การตลาด - มีวิธีการสร้างการรับรู้ต่อภาพลักษณ์ของธุรกิจ (Brand Awareness) ให้ธุรกจิ เปน็ ที่รจู้ กั จดจ�ำและ เปน็ ทยี่ อมรบั ของลูกค้า 23

เกณฑ์มาตรฐานคุณภาพการบรหิ ารจดั การธุรกิจคา้ ส่งค้าปลกี ปี 2565 หมวด 3 การบริหารจดั การขอ้ มูลและสารสนเทศ ด�ำเนินการจัดเก็บข้อมูลท่ีส�ำคัญต่อธุรกิจค้าส่งค้าปลีก เช่น ข้อมูลลูกค้า ขอ้ มลู ซัพพลายเออร์ ข้อมูลค�ำส่งั ซอ้ื ตา่ ง ๆ เปน็ ตน้ ท้งั นี้ ธรุ กจิ สามารถใชเ้ ทคโนโลยี เข้ามาช่วยเก็บบันทึกข้อมูล โดยจ�ำเป็นต้องค�ำนึงถึงความปลอดภัยของข้อมูลที่เก็บ บันทึกท้ังหมด ไม่ว่าจะเป็นการก�ำหนดสิทธิเข้าถึงข้อมูล การส�ำรองข้อมูล รวมท้ัง ค�ำนึงถึงความพร้อมในการน�ำข้อมลู มาใชป้ ระโยชน์ เชน่ น�ำมาวเิ คราะห์เพือ่ ปรบั ปรงุ แผนธรุ กจิ นำ� มาวเิ คราะหแ์ นวโนม้ การซอื้ ของลกู คา้ เพอ่ื วางแผนการซอื้ สนิ คา้ เขา้ รา้ น เปน็ ตน้ ระดับคะแนน 1 เกณฑก์ ารให้คะแนน ระดบั คะแนน 2 ระดับคะแนน 3 มีแนวคดิ แตย่ ังไมไ่ ดด้ ำ� เนนิ การ ระดบั คะแนน 4 น�ำแนวคิด/วิธีการ มาจดั ท�ำเปน็ แผนงานหรือเอกสารท่ีระบเุ ป็น ระดับคะแนน 5 ลายลกั ษณอ์ กั ษร มีการน�ำแผน/แนวคดิ /วิธกี าร ไปปฏิบตั ิ ตรวจติดตามการปฏิบตั งิ านตามแผน/แนวคิด/วิธีการ มีการทบทวนและปรับปรงุ ผลการปฏิบัติงานให้ดียิ่งข้ึน 24

เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบริหารจดั การธรุ กจิ คา้ สง่ ค้าปลกี ปี 2565 - มีการใช้เทคโนโลยีในการจัดเก็บข้อมูลลูกค้า เพื่อ รองรับสถานการณ์หรือนโยบายภาครัฐ เช่น การ สแกน QR-Code ไทยชนะ ก่อนเขา้ รา้ น * ระบบโปรแกรมสำ� เรจ็ รปู ทางธรุ กจิ (Application Software) ซอฟตแ์ วรห์ รอื โปรแกรมประยกุ ต์ ท่ีมีผจู้ ัดทำ� ไว้ เพื่อใช้ในการท�ำงานประเภทต่าง ๆ เช่น ระบบ POS (Point of Sale), Microsoft Word, Microsoft Excel, Photoshop หรือ Spreadsheet เปน็ ต้น 25

เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธรุ กจิ คา้ สง่ ค้าปลกี ปี 2565 26

