ภาษาไทย ม.ต้น

ห น า | 51 เมือ่ อา นเรอ่ื งนอ้ี ยางวเิ คราะหก็จะตอ งใหความคิดตดิ ตามประเดน็ ตางๆ ตัวละครในนิทานเรือ่ ง นีม้ ีใครบาง มีลักษณะนิสัยอยางไร ตัวละครแตละตัวไดกระทําสิ่งใดบาง ทําอยางไร ผลของการ กระทําเปนอยางไร ทําไมสัตวทัง้ 4 จึงสาบานรวมกันวาจะไมฆาสัตวและบําเพ็ญตนเปนฤๅษีอยูใ นปา เพราะเหตุใดสัตวทัง้ 4 จึงบริจาคทานไมเหมือนกัน ทําไมพราหมณจึงนํากระตายไปไวบนดวงจันทร เพียงตัวเดียว หากพระอินทรนําสัตวทัง้ 4 ไปไวบนดวงจันทรเราจะเห็นรูปของสัตวทัง้ 4 บนดวง จนั ทรทงั้ หมดหรอื ไม

52 | ห น า เร่ืองท่ี 4 มารยาทในการอาน และนสิ ัยรักการอา น การอานอยางมีมารยาทเปนเรือ่ งทีจ่ ําเปนและสําคัญ เพราะการอานอยางมีมารยาทเปนเรือ่ ง การประพฤติปฏิบัติอยางมีวินัย และรับผิดชอบ รวมทัง้ การมีจิตสํานึกและแสดงถึงความเจริญ ทางดานจติ ใจทค่ี วรยดึ ถือใหเปน นสิ ัย มารยาทในการอาน คําวา มารยาท หมายถึง กิรยิ า วาจาทเ่ี รยี บรอย หรือการกระทําทีด่ ีงาม ผูอ านทีด่ ีตองมีมารยาท ทด่ี ใี นการอา นดงั ตอไปน้ี 1. ไมสง เสยี งดังรบกวนผูอื่น 2. ไมทําลายหนังสือ โดย ขดู ลบ ขดี ทับ หรือฉีกสว นทีต่ องการ 3. เมือ่ คัดลอกเนือ้ หาเพื่ออางอิงในขอเขียนของตน ตองอางอิงแหลงทีม่ าให ถูกตองตามหลักการเขียนอางอิงโดยเฉพาะงานเขียนเชิงวิชาการ 4. เมื่ออานหนังสอื เสร็จแลว ควรเก็บหนังสือไวที่เดิม 5. ไมควรอานเรื่องที่เปนสวนตวั ของผอู ืน่ 6. อานอยางตั้งใจ และมีสมาธิ รวมท้งั ไมท าํ ลายสมาธิผูอ นื่ 7. ไมใ ชสถานทอ่ี านหนงั สอื ทาํ กิจกรรมอยา งอ่ืน เชน นอนหลบั รับประทานอาหาร นสิ ยั รักการอาน การทีบ่ ุคคลใดบุคคลหนึง่ จะมีนิสัยรักการอานไดจะตองไดรับการฝกฝนมาตัง้ แตเด็กๆ แตก็ มิใชวาเมือ่ โตเปนผูใหญแลวจะไมสามารถสรางนิสัยรักการอานได ทัง้ นีเ้ ราจะตองสรางบรรยากาศ สภาพแวดลอ มท่ีเอ้ือใหเดก็ ๆ หนั มาสนใจการอา นดงั น้ี 1. อา นหนงั สอื ทต่ี นเองชอบ จะทําใหอานไดอยางตอเนอ่ื ง และไมเบอ่ื หนา ย 2. ทําตนใหเปนผูใฝร ู 3. การอานจะตองมีสมาธิเพื่อจับใจความของเรื่องที่อานได 4. เรม่ิ อานหนังสอื จากระยะเวลาสนั้ ๆ กอ น แลว คอ ยๆ กาํ หนดเวลาเพิม่ ขึ้น 5. การอานจะตองมีสมาธิเพื่อจับใจความของเรื่องที่อานได 6. จัดตารางเวลาสําหรับการอานหนังสือเปนประจําทุกวันใหเกิดความเคยชินจนเกิดเปน นิสยั รกั การอา น

ห น า | 53  กจิ กรรม บทท่ี 3 การอา น กจิ กรรมท่ี 1 ใหผ เู รยี นตอบคาํ ถามตอไปน้ี 1. การอานในใจมีจุดมุงหมายอยางไร …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ………………………………………………… 2. การอานออกเสียงมีลักษณะอยางไร …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ………………………………………………… 3. จงยกตัวอยางการอานออกเสียงที่เปนทางการมา 5 ตวั อยาง …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ………………………………………………… กจิ กรรมที่ 2 การจับใจความสําคัญ คือการอานอยางไร …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… กิจกรรมที่ 3 สือ่ อิเลก็ ทรอนกิ สช ว ยใหเ กิดการเรียนรตู ลอดชวี ิตไดแกอ ะไรบาง …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………… กิจกรรมท่ี 4 การอานอยางไร จึงจะเรยี กวา เปน การอานวเิ คราะหว จิ ารณ

54 | ห น า …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………… กิจกรรมที่ 5 ผูอานที่ดี ควรมีมารยาทอยางไร …………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………

