พืชและสัตว์เศรษฐกิจที่สำคัญของจังหวัดน่าน ทางเลือกและทางรอด

กลุ่่�ม B = พืชื เดิมิ ของชุุมชนที่ม่� ีีศักั ยภาพ B3.ฟัั กทอง ชื่อ�่ พืืช ฟัักทอง (Pumpkin) ชื่�่อวิิทยาศาสตร์์ Cucurbita moschata Duchesne. เดืือนที่ป�่ ลููก/เก็บ็ เกี่�ย่ วผลผลิติ • ให้้ผลผลิิตในเดือื นที่่� 2-3 • ปลููกในช่่วงเดือื นกุมุ ภาพัันธ์์-มีีนาคม • เก็บ็ เกี่่ย� วผลผลิิตเดือื นพฤษภาคม-มิิถุนุ ายน พันั ธุ์์�ที่�่นิิยมปลูกู • พัันธุ์�ท์ องอำำ�ไพ หน่ว่ ยงาน/บริิษััท ที่่�รับั ซื้อ�้ • วิิสาหกิจิ ชุมุ ชนวััดโป่่งคำ�ำ เงื่อ� นไขทางกายภาพ แดดจัดั 600-1,200 เมตร จากระดัับน้ำำ�� ทะเล ดินิ ร่ว่ นปนทราย ระบายน้ำ��ำ ดีี 21-35 ํ C 900-1,000 มิลิ ลิิเมตร/ปีี 48

พชื และสัตว์เศรษฐกจิ ส�ำ คัญของจงั หวัดน�่ น. . .ท�งเลอื กและท�งรอด ตาร้างที่�่ B3 ต้นทีุ่นผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ิตฟ˜กที่องในจงั หวัด้น่าน 49

กลุ่่ม� B = พืืชเดิิมของชุมุ ชนที่ม�่ ีีศัักยภาพ B4.มะไฟจีีน ชื่�่อพืืช มะไฟจีีน (Wampi) ชื่�่อวิิทยาศาสตร์์ Clausena lansium. ช่่วงเก็บ็ เกี่�ย่ วผลผลิติ • ให้ผ้ ลผลิิตในปีที ี่่� 5 • เก็บ็ เกี่่ย� วผลผลิิตเดือื นกุุมภาพันั ธ์-์ มิถิ ุนุ ายน พันั ธุ์์ท� ี่น�่ ิยิ มปลูกู • มะไฟจีีนพัันธุ์์�น่่าน หน่่วยงาน/บริิษััท ที่่ร� ัับซื้้อ� • กลุ่่�มแม่่บ้้านบ้้านกอก อ.ภููเพีียง จ.น่า่ น • กลุ่่ม� แม่บ่ ้า้ นบ้า้ นแซ่พ่ ลาง อ.ภูเู พีียง จ.น่า่ น • กลุ่่�มแม่บ่ ้า้ นบ้้านหนองรังั อ.ภูเู พียี ง จ.น่า่ น • กลุ่่�มแม่บ่ ้้านบ้้านท่่าดอนชััย อ.เวีียงสา จ.น่า่ น เงื่ �อนไขทางกายภาพ แดดปานกลาง (ร้้อยละ 60-70) 200-300 เมตร จากระดับั น้ำ�ำ� ทะเล ปลูกู ได้้ในดินิ ทุกุ ชนิดิ ดิินร่่วนปนทราย 22-30 ํ C 1,250 มิิลลิิเมตร/ปีี 50

พชื และสตั วเ์ ศรษฐกิจส�ำ คัญของจงั หวัดน�่ น. . .ท�งเลอื กและท�งรอด ตาร้างที่�่ B4 ต้นทีุ่นผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ติ มะไฟจน� ในจงั หวัด้น่าน 51

กลุ่่�ม B = พืืชเดิิมของชุมุ ชนที่ม�่ ีีศัักยภาพ B5.มะขาม ชื่อ่� พืืช มะขาม (Tamarind) ชื่อ�่ วิทิ ยาศาสตร์์ Tamardus lndica Linn. ช่่วงเก็็บเกี่่�ยวผลผลิิต • ให้้ผลผลิิตในปีีที่่� 3 • เก็็บเกี่่�ยวผลผลิิตเดือื นธัันวาคม-มีนี าคม พัันธุ์ท์� ี่่น� ิิยมปลููก • พันั ธุ์์�สีีทอง พันั ธุ์์�ศรีีชมภูู พัันธุ์์�อินิ ทผาลัมั หน่่วยงาน/บริิษััท ที่่�รัับซื้้�อ • กลุ่ม�่ วิสิ าหกิิจเกษตรแปลงใหญ่่ เงื่ �อนไขทางกายภาพ แดดจััด ≥ 126 เมตร จากระดัับน้ำ��ำ ทะเล ดิินร่ว่ นปนทราย ค่่า pH ระหว่า่ ง 5.5-6.5 20-35 ํ C 1,200-1,800 มิิลลิิเมตร/ปีี 52

ตาร้างที �่่ B5 ้ตนที ุ่นผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ ิ่ตมะขามใน ัจงหวัด้ ่นาน พชื และสัตวเ์ ศรษฐกจิ ส�ำ คัญของจงั หวดั น�่ น. . .ท�งเลอื กและท�งรอด 53