เกณฑม์ าตรฐานคณุ ภาพการบริหารจดั การธรุ กิจคา้ สง่ คา้ ปลกี ปี 2565 27

เกณฑ์มาตรฐานคุณภาพการบริหารจดั การธุรกจิ คา้ สง่ คา้ ปลกี ปี 2565 หมวด 4 การบริหารจดั การพนกั งาน เพอื่ มงุ่ สรา้ งและรกั ษาใหธ้ รุ กจิ คา้ สง่ คา้ ปลกี มผี ลการดำ� เนนิ งานทดี่ อี ยเู่ สมอ ธรุ กจิ จงึ ควรมกี ารบรหิ ารจดั การพนกั งานทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพ ซงึ่ ประกอบดว้ ย กระบวนการ สรรหาพนกั งาน การกำ� หนดหนา้ ท่ีความรบั ผิดชอบ การกำ� หนดคา่ จา้ ง การวางแผน พัฒนาและฝึกอบรม ตลอดจนการประเมินผลการท�ำงานของพนักงาน นอกจากน้ี ธุรกิจยังควรสร้างสภาพแวดล้อมที่ดีในการท�ำงาน เพื่อให้พนักงานท�ำงานอย่างมี ความสุข มีความผูกพัน และมีความพึงพอใจท่ีจะเป็นส่วนหนึ่งในความส�ำเร็จของ ธุรกิจ ระดับคะแนน 1 เกณฑ์การให้คะแนน ระดบั คะแนน 2 ระดบั คะแนน 3 มีแนวคดิ แต่ยงั ไม่ได้ด�ำเนนิ การ ระดบั คะแนน 4 นำ� แนวคดิ /วิธกี าร มาจัดท�ำเป็นแผนงานหรอื เอกสารทีร่ ะบุเป็น ระดบั คะแนน 5 ลายลกั ษณ์อกั ษร มกี ารนำ� แผน/แนวคดิ /วิธกี าร ไปปฏิบัติ ตรวจติดตามการปฏิบัตงิ านตามแผน/แนวคิด/วิธกี าร มกี ารทบทวนและปรบั ปรุงผลการปฏบิ ตั งิ านใหด้ ีย่ิงข้ึน 28

เกณฑ์มาตรฐานคณุ ภาพการบรหิ ารจัดการธรุ กจิ ค้าส่งคา้ ปลีก ปี 2565 - มกี ารจดั ทำ� คมู่ อื หรอื วธิ กี าร ในการสรรหา-คดั เลอื ก พนักงานได้อย่างเหมาะสม หรือมีการใช้ส่ือ อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ มาชว่ ยในกระบวนการสรรหา-คดั เลอื ก พนักงาน เช่น มีการเผยแพร่ข่าวการรบั สมคั รผา่ น ชอ่ งทางตา่ ง ๆ อยา่ งทวั่ ถงึ มขี น้ั ตอนการรบั สมคั รงาน ทรี่ ะบชุ ดั เจน ตลอดจนการประกาศผลการคดั เลอื ก เป็นตน้ 29

เกณฑ์มาตรฐานคุณภาพการบรหิ ารจดั การธรุ กจิ คา้ ส่งคา้ ปลีก ปี 2565 - มีการก�ำหนดความก้าวหน้าในต�ำแหน่งหน้าท่ี (Career Path) รวมถึงความกา้ วหนา้ ในการพฒั นา ทกั ษะการท�ำงานและคุณภาพชีวิตท่ชี ัดเจน 30

เกณฑม์ าตรฐานคณุ ภาพการบริหารจัดการธรุ กิจคา้ สง่ ค้าปลกี ปี 2565 - มีวิธีการสร้างความเข้าใจให้แก่พนักงานเก่ียวกับ หลักเกณฑ์ของการประเมินผลการท�ำงาน เพื่อให้ เกิดการยอมรบั รว่ มกัน และเปน็ มาตรฐานเดยี วกัน *OJT (On The Job Training) เป็นเทคนิคการฝึกอบรมอย่างหน่ึง คือ อาจจะเป็นลักษณะ ตวั ตอ่ ตวั หรอื เปน็ กลมุ่ โดยเปน็ การสอนงานระหวา่ งการปฏบิ ตั งิ านจรงิ โดยมหี วั หนา้ งานหรอื ‘ครฝู กึ ’ ท�ำหน้าท่ีอธิบาย และก�ำกับดูแลให้ปฏิบัติอย่างถูกต้อง โดยมีจ�ำนวนการฝึกอบรมตามท่ีกฎหมาย กำ� หนดไมน่ อ้ ยกวา่ 45 ช่วั โมงตอ่ คนต่อปี 31

เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธรุ กจิ คา้ สง่ ค้าปลกี ปี 2565 32

