สรุปเนื้อหา วิชาศาสนาและหน้าที่พลเมือง สค 21002

ก

ข เอกสารสรปุ เน้ือหาท่ตี อ งรู รายวิชาศาสนาและหนาท่พี ลเมือง ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน รหัส สค21002 หลกั สูตรการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาข้นั พนื้ ฐาน พุทธศักราช 2551 สาํ นักงานสง เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย สํานักงานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศกึ ษาธิการ หา มจาํ หนา ย หนงั สือเรยี นนจ้ี ดั พมิ พดวยเงนิ งบประมาณแผนดินเพอ่ื การศกึ ษาตลอดชีวิตสาํ หรบั ประชาชน ลขิ สทิ ธเิ์ ปนของสํานักงาน กศน.สาํ นกั งานปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการ



ง สารบญั หนา คํานาํ 1 คาํ แนะนําการใชหนังสือเรยี น 2 โครงสรางรายวิชาศาสนาและหนาทีพ่ ลเมือง สค21002 11 บทที่ 1 ศาสนาในประเทศไทยและในทวีปเอเชยี 15 เร่ืองที่ 1 ความเปน มาของศาสนาในประเทศไทย 21 เรื่องท่ี 2 ความเปน มาของศาสนาในทวีปเอเชีย 29 เรอ่ื งที่ 3 หลกั ธรรมแตละศาสนาทที่ าํ ให 31 อยรู ว มกบั ศาสนาอืน่ ไดอ ยางมีความสขุ 33 เรื่องที่ 4 หลกั ธรรมแตละศาสนาการประพฤติตนเปนคนดี กิจกรรมทา ยบท 40 บทท่ี 2 วฒั นธรรม ประเพณี และคา นิยมของประเทศไทยและประเทศ ในทวปี เอเชีย 41 เรอ่ื งที่ 1 วฒั นธรรม ประเพณใี นประเทศไทยและประเทศในทวปี เอเชยี เรื่องท่ี 2 การอนรุ ักษแ ละการสบื สานวัฒนธรรม ประเพณี 42 43 ของประเทศไทยและประเทศในทวีปเอเชยี 45 เรือ่ งท่ี 3 การประพฤตปิ ฏิบัตติ นเพอ่ื การอนุรกั ษและสบื สานวัฒนธรรม 50 ประเพณีของประเทศไทยและประเทศตาง ๆ ในทวีปเอเชีย 54 เร่อื งท่ี 4 คา นยิ มทีพ่ ึงประสงคของประเทศไทยและประเทศตา ง ๆ ในทวีปเอเชีย กจิ กรรมทายบท บทที่ 3 รัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย เรือ่ งที่ 1 ความเปน มาหลกั การและเจตนารมณ ของรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั ร ไทย เร่อื งท่ี 2 โครงสรา งและสาระสําคัญของรัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย

จ สารบญั (ตอ ) หนา เร่ืองท่ี 3 การปฏริ ูปการเมอื งและจดุ เดนของรฐั ธรรมนญู ที่เกยี่ ว 55 กบั สิทธิเสรภี าพและหนาทีข่ องประซาซน 56 เร่อื งที่ 4 หลักการสําคัญของประชาธปิ ไตยและคุณธรรม จริยธรรม 74 คา นิยม ในการอยูร วมกันอยางสนั ติ สามคั คี ปรองดอง 76 กจิ กรรมทายบท บทท่ี 4 สถานการณแ ละการมีสว นรวมทางการเมืองการปกครองตามระบอบ 77 ประชาธิปไตยอันมพี ระมหากษัตรยิ ทรงเปน ประมุข 83 เรอ่ื งที่ 1 สถานการณทีเ่ ก่ียวขอ งกับการเมอื งการปกครองตาม 87 88 ระบอบประชาธิปไตยอันมพี ระมหากษตั ริยทรงเปนประมขุ 89 เร่ืองท่ี 2 การมีสว นรวมทางการเมอื งการปกครองตามระบอบ 95 98 ประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษัตริยทรงเปนประมุข 100 กจิ กรรมทายบท 115 บทท่ี 5 หลกั สิทธมิ นุษยชน 118 120 เรอื่ งที่ 1 แนวคิดและหลกั การสทิ ธิมนุษยชน 123 เร่ืองที่ 2 กาคุมครองปกปอ งตนเองและผูอืน่ ตามหลักสทิ ธิมนษุ ยชน กจิ กรรมทา ยบท บทท่ี 6 การมีสวนรวมในการปองกนั และปราบปรามการทุจรติ กิจกรรมทา ยบท เฉลยกจิ กรรมทายบท บรรณานกุ รม คณะผูจ ดั ทาํ

1 คาํ แนะนําในการใชเ อกสารสรปุ เนื้อหาทีต่ องรู หนังสือเรียนสาระการพัฒนาสังคม รายวิชาศาสนาและหนาท่ีพลเมืองระดับมัธยมศึกษา ตอนตน เปนหนังสือเรียนท่ีจัดทําขึ้น สําหรับผูเรียนที่เปนนักศึกษานอกระบบใชประกอบ การศกึ ษารายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมือง (สค 21002) จาํ นวน 2 หนว ยกติ 80 ชัว่ โมง ในการศึกษาหนังสือเรียนสาระการพัฒนาสังคมรายวิชาศาสนาและหนาที่พลเมือง ผูเรียนควรปฏิบตั ดิ งั นี้ 1) ศึกษาโครงสรา งรายวิชาใหเขาใจในหัวขอ สาระสําคัญ ผลการเรียนรูที่คาดหวัง และขอบขา ยเนือ้ หา 2) ศึกษารายละเอยี ดเนื้อหาของแตล ะบทอยา งละเอยี ด และปฏิบัติกิจกรรมทายเร่ือง เพ่ือเปนการสรุปความรูความเขาใจของเนื้อหาในตอนนั้นๆ อีกคร้ังโดยผูเรียน สามารถนําไป ตรวจสอบกบั ครู เพอ่ื นๆ ทเ่ี รียนในรายวชิ าและระดบั เดยี วกนั ได 3) หนงั สอื เลมน้ีมี 6 บท ดงั นี้ บทท่ี 1 ศาสนา ในประเทศไทยและทวีปเอเชีย บทที่ 2 วัฒนธรรมประเพณแี ละคานิยมของประเทศไทยและประเทศใน ทวปี เอเชยี บทที่ 3 รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย บทที่ 4 สถานการณแ ละการมีสวนรว มทางการเมอื ง การปกครอง ตามระบอบประชาธปิ ไตยอนั มีพระมหากษตั รยิ เ ปนประมุข บทท่ี 5 หลักสิทธมิ นุษยชน บทท่ี 6 การมีสวนรว มในการปองกันและปราบปรามการทจุ ริต

2 โครงสรางรายวชิ าศาสนาและหนาที่พลเมือง ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน สาระสาํ คญั ประเทศไทยเปนประเทศท่มี ีการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมี พระมหากษัตริย ทรงเปนประมุข มปี ระชากรอาศัยอยหู ลายเช้อื ชาติ มภี าษา ศาสนา วฒั นธรรม ความเชอื่ ท่ีแตกตางกัน การใหค วามรเู กี่ยวกับความสําคัญหลักธรรมทางศาสนา และวัฒนธรรม คา นยิ ม ของประเทศตาง ๆ ตลอดจนความเปนมา หลักการ ความสาํ คญั ของ รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย หลักการอยรู วมกัน หลกั การสาํ คัญของประชาธิปไตยและ คณุ ธรรม จริยธรรม คานิยมในการอยรู วมกันอยา งสนั ติ สามัคคี ปรองดอง หลักสิทธิมนษุ ยช น และความตระหนักในการมจี ติ สํานกึ ในการมสี วนรว มท่ีจะปองกนั และปราบปรามการทจุ ริต จะทําใหคนในสังคมไทยสามารถนาํ หลกั การ คําสอนและกฎระเบยี บตา งๆ ของสงั คมมาปรบั ใช ในการดาํ เนินชีวิตของตนไดอยา งถูกตอ งมีความสุขอนั จะสงผลตอความสนั ติสขุ ของสังคม ผลการเรียนทคี่ าดหวัง 1. อธบิ ายความเปนมา ความสาํ คัญ หลกั คาํ สอน ศาสนาวฒั นธรรม ประเพณี คา นิยม ของประเทศไทยและประเทศในทวีปเอเชียได 2. ยอมรับและปฏบิ ตั ิตนเพอ่ื การอยูรว มกันอยา งสันติสุข ในสงั คมท่มี ีความ หลากหลาย ทางศาสนา วัฒนธรรม และประเพณี 3. อนรุ ักษแ ละสบื สานประเพณี วัฒนธรรม ตลอดจนปฏิบัติตามคานิยมทพ่ี ึงประสงค ของไทย และอธิบายวฒั นธรรม ประเพณี คา นยิ มของชาตติ า งๆ ในเอเชยี 4. อธบิ ายความเปนมา หลกั การ เจตนารมณ โครงสรา ง สาระสําคัญของ รฐั ธรรมนญู ได 5. มคี วามรูค วามเขา ใจในหลกั สาํ คัญของประชาธปิ ไตยและมีคุณธรรม จริยธรรม ในการ อยูรว มกนั อยางสันติ สามคั คปี รองดอง สมานฉนั ท 6. อธบิ ายจดุ เดน ของรฐั ธรรมนญู เกยี่ วกบั สิทธิ เสรภี าพ และหนาท่ขี องประชาชนได 7. อธิบายสิทธิ เสรภี าพและคุณธรรม จริยธรรม การอยรู วมกนั ตามวถิ ีทาง ประชาธปิ ไตยได 8. อธิบายการปฏิรปู การเมอื ง การปกครอง และมสี ว นรวมการเมืองการปกครอง ตาม ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษตั ริยทรงเปน ประมุขได

3 9. อธบิ ายหลักสทิ ธิมนษุ ยช นตระหนักถึงประโยชน 10. วิเคราะหก ารแกป ญ หาการ ทจุ ริตและมสี วนรว มในการปองกนั และปราบปราม การทจุ ริต ขอบขายเนอ้ื หา บทที่ 1 ศาสนาในประเทศไทยและในทวปี เอเชยี บทท่ี 2 วัฒนธรรม ประเพณใี นประเทศไทยและประเทศในทวปี เอเชีย บทที่ 3 รัฐธรรมนญู แหง ราชอาณาจักรไทย บทท่ี 4 สถานการณและการมีสว นรว มทางการเมือง การปกครอง ตามระบอบประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษตั รยิ ท รงเปน ประมขุ บทที่ 5 หลกั สิทธมิ นษุ ยชน บทท่ี 6 การมีสว นรว มในการปองกันและปราบปรามการทจุ ริต สือ่ ประกอบการเรียนรู 1. ชีดีศาสนาสากล 2. ชดี ี วัฒนธรรม ประเพณีไทยและประเทศตา งๆในเอเชยี 3. เอกสารทเ่ี กี่ยวของกบั ศาสนา วฒั นธรรม การเมืองการปกครอง สทิ ธมิ นุษยชน 4. อินเทอรเ นต็ 5. แหลง เรียนรู ภูมิปญญาในทองถิ่น

1 บทที่ 1 ศาสนา ในประเทศไทยและในทวีปเอเชยี สาระสําคญั เน้ือหาสาระเกี่ยวกบั ความเปนมาของศาสนาตา ง ๆ ในประเทศไทย และประเทศ ในทวปี เอเชีย หลกั ธรรมสาํ คัญของศาสนาตางๆ การอยูรว มกับคนตางศาสนาไดอยางมีความสุข กรณตี ัวอยางของบคุ คลตวั อยา งแตล ะศาสนา ผลการเรียนรทู ่คี าดหวงั 1. ประวัติ ความสําคัญ หลกั คาํ สอน ศาสนา ของประเทศไทยและในทวีปเอเชยี 2. ยอมรับและปฏิบตั ติ นเพอื่ การอยูรว มกันอยางสันติสขุ ในสงั คมทมี่ ีความ หลากหลายทางศาสนา ขอบขา ยเนอื้ หา เรอ่ื งท่ี 1 ความเปนมาของศาสนาในประเทศไทย เร่ืองที่ 2 ความเปน มาของศาสนาในทวปี เอเชีย เรอื่ งที่ 3 หลกั ธรรมของศาสนาตา ง ๆ สือ่ การเรยี นรู 1. ใบงาน 2. หนังสือเรยี น

2 เรอื่ งท่ี 1 ความเปน มาของศาสนาในประเทศไทย ศาสนาในประเทศไทยที่รัฐบาลใหการอุปถัมภ ดูแลมีท้ังส้ิน 5 ศาสนา ไดแก ศาสนา พุทธ ศาสนาอิสลาม ศาสนาคริสต ศาสนาพรามณ-ฮินดู และศาสนาซิกข ซ่ึงทุกศาสนาลวนมี องคประกอบหลกั ท่สี าํ คญั ๆ 5 ประการ คอื 1. ศาสดา หมายถงึ ผทู ี่คนพบศาสนาและเผยแผคําสงั่ สอน หรอื หลกั ธรรมของศาสนา 2. ศาสนธรรม หรอื หลักธรรมของศาสนา เปน คําสัง่ สอนของแตล ะศาสนา 3. ศาสนิกชน หมายถึงบุคคลและปวงชนที่ใหการยอมรับนับถือในคําสั่งสอนของ ศาสนานน้ั ๆ 4. ศาสนสถาน หมายถึง สถานที่อยูอาศัยของนักบวช ใชเปนที่ประกอบพิธีกรรมทาง ศาสนารวมถึงการเปน ท่ีทใี่ หศ าสนิกชนไปปฏบิ ตั กิ จิ กรรมทางศาสนา 5. ศาสนพธิ ี หมายถึง พิธที างศาสนาตา งๆ ท่ถี กู กาํ หนดข้นึ จากศาสดาโดยตรงหรือจาก การคิดคนของผูปฏิบัติมีเน้ือหาเกี่ยวกับความตองการขจัดความไมรู ความกลัว ความอัตคัด สนองความตองการในส่ิงที่ตนขาดแคลน จึงจําเปนตองมีวัตถุประสงคของการศึกษาคนควา ปฏิบตั ิตามหลักของศาสนา ประเทศไทยมีศาสนาพุทธเปน ศาสนาประจาํ ชาติ และมีผูนบั ถอื จํานวนมากทส่ี ุด ในประเทศรองลงมา คอื ศาสนาอิสลาม คริสต และฮินดู 1.1 ศาสนาพทุ ธ พทุ ธประวตั ิ ศาสดาผูที่คนพบศาสนาและเผยแผคําสั่งสอนหรือหลักธรรมของศาสนาพุทธคือ พระพุทธเจาซ่ึงมีพระนามเดิมวา “สิทธัตถะ,, เปนพระราชโอรสของพระเจาสุทโธทนะ และ พระนางสริ ิมหามายาแหง กรงุ กบิลพัสดแ ควนสกั กะ พระองคป ระสตู วิ ันศุกร ขึ้น 15 ค่ํา เดือน 6 (เดือนวิสาขะ) ปจอ กอน พุทธศักราช 80 ป ณ สวนสุมพินีวัน ซ่ึงตั้งอยูระหวางกรุงกบิลพัสด แควนสักกะกับกรงุ เทวทหะ แควนโกลยิ ะ (ปจจุบันคือ ตาํ บลรุมมีนเด ประเทศเนปาล) ทั้งน้ีเปน เพราะธรรมเนยี ม ทีส่ ตรจี ะตอ งไปคลอดบตุ รทบ่ี า นบิดามารดาของตน พระนางสิรมิ หามายา จงึ ตองเดนิ ทางไปกรุงเทวทหะ ดวยพระราชบิดามีพระราชประสงคม่ันคงท่ีจะใหเจาชายสิทธัตถะทรงครองเพศ ฆราวาสเปน พระจักรพรรดผิ ูทรงธรรม จงึ พระราชทานความสุขเกษมสาํ ราญแวดลอมดว ย

3 ความบันเทิงนานาประการแกพระราชโอรสเพ่ือผูกพระทัยใหมั่งคงในทางโลก เม่ือเจาชาย สทิ ธัตถะเจรญิ พระชนมได 16 พรรษา พระเจา สทุ โธทนะมพี ระราชดาํ รวิ า พระราชโอรส สมควร จะไดอภเิ ษกสมรสจึงโปรดใหส รางประสาทอันวิจิตรงดงามข้ึน 3 หลัง สําหรับพระราชโอรสได ประทบั อยา งเกษมสําราญตามฤดูกาลท้ัง 3 คือ ฤดูรอน ฤดูฝนและฤดูหนาว และทรงสูขอพระ นางพิมพายโสธรา พระราชธิดาของพระเจาสุปปพุทธะและพระนางอมิตา แหงเทวทหะนคร เจา ชายสิทธตั ถะไดเสวยสุขสมบัติ จนพระชนมายุได 29 พรรษา พระนางพิมพายโสธราจึงประสูติ พระโอรส ทรงพระนามวา“ราหุล ซาโต พันธนา ซาต” แปลวา “บว งเกดิ แลว เครื่องจองจําเกิด แลว ” ถึงแมเ จาชายสทิ ธตั ถะจะทรงพร่ังพรอมดวยสขุ สมบัตมิ หาศาล กม็ ิไดพอพระทยั ในชีวิต คฤหสั ถ พระองคยังทรงมีพระทยั ฝกใฝใครค รวญถึงสัจธรรมท่ีจะเปนเคร่ืองนําทางซึ่ง ความพน ทุกขอยูเ สมอ พระองคไดเ คยเสด็จประพาสอุทยาน ไดทอดพระเนตรเทวทูตทั้ง 4 คือ คนแก คนเจ็บ คนตาย และบรรพชิต พระองคจงึ สงั เวชพระทัยในชีวิต และพอพระทัยในเพศบรรพชิต มีพระทัยแนวแนท่ีจะทรงออกผนวช เพื่อแสวงหาโมกขธรรมอันเปนทางดับทุกขถาวรพนจาก วัฏสงสารกลับมาเวียนวายตายเกิดอีก พระองคจึงตัดสินพระทัยเสด็จออกผนวช โดยพระองค ทรงมากัณฐกะ พรอมดวยนายฉันนะ มุงสูแมนํ้า อโนมานที แควนมัลละรวมระยะทาง 30 โยชน (ประมาณ 480 กิโลเมตร) เสด็จขามฝงแมนํ้าอโนมานทีแลวทรงอธิษฐาน เพศเปน บรรพชติ โดยทรงมอบหมายใหนายฉนั นะนําเครอ่ื งอาภรณแ ละมา กัณฐกะกลับนครกบลิ พัสด การแสวงหาธรรมระยะแรกหลังจากทรงผนวชแลว สมณสทิ ธตั ถะ ไดท รงศกึ ษา ในสํานักอาฬารดาบส กาลามโคตร และอุทกดาบส รามบุตร ณ กรุงราชคฤห แควนมคธ พระองคไดทรงประพฤติพรหมจรรยใ นสาํ นกั ของอาฬารดาบส กาลามโคตร ทรงไดสมาบัติ คือ ทุติยฌาน ตติยฌาน อากาสานัญจายตนฌาน วิญญานัญจายตนฌาน และ อากิญจัญญายตนฌาน สวนการประพฤติพรหมจรรยในสํานักอุทกดาบสรามบุตรนั้น ทรงได สมาบัติ ๘ คือ เนวสญั ญานาสญั ญายตนฌาน สําหรบั ฌานที่ 1 คอื ปฐมฌานน้นั พระองคทรงได ขณะกาํ ลัง ประทบั ขดั สมาธิเจริญอานาปานสตกิ มั มัฏฐานอยูใ ตต นหวา เนือ่ งในพระราชพิธี วปั ปมงคล (แรกนาขวญั ) เมื่อพระองคทรงหันมาศึกษาคนควาดวยพระปญญาอันย่ิงดวยพระองคเองแทน การศึกษาเลาเรียนในสํานักอาจารย ณ ทิวเขาดงคสิริ พระองคไดทรงบําเพ็ญทุกรกิริยา คือ การบําเพญ็ อยางยง่ิ ยวดในลกั ษณะตา งๆ เชน การอดพระกระยาหาร การทรมาน พระวรกาย โดยการกลนั้ พระอสั สาสะ พระปส สาสะ (ลมหายใจ) การกดพระทนต การกดพระตาลุ (เพดาน)

