4-1 ใบความรู้ท่ี 4 วชิ า เครื่องมือวดั ไฟฟ้าและอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (2104-2204) ระดับช้ัน ปวช. 1 หน่วยที่ 4 ช่ือหน่วย การใชเ้ ครื่องมือวดั ไฟฟ้าและอิเลก็ ทรอนิกส์อ่ืนๆ สอนสัปดาห์ท่ี 9 ช่ือเรื่อง การใชเ้ ครื่องมือวดั ไฟฟ้าและอิเลก็ ทรอนิกส์อื่นๆ ครูผู้สอน นางชลิดา สิงหป์ ้อง เนื้อหาในบทเรียน 4.1. งานวดั ดว้ ยดิจิตอลมลั ติมิเตอร์ 4.2. งานวดั ดว้ ยอาร์แอลชีดิจิตอลมิเตอร์ 4.3. งานวดั ดว้ ยเครื่องวดั กาลงั งาน บทนา 4.1. งานวดั ด้วยดจิ ติ อล มัลตมิ เิ ตอร์ (Digital Multimeter) จะมีหนา้ ท่ีในการวดั เหมือนกบั มลั ติมิเตอร์ทุกประการหรือมากกวา่ สามารถทาการวดั แรงดนั ไฟฟ้ากระแสตรง (DC Voltage) , คา่ แรงดนั ไฟฟ้ากระแสสลบั ( AC Voltage) , วดั ค่า กระแสไฟฟ้าไฟตรง (DC Current) , คา่ ความตา้ นทาน (Resistance) , ความถี่ (Frequency) ค่าคาปาชิแตน้ ช์ (Capacitance) , ค่าอตั ราขยายกระแส (hfe) , ตรวจสอบไดโอด (Diode) , ทดสอบ ความถ่ียา่ นเสียงแบบต่อเน่ือง และอื่นๆ ทาการบนั ทึกคา่ ที่ทาการวดั ไวไ้ ด้ 4.2. งานวัดด้วย อาร์แอลชี ดจิ ติ อลมิเตอร์ (RLC Digital Meter) เป็นเคร่ืองมือวดั ท่ีควบคมุ การทางานดว้ ยไมโครโปรเซสเซอร์ สาหรับวดั คา่ ตวั เหนี่ยวนา ตวั เก็บประจุและตวั ตา้ นทาน ใชง้ านไดง้ า่ ยนอกจากใชโ้ หมดการวดั แบบขนานแลว้ ยงั สามารกใช้ วดั ในโหมดอนั ดบั ได้ เครื่องมือวดั น้ีสามารถวดั ค่าไดโ้ ดยตรง และถกู ตอ้ งกบั ตวั เหน่ียวนา ตวั เก็บประจุและตวั ตา้ นทาน ดว้ ยความถ่ีทดสอบ 4.3. งานวดั ด้วยเครื่องวดั กาลงั งาน (Wattmeter) เป็นเครื่องมือวดั กาลงั งานไฟฟ้า ในการคานวณหาค่ากาลงั งานสามารถหาไดจ้ ากผลคูณ กระแสไฟฟ้า คูณกบั คา่ ของแรงดนั ไฟฟ้า เพราะฉะน้นั เม่ือทาการใชว้ ตั ตม์ ิเตอร์ จะสังเกตเห็นวา่ วตั ตม์ ิเตอร์จะมีข้วั ต่อสาหรับวดั แรงดนั ไฟฟ้า และกระแสไฟฟ้าในตวั เดียวกนั เพอื่ ทาการตรวจสอบ ท้งั แรงดนั ไฟฟ้าและกระแสไฟฟ้าท่ีไหลผา่ นตวั เคร่ืองมือวดั เพอื่ ใหไ้ ดค้ ่ากาลงั ไฟฟ้า
4-2 ใบความรู้ท่ี 4 วิชา เครื่องมือวดั ไฟฟ้าและอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (2104-2204) ระดับช้ัน ปวช.1 หน่วยท่ี 4 ชื่อหน่วย การใชเ้ คร่ืองมือวดั ไฟฟ้า และอิเลก็ ทรอนิกส์อ่ืนๆ สอนสัปดาห์ท่ี 9 ช่ือเรื่อง การใชเ้ คร่ืองมือวดั ไฟฟ้าและอิเลก็ ทรอนิกส์อื่นๆ ครูผ้สู อน นางชลิดา สิงห์ป้อง 4.1. งานวดั ด้วยดิจติ อลมลั ติมเิ ตอร์ (Digital Multimeter) ดิจิตอลมลั ติมิเตอร์ เป็นเครื่องมือวดั ทางไฟฟ้าท่ีสามารถวดั ค่าไดเ้ หมือนกบั มลั ติมิเตอร์ แบบเขม็ ช้ี (Analog Multimeter) แต่ดิจิตอลมลั ติมิเตอร์มีขอ้ ดีคือ อ่านค่าออกมาเป็นตวั เลขไมต่ อ้ ง อ่านค่าจากสเกลเหมือนมลั ติมิเตอร์แบบอะนาลอก ทาให้สะดวกในการใชง้ าน รูปท่ี 4.1 ดิจิตอลมลั ติมิเตอร์แบบตา่ งๆ
4-3 ส่วนประกอบของดิจติ อลมลั ตมิ ิเตอร์ 17 2 36 5 4 รูปที่ 4.2 แสดงส่วนประกอบของดิจิตอลมลั ติมิเตอร์ (DT-830D DIGITAL MULTIMETER) หมายเลข 1 หนา้ ปัดแสดงผลการวดั คา่ จะเป็นจอแอลชีดี หมายเลข 2 สวิตชเ์ ลือกยา่ นวดั (Switch Selector Range) สามารถหมุนไดร้ อบตวั เลือกยา่ นวดั ที่ ตอ้ งการใช้ หมายเลข 3 ข้วั เสียบทรานซิสเตอร์ ใชส้ าหรับเสียบตวั ทรานซิสเตอร์ เพื่อการวดั ขยายกระแสของ ทรานซิสเตอร์ หมายเลข 4 ข้วั ต่อสายวดั สีดา (COM) เป็นข้วั ต่อสายวดั ข้วั พ้นื ฐานเพ่ือเป็นขาร่วมในการใชง้ านวดั ปริมาณไฟฟ้าตา่ งๆ
หมายเลข 5 4-4 หมายเลข 6 ข้วั ต่อสายวดั สีแดง เพื่อการวดั คา่ กระแส , แรงดนั , ความตา้ นทาน จะมี 2 จุด ยา่ นวดั หมายเลข 7 ไฟฟ้าปกติ และยา่ นวดั กระแสไฟฟ้าสูง ยา่ นวดั สาหรับวดั อตั ราขยายของทรานซิสเตอร์ เลือกตาแหน่งปิ ด-เปิ ดใชง้ านเครื่องมือวดั วิธีการใช้ดิจิตอลมลั ตมิ ิเตอร์ การวัดแรงดันไฟฟ้ากระแสตรง ตอ้ งปฏิบตั ิดงั น้ีคอื 1. สายวดั สีดาเสียบเขา้ ท่ีข้วั ต่อ COM สายวดั สีแดงเสียบเขา้ ที่ข้วั ตอ่ V/A/Ω ใชเ้ ป็นสายวดั คา่ แรงดนั ไฟฟ้ากระแสตรง 2. ปรับสวิตชเ์ ลือกยา่ นวดั ไปยา่ นวดั ของ DCV ในตาแหน่งคา่ ที่เหมาะสม หากไม่ทราบคา่ แรงดนั ไฟฟ้ากระแสตรงให้ต้งั สูงๆไวก้ ่อนเสมอ เมื่อวดั ค่าแลว้ จึงลดลงมาในตาแหน่งยา่ นวดั ที่ เหมาะสม 3. การวดั แรงดนั ไฟฟ้ากระแสตรง ตอ้ งนามลั ติมิเตอร์ไปตอ่ ขนานกบั วงจร หรือ แหล่งจ่ายไฟ หากวดั คา่ แลว้ มีเครื่องหมายลบ (-) แสดงข้ึนมาที่หนา้ จอ LCD แสดงวา่ การต่อข้วั สายวดั ผิดสลบั ตาแหน่งใหท้ าการสลบั ใหมใ่ หถ้ กู ตอ้ ง การวดั แรงดนั ไฟฟ้ากระแสสลบั ตอ้ งปฏิบตั ิดงั น้ีคอื 1. สายสีดาเสียบเขา้ ที่ข้วั ต่อ COM สายวดั สีแดงเสียบเขา้ ที่ข้วั ตอ่ V/A/Ω ใชเ้ ป็นสายวดั ไฟฟ้ากระแสสลบั 2. ปรับสวิตชเ์ ลือกยา่ นวดั ไปยา่ นวดั ของ ACV ในตาแหน่งค่าที่เหมาะสม หากไม่ทราบคา่ แรงดนั ไฟฟ้ากระแสตรงใหต้ ้งั สูงๆไวก้ ่อนเสมอ เมื่อวดั ค่าแลว้ จึงลดลงมาในตาแหน่งยา่ นวดั ท่ี เหมาะสม 3. การวดั แรงดนั ไฟฟ้ากระแสสลบั ตอ้ งนามลั ติมิเตอร์ไปต่อขนานกบั วงจร หรือ แหลง่ จ่ายไฟ หากวดั คา่ แลว้ ไมต่ อ้ งคานึงถึงข้วั การวดั กระแสไฟของไฟฟ้ากระแสตรง ตอ้ งปฏิบตั ิดงั น้ี คือ 1. สายวดั สีดาเสียบเขา้ ท่ีข้วั ต่อ COM สายวดั สีแดงเสียบเขา้ ที่ข้วั ต่อ V/A/Ω ใชเ้ ป็นสายวดั คา่ กระแสไฟของไฟฟ้ากระแสตรง 2. ปรับสวติ ชเ์ ลือกยา่ นวดั ไปยา่ นวดั ของ DCA ในตาแหน่งคา่ ที่เหมาะสม หากไมท่ ราบคา่ กระแสไฟของไฟฟ้ากระแสตรงให้ต้งั สูงๆไวก้ ่อนเสมอ เม่ือวดั คา่ แลว้ จึงลดลงมาในตาแหน่ง ยา่ นวดั ท่ีเหมาะสม
4-5 3. การวดั กระแสไฟของไฟฟ้ากระแสตรง ตอ้ งนามลั ติมิเตอร์ไปต่ออนั ดบั กบั วงจร หรือ แหล่งจ่ายไฟ หากวดั คา่ แลว้ มีเครื่องหมายลบ (-) แสดงข้ึนมาที่หนา้ จอ LCD แสดงวา่ การตอ่ ข้วั สายวดั ผิดสลบั ตาแหน่งใหท้ าการสลบั ใหม่ใหถ้ กู ตอ้ ง การวดั ความต้านทาน ตอ้ งปฏิบตั ิดงั น้ี คอื 1. สายวดั สีดาเสียบเขา้ ที่ข้วั ต่อ COM สายวดั สีแดงเสียบเขา้ ท่ีข้วั ตอ่ V/A/Ω ใชเ้ ป็นสายวดั ค่าความตา้ นทาน 2. ปรับสวิตชเ์ ลือกยา่ นวดั ไปยา่ นวดั ของโอห์ม (Ohms Range) ในตาแหน่งคา่ ที่เหมาะสม หากขณะวดั ค่าแลว้ จอแสดงผลยงั ไม่แสดงคา่ ใหป้ รับยา่ นวดั ใหมจ่ นกวา่ จอ LCD แสดงผลออกมา คา่ ความตา้ นทานออกมา 3. ก่อนการวดั ค่าความตา้ นทานในวงจร ตอ้ งมนั่ ใจวา่ ไม่มีแรงดนั ไฟฟ้าจ่ายอยใู่ นวงจรและ ทาการคายประจุของตวั เกบ็ ประจุหมดแลว้ การต่อวดั ความตา้ นทานจะต่อขนาน หรือคร่อม ตวั ตา้ นทาน การวัดความถ่ี ตอ้ งปฏิบตั ิดงั น้ี คือ ดิจิตอลมลั ติมิเตอร์บางรุ่นสามารถวดั คา่ ความถี่จากเครื่องกาเนิดสัญญาณ หรือวงจร กาเนิดความถ่ีได้ การวดั ความถ่ี ปฏิบตั ิดงั น้ี 1. สายวดั สีดาเสียบเขา้ ท่ีข้วั ต่อ COM สายวดั สีแดงเสียบเขา้ ท่ีข้วั ต่อ V/A/Ω ใชเ้ ป็นสายวดั คา่ ความถ่ี 2. ปรับสวิตชเ์ ลือกยา่ นวดั ไปยา่ นวดั ของ ความถี่ ในตาแหน่งค่าท่ีเหมาะสม 3. นาสายวดั ท้งั สองเส้นไปวดั