เกณฑม์ าตรฐานคณุ ภาพการบริหารจดั การธรุ กิจคา้ สง่ คา้ ปลกี ปี 2565 33

เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบรหิ ารจดั การธรุ กิจค้าส่งคา้ ปลีก ปี 2565 หมวด 5 การบรหิ ารจัดการโลจิสติกส์ การบริหารจัดการโลจิสติกส์ของธุรกิจค้าส่งค้าปลีกเริ่มต้ังแต่กระบวนการ จัดซือ้ สนิ คา้ ซ่งึ จำ� เป็นต้องมกี ารศึกษาข้อมลู ตา่ ง ๆ ประกอบ เชน่ สถานการณต์ ลาด ระดบั สนิ คา้ คงคลงั ยอดขาย การจดั สง่ และรบั มอบสนิ คา้ เปน็ ตน้ โดยตอ้ งมกี ารบรหิ าร จัดการคคู่ ้า (ซัพพลายเออร)์ ทีด่ ี ควบค่ไู ปกบั การบรหิ ารจดั การสตอ๊ กสนิ คา้ และการ กำ� หนดแผนกระบวนการขนสง่ สนิ คา้ เพอื่ ใหก้ ารบรหิ ารจดั การเกดิ ประสทิ ธภิ าพสงู สดุ ระดับคะแนน 1 เกณฑก์ ารให้คะแนน ระดบั คะแนน 2 ระดับคะแนน 3 มีแนวคิดแต่ยงั ไมไ่ ดด้ �ำเนินการ ระดบั คะแนน 4 นำ� แนวคดิ /วิธกี าร มาจดั ท�ำเป็นแผนงานหรือเอกสารท่รี ะบเุ ปน็ ระดบั คะแนน 5 ลายลักษณ์อักษร มีการนำ� แผน/แนวคิด/วธิ กี าร ไปปฏบิ ัติ ตรวจตดิ ตามการปฏบิ ตั ิงานตามแผน/แนวคิด/วิธกี าร มีการทบทวนและปรับปรุงผลการปฏิบัติงานใหด้ ยี ิ่งขึ้น 34

เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบรหิ ารจดั การธุรกจิ ค้าสง่ ค้าปลกี ปี 2565 - มนี โยบายเกย่ี วกบั การจดั ซอื้ สนิ คา้ ทช่ี ดั เจน เชน่ การ กำ� หนดผ้รู บั ผดิ ชอบการคัดเลือกสนิ ค้า การกำ� หนด ปรมิ าณและความหลากหลายของสนิ คา้ การกำ� หนด ราคา การกำ� หนดงบประมาณ หรอื การกำ� หนดระยะ เวลาการจดั ซือ้ เป็นตน้ - มีวิธีการคัดเลือกและประเมินซัพพลายเออร์ /คู่ค้า ทเ่ี กีย่ วขอ้ งกบั สินค้าในประเภทตา่ ง ๆ เชน่ มกี ารสง่ สนิ คา้ ตรงเวลา การสง่ สนิ คา้ ทม่ี คี ณุ ภาพและครบถว้ น ถกู ตอ้ งตามจำ� นวนทส่ี ง่ั 35

เกณฑ์มาตรฐานคณุ ภาพการบริหารจดั การธรุ กิจคา้ ส่งค้าปลกี ปี 2565 - มีการจัดการสินค้าคงคลังด้วยการก�ำหนดตัวช้ีวัด สินค้าคงคลัง เช่น ความถูกต้องของจ�ำนวนสินค้า (Inventory Recorded Accuracy) อัตราการ หมุนเวียนของสินคา้ (Inventory Turnover) ระยะ เวลาการจัดเก็บ (Days on-hand) สินค้าส�ำรอง (Safety Stock) สินค้าหมดอายุ (Dead Stock) ระดบั สนิ คา้ คงคลงั (Inventory Level) ความเสยี หาย จากการจัดเก็บ (Damaged Inventory) การนับ สินค้า (Cycle Count) เป็นตน้ 36

เกณฑ์มาตรฐานคณุ ภาพการบรหิ ารจัดการธุรกจิ ค้าสง่ คา้ ปลีก ปี 2565 - มกี ารจดั การหรอื กระบวนการรบั สนิ คา้ เชน่ กำ� หนดวนั ระยะเวลา หรือ ช่วงเวลาในการรับสนิ คา้ 37

เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธรุ กจิ คา้ สง่ ค้าปลกี ปี 2565 38