4 ดวยพระชวิ หา (ล้นิ ) เปนตน เปนเวลาถึง 6 ป ก็ยังมิไดคนพบสัจธรรมอันเปนทางหลุดพนจาก ทุกข พระองคจ ึงทรงเลกิ การบาํ เพ็ญทกุ รกิริยา แลวกลับมาเสวยพระกระยาหารเพือ่ บํารุง พระวรกายใหแขง็ แรง ในการคดิ คน วิธีใหม ในขณะท่พี ระมหาบรุ ุษทรงบําเพ็ญทกุ รกริ ยิ านน้ั ไดมีปญ จวคั คยี  คือ พราหมณทัง้ 5 คน ไดแก โกณฑัญญะ วัปปะ ภัททิยะ มหามานะ และอัสสชิ เปนผูคอยปฏิบัติรับใช ดวยหวังวาพระมหาบุรุษตรัสรูแลว พวกตนจะไดรับการส่ัง สอนถายทอดความรูบาง และเมื่อพระมหาบุรุษเลิกลมการบําเพ็ญ ทุกรกิริยา ปญจวัคคียก็ได ชวนกนั ละทงิ้ พระองคไ ปอยู ณ ปา อิสิปตนมฤคทายวัน นครพาราณสี เปนผลใหพระองค ไดประทบั อยูต ามลําพงั ในทอี่ ันสงบเงียบ ปราศจากสง่ิ รบกวนทั้งปวง พระองคไดทรงตั้งพระสติ ดําเนนิ ทางสายกลาง คือ การปฏิบัติอยา งพอเหมาะพอควรน้ันเอง การเผยแผพทุ ธศาสนาเขา สปู ระเทศไทย พระพุทธศาสนาเผยแผเขามาในประเทศไทยประมาณป พ.ศ. 270 หลังจาก พระพทุ ธเจา เสด็จปรนิ ิพพาน พระเจาอโศกมหาราชตองการใหศาสนาพุทธเปนปกแผนและสง พระเถระไปเผยแผพระพุทธศาสนายังประเทศตางๆ รวมท้ังประเทศไทย พระเถระท่ีเขามามี 2 รูป คือ พระโสณเถระ และพระอตุ ตระเถระ ซง่ึ ถอื นกิ ายเถรวาท ขณะน้ันไทยอยูบนดนิ แดน ที่เรยี กวา สวุ รรณภูมิมขี อบเขตประเทศรวมกันคอื ไทย พมา เวียดนาม กัมพูชา ลาว มาเลเซียและ สันนษิ ฐานวา ใจกลางอยทู ่จี งั หวัดนครปฐม มีหลักฐานคือพระปฐมเจดียและรูปธรรมจักร กวาง หมอบ สมัยนีเ้ รยี กวา สมัยทวารวดี ตอ มา สมยั อาณาจกั รอายลาว ศาสนาพทุ ธนิกายมหายาน เผยแผมายังอาณาจักรน้ีโดยพระเจามิ่งตี่ กษัตริยจีน ทรงรับพระพุทธศาสนา ไปเผยแผ ในประเทศจีนและสง ฑตู มาเจรญิ สัมพันธไมตรกี ับอาณาจกั รอายลาว จึงทําใหไทยนับถือศาสนา พุทธแบบมหายานเปน ครัง้ แรกแทนการนับถอื เทวดาแบบด้งั เดมิ ในพุทธศตวรรษท่ี 13 พ.ศ.1300 สมยั อาณาจักรศรวี ชิ ัยในเกาะสมุ าตรา ไดเ จริญรุงเรือง และนําพระพุทธศาสนาแบบมหายานเขามาเผยแผ ดังมีหลักฐานที่ปรากฏอยู คือ พระบรมธาตุไชยา จงั หวัดสุราษฎรธานี และพระมหาธาตุ จงั หวดั นครศรีธรรมราช ในพุทธศตวรรษที่ 15 พ.ศ.1500 อาณาจักรลพบุรี เจริญรุงเรืองในขณะเดียวกัน อาณาจักรขอมก็เจริญรุงเรืองดวย ในสมัยราชวงศสุริยวรมันเรืองอํานาจ พระองครับเอาพุทธ ศาสนาแบบมหายานผสมผสาน กับศาสนาพราหมณ มีภาษาสันสกฤตเปน ภาษาหลักของ ศาสนาพราหมณเ ขามามีอิทธิพลในภาษาไทย วรรณคดีไทยจะเห็นส่ิงกอสราง คือ พระปรางค สามยอด จังหวัดลพบุรี ประสาทหินพิมายที่จังหวัดนครราชสีมา ปราสาทหินพนมรุงที่จังหวัด บรุ ีรมั ย สว นพระพทุ ธรูปไดร ับอทิ ธพิ ลจากขอม

5 พุทธศตวรรษท่ี 16 พ.ศ.1600 อาณาจักรพุกาม ประเทศพมาเจริญรุงเรือง กษัตริย ผูปกครองช่ือ พระเจาอนุรุทธ์ิมหาราช กษัตริยพุกามเรืองอํานาจทรงรวบรวมพมากับมอญ เขาเปนอาณาจักรเดียวกัน และแผขยายอาณาจักรถึงลานนา ลานชาง คือ เชียงใหม ลําพูน เชียงราย จงึ รบั พระพุทธศาสนาแบบเถรวาท หลักฐานท่ีปรากฏ คือการกอสรางเจดียแบบพมา ซ่งึ ปรากฏอยตู ามวัดตางๆ ตอ มาสมัยสุโขทัยเจริญรุงเรืองเปนปกแผน โดยแผขยายไปท่ัวอาณาจักรลานนา และ อาณาจักรสุโขทัย พอขุนรามคําแหงมหาราชทรงสดับกิตติศัพทของพระสงฆลังกา ซึ่งเผยแผ ศาสนาอยูที่นครศรีธรรมราช จึงนิมนตมาท่ีสุโขทัยนับเปนจุดสําคัญที่ทําใหพุทธศาสนา ดํารง มั่นคงในประเทศไทยสืบมาจนทุกวันนี้ พระพุทธศาสนาแบบลังกาวงศไดเขามาเผยแผ ในประเทศไทยถึง 2 ครั้ง ครั้งที่ 1 สมัยพอขุนรามคําแหงมหาราช ครั้งท่ี 2 สมัยพระยาลิไท กษัตรยิ  พระองคปกครองบานเมืองดวยความสงบรมเย็น ประชาชนอยูอยางผาสุก ดานศิลปะ สมัยสุโขทยั นัน้ มีความงดงามโดยเฉพาะพระพุทธรูปไมม ีศิลปะสมยั ใดงามเสมอื น สมัยลานนา พ.ศ.1839 พระยามังรายทรงสรางราชธานี ช่ือ นพบุรีศรีนครพิงค เชียงใหม ตั้งถ่ินฐานท่ีลุมแมนํ้าปง สนับสนุนใหพุทธศาสนารุงเรืองในเมืองเชียงราย ลําพูน ลําปาง แพร นาน พะเยา สมัยพระเจาติโลกราชแหงเชียงใหม ทําการสังคายนาพระไตรปฎก เปนครัง้ แรกในประเทศไทย สมยั กรงุ ศรีอยธุ ยา พทุ ธศาสนาสมยั น้ีไดรบั อิทธพิ ลจากศาสนาพราหมณเปนอันมาก พิธีกรรมตางๆ จึงปะปนกับพิธีพราหมณ ประชาชนทําบุญกุศลสรางวัด บํารุงศาสนา พระมหากษัตริยท่ีทรงผนวช คือ สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ และทรงริเร่ิมใหเจานายและ ขา ราชการบวชเรียน ทรงรจนาหนังสือมหาชาติคําหลวงขน้ึ ในป พ.ศ.2025 และในสมัยพระเจา ทรงธรรม ไดพ บรอยพระพุทธบาทที่ จังหวัดสระบุรี จึงโปรดใหสรางมณฑป วรรณคดีในสมัยน้ี ไดแก กาพยมหาชาติ ตอมาสมัยพระเจาอยูหัวบรมโกษฐ พ.ศ. 2275 - 2300 พุทธศาสนา เจริญรุงเรืองมาก พระเจาแผนดินของลังกามีพระราชสาสนมาทูลขอพระภิกษุสงฆไปเผยแผ ศาสนาท่ีลังกา เพราะศาสนาพุทธ ที่เรียกวาลังกาวงศน้ันเส่ือมลง ไทยจึงสงพระอุบาลีไป ประกาศศาสนาและ เผยแผศาสนาจน รุงเรืองอีกคร้ัง และเรียกศาสนาพุทธในครั้งนี้วา นิกาย สยามวงศ สมยั กรุงธนบรุ ี ป 2310 พมายกทพั เขา ตกี รุงศรีอยุธยาจนบานเมืองแตกยับเยินวัดวา อารามถูกทําลายยอยยับ พระเจาตากสินมหาราชทรงเปนผูนําในการกอบกูอิสรภาพ ทรงตั้ง เมอื งหลวงทกี่ รุงธนบรุ ีและทรงบูรณปฏิสังขรณว ดั วาอารามสรางวัดเพิ่มเติมอีกมากและอันเชิญ

6 พระแกว มรกตจากเวียงจันทนมายงั ประเทศไทย สมัยรัตนโกสินทร รัชกาลท่ี 1 (พ.ศ. 2325-2352) ยายเมืองหลวงมาตั้งที่ กรงุ เทพมหานคร ทรงปฏิสังขรณว ัดตา ง ๆ และสรางวัดพระศรรี ตั นศาสดาราม วดั สระเกศวัด สทุ ัศนเทพวราราม วดั พระเชตุพนวิมลมงั คลาราม และโปรดใหมีการสังคายนาพระไตรปฏ ก ในรัชสมัยของพระองคด ว ย 1.2 ศาสนาอิสลาม ประวตั ศิ าสดา ศาสดาของศาสนาอิสลาม คือ ทานนบีมุฮัมมัด เปนบุตรของอับดุลลอหแหงอารเบีย ไดรบั มอบหมายใหเผยแผส าสนของอลั ลอหพระผเู ปน เจา ศาสดามุฮัมมัด เกิดที่มหานครมักกะห (เมกกะ) ตรงกับวันจันทรที่ 17 (บางก็วา 12) เดือนรอบอี ลุ เอาวลั ในป ค.ศ.570 (พ.ศ.1113) ตอนแรกเกดิ วรกายของมุฮัมมัด มีรัศมีสวางไสว และมีกล่ินหอมเปน ศุภนมิ ิตบงถึงความพเิ ศษของทารก ปท ่ที านเกดิ นนั้ เปน ปท ี่อปุ ราชอับร็อฮะห แหงอบิสสิเนีย (เอธิโอเปยปจจุบัน) กรีฑาทัพชางเขาโจมตีมหานครมักกะห เพ่ือทําลาย กะอบะห อนั ศกั ดสทิ ธ์ิ แตอ ลั ลอหไดท รงพทิ กั ษม ักกะห ดว ยการสง กองทพั นกที่คาบกรวดหินลง มาทง้ิ บนกองทัพน้ี จนไพรพ ลตอ งลมตายระเนระนาด เน้ือตัวทะลุดุจด่ังใบไมที่ถูกหนอนกัดกิน อปุ ราชอัมรอ็ ฮะห จงึ จาํ ตอ งถอยทัพกลับไปในปเ ดยี วกันนน้ั มแี ผนดินไหวเกิดขึ้นในเปอรเซียเปน เหตุใหราชวังอะนูซิรวานของจักรพรรดิเปอรเซียสั่นสะเทือนถึงรากเหงาและพังทลายลง ยงั ผลใหไฟศกั ดสิ์ ิทธใิ์ นวิหารบชู าไฟของพวกโซโรแอสเตอรทล่ี ุกอยเู ปนพนั ปนัน้ ตองดับลงไปดวย เมอื่ มูฮัมมัดมอี ายุได 20 ป กติ ตศิ ัพทแ หงคณุ ธรรม และความสามารถในการคาขาย ก็เขา ถึงหูของคอดีญะหเศรษฐนี หี มา ย ผูมีเกียรติจากตระกูลอะซัดแหงเผากุเรซ นางจึงเชิญให ทานเปนผูจัดการการคาของนาง โดยใหทานนําสินคาไปขายยังประเทศซีเรีย ในฐานะหัวหนา กองคาราวาน ปรากฏผลวาการคาดําเนินไปดวยความเรียบรอย และไดกําไรเกินความคาดหมาย จึงทาํ ใหน างพอใจความสามารถและความชื่อสัตยของทา นเปนอยา งมาก เมื่ออายุ 30 ป ทานไดเขารวมเปนสมาชิกในสหพันธ ฟุฎล อันเปนองคการพิทักษ สาธารณภัยประชาชน เพื่อขจัดทุกขบํารุงสุขใหประชาชน กิจการประจําวันของทานก็คือ ประกอบแตก ุศลกรรมปลดทุกขขจัดความเดอื ดรอ น ชวยเหลือผตู กยาก บํารงุ สาธารณกศุ ล เมือ่ อายุ 40 ป ทา นไดรบั วา วะฮย ู (การวิวรณ) จากอัลลอหพระผูเปนเจาในถํ้าฮิรออ ซ่ึงอยูบนภูเขาลูกหน่ึงนอกเมืองมักกะห โดยฑูตญิบรีลเปนผูนํามาบอกเปนครั้งแรก เรียกรอง ใหท านรับหนาที่เปนผเู ผยแผศาสนาของอัลลอหดัง่ ที่ศาสดามูซา (โมเสส) อีซา (เยซู) เคยทํามา

7 นั่นคอื ประกาศใหม วลมนษุ ยนบั ถือพระเจาเพียงองคเดียว ทานไดรับพระโองการติดตอกันเปน เวลา 23 ป พระโองการเหลานี้รวบรวมขึน้ เปน เลม เรียกวาคมั ภรี อ ลั ลกรุ อาน ในตอนแรกทานเผยแผศาสนาแกวงศญาติและเพ่ือนใกลชิดเปนภายในกอนทานคอ ดีญะหเองไดสละทรัพยสินเงินทองของทานไปมากมาย และทานอบูฎอสิบก็ไดปกปอง หลานชายของตนดวยชีวิต ตอมาทานไดรับโองการจากพระเจาใหประกาศเผยแผศาสนา โดยเปดเผย ทําใหญาติพ่ีนองในตระกูลเดียวกันชาวกุเรซและอาหรับเผาอื่นๆ ที่เคยนับถือทาน พากันโกรธแคน ตั้งตนเปนศัตรูกับทานอยางรุนแรง ถึงกับวางแผนสังหารทานหลายครั้งแตไม สาํ เรจ็ ชนมสุ ลมิ ถูกควา่ํ บาตรไมส ามารถทําธรุ กจิ กับผใู ดจนตองอดอยาก เพราะขาดรายได และไม มีเงินที่จะซ้ืออาหาร อบูซุฟยาน แหงตระกูลอุมัยยะห และอบูญะฮัล คือสองในจํานวนหัวหนา มชุ ริกูนที่ไดพ ยายามทาํ ลายลา ง ศาสนาอิสลาม เม่ือชาวมุชริกูนเอาชนะรัฐอิสลามไมได ก็ไดมีการทําสัญญาสงบศึกกันในเดือน มีนาคม ค.ศ. 628 เรยี กสัญญาสงบศกึ คร้ังนนั้ วา สัญญาฮุดยั บยี ะห ตอมาในเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 629 ชาวมักกะหไดละเมิดสัญญาสงบศึกในเดือน มกราคม ป ค.ศ. 630 ทา นนบีจงึ นําทหาร 10,000 คน เขายึดเมืองมักกะห ทานจึงประกาศนิร โทษกรรมใหช าวมักกะหเกือบทั้งหมด ยกเวนบางคนในจํานวนนั้นมีอัลฮะกัม แหงตระกูลอุมัย ยะหที่ทานนบีประกาศใหทุกคนคว่ําบาตรเขา การนิรโทษกรรมครั้งนี้ มีผลใหชาวมักกะห ซาบซึ้งในความเมตตาของทาน จึงพากันหลั่งไหลเขานับถือศาสนาอิสลามเปนจํานวนมาก นบีมฮู ัมมัดไดส ิ้นพระชนมท เี่ มืองมดนี ะห เมอื่ วนั จันทรท ่ี 12 ป ค.ศ. 632 รวมอายไุ ด 63 ป 1.3 ศาสนาคริสต ศาสดาของศาสนาคริสต คือ พระเยซู เกิดในชนชาติฮีบรู หรือยิว หรือ อิสราเอล พระเยซู คริสต ถือเปน พระบุตรของพระเจา มาบงั เกิดในชาตนิ ี้ ศาสนาของพระเจา คอื พระยะโฮวาคริสต มรี ากศพั ทม าจากภาษาโรมัน หรอื ภาษากรกี แปลมาจากคําวา เมสส-ิ อาห ในภาษาฮบี รู แปลวา ผูปลดเปล้อื งทกุ ขภ ัย พระเยซูเกิดที่หมูบานเบธเลเฮม แขวงยูดาย กรุงเยรูซาเล็ม ในปาเลสไตน เมื่อ พ.ศ. 543 แตไปเติบโตท่เี มอื งนาซาเรท แควน กาลินี หางจากนครยูซาเล็ม ประมาณ 55 ไมล มารดา ของพระเยซชู อ่ื มาเรยี หรอื มารีย บดิ าชือ่ โยเซฟ อาชีพชางไม ตามประวัติ มาเรียมารดาพระ เยซนู ้นั ตงั้ ครรภมากอ นขณะทโี่ จเซฟยงั เปน คูหมน้ั มไิ ดอยูกนิ ดว ยกัน รอนถึงเทวทูตของพระเจา หรือ พระยะโฮวาห คือเทวาคาเบรียลตองมาเขาฝนบอกโยเซฟใหรูวาบุตรในครรภของมาเรีย