ห น า | 55 บทท่ี 4 การเขยี น สาระสําคัญ การเขียน เปนทักษะสําคัญหนึ่งในทักษะทัง้ สี่ของรายวิชาภาษาไทย คือการฟง อาน เขียน และพูดการเขียนหนังสือใหไดดีจะเปนพืน้ ฐานในการเรียนรูและการนําเสนอผลการ เรียนรูใ นเรื่องตางๆ ไดดี ทําใหความรูขยายไปอยางกวางขวาง ผูเ รียนจึงควรไดรูจ ักและฝกฝนการ เขียนประเภทตางๆ ผลการเรยี นทค่ี าดหวงั ผเู รยี นสามารถ 1. เลือกใชภาษาในการนําเสนอตามรูปแบบของงานเขียนประเภทรอยแกว และ รอ ยกรอง ไดอยางสรางสรรค 2. ใชแผนภาพความคิด จัดลําดับความคิดกอนการเขียน 3. แตงบทรอยกรอง ประเภทกลอนส่ี กลอนสภุ าพ 4. เขียนบทรอยแกว ประเภทประวตั ติ นเอง อธิบายความ ยอความ ขาว 5. เขียนรายงานการคนควา สามารถอางอิงแหลงความรูไดถูกตอง 6. กรอกแบบรายการตางๆ 7. ปฏิบัติตนเปนผูมีมารยาทในการเขียน และการจดบันทึกอยางสม่ําเสมอ ขอบขา ยเนอ้ื หา เรอ่ื งที่ 1 หลักการเขียน การใชภาษาในการเขียน เร่ืองท่ี 2 หลักการเขียนแผนภาพความคิด เรือ่ งท่ี 3 การเขียนเรียงความและยอความ เรอ่ื งท่ี 4 การเขยี นเพอ่ื การสือ่ สาร เรือ่ งที่ 5 การสรางนิสัยรักการเขียนและการศึกษาคนควา

56 | ห น า เรือ่ งท่ี 1 หลักการเขยี น การใชภาษาในการเขียน หลกั การเขยี น การเขียนเพือ่ สือ่ ความหมายใหผูอ ื่นเขาใจตามตองการนัน้ มีความจําเปนตองระมัดระวังให มากเกีย่ วกับการใชภาษา ควรใชถอยคําที่คนอาน อานแลวเขาใจทันที เขียนดวยลายมือทีช่ ัดเจนอาน งายเปนระเบียบและผูเ ขียนจะตองใชภาษาใหถูกตองตามหลักการเขียน ใชคําใหเหมาะสมกับ กาลเทศะและบุคคลดวย จงึ จะถอื วาผูเขยี นมหี ลักการใชภ าษาไดด มี ีประสิทธภิ าพ การเขยี นมหี ลกั ที่ควรปฏิบัตดิ ังตอไปนี้ 1. เขยี นใหช ดั เจน อานงาย เปน ระเบยี บ 2. เขียนใหถ กู ตอ ง ตรงตามตวั สะกด การนั ต วรรณยกุ ต 3. ใชถ อยคาํ ท่สี ภุ าพ เหมาะสมกับกาลเทศะ และบุคคล 4. ใชภาษาที่งายๆ ส้ันๆ กะทดั รัด สื่อความหมายเขาใจไดดี 5. ใชภ าษาเขียนทด่ี ี ไมควรใชภาษาพูด ภาษาโฆษณาหรือภาษาที่ไมไดมาตรฐาน 6. ควรใชเครื่องหมายวรรคตอนใหถูกตอง เชน เวน วรรค ยอ หนา ฯลฯ 7. เขยี นใหส ะอาด ตัวอยาง ขอความการเขียนชองซายมือมีขอบกพรองอยางไร พรอ มขอ วิจารณ ขอ ความทเ่ี ขียน ขอ วิจารณ 1. ความรักโคถึก 1. เขยี นไมช ดั เจน อานเขาใจยาก ควรเขียน ใหช ดั เจนวา “ความรักเหมือนโคถึก” 2. ชีวิตของฉันมีหมานํา 2. ใชคาํ ไมส ุภาพในภาษาพดู สนุ ขั 3. หมอเดก็ ยังไวใจไมได 3. คําขีดเสนใตเขาใจยาก ควรเปน “หมอคน น้นั ยงั เด็กอยยู ังไวใจไมไ ด 4. คนกนิ กลว ย แขกรอ นจนตาเหลอื ก 4. แบงวรรคไมถูก ควรเปน “คนกนิ กลว ยแขกรอ นจนตาเหลอื ก

ห น า | 57 5. นายมาเปนไขโปงดับอนาถ 5. ใชสํานวนสือ่ มวลชน ควรแกไขเปน \"นายมาถูกยิงถึงแกกรรมแลว\" การใชภาษาในการเขียน การใชภาษาในการเขียน มีหลักการเขยี นดังน้ี 1. เขียนใหอา นงาย และเขาใจงาย 2. เขียนตรงตามตัวสะกด การนั ต วรรณยุกตใ หถูกตอ ง เชน พรามณ เขยี นผดิ ควรเปน พราหมณ โจษจรรย เขยี นผิด ควรเปน โจษจนั อฒั จรรยเขียนผดิ ควรเปน อฒั จนั ทร หนา รกั เขยี นผิด ควรเปน นารัก โนต เขยี นผิด ควรเปน โนต 3. เขยี นใหไ ดใ จความชัดเจน ไมว กวน เขาใจยาก เชน เขามารับประทานขาวเย็น ควรแกเ ปน เขามารับประทานขาวมื้อเย็น ทน่ี เี่ สมอ ที่น่เี สมอ จะทําอะไรก็ทําเสียหมด ควรแกเ ปน จะทําอะไรก็เสียหายหมด คนน้ีมือแขง็ เหลือเกิน ควรแกเ ปน คนน้ีมอื แข็งไมนมุ เลย 4. ใชภาษางายๆ สน้ั กะทดั รัด ไดใ จความ ไมเขียนเยนิ่ เยอ ฟุมเฟอ ยเกินความจําเปน เชน รัฐบาลไดทําความตกลงเรื่องขายขาวกับประเทศในยุโรปแลว (ผิด) รัฐบาลตกลงเรื่องขายขาวกับประเทศในยุโรปแลว (ถกู ) การขัดแยงกันและกันจะนํามาซึ่งการแตกความสามัคคี (ผิด) การขดั แยงกันทําใหแตกความสามัคคี (ถกู ) ชาวนามีการตกลงกันเรื่องราคาขาวกับโรงสีแลว (ผิด) ชาวนาตกลงเรื่องราคาขาวกับโรงสีแลว (ถกู )