เกณฑ์มาตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธรุ กจิ คา้ ส่งคา้ ปลีก ปี 2565 หมวด 6 การบรหิ ารจัดการหนา้ รา้ น การบริหารจดั การหนา้ ร้านที่ดี ท้งั พืน้ ทหี่ นา้ รา้ นและสินค้าหน้ารา้ นจะช่วย ดึงดูดความสนใจของลูกค้าให้อยากเข้ามาซ้ือสินค้าหรือใช้บริการ ซ่ึงการจัดวางผัง ร้านค้าท่ีดจี ะทำ� ใหก้ ารบริหารพนื้ ทภี่ ายในร้านคา้ ได้ดขี ึน้ เพิ่มโอกาสในการขายสินค้า ให้ครบทุกประเภทที่ร้านค้ามี อีกท้ังยังค�ำนึงถึงความสะดวกสบายของลูกค้าระหว่าง การเดนิ ดสู นิ คา้ นอกจากนก้ี ารจดั เรยี งสนิ คา้ ถอื เปน็ การแสดงความใสใ่ จตอ่ สนิ คา้ และ ลกู คา้ คำ� นงึ ถงึ ความสะดวก และความตอ่ เนอ่ื งในการเลอื กซอื้ สนิ คา้ และยงั เพม่ิ โอกาส ในการขายสนิ คา้ เพิ่มขึ้นอกี ด้วย ระดบั คะแนน 1 เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน ระดับคะแนน 2 ระดับคะแนน 3 มแี นวคิดแตย่ งั ไมไ่ ดด้ �ำเนนิ การ ระดบั คะแนน 4 นำ� แนวคิด/วิธีการ มาจดั ท�ำเป็นแผนงานหรอื เอกสารทรี่ ะบุเป็น ระดบั คะแนน 5 ลายลกั ษณอ์ กั ษร มกี ารนำ� แผน/แนวคดิ /วธิ กี าร ไปปฏบิ ัติ ตรวจติดตามการปฏบิ ัติงานตามแผน/แนวคิด/วธิ ีการ มกี ารทบทวนและปรับปรงุ ผลการปฏิบัตงิ านให้ดยี งิ่ ขึน้ 39

เกณฑ์มาตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธุรกิจค้าส่งค้าปลีก ปี 2565 *ชนั้ วางปกติ คอื ชน้ั วางทถ่ี กู กำ� หนดไวใ้ นการวางแผนพนื้ ทจ่ี ำ� หนา่ ยสนิ คา้ โดยจดั วางตาม ประเภท ชนดิ ของสนิ ค้า ชัน้ วางพิเศษ คอื ชน้ั วางทอี่ ยู่ในพ้นื ทที่ โ่ี ดดเดน่ หรือจดุ ที่มคี วามนา่ สนใจของลกู คา้ ทางธรุ กจิ สามารถเพ่มิ รายไดอ้ ่ืน ๆ จากการใหเ้ ชา่ พน้ื ทีช่ ้นั วางพเิ ศษ - มสี งิ่ อำ� นวยความสะดวกตามจดุ ตา่ ง ๆ เชน่ ปา้ ยบอก หมวดหมสู่ นิ คา้ ทจี่ อดรถ ทางลาด แสงสวา่ ง ตะกรา้ จำ� นวนชอ่ งเกบ็ เงนิ สอ่ื ประชาสมั พนั ธ์ เปน็ ตน้ 40

เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบรหิ ารจัดการธุรกิจค้าสง่ คา้ ปลีก ปี 2565 - มเี ทคนคิ การจดั วางสนิ คา้ เชน่ การจดั วางสนิ คา้ ตาม กระแสนิยม ตามฤดูกาล สินค้าท่ีขายดี สินค้า ทตี่ อ้ งการกระตนุ้ ยอดขาย หรอื การจดั วางสนิ คา้ ทแ่ี บง่ ตามเพศและอายขุ องกลุ่มลกู คา้ - มีการจัดวางสินค้าตามหลักการหมุนเวียนสินค้า เข้าก่อนออกก่อน (First-In First-Out : FIFO) 41

เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธุรกิจค้าสง่ ค้าปลกี ปี 2565 หมวด 7 สุขอนามยั และความปลอดภัย เพอ่ื ใหธ้ รุ กจิ มสี ภาพแวดลอ้ มทด่ี ที ง้ั ในดา้ นสขุ อนามยั และความปลอดภยั ตอ่ ลกู คา้ พนกั งาน คคู่ า้ (ซพั พลายเออร)์ สงั คมและสงิ่ แวดลอ้ ม ธรุ กจิ คา้ สง่ คา้ ปลกี จงึ ควร กำ� หนดมาตรการ และการจดั การสขุ อนามยั และความปลอดภยั ทชี่ ดั เจนซงึ่ เปน็ ปจั จยั ที่ จะสง่ ผลตอ่ ภาพลกั ษณข์ องรา้ นคา้ และสามารถสรา้ งความนา่ เชอื่ ถอื ในมมุ มองของลกู คา้ พนกั งาน คคู่ า้ และสงั คม นอกจากนี้ ธรุ กจิ ยงั ควรคำ� นงึ ถงึ การปอ้ งกนั อนั ตรายจากระบบ ไฟฟา้ และอคั คภี ยั เพอื่ ควบคมุ ความเสยี่ งและลดจำ� นวนอบุ ตั เิ หตทุ อี่ าจเกดิ ขน้ึ ระดบั คะแนน 1 เกณฑ์การให้คะแนน ระดบั คะแนน 2 ระดับคะแนน 3 มีแนวคิดแตย่ ังไม่ได้ดำ� เนินการ ระดับคะแนน 4 นลาำ� ยแลนักวษคิดณ/์อวกัธิ กีษารร มาจดั ท�ำเป็นแผนงานหรอื เอกสารทีร่ ะบเุ ป็น ระดบั คะแนน 5 มกี ารน�ำแผน/แนวคดิ /วิธกี าร ไปปฏิบตั ิ ตรวจติดตามการปฏิบัติงานตามแผน/แนวคดิ /วิธกี าร มีการทบทวนและปรบั ปรงุ ผลการปฏบิ ัตงิ านให้ดียง่ิ ข้ึน 42

เกณฑม์ าตรฐานคณุ ภาพการบริหารจดั การธรุ กิจคา้ สง่ คา้ ปลกี ปี 2565 43

เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธุรกจิ ค้าส่งคา้ ปลีก ปี 2565 7.1.2 การจดั การสขุ อนามยั และความปลอดภยั ตอ่ พนกั งาน และคคู่ า้ (ซพั พลายเออร)์ เกณฑ์ย่อย ประเด็นพิจารณา 1 ระดบั คะแนน 5 234 - มมี าตรการดา้ นสขุ อนามยั และความปลอดภยั ในการ ท�ำงาน โดยก�ำหนดเป็นข้อบังคับในการท�ำงาน หรือคู่มือความปลอดภัยต่อพนักงานและคู่ค้า (ซัพพลายเออร์) - มีการสนับสนุนทรัพยากร เช่น งบประมาณ เวลา บุคลากร หรืออ่ืน ๆ ท่ีเกี่ยวข้องอย่างเหมาะสม ในการดำ� เนนิ งานดา้ นการจดั การสขุ อนามยั และความ ปลอดภยั - จัดให้มีการฝึกอบรมด้านอาชีวอนามัยและความ ปลอดภยั ส�ำหรับพนกั งาน - มีมาตรการด้านสุขอนามัยและความปลอดภัยของ พนกั งานและคคู่ า้ (ซพั พลายเออร์) ในการเขา้ พื้นท่ี เพื่อกิจกรรมทางการค้า การตลาดในรูปแบบชีวิต วิถีใหม่ (New Normal) เช่น ได้รับวัคซีนป้องกัน โรคโควิด-19ครบตามเกณฑ์ที่กระทรวงสาธารณสุข กำ� หนด คะแนนข้อ 7.1.2 44

เกณฑ์มาตรฐานคุณภาพการบริหารจดั การธุรกจิ ค้าส่งค้าปลีก ปี 2565 7.1.3 การจดั การสขุ อนามยั และความปลอดภยั ตอ่ สงั คม สง่ิ แวดลอ้ ม เกณฑ์ยอ่ ย ประเดน็ พิจารณา 1 ระดบั คะแนน 5 234 - มีระบบหรือมาตรการในการก�ำจัดหรือการป้องกัน สัตว์พาหะน�ำโรค ระบบการท�ำความสะอาด และ การจดั การขยะและของเสยี เชน่ การจดั การของเสยี หรือของช�ำรุด หมดอายุเพ่ือส่งคืนคู่ค้า การจัดการ ขยะจากการค้าการท�ำความสะอาดพื้นท่ีขาย และ การปอ้ งกนั หรอื ควบคมุ สตั ว์พาหะน�ำโรคเป็นตน้ - มีการจัดกิจกรรมหรือแนวทางที่กระตุ้นหรือสร้าง ความตระหนักรู้ด้านสุขอนามัยและความปลอดภัย ตอ่ สงั คมสง่ิ แวดลอ้ ม เชน่ กจิ กรรมการออกกำ� ลงั กาย ในชว่ งระหวา่ งวนั ของการทำ� งานโดยการยดื เหยยี ด การล้างมือบ่อย ๆ และการสวมหน้ากากอนามัย การเวน้ ระยะหา่ ง เป็นตน้ - มกี ารจดั การระบบการจราจร ประกอบดว้ ยการตดิ ตง้ั ระบบสัญลักษณ์เส้นทาง การเดินรถ การตีเส้น ในลานจอดรถ และการอ�ำนวยความสะดวกเปน็ ตน้ คะแนนขอ้ 7.1.3 45

เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธุรกจิ ค้าสง่ คา้ ปลกี ปี 2565 - มีระบบป้องกันอันตรายจากระบบไฟฟ้า เช่น ผงั ระบบไฟฟา้ ทไ่ี ดม้ าตรฐาน มกี ารตรวจประเมนิ ความ เส่ียงที่อาจจะเกิดจากไฟฟ้าลัดวงจร การประเมิน คุณภาพหรือการตรวจบ�ำรุงรักษาสายไฟและ อุปกรณ์ที่ใช้ในกิจการ และมีคู่มือป้องกันอันตราย จากระบบไฟฟ้าและอคั คีภยั - มีการส�ำรวจสภาพแวดล้อมหรือการกระท�ำที่อาจ ก่อให้เกิดความไม่ปลอดภัย เช่น การจัดวางกลุ่ม สินค้าที่ไวไฟ (เคร่ืองดื่ม แอลกอฮอลล์ ยาลอกสี สีทาไม้ นำ�้ มนั ) หรือเป็นวัตถุประทไุ ฟ (ประทัด พล)ุ มีการจัดวางให้ห่างจากแหล่งก�ำเนิดประกายไฟ การจัดเรียงสินค้าท่ีเป็นสารเคมีหรือยาฆ่าแมลงที่ ใกลก้ บั อาหารหรอื สนิ คา้ ทกี่ อ่ ใหเ้ กดิ ประกายไฟ เปน็ ตน้ 46

เกณฑม์ าตรฐานคณุ ภาพการบรหิ ารจัดการธรุ กจิ ค้าส่งคา้ ปลกี ปี 2565 หมวด 8 การบริหารจดั การการเงนิ ในการด�ำเนินธุรกิจในด้านต่าง ๆ จ�ำเป็นต้องมีการใช้เงินทุนเพื่อสนับสนุน การด�ำเนินงาน ดังนัน้ เพอ่ื ใหก้ ารดำ� เนินการกิจกรรมทางธุรกจิ ลุล่วงไปได้ กิจการจะ ตอ้ งมกี ารวางแผน บรหิ ารจดั การ และประเมนิ ผลตอบแทนทางการเงนิ และการลงทนุ ที่เหมาะสมเพือ่ ให้ไดร้ บั ผลตอบแทนจากการประกอบธุรกิจไดอ้ ย่างยั่งยืน ระดับคะแนน 1 เกณฑ์การใหค้ ะแนน ระดับคะแนน 2 ระดบั คะแนน 3 มีแนวคดิ แต่ยงั ไม่ไดด้ ำ� เนนิ การ ระดับคะแนน 4 นำ� แนวคิด/วธิ กี าร มาจัดท�ำเป็นแผนงานหรือเอกสารทีร่ ะบเุ ปน็ ระดับคะแนน 5 ลายลักษณ์อกั ษร มกี ารน�ำแผน/แนวคดิ /วธิ กี าร ไปปฏิบตั ิ ตรวจติดตามการปฏิบัตงิ านตามแผน/แนวคดิ /วิธกี าร มีการทบทวนและปรบั ปรุงผลการปฏบิ ัติงานให้ดยี ิ่งขึ้น 47

เกณฑ์มาตรฐานคุณภาพการบรหิ ารจดั การธรุ กิจค้าส่งคา้ ปลีก ปี 2565 - มีการก�ำหนดนโยบายเก่ียวกับการจ่ายช�ำระหนี้ ท่ีชัดเจน - มีการจัดท�ำแผนงบประมาณการรับ - จ่ายเงิน ในลกั ษณะใดลกั ษณะหนงึ่ เชน่ รายเดอื น รายไตรมาส เปน็ ตน้ - มีการก�ำหนดผู้อนุมัติการจ่ายเงินท่ีเหมาะสมกับ จ�ำนวนเงินที่ต้องจ่ายช�ำระแต่ละครั้ง (อ�ำนาจ ด�ำเนินการ) 48

เกณฑม์ าตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธุรกิจคา้ ส่งค้าปลกี ปี 2565 *อตั ราหมนุ เวยี นของลกู หน้ี (Receivable turnover) หมายถงึ จำ� นวนครงั้ หรอื รอบ ทก่ี จิ การสามารถเกบ็ เงนิ จากการขายเชอ่ื ไดใ้ นแตล่ ะปี หากอตั ราหมนุ เวยี นของลกู หนสี้ งู หมายความวา่ กจิ การสามารถเกบ็ เงนิ จากการขายเชอื่ ไดเ้ รว็ แตห่ ากอตั ราหนส้ี งู เกนิ ไปอาจหมายถงึ กจิ การเขม้ งวด ในการให้เครดิตกับลูกค้ามากเกินไปท�ำให้เสียเปรียบในการแข่งขันดังน้ันการน�ำอัตราส่วนน้ีไป เปรยี บเทียบกบั กิจการอืน่ จึงควรดูนโยบายการให้เครดติ แกล่ ูกหนข้ี องกจิ การด้วย **อัตราหมนุ เวียนของสินค้าคงเหลือ (Inventory turnover) หมายถึง จ�ำนวนคร้ัง ทก่ี จิ การสามารถขายสนิ คา้ คงเหลอื ออกไปได้ หากอตั ราหมนุ เวยี นของสนิ คา้ คงเหลอื สงู หมายความวา่ กจิ การสามารถขายสนิ คา้ ไดเ้ รว็ แตห่ ากอตั ราหนสี้ งู เนอื่ งจากสนิ คา้ คงเหลอื นอ้ ยเกนิ ไปจนทำ� ใหส้ นิ คา้ ไม่พอขายและต้องสูญเสียลูกค้าไปในที่สุด ดังนั้นจึงต้องมี การบริหารสินค้าคงเหลือไม่ให้มากหรือ น้อยเกนิ ไป ***อัตราหมุนเวียนของเจา้ หน้ี (Account Payable Turnover Ratio) หมายถงึ จำ� นวนครงั้ หรอื รอบทก่ี จิ การสามารถจา่ ยชำ� ระหนจ้ี ากการซอ้ื เชอื่ ไดใ้ นแตล่ ะปหี ากอตั ราหมนุ เวยี นของ เจา้ หนส้ี งู หมายความวา่ กจิ การสามารถจา่ ยชำ� ระหนจ้ี ากการซอ้ื เชอ่ื ไดเ้ รว็ แตห่ ากอตั ราหนสี้ งู เกนิ ไป อาจหมายถงึ กจิ การไดจ้ า่ ยเงนิ ออกไปจากกจิ การเรว็ มากกวา่ ทค่ี วรอาจทำ� ใหเ้ กดิ การขาดสภาพคลอ่ ง ในภายหลงั ไดด้ งั นนั้ การนำ� อตั ราสว่ นนไี้ ปเปรยี บเทยี บกบั กจิ การอน่ื จงึ ควรดรู ะยะเวลาเครดติ ทไี่ ดร้ บั จากเจา้ หนข้ี องกจิ การดว้ ย ****การหมนุ เวียนของเงินสด (วัน) (Cash Cycle) หมายถงึ ระยะเวลาท่ใี ชต้ ง้ั แต่ เร่ิมซ้ือสินค้าหรือบริการเข้ามาภายในกิจการจนกระทั่งได้มีการขายสินค้าและได้เงินสดกลับมาเข้า บริษัท วงจรเงินสดมีจ�ำนวนวันยิ่งต่�ำย่ิงดีเพราะน่ันหมายความว่าเราจะมีเงินคืนกลับมาเร็วเพ่ือน�ำ ไปซือ้ สินคา้ ในรอบถดั ไป 49