กลุ่ม�่ B = พืืชเดิิมของชุุมชนที่่ม� ีีศักั ยภาพ B6.ยาสููบ ชื่อ�่ พืชื ยาสูบู (Tobacco) ชื่�่อวิทิ ยาศาสตร์์ Nicotiana tabacum L. เดืือนที่ป�่ ลูกู /เก็็บเกี่่�ยวผลผลิติ • ให้ผ้ ลผลิิตในเดือื นที่่� 2 ปลููกเดืือนตุุลาคม-พฤศจิกิ ายน • เก็บ็ เกี่่ย� วผลผลิิตเดืือนธัันวาคม-มกราคม พัันธุ์�์ที่น่� ิยิ มปลููก • พัันธุ์์�เวอร์จ์ ิเิ นีีย พัันธุ์์�พื้น� เมืือง เงื่อ� นไขทางกายภาพ แดดจัดั ≤ 700 เมตร จากระดัับน้ำำ�� ทะเล ดิินร่ว่ นปนทราย ดิินร่่วน และดิินร่ว่ นปนดินิ เหนียี ว 21-26 ํ C 250-1,270 มิลิ ลิิเมตร/ปีี 54

พชื และสตั วเ์ ศรษฐกิจสำ�คญั ของจงั หวัดน�่ น. . .ท�งเลือกและท�งรอด ตาร้างที่่� B6 ต้นที่นุ ผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ติ ยาสบู ในจงั หวดั ้นา่ น 55

กลุ่่�ม B = พืชื เดิิมของชุมุ ชนที่ม�่ ีีศัักยภาพ B7.มะละกอฮอลแลนด์์ ชื่่อ� พืชื มะละกอฮอลแลนด์์ (Holland papaya) ชื่อ่� วิิทยาศาสตร์์ Carica papaya. เดืือนที่�ป่ ลููก/เก็บ็ เกี่�่ยวผลผลิิต • ปลููกเดืือนธัันวาคมและมกราคม • เก็็บเกี่่ย� วผลผลิิตเดืือนกรกฎาคม-ตุลุ าคม • ให้้ผลผลิิตตั้้ง� แต่่ปีีแรกที่่ป� ลููก (เดืือนที่่� 5 เป็น็ ต้น้ ไป) พัันธุ์ท�์ ี่่�นิยิ มปลูกู • พัันธุ์์�ฮอลแลนด์์ หน่ว่ ยงาน/บริิษัทั ที่�่รับั ซื้้�อ • วิสิ าหกิจิ ชุมุ ชนกลุ่ม่� ผู้�ปลูกู มะละกอฮอลแลนด์อ์ ำ�ำ เภอบ้า้ นหลวง ต.บ้า้ นพี้้� อ.บ้า้ นหลวง จ.น่่าน • วิิสาหกิจิ ชุุมชนบ้้านสะปันั ต.ดงพญา อ.บ่อ่ เกลือื จ.น่่าน เงื่อ� นไขทางกายภาพ แดดจัดั ≤ 1,500 เมตร จากระดับั น้ำ�ำ�ทะเล ดินิ ร่ว่ นปนทราย ระบายน้ำ��ำ ดีี 20-30 ํ C 1,500-2,000 มิิลลิิเมตร/ปีี 56

พชื และสตั วเ์ ศรษฐกิจสำ�คัญของจังหวดั น�่ น. . .ท�งเลือกและท�งรอด ตาร้างที่่� B7 ตน้ ที่นุ ผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ติ มะลุ่ะกอฮอลุ่แลุ่นด้์ในจงั หวดั ้นา่ น 57

กลุ่�่ม B = พืชื เดิิมของชุมุ ชนที่�่มีีศัักยภาพ B8.มะม่่วงน้ำ�ำ�ดอกไม้้ ชื่�อ่ พืืช มะม่่วงน้ำ��ำ ดอกไม้้ (Mango) ชื่อ่� วิิทยาศาสตร์์ Mangifera indica Linn. ช่่วงเก็็บเกี่่ย� วผลผลิติ • ให้้ผลผลิิตในปีที ี่่� 3 • เก็บ็ เกี่่ย� วผลผลิิตในช่ว่ งปลายเดืือนมีนี าคม-พฤษภาคม พัันธุ์์�นิิยมปลููก • พัันธุ์์�น้ำ��ดอกไม้้สีที อง แหล่่งพัันธุ์์� • สำำ�นัักฟาร์์มมหาวิทิ ยาลััยแม่่โจ้้ หน่ว่ ยงาน/บริษิ ััท ที่ร�่ ับั ซื้อ้� • กลุ่�ม่ มะม่่วงส่ง่ ออก ต.ผาตอ อ.ท่่าวังั ผา จ.น่่าน • วิิสาหกิิจชุมุ ชนผู้�ผลิิตมะม่ว่ งคุุณภาพ ต.เมือื งจััง จ.น่่าน • วิิสาหกิิจชุุมชนปลููกมะม่ว่ งเพื่่�อการส่่งออก ตำ�ำ บลป่า่ กลาง ต.ป่า่ กลาง อ.ปััว จ.น่่าน • ศูนู ย์์การเรีียนรู้�เกษตรแปลงใหญ่ ่ บ้้านเมือื งจััง อ.ภููเพีียง จ.น่่าน เงื่อ� นไขทางกายภาพ แดดจัดั ≤ 300 เมตร จากระดัับน้ำ��ำ ทะเล ดินิ ร่่วน หรืือดิินร่่วนปนทราย ระบายน้ำ�ำ�ได้ด้ ีี 24-34 ํ C 700-1,500 มิลิ ลิิเมตร/ปีี 58

พชื และสตั ว์เศรษฐกจิ สำ�คัญของจงั หวดั น่�น. . .ท�งเลอื กและท�งรอด ตาร้างที่่� B8 ตน้ ทีุ่นผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ิตมะมว่ งน�ำาด้อกไม้ในจงั หวัด้นา่ น 59

กลุ่ม�่ B = พืืชเดิิมของชุุมชนที่่�มีีศักั ยภาพ B9.เงาะ ชื่อ่� พืชื เงาะ (Rambutan) ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Nephelium lappaceum L. ช่ว่ งเก็็บเกี่�ย่ วผลผลิติ • ให้ผ้ ลผลิิตในปีที ี่่� 3-4 • เก็บ็ เกี่่ย� วผลผลิิตในเดือื นพฤษภาคม-ตุลุ าคม พันั ธุ์์ท� ี่่น� ิยิ มปลููก • พันั ธุ์์�โรงเรีียน หน่่วยงาน/บริิษัทั ที่่ร� ัับซื้อ้� • กลุ่่ม� วิิสาหกิิจชุุมชน ต.บััวใหญ่่ อ.นาน้อ้ ย จ.น่า่ น • ปลูกู พืืชและแปรรูปู ผลผลิิตทางการเกษตรอย่า่ งยั่่�งยืืน บ้้านพนาไพร ต.น้ำำ�� มวบ อ.เวีียงสา จ.น่่าน • วิสิ าหกิจิ ชุมุ ชนผลิิตไม้ผ้ ลเพื่่�อการตลาดบ้้านวัังผาตำำ�บล และ อ.ทุ่�งช้้าง จ.น่่าน เงื่อ� นไขทางกายภาพ แดดจัดั ≤ 650 เเมตร จากระดัับน้ำ��ำ ทะเล ดิินร่่วนเหนียี ว ความอุุดมสมบููรณ์์สููง 22-35 ํ C > 2,000 มิิลลิิเมตร/ปีี 60

พืชและสัตวเ์ ศรษฐกจิ ส�ำ คญั ของจงั หวดั น�่ น. . .ท�งเลอื กและท�งรอด ตาร้างที่�่ B9 ตน้ ที่นุ ผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ติ เงาะในจงั หวัด้นา่ น 61

กลุ่่�ม B = พืชื เดิิมของชุมุ ชนที่�ม่ ีีศักั ยภาพ ชื่อ�่ พืืช B10.ผัักหวานป่่ า* ชื่อ�่ วิทิ ยาศาสตร์์ ช่ว่ งเก็็บเกี่ย่� วผลผลิติ ผัักหวานป่า่ (Wild pakhwan) Melientha suavis Pierre. • ให้ผ้ ลผลิิตปีีที่่� 2 พันั ธุ์์�ที่�น่ ิยิ มปลููก • ออกดอกเดืือนธัันวาคม-มีีนาคม • เก็บ็ เกี่่�ยวผลผลิิตเดืือนเมษายน-สิิงหาคม • พันั ธุ์์�ผัักหวานป่า่ เงื่อ� นไขทางกายภาพ แดดปานกลาง (ร้้อยละ 50) 300-900 เมตร จากระดับั น้ำ�ำ�ทะเล ดินิ ลูกู รังั ที่่�มีีความ อุุดมสมบูรู ณ์์ต่ำ��ำ ดินิ ดาน ดินิ กรวดลูกู รััง ดิินปนทราย 20-25 ํํC พืชื ปลููกร่ว่ มกับั ป่่า 62

พชื และสตั ว์เศรษฐกิจสำ�คญั ของจงั หวดั น่�น. . .ท�งเลอื กและท�งรอด ตาร้างที่่� B10 ต้นทีุ่นผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ติ ผกั หวานป†าในจังหวดั ้น่าน 63

กลุ่่�ม B = พืืชเดิมิ ของชุมุ ชนที่่ม� ีีศักั ยภาพ B11.กล้้วยน้ำ�ำ�ว้้า ชื่�อ่ พืืช กล้้วยน้ำำ�� ว้า้ มะลิิอ่่อง (Banana) ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Musa sapientum L. เดืือนที่�่ปลูกู /เก็บ็ เกี่่ย� วผลผลิติ • นิิยมปลูกู ในช่ว่ งต้้นฤดูฝู น กล้ว้ ยจะให้้ผลเมื่่�ออายุรุ าว 8-12 เดือื น (ปลูกู ได้ต้ ลอดปีี ออกดอกติดิ ผลตลอดปี)ี พันั ธุ์์ท� ี่่�นิยิ มปลููก • พัันธุ์�์มะลิิอ่อ่ ง แหล่่งพันั ธุ์์� • โครงการปิิดทองหลังั พระ อ.บ่อ่ เกลืือ จ.น่่าน • โครงการปิดิ ทองหลังั พระ อ.เฉลิิมพระเกีียรติิ จ.น่า่ น หน่่วยงาน/บริิษัทั ที่�ร่ ัับซื้้อ� • กลุ่่ม� วิิสาหกิิจชุมุ ชนแปรรูปู ผลผลิิตกล้้วยบ้า้ นทุ่�งอ้า้ ว ต.และ อ.ทุ่�งช้้าง จ.น่า่ น เงื่ �อนไขทางกายภาพ แดดจัดั ≤ 2,100 เมตร จากระดับั น้ำ��ำ ทะเล ดิินร่ว่ น 15-35 ํ C 2,000-2,200 มิิลลิิเมตร/ปีี 64

พชื และสตั ว์เศรษฐกิจสำ�คัญของจังหวดั น�่ น. . .ท�งเลือกและท�งรอด ตาร้างที่�่ B11 ตน้ ที่นุ ผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ติ กลุ่ว� ยน�าำ วา้ มะลุ่อิ อ่ งในจงั หวดั ้นา่ น 65

กลุ่ม�่ B = พืชื เดิิมของชุุมชนที่่ม� ีีศัักยภาพ B12.ลองกอง ชื่�่อพืืช ลองกอง (Wollongong) ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Lansium domesticum Corr. ช่ว่ งเก็บ็ เกี่ย�่ วผลผลิติ • ให้้ผลผลิิตในปีีที่่� 4-5 • เก็็บเกี่่ย� วเดือื นตุลุ าคม-พฤศจิกิ ายน พันั ธุ์ท์� ี่น�่ ิิยมปลููก • พันั ธุ์�ล์ องกองแห้้ง พันั ธุ์�ล์ องกองน้ำ��ำ พันั ธุ์ล์� องกองแกแลแม หรืือลองกองแปร์แ์ มร หน่ว่ ยงาน/บริิษััท ที่�ร่ ัับซื้อ�้ • วิสิ าหกิิจชุุมชน ต.และ อ.ทุ่�งช้า้ ง จ.น่่าน เงื่อ� นไขทางกายภาพ แดดจััด-แดดปานกลาง (ร้อ้ ยละ60) ≤ 600 เมตร จากระดัับน้ำ�ำ�ทะเล ดินิ ร่่วนปนทรายมีีอินิ ทรีีย์์ วััตถุสุ ููงระบายน้ำำ�� ดีี 25-30 ํ C > 2,000 มิิลลิิเมตร/ปีี 66

พชื และสัตว์เศรษฐกิจส�ำ คัญของจงั หวัดน�่ น. . .ท�งเลอื กและท�งรอด ตาร้างที่�่ B12 ต้นที่นุ ผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ติ ลุ่องกองในจังหวดั ้นา่ น 67

กลุ่�่ม B = พืชื เดิิมของชุมุ ชนที่�ม่ ีีศัักยภาพ ชื่่อ� พืชื B13.มะแขว่่น* ชื่อ�่ วิทิ ยาศาสตร์์ ช่่วงเก็บ็ เกี่่ย� วผลผลิติ มะแขว่น่ (Ma khwaen) Zanthoxylum limonella Alston. พัันธุ์ท์� ี่�่นิิยมปลููก • เริ่�มให้้ผลผลิิตเมื่่อ� อายุุ 3-5 ปีี • เก็บ็ เกี่่�ยวผลผลิิตเดืือนตุุลาคม-ธันั วาคม • มะแขว่่นสายพันั ธุ์์�สีีเขีียว มะแขว่น่ สายพันั ธุ์์�สีแี ดง เงื่ �อนไขทางกายภาพ แดดจััด-แดดปานกลาง 800-1,000 เมตร จากระดัับน้ำ�ำ�ทะเล ดิินที่่ร� ะบายน้ำ��ำ ได้ด้ ีี ควรปลููกตามไหล่เ่ ขา หรืือพื้้น� ที่่ส� ูงู ชันั 20-33 ํ C 900-1,200 มิลิ ลิิเมตร/ปีี พืืชปลููกร่ว่ มกัับป่า่ 68

พืชและสตั วเ์ ศรษฐกิจสำ�คญั ของจงั หวัดน�่ น. . .ท�งเลือกและท�งรอด ตาร้างที่�่ B13 ต้นที่นุ ผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ิตมะแขว่นในจงั หวัด้น่าน 69

กลุ่่�ม B = พืืชเดิิมของชุมุ ชนที่ม�่ ีีศัักยภาพ B14.ส้้ มเขีียวหวาน ชื่อ่� พืืช ส้ม้ เขียี วหวาน (Tangerine) ชื่อ่� วิทิ ยาศาสตร์์ C. reticulata. ช่ว่ งเก็บ็ เกี่�ย่ วผลผลิติ • ให้้ผลผลิิตในปีที ี่่� 3 • เก็บ็ เกี่่ย� วผลผลิิตช่่วงเดือื นพฤศจิิกายน-มกราคม พันั ธุ์์�ที่่�นิิยมปลููก • พัันธุ์์�สีที อง หน่ว่ ยงาน/บริษิ ััท ที่่�รัับซื้้�อ • วิสิ าหกิิจชุุมชนกลุ่�ม่ เกษตรกรผู้�ปลููกส้้มเขียี วหวานสีีทอง ต.ปอน อ.ทุ่�งช้า้ ง จ.น่่าน • กลุ่�่มวิสิ าหกิิจชุุมชนเกษตรอินิ ทรีีย์จ์ ังั หวัดั น่า่ น เงื่อ� นไขทางกายภาพ แดดจัดั -แดดปานกลาง ≤ 750 เมตร จากระดับั น้ำำ�� ทะเล ดิินร่่วน หรือื ดินิ ร่ว่ นปนทราย 26-32 ํ C 1,000-1,200 มิลิ ลิิเมตร/ปีี 70

พืชและสัตว์เศรษฐกิจส�ำ คญั ของจงั หวดั น�่ น. . .ท�งเลอื กและท�งรอด ตาร้างที่่� B14 ต้นทีุ่นผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ติ สม� เขย่ วหวานในจงั หวดั ้น่าน 71

กลุ่ม่� B = พืชื เดิิมของชุุมชนที่ม�่ ีีศัักยภาพ ชื่อ�่ พืชื B15.ใบชา (เมี่�่ยง)* ชื่อ�่ วิทิ ยาศาสตร์์ ช่ว่ งเก็บ็ เกี่ย�่ วผลผลิติ ใบชา (เมี่่ย� ง) (Assam tea) Camellia sinensis var. assamica • ให้้ผลผลิิตในปีีที่่� 3 เงื่อ� นไขทางกายภาพ แดดจัดั -แดดปานกลาง ≥ 400 เมตร จากระดับั น้ำ��ำ ทะเล ดิินร่ว่ นระบายน้ำำ��ดีี มีอี ิินทรีีย์ว์ ัตั ถุุสููง มีีธาตุุไนโตรเจนมาก เป็็นกรดน้้อย 25-30 ํ C 1,140-1,270 มิลิ ลิิเมตร/ปีี พืืชปลูกู ร่ว่ มกัับป่่า 72

พืชและสตั วเ์ ศรษฐกิจสำ�คญั ของจังหวดั น�่ น. . .ท�งเลือกและท�งรอด ตาร้างที่่� B15 ต้นที่นุ ผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ิตใบชา (เม่�ยง) ในจังหวดั ้น่าน 73

กลุ่่ม� B = พืชื เดิมิ ของชุมุ ชนที่่�มีีศักั ยภาพ B16.ฟัั กทองพื้้�นเมืือง ชื่อ่� พืชื ฟัักทองพื้้น� เมือื ง (Native pumpkin) ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Cucurbita pepo var. pepo. เดืือนที่�ป่ ลููก/เก็็บเกี่ย�่ วผลผลิติ • ปลูกู ได้้ดีีในช่่วงเดืือนพฤศจิิกายน-กุุมภาพันั ธ์์ • ให้ผ้ ลผลิิตในเดืือนที่่� 3 พันั ธุ์ท�์ ี่น�่ ิยิ มปลููก • พันั ธุ์์�ไข่เ่ น่่า พันั ธุ์แ�์ ก้ว้ ระฆััง(ตีีนช้้าง) พันั ธุ์์�ข้าวตอก พันั ธุ์ป�์ ระกายทอง หน่ว่ ยงาน/บริิษัทั ที่�ร่ ัับซื้�อ้ • กลุ่ม่� วิสิ าหกิจิ ชุมุ ชน ต.บััวใหญ่่ อ.นาน้อ้ ย จ.น่า่ น • กลุ่�ม่ เกษตรกรผู้�ปลููกฟักั ทอง อ.ท่า่ วัังผา จ.น่่าน • เครืือข่า่ ยวิสิ าหกิจิ ชุุมชนเกษตรอินิ ทรีีย์์ จัังหวัดั น่่าน เงื่อ� นไขทางกายภาพ แดดจัดั 600-1,200 เมตร จากระดัับน้ำ��ำ ทะเล ดินิ ร่่วนปนทราย ระบายน้ำ�ำ�ดีี 25-30 ํ C 900-1,000 มิิลลิิเมตร/ปีี 74

พชื และสัตว์เศรษฐกจิ สำ�คัญของจังหวดั น�่ น. . .ท�งเลือกและท�งรอด ตาร้างที่่� B16 ต้นทีุ่นผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ิตฟก˜ ที่องพืน�ื เม่องในจงั หวดั ้น่าน 75

กลุ่ม่� B = พืชื เดิมิ ของชุุมชนที่�่มีีศัักยภาพ B17.ลำำ�ไย ชื่่�อพืชื ลำำ�ไย (Longan) ชื่�อ่ วิทิ ยาศาสตร์์ Dimocarpus longan. ช่่วงเก็็บเกี่่ย� วผลผลิติ • ให้้ผลผลิิตในปีีที่่� 3 • เก็็บเกี่่�ยวผลผลิิตในเดือื นกรกฎาคม พันั ธุ์ท�์ ี่่�นิยิ มปลูกู • พัันธุ์ด์� อ พันั ธุ์เ์� บี้้�ยวเขียี ว พัันธุ์พ์� วงทอง พัันธุ์์�สีชี มพูู แหล่่งพัันธุ์์� • ศูนู ย์ว์ ิิจัยั และพััฒนาลำ�ำ ไย สำำ�นัักวิิจัยั และส่่งเสริิมวิิชาการ การเกษตร มหาวิทิ ยาลัยั แม่โ่ จ้้ หน่่วยงาน/บริิษัทั ที่ร่� ัับซื้อ้� • วิิสาหกิจิ ชุุมชนกลุ่่�มลำำ�ไยอบแห้ง้ นางิ้้�วพัฒั นา ต.ไชยวััฒนา อ.ปััว • วิิสาหกิิจชุมุ ชนกลุ่�่มลำำ�ไยอบแห้ง้ บ้า้ นนางิ้้ว� ต.ไชยวััฒนา อ.ปัวั • วิสิ าหกิิจชุุมชนกลุ่่�มลำำ�ไยอบแห้้งบ้า้ นนาก้้อ ต.เจดีีย์์ชัยั อ.ปััว จ.น่่าน เงื่อ� นไขทางกายภาพ แดดจัดั ≤ 1,000 เมตร จากระดับั น้ำ�ำ�ทะเล ดิินร่่วนปนทราย ดิินตะกอน หรือื ดิินแทบทุกุ ชนิิด 10-22 ํ C > 1,000 มิลิ ลิิเมตร/ปีี 76

พชื และสตั ว์เศรษฐกจิ ส�ำ คญั ของจังหวดั น�่ น. . .ท�งเลือกและท�งรอด ตาร้างที่�่ B17 ต้นทีุ่นผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ิตลุ่ำาไยในจังหวดั ้น่าน 77

กลุ่ม�่ B = พืืชเดิิมของชุุมชนที่�ม่ ีีศักั ยภาพ B18.ถั่่�วเหลืือง ชื่อ่� พืชื ถั่่ว� เหลืือง (Soybean) ชื่�อ่ วิทิ ยาศาสตร์์ Glycine max (L.) Merr. เดืือนที่ป�่ ลูกู /เก็บ็ เกี่ย�่ วผลผลิิต • ให้้ผลผลิิตในเดือื นที่่� 3 ปลูกู เดือื นธัันวาคม-มกราคม • เก็็บเกี่่ย� วผลผลิิตเดืือนมีนี าคม-เมษายน พัันธุ์์ท� ี่�น่ ิิยมปลููก • พันั ธุ์์�เชีียงใหม่่ 6 พันั ธุ์์�เชียี งใหม่่ 2 เงื่ �อนไขทางกายภาพ แดดจัดั ≤ 600 เมตร จากระดัับน้ำ�ำ�ทะเล ดินิ ร่่วนปนทราย และดิินร่ว่ นซุุย 15-35 ํ C 1,000-1,500 มิิลลิิเมตร/ปีี 78

พืชและสัตวเ์ ศรษฐกิจส�ำ คัญของจงั หวัดน�่ น. . .ท�งเลือกและท�งรอด ตาร้างที่่� B18 ต้นทีุ่นผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ิตถั�วเหลุ่อ� งในจังหวดั ้นา่ น 79

กลุ่ม่� B = พืชื เดิมิ ของชุมุ ชนที่่�มีีศักั ยภาพ ชื่อ�่ พืืช B19.มะม่่วงแก้้ว ชื่่อ� วิทิ ยาศาสตร์์ ช่ว่ งเก็บ็ เกี่�่ยวผลผลิิต มะม่ว่ งแก้ว้ (Mango) Mangifera indica L. พัันธุ์�์ที่�่นิิยมปลููก • ให้้ผลผลิิตในปีที ี่่� 3 • เก็บ็ เกี่่�ยวผลผลิิตในช่่วงปลายเดืือนมีีนาคม-มิิถุุนายน แหล่่งพัันธุ์/�์ เมล็ด็ พันั ธุ์�์ • พันั ธุ์�์แก้้ว พันั ธุ์�แ์ ก้ว้ ขมิ้้น� พัันธุ์์�แก้้วดำ�ำ พันั ธุ์แ์� ก้ว้ เขียี ว พันั ธุ์์�แก้ว้ จุุก • วิสิ าหกิิจชุมุ ชนผู้�ผลิิตมะม่ว่ งคุณุ ภาพ ต.เมืืองจังั อ.เมืืองน่า่ น จ.น่่าน เงื่ �อนไขทางกายภาพ แดดจััด ≤ 1,200 เมตร จากระดัับน้ำ�ำ� ทะเล ดินิ ร่ว่ นเหนียี ว ดิินร่ว่ น หรือื ดินิ ปนทราย 20-34 ํ C 700-1,500 มิิลลิิเมตร/ปีี 80

พชื และสตั ว์เศรษฐกจิ ส�ำ คญั ของจังหวดั น�่ น. . .ท�งเลอื กและท�งรอด ตาร้างที่่� B19 ต้นทีุ่นผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ิตมะมว่ งแกว้ ในจังหวดั ้นา่ น 81

กลุ่ม่� B = พืืชเดิมิ ของชุุมชนที่�่มีีศัักยภาพ B20.มะขามป้้ อม* ชื่่อ� พืืช มะขามป้้อม (Indian gooseberry) ชื่�่อวิิทยาศาสตร์์ Phyllanthus emblica L. เดืือนที่�ป่ ลูกู /เก็็บเกี่่ย� วผลผลิิต • ให้ผ้ ลผลิิตในปีที ี่่� 3 • ปลููกช่ว่ งเดืือนพฤษภาคม เพราะเข้้าสู่่�ฤดููฝนหน้า้ ดิินชุ่�มน้ำ��ำ • เก็็บเกี่่ย� วผลผลิิตเดืือนพฤศจิกิ ายน-กุุมภาพัันธ์์ เงื่อ� นไขทางกายภาพ แดดจัดั ≤ 1,300 เมตร จากระดัับน้ำ�ำ�ทะเล ดินิ ร่่วนปนทราย ดินิ ลููกรังั 20-34 ํ C > 650 มิลิ ลิิเมตร/ปีี พืืชปลููกร่ว่ มกับั ป่า่ 82

พชื และสตั ว์เศรษฐกิจสำ�คญั ของจงั หวดั น่�น. . .ท�งเลือกและท�งรอด ตาร้างที่�่ B20 ต้นที่นุ ผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ิตมะขามปอ‡ มในจังหวดั ้น่าน 83

กลุ่�ม่ B = พืชื เดิิมของชุุมชนที่ม่� ีีศักั ยภาพ B21.ลางสาด ชื่�อ่ พืชื ลางสาด (Langsad) ชื่อ�่ วิิทยาศาสตร์์ Lansium domesticum. เดืือนที่�ป่ ลูกู /เก็็บเกี่�ย่ วผลผลิิต • ให้ผ้ ลผลิิตในปีีที่่� 3 • เก็บ็ เกี่่�ยวผลผลิิตเดืือนกรกฎาคม-ตุุลาคม เงื่ �อนไขทางกายภาพ แดดปานกลาง ≤ 600 เมตร จากระดัับน้ำ��ำ ทะเล เติิบโตได้ด้ ีี ดินิ ร่ว่ นปนทราย และปลููกได้ใ้ นดินิ ทุกุ ชนิดิ 25-30 ํ C > 2,000 มิิลลิิเมตร/ปีี 84

พืชและสตั วเ์ ศรษฐกิจสำ�คญั ของจงั หวัดน�่ น. . .ท�งเลอื กและท�งรอด ตาร้างที่่� B21 ต้นทีุ่นผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ติ ลุ่างสาด้ในจงั หวัด้น่าน 85

กลุ่�่ม B = พืืชเดิิมของชุมุ ชนที่่ม� ีีศักั ยภาพ ชื่่�อพืชื B22.ใบหมี่่�* ชื่�อ่ วิทิ ยาศาสตร์์ ช่่วงเก็บ็ เกี่�ย่ วผลผลิิต ใบหมี่่� (Bai-mee) Litsea glutinosa (Lour.) C.B.Rob. • ให้้ผลผลิิตในปีที ี่่� 2-3 • วิสิ าหกิจิ ชุุมชนชีวี วิิถีี ต.น้ำ��ำ เกี๋๋�ยน อ.ภูเู พีียง จ.น่า่ น เงื่ �อนไขทางกายภาพ แดดจััด ≤ 1,300 เมตร จากระดัับน้ำำ��ทะเล ดิินร่่วนปนทราย ดิินเหนีียว 25-37 ํ C พืืชปลูกู ร่ว่ มกับั ป่่า 86

พืชและสตั ว์เศรษฐกจิ ส�ำ คญั ของจังหวดั น�่ น. . .ท�งเลอื กและท�งรอด ตาร้างที่�่ B22 ต้นทีุ่นผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ติ ใบหมใ่� นจังหวัด้นา่ น 87

กลุ่�่ม B = พืืชเดิมิ ของชุุมชนที่�่มีีศักั ยภาพ ชื่อ�่ พืชื B23.มะเกี๋๋�ยง* ชื่อ่� วิทิ ยาศาสตร์์ ช่ว่ งเก็บ็ เกี่่ย� วผลผลิิต มะเกี๋๋�ยง (Jambolan) Syzygium cumini (L.) Skeels. พัันธุ์์ท� ี่่�นิิยมปลููก • ให้้ผลผลิิตปีที ี่่� 3 • เก็บ็ เกี่่ย� วผลผลิิตเดืือนเมษายน-พฤษภาคม • ลูกู หว้า้ พัันธุ์์�พื้�นเมืือง ลููกหว้้าพันั ธุ์์�ยักั ษ์์ (พันั ธุ์์�ใหญ่่) และพันั ธุ์ม�์ ะเกี๋๋ย� งแขก เงื่ �อนไขทางกายภาพ แดดจััด 200-550 เมตร จากระดับั น้ำำ��ทะเล ดินิ เหนีียว และดินิ ร่ว่ นปนทราย 25-35 ํ C > 1,000 มิลิ ลิิเมตร/ปีี พืชื ปลูกู ร่่วมกัับป่่า 88

พชื และสตั วเ์ ศรษฐกจิ ส�ำ คัญของจงั หวัดน�่ น. . .ท�งเลอื กและท�งรอด ตาร้างที่�่ B23 ต้นที่นุ ผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ติ มะเกย่๋ งในจงั หวัด้นา่ น 89

กลุ่ม�่ B = พืืชเดิิมของชุุมชนที่�ม่ ีีศักั ยภาพ B24.กระเทีียม ชื่อ�่ พืืช กระเทีียม (Garlic) ชื่�่อวิิทยาศาสตร์์ Allium sativum L. เดืือนที่ป�่ ลูกู /เก็็บเกี่ย่� วผลผลิติ การเพาะปลููกกระเทียี มส่่วนใหญ่่ จะปลููก 2 ช่่วง คืือ • 1. เพาะปลูกู ช่ว่ งเดือื นตุุลาคม-พฤศจิกิ ายน เก็็บเกี่่ย� วเดือื นมกราคม-กุุมภาพัันธ์์ • 2. เพาะปลูกู ช่่วงเดือื นธัันวาคม-มกราคม เก็บ็ เกี่่�ยวเดืือนมีีนาคม-เมษายน พัันธุ์ท์� ี่�น่ ิยิ มปลูกู • พัันธุ์์�ตาแดง พันั ธุ์์�บ้้านโฮ่่ง เงื่ �อนไขทางกายภาพ แดดจััด ≤ 800 เมตร จากระดัับน้ำ��ำ ทะเล ดิินร่ว่ นซุยุ การระบายน้ำ�ำ�ดีี 12-22 ํ C 950 มิลิ ลิิเมตร/ปีี 90

พชื และสัตว์เศรษฐกิจส�ำ คญั ของจงั หวัดน�่ น. . .ท�งเลือกและท�งรอด ตาร้างที่่� B24 ต้นที่นุ ผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ิตกร้ะเที่ย่ มในจงั หวัด้นา่ น 91

กลุ่ม่� B = พืืชเดิมิ ของชุุมชนที่ม่� ีีศักั ยภาพ B25.กฤษณา* ชื่อ่� พืืช กฤษณา (Eaglewood) ชื่อ�่ วิิทยาศาสตร์์ Aquilaria crassna. ช่ว่ งเก็็บเกี่�ย่ วผลผลิิต • เก็บ็ เกี่่ย� วได้้ในปีที ี่่� 11 หน่่วยงาน/บริิษััท ที่ร่� ัับซื้อ้� • โรงกลั่่�นน้ำ��ำ มัันกฤษณาน่า่ น ต.ตาลชุุม อ.เวีียงสา จ.น่า่ น เงื่อ� นไขทางกายภาพ แดดปานกลาง (ร้้อยละ 70) ≤ 1,000 เมตร จากระดับั น้ำำ��ทะเล ดิินทราย หรืือดินิ ที่่�มีีความเป็น็ ด่่างสููง 25-37 ํ C ≥ 1,000 มิิลลิิเมตร/ปีี พืชื ปลููกร่ว่ มกัับป่่า 92

พชื และสตั ว์เศรษฐกิจส�ำ คัญของจงั หวัดน�่ น. . .ท�งเลือกและท�งรอด ตาร้างที่�่ B25 ต้นที่นุ ผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ิตกฤษัณาในจังหวดั ้นา่ น 93

กลุ่ม�่ B = พืืชเดิิมของชุุมชนที่�ม่ ีีศักั ยภาพ ชื่�่อพืชื B26.สัั ก* ชื่�อ่ วิทิ ยาศาสตร์์ ช่่วงเก็บ็ เกี่�่ยวผลผลิิต สััก (Teak) พันั ธุ์�์ที่่�นิยิ มปลูกู Tectona grandis L.f. • สามารถตััดต้น้ ได้้ในปีที ี่่� 11 และปีีที่่� 15 • พันั ธุ์์�สักั ทอง เงื่ �อนไขทางกายภาพ แดดจััด ≤ 700 เมตร จากระดัับน้ำ��ำ ทะเล ดินิ ร่่วนปนทราย 25-35 ํ C 1,500-1,600 มิิลลิิเมตร/ปีี พืืชปลููกร่ว่ มกับั ป่า่ 94

ตาร้างที �่่ B26 ต้นที ุ่นผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ ิ่ตสักใน ัจงห ัวด้ ่นาน พชื และสัตวเ์ ศรษฐกจิ ส�ำ คัญของจงั หวดั น�่ น. . .ท�งเลอื กและท�งรอด 95

กลุ่ม่� B = พืืชเดิิมของชุุมชนที่�่มีีศัักยภาพ ชื่อ่� พืชื B27.กระถิินเทพา* ชื่�่อวิิทยาศาสตร์์ ช่ว่ งเก็็บเกี่�่ยวผลผลิติ กระถิินเทพา (Mangium) Acacia mangium Willd. • สามารถตัดั ต้้นขายได้ต้ ั้้�งแต่อ่ ายุุ 2-5 ปีี ขึ้้น� ไป • ควรปลูกู ในช่่วงฤดููฝน ช่ว่ งเดืือนพฤษภาคม-ตุุลาคม เงื่ �อนไขทางกายภาพ แดดจัดั -แดดปานกลาง ≤ 800 เมตร จากระดัับน้ำ��ำ ทะเล ทนต่อ่ สภาพดิิน ที่่ม� ีีความเป็็นกรด ดิินเค็ม็ เช่น่ ดิินลููกรังั ดิินทราย 22-34 ํ C > 1,000 มิลิ ลิิเมตร/ปีี พืชื ปลูกู ร่ว่ มกัับป่า่ 96

พืชและสตั ว์เศรษฐกิจสำ�คัญของจงั หวดั น่�น. . .ท�งเลอื กและท�งรอด ตาร้างที่่� B27 ต้นทีุ่นผลุ่ตอบแที่นการ้ผลุ่ิตกร้ะถนิ เที่พืาในจังหวดั ้น่าน 97