คร่อมข้วั หรือตาแหน่งที่ตอ้ งการวดั ความถี่ของสญั ญาณ โดยไม่ตอ้ งคานึงถึงข้วั บวกหรือลบของเคร่ืองมือวดั และสามารถอ่านค่าความถ่ีจากจอแสดงผล การบารุงรักษาดจิ ิตอลมลั ติมิเตอร์ 1. การวดั ปริมาณไฟฟ้าต่างๆ ที่ไม่ทราบคา่ ควรต้งั ยา่ นการวดั สูงๆ ไวก้ ่อน แลว้ จึง ปรับแตง่ ลงมาใหเ้ หมาะสม 2. ในการวดั ค่าความตา้ นทาน ตอ้ งไม่จ่ายไฟเขา้ ในวงจร เพราะจะทาใหเ้ คร่ืองมือวดั เสียหายได้ 3. เมื่อแบตเตอรี่ในเครื่องมือวดั อ่อนลง ซ่ึงจะแสดงผลทางจอออกมาเป็นสัญลกั ษณ์ แบตเตอร่ีใหท้ ราบควรปิ ดเครื่องมือวดั ก่อน และถอดสายวดั ออกดว้ ย จึงทาการเปล่ียนแบตเตอร่ี ใหม่
4-6 4. เม่ือพกั การใชง้ านเครื่องมือวดั เป็นเวลานาน ควรปรับสวิตชเ์ ลือกไปที่ตาแหน่งปิ ด (OFF) ก่อนเพ่ือเป็นการตดั วงจรภายในเคร่ืองมือวดั ออก 5. ในกรณีเกิดการผิดพลาดในการเลือกยา่ นวดั ผดิ ควรตรวจสอบฟิ วส์ท่ีอยู่ภายใน เคร่ืองมือวดั ก่อนวา่ ขาดหรือไม่ ถา้ ขาดใหท้ าการเปล่ียนใหม่ 4.2. งานวัดด้วย อาร์ แอลชี ดิจติ อลมิเตอร์ (RLC Digital Meter) เคร่ืองมือวดั RLC แบบดิจิตอล จะนาไปวดั ค่าอปุ กรณ์ตวั ตา้ นทาน (R) , ตวั เหน่ียวนา (L) , และตวั เก็บประจุ (C) เพอ่ื วดั คา่ ปริมาณค่าความตา้ นทาน (Resistance) , ความจุ (Capacitance) , ความเหนี่ยวนา (Inductance) นอกจากน้ียงั สามารถวดั ค่าอิมพแี ดนซ์ (Impedance) ในวงจร เป็นตน้ รูปท่ี 4.3 แสดงลกั ษณะทว่ั ไปของ เครื่องมือวดั RLCดิจิตอล มิเตอร์ (UNIVERSAL LCR METER BK PRECISION รุ่น 878)
4-7 วิธีการใช้งาน เครื่องมือวัด RLC ดิจิตอล มิเตอร์ ตารางท่ี 4.1 การวดั คา่ ความตา้ นทาน ตอ้ งปฏิบตั ิดงั น้ี ข้นั ตอนที่ ป่ ุมปรับ ตาแหน่งที่เลือก R 1 FUNCTION AUTO 2 CIRCUIT MODE AUTO OFF 3 RANGE 120Hz หรือ 1kHz 4 DC BIAS 5 TEST FREQUENCY ตารางที่ 4.2 การวดั ค่าความจุ ตอ้ งปฏิบตั ิดงั น้ี ข้นั ตอนที่ ป่ มุ ปรับ ตาแหน่งท่ีเลือก C 1 FUNCTION AUTO 2 CIRCUIT MODE AUTO OFF 3 RANGE 120Hz หรือ 1kHz 4 DC BIAS 5 TEST FREQUENCY ตารางท่ี 4.3 การวดั ค่าความเหน่ียวนา ตอ้ งปฏิบตั ิดงั น้ี ข้นั ตอนท่ี ป่ มุ ปรับ ตาแหน่งทเ่ี ลือก L 1 FUNCTION AUTO 2 CIRCUIT MODE AUTO OFF 3 RANGE 120Hz หรือ 1kHz 4 DC BIAS 5 TEST FREQUENCY การบารุงรักษาเครื่องมือวดั อาร์แอลชี ดิจติ อลมิเตอร์ (RLC Digital Meter) 1. ก่อนใชง้ านเครื่องมือวดั ควรศึกษาคู่มือการใชง้ านอยา่ งละเอียดก่อน 2. ไม่ควรวางเครื่องมือวดั ไวใ้ นท่ีถกู แสงแดดโดยตรง หรือที่มีความช้ืนจะทาให้เคร่ืองเสียได้ 3. ระมดั ระวงั จอแสดงผลอยา่ ใหไ้ ดร้ ับการกระทบกระเทือนมาก อาจจะทาใหเ้ สียหายได้ 4. ไม่ควรใหเ้ ครื่องมือวดั ไดร้ ับการกระทบกระเทือนอยา่ งรุนแรง เพราะจะทาใหเ้ ครื่องมือวดั เสียหายได้
4-8 5. เมื่อแบตเตอรี่ในเคร่ืองมือวดั อ่อนลง ซ่ึงจะแสดงผลทางจอออกมาเป็นสัญลกั ษณ์ แบตเตอร่ี ใหท้ ราบควรปิ ดเครื่องมือวดั ก่อน และถอดสายวดั ออกดว้ ย จึงทาการเปล่ียนแบตเตอรี่ใหม่ 6. เมื่อพกั การใชง้ านเครื่องมือวดั เป็นเวลานาน ควรปรับสวิตชป์ ิ ด (OFF) ก่อน 4.3. งานวัดด้วยเคร่ืองวดั กาลังไฟฟ้า วัตต์มเิ ตอร์ (Wattmeter) เป็นเครื่องมือวดั กาลงั งานไฟฟ้า ในการคานวณหาค่ากาลงั งานสามารถหาไดจ้ ากผลคูณ กระแสไฟฟ้า คณู กบั ค่าของแรงดนั ไฟฟ้า เพราะฉะน้นั เมื่อทาการใชว้ ตั ตม์ ิเตอร์ จะสังเกตเห็นวา่ วตั ตม์ ิเตอร์จะมีข้วั ต่อสาหรับวดั แรงดนั ไฟฟ้า และกระแสไฟฟ้าในตวั เดียวกนั เพอ่ื ทาการตรวจสอบท้งั แรงดนั ไฟฟ้า และกระแสไฟฟ้าท่ีไหลผา่ นตวั เครื่องมือวดั เพ่ือใหไ้ ดค้ า่ กาลงั ไฟฟ้า การวัดและการอ่านค่ากาลงั ไฟฟ้า การต่อใชง้ านวตั ตม์ ิเตอร์ ตอ้ งระมดั ระวงั ในการต่อโดยตอ้ งไมใ่ หก้ ระแสไฟฟ้าไหลผา่ น และตอ้ งไมใ่ หแ้ รงดนั ไฟฟ้าที่ป้อนเขา้ ขดลวดเคล่ือนที่มากเกิน กวา่ พิกดั ของวตั ตม์ ิเตอร์ท่ีบอกไว้ ดงั น้นั ก่อนการตอ่ วตั ตม์ ิเตอร์เขา้ วงจร จึงควรตรวจสอบท้งั แรงดนั ไฟฟ้า และกระแสไฟฟ้าของ วงจรก่อนเสมอ เพอื่ ป้องกนั การชารุดเสียหายของวตั ตม์ ิเตอร์ วตั ตม์ ิเตอร์ที่ถูกสร้างข้นึ มาใชง้ าน จริง และสัญลกั ษณ์ แสดงดงั รูปท่ี 4.4 รูปท่ี 4.4 แสดงรูปร่าง และสัญลกั ษณ์ของวตั ตม์ ิเตอร์ จากรูปที่ 4.4 แสดงลกั ษณะทว่ั ไปและสญั ลกั ษณ์ของวตั ตม์ ิเตอร์ที่สร้างข้นึ มาใชง้ านจริง เป็นวตั ตม์ ิเตอร์ของ YOKOGAWA รุ่น 2041 เป็นวตั ตม์ ิเตอร์ชนิดเฟสเดียว (Single Phase Wattmeter) ถกู สร้างข้ึนมาใหส้ ามารถวดั แรงดนั ไฟฟ้าและกระแสไฟฟ้าได้ 2 ยา่ น คือ วดั กระแสไฟฟ้าได้ 0.2A และ 1A วดั แรงดนั ไฟฟ้าได้ 120V และ 240V อีกแบบหน่ึงวดั กระแส ได้ 1A และ 5A วดั แรงดนั ไฟได้ 120V และ 240V
4-9 การอา่ นค่ากาลงั ไฟฟ้าจากวตั ตม์ ิเตอร์ที่ถกู ตอ้ ง โดยตอ้ งอ่านค่าจากหนา้ ปัดสเกลใน ตาแหน่งที่เขม็ มิเตอร์ช้ีคา่ นามาคณู ร่วมกบั คา่ ตวั คณู ในตารางที่แนบติดมากบั ตวั วตั ตม์ ิเตอร์ ซ่ึง ข้นึ อยกู่ บั ค่าแรงดนั ไฟฟ้าและ คา่ กระแสไฟฟ้าของข้วั ที่ต่อวดั จากวตั ตม์ ิเตอร์ ค่าที่คานวณไดจ้ ึงจะ เป็นค่ากาลงั ไฟฟ้าท่ีวดั ไดจ้ ริงจากอุปกรณ์หรือวงจรที่ทาการวดั ตารางแสดงคา่ ต้งั วดั และค่าคูณของ วตั ตม์ ิเตอร์แสดงไวใ้ นตารางท่ี 4.3 และ ตารางท่ี 4.4 ตารางท่ี 4.3 120V 240V ยา่ นแรงดนั ไฟฟ้า คา่ ตวั คูณ ยา่ นกระแสไฟฟ้า 0.2A 0.2 0.4 1A 12 ตารางที่ 4.4 120V 240V ยา่ นแรงดนั ไฟฟ้า คา่ ตวั คณู ยา่ นกระแสไฟฟ้า 1A 12 5A 5 10 การตอ่ วตั ตม์ ิเตอร์ของ YOKOGAWA รุ่น 2041 เพือ่ วดั กาลงั ไฟฟ้าในวงจรตอ้ งต่อวงจรให้ ถูกตอ้ งแสดงในรูปท่ี 4.5
4-10 +-_ A A V V +_ V V W รูปที่ 4.5 การต่อใชง้ านวตั ตม์ ิเตอร์ของ YOKOGAWA รุ่น 2041 การอ่านค่ากาลงั ไฟฟ้าจากวตั ตม์ ิเตอร์ของ YOKOGAWA รุ่น 2041 หาไดด้ งั น้ี จากสูตร กาลงั ไฟฟ้าท่ีวดั ได้ = ตวั เลขที่อ่านได(้ W) × ค่าตวั คูณ (หมายเหตุ คา่ ตวั คูณ ใหด้ ูจากตารางท่ี 4.3 และ ตารางท่ี 4.4) ยกตวั อยา่ ง เช่น ตอ่ วตั ตม์ ิเตอร์ใชง้ านท่ีข้วั แรงดนั 240V และข้วั กระแส 1A เม่ือวดั ค่าเขม็ ช้ีค่าที่ ตวั เลข 85 ค่ากาลงั ไฟฟ้าจริงมีคา่ เทา่ ไร จากสูตร กาลงั ไฟฟ้าที่วดั ได้ = ตวั เลขที่อ่านได(้ W) × ค่าตวั คูณ แทนคา่ กาลงั ไฟฟ้าที่วดั ได้ = 85W × 2 = 170W เป็นตน้ วัตต์อาวร์มเิ ตอร์ (Watthour Meter) เป็นมิเตอร์ที่งานดว้ ยการเหน่ียวนาไฟฟ้า ถกู สร้าง ข้นึ มาใหใ้ ชง้ านเป็นมิเตอร์วดั การใชพ้ ลงั งานไฟฟ้าในบา้ นเรือน ในโรงงานอุตสาหกรรมและในท่ี ต่างๆ ที่ตอ้ งใชไ้ ฟฟ้าในการทางาน โดยวดั พลงั งานไฟฟ้าออกมาเป็ นกิโลวตั ตช์ วั่ โมง หรือกิโลวตั ต์ อาวร์ (Kilowatthours : kWh) ลกั ษณะทว่ั ไปแสดงดงั รูปท่ี 4.6
4-11 รูปที่4.6 วตั ตอ์ าวร์มิเตอร์ (Watthour Meter) ( Pansak.50megs.com) หลกั การทางานของวตั ตอ์ าวร์มิเตอร์ เหมือนกบั เคร่ืองมือวดั ท่ีวดั กาลงั ไฟฟ้าที่ใชห้ ลกั การ เหนี่ยวนาไฟฟ้า เช่น วตั ตม์ ิเตอร์ มีส่วนประกอบเหมือนกนั คอื ประกอบดว้ ยขดลวดกระแส และ ขดลวดแรงดนั แต่มีส่วนท่ีแตกต่างกนั คอื ส่วนท่ีแสดงคา่ การวดั ปริมาณไฟฟ้า ของวตั ตม์ ิเตอร์แสดง ค่าออกมาในลกั ษณะการบ่ายเบนของเขม็ ช้ีคา่ บนสเกล ส่วนของวตั ตอ์ าวร์มิเตอร์แสดงคา่ ออกมาโดย ใชแ้ ม่เหลก็ หน่วงการเคลื่อนท่ีของจานหมนุ และใชช้ ุดเฟื องไปขบั เขม็ ช้ีใหแ้ สดงค่าออกมาบนสเกล หรืออาจใชช้ ุดเฟื องไปขบั ชุดตวั เลขใหแ้ สดงค่าออกมา โครงสร้างของชุดใหก้ าเนิดสนามแม่เหลก็ และ จานหมนุ ของวตั ตอ์ าวร์มิเตอร์ แสดงในรูปที่ 4.7
4-12 220 รูปที่ 4.7 โครงสร้างของชุดใหก้ าเนิดสนามแม่เหลก็ และจานหมุนของวตั ตอ์ าวร์มิเตอร์ ในรูปท่ี 4.7 แสดงชุดกาเนิดสนามแมเ่ หลก็ และจานหมุนของวตั ตอ์ าวร์มิเตอร์ โครงสร้าง ประกอบดว้ ย ขดลวดกระแสตอ่ อนุกรมกบั วงจร และขดลวดแรงดนั ตอ่ แบบขนานกบั วงจรขดลวด ท้งั 2 ชุดถกู พบั ไวบ้ นโครงโลหะที่ออกแบบมาโดยเฉพาะ เกิดเป็นวงจรแมเ่ หลก็ 2 ชุดแผน่ จาน อะลมู ิเนียมกลมแบนถกู วางอยใู่ นช่องว่างของสนามแม่เหลก็ ขดลวดกระแสและขดลวดแรงดนั เกิด กระแสวน (Eddy Current) ในแผน่ จานอะลูมิเนียม แรงตา้ นของกระแสไหลวนและสนามแมเ่ หลก็ ของขดลวดแรงดนั ทาใหเ้ กิดแรงผลกั ข้นึ บนแผน่ จานอะลูมิเนียม แผน่ จานอะลมู ิเนียมจึงหมุน แรง ท่ีเกิดข้นึ เป็นสดั ส่วนระหวา่ งความเขม้ ของสนามแมเ่ หลก็ ของขดลวดแรงดนั และกระแสไหลวนใน จานแผน่ อะลูมิเนียม ซ่ึงจะข้ึนอยกู่ บั จานวนรอบของขดลวดที่พนั จานวนรอบของการหมุนแผน่ จานอะลูมิเนียมข้นึ อยกู่ บั พลงั งานท่ีใชไ้ ปของภาระที่ตอ่ อยใู่ นเวลาที่แตกตา่ งกนั แกนที่ยดึ ติดกบั แผน่ จานอะลูมิเนียมถูกต่อไวก้ บั เฟื อง พ่วงต่อไปยงั เขม็ ช้ีช้ีสเกลออกมาในแต่ละคา่ และถกู ปรับแตง่ ใหอ้ ่านคา่ ออกมาเป็นกิโลวตั ตช์ วั่ โมง (kWh) การตอ่ ใชง้ านวตั ตอ์ าวร์มิเตอร์ แสดงใน รูปที่ 4.8
4-13 KILOWATT HOURS LINE LOAD 220 รูปที่ 4.8 การตอ่ ใชง้ านวตั ตอ์ าวร์มิเตอร์ เคร่ืองมือวัดแคลป์ มิเตอร์ (Clamp meter) เครื่องมือวดั แคลมป์ มิเตอร์ เป็นเคร่ืองมือวดั ท่ีสร้างข้ึนมาเพอ่ื ใชใ้ นการวดั ไฟฟ้า กระแสสลบั ท้งั โวลตม์ ิเตอร์และแอมมิเตอร์ ลกั ษณะการใชเ้ คร่ืองมือวดั แคลมป์ มิเตอร์แตกตา่ งไป จากโวลต์ และแอมมิเตอร์ทว่ั ไป โดยมีส่วนตอนปลายของเคร่ืองมือวดั มีลกั ษณะเป็นแคลมป์ นาไป เกี่ยวคลอ้ งกบั สายไฟฟ้าตาแหน่งที่จะวดั ค่า โดยไมต่ อ้ งตดั วงจรออกเพอื่ นาแอมมิเตอร์ไปตอ่ อนั ดับ ลกั ษณะรูปร่างของเครื่องมือวดั แคลป์ มิเตอร์แสดงดงั รูปท่ี 4.9 รูปท่ี 4.9 แสดงลกั ษณะทวั่ ไปของแคลป์ มิเตอร์ (แคลป์ มิเตอร์ของ YOKOGAWA DIGITAL CLAMP-ON TESTOR รุ่น 2343 01 CE)
4-14 ส่วนประกอบของแคลป์ ท่ีอย่ตู อนปลายของแคลมป์ มิเตอร์ถกู เรียกวา่ แกนแยกหรือ สปลิตคอร์ (Split Core) ตอนปลายสามารถแยกตวั ออกจากกนั ได้ โครงสร้างของสปลิตคอร์ทามา จากเหลก็ ออ่ นและทาหนา้ ที่เป็นขดลวดปฐมภมู ิ (Primary Wire) ของหมอ้ แปลง ตอนลา่ งของ สปลิตคอร์มีลวดพนั อยชู่ ุดหน่ึงทาหนา้ ที่เป็นขดลวดทุติยภูมิ (Secondary Wire) ของหมอ้ แปลง ซ่อนอยภู่ ายในส่วนของแคลมป์ ของเคร่ืองมือวดั โดยการหลกั การทางาน ใชห้ ลกั การเหน่ียวนาของ สนามแมเ่ หลก็ จากขดลวดปฐมภูมิไปยงั ขดลวดทุติยภูมิ ซ่ึงจะทาใหเ้ กิดแรงเคลื่อนไฟฟ้าชกั นา และ เกิดกระแสไฟฟ้าชกั นาข้ึนส่งตอ่ ไปยงั วงจรและแสดงคา่ ปริมาณไฟฟ้าออกมาซ่ึงจะอยใู่ นรูปบ่ายเขม็ หรือเป็นตวั เลขข้นึ อยกู่ บั ชนิดของเคร่ืองมือวดั การวดั ปริมาณไฟฟ้าดว้ ยเคร่ืองมือวดั แบบแคลมป์ มิเตอร์ ทาไดโ้ ดยการนาส่วนของ แคลมป์ ไปเก่ียวคร่อมกบั สายไฟฟ้าตาแหน่งที่ตอ้ งการวดั ค่า ถา้ สายไฟฟ้าท่ีทาการวดั มีสนามไฟฟ้า สูง เคร่ืองมือวดั ก็จะแสดงค่าปริมาณไฟฟ้าท่ีทาการวดั ออกมาได้ การบารุงรักษาเครื่องมือวัดกาลงั งานไฟฟ้า 1. การวดั คา่ กาลงั ไฟฟ้าในวงจร ควรศึกษาการใชง้ านเครื่องมือวดั ใหเ้ ขา้ ใจเป็นอยา่ งดี 2. ตอ้ งคานึงถึงข้วั การวดั ตามคู่มือของเคร่ืองมือวดั ท่ีนาไปวดั ดว้ ย ถา้ สายวดั ของ เคร่ืองมือวดั ไปวดั ตอ่ ผิดข้วั จะมีผลทาใหค้ ่ากาลงั ท่ีไดผ้ ิดพลาดหรืออาจทาความ เสียหายได้ 3. ในการวดั ตอ้ งคานึงถึงยา่ นวดั ดว้ ย เนื่องจากคา่ ที่ได้จากเขม็ ช้ีตอ้ งนามาคูณกบั ตวั คูณ ซ่ึง ค่าตวั คณู แตล่ ะยา่ นวดั มีคา่ ไม่เท่ากนั 4. ในการปรับยา่ นวดั แตล่ ะคร้ัง ควรนาสายวดั ต่ออกจากจุดวดั ก่อนเสมอ 5. ป้องกนั ไมใ่ หเ้ คร่ืองมือวดั ไดร้ ับการกระทบกระเทือน 6. ในการวดั ตอ้ งระมดั ระวงั อนั ตรายจากไฟฟ้าดูดได้ โดยเฉพาะในการยา่ นวดั กาลงั ท่ีมีคา่ แรงดนั ไฟฟ้าสูงๆ
Search
Read the Text Version
- 1 - 14
Pages: