หน่วยที่ 1 บทละครเรื่องรามเกียรติ์ ตอนนารายณ์ปราบนนทก

เร่ือง รามเกียรต์ิ ตอนนารายณปราบนนทกผูแตง พระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราชลักษณะของการแตง กลอนบทละครท่ีมา นารายณปราบนนทกเปน เรอื่ งสน้ั ๆ ทแี่ ทรกอยูตอนตน ของเรอื่ งรามเกียรติ์ เมือ่ ดําเนิน เร่ืองมาถงึ ตอนทมี่ เหสที ง้ั หา ของทาวลัสเตยี นทรงครรภ และมเหสีสอ่ี งคประสูตโิ อรส แลว คงเหลือแตน างรัชดา เร่อื งกต็ ดั มาท่ีนนทกบน สวรรคจุดมุงหมายในการแตง ใชส ําหรับแสดงละครราํเนอ้ื เรื่องยอ กลา วถงึ ยักษตนหนึ่งชอื่ นนทก มหี นา ทีล่ างเทา เทวดาอยบู นั ไดเขาไกรลาสเวลาเทวดามาเฝา พระอศิ วร นนทกจะเปนผูลางเทาให ระหวางท่ีนนทกกาํ ลงั ลา งเทา ให เทวดาบางองคม ือไมอ ยูสุขเอามอื ลบู หัวเลน ลูบหนา เลน บา งก็ถอนผมนนทกเลน นานๆเขา ผมบนหวั นนทกก็บางลงทกุ ที ในทีสดุ กโ็ กรน เกลย้ี งมีอยูตามหูนดิ หนอ ย นนทกมองดเู งาหวั ตวั เองในน้ํา คร้งั แรกตกใจแทบไมเ ชอื่ แตแลวกต็ อ งเชือ่ แคนใจเทวดาจนกระทง่ั ตอ งรอ งไห ย่งิ คดิ ไปยิง่ มองไปก็ยิง่ เพ่ิมความแคน หนกั ข้ึน ดลี ะไอเ ทวดาพวกน้ี กูจะตองหาทางเลน งานใหจ นได นนทก รีบไปเฝา พระอศิ วร เมื่อถงึ กท็ ูลวา “ขาแตพระองคท ี่เปน ปน โลก พระองคยอมมีพระทัยเมตตาปรานที ั่วหนา ผใู ดทาํ ชอบกท็ รงโปรดประทานความดีความชอบ ตัวขาเองก็ไดก ระทําความดีตอ พระองคโดยมหี นาท่ีลา งเทา เทวดามาถงึ โกฏปิ แลวมิไดมคี วามผิดแตอ ยางใด แตก ็ชางเปนการประหลาดแทท พ่ี ระองคม ไิ ดประทานยศศักด์ิแมแ ตส ักนอยแกขา ไมท ราบวาขา ไดทาํ กรรมสงิ่ ใดไว มันชางนา นอยใจยง่ิ นกั ” ทลู แลว นนทกกร็ อ งไหอยา งสะอกึ สะอนื้ อยูแทบพระบาท พระอศิ วรเห็นนนทกรองไหก็ทรงมเี มตตาจงึ ตรสั วา “ อยารองไหไ ปเลยเจานนทก เอ็งอยากไดอะไรก็บอก ขาจะให ” ไดยินดงั นนั้ นนทกกห็ ยดุรอ งไหทันที กมเกลาถวายบังคมทูลวา “ ขาขอใหน้ิวขา เปน เพชร มีฤทธเ์ิ ดชช้ไี ปทใี่ ครขอใหตาย ” “ ตกลงขาใหเจา ” เม่ือไดนว้ิ เพชรแลวนนทกก็ออกจากทีเ่ ฝา ในใจคดิ แคนเทวดากรนุ อยู เดินมาจนถงึ บนั ไดเขาไกรลาสอนั เปนที่ ท่ีตนคอยลา งเทา เทวดาอยู ฝายเทวดาพอไดเ วลาตางกม็ าเฝา พระอศิ วรเหมอื นเชนเคยมาถึงนนทกก็ ลา งเทา ใหด ังเคยกระทํามาแตกอ น เทวดาไมร วู านนทกเดี๋ยวน้ีไมใชน นทกคนเกา นกึ วา ลอเลน ได อยา งเดิม พอนนทก ลา งเทา ก็เอามอื ดึงผม เทวดาองคอ ่ืนเหน็ เขา กพ็ ากนั หวั เราะดว ยความขบขนั นนทกคอยการกระทําอยูแ ลว พอเทวดาถอนผมและเทวดาอื่นพากันหัวเราะเยาะเยย นนทกก็ลุก พรวดพราดข้นึ รอ งตวาดกอ ง “ เหม เหม ไอพวกเทวดาใจทราม หวั กเู ปน อะไรหรอื พวกมึงจึงชอบถอนเลนกันนัก ทําไมหวั พวกมงึ จงึ ไมถอนกันบา ง ทาํ อยางนห้ี มน่ิ กนั เหลอื เกิน วันนแี้ หละจะใหเ ห็นฤทธิก์ ูเสียบาง ” วาดงั นั้นแลว โดยมไิ ดรอชา นนทกกเ็ อาน้ิวเพชรชีไ้ ปทเ่ี ทวดา เทวดาตนนั้นพอถูกนว้ิ ชีก้ ต็ ายอยูก บั ท่ี เทวดาอื่นเหน็ เขา ก็พยายามจะเหาะหนี แตน นทกไมย อมใหห นไี ปได เอานว้ิ ช้ีเสยี ตายเรียบหมด เทวดาองคอ นื่ ทอ่ี ยูไกลออกไปเหน็ ทา

ไมดีก็พากนั วง่ิ ลนลานไปเฝาพระอิศวรแลวกราบทลู ใหทรงทราบ “ เอาละซ่ไี อนไี่ ดน ิว้ เพชรไปดันไปชี้เทวดาตายหมด ไมไ ดก ารจะตองใหพระนารายณไปปราบ” ครน้ั กห็ นั ไป ทางพระนารายณใ หไ ปปราบนนทก พระนารายณรับคาํ สงั่ พระอิศวรผเู ปนเจาแลวกร็ ีบ ออกมาแปลงกายเปน นางเทพอัปสรโสภามาดกั อยูทท่ี างนนทกจะผาน ฝา ยนนทกชเ้ี ทวดา ตายมากมายก็สบายใจเดนิ หาเรือ่ งไปเร่อื ยๆ ดวยคิดวาถา เจอเทวดาอกี กจ็ ะเอาน้วิ ชี้เสียใหตาย เดินมาไดค รหู น่ึงก็มองไปเหน็ นางรูปรา งงดงามหาทเี่ ปรียบมไิ ดม ายนื เบือ้ งหนา กด็ ใี จยิง่ นกั เดนิ ตรงเขาไปแลวรองเกยี้ วไปวา “โอ นอ งหญงิ ผงู ามสงา เจามาแตส วรรคชนั้ ใด ทําไมมายนื อยทู น่ี ี่ ไมก ลัวผูชายพายเรอื มาขม เหงเอาหรือ ” นางแปลงไดย นิ กท็ าํ เอยี งอายชําเลอื งนยั นต าตอบไปวา นางเปนขารบั ใชพ ระอศิ วรผูเปน เจา โลก ช่อื สวุ รรณอัปสร ทม่ี านกี่ ม็ าเทย่ี วเพ่ือจะใหหายคลายทุกขร อ น นนทกไดฟ ง กด็ ใี จนกึ จะอยากไดน างแปลงเปนกําลังจงึ เก้ียวตอไปวา เหน็ หนา นางแลวกใ็ หเกิดเสนห ายิ่งนกั ถาสาวสวรรคจ ะกรุณาแลว ไซร สัมพันธไมตรรี ะหวางท้งั สองจะไดงอกงามสืบไป นางแปลงกแ็ กลง เอียงอายหนกั ขึ้นตอบวา “ อันจะฝากไมตรีนน้ั ก็ไมข ดั ของ แตธ รรมดานางระบาํ ผมู ีความสามารถในการราํ จะไดม ติ รท้งั ทีก็อยากจะไดมติ รทีม่ คี วามสามารถในการราํ เหมือนกนั ถาหากทา นสามารถราํตามขา ไปไดท กุ ทา และขา กย็ ินดจี ะผกู มติ รดว ย” นนทกไดย นิ ดงั นนั้ ก็หัวเราะรารองวา “ พุทโธเทานนั้ เองหรอกหรอืไมตอ งกลัวหรอก พก่ี ็เคยเปน นักรําเกามาพอจะเขา ใจไดด ี เอาเถอะเจารําไปพี่จะรําใหเหมือนเจา ไมมผี ดิ ” เหน็ นนทกหลงกล นางแปลงดีใจนกั กท็ าํ ทีรายรํา เทพปฐมพรหมส่ีหนา สอดสรอยมาลาเฉิดฉนิ ทั้งกวางเดนิ ดงหงสบ ินกินรนิ เลียบถ้าํ อาํ ไพ โอชา งนางนอนภมรเคลา ทัง้ แขกเตาผาลาเพียงไหล เมขลาโยนแกว แววไว มยเุ รศฟอนในอัมพร ลมพัดยอดตองพรหมนมิ ิต ทั้งพสิ มยั เรียงหมอน ยา ยทา มจั ฉาชมสาคร พระสกี่ รขวา งจกั รฤทธิรงค ราํ มาไดอยา งนีน้ นทกก็ราํ ตามไปทกุ ทา จนกระทัง่ มาถึงทานาคามว นหางน้วิ เพชรของนนทกกช็ ้ไี ปถกู ขาของตนเอง ดวยเดชน้ิวเพชร ขานนทกกห็ กั ลงในทนั ใด นนทกลม ลง ทนั ใดนางแปลงกก็ ลายเปนพระนารายณเ หยียบอกนนทกไว ยกอาวุธจะสงั หารเสยี นนทกเหน็ พระนารายณก ็รูไดทันทีวามาลวงลางชวี ติ ของตนเอง จึงรองถามไปวา “ ดกู อ นพระนารายณ ขา มีโทษอนั ใดหรือทา นจึงจะมาฆาเรา ” “มึงบังอาจฆา เทวดาสุรารกั ษม ากมาย พระอศิ วรใชใหก มู าสังหารมึงเสีย อนั ที่จรงิ กกู ็สงสารมึงแตจ ะไวโ ทษมไิ ดเพราะเปนเทวโองการของเจา โลก” นนทกไดยนิ อยา งนน้ั ก็ตอบไปอยา งไปกลวั ตายวา “ทานเปนถงึ พระนารายณม ฤี ทธ์ิมากมายแตจ ะหาความเปนชายชาตรสี กั นดิ หนงึ่ ก็หาไม ถา เกงจรงิ ทาํ ไมไมสกู นั ซึ่งๆหนา กลับมาลวงเปนหญงิ หนา บัดสขี วยแกใ จนกั ทท่ี าํ ดังนกี้ ก็ ลัวนว้ิ เพชรขาเปนแนน อน ขาเองมีเพยี งสองมือจะไปสคู นมสี ่มี อื ไดอยางไร ถึงแมขา มสี ่มี อื เหมอื นทา นแลว ที่ไหนทา นจะทาํ ไดดงั น”้ี พระนารายณจงึ วา “ทก่ี ูแปลงตัวมาเปนผูห ญงิ มานมี้ ิใชจ ะกลัวน้ิวเพชรมงึ ก็หาไม หากแตมงึ จะถึงความตายเพราะฤทธเิ์ สนห าของมึงตา งหาก เอาซีเจานนทก เอ็งวาชาตนิ เี้ อง็ มเี พียงสองมอื ที่ไหนจะสขู าสม่ี ือได เอ็งจงไปเกดิ ใหมต อ ใหมสี ิบเศยี รสบิพกั ตรยีส่ บิ มอื เหาะเหินเดินอากาศได มีอาวุธทง้ั กระบองและธนู กจู ะไปเกดิ เปนมนษุ ยมสี องมอื ตามไปฆามงึ ใหจ งได” ตรัสดังนั้นแลว ก็กวดั แกวง พระแสงตรตี ดั เศียรนนทกกระเด็นไป

ขอคดิ ท่ีไดจ ากเรอ่ื ง ๑. เมือ่ อาํ นาจตกอยูในมือของคนท่ีลมื ตวั กจ็ ะเกดิ ผลรายตามมา ๒. การใชอ ํานาจระรานผูอน่ื นนั้ ยอ มกลบั มาลงโทษตวั เอง แตถา ใชอ าํ นาจใหถกู ทางและถูกทาํ นองคลองธรรม ทําใหเ กดิ บารมี ผูค นรอบขา งชนื่ ชมอยา งจรงิ ใจ ๓ . คนทท่ี าํ ความดคี วามชอบมานานและสมาํ่ เสมอ สมควรไดร บั รางวลั ตอบแทน ๔. การอา นวรรณคดีทาํ ใหเขาใจชวี ิตมนษุ ยคณุ คาทีไ่ ดจากเรอ่ื ง ๑. การใชค าํ ทก่ี ินความมากแตก ระชับ เชน บรรยายนนทกถูกถอนผม “ จนผมโกรน โลน เกลยี้ งถึงเพยี งหู ” ๒. การใชค าํ สอ่ื อารมณความรูสึกไดอยา งชัดเจน เชน เมอื่ ดีใจทไ่ี ดน ้ิวเพชร แลวมอี าการ “ ขดั สมาธนัง่ย้มิ รมิ อางใหญ ” ๓. การหลากคํา เชน เทวดา = สรุ าฤทธ์ิ สุรารักษ สรุ าลยั พระอศวร = พระสยมภูวญาณ ( พระผมู อี ํานาจหยงั่ รูทเ่ี กิดขนึ้ เอง ) พระอิศราธิบดี ( พระผเู ปนหวั หนา ของผเู ปน ใหญ ) พระศลุ ี ( พระผูทรงถือตรีศูล ) นอกจากน้ันยังใชค ําวเิ ศษณข ยายคาํ นามทีแ่ สดงความยิ่งใหญของพระอิศวรไดห ลากหลายเชน “ พระอิศวรเรืองศรี ” “ พระอิศวรบรมรังสรรค ” “ พระทรงธรรม ” “ บรมนาถา ” “ พระทรงญาณ ” “ เจา ไตรโลกา ” 4. การใชโ วหารเปรยี บเทียบ เพอื่ ใหผูอ านเห็นภาพและเขา ใจความรสู กึ ของตัวละคร เชน “ ตาแดงด่งั แสงไฟฟา ” = เปรยี บอาการโกรธของนนทก “ ดง่ั พษิ อสุนไี มทนได ” = เปรยี บฤทธ์ขิ องนิ้วเพชรที่รายแรงราวกบั ฟา ผา “ งามองคย ง่ิ เทพอัปสร ” = เปรยี บความงามของนางรําวา งามกวา นางเทพอปั สรซ่ึงถอื วา งามมากแลว* เทพนมปฐมพรหมสห่ี นา คือทา รําของนางทเี่ ปนนารายณแ ปลง ซงึ่ ไดแ ก ๑. เทพนม ๒. ปฐม ๓. พรหมสี่หนา ๔. สอดสรอ ยมาลา ๕. กวางเดินดง ๖. หงสบ นิ ๗. กนิ รนิ เลียบถ้าํ ๘. ชา นางนอน ๙. ภมรเคลา ๑๐. แขกเตา เขารงั ๑๑. มาลาเพยี งไหล ๑๒. เมขลาลอแกว ๑๓. มยุเรศฟอน ๑๔. ลมพัดยอดตอง ๑๕. พรหมนมิ ติ ๑๖. พิสมยั เรื่องหมอน

๑๗. มัจฉาชมสาคร ๑๘. พระส่กี รขวา งจกั ร๑๙. นาคามวนหาง เปน ทา ท่นี างราํ ทเี่ ปนนารายณแ ปลงลวงใหนนทกรําตอ ไปจนตอ งชนี้ ิ้วไปท่ขี าของตน • พระนารายณเ หยียบนนทกไวเพอื่ สังหาร นนทกจงึ ตอ วาพระนารายณ นนทกลงมาเกดิ เปนทศกัณฑสวนพระนารายณอ วตารลงมาเปนพระราม