8 เปนบุตรของพระเจา เปนผูมีบุญมากใหตั้งชื่อวาพระเยซู ตอไปคนผูน้ีจะชวยไถบาปใหชาวยิว รอดพน จากความทุกขท้งั ปวง โยเซฟปฏิบัติตามคําของฑูตแหงพระเจา รับมาเรียมาอยูดวยกัน โดยมิไดสมสูเยี่ยงสามีภรรยา พระเยซูไดรับการเลี้ยงดูอยางดี มีความรูภาษากรีกแตกฉาน ศึกษาพระคมั ภรี เกา ไดมอบตัวเปนศิษยของโยอัน ผูแตกฉานในคัมภีรของยิว เม่ือเยซูเติบโต เปนผูใ หญ มีนสิ ัยใฝส งบ ชอบอยูในวิเวก ใฝใจทางศาสนา เม่ืออายุได 30 ป ไดรับศีลลางบาปจากจอหน โดยอาบนํ้าลางบาปท่ีแมน้ําจอรแดน ตั้งแตน้ันมาถือวาพระเยซูไดสําเร็จภูมิธรรมสูงสุดในศาสนาคริสตเปนศาสดาบําเพ็ญพรต อดอาหาร เพอื่ การคิดพิจารณาธรรมอยใู นปา สงดั ถงึ 40 วนั จากนั้นจึงออกประกาศศาสนา เผย แผศาสนาอยู 3 ป พระเยซูสงั่ สอนไปท่วั ประเทศปาเลสไตน หรืออสิ ราเอลประมาณ 3 ป มีผูนับ ถือพระเยซูมากขึ้น แตทําใหพวกปุโรหิต พวกธรรมาจารยและพวกฟารซีเกลียดซัง ขณะที่ พระเยซูพรอมสาวก 12 คน กําลังรับประทานอาหารคํ่าม้ือสุดทาย ทหารโรมันก็จูโจมเขาจับ พระเยซูและสาวก ในขอหาเปน กบฏตอ ซซี า รโรมันต้ังตนเปน บตุ รพระเจา เปน พระเมสสิอาห ถูก ตดั สนิ ใหล งโทษประหารชีวิต โดยการตรึงกับไมกางเขนไว 3 วัน ไดส้ินพระชนมและเสด็จไปสู สวรรค พระเยซไู ดเลอื กอคั รสาวก 12 คน เปน หลกั สบื ศาสนาตอ ไป โดยมีนักบญุ เปโตร (Saint Peter) เปน หัวหนาผรู ับตําแหนง นกั บญุ เปโตรตอ ๆ มาจนถึงปจจุบัน เรยี กวา สมเด็จพระสันตะปาปา ประเทศไทยมีศาสนาครสิ ตท ี่สําคญั อยู 2 นกิ าย คอื ดงั นี้ 1. นิกายโรมันคาทอลิก คริสตศาสนานิกายโรมันคาทอลิกนับถือพระแมมารี และ นักบญุ ตา งๆ มีศนู ยกลางอยูท่ีกรุงวาติกัน กรุงโรม มีพระสันตะปาปาเปนประมุข โดยสืบ ทอด มาตั้งแตสมัยอัครสาวกกลุม แรก โดยถอื วา นกั บุญเปโตร หรือนักบุญปเ ตอร คือพระสันตะปาปา พระองคแรก ทรงไปสง่ั สอนทกี่ รงุ โรม ขณะนนั้ เทยี บไดกับนครหลวงของโลก ทรงเผยแผคําสอน อยู 25 ป ทําใหก รงุ โรมเปนศูนยก ลางของศาสนา จึงเกดิ คําวา โรมันคาทอลิก พระองคไดรับการ ยนิ ยอมจากพระเจาใหป กครองศาสนาจกั รทั้งมวล และสบื ทอดมาถึงพระสนั ตะปาปาฟรานซิส ท่ี 16 องคป จ จบุ นั เปน องคท ี่ 266 คาทอลกิ น้นั จะมีนักบวชท่ีเรียกวา บาทหลวง และซีสเตอร (แมซี) ชาวไทยจะเรียกผนู ับถือนิกายนี้วา “คริสตรัง” ตามเสียงอานภาษาโปรตุเกส ผูเผยแพร ยุคแรกๆ มผี นู ับถือนกิ ายน้ปี ระมาณ 1,000 ลา นคน นิกายน้ีถอื วา พระ (บาทหลวง) เปนสือ่ กลางของพระเจา 2. นกิ ายโปรเตสแตนต แยกตวั มาจากนิกายโรมันคาทอลิกในชวงคริสตศตวรรษท่ี 16 เปนนิกายที่ถือวาศรัทธาของแตละคนที่มีตอพระเจา สําคัญกวาพิธีกรรม ซึ่งยังแตกยอย

9 ออกเปนหลายรอยนิกาย เน่ืองจากมีความเห็นแตกตางเกี่ยวกับ พระคัมภีร และการปฏิบัติใน พธิ กี รรม นิกายนม้ี ีเพยี งไมกางเขนเปน เครือ่ งหมายแหง ศาสนาเทานน้ั มีผนู บั ถอื รวมกนั ทกุ นิกายยอยประมาณ 500 ลา นคน 1.4 ศาสนาพราหมณ ศาสนาพราหมณ หรือศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู ไมมีศาสดา แตนับถือเทพเจาหลายองค ศาสนาน้ีเกิดในประเทศอินเดีย เม่ือประมาณ 1,400 ปกอนพุทธศักราช โดยเกิดในสมัยพวก อารยนั อพยพ เขามาอยูใ นประเทศอนิ เดีย ถือวาเปนศาสนาท่ีเกาแกท่ีสุดในโลก แตเดิมศาสนา น้ี เรียกวา สนาตนธรรม หมายถึง ธรรมอันเปนนิตย คือไมส้ินสุด ไมรูจักตาย แปลเอา ความหมาย คือ พระวิษณุ หรือเรียกอีกอยางหนึ่งวา วิษณุธรรม พระวิษณุ และพระนารายณ เปน องคเดียวกัน พระวิษณไุ ดส อนธรรมะ และวิธีปฏิบัติธรรมแกพระพรหมธาดา และพระพรหมธาดา ผูไดสอนสนั ตกุมารผเู ปน บุตรอกี ช้ันหนึ่ง ตอ มาทั้งสองทา นกไ็ ดส ัง่ สอนแกพระนารถมุนผี ูเปนเทพ ฤๅษี เพอ่ื ใหเ ผยแพรต อ ไปยงั นานาโลก สําหรบั ในโลกมนุษย พระอปุ เทศกะ คอื ผแู สดงเรอ่ื งราวทางศาสนา รองลงมาจากนา รถมุนี คือ พระกปล มุนี ผเู กดิ มาเปน มนุษย มตี ัวตนอยใู นโลก ไดแ สวงธรรมคร้งั แรกท่ี วนิ ทอุ าศรม ตอมาไดต้ังอาศรมขึ้นที่ปลายแมนํ้าคงคาที่เรียกวา กันคงคาสาคร ดังน้ัน ในเดือน ธันวาคม และมกราคมของทกุ ป จะมีประซาชนจํานวนมากไปจาริกแสวงบุญ ณ ที่ดังกลาว พระปรมาตมนั เปน พระเจา สูงสดุ มอี ุปาสยเทพอยูสามองค คือ พระพรหม พระวิษณุ และพระศิวะ พระปรมาตมันไมมีรูปและไมมีตัวตน จึงกลาวกันวา เปนนิรังการ หรือนิรากาล คอื ไมมีอาการ หรอื ปราศจากอาการ ตอมาเมือ่ พระปรมาตมันประสงคจ ะสรา งโลกก็เลยกลายเปน สาการภาพ คือ เกดิ ภาวะ อันมีอาการและเปนสามรูป ไดแก พระพรหมธาดา พระวษิ ณุ และพระศิวะ เทพเจา ของศาสนาพราหมณ- ฮินดู มอี ยเู ปน จํานวนมาก แตละเทวสถานมีเทพเจาแตละ องค ดไู มอ อกวา องคไ หนสาํ คัญกวาหรือสูงกวา แตละกลุมนับถือแตละองค บางทีในครอบครัว เดยี วกนั แตล ะคนในครอบครวั ก็นับถอื เทพตางๆ กันไป คัมภีรพระเวท เปนคัมภีรที่ประมวลความรูตางๆ อันเปนความรูทางศาสนา และสิ่ง ศักด์ิสิทธซึ่งไดแก บทสรรเสริญ บทสวดออนวอน พิธีกรรมเพื่อการบูชายัญ เวทมนตรคาถา และกวีนิพนธอนั ไพเราะเกย่ี วกับธรรมชาติ

10 ชาวอารยันเม่ือไดครอบครองอินเดียอยางม่ันคงแลว ไดรวบรวมคัมภีรพระเวทตาม ความเชื่อในศาสนาของพวกตน คําวา “เวทะ” หรือ “เวท” แปลวา “ความรู” อันหมายถึง ความรทู ่ไี มไดเ ขียนไวเ ปน ตาํ รา แตเ ปน ความรทู ี่เกดิ ข้ึนเอง เปนทิพยทอ่ี อกมาจากพระพรหม การเผยแพรข องศาสนาพราหมณ – ฮินดู ในประเทศไทย ศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู มอี ทิ ธพิ ลตอ วัฒนธรรมไทย ชวงท่ีเปนศาสนาพราหมณ โดยเขา มาประเทศไทยเมอื่ ใดน้ัน ไมปรากฏระยะเวลาที่แนนอน นักประวัติศาสตรสวนมากสันนิษฐาน วา ศาสนาพราหมณน้ีนาจะเขามากอนสมัยสุโขทัย โบราณสถาน และรูปสลักเทพเจาเปน จํานวนมาก ไดแสดงใหเ หน็ ถึงอิทธิพลของศาสนา เชน รูปสลักพระนารายณ 4 กร ถอื สงั ข จกั ร คทา ดอกบัว สวมหมวกกระบอก เขา ใจวา นาจะมีอายุประมาณพุทธศตวรรษท่ี 9-10 หรือ เกาไปกวาน้ัน นอกจากนี้ไดพ บรูปสลกั พระนารายณ ทําดวยศิลาท่อี ําเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร-ธานี โบราณสถานท่ีสาํ คญั ท่ีขุดพบ เชน ปราสาทพนมรุง จังหวัดบุรีรัมย ปราสาทหินพิมาย จังหวัด นครราชสีมา พระปรางคสามยอด จังหวัดลพบุรี เทวสถานเมืองศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ ตอ มาในสมัยสุโขทยั ศาสนาพราหมณไ ดเ ขามามบี ทบาทมากข้นึ ควบคูไปกับพุทธศาสนาใน สมัยน้ี มกี ารคนพบเทวรูปพระนารายณ พระอิศวร พระพรหม พระแมอุมา พระหริหระ สวนมากเปน รูปหลอ สาํ ริด นอกจากหลักฐานทางศลิ ปกรรมแลว ในดานวรรณคดไี ดแ สดงใหเ หน็ ถึงความเชอ่ื ของศาสนาพราหมณ เชน ตาํ รับทาวศรีจฬุ าลักษณ หรอื นางนพมาศ หรือแมแ ตป ระเพณี ลอยกระทง เพอื่ ขอสมาลาโทษพระแมคงคา นาจะไดอ ิทธพิ ลจากศาสนาพราหมณ เชน กนั ใ น ส มัย อ ยุธ ย า เ ป น ส ม ัย ที่ศ า ส น า พ ร า ห ม ณ เ ข า ม า มีอิท ธิพ ล ท า ง วัฒ น ธ ร ร ม ประเพณี เชนเดียวกับสมัยสุโขทัย พระมหากษัตริยหลายพระองค ทรงยอมรับพิธีกรรม ที่มีศาสนาพราหมณเขามา เชน พิธีแชงน้ํา พิธีทํานํ้าอภิเษกกอนขึ้นครองราชสมบัติ พิธี บรมราชาภิเษก พระราชพิธีจองเปรียง พระราชพิธีจรด พระนังคัลแรกนาขวัญ พระราช พิธีตรียัมปวาย เปนตน โดยเฉพาะ สมเด็จพระนารายณมหาราช ทรงนับถือทางไสย ศาสตรมาก ถึงขนาดทรงสรางเทวรูปหุมดวยทองคําทรงเครื่องลงยาราชาวดี สําหรับตั้งในการ พระราชพิธีหลายองค ในพิธีตรียัมปวายพระองคไดเสด็จไปสงพระเปนเจาถึงเทวสถาน ทุกๆ ป

11 เรอ่ื งที่ 2 ความเปน มาของศาสนาในทวปี เอเชยี ทวีปเอเชียเปนแหลงกาํ เนดิ ศาสนาท่ีสําคัญของโลก เชน ศาสนาคริสต ศาสนาอิสลาม ศาสนาพทุ ธ ศาสนาฮินดู และยดู าห ในเอเชียตะวันตกเฉียงใตประชากรสวนใหญนับถือศาสนา ฮินดกู วา 500 ลานคนในอินเดีย รองลงมาคือ ศาสนาอิสลามมีผูนับถือประมาณ 450 ลานคน นอกจากนี้ยังมลี ทั ธิเตา ลัทธขิ งจอ๊ื ทีแ่ พรหลายในจีน ลทั ธิชินโตในญป่ี นุ ประเทศฝงแผนดินใหญในทวีปเอเชีย นับถือศาสนาพุทธเปนสวนมาก ไดแก ไทย เวียดนาม ลาว กัมพูซา พมา และสิงคโปร สวนทางดานคาบสมุทรมลายูและ หมูเกาะ อินโดนีเซียนับถือศาสนาอิสลาม ไดแก ประเทศมาเลเซีย อินโดนีเซีย และบรูไน สําหรับ ประเทศฟสิปปนส นับถือศาสนาคริสต ประเทศติมอรตะวันออกน้ันก็นับถือศาสนาคริสตเปน หลกั เหมอื นกัน ในที่น้ีจะพูดถึงความเปนมาของศาสนาในทวีปเอเชียพอสังเขปไดแก ศาสนาพุทธ ศาสนาครสิ ต และศาสนาพราหม – ฮินดู ดังนี้ 2.1 พุทธศาสนาในทวีปเอเชยี พทุ ธศาสนานิกายใหญ 2 นกิ าย คือ เถรวาท กบั มหายาน เถรวาท แปลวา “วาทะของพระเถระ” หมายถึง พระพุทธศาสนาแบบด้ังเดิม พยายามรักษาพระธรรมวินัยตามแบบอยางท่ีพระเถระ อรหันตสาวกของพระพุทธเจา เชน พระมหากสั สปะ พระอบุ าลี และพระอานนททําสังคายนา คือ รวบรวมจัดระเบียบพระธรรม ไวฝายมหายาน เรียกชื่อเถรวาทวาหินยาน เปนนิกายฝายใต และเมื่อป พ.ศ. 2493 มีการ ประชุมพทุ ธศาสนกิ สมั พนั ธแ หง โลกคร้ังท่ี 1 ทปี่ ระเทศลังกา ที่ประชุมจึงลงมติใหเลิกใชคําวา หนิ ยาน และใหใ ชค ําวา เถรวาทแทนตัง้ แตน้ันมา ประเทศท่ีนับถือพุทธศาสนาแบบเถรวาทคือ ไทย พมา ลังกา ลาว และเขมร พระพุทธศาสนาแบบเถรวาทน้ีใชพระไตรปฎกเปนภาษาบาลีอานขอความตรงกัน แมจะใช ตวั อกั ษรทแ่ี ตกตา งกนั มหายาน แปลวา ยานใหญ เปนนามตั้งขึ้นเพ่ือแสดงวาพุทธศาสนาแบบน้ีสามารถ ชวย ใหสัตวขามพนวัฏสงสารไดมาก มีการแกไขดัดแปลงพระธรรมวินัยนิกายน้ีเกิดขึ้น เมอ่ื พระพุทธเจาปรินพิ พานแลว 100 ป มีการสังคายนาครั้งท่ี 2 เพ่ือแกไขความประพฤติ ทางวนิ ัย บางขอและความแตกแยกความคิดเห็น ซ่ึงในภายหลังบางสวนกลายเปนมหายานไป

12 นิกายมหายานมนี ามเรียกวา “อุตตรนิกาย” แปลวา นิกายฝายเหนือ เพราะต้ังอยูภาคเหนือ ของอินเดียบางเรียกวา อาจาริยวาท แปลวา วาทะของพระอาจารยเปนคําคูกับเถรวาท หมายถึง วาทะของพระเถระรนุ แรกทีท่ นั เห็นพระพุทธเจา สว นอาจาริยวาท หมายถึง วาทะของ อาจารยรนุ ตอ ๆมา ประเทศทนี่ ับถือพระพทุ ธศาสนาแบบมหายาน คือ ทิเบต เวียดนาม จีน เกาหลแี ละญป่ี ุน นอกจากนีย้ ังมีประเทศสิกขิม ภูฏาน ทิเบต ท้ังนิกายเถรวาทและมหายาน ตางมหี ลกั ธรรม สว นใหญท ่ีเขา กนั ได คือ อริยสัจ เม่อื มีการจดั ตงั้ พทุ ธศาสนิกสมั พันธแหงโลก เปนองคร วมของ พระพทุ ธศาสนาทุกนิกายเขาดวยกันจะสงผลใหเกิดความรวมมือ รวมใจกัน ทาํ งานเพ่ือ พระพทุ ธศาสนาดยี งิ่ ข้ึน ตามหลักฐานของประเทศลังกาวาหลังจากทําสังคายนาพระไตรปฎก คร้ังท่ี 3 พระโมคคลั ลบี ตุ รติสสเถระ ภายใตพ ระราชูปถัมภของพระเจาอโศกมหาราช ติสสเถระดาบส ได ดํารวิ า พระพทุ ธศาสนาควรตงั้ โดยชอบในปจ จันตประเทศทั้งหลาย จึงไดสงสมณทูตไปสูที่ ตา ง ๆ เชน พระอุตตระเถระมาเผยแผศ าสนาพทุ ธ มายงั สุวรรณภมู ิ จึงกลาวไดวาศาสนาพุทธ รุง เรอื งมาต้งั แตพ ทุ ธศตวรรษที่ 3 และตนครสิ ตศตวรรษ เปน ตน มา ดนิ แดนสุวรรณภูมิมหี ลกั ฐานวัฒนธรรมทางพุทธศาสนาแยกเปน 6 มณฑลคือ 1. ภาคตะวันออก ประเทศจมั ปา ดนิ แดนของจามในอดตี 2. ภาคตะวนั ออกกลาง ประเทศกัมพูชาปจจุบัน 3. ภาคตะวนั ตกตอนกลาง (ดินแดนมอญกบั เขมร) ดินแดนประเทศไทยปจ จุบัน 4. ภาคตะวันตกประเทศมอญ ประเทศพมาปจจุบนั 5. แหลมมลายมู ีหลกั ฐานของจีนกลาววา มีรัฐเล็กๆถือตามวัฒนธรรมอินเดีย ต้ังแต ครสิ ตศตวรรษท่ี 2 6. หมูเกาะมีศิลาจารึกหลายแหง ทเี่ มอื งกไุ ตและท่ภี าคตะวันตกของหมเู กาะชวา เปนศูนยกลางไดมีการเผยแผพระพุทธศาสนา จนปจจุบันน้ีประชาชนของประเทศ เหลาน้ีนับถอื ศาสนาพุทธ การเผยแผพระพทุ ธศาสนาประเทศตา งๆในทวีปเอเชยี 1. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศลังกา เมื่อพระเจาอโศกมหาราชเสด็จขึ้นครอง ราชสมบตั นิ ้ัน ประมาณ พ.ศ. 218 ตอมาอีก 16 ป หรอื 17 ป คือระหวาง พ.ศ. 233- 235 จงึ มีการทาํ สังคายนาคร้งั ที่ 3 เมื่อทําสังคายนาเสรจ็ แลว พระเจาอโศกไดทรงสงมณทูต

13 ไปเผยแพรพระพุทธศาสนาในประเทศตางๆ รวมหลายสายดวยกัน โดยเฉพาะไดทรงสงพระ มหนิ ทเถระ ผูเ ปนพระราชบตุ รไปประกาศศาสนาในลังกาทวีป ซ่ึงเปนผลใหพระพุทธศาสนา ประดษิ ฐานมน่ั คงในประเทศลังกาจวบจนปจ จุบนั น้ี 2. พระพุทธศาสนาไปสูป ระเทศพมา พุทธศาสนิกชนชาวพมาเชื่อกันวา พระโสณะ กบั พระอตุ ตระ สมณทูตของพระเจา อโศกเดนิ ทางไปเผยแผพ ระพุทธศาสนาท่ีสุวรรณภมู ทิ เี่ มือง สะเทมิ ของพมานั้นเอง แตนักประวัตศิ าสตรบ างคนก็กลาววา พระพทุ ธศาสนาไปสูประเทศพมา ภายหลงั พระพทุ ธเจาปรนิ ิพพานแลวประมาณพันกวาป 3. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศไทย พุทธศาสนิกชนชาวไทยเชื่อคลายชาวพมา วาพระพุทธศาสนาไปสูประเทศไทยคร้ังแรกเม่อื พระโสณะและพระอตุ ตระ เดนิ ทางไปประกาศ ศาสนาทสี่ วุ รรณภูมิ และเชื่อวาบรเิ วณพระปฐมเจดีย และ ใกลเคียงจะเปนสุวรรณภูมิเชื่อตาม นี้ พระพทุ ธศาสนาก็ไปสูประเทศพมาและไทยไมเ กิน พ.ศ. 300 แตนักประวัติศาสตรบางคน เช่ือวา พระพทุ ธศาสนาไปสปู ระเทศไทยประมาณคริสตศตวรรษท่ี 1 หรือ 2 คือ ประมาณ พ.ศ. 544 ถึง พ.ศ. 743 4. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศกัมพูชา ตามรายงานของผูแทนกัมพูชาตอพุทธ ศาสนกิ สัมพันธแ หง โลก พระพุทธศาสนาไปสปู ระเทศประมาณศตวรรษท่ี 3 แหงคริสตศักราช คือเมื่อ พ.ศ. 743 ผูใชนามวา อาร.ซี.มชุมดา (R.C.Majumdar) ไดเขียนเร่ืองนี้ไววาการ คนพบทางโบราณคดีกับประวัติศาสตร ฝายจีนยืนยันตรงกันวา ปลายศตวรรษท่ี 5 แหง คริสตศักราช คือประมาณ พ.ศ. 1000 นั้น พระพุทธศาสนาไดเจริญอยูแลวในกัมพูชา แมวาจะไมแพรหลายไปทั่วประเทศ ฉะนั้นจึงพอสันนิษฐานไดวาพระพุทธศาสนาคงเขาไปสู กมั พูชา ในป พ.ศ. 743 เปน ตน มา 5. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศเวียดนามหรือจมั ปา เวยี ดนามในสมัยกอ น เรียกวา จัมปา มหี ลกั ฐานวา พระพุทธศาสนาไดไปประดษิ ฐฐานอยใู นเวยี ดนาม กอนครสิ ตศตวรรษท่ี 3 คือกอน พ.ศ. 744 ถึง 843 โดยไดพ บพระพทุ ธรปู สาํ รดิ สมัยอมราวดีในประเทศนั้น รวมท้ัง หลักฐานจากประวัติศาสตรฝ ายจีน 6. พระพุทธศาสนาไปสปู ระเทศจนี ตงั้ แตพุทธศตวรรษที่ 6 จนถงึ พุทธศตวรรษ ที่ 13 จนี เปนศนู ยกลางที่สําคญั ของศาสนาพทุ ธ เม่ือ พ.ศ. 604 สมัยราชวงศฮั่น พระเจา ม่ิงตี่ทรงสงทูตไปสืบพระพุทธศาสนาในประเทศอินเดียและไดพระพุทธรูป พรอมคัมภีร พระพทุ ธศาสนา มกี ารสรา งวดั มาขาว ซงึ่ ยงั คงอยูถึงปจจุบัน พุทธศาสนาเจริญรุงเรืองมาใน สมยั ราชวงศถ งั เมืองฉางอานเปน ศูนยกลางสําคญั ของพทุ ธศาสนาและเปน แหลงเผยแผศาสนา

14 พุทธไปยังเกาหลีและญีป่ ุน ตอ มาในปลายราชวงศถ ัง พ.ศ.1388 จักรพรรดิหวูซุง ประกาศให ศาสนาจากตางชาตไิ ดแ ก ศาสนาคริสต ศาสนาโซโรอสั เตอร และศาสนาพทุ ธเปนศาสนา ท่ีผิดกฎหมาย และหันไปสนับสนุนลัทธิเตาแทน ในสมัยน้ันมีการทําลายวัด บังคับให พระภิกษุสงฆสึก ความรุงโรจนของพุทธศาสนาจึงส้ินสุด แตพุทธศาสนา นิกายสุขาวดี และ นิกายฌานมอี ทิ ธิพลในราชวงศซองและยงั คงรุงเรอื งมากลายเปนนกิ ายเซนในญี่ปุน 7. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศเกาหลี พระพุทธศาสนาพรอมท้ังขอเขียนตางๆ ในภาษาจีนเขา สูประเทศเกาหลีประมาณป ค.ศ. 372 หรือ พ.ศ. 915 เมื่อราชทูต จีนนํา คัมภีรและภาพวาดไปยังอาณาจักรโคกุรยอ ศาสนาพุทธรุงเรืองในเกาหลี นิกายเซน ในพุทธ ศตวรรษท่ี 12 จนกระทัง่ ถึงยุคของการฟน ฟูลทั ธิขงจอ้ื ในสมยั ราชวงศโซซอน ตัง้ แตต้งั พ.ศ. 1935 ศาสนาพทุ ธจงึ เส่อื มลง 8. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศญ่ีปุน พุทธศาสนาไปสูประเทศญ่ีปุนราวพุทธ ศตวรรษ ท่ี 11 โดยพระภิกษุชาวเกาหลนี าํ คัมภรี แ ละศิลปะทางพุทธศาสนาเขาสญู ่ปี นุ เม่ือศาสนาพุทธเสื่อมลงในอินเดีย เอเชียกลาง จีน และญ่ีปุนยังคงรักษาศาสนาพุทธไวได ตง้ั แต พ.ศ. 1253 เปนตนมามีการสรางวัดและรูปเคารพจํานวนมากในเมืองหลวง คือเมือง นารา พทุ ธศิลปแ บบญป่ี นุ รงุ เรืองในชวงพทุ ธศตวรรษ ที่ 13-18 ในราวพทุ ธศตวรรษท่ี 17-18 พทุ ธศาสนานกิ ายเซนรุงเรืองรวมท้ัง ศิลปะ ทส่ี บื เนอ่ื งจากนกิ ายเซนดวย ท้งั นพ้ี ทุ ธศาสนายังคง รุงเรอื งในญีป่ ุนจนถงึ ปจจุบัน 9. พระพุทธศาสนาไปสูประเทศทิเบต และประเทศภูฏาน สิกขิม ประมาณ พ.ศ. 944 ถึง 1043 มีผูนาํ คัมภีรพระพุทธศาสนาจากอินเดียไปสูทิเบต แตไมไดรับความ สนใจจนประทง่ั ถงึ กลางศตวรรษที่ 7 ประมาณ ค.ศ. 1194 เปน ตนไป พระพุทธศาสนา จงึ เจริญในประเทศทเิ บต สกิ ขมิ และภฏู าน 2.2 ศาสนาครสิ ตใ นทวปี เอเชยี ศาสนาครสิ ตเผยแผใ นทวปี เอเชียในสมัยโบราณมาพรอมกบั การคา แตเ นือ่ งจาก อารยธรรมในเอเชียมคี วามเขมแข็งมากการเผยแผศาสนาครง้ั นน้ั จงึ ทําไดนอ ย ตอมาอารยธรรม ตะวันตก มีความเขมแข็งท้ังความเจริญดานวัตถุ การทหาร เศรษฐกิจ และประเพณีตางๆ ตอ งการ มีอาํ นาจทางเศรษฐกจิ มากขน้ึ จึงเกดิ การลา อาณานิคมเขามาทางเอเชีย ประเทศท่ีมี ความเขมแข็ง ทางทะเลคือ อังกฤษ ฝร่ังเศส และตอมาเมื่อมีการพัฒนาการคมนาคมทาง อากาศ ประเทศทีเ่ รม่ิ แผอิทธิพลข้ึนมาคืออเมริกา รัสเซีย ศาสนาคริสตจึงมีอิทธิพลในทวีป

15 เอเชียมากขึ้น ท่ีสําคัญคือ ประเทศฟลิปปนสซ่ึงอยูในความยึดครองของอเมริกาในชวง สงครามโลกคร้งั ท่ี 2 ประชาชน ฟลิปปน สน ับถือศาสนาครสิ ตร อ ยละ 84 และเกาหลใี ต มผี ูน บั ถอื ศาสนาครสิ ตม ากข้ึน เวยี ดนามและติมอรตะวันออกนับถือศาสนาคริสตเกือบท้ังหมด ของประเทศ นอกจากนี้ในประเทศอ่ืนๆ คือ มาเลเซีย ไทย ญี่ปุน อินเดียมีผูนับถือศาสนา คริสตอยบู า ง 2.3 ศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู ในทวีปเอเชยี ศาสนาพราหณ-ฮินดู เปนศาสนาท่ีเกาแกท่ีสุดในโลกแลวยังเปนตนแบบของ อารยธรรมวัฒนธรรมของโลก เมื่อศกึ ษาประวัติศาสนาพราหมณ-ฮินดู และศาสนาพุทธ ในอินเดยี จะเหน็ ความรุง โรจนของศาสนาทงั้ สองศาสนาแตกตางกนั ตามยุคสมัย ตามอิทธพิ ล ทสี่ ําคญั คือ กษตั รยิ  ปกติแลวศาสนาพราหมณ- ฮินดู รงุ เรืองในอินเดียมาโดยตลอดจนมาถึงสมัย พุทธกาล และตอ มาศาสนาพุทธเส่ือมลง มารงุ เรอื งอีกครั้งในสมัยพระเจาอโศกมหาราช และ ตอมาพุทธศาสนาเสอ่ื มลงอกี ศาสนาพราหมณ-ฮินดู จงึ ยังคงรุงเรอื งอยูในอินเดียมาโดยตลอด ในสมัยโบราณประเทศอินเดียเปนประเทศที่เขมแข็งทางวัฒนธรรม เปนประเทศ มหาอํานาจประเทศหน่งึ ในสมยั น้นั ไดต ิดตอคา ขายกับอินโดนีเซีย ซ่ึงศาสนาฮินดู-พราหมณเขา มา สอู ินโดนิเซยี เนื่องจากอนิ โดนเี ซียเปนประเทศทเี่ ปน หมูเ กาะ คราวใดที่ประเทศอื่นมาติดตอ คาขายมอี ทิ ธพิ ลทําใหเ จาผูครองประเทศศรัทธาเล่ือมใสนับถือ ก็จะทําใหคนในประเทศนับถือ ไปดว ยตอมาศาสนาพราหมณ-ฮินดูเส่ือมลง มศี าสนาพทุ ธมาแทนจากนั้นศาสนาพุทธเสื่อมลงใน ปจ จุบันคนในประเทศอนิ โดนีเซยี สว นใหญนับถอื ศาสนาอสิ ลาม เร่ืองท่ี 3 หลักธรรมแตละศาสนาทท่ี าํ ใหอยรู วมกบั ศาสนาอ่ืนไดอยางมีความสุข 3.1 หลกั ธรรมของศาสนาพุทธ ไดแ ก พรหมวิหาร 4 และ ฆราวาสธรรม พรหมวิหาร 4 วิหาร แปลวา ท่ีอยู พรหม แปลวา ประเสริฐ คําวา พรหมวิหาร หมายความวา เอาใจจบั อยใู นอารมณแ หง ความประเสริฐ หรือเอาใจไปขังไวใ นความดที ี่สุด ซ่งึ มี คุณธรรม 4 ประการ คอื เมตตา กรณุ า มทุ ติ า อเุ บกขา เมตตา แปลวา ความรัก หมายถงึ รักที่มุงเพอ่ื ปรารถนาดี โดยไมห วังผลตอบแทนใด ๆ กรณุ า แปลวา ความสงสาร หมายถงึ ความปรานี ปรารถนาใหผูอน่ื พน ทกุ ข

16 ความสงสาร ปรานนี ้ีกไ็ มหวงั ผลตอบแทนเชนเดียวกัน สงเคราะหสรรพสัตวที่มีความ ทกุ ขใ หห มด ทุกขต ามกาํ ลงั กาย กาํ ลงั ปญ ญา กาํ ลงั ทรัพย มทุ ิตา แปลวา มจี ิตออ นโยน หมายถึงจิตท่ีไมมีความอิจฉาริษยาเจือปน มีอารมณสด ชื่นแจมใสตลอดเวลาคดิ โดยไมหวังผลตอบแทนใด ๆ อยูเสมอวาถาคนท้ังโลกมีความโชคดีดวย ทรัพย มีปญญาเฉลียวฉลาดเหมือนกันทุกคนแลว โลกน้ีจะเต็มไปดวยความสุขสงบปราศจาก อนั ตราย ทงั้ ปวง อุเบกขา แปลวา ความวางเฉย น่ันคอื มีการวางเฉยตออารมณที่มากระทบ ความวางเฉย ใน พรหมวหิ ารน้ี หมายถึง เฉยโดยธรรม คือทรงความยุติธรรม ไมล ําเอียงตอผใู ดผหู นงึ่ ฆราวาสธรรม หมายถึง การปฏบิ ัติตนเปนฆราวาสทดี่ ี ซงึ่ เปนธรรมลาํ หรบั ผูค รอง เรือน มี 4 ประการ คอื สจั จะ ทมะ ขนั ติ จาคะ สัจจะ ความจริงใจ ความจริงจัง ตลอดจนความชื่อตรงตอกันและกัน สรุปรวมคือ “ความรับผิดขอบ” เปนหลักสําคัญท่ีจะใหเกิดความไววางใจและไมตรีจิตสนิทตอกัน ขาด สัจจะ เม่ือใด ยอมเปนเหตใุ หเกดิ ความหวาดระแวงแคลงใจกนั เปน จุดเริ่มตน แหงความราวฉาน ซ่งึ ยากนกั ท่ี จะประสานใหค ืนดีไดด ังเดมิ ซ่ึงถา มคี วามรับผดิ ขอบในตนเองหรือแมแตรับผิดชอบ ผอู น่ื กจ็ ะสงผลใหเกิดความผาสุกได ทมะ การรูจ กั ขมจติ ขมใจตนเอง มีความกระตอื รอื รนในการเคีย่ วเข็ญ ฝก ตนเอง บังคับควบคุมอารมณ ขมใจระงับความรูสึกตอเหตุบกพรองของกันและกันอยางไมมีขอแม เงอ่ื นไข เพือ่ ใหตนเองมที ั้งความรูความสามารถ และความดีเพ่ิมพูนมากข้ึนทุกวันๆ รูจักฝกฝน ปรับปรุงตน แกไ ขขอ บกพรอง ปรับนิสัยและอัธยาศัย ไมเปนคนด้ือดานเอาแตใจ และอารมณ ของตน ขันติ ความอดทน อดกลั้น ตอความหนักและความรายแรงท้ังหลาย ชีวิตของผูอยู รว มกนั นอกจากมขี อ แตกตางขัดแยง ทางอุปนสิ ัย การอบรม และความตอ งการบางอยาง ซึ่งจะตอ ง หาทางปรบั ปรุงเขา หากัน บางรายอาจจะมีเหตุลวงเกินรุนแรง แสดงออกจากฝายใด ฝายหน่ึงซึ่งอาจจะเปน ถอยคําหรอื กิรยิ าอาการ จะโดยต้งั ใจหรือไมก ็ตาม เมื่อเกดิ เหตเุ ชน นี้ อกี ฝา ยหน่งึ จะตอง รูจักอดกล้ันระงับใจไมกอเหตุใหเร่ืองลุกลามกวางขยายตอไปความรายจึง จะระงับลงไปนอกจากนี้ยังจะตองมีความอดทนตอความลําบากตรากตรําและเรื่องหนักใจ ตา งๆในการประกอบการงานอาชพี เปน ตน โดยเฉพาะเม่ือเกิดภัยพิบัติ ความตกต่ําคับขัน ไมตี โพยตพี าย แตมีสตอิ ดกลนั้ คดิ อุบายไขป ญ ญาหาทางแกไขเหตุการณใหลุลวงไปดวยดี ชีวิตของ คูครองท่ีขาดความอดทน ยอมไมอาจประคับประคองพากันใหรอดพนเหตุรายตางๆ อันเปน ประดุจมรสุมแหง ชวี ติ ไปได

17 จาคะ ความเสยี สละ ความเผ่อื แผแบง ปนตลอดถึงความมีน้ําใจเอ้ือเฟอตอกัน นึกถึง สวนรวมของครอบครัวเปนใหญ ชีวิตบุคคลท่ีจะมีความสุข จะตองรูจักความเปนผูใหดวยมิใช เปน ผรู บั ฝา ยเดียว การใหในทนี่ ้ีมิใชหมายความแตเ พยี งการเผื่อแผแบง ปนสิ่งของอันเปนเรื่องที่ มองเหน็ และเขาใจไดงา ย ๆ เทา นั้น แตยงั หมายถงึ การใหน้ําใจแกกันการแสดงนํ้าใจเอ้ือเฟอตอ กันตลอดจนการเสียสละความพอใจและความสุขสวนตัวได เชน ในคราวท่ีคูครองประสบ ความทุกข ความเจ็บไข หรือประสบปญหาทางธุรกิจ เปนตน ก็เสียสละความสุขความพอใจ ของตนขวนขวายชว ยเหลอื เอาใจใสด ูแลเปนทีพ่ ่ึงอาศัยเปน กําลังสง เสรมิ หรือชวยใหกําลังใจ ได โดยประการใดประการหนึ่งตามความเหมาะสม รวมความวา เปนผูจิตใจกวางขวาง เอ้ือเฟอ เผ่ือแผ เสียสละ ไมกับแคบเห็นแกตัว ชีวิตครอบครัวท่ีขาดจาคะ ก็คลายกับการลงทุนท่ี ปราศจาก ผลกําไรมาเพิ่มเติม สว นที่มีมาแตเดิมก็ คงที่หรือหมดไป เหมือนตนไมท่ีมิไดรับการ บํารงุ กม็ ีแตอบั เฉา รว งโรย ไมม คี วามสดชนื่ งอกงาม 3.2 หลักธรรมของศาสนาอิสลาม มีหลักธรรมท่ีทําใหอยูรวมกับศาสนาอื่นไดอยางมีความสุข เพราะยึดหลักจริยธรรม เปน ธรรมนูญสําหรับมนษุ ยท่ีครอบคลมุ ทุกดาน ทั้งสวนตัว ครอบครัว สังคม สอนใหมนุษยอยู กันดว ยความเปนมติ ร ละเวนการรบราฆาฟน การทะเลาะเบาะแวง รุกรานสิทธิผูอ่ืน ไมลัก ขโมย ฉอฉล หลอกลวง ไมผิดประเวณี ทาํ อนาจาร ไมด่ืมของมึนเมา ไมบอนทําลายสังคม ไมวา รปู แบบใด และศาสนาอิสลามถือวา พีน่ อ งมสุ ลิมทัว่ โลกเปน ครอบครวั กนั เปนน้าํ หนง่ึ ใจเดยี วกัน สามัคคีกันและรักกันศาสนาอิสลามมีวิธีฝกตนใหอดทนดวยการถือศีลอด และรัก ผูอื่นดวยการบรจิ าคทาน เรยี กวา ซะกาต การถือศลี อด การถือศีลอด คือ งดเวนจากการกระทําตางๆ ดังตอไปน้ีตั้งแตแสงอรุณข้ึนจนถึง ตะวนั ตกในเดอื นรอมะฎอน (เดือนท่ี 9 ขอ ฮิจเราะหศ กั ราช) เปน เวลา 1 เดอื น คอื 1. งดการกนิ และการด่มื 2. งดการมีเพศสัมพนั ธ 3. งดการใชวตั ถุภายนอกเขาใจอวยั วะภายใน 4. งดการแสดงอารมณรายและความผิดตา งๆ พรอ มทัง้ ทาํ นมสั การ พระเจาให มากกวาวันธรรมดา อานคัมภีรอัลกุรอานใหมาก สํารวมอารมณและจิตใจใหดี ทําทานแกผู

18 ยากไรและบรจิ าคเพ่ือการกศุ ล กลา ว “ซกิ ร”ิ อนั เปน บทรําลกึ ถงึ พระเจา และใหน่งั สงบสติสงบ จติ “อติ ตกิ าฟ” ในมสั ยดิ การถือศีลอดมีเปา หมายเพอื่ เปน การฝก ฝนใหต วั เองมจี ติ ผูกพนั และยําเกรงตอพระเจา เพอ่ื การดําเนนิ ชวี ิตในทกุ ดา นตามคาํ บัญชาของพระองคอันเปนผลดีทําใหเกิดปกติสุขท้ังสวนตัว และสงั คม นอกจากน้ัน ประโยชนของการถือศีลอดยังเปนผลดีในดานสุขภาพอนามัยอีกดวย เพราะการถือศีลอดเปนการอดอาหารในชวงเวลาท่ีถูกกําหนดไวอยางตายตัวนั้น จะทําให รางกายไดล ะลายสวนเกนิ ของไขมันที่สะสมเอาไว อนั เปนบอ เกดิ ของโรครายหลายประการดวย การถือศีลอดทําใหเกิดการประหยัดทั้งอาหารของโลกและสิ่งฟุมเฟอยตางๆ ในหนึ่ง เดอื นทถ่ี อื ศลี อด คาอาหารที่ลดลงจะเปนจํานวนมหาศาล เทากับเดือนถือศีลอดน้ันมุสลิมชวย ทาํ ใหโ ลกประหยัดโดยตรง ซะกาต ซะกาต ในศาสนาอสิ ลาม หมายถึง ทานประจาํ ซง่ึ ศาสนาบงั คบั ใหผ มู ที รพั ยส นิ มาก เกินจาํ นวนทก่ี าํ หนดไว (ในศาสนา) จา ยแกผ ูค วรไดรับ (ตามอัตราทศี่ าสนากาํ หนด) ทีม่ าของการบริจาคซะกาต 1. คาํ สอนในศาสนาทใ่ี หม ุสลิมทกุ คนถือวา บรรดาทรัพยสินท้งั หลายทหี่ ามาไดน ้ัน คือของฝากจากอลั เลาะหเ จา ใหจ ายสวนหน่ึงแกค นยากคนจน 2. ชวี ิตจรงิ ของพระศาสดามะหะหมัด เคยผานความยากจนมากอ น วัตถุประสงคของการบรจิ าคซะกาต 1. เพอื่ ชาํ ระจิตใจของผูบริจาคใหบริสทุ ธ์ไิ มต กเปน ทาสแหง วตั ถุดวยความโลภและ เหน็ แกตวั 2. เพอื่ ปลกู ฝงใหมสุ ลมิ ทั้งหลายเปนผมู จี ิตใจเมตตากรุณา เออื้ เฟอเผอื่ แผซงึ่ กนั และกัน 3. เพอื่ ลดชองวา งระหวางชนชั้นในสังคมดวยวธิ กี ารสังคมสงเคราะห

19 ลักษณะของการบริจาคซะกาตท่ีถือไดว า ไดบญุ กศุ ลตามความมุง หมาย ไดแก 1. ทรพั ยส ินทบ่ี รจิ าคตอ งไดม าดว ยความสุจริต 2. ตองเต็มใจในการบริจาค ไมหวังส่ิงตอบแทน ไมเจตนาเพื่ออวดความมั่งมีและ ไมล ําเลิกบุญคณุ 3.3 หลักธรรมของศาสนาคริสต หลักธรรมของศาสาคริสตไดแก หลักความรักซ่ึงกอใหเกิดความรักสามัคคีของคนใน โลกท้งั น้เี พราะ หลกั ความรักเปน คําสอนทางจรยิ ธรรมทีส่ ําคัญท่ีสดุ ของศาสนาคริสต ความรักใน ท่นี ้ีมใิ ชค วามรกั อยางหนุมสาวอันประกอบดวยกิเลสตัณหาและอารมณปรารถนาอันเห็นแกตัว แตหมายถงึ ความเปน มิตรและความปรารถนาใหผูอ่ืนมีความสุข พระคริสตธรรมท้ังพระคริสต ธรรมใหม และพระคริสตธรรมเกา ตางก็มีคําสอนที่เนนเร่ืองความรัก ซึ่งมีอยู 2 ประเภท ไดแกความรกั ระหวางมนษุ ยก บั พระเจา และความรักระหวา งมนษุ ยกับมนุษย ในพระคริสตธรรมเกา ความรักเปนเร่ืองของความผูกพันระหวางพระเจากับชนชาติ อสิ ราเอล โดยที่พระเจาทรงเปนผใู หค วามรักแกชนชาตอิ ิสราเอลกอ น จากนั้นชาวอิสราเอลจึง สนองตอบความรักของพระเจา พระคริสตธรรมเกาไดบันทึกหลักความรักระหวางมนุษยกับ มนุษยไ วว า “จงอยา เกลียดชงั พ่นี องของเจาอยูในใจ แตเจา จงตกั เตอื นเพื่อนบานของเจาเพื่อจะไม ตองรับโทษเพราะเขา เจา อยาแคน หรอื ผกู พยาบาทลกู หลานญาติพ่ีนองของเจา แตจงรักเพ่ือน บา นเหมือนรักตนเอง” ในพระคริสตธรรมใหม คําสอนเรื่องหลักความรักระหวางมนุษยกับพระเจาได เปลี่ยนไปโดยใหพระเยซูเปนสัญลักษณของความรักสูงสุดท่ีพระเจาทรงมีตอมนุษย เห็นไดจาก การที่ พระเยซูทรงยอมส้ินพระชนมบนไมกางเขน เพื่อใหผูมีศรัทธาในพระองคจะไดพนจาก ความ ผดิ บาป เจตนารมณของพระเยซูท่ีทรงยอมสละพระชนมชีพเพื่อไถบาปของมวลชนนั้น ปรากฏอยูในคาํ อธิษฐานของพระองคกอนที่ทหารโรมันจะเขาจับกุม และพระคริสตธรรมใหม ไดบ นั ทกึ ความสาํ คัญของความรักระหวา งมนุษยก ับมนษุ ยว า “มธี รรมาจารยค นหนึ่ง เมื่อมาถึงไดยนิ เขาไลเลียงกันและเห็นวาพระองคทรงตอบเขา ไดดี จึงทูลถามพระองควา “ธรรมบัญญัติขอใดเปนเอก เปนใหญกวาธรรมบัญญัติท้ังปวง” พระเยซจู ึงตรสั ตอบคนนน้ั วา “ธรรมบัญญัติเอกนน้ั คือวา โอ ชนอิสราเอลจงฟงเถิด พระเจาของเรา ทั้งหลายทรงเปนพระเจา องคเดยี ว และพวกทา นจงรักพระเจาดวยสุดจิตสดุ ใจ

20 ของทา น ดวยสุด ความคิดและดวยส้ินสุดกําลังของทาน และธรรมบัญญัติที่สองน้ัน คือ จงรัก เพอ่ื นบา นเหมอื นรกั ตนเองธรรมบัญญัติอ่นื ท่ใี หญกวาธรรมบัญญัตทิ ้งั สองนี้ ไมม”ี คําวา “เพื่อนบาน” นี้หมายถึงเพื่อนมนุษยท่ัวไป พระเยซูทรงสอนใหมนุษยเผื่อแผ ความรักไปรอบดาน ไมเลือกท่ีรักผลักท่ีชัง หลักคําสอนสําคัญน้ีมีอยูในบทเทศนาบนภูเขา ความรักระหวางมนุษยกับมนุษยแสดงออกไดโดยความเมตตา กรุณา และความเสียสละสวน ความรักทม่ี นษุ ยมตี อ พระเจา แสดงออกโดยความศรทั ธา ความศรัทธาสรปุ ได 5 ประการ คอื 1. ศรทั ธาวา พระเจาคือ พระเยโฮวาห เปน พระเจาสงู สุดเพียงองคเ ดยี ว 2. ศรทั ธาวา พระเจาทรงรักมนษุ ยอยางเทา เทียมกัน 3. ศรทั ธาวา พระเยซเู ปน บุตรของพระเจา 4. ศรทั ธาวา พระเยซเู ปน พระผชู ว ยใหรอด 5. ศรทั ธาวา ในแผนดินสวรรคห รอื อาณาจกั รของพระเจา ท่กี ําลังจะมาถึง 3.4 หลกั ธรรมของศาสนาพราหมณ - ฮินดู ศาสนาพราหมณ - ฮนิ ดู ยดึ หลักปรมาตมัน มคี วามหมายดังน้ี หลกั ปรมาตมัน คําวา ปรมาตมัน หมายถึง ส่ิงยิ่งใหญอันเปนท่ีรวมของทุกสิ่งทุกอยางในสากลโลก ซึ่งเรยี กชื่อส่ิงน้ีวา พรหมปรมารมันกบั พรหมจึงเปน สงิ่ เดยี วกัน และมีลักษณะดังตอ ไปน้ี 1. เปน สิง่ ทีเ่ กิดขน้ึ เอง 2. เปน นามธรรม สงิ สถิตอยูในส่งิ ท้งั หลายทง้ั ปวง เรียกวา อาตมัน เปนสิ่งท่มี องไมเ ห็น ดว ยตา 3. เปนศูนยรวมแหง วิญญาณท้งั ปวง 4. สงิ่ ทงั้ หลายท้ังปวงในสากลโลกลว นเปน สวนยอ ยที่แยกออกมาจากพรหม 5. เปน ตวั ความจริง (สจั ธรรม) ส่งิ เดียว (โลกและสิ่งอน่ื ๆลว นเปนมายา ภาพลวงที่ มอี ยูชั่วครง้ั ช่ัวคราวเทานั้น) 6. เปนผปู ระทานวิญญาณ ความคดิ และความสนั ติ 7. เปนสง่ิ ทีด่ าํ รงอยใู นสภาพเดมิ ตลอดกาล

21 วิญญาณของสัตวโลกทั้งหลาย (อาตมัน) คือสวนที่แยกออกมาจากวิญญาณรวมของ พรหม (ปรมาตมัน) วิญญาณยอยแตละดวงเหลาน้ีเมื่อแยกออกมาแลวยอมเขาสิงสถิตใน สิ่งมีชวี ิตรูปแบบตา ง ๆกัน เชน ในรา งกายมนษุ ย เทวดา สัตวและพืช มีสภาพดีบางเลวบาง สดุ แตผลกรรมทีท่ าํ ไว ซึ่งถอื วาเปนทุกขทั้งสิ้นตราบใดที่วิญญาณเหลาน้ียังไมสิ้นกรรมยอมตอง เวยี นวายตายเกิดผจญทกุ ขอยตู ลอดไป ดงั น้ัน เม่อื ทกุ ส่ิงทุกอยา งในสากลโลกเปนสิง่ เดยี วกนั จึงควรอยูดวยกันดวยสันติ และ สงบสุขได เร่อื งที่ 4 หลกั ธรรมในแตล ะศาสนาทที่ ําใหผ นู าํ มาประพฤตปิ ฏบิ ตั ิตนเปน คนดี 4.1 หลักธรรมของศาสนาพทุ ธ มีดังนี้ ห ลั ก ธ ร ร ม ข อ ง ศ า ส น า พุ ท ธ มี พ ร ะ ไ ต ร ป ฏ ก เ ป น ท่ี ร ว ม คํ า ส อ น ข อ ง พ ร ะ พุ ท ธ เ จ า ประกอบดว ย 1. พระวินยั ปฏก วาดว ยวินัยหรอื ศลี ของภกิ ษุ ภิกษณุ ี 2. พระสุตตนั ตปฏ ก วา ดว ยพระธรรมเทศนาทัว่ ๆไป 3. พระอภิธรรมปฏก วา ดว ยธรรมะลว น หรอื ธรรมะทีส่ าํ คัญ หลักธรรมสําหรับชาวพุทธ หลักศาสนาพุทธ เชื่อเร่อื งการเวียนวา ยตายเกิดของสัตวโลก ชีวิตเปนทุกขเปนไปตาม กฎ แหง กรรม ทาํ ดไี ดด ี ทําช่ัวไดช ่ัว ภพภูมิท่ีเวียนวายตายเกิด ภพภูมิของสัตวโลกมี 3 ภูมิ คือ มนุษยโลก เทวโลก และนรกภูมิ จนกวาสัตวโลกน้ันจะขจัดกิเลสหมดสิ้น และเขาสูโลกพระ นพิ พาน ไมม กี ารเวยี นวา ยตายเกิดอีก การปฏบิ ตั ติ ามหลักธรรมของศาสนาพุทธน้นั ควรเปน ไปตามลาํ ดบั ข้นั คือ 1. การปฏิบตั ติ นเปน พทุ ธมามกะ หรอื เรียกวา การปฏบิ ตั ิตนถึงไตรสรณคมณ นัน่ คือปฏญิ าณวาจะนบั ถือพระรัตนตรัย ไดแ ก พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ 2. การปฏบิ ตั ติ นตามศลี 5 ศีล 5 เปน พื้นฐานของพทุ ธศาสนิกชนพึง ประพฤตปิ ฏิบตั ิ คอื 1. งดเวนการฆา เบยี ดเบียนทาํ รายรางกายคน และสัตว 2. งดเวนจากการถือเอาสงิ่ ของที่เขาไมให 3. งดเวนจากการประพฤตผิ ิดในกาม

22 4. งดเวนจากการพูดปด พูดสอเสียด พดู เพอเจอ 5. งดเวนจากสรุ า ยาเสพตดิ ทงั้ ปวง ประโยชนของศลี 5 คือ เพอ่ื ความสงบสุขของสังคม เพือ่ พัฒนาจติ ใจของผปู ระพฤติปฏิบัตติ ามศลี 3. การปฏบิ ตั ิตนเพอ่ื ความพน ทกุ ข ชาวพทุ ธควรศึกษาธรรมทีส่ าํ คัญ ๆ คือ อริยสจั 4 อทิ ธิบาท 4 ทิศ 6 สับปุรสิ ธรรม 7 อบายมขุ 6 พรหมวิหาร 4 สังคหวัตถุ 4 3.1 อริยสัจ 4 คอื ธรรมที่พระพทุ ธเจา ทรงตรัสรูอริยสจั 4 คือ ความจรงิ 4 ประการ คือ - ทุกข คอื ความไมส บายกาย ไมสบายใจ - สมทุ ยั คอื เหตุท่ีทาํ ใหเกิดความทกุ ข - นโิ รธ คือ ความดบั ทุกข การดบั ตณั หา ความอยากใหสน้ิ ไป - มรรค คอื ขอปฏบิ ัตใิ หถงึ ความดบั ทกุ ข 8 ประการ คอื 1) สัมมาทิฎฐิ คือ ความเห็นชอบ 2) สัมมาสังกัปปะ คือ ความดาํ ริชอบ 3) สมั มวาจา คือ ความเจรจาชอบ 4) สมั มากมั มนั ตะ คอื การกระทําชอบ 5) สัมมาอาชวี ะ คอื การเล้ียงชีพชอบ 6) สมั มาวายามะ คอื การเพยี รชอบ 7) สัมมาสติ คือ การระลกึ ชอบ 8) สัมมาสมาธิ คือ การตง้ั ใจชอบ 3.2 อิทธบิ าท 4 เปนธรรมะทป่ี ฏิบตั ิตนในสิ่งท่ีมุงหมายใหพบความสําเร็จ ประกอบดว ย - ฉนั ทะ คอื ความพอใจรกั ใครส ิ่งน้ัน - วริ ิยะ คือ เพียรหมนั่ ประกอบในส่ิงน้ัน - จติ ตะ คอื เอาใจใสส ่ิงนั้น - วมิ งั สา คอื หมั่นตริตรองพิจารณาเหตผุ ลในสิ่งน้ัน

23 3.3 ทิศ 6 คือ สิ่งท่ีทุกคนท่ีอยูรวมกันในสังคมพึงปฏิบัติตอกันในทางท่ีดี งามรายละเอียด คอื - ทศิ เบื้องหนา ไดแก บดิ า มารดา - ทศิ เบอื้ งขวา ไดแ ก อาจารย - ทศิ เบือ้ งหลัง ไดแ ก สามี ภรรยา - ทิศเบื้องซา ย ไดแก มติ รสหาย - ทศิ เบือ้ งลา ง ไดแ ก ลกู จาง บริวารผใู ตบ ังคับบญั ชา - ทศิ เบอ้ื งบน ไดแ ก สมณพราหมณ 3.4 สัปปรุ ิสธรรม 7 คือ ธรรมของคนดี 7 อยา ง คอื - ความเปนผูรูจกั เหตุ (ธัมมัญุตา) - ความเปนผูรูจักผล (อตั กญั ุตา) - ความเปนผรู จู ักตน (อตั ตัญุตา) - ความเปนผูรจู ักประมาณ (มัตตัญุตา) - ความเปนผรู ูจ ักกาล (กาลัญตุ า) - ความเปนผูรูจักชุมชน (ปรสิ ญั ตุ า) - ความเปนผูร จู ักเลือกบคุ คล (ปุคคลปโรปรญั ุตา) 3.5 อบายมุข 6 ละเวนจากอบายมุข 6 คือ การด่ืมนํ้าเมา การเที่ยว กลางคืน เทยี่ วดกู ารละเลน เลน การพนนั คบคนชั่วเปนมติ ร เกียจครานการทํางาน 3.6 พรหมวิหาร 4 คือ ธรรมะของผูใหญท ี่ควรปฏบิ ัติ ดังน้ี - เมตตา คือ ความปรารถนาใหผูอืน่ มคี วามสุข - กรุณา คือ ความปรารถนาใหผ ูอนื่ พนจากความทุกข - มุทิตา คือ ความยินดีเมอ่ื ผอู ่นื ไดดี - อุเบกขา คือ การวางเฉย ไมลําเอียง ทําใหเ ปนกลาง ใครทําดียอมไดดี 3.7 สังคหวตั ถุ 4 คือ ธรรมที่เปน เครอ่ื งยดึ เหนี่ยวนํ้าใจผอู ่นื คอื - ทาน คอื การใหการเสียสละ เอ้อื เฟอเผอื่ แผ - ปยวาจา คอื การพดู ดว ยถอยคาํ ทไี่ พเรา - อตั ถจริยา คือ การสงเคราะหทกุ ชนดิ หรอื การประพฤติในสิ่งท่ีเปน ประโยชนต อผอู ่นื

24 - สมานัตตตา คือ การเปนผูสมํา่ เสมอ มคี วามประพฤตเิ สมอตน เสมอ ปลาย สรุป หลักธรรมท่ีชาวพทุ ธพงึ ปฏบิ ตั ิ คือ การละความชว่ั การทาํ ความดี การทําจิตใจให แจม ใส และการทาํ สมาธภิ าวนา แบบอยา งชาวพทุ ธท่ดี ี หมอมเจาหญิงพูนพิสมัย ดิศกุล ประสูติเม่ือวันจันทรที่ 17 กุมภาพันธ พ.ศ.2438 เปนพระธิดาในสมเด็จพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยาดํารงราชานุภาพ ผูไดรับการยกยองวา เปน บิดาแหง ประวัติศาสตรไทย และหมอ มเฉอ่ื ย พระองคส น้ิ ชพี ิตักษัยดวยโรคชรา เม่ือวันที่ 11 สิงหาคม พ.ศ.2533 รวมพระชันษาได 95 พรรษา กรณียกิจดานพระพุทธศาสนาของทานมี มากมาย เชน ทรงเปนที่ปรึกษาชมรมพุทธศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ทรงเปนองค ปาฐกถาและบรรยายวิชาการทางพระพุทธศาสนาทั้งในและตางประเทศ ทรงเปน กรรมการบริหาร และอปุ นายกพทุ ธสมาคมแหงประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ ทรงเปนรอง ประธานองคก ารพุทธศาสนิกสัมพนั ธแหง โลก และทรงนิพนธท างพระพทุ ธศาสนาหลายเร่อื ง นอกจากนั้น ทรงเปนแบบอยางชาวพุทธที่ดี คือ ทรงเปนอุบาสิกาท่ีเครงครัด ทรงเปน พหสู ูต มีความรบู าลจี นมคี วามรูค วามเขาใจเปนอยางดี ทรงเปนแบบอยางพลเมืองที่ดีดวยการ จงรักภักดีและพิทักษสมบัติล้ําคาของชาติ กลาวคือ เมื่อพระบิดาสิ้นพระชนม มีชาวตางชาติ เสนอซ้ือผลงานนิพนธทางวิชาการของพระบิดาดวยราคาสูง แตพระองคทรงแจงความจํานง บริจาคหนังสือใหแกรัฐบาล เพ่ือเก็บไวเปนสมบัติของชาติ และเปนคลังความรูของประชาชน รัฐบาลในขณะน้ันจึงสรา งหองสมดุ ขน้ึ รองรับ เรยี กวา หอดํารง 4.2 หลักธรรมของศาสนาอิสลาม ศาสนาอิสลามเกิดในดินแดนอาหรับ โดยมีความเช่ือตามโบราณเดิมเก่ียวกับหิน ศักดสิ์ ิทธิ์ เรยี กวา หินกาบะห อาํ นาจลกึ ลับ ผีสางเทวดา เวทมนตรค าถา พอ มด หมอผี คาํ ทํานาย การเสย่ี งทาย การนบั ถือภเู ขา ตน ไม นาํ้ พุ บชู าดวงอาทติ ย ดวงจันทร ดวงดาวตางๆ อิสลามมา จากคาํ วา อัสละมะ แปลวา สันติ การยอมนอบนอมตน ชาวมุสลิมมุงตามความ คิดเห็นของ พระเจา โดย ไมเหน็ แกชีวิตมีความเช่อื ศรัทธา 6 ประการ 1. ศรัทธาในพระเจา 2. ศรัทธาในบรรดามะลาอิกะห คือ เทวทูตของพระเจา ซ่ึงเปนคนกลางทําหนาที่ ส่ือสารระหวางศาสดามุฮัมมัดกับพระเจา บันทึกความดีความชั่วของมนุษยถอดวิญญาณออกจากราง

25 เวลามนุษยต าย และสมั ภาษณผตู าย ณ หลุมฝงศพ 3. ศรทั ธาในคัมภีรอลั กรุ อาน เปน คัมภีรสุดทายที่พระเจาส่ังตรงผานพระมุฮัมมัดลงมา ใหมนษุ ยโลก 4. ศรทั ธาตอบรรดาศาสนทตู 5. ศรทั ธาตอวันพิพากษาโลก เรียกวันน้วี า วนั กียามะห 6. ศรัทธาในกฎสภาวะของพระเจา มีทั้งกฎตายตัวและไมตายตัว กฎตายตัว คือ กําหนดเพศพันธุ กฎไมต ายตวั คือ ทําดี ไดด ี ทาํ ชวั่ ไดช ว่ั 4.3 หลกั ธรรมของศาสนาคริสต คริสตศาสนา (Chirstianity) เปนศาสนาแหงความรัก เพราะพระเจาทรงรักมนุษย ทรง รกั ประซาชนของพระองค ทรงสรางสัตวตา ง ๆ ขนึ้ มาเพื่อรับใชเปนอาหารแกมนุษย และ ทรงใหมนุษยลงสูน รกเมือ่ ไมศ รัทธาในพระเจา ศาสนาคริตสมีรากฐานมาจากศาสนายูดาย (หรือศาสนายิว) โดยมีเน้ือหาและความ เช่ือ บางสวนเหมอี นกนั โดยเฉพาะคัมภีรไบเบิลฮิบรู ท่ีคริสตศาสนิกชนรูจักในชื่อ พันธสัญญา เดิมท่ีเรียกวา เบญจบรรณ/บิญจบรรพ (Pebtatench) ไดรับการนับถือเปนพระคัมภีรของ ศาสนายูดาย และศาสนาอิสลามดวยเชนกัน โดยในพระธรรมหลายตอนไดพยากรณถึงพระเมสลิ ยาห (Messiah) ที่ชาวคริสตเชอื่ วา คอื พระเยซู เชน หนงั สือประกาศ อสิ ยาห บทท่ี 53 เปนตน หลักคําสอน พระธรรมคําสอนปรากฏในพระคริสตธรรมคัมภีร (คัมภรไบเบิล) ผูนับ ถือคริสตศาสนาทุกคนตองยึดมั่นในหลักปฏิบัติสําคัญของคริสตศาสนา เรียกวา บัญญัติ 10 ประการ คอื 1. จงนมัสการพระเจาเพยี งพระองคเ ดียว พงึ ทําความเคารพตอพระเปน เจา 2. จงอยาออกนามพระเจาอยางพลอย ๆ โดยไมส มเหตสุ มผล 3. จงฉลองวนั พระอันเปน วนั คักดิส์ ิทธ์ิ 4. จงอยางบูชารูปเคารพ 5. จงเคารพนบั ถอื บดิ ามารดาของตน 6. จงอยา ฆา คน 7. จงอยาลว งประเวณใี นคูครองของผอู ่นื 8. จงอยา ลกั ขโมย 9. จงอยาพดู เท็จ 10. จงอยา มกั ไดใ นทรัพยของเขา

26 หลักคําสอนของพระเยซูสวนใหญจะอยูบนพ้ืนฐานของบัญญัติ 10 ประการของ ศาสนา ยู ดาย โดยขยายอธบิ ายความเพ่ิมเติม หรืออนุรักษคําสอนเดิมไว เชน สอนใหมีเมตตา กรุณา ตอกัน สอนใหรักกันในระหวางพี่นอง สอนใหทําความดี สอนใหเห็นแกบุญทรัพย มากกวา สินทรัพย สอนให แสวงหาคุณธรรมย่ิงกวาส่ิงอ่ืน สอนหลักการคบหาซึ่งกันและกัน สอนให ตอตานความ อยุติธรรม สอนเรื่องจิตใจวาเปนรากฐานแหงความดีความช่ัว สอนถึง ความกรุณา ของพระเจา สอนถึงความ ขัดแยง กันระหวางพระเจา กับเงิน สอนใหรักษาศีล รักษา ธรรม สอนวิธไี ปสวรรค สอนเรอื่ งความสขุ จากการทาํ ใจใหอ สิ ระ ฯลฯ เปน ตน นักบวช/ ผูสืบทอดศาสนา คือ สาวกพระบาทหลวงหมอสอนศาสนา และ ครสิ ตศาสนิกชน ผเู ล่ือมใสในคริสตศ าสนา ศาสนสถาน ทใ่ี ชประกอบกิจกรรมสาํ คญั ทางศาสนาของคริสตศาสนิกชน คือ โบสถ วิหาร และสัญลักษณความเปนคริสตศาสนิกชนทุกนิกาย ใช เครื่องหมายไมกางเขนเหมือนกันหมด ไม กางเขนเปน สญั ลกั ษณแสดงถึงความเสียสละที่ ยงิ่ ใหญเ ปน นริ นั ดรของพระเยชู แบบอยางของครสิ เตียนท่ีดี มารติน ลูเธอรคิง เกิดในครอบครัวท่ีปูติดสุรา มีหน้ีสินมากมาย แตพอของคิงใฝดีใน ชีวิต อดทนเรียนตอในมหาวิทยาลัย และเปนศาสนาจารยประจําโบสถ สามารถสรางฐานะได ดวยตนเองจนกลายเปนบคุ คลช้นั สูงของคน ผวิ ดําในแอตแลนตา แตในสังคมขณะนนั้ ยงั แยก ผิวสีคนดําเปนทาสและถูกเฆี่ยนตี คิงเปนเด็กฉลาด และราเริง เปนหัวหนากลุมของเพื่อนเขา ไดร ับการ‘ฝกใหอดกล้ันและมีระเบียบวินัย เขาตองไปโรงเรียนสอนศาสนาโบสถในวันอาทิตย บา ยสง หนงั สอื พมิ พ นอนแตหวั คา่ํ และต่ืนเชา เรียนคัมภรี ไบเบิล ตองสวดมนตกอนรับประทาน อาหารคํ่าอยากเรียนแพทย แตเมื่อไดรับการดูหมิ่นจากคนผิวขาวจึงเรียนทนายความท่ี มหาวิทยาลยั มอรเ ฮาร ฝกเปน นักพูดไดรางวัลในการประกวดวาทศิลป เปนนักศึกษาที่มีผลการ เรยี นดเี ย่ยี ม จึงตดั สินใจเปนนกั เทศน และไดเ ขยี นบทความลงในหนังสือพิมพเรียกรองใหคนผิว ดาํ เขมแข็ง จนประธานาธิบดี ลินคอน บี จอหนสนั ยินยอมออกกฎหมาย วาดว ยสิทธิมนุษยชน ดร.มารติน ลเู ธอร คิง จเู บียร ไดรางวลั โนเบล และเสียชีวิตลงดวยน้ํามือชาวผิวขาว เม่ือวันที่ 4 เมษายน 1968

27 4.4 หลกั ธรรม-คาํ สอน ของศาสนาพราหมณ- ฮินดู ศาสนาพราหมณ- ฮินดู เปนศาสนาท่ีเกาแกท่ีสุด มหี ลักธรรมสําคญั ๆ ดังน้ี 1. หลกั ธรรม 10 ประการ 1. ธฤติ ไดแ ก ความพอใจ ความกลา ความม่ันคง ซ่ึงหมายถึงการพากเพยี ร จน ไดรบั ความสาํ เรจ็ 2. กษมา ไดแก ความอดทน น่ันคอื พากเพียรและอดทน โดยยึดความเมตตา กรณุ าเปนทต่ี ัง้ 3. ทมะ ไดแ ก การขม จติ ใจของตนดวยเมตร และมสี ติอยเู สมอ 4. อัสเตยะ ไดแ ก การไมล กั ขโมย ไมกระทาํ โจรกรรม 5. เศาจะ ไดแ ก การกระทาํ ตนใหบรสิ ุทธท์ิ งั้ กายและใจ 6. อนิ ทรยี นครหะ ไดแ ก การหมั่นตรวจสอบอินทรีย 10 ประการ ใหไ ดรบั การตอบสนองทีถ่ กู ตอง 7. ธี ไดแ ก ปญญา สติ มติ ความคิด ความมั่นคงยืนนาน น้นั คือมีปญญา และ รูจ ักระเบยี บวิธตี างๆ 8. วิทยา ไดแก ความรูทางปรัชญา 9. สตั ยา ไดแ ก ความจริง คือชอื่ สตั ยตอ กนั และกนั 10. อโกธะ ไดแก ความไมโกรธ 2. หลกั อาศรม (ขนั้ ตอนแหง ชีวติ ) 4 คอื 1. พรหมจารี ขน้ั ตอนเปน นักศึกษา 2. คฤหสั ถ ขนั้ ตอนเปน ผคู รองเรอื น 3. วานปรสั ถ ขน้ั ตอนละบา นเรอื นเขาปา หาความสงบวิเวก 4. ลนั ยาสี ขน้ั ตอนสละเพศฆราวาสออกบวชบําเพญ็ พรต เพ่อื หาความสุขที่ แทจริงของชวี ิต 3. หลกั เปา หมายของชวี ิต 4 ประการ คือ 1. กามะ การหาความสุขทางโลกอยางถกู ตองสมดลุ 2. ธรรมะ ปฏบิ ัติหนาทีต่ ามวรรณะไดถ กู ตอง 3. อรรถะ สรา งฐานะทางครอบครวั ใหม น่ั คงในทางเศรษฐกจิ 4. โมกษะ แสวงหาทางหลดุ พน

28 บคุ คลตวั อยางในศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู มหาตมะ คานธี เปนบุคคลตัวอยางของศาสนาพราหมณ-ฮินดู ไดอยางดี ทาน มหาตมะ คานธี เปนชาวอินเดียไดร ับการศกึ ษากฎหมายจากประเทศองั กฤษ แตทา นยังคงไว ซ่ึงความเปนผูอนุรักษวัฒนธรรมชาวอินเดียไวได ทานเปนผูนําของชาวอินเดียในการตอสูเพื่อ เอกราชของชาวอินเดียดวยวิธีการอหิงสา คือการตอตานอยางสงบ อดอาหาร เปนบุคคล ตัวอยางท่ีใชชีวิตอยาง สมถะเรียบงาย เปนวีรบุรุษของชาวอินเดียที่สามารถตอสูเอาอธิปไตย คนื จากองั กฤษได สาเหตทุ ท่ี านเรม่ิ การตอสเู กดิ จากเม่ือทานไปทาํ งานท่ปี ระเทศแอฟริกา ทานโดยสารรถไฟขั้นหนึ่ง แตพนักงานรถไฟไมใหทานน่ังข้ัน 1 เพราะท่ีน่ังเอาไวสําหรับคนผิว ขาว และทานลงจากรถไฟทานนั่งอยูท่ีสถานีรถไฟทั้งคืน ครุนคิดในเรื่องน้ี และทานสามารถ รวมกลุม ชาวอนิ เดียตอ ตา นชาวผิวขาวในแอฟริกา เมอ่ื ทานมาอยทู ่ีอินเดีย แตเดิมทานสนับสนุน การทํางานของอังกฤษแตเมอ่ื องั กฤษออกกฎหมายตรวจรูปพรรณ หญิงอินเดียตองถอดเส้ือผา ตอหนาเจาหนาท่ีอังกฤษทานจึงเริ่มตนนําอินเดียสูอังกฤษจนไดรับชัยชนะดวยวิธีอหิงสาตอสู ดวยความสงบ

29 กจิ กรรมทายบทที่ 1 1. ศาสนาใดทไ่ี มมีศาสดา ข. ครสิ ต ก. พุทธ ง. พราหมณ ค. อสิ ลาม 2. ประเทศฝงแผนดนิ ใหญใ นทวปี เอเชยี สว นใหญนบั ถือศาสนาอะไร ก. อสิ ลาม ข. ฮนิ ดู ค. พุทธ ง. คริสต 3. ไมว า จะนับถือศาสนาใดสง่ิ ท่ีควรยดึ ถอื และนําไปดําเนนิ ชีวติ คือขอ ใด ก. ศาสดา ข. ศาสนพิธี ค. ศาสนสถาน ง. ศาสนธรรม 4. เปา หมายหลักธรรมของทกุ ศาสนา คือขอ ใด ก. มงุ ใหค นมีความสขุ ข. มงุ ใหค นเปนคนดี ค. มุงใหคนไปสนู ิพพาน ง. มุงใหค นมีสนั ตสิ ุข 5. มหาตมะคานธีตอสกู ับองั กฤษดวยวธิ ีอหิงสาตรงกับขอใด ก. ตอ สดู วยพละกําลงั ข. ตอ สดู ว ยสตปิ ญญา ค. ตอ สดู ว ยความสงบ ง. ตอสูดว ยไหวพรบิ 6. ทา นคดิ วาขอใดคอื เหตุผลที่หมอ มเจา หญิงพนู พสิ มยั ดิศกลุ ไมขายผลงานนพิ นธของพระ บดิ าแมไดราคาดีแตก ลบั บริจาคใหรัฐบาล ก. ไมอ ยากใหผลงานน้ันไมไปอยูตางประเทศ ข. ตองการเอาไวใหค นในชาติศกึ ษา ค. มฐี านะรํ่ารวยอยแู ลว ง. ไมอ ยากใหตกเปนสมบัติของบุคคลใด ๆ 7. อัลกรุ อา นเปนหลกั ธรรมของศาสนาใด ก. อสิ ลาม ข. ฮนิ ดู ค. ครสิ ต ง. พราหมณ

30 8. พรหมวิหาร 4 ประการประกอบดว ย ก. ฉันทะ วิรยิ ะ จติ ตะ วิมังสา ข. เมตตา กรุณา มุทิตา อเุ บกขา ค. ทาน กรุณา วิมงั สา อุเบกขา ง. ทาน ปยวาจา เมตตา กรณุ า 9. ประโยชนของศลี 5 คือขอ ใด ก. เพื่อความสงบสุขของสงั คมและพฒั นาจติ ใจ ข. เพื่อเปน แนวทางใหบคุ คลพนทุกข ค. เพ่ือใหค นในสังคมมีความสขุ ง. เพือ่ ใหคนประพฤตปิ ฏิบัตบิ รรลุธรรม 10. การถอื ศีลอดปล ะ 30 วนั เปน ศาสนพิธขี องศาสนาใด ก. ศาสนาพทุ ธ ข. ศาสนาครสิ ต ค. ศาสนาอิสลาม ง. ศาสนาพราหมณ – ฮินดู

31 บทที่ 2 วัฒนธรรม ประเพณี และคานยิ มของประเทศไทยและประเทศในทวปี เอเชยี สาระสําคัญ วฒั นธรรม ประเพณีไทยและในประเทศเอเชีย เปนสิ่งท่ีมีคุณคาสําหรับชาวไทย และ ประชาชนชาติอ่ืนๆในทวปี เอเชีย เพราะเปนสิง่ ท่สี บื ทอดมาจากบรรพบรุ ุษ สง ผลใหเอเชยี มีเอกลกั ษณของตนเอง ในปจจุบันที่สังคมโลกสื่อสารไรพรมแดน วัฒนธรรมและประเพณีของ ประทศในทวีปเอเชีย จึงเปนสิ่งท่ีนาสนใจศึกษา คนควา รวมท้ังการเขามาทองเท่ียวเพื่อการ พักผอนหยอนใจ การอนุรักษสืบสานตลอดจนการสงเสริมคานิยมท่ีพึงประสงคใหเกิดข้ึนใน ประเทศไทย และทวีปเอเชียเปนสิ่งสําคัญและจําเปนในสังคมปจจุบัน เพราะจะเปนการ เสรมิ สรางวฒั นธรรม ประเพณี ของไทยและของทวปี เอเชียใหด าํ รงสืบตอ ไป ผลการเรยี นรูท่คี าดหวงั 1. มีความรูความเขาใจในวัฒนธรรม ประเพณีของประเทศไทยและประเทศในทวีป เอเชยี 2. ตระหนักถึงความสําคัญในวัฒนธรรม ประเพณีของประเทศไทยและประเทศใน ทวปี เอเชยี 3. มสี ว นรว มในการปฏิบตั ิตนตามวัฒนธรรม ประเพณีของประเทศไทยและประเทศ ใน ทวีปเอเชีย 4. ประพฤติตนตามคา นยิ ม จริยธรรมทพี่ ึงประสงคของสงั คมไทย ขอบขา ยเนือ้ หา เรอ่ื งที่ 1 วฒั นธรรม ประเพณใี นประเทศไทยและประเทศในทวีปเอเชยี เรื่องท่ี 2 การอนุรักษและการสบื สานวฒั นธรรมประเพณขี อง ประเทศไทย และประเทศในทวปี เอเชีย เรื่องท่ี 3 การประพฤตปิ ฏิบัติตน เพ่อื การอนรุ ักษ และสบื สานวัฒนธรรมประเพณีของ ประเทศไทย และประเทศตา งๆ ในทวปี เอเชยี เรื่องที่ 4 คา นยิ มทพ่ี งึ ประสงคข องประเทศไทยและประเทศตางๆ ในทวีปเอเชยี

32 ส่ือการเรยี นรู 1. วีซดี ี วฒั นธรรม ประเพณี คานยิ ม ของไทยและประเทศตา งๆในเอเชยี 2. คอมพิวเตอร อินเทอรเน็ต วฒั นธรรม ประเพณี คา นิยม ของไทยและประเทศ ตางๆ ในเอเชีย

33 เรอื่ งท่ี 1 วัฒนธรรมประเพณใี นประเทศไทยและประเทศในทวีปเอเชีย 1. วฒั นธรรม ประเพณีของไทย 1.1 วัฒนธรรมไทย วัฒนธรรมในภาษาไทยเกิดมาจากการรวมคํา 2 คํา คือ วัฒนะ หมายถึงความเจริญ งอกงาม รุงเรือง และคําวา ธรรม หมายถึง การกระทําหรือขอปฏิบัติ สรุปแลว วัฒนธรรม หมายถึงทุกส่ิงทุกอยางที่มนุษยสรางขึ้นไวเพื่อนําเอาไปชวยพัฒนาชีวิตความเปนอยูของมนุษยใน สังคม ตลอดถงึ ชวยแกป ญหาและชวยสนองความตองการของสงั คม สาํ นกั งานคณะกรรมการวัฒนธรรมแหงชาติแบงเนอื้ หาวฒั นธรรมเปน 5 ประเภท คอื 1. ศลิ ปกรรม ไดแก ภาษา วรรณกรรม การละคร นาฏศลิ ป ดนตรี จิตรกรรม สถาปตยกรรมรม ประติมากรรม และศิลปะการแสดง 2. มนษุ ยศาสตร ไดแก คุณธรรม จริยธรรม คานิยม กฎหมาย ขนบธรรมเนยี ม ประเพณี กฎหมาย การปกครอง ประวัตศิ าสตร โบราณคดี ปรัชญา ศาสนา 3. การชางฝมือ ไดแก การเย็บปก ถักรอ ย การแกะสลกั การทอ การจกั สาน การทํา เคร่ืองถม เคร่ืองเงิน เคร่อื งทอง 4. กีฬาและนันทนาการ ไดแก มวยไทย กระบี่ กระบอง ตระกรอ การละเลน พนื้ เมอื ง 5. คหกรรม ไดแ ก ระเบยี บในเร่อื งการกนิ อยู มารยาทในสังคม การแตงกาย การตกแตง เคหสถาน การดูแลเดก็ เปน ตน ลกั ษณะของวัฒนธรรมไทย วัฒนธรรมไทยไดรับการพัฒนามาโดยลําดับ จากอิทธิพลสิ่งแวดลอมทางสังคมและ ส่งิ แวดลอมทางธรรมชาติ ประกอบกับความสามารถของคนไทยกอใหเ กิดการสรา งสรรค การหลอ หลอมรวมกนั จนมีลักษณะเดน ๆ ดังตอ ไปนี้ คือ 1. การมพี ุทธศาสนาเปน ศาสนาประจาํ ชาติ 2. การมีพระมหากษัตริยทรงเปนพระประมุขสังคมไทยมีพระมหากษัตริยทรงเปน พระ ประมุขสืบทอดมาต้งั แตส มยั โบราณมาจนถึงปจจบุ ัน 3. อักษรไทย ภาษาไทย สังคมไทยมีอักษรใชมาตั้งแตกรุงสุโขทัยและไดรับการ พฒั นาอักษรไทยโดยพอขนุ รามคาํ แหงมหาราช

34 4. วัฒนธรรมท่ีแสดงออกถึงความเปนไทย บานเรือนไทยที่มีเอกลักษณเหมาะสม ประเพณีไทยประเพณีไทย วัฒนธรรมที่สําคัญของประเทศไทยท่ีแสดงออกถึงความเปนไทยที่สําคัญตางๆ คือ ภาษา การแตง กาย อาหาร และมารยาท ภาษา ภาษาที่ใชสอื่ สารกันในสังคม มี 2 ลักษณะคอื ภาษาทางกาย (ภาษาทางกิริยา) และภาษาทางวาจา ในแตล ะเผา แตละชุมชน แตล ะภาค จะมภี าษาถิน่ สาํ เนยี งถิ่นกิริยาอาการ แสดงออกของทองถ่ิน และจะมีภาษกิริยาอาการตาง ๆ คนไทยจะใชภาษาไทยกลางซึ่งเปน ภาพรวมของประเทศ ดังนั้นวัฒนธรรมทางภาษาจะบงบอกท่ีมาของถิ่นกําเนิดซ่ึงควรจะเปน ความภมู ใิ จในตัวตน ไมเ ปนส่งิ เชย นาอายหรอื ลาสมยั ในการแสดงออกทางภาษาถิ่น เชน การพดู ของภาคอสี านทบี่ งบอกถงึ ความเปน คนอีสานเปน ตน การแตง กาย การแตง กายของคนในสงั คมไทยในปจจุบันไดรับอิทธิพลจากวัฒนธรรม ตะวนั ตกในชวี ิตประจาํ วันคนไทยจึงแตง ตัวแบบสากล ตอ เมื่อมีงานบุญประเพณีตาง ๆ หรือใน โอกาสสําคัญ ๆ จึงนําการแตงกายประจําถิ่นที่แสดงออกมาเปนเผาเปนชุมชน และเปนภาค อยางไรก็ตามเรายังเห็นคนรุนเกา รุนพอ แม ปู ยา ตา ยาย ในทองถิ่นบางแหงยังคงมี วฒั นธรรมการแตงกายที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษ ใหเราเห็นไดในชีวิตประจําวัน เชน การนุง ผา ซิ่นไปทาํ บุญทีว่ ัด เปนตน อาหาร เนอื่ งจากการติดตอสือ่ สารของโลกปจจุบันเปน โลกไรพรมแดน เราจึงสามารถ รับประทานอาหารไทยที่รานอาหารตาง ๆ อาทิ เมืองลอสแองแจลิสเมืองฮองกง วัฒนธรรม ทางอาหารหารกินของคนไทยในทองถิ่นตาง ๆ ยังคงสืบตอต้ังแตอดีตจนมาถึงปจจุบัน เพราะ สภาวะแวดลอมทางภูมิศาสตร ทรัพยากรตาง ๆ สงผลใหวัตถุดิบท่ีใชในการประกอบอาหาร ทองถิ่นไทย ยังคงมีอยูและนํามาใชในการ ประกอบอาหารการกินไดตลอดมา แตอาหารบาง ชนิดเริ่มสูญหายไป เด็กไทยปจจุบันเริ่มจะไมรูจักคุนเคยอาหารบางชนิด เชน ขนมกง ซึ่งเปน ประเพณีแตงงานภาคกลางในอดีตและมีขนมกงเปนขนมทําจากถ่ัวทองปนเปนวงกลมมีซ่ี เหมอื นลอ เกวยี น เพ่ือใหช ีวติ แตง งานรายรื่นกา วไปขา งหนา เปนตน มารยาท มารยาทของคนไทยท่ีอาศัยอยูเปนเผา เปนชุมชน เปนภาค ตลอดจนคน ไทยกลางไดร บั การสืบทอดมาจากบรรพบุรุษ แตเมื่อกลาวโดยรวมแลวมารยาทไทยน้ันท่ัวโลก ยอมรับ วามีความงดงาม ออนชอย เชน การไหว การกราบ บงบอกถึงความเปนชาติท่ีมี วัฒนธรรมอันดีงาม ทําใหคนตางประเทศประทับใจ และเปนสวนหนึ่งที่ชวยสงเสริม อตุ สาหกรรมกาทอ งเท่ียวใหเจรญิ กา วหนา

35 ประเพณีไทย ประเพณไี ทยเปน วัฒนธรรมทสี่ ืบทอดกนั มา เปน สง่ิ ท่แี สดงถึงวถิ ีชวี ิตของ คนไทย ท้งั ในอดีตและปจ จบุ นั ประเพณีแสดงถึงความเจริญรงุ เรอื งของประเทศไทยท่ีสืบเน่อื งมา เปน ส่ิงที่คนไทยควรศึกษาทําความเขาใจและชวยกันอนุรักษ โดยปกติแลวศาสนาและความ เช่อื มีอิทธิพลตอประเพณีไทย สําหรับประเพณีไทยจําแนกออกเปน 2 ประเภท คือ พระราช ประเพณี และประเพณีในทองถนิ่ ตา ง ๆ ไดแกพ ระราชพธิ ถี อื นาํ้ พิพัฒนสัตยาในโอกาสทพ่ี ระเจา แผนดินข้ึนครองราชสมบัติพระราชพิธีทอดพระกฐินหลวง โดยการเสด็จพระราชดําเนินทาง ชลมารคขบวนพยหุ ยาตราอยางแบบโบราณ เปนการอนุรักษโบราณประเพณีสําหรับประเพณีใน ทองถ่นิ ตา ง ๆ เชน ประเพณีตรุษสงกรานต ประเพณีลอยกระทง ตวั อยางการอนรุ ักษสบื สานวัฒนธรรมประเพณี ประเพณีตรุษสงกรานต มีทุกทองถ่ินในวันขึ้นปใหมของไทย มีประเพณีสรงน้ําพระ ทําบุญ ไหวพระรดน้ําขอพรผสู งู อายุ ตรงกบั วันที่ 13 เมษายนของทกุ ป ประเพณีลอยกระทง ทาํ ในเดือน 12 ประเพณนี ีเ้ กิดขึน้ ตั้งแตส มยั กรงุ สุโขทัย มีวัตถุประสงค คือ ตกแตงกระทงดวยวสั ดุดอกไม จุดธูปเทียนลอยกระทงลงแมนํ้าลําคลองเพ่ือ ขอโทษพระแมคงคา ที่ประชาชนไดอาศัยด่ืมกิน และเพื่อไหวพระพุทธเจาปางประทับอยูใต เกษียรสมุทร ประเพณีอุมพระดําน้ํา เปนประเพณีทองถ่ินในชวงเดือน 10 ของชาวจังหวัด เพชรบูรณ ที่มีความเปนเอกลักษณในงานจะมีการอันเชิญพระพุทธรูปมหาธรรมราช พระ คบู านคเู มืองของชาวเพชรบรู ณ โดยมเี จาเมืองจะตองเปนคนอมุ พระมาดาํ ลงไปในน้ํา ซึ่งมีความ เชื่อวา จะทาํ ใหบานเมืองและประชาชนมคี วามสขุ ความเจริญ ประเพณตี ักบาตรเทโว เปนประเพณีสําคัญในการออกพรรษา ซึ่งตรงกับข้ึน 15 ค่ํา เดอื น 11 ของชาวอทุ ยั ธานี โดยพระสงคจ ํานวน 300 กวารปู เดินลงบันไดจากมณฑลพระพุทธ บาทบนเขาสะแกกรัง ลงมารับบณิ ฑบาตร ขาวสาร อาหารแหงจากพระพุทธศาสนิกชนบริเวณ ลานวัดสงั กสั รตั นครี ี อาํ เภอเมือง จังหวดั อทุ ยั ธานี ประเพณที าํ บญุ วนั สาํ คัญทางพระพุทธศาสนา วันมาฆบูชา แหเทียนวันเขาพรรษา วนั ออกพรรษา ทําบุญวันธรรมสวนะ ถวายผาอาบนํ้าฝน ทอดผาปา ทอดกฐิน เทศนมหาชาติ เปนประเพณสี าํ คญั ของชาวพทุ ธ ประเพณกี ารแตงงาน การสงตัวคสู มรส เปนประเพณีสว นตัว สวนบุคคล ซ่ึงแตกตาง ไปตาม ภาคและทอ งถน่ิ

36 2. วฒั นธรรมประเพณีของประเทศในทวีปเอเชยี ประเทศในเอเชียสวนใหญประกอบอาชีพเกษตรกรรม รายไดจึงขึ้นอยูกับผลิตผล ทางการเกษตร แตมีบางประเทศมีความเจริญกาวหนาทางอุตสาหกรรม เชน ญี่ปุน และบาง ประเทศ เจรญิ กาวหนาทางการผลติ น้ํามนั เชน ประเทศอริ กั อหิ ราน คูเวต ในการศึกษาวฒั นธรรมประเพณีของประเทศในเอเชยี ควรรเู รอื่ งราวทเ่ี ก่ียวกบั ลักษณะสาํ คัญของประชากร และสง่ิ ท่ีมอี ทิ ธิพลตอ วัฒนธรรมประเพณี ดงั น้ี 2.1 ส่งิ ทมี่ ีอิทธิพลสําคญั ตอวัฒนธรรมของเอเชีย ส่งิ ที่มอี ิทธิพลสําคัญตอวัฒนธรรมของทวีปเอเชีย คือ ภาษาและอทิ ธพิ ลของ อารยธรรมภายนอก หรืออารยธรรมจากตางชาติ 2.1.1 วัฒนธรรมทางภาษา ลกั ษณะสาํ คัญทางภาษาในภูมิภาคน้ีมปี ระชากรหลายเช้ือชาติ หลายวัฒนธรรม จึงทาํ ใหม ี ภาษาพูด ภาษาเขยี นแตกตา งกันไปหลายกลมุ คือ 1. ภาษามาลาโย - โพรีเนเชยี น ไดแ ก ภาษาพูดกันในแหลมมาลายู หมูเกาะ อินโดนเี ซยี และภาษาตากาลอก ในหมูเ กาะฟล ปิ ปน ส 2. ภาษาออสโตร - เอเชียติก ไดแกภ าษามอญ เขมร เวยี ดนาม 3. ภาษาทิเบโต - ไซนิล ไดแก ภาษาพมา ภาษาไทย 4. ภาษาอื่นๆ เชน ภาษาอินเดีย ภาษาจีน ภาษาอาหรับ ภาษาของชาวตะวันตก โดยเฉพาะภาษาอังกฤษ ซึ่งใชในการตดิ ตอระหวางประเทศทางการศกึ ษา และการคา สําหรับภาษาเขียนหรอื ตวั หนังสอื มี 4 ลกั ษณะ คือ 1. ดัดแปลงมาจากตัวหนังสือของอินเดียภาคใต ใชกันมากในประเทศที่นับถือ พระพุทธศาสนา เชน พมา ไทย ลาว กัมพูชา 2. ดัดแปลงมาจากภาษาอาหรับ ใชกันมากในประเทศท่ีนับถือศาสนาอิสลาม เชน มาเลเซยี บรูไน อินโดนีเซีย 3. ตัวหนังสือท่ีอาศัยแบบของตัวหนังสือจีน มีท้ังที่ดัดแปลงมาใช และนํา ตวั หนงั สือจีนมาใชโ ดยตรง มีใชกันมากในประเทศเวียดนาม สวนกลุมที่ใช ภาษาจีนเปนภาษา พดู เชน สงิ คโปร กลุมพอ คา ชาวจีนในทุกประเทศนยิ มใชภาษาจีนเปนท้ังภาษาเขียนและภาษา พูด

37 4. ตัวหนงั สอื โรมัน ใชก ันมากในประเทศมาเลเซีย อินโดนเี ซยี ฟล ิปปนส สวนใน เวียดนามกเ็ คยนํามาใชเหมือนกนั แตปจ จบุ นั นิยมใชใ นชนบทบางกลุม เทานั้น 2.2 อทิ ธิพลของอารยธรรมภายนอก หรอื อารยธรรมจากตางชาติ ไดแ ก 2.2.1 อารยธรรมอินเดีย ดานศาสนา อนิ เดยี นําศาสนาพราหมณและพุทธศาสนาเขา มาเผยแพร ดานการปกครอง มกี ารปกครองแบบเทวราชา การประกอบพธิ กี รรมตางๆ ของ พระมหากษตั ริย ใชหลกั คัมภรี ข องพระมนูธรรมศาสตร เปน หลกั ในการปกครองของภมู ิภาคนี้ ดานอกั ษรศาสตร ไดแ ก วรรณคดี ลนั สกฤต ภาษาบาลี เขามาใช ดานศลิ ปกรรม สวนใหญเ ปน เรอ่ื งเก่ียวกบั ศาสนา เชนวิหาร โบสถ 2.2.2 อารยธรรมจนี จีนเขามาติดตอ คาขายในภูมภิ าคเอเชยี ตะวันออกเฉียงใตตั้งแตอดีต และเขามา มีอิทธิพลทางดานการเมือง วัฒนธรรมและเศรษฐกิจ แตอิทธิพลดังกลาวมีไมมากสวนทางดาน เศรษฐกิจ จีนไดทําการคากับภมู ภิ าคเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต สินคาที่สําคัญไดแก ผาไหม เคร่ืองปน ดนิ เผา เปนตน 2.2.3 อารยธรรมอาหรบั ในราวพุทธศตวรรษที่ 18 ศาสนาอสิ ลามมาจากตะวันออกกลางไดแ ผเขา มา ใน อินเดีย ทําใหชาวอินเดียสวนหน่ึงหันมานับถือศาสนาอิสลาม โดยเฉพาะพอคาจากอินเดีย ตอนใต ซ่งึ ติดตอ คาขายในบริเวณหมูเกาะของเอเชียตะวันออกเฉียงใตอยูเปนประจําตามหลัก ของศาสนาอสิ ลามทีว่ า ทกุ คนทีน่ ับถือศาสนาอิสลามนั้นเปนพ่ีนองกัน ชวยเหลือเกื้อกูลกันจึงทํา ใหศ าสนาอสิ ลามเปนทนี่ ิยมของกษตั ริย ชนช้ันสูงและสามัญชนดวย 2.2.4 อารยธรรมตะวันตก ชาติตะวันตกเร่ิมเขามาในภูมิภาคน้ีโดยมีจุดประสงคที่จะทําการคาและเผยแผ ศาสนา สินคา ท่ีชาวยโุ รปตองการไดแ ก พรกิ ไทย และเครือ่ งเทศตางๆ เดิมอาณาจักรตางๆในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใตมีความแตกตางกันทาง ดา นเชอ้ื ชาติ และภาษา หลงั จากทไี่ ดร บั อารยธรรมอินเดีย จีน และอาหรับแลว อารยธรรมใหม ท่ีเกดิ จากการ ผสมผสานกัน ทําใหประชาชนมีสังคม ขนบธรรมเนียมประเพณีที่คลายคลึงกัน และยึดมั่นเปนเอกลักษณประจําชาติ นอกจากน้ีภายในภูมิภาคก็ยังมีการแขงขันกันทางดาน การเมือง สังคม และ เศรษฐกิจ จนขาดความสามัคคีไมสามารถที่จะตอตานการขยายตัวของ

38 ชาตติ ะวนั ตกไดในทีส่ ดุ กต็ กเปน อาณานิคมของชาติตะวนั ตก (กรมวัฒนธรรมสมั พนั ธ กระทรวง การตางประเทศ) 2.3 วัฒนธรรม ประเพณีของประเทศอินเดยี จนี อาหรับ และตะวนั ตก 2.3.1 วฒั นธรรม ประเพณีของประเทศอินเดีย อินเดียเปนแหลงอารยธรรมใหญของเอเชีย ประชากรสวนใหญของ ประเทศ อินเดีย นับถือศาสนาฮินดู และมีศาสนาอ่ืน เชน ศาสนาอิสลาม ศาสนาพุทธ ศาสนาเชน ศาสนาครสิ ต โดยทั่วไปประชาชนระหวางศาสนาจะใหความเคารพซึง่ กนั และกันชาวอนิ เดีย ถือวัฒนธรรม ซ่ึงจัดเปน วัฒนธรรมที่เขมแข็งและเครงครัด อาทิ สตรีนิยมสวมซาหรี หรือลัล วารกามซิ การใหเ กยี รตสิ ตรแี ละ การเคารพบชู าเทพเจา เปน ตน วัฒนธรรมของอนิ เดียทส่ี าํ คัญๆ พอจะยกมาเปน ตวั อยาง คอื 1. การถอดรองเทากอนเขา ศาสนสถานทุกแหง 2. หา มนาํ เครื่องหนงั โดยเฉพาะหนังวัวเขาไปในศาสนสถานทกุ แหง 3. หามถายรูปภายในศาสนสถาน หากตอ งการใหขออนุญาตกอ น 4. การไปเยือนศาสนสถานสามารถชมส่งิ ตา งๆไดต ามสบาย และอาจอยูรวม ประกอบ พิธีกรรมได แตควรแตง กายใหสภุ าพ หากไปวัดซิกฃควรมีหมวก หรอื ผา คลมุ ศีรษะ สวมเสอื้ แขนยาว และกระโปรงยาว และควรบริจาคเงิน ใน กลองรบั บริจาคดว ย 5. หากมกี ารเล้ียงอาหารแบบใชมอื เปบ ควรมอื ขวาเทาน้นั 2.3.2 วฒั นธรรม ประเพณีของจนี ประเทศสาธารณรฐั ประซาชนจีน เปนประเทศที่มีประชากรมากที่สุดเปนอันดับ หน่งึ ของโลก ประชากรรอยละ 93 เปนชาวฮ่ัน ทเี่ หลือเปนชนกลุมนอ ย ในสมัยโบราณ จีนนับเปนดินแดนท่ีมีศาสนาและปรัชญารุงเรืองเฟองฟูอยู มากมาย โดยลทั ธิความเชือ่ เดมิ นั้นมีอยสู องอยา งคอื ลทั ธิเตา และลทั ธขิ งจ้ือ วฒั นธรรม ประเพณจี นี ทส่ี ําคญั ความเชอ่ื คนจนี นยิ มมลี กู ชายมากกวาลูกหญิง เพราะลูกชายเปนผสู บื นามสกลุ คือ แซ การเรียกช่ือ สกุลของจีนตรงขามกับภาษาไทย คือตนเปนช่ือสกุล ช่ือตัวใชเรียกกันในหมู

39 ญาติ และเพ่ือนสนิท นามสกุลเปนลักษณะพิเศษเชื้อตระกูลการสืบทอดพงศเผา ตอมาเปน พันๆ ป ดงั นน้ั วฒั นธรรมจนี จงึ มีจติ สํานึกการบูชาบรรพบรุ ษุ เปนแกน แทข องวฒั นธรรมน้ี อาหาร เปนวัฒนธรรมท่ีเขมแข็งเผยแพรไปทั่วโลกและเปนท่ียอมรับวาอาหารจีนมี รสชาติอรอย อาหารจีนจะตองถึงพรอมสีสัน รสชาติ และหนาตา มีอาหารอยูเพียงไมกี่อยาง เทา น้ัน ทปี่ รุงอยาง เดียวๆโดดๆส่ิงสําคัญคือสวนประกอบตางๆ จะตองกลมกลืนเขากันไดกับ เคร่ืองปรงุ รสจําพวกซีอว้ิ กระเทยี ม ขิง นาํ้ สม น้ํามนั งา แปง ถว่ั เหลือง และหอมแดง ประเพณีการแตง งาน ส่ิงแรกที่บอกถึงพิธีการแตงงานของชาวจีนก็คือสีแดง สําหรับชาวจีนสีแดง หมายถึง ความ ผาสุกและความม่งั คั่ง ปจจุบันเจาสาวจีนจะเลือกชุดแตงงานสีขาวตามสไตล ตะวันตกแตสําหรับสมัยกอนแลวสีแดงจะปรากฏใหเห็นทุกที่ในงานแตงงานตั้งแตเสื้อผาของ ตกแตงแมก ระท่งั ของขวัญ พธิ ีแตงงานของชาวจีนโบราณมกั จะถกู จดั โดยผูเปนพอแมจ ะเปนฝายเลือก เจาสาวใหก ับบตุ รของตน 2.3.3 วัฒนธรรม ประเพณีของชาตอิ าหรบั ศาสนาอิสลามมีอิทธิพลตอชีวิตความเปนอยูของ “ชนชาติอาหรับ” และการ แพรข ยายวฒั นธรรมประเพณจี ากศาสนาอิสลาม จนทําใหศ าสนาอิสลามเปนศาสนาอิสลามที่มี จํานวนผูนบั ถือมากที่สุดในเอเชยี วฒั นธรรมประเพณที ่สี ําคัญๆ ไดแก การแตง กาย ผหู ญงิ มุสลิม แตง กายมิดชิด มผี าคลุมรางกาย ซ่ึงแตละชาตอิ าจแตกตา งกันบา งใน รายละเอยี ด ภาพแสดงตัวอยา งการแตงกายสตรมี ุสลมิ

40 การถือศีลอด ชาวมุสลิมจะถือศีลอดในชวงเดือนรอมะฎอน และชาวมุสลิม ทั่วโลก รวมกัน ปฏิบัติศาสนกิจ และเฉลิมฉลองวาระสิ้นสุดการถือศีลอดในเดือนรอมะฏอน อันประเสริฐ หลังจากมีผูพบเห็นจันทรเส้ียวหรือฮิลาสเมื่อคํ่าคืนท่ีผานมาทําใหวันน้ีเปนวันแรกของเดือน เซาวาล ฮิจเราะห หรอื วนั อฎิ ้ิลฟตริ โดยในวันน้ีพ่ีนองมุสลิมจะปฏิบัติตนตามแบบอยางโดยจะ จายซะกาตฟต เราะห ซงึ่ เปนการนาํ อาหารหลักไปจา ยใหก ับคนยากจน และทุกคนอาบนํ้าชําระ รา งกายตงั้ แตหวั จรดเทา และแตง กายดวยเส้ือผาที่สวยงาม ทานอินทผลัมกอนเดินทางไปยังท่ี ละหมาดหรอื มุศ็อลลา รว มละหมาดอฎิ ้ลิ ฟต ริ เร่ืองที่ 2 การอนรุ ักษแ ละสบื สานวฒั นธรรมประเพณขี องประเทศไทย และประเทศในทวีปเอเชยี ในทวีปเอเชีย ประเทศที่มีความเจริญและมีวัฒนธรรมประเพณีที่แข็งแกรงสามารถอนุรักษ และสืบสารวัฒนธรรมประเพณีของตนเองไว เชน ประเทศเกาหลี จะยังคงอนุรักษวัฒนธรรม ทางดา นการแตงกาย อาหาร และการแสดง สว นประเทศญปี่ ุน จะคงเอกลักษณของตนในดานเคร่ือง แตง กาย ภาษา และอาหาร เปน ตน 1. การอนุรักษและการสบื สานวัฒนธรรมประเพณไี ทย ประเทศทม่ี คี วามมั่นคงสบื ทอดมาต้ังแตอ ดีตถงึ ปจ จุบนั เปน เพราะบรรพบุรุษ ไดรักษาไว ใหล กู หลาน และวฒั นธรรมประเพณีของชาติเปน ลักษณะเฉพาะที่แสดงถึงความเปนเอกลักษณ ของชาติไทยทม่ี อี ทิ ธพิ ลตอ วัฒนธรรมแตโ บราณ คอื อินเดยี และจนี ตอมาอารยธรรมของชาติตะวันตกท่ีสงผลตอสังคมไทยในทวีปเอเชียคือ ความกาวหนา ของเทคโนโลยแี ละการศกึ ษา รวมทัง้ ภาษา คานยิ ม การบนั เทงิ นันทนาการตางๆ ยิ่งปจจุบัน ความเจริญในการคมนาคมขนสง สือ่ สารตางๆ แตอยางไรก็ตามวัฒนธรรมทีย่ งั คงสืบทอดมาจนปจจุบันสําคญั คอื อาหาร ภาษา การแตง กาย มารยาท ประเพณี และกามีศาสนาประจาํ ชาติ การมพี ระมหากษัตรยิ เปนสสถาบัน ท่สี ําคัญของประเทศ 1.1 เหตุผลและความจําเปน ในการอนรุ กั ษและการสบื สานวัฒนธรรม ประเพณี สาเหตุการเปลี่ยนแปลงในสงั คม ทําใหตอ งอนุรักษและสืบสานวัฒนธรรม ประเพณีการ เปลี่ยนแปลงเปนลักษณะธรรมชาตขิ องสงั คมมนษุ ยและยอมเกิดข้ึนในทุกสังคม แตจะเร็วหรือขา ขึ้นอยกู ับกาลเวลา และอาจเปล่ยี นไปในทางที่ดีขนึ้ หรือเลวลงกไ็ ด

41 1.2 ประเภทของการเปลย่ี นแปลงเราอาจจําแนกการเปลี่ยนแปลงทีเ่ กิดขึ้นในสังคม ออกเปน 2 ประเภท คือ 1) การเปลี่ยนแปลงทางสังคม หมายถึง การเปล่ียนแปลงโครงสรางของ สังคมและระบบความสมั พนั ธข องกลุมคน 2) การเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรม หมายถึง การเปลี่ยนแปลงวิถีการดําเนิน ชวี ิตความรู ความคิด คานยิ ม อุดมการณ และบรรทัดฐานทางสังคมซ่ึงรวมถึง ขนบธรรมเนียม ประเพณีตางๆ 1.3 ปจจัยที่เปนสาเหตุที่ทําใหเกิดการเปล่ียนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม มปี จจัยหลัก 2 ประการ ดังน้ี 1) ปจจัยภายในสังคมหรือการเปลี่ยนแปลงที่เกิดจากสาเหตุภายในสังคม หมายถงึ การเปลย่ี นแปลงทีเ่ กดิ จากสมาชกิ หรือสิ่งแวดลอมภายในสงั คม น่นั เอง 2) ปจจัยภายนอกสังคม หรือการเปล่ียนแปลงที่เกิดจากสาเหตุภายนอกสังคม ไดแ ก การแตงกาย ดนตรี สถาปต ยกรรมและสิง่ ประดิษฐ ตางๆ เปน ตน 1.4 ความสาํ คญั ของวฒั นธรรม วัฒนธรรมเปนเครื่องวัด เคร่อื งกําหนดความเจริญ หรือความเส่ือมของสังคม ในทํานอง เดียวกัน วัฒนธรรมยังกําหนดชีวิตความเปนอยูของประชาชนในสังคม ดงน้ัน วัฒนธรรมจึงมี อทิ ธพิ ลตอ ความเปนอยูและความเจริญกา วหนา ของชาตเิ ปน อยา งมาก บทบาทและความสาํ คญั ของวัฒนธรรม มหี ลายประการ เชน - แกปญหาและสนองความตอ งการตา งๆของมนุษย - ชว ยใหส มาชกิ ในสังคมมีความเปนอันหนง่ึ อนั เดียวกนั และผูกพัน - เปน เครื่องแสดงออกถึงเอกลักษณของชาติ - เปน เครื่องกําหนดพฤตกิ รรมของคนในสงั คมเพื่อใหอ ยรู วมกันอยางปกติสุข - ชว ยใหประเทศชาตมิ คี วามรงุ เรอื งถาวร เรื่องท่ี 3 การประพฤตปิ ฏิบัติตนเพื่อการอนุรักษ และสืบสานวัฒนธรรมประเพณีของไทย และประเทศตางๆ ในทวปี เอเชยี 1. การอนรุ ักษว ฒั นธรรมและประเพณคี วรเรม่ิ ตน จากการปลกู จิตสํานึกเยาวชน ใหตระหนกั ถึงคุณคา และความสําคญั 2. รวมกันเผยแพรวัฒนธรรมและประเพณี โดยการศึกษาเรียนรูและสืบทอด วฒั นธรรม ประเพณีของชาติตนเอง

42 3. เรม่ิ ตนจากครอบครวั และขยายไปสชู มุ ชน และสังคม 4. สื่อตาง ๆ พึงเห็นความสาํ คญั ท่ีและถายทอดวัฒนธรรมอยา งตอเน่ือง 5. ทกุ คนตอ งรวมมือกนั หวงแหนรักษาวัฒนธรรมอนั ดีงามใหคงอยู 6. หนวยงานทงั้ ภาครัฐและเอกชนพงึ สงเสริมสนับสนนุ การแลกเปลยี่ นวัฒนธรรม ทั้งในภูมิภาคและระหวา งประเทศเพื่อความเขา ใจอนั ดี เรอ่ื งที่ 4 คา นยิ มที่พึงประสงคและคา นยิ มท่ีดีงามของขาติตางๆ ในเอเชยี คา นยิ มทีค่ วรสงเสริมพฒั นาใหเ กิดขึ้นใน ประเทศตางๆในเอเชีย คอื 1. ความสภุ าพออ นโยน เปน นสิ ัยทด่ี ีของประซาชนในทวีปเอเชีย 2. ความสามารถในการสรางสรรควัฒนธรรมดานศิลปะสาขาตางๆ ซ่ึงมีความ สวยงาม มีสนุ ทรียค งความเปน วฒั นธรรมเอเชียไวอยางโดดเดน 3. ความสะอาด ความเปนระเบียบเรียบรอยของบานเมืองเพื่อใหเปนแหลง ทองเที่ยวทมี่ ีคุณคา 4. ความชอ่ื สตั ย ความขยันในการประกอบอาชีพ และการตรงตอเวลาคานิยมสําคัญ ท่กี ลา วมาน้ีลว นเปนพืน้ ฐานใหความเปนชาติม่ันคงและคงเอกลกั ษณ วฒั นธรรมประเพณี ที่สงผลใหเอเชียยังคงเปนแรงดึงดูดใจที่มีเสนหในการเรียนรูศิลปวัฒนธรรม ประเพณี และ อุตสาหกรรมการทองเทยี่ วสืบตอไปนานเทานาน คา นิยมในสงั คมไทย คานยิ ม คือ สิง่ ทก่ี ลุมสังคมหนงึ่ ๆเห็นวา เปนสิ่งท่ีนา นยิ ม นากระทํา นายกยอง เปนส่ิง ท่ถี ูกตอ ง ดีงาม เหมาะสมท่จี ะยดึ ถือพึงปฏบิ ตั ริ วมกนั ในสังคม คานิยมเปนสวนหนึ่งของวัฒนธรรมเน่ืองจากมีการเรียนรูปลูกฝงและถายทอดจาก สมาชิก รุนหน่ึงไปสูอีกรุนหนึ่ง สังคมแตละสังคมจึงมีคานิยมตางกันไป คานิยมชวยใหการ ดําเนินชีวิตใน สังคมมีความสอดคลองสัมพันธกัน และทําใหการดําเนินชีวิตของสมาชิก มีเปาหมายชวยสรางความเปนปกแผนใหแกสังคม อยางไรก็ดีคานิยมเปนส่ิงที่มีการ เปลี่ยนแปลงได ในปจ จุบันนส้ี ังคมไทยมคี านยิ มใหมๆ เกิดข้ึนมาก เชน คานิยมในการอนุรักษ ทรพั ยากรธรรมซาติ คานยิ มใน การนําเทคโนโลยีใหมๆ มาใชในชีวิตประจําวัน เปนตน คานิยม ทคี่ วรปลกู ฝง ในสงั คมไทย ไดแก