58 | ห น า 5. ใชภาษาใหถูกตองตามแบบแผน หลีกเลี่ยงใชคําหรือสํานวนมาปะปนกับ ภาษาตางประเทศหรือภาษาที่ใชในสื่อมวลชน เชน เขามีสไตลในการพดู ที่เอก็ ไซตมาก (ไมด ี) เขามลี ีลาในการพูดสนกุ ต่นื เตนมาก (ดี) เธอไปกรงุ เทพฯ โดยรถทัวรปรับอากาศ (ไมด ี) เธอโดยสารรถประจําทางปรับอากาศไปกรุงเทพฯ (ดี) กิจการคาของเธอเจงเพราะแชรลม (ไมด ี) กิจการคาเธอลมเพราะมีปญหาเงินนอกระบบ (ด)ี 6. ใชถ อ ยคาํ ที่สภุ าพไพเราะ เหมาะสม มคี วามหมายดี หรอื ใชภ าษาเขยี นปนภาษาพดู ฉันถูกหมาขบหลายแผล (ไมด ี) ฉันถูกสุนัขกดั หลายแผล (ดี) หมูที่บานฉันโปรดรําขาวมาก (ไมด )ี หมูที่บานฉันชอบรําขาวมาก (ดี) พี่สาวฉันออกลูกที่โรงพยาบาล (ไมด )ี พสี่ าวฉันคลอดลูกที่โรงพยาบาล (ดี)

ห น า | 59 เร่อื งท่ี 2 หลกั การเขยี นแผนความคดิ แผนภาพความคิด เปนการแสดงความรู ความคิดโดยใชแผนภาพในการนําความรูห รือ ขอเท็จจริงมาจัดเปนระบบ สรางเปนภาพหรือจัดความคิดรวบยอด นําหัวขอเรื่องใดเรือ่ งหนึง่ มาแยก เปนหัวขอยอยและนํามาจัดลําดับเปนแผนภาพ เชน เมือ่ ผูเ รียนอานหนังสือเรือ่ งใดเรือ่ งหนึ่ง หรือฟง เรือ่ งใดเรือ่ งหนึง่ มา ก็นําขอมูลความรูเ รื่องราวตางๆ มาจัดเปนแผนภาพความคิด เราอาจใชภาพ ความคิดในการเตรียมการอาน เตรียมการเขียนใชพัฒนาความรู ในการใหเหตุผล ใชจัดขอบเขตสิ่งท่ี จะตองเขียนหรือใชรวบรวมความรูที่ตองการ แนวคิดเกี่ยวกบั แผนภาพความคิด 1. เราใชแผนภาพความคิด เมือ่ เราพบวาขอมูล ขาวสารตางๆ อยูก ระจัดกระจาย นําขอมูล ตางๆ นั้นมาเชื่อมโยงเปนแผนภาพความคิด ทําใหเกิดความเขาใจเปนความคิดรวบยอด 2. แผนภาพความคิดจะจัดความคิดใหเปนระบบ รวบรวมและจัดลําดับขอเท็จจริง นํามาจัด ใหเ ปน หมวดหมู หรอื ทีเ่ รยี กวา แผนภาพเปน ความคดิ รวบยอดทช่ี ดั เจนจนเกดิ เปน ความรใู หม 3. การนําความคิดหรือขอเท็จจริงมาเขียนเปนแผนภาพ จะทําใหจําเรือ่ งราวตางๆ ไดงายขึน้ ดีกวาการอานตําราหลายๆ เร่ือง เพราะหนังสือบรรยายดวยตัวอักษร แตแผนภาพจัดเรื่องราวเปน เครื่องหมาย หรือเปนภาพ ทําใหจ ําเรอ่ื งราวไดแมน ยาํ ข้นึ 4. แผนภาพความคดิ จะใชภ าษาผังทเี่ ปน สญั ลักษณและคําพูดมาสรา งแผนภาพ ทําใหเกิดการ เรียนรูดวยตนเอง เปนการเรียนโดยยึดผูเ รียนเปนสําคัญ การจัดทําแผนภาพความคิด ผูเรียนจะตอง อาศัยการฟง การพูด การอาน การเขียน และใชความคิดรวบรวมความรู ขอเท็จจริง มาจัดทําแผนภาพ เปน การเสรมิ แรงการเรยี น ทําใหการเรียนรูมีความหมายมากขึ้น รูปแบบของแผนภาพความคิด มี 4 รปู แบบ คือ 1. รูปแบบการจัดกลุม รูปแบบนี้จะยึดความคิดเปนสําคัญ และจัดกลุมตามลําดับความคิด รวบยอด ยอ ยเปนแผนภาพ มักเขยี นเปนแผนภาพกิง่ ตวั อยางเรอื่ งสิง่ แวดลอ ม

60 | ห น า 2. รูปแบบความคิดรวบยอด รูปแบบนี้จะมีความคิดหลักและมีขอเท็จจริงที่จัดแบงเปน ระดับชัน้ มาสนับสนุนความคิดหลัก เชน การกลาวถึงลักษณะการบรรยาย การรวบรวมปญหา การ แกป ญ หา การเปรียบเทียบเปนรูปแบบความคิดรวบยอด ดังตัวอยางตอ ไปน้ี

ห น า | 61 การจัดความคิด

62 | ห น า 3. รูปแบบการจัดลําดับ รูปแบบการจัดลําดับตามเหตุการณ การจัดลําดับตามกาลเวลา การ จัดลําดับการกระทํากอนหลังหรือการจัดลําดับตามกระบวนการ มีการเรมิ่ ตนและการส้นิ สดุ ตัวอยาง แผนภาพเสน ตรงแสดงเหตกุ ารณ แผนภาพเสน โคง แสดงเหตกุ ารณ

ห น า | 63

64 | ห น า 4. รูปแบบวงกลม รปู แบบน้ีเปน ชุดเหตกุ ารณภายใตกระบวนการไมมีจุดเริ่มตน และจุดสิน้ สุดแตเปน เหตกุ ารณท เี่ ปน ลาํ ดบั ตอ เนือ่ งกัน ดงั ตวั อยาง เชน แผนภาพวงกลม

ห น า | 65 ประโยชนของแผนภาพความคิด 1. ชวยบูรณาการความรูเดิมกับความรูใหม 2. ชว ยพฒั นาความคดิ รวบยอดใหช ดั เจนขน้ึ 3. ชวยเนนองคประกอบลําดับของเรื่อง 4. ชวยพัฒนาการอาน การเขียนและการคิด 5. ชว ยวางแผนในการเขยี น และการปรับปรุงการเขียน 6. ชวยวางแผนการสอนของครู โดยการสอนแบบบูรณาการเนื้อหา 7. ชวยในการอภิปราย 8. เปน เครอ่ื งมอื ประเมนิ ผล วิธีการสรางแผนภาพความคิด การสรางแผนภาพความคิด หรือการออกแบบแผนภาพความคิดเปนการสรางสรรคอยางหนึง่ ผูส รางแผนภาพความคิดอาจใชงานศิลปะเขามาชวย โดยวาดภาพประกอบใหแผนภาพความคิด นาสนใจและทําใหเห็นภาพของแผนภาพชัดเจนขึน้ การสรางแผนภาพความคิดจะนํามาใชในการ ทํางานรวมกันรวมคิดรวมทํา รวมกันแลกเปลีย่ นความรูแ ละประสบการณทําใหผูเรียนรูจ ักการ วางแผนงาน การกําหนดงานที่จะตองปฏิบัติ และเรียนรกู ารทาํ งานรว มกับผอู ่ืน ขั้นตอนการสรางแผนภาพความคิด มีดังนี้ 1. กําหนดช่อื เรื่อง หรือความคิดรวบยอดสําคัญ 2. ระดมสมองทีเ่ กีย่ วของกับชือ่ เรือ่ ง หรือ ความคิดรวบยอดสําคัญเปนคําหรือวลีนัน้ ๆ แลว จดบนั ทกึ ไว 3. นําคําหรือวลีทีจ่ ดบันทึกทีเ่ กีย่ วเนือ่ งสัมพันธกันมาจัดกลุม แลวตัง้ ชื่อกลุม คําเปนหัวขอ ยอ ย และเรยี งลาํ ดบั กลุมคาํ 4. ออกแบบแผนภาพความคิด โดยเขียนชื่อเรือ่ งไวกลางหนากระดาษ แลววางชือ่ กลุม คํา หัวขอยอย รอบชือ่ เรือ่ ง นําคําทีส่ นับสนุนวางรอบชือ่ กลุม คํา แลวใชเสนโยงกลุม คําใหเห็น ความสัมพันธ เสนโยงอาจเขียนคําอธิบายได กลุมคําอาจแสดงดวยภาพประกอบ

66 | ห น า ตวั อยางเร่ืองสงิ่ มีชวี ิตในบงึ สรปุ แผนภาพความคิด เปนการแสดงความรู ความคิดโดยใชแผนภาพเปนวิธีการนําความรู หรือ ขอเท็จจริงมาจัดเปนระบบสรางเปนภาพ หรือจัดความคิดรวบยอดนําหัวขอเรื่องใด เรือ่ งหนึง่ มาแยก เปน ขอ ยอย และนาํ มาจดั ลาํ ดบั เปน แผนภาพ

ห น า | 67 รูปแบบแผนภาพความคิด มี 4 รูปแบบ คือ (1) รูปแบบการจัดกลุม (2) รูปแบบความคิดรวบ ยอด (3) รูปแบบการจัดลําดับ (4) รูปแบบวงกลม เรื่องท่ี 3 การเขยี นเรยี งความและยอ ความ การเขียนเรียงความ คือ การนําเอาคํามาประกอบแตงเปนเรือ่ งราวอาจใชวิธีการเขียนหรือการ พูดก็ได การเขียนจดหมาย รายงาน ตอบคําถาม ขาว บทความ ฯลฯ อาศัยเรียงความ เปนพืน้ ฐานทั้งนัน้ ดังนัน้ การเรียงความจึงมีความสําคัญ ชวยใหพูดหรือเขียนในรูปแบบตางๆ ไดดี นอกจากนี้ กอนเรียงความเราตองคนควารวบรวมความรู ความคิดและนํามาจัดเปนระเบียบ จึง เทา กับเปนการฝก สิง่ เหลานี้ใหก ับตนเองไดอ ยา งดีอีกดว ย องคประกอบของเรียงความ การเรียงความเรือ่ งหนึง่ ประกอบดวยสวนสําคัญ 3 สวนคือ สวนนํา สวนเนือ้ เรือ่ งและ สวนทาย หรือสรุป สวนนํา เปนสวนทีแ่ สดงประเด็นหลักหรือจุดประสงคของเรื่อง สวนเนื้อเรือ่ งเปนสวนขยายโครงเรือ่ งทีว่ างเอาไว สวนนีจ้ ะประกอบดวยยอหนา สวนทายเปนการ เนน ย้ําประเด็นหลกั หรอื จดุ ประสงค 1. การเขยี นสว นนาํ ดงั ไดก ลา วแลว วา สว นนาํ เปน สว นทแ่ี สดงประเด็นหลักหรือจุดประสงค ของเรื่อง ดังน้ัน สวนนําจึงเปนการบอกผูอ านถึงเนือ้ หาที่นําเสนอและยังเปนการเราความสนใจให อยากอานเรือ่ งจนจบ การเขียนสวนนําเพือ่ เราความสนใจนัน้ มีหลายวิธี ขึน้ อยูก ับผูเ ขียนจะเลือกตาม ความเหมาะสม อาจนําดวยปญหาเรงดวน หรือหัวขอทีก่ ําหนดเปนเรือ่ งทีน่ าสนใจ การเลาเรือ่ งทีจ่ ะ เขียน การยกคําพูดขอความ หรือสุภาษิตทีน่ าสนใจ บทรอยกรอง การอธิบายความเปนมาของเรื่อง การบอกจุดประสงคของการเขียนการใหคําจํากัดความของคําสําคัญของเรือ่ งที่จะเขียน แรงบันดาลใจ ฯลฯ ดังตัวอยาง เชน 1.1 นาํ ดว ยปญหาเรง ดว น หรือหัวขอ ท่กี ําลังเปน เรือ่ งทนี่ า สนใจ เด๋ียวน้ีไมวาจะเดินไปทางไหน จะพบกลุม สนทนากลุม ยอยๆ วิสัชณากันดวยเรือ่ ง “วิสามัญฆาตกรรม” ในคดยี าเสพตดิ บางก็วาเปนความชอบธรรม บา งก็วา รุนแรงเกินเหตุ หลายคนจึง ตั้งคําถามวา ถาไมท าํ วสิ ามญั ฆาตกรรมกรณียาเสพติด แลวจะใชวิธีการชอบธรรมอันใดทีจ่ ะลางบาง ผูคาหรอื บอนทาํ ลายเหลานล้ี งไดใ นเวลารวดเรว็ 1.2 นําดวยคําถาม ถาถามหนุม สาวทัง้ หลายวา “อยากสวย” “อยากหลอหรือไม” คําตอบที่ไดคงจะเปน คาํ ตอบเดยี วกนั วา “อยาก” จากนั้นก็คงมีคําถามตอไปวา “แลว ทาํ อยา งไรจงึ จะสวยจะหลอ ไดสมใจ ใน

68 | ห น า เมือ่ ธรรมชาติของหลายๆ คนก็มิไดหลอมาตั้งแตเดิม จะตองพึง่ พาเครือ่ งสําอาง หรือการศัลยกรรม หรอื ไรแลว จงึ จะสวยหลอ แบบธรรมชาตไิ ดห รอื ไม ถา ได จะทําอยางไร 1.3 นําดว ยการเลา เร่ืองท่ีจะเขยี น งานมหกรรมหนังสือนานาชาติจัดขึน้ เปนประจําในวันพุธแรกของเดือนตุลาคมของทุกป ทเ่ี มอื งแฟรงเฟรต ประเทศเยอรมณี สําหรับป พ.ศ.2545 นับเปนครงั้ ท่ี 53 1.4 นาํ ดวยการยกคําพดู ขอความ สุภาษติ ทน่ี าสนใจ ในอดีตเมื่อกลาวถึงครูหรือคนหาคุณคาของครู หลายคนมักนึกถึงความเปรียบ ท้งั หลายท่มี กั ไดย ินจนชินหู ไมวาจะเปนความเปรียบที่วา “ครูคือเรือจาง” “ครูคือปูชนียบุคคล” หรือ “ครูคือผูใ หแสงสวางทางปญญา” ฯลฯ ความเปรียบเหลานีแ้ สดงใหเห็นถึงคุณคา ความเสียสละและ การเปนนักพัฒนาของครู ในขณะทีป่ จจุบันทัศนคติในการมองครูเปลีย่ นไป หลายคนมองวาครูเปน แคผูท ีม่ ีอาชีพรับจางสอนหนังสือเทานั้น เพราะครูสมัยนีไ้ มไดอบรมความประพฤติใหแกผูเรียน ควบคูไ ปกับการใหความรู ไมไดเปนตัวอยางทีด่ ีจะเรียกวา “แมพิมพของชาติ” อาชีพครูเปนอาชีพ ตกตาํ่ และดูตอยต่ําในสายตาของคนทั่วไปทั้งๆ ที่อาชีพนัน้ เปนอาชีพทีต่ องทําหนาที่ในการพัฒนาคน ที่จะไปเปนกําลังสําคัญของการพัฒนาประเทศชาติตอไป จึงถึงเวลาแลวทีจ่ ะตองมีการทบทวนหนาที่ คุณธรรมและอุดมการณของความเปนครูกันเสียที 1.5 นําดว ยบทรอยกรอง “ความรักเปนเหมือนโรคา บันดาลตาใหมืดมน ไมยนิ และไมย ล อปุ สรรคะใดใด ความรักเหมือนโคถึก กําลงั คกึ ผขิ ังไว ก็จะโลดจากคอกไป บย อมอยู ณ ทข่ี ัง ถาปลอ ยไว ก็ดึงไปดวยคาํ สงั่ ย่งิ หา มกย็ ่ิงคล่งั บหวนคิดถึงเจ็บกาย” จากบทละครเรือ่ ง “มทั นพาธา” ของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลา เจาอยูหวั อธบิ ายความหมายของบทรอ ยกรอง ความรักเปนอารมณธรรมชาติอยางหนึ่งของมนุษย มีทัง้ ประโยชนและเปนโทษในเวลา เดียวกันความรักทีอ่ ยูบ นพื้นฐานของความบริสุทธิ์ จริงใจและความมีเหตุผล ยอมนําพาเปนเจาของ ความรักไปในทางทีถ่ ูกทีค่ วร แตถาความรักนั้นเปนเพียงอารมณอันเกิดจากความหลงใหลในรูปกาย

ห น า | 69 ภายนอก ความชื่นชมตามกระแสและความหลงผิด ความรักก็จะกอใหเกิดโทษ จึงเปนผูเ ปรียบเปรยวา \"ความรักทําใหคนตาบอด\" ดวยพระราชนิพนธของพระบาทของสมเด็จพระมงกุฏเกลาเจาอยูหัวใน เรอื่ งมัทนพาธา ซง่ึ ไดแ สดงใหเ หน็ ภาพของความลมุ หลง อันเกิดจากความรกั และทกุ ขส าหสั อนั เกิดจาก ความรักไดเปนอยางดี สมกับช่อื เร่ือง มัทนพาธา ท่ีแปลวา ความบาดเจ็บแหงความรัก 1.6 นาํ ดวยการอธบิ ายความเปนมาของเร่อื ง เมื่อสัปดาหที่แลวขาพเจาไดไปรวมงานพระราชทานเพลิงศพของผูใ หญทานหนึง่ ทาน เปนอดีตรองผูวาราชการจังหวัด จังหวัดหนึ่งทางภาคเหนือ ศพของทานไดรับการบรรจุไวในโกศ ขาพเจา จงึ ไดคนควา เรื่องนม้ี าเปนความรแู กผ ูส นใจทวั่ ไป 1.7 นําดวยการบอกจุดประสงคข องการเขยี น สามกก ทีผ่ ูอ านทัง้ ในประเทศจีนและในประเทศไทยรูจ ักกันดีนัน้ เปนนวนิยาย สวนสามกกที่เปนประวัติศาสตรมีคนรูน อยมาก แมแตคนจีนแผนดินใหญทีไ่ ดเรียนจบขัน้ อุดมศึกษา แลว ก็มีนอ ยคนมากท่ีรูบ ทความเร่ืองนี้จึงขอเรมิ่ ตน จากสามกกที่เปนประวัติศาสตร 2. การเขยี นสวนเนอื้ เร่ือง เนือ้ เรื่องเปนสวนสําคัญทีส่ ุดของเรียงความ เพราะเปนสวนที่ตองแสดงความรู ความ คิดเห็นใหผูอานทราบตามโครงเรือ่ งที่วางไว เนื้อเรือ่ งทีต่ องแสดงออกถึงความรูความคิดเห็นอยาง ชัดเจนมีรายละเอียดที่เปนขอเท็จจริงและมีการอธิบายอยางเปนลําดับขั้น มีการหยิบยกอุทาหรณ ตัวอยาง ทฤษฎี สถิติ คํากลาวหลักปรัชญา หรือสุภาษิต คําพังเพย ฯลฯ สนับสนุนความรูความคิดเห็น นนั้ เนือ้ เรือ่ งประกอบดวยยอหนาตางๆ หลายยอหนาตามสาระสําคัญทีต่ องการกลาวคือ เปรียบ กันวาเน้ือเรือ่ งเหมือนสวนลําตัวของคนที่ประกอบดวยอวัยวะตางๆ แตรวมกันแลวเปนตัวบุคคล ดังนัน้ การเขียนเนือ้ เรื่องถึงจะแตก แยกยอยออกไปอยางไร จะตองรักษาสาระสําคัญใหญของเรือ่ งไว การแตกแยกยอยเปนเรื่องๆ ไปเพื่อประกอบสาระสําคัญใหญของเรือ่ งซึ่งเปรียบเหมือนตัวคนสมบูรณ ในแตละยอหนาประกอบดวยสวนทีเ่ ปนเนื้อหา คือความรูหรือความคิดเห็นท่ีตองการแสดงออก การ อธิบายและอุทาหรณคือ การอางตัวอยาง ฯลฯ ทีส่ นับสนุนใหเห็นจริงเห็นจัง สวนสํานวนโวหารจะใช แบบใดบาง โปรดศกึ ษาเรอ่ื งสาํ นวนโวหารในหวั ขอ ตอ ไปน้ี ตวั อยา งการเขยี นเน้อื เร่ืองแตละยอ หนา “อํา” เปนเด็กชายตัวเล็กๆ อายุแค 12 ป ครัง้ ที่ลืมตาดูโลกไดแค 3 เดือน แมก็ทอดทิง้ ไป... สวนพอนัน้ ไมเคยรักและหวงใยอําเลย สิง่ เดียวทีม่ ีคาทีส่ ุดในชีวิตของพอคือ เฮโรอีน...ยา ..ลุง...ปา และอา ตอกย้าํ ใหอําฟงเสมอวา “อยาทําตัวเลวๆ เหมือนพอแกที่ติดเฮโรอีนจนตาย” หรือ “กลัวแกจะ

70 | ห น า เจรญิ รอยตามพอเพราะเชอ้ื มนั ไมท ้งิ แถว ติดคุกหัวโตเหมือนพอแก” คําพูดสารพัดทีอ่ ํารับฟงมาตัง้ แต ยังจําความไดซึ่งอําพยายามคิดตามประสาเด็กวา “เปน คาํ สงั่ สอน”...หรอื “ประชดประชัน” กนั แน ชื่อเสียงวงศตระกูลของอําถาเอยไป หลายคนคงรูจัก เพราะเปนพวกเศรษฐีทีค่ าขายเปนหลัก อยใู นเขตอาํ เภอเมอื ง จงั หวดั ชลบรุ ี มาหลายชัว่ อายุคนแลว ปูก ับยามีลูกทั้งหมด 9 คน ทุกคนร่าํ เรียน กันสูงๆ และออกมาประกอบธุรกิจร่าํ รวยเปนล่าํ เปนสัน ยกเวนพอของอํา ซึง่ ไมยอมเรียน..ประพฤติ ตนเสยี หาย....คบเพอ่ื นชว่ั ...จนตดิ เฮโรอีน และฉีดเขาเสนจนตายคาเข็ม ผลาญเงินปูกับยาไปมากมาย ยังทําใหช ื่อเสยี งวงศต ระกูลปน ป ปชู ้ําใจจนตาย สวนยาอกตรมจมทกุ ขอ ยูจนทุกวันนี้ พวกลุง...ปาและ อาตางพากันเกลียดพอมากและก็ลามมาถึง “อาํ ” ซึ่งเปรยี บเสมอื น “ลูกตุม” ถวงวงศตระกูล คัดจากจันทิมา “ไอเ ลือดชั่ว” คอลัมน อนาคตไทย ฐานสัปดาหวิจารณ ฉบับที่ 61 (71) วันท่ี 9- 15 มิ.ย. 37 หนา 88 ระดับมัธยมศึกษาตอนตน หลักสูตรการศึกษานอกโรงเรียน พ.ศ.2530 จาก เนอ้ื หาในยอ หนา ตา งๆ ขางตน จะแบงเปนสวนตางๆ ไดด งั น้ี 1. สวนทเ่ี ปน เนอ้ื หา 2. สวนทเ่ี ปน การอธบิ าย 3. สวนทเ่ี ปนอุทาหรณ หรอื การอา งองิ 4. สว นที่เปน ตัวอยาง 3. การเขียนสวนทายหรือสรุป สวนทายหรือสวนสรุป หรือสวนปดเรื่อง เปนสวนทีม่ ีความสัมพันธเกีย่ วเนือ่ งกับเนื้อหา สว นอน่ื ๆ โดยตลอด และเปนสวนที่บอกผูอ านวาเรือ่ งราวทีเ่ สนอมานัน้ ไดสิ้นสุดลงแลว วิธีการเขียน สว นทายมีดวยกนั หลายวธิ ี เชน เนนย้าํ ประเด็นหลัก เสนอคําถามหรือขอผิด สรุปเร่ือง เสนอความคิด ของผูเ ขียน ขยายจุดประสงคของผูเ ขียน หรือสรุปดวยสุภาษิต คําคม สํานวนโวหาร คําพังเพย อาง คําพูดของบุคคล อางทฤษฎหี ลักภาษา หรอื คาํ สอนและบทรอ ยกรอง ฯลฯ 3.1 เนนยา้ํ ประเดน็ หลัก หนวยงานของเราจะทําหนาทีเ่ ปนผูใ หบริการทีร่ วดเร็ว ท่ีซ่ือตรง โปรงใส ตรวจสอบได เชนน้ตี อไป แมการปฏิร ูประบบราชการจะสงผลใหหนวยงานของเรา ตองเปลี่ยนสังกัด ไปอยางไร ก็ตาม นั่นเพราะเราตระหนักในบทบาทของเราในฐานะ “ขาราชการ” แมวาปจจุบันเราจะ ถูกเรียกวา “เจา หนา ที่ของรัฐ” กต็ าม 3.2 เสนอคาํ ถามหรอื ขอ คดิ ใหผูอานใชวิจารณญาณ

ห น า | 71 เคราะหกรรมทั้งหลายอันเกิดกับญาติพีน่ องและลูกหลานของผูคนในบานเมืองของ เราอันเกิดจากความอํามหิตมักไดของผูคายาเสพติดเหลานี้ เปนสิง่ สมควรหรือไมกับคําวา “วิสามัญ ฆาตกรรม” ทานที่อานบทความนี้จบลง คงมีคําตอบใหกับตัวเองแลว 3.3 สรปุ เร่ือง การกินอาหารจืด รางกายไดรับเกลือเล็กนอย จะทําใหชีวิตจิตใจ ราเริงแจมใส น้าํ หนักตัวมากๆ จะลดลง หัวใจไมตองทําหนาทีห่ นัก ไตทําหนาทีไ่ ดดี ไมมีบวมตามอวัยวะตางๆ และเปนการปองกันโรคหัวใจ โรคไต หลอดเลือดแข็ง ความดันโลหิตสูง ขออักเสบ แผลกระเพาะ อาหารและจะมอี ายยุ นื ดว ย 3.4 เสนอความเหน็ ของผเู ขยี น การปฏิรูปกระบวนการเรียนการสอนประสบผลสําเร็จหรือไม คงไมใชแคการเขา รับการอบรมเทคนิค วธิ กี ารสอนเพยี งอยา งเดียว ยังขึน้ อยกู ับองคประกอบอันสาํ คัญยิ่งกวาสิ่งใดคือ ตัว ผูส อนมีใจและพรอมจะรับความเปลีย่ นแปลงทีเ่ กิดขึน้ พรอมๆ กับความกระตือรือรนที่จะพัฒนา ตนเองเพื่อกลุมเปาหมายคือผูเรยี น การปฏิรูปกระบวนการเรียนการสอนก็จะประสบความสําเร็จได 3.5 ขยายจดุ ประสงคของผเู รยี น ควบคูกบั บทรอ ยกรอง แมอาหารการกินและการออกกําลังกายจะทําใหคนเราสวยงามตามธรรมชาติอยูไ ด นานแตว นั หนง่ึ เรากค็ งหนไี มพ น วฏั จกั รธรรมชาติ คอื การเกิด แก เจบ็ และตาย รางกายและความงามก็ คงตองเสื่อมสิ้นไปตามกาลเวลา ฉะนน้ั ก็อยาไปยึดติดกับความสวยงามมากนัก แตควรยึดถือความงาม ของจิตใจเปนเรือ่ งสําคัญ เพราะสิง่ ทีจ่ ะเหลืออยูใ นโลกนีเ้ มือ่ ความตายมาถึงคือ ความดี ความชั่วของ เราเทานัน้ ดังพระราชนิพนธของพระมหาสมณเจากรมพระปรมานุชิตชิโนรส ในเรื่องกฤษณาสอน นอ งคําฉนั ทวา พฤษภกาสร อกี กุญชรอันปลดปลง โททนตเสนงคง สําคัญหมายในกายมี นรชาติวางวาย มลายสิ้นท้ังอนิ ทรยี  สถิตท่ัวแตชว่ั ดี ประดบั ไวใ นโลกา แนวทางการเขียนเรียงความ เมื่อไดศึกษาองคประกอบอันจะนําไปใชในการเขียนเรียงความแลว กอนที่จะลงมือเขียน เรยี งความผูเขียนตอ งเลอื กเรื่องและประเภทของเรื่องที่จะเขียน หลังจากนัน้ จึงวางโครงเรือ่ งใหชัดเจน

72 | ห น า เพื่อเรียบเรียงเนือ้ หา ซึง่ การเรียบเรียงเนือ้ หานีต้ องอาศัยความสามารถในการเขียนยอหนาและการ เชือ่ มโยงยอหนา ใหเ ปนเน้ือหาเดยี วกัน 1. การเลือกเรือ่ ง ปญหาสําคัญประการหนึง่ ของผูเ ขียนทีไ่ มสามารถเริม่ ตนเขียนได คือไมทราบจะเขียน เรือ่ งอะไรวิธีการแกปญหาดังกลาวคือ หัดเขียนเรื่องใกลตัวของผูเขียน หรือเรือ่ งทีผ่ ูเขียนมี ประสบการณดีร วมทัง้ เรื่องที่ผูเขียนมีความรูเปนอยางดี หรือเขียนเรือ่ งทีส่ นใจ เปนเรื่องราวหรือ เหตุการณที่กําลังอยูในความสนใจของบุคคลทัว่ ไป นอกจากนีผ้ ูเ ขียนอาจพิจารณาองคประกอบ 4 ประการ เพือ่ เปน แนวทางในการตดั สินใจเลือกเรอ่ื งทจี่ ะเขยี นดงั ตอไปน้ี 1.1 กลุมผูอาน ผูเ ขียนควรเลือกเขียนเรื่องสําหรับกลุม ผูอานเฉพาะและควรเปนกลุม ผูอานทผ่ี ูเขยี นรจู ักดี ทั้งในดานการศึกษา ประสบการณ วยั ฐานะ ความสนใจและความเชื่อ 1.2 ลักษณะเฉพาะของเรื่อง เรือ่ งทีม่ ีลักษณะพิเศษจึงดึงดูดใจใหผูอ านสนใจ ลักษณะ พิเศษดงั กลาว ไดแ ก ความแปลกใหม ความถูกตองแมนยํา แสดงความมีรสชาติ 1.3 เวลา เร่ืองทีจ่ ะเขียนหากเปน เร่ืองที่อยูในกาลสมัยหรือเปนปจจุบัน จะมีผูส นใจอาน มากสว นเร่อื งท่ีพนสมัยจะมีผูอานนอย นอกจากนี้การใหเวลาในการเขียนของผูเขียนก็เปนสิ่งสําคัญถา ผูเ ขียนมเี วลามาก ก็จะมีเวลาคนควาหาขอมูลเพือ่ การเขียนและการอางอิงไดมาก ถาผูเ ขียนมีเวลานอย การเขียนดวยเวลาเรงรัดก็อาจทําใหเนื้อหาขาดความสมบูรณดวยการอางอิง 1.4 โอกาส การเขียนเรื่องประเภทใดขึน้ อยูกับโอกาสดวย เชน ในโอกาสเทศกาลและ วันสําคัญทางราชการและทางศาสนา ก็เลือกเขียนเร่อื งท่ีเกีย่ วกบั โอกาสหรอื เทศกาลนั้นๆ เปนตน 2. ประเภทของเรือ่ งท่จี ะเขยี น การแบงประเภทของเรือ่ งทีจ่ ะเขียนนั้นพิจารณาจากจุดมุงหมายในการเขียน ซึง่ แบงได เปน 4 ประเภทคือ 2.1 เรื่องที่เขียนเพื่อความรู เปนการถายทอดความรูแ ละประสบการณรวมทัง้ หลักการ ตลอดจนขอ เทจ็ จรงิ ตา งๆ ใชวธิ ีเขยี นบอกเลา หรือบรรยายรายละเอยี ด 2.2 เรื่องที่เขียนเพื่อความเขาใจ เปนการอธิบายใหผูอ ืน่ เขาใจความรู หลักการ หรือ ประสบการณต า งๆ การเขยี นเพอ่ื ความเขา ใจมกั ควบคูไปกบั การเขียนเพื่อใหเกดิ ความรู 2.3 การเขยี นเพือ่ โนม นาวใจ เปนการเขยี นเพื่อใหผอู า นเช่ือถือและยอมรับ เพือ่ ใหผูอ าน ไดร บั อรรถรสทางใจ ใหส นกุ สนาน เพลดิ เพลนิ ไปกบั ขอเขียนนนั้ ๆ 3. การวางโครงเร่อื งกอนเขียน การเขียนเรียงความเปนการเสนอความคิดตอผูอ าน ผูเ ขียนจึงตองรวบรวมเลือกสรรและ จัดระเบียบความคิด แลวนํามาเรียบเรียงเปนโครงเรื่อง การรวบรวมความคิดอาจจะรวบรวมขอมูลจาก ประสบการณของผูเ ขียนเอง นําสวนที่เปนประสบการณตรงและประสบการณทางออม ซึ่งเกิดจาก

ห น า | 73 การฟง การอาน การพดู คยุ ซักถาม เปนตน เมื่อไดขอมลู แลวกน็ าํ ขอ มลู นนั้ มาจัดระเบียบความคิด โดย จัดเรียงลําดับตามเวลา เหตุการณ ความสําคัญและเหตุผล แลวจึงเขียนเปนโครงเรื่อง เพื่อเปนแนวทาง ใหงานเขียนอยูใ นกรอบ ไมออกนอกเรื่อง และสามารถนํามาเขียนขยายความเปนเนือ้ เรือ่ งที่สมบูรณ เขียนชื่อเรือ่ งไวกลางหนากระดาษ เลือกหัวขอที่นาสนใจทีส่ ุดเปนคํานํา และเลือกหัวขอทีน่ า ประทับใจท่สี ุดเปน สรุป นอกน้นั เปน เนือ้ เร่ือง 3.1 ชนดิ ของโครงเรอ่ื ง การเขียนโครงเรือ่ งนิยมเขียน 2 แบบ คือ โครงเรือ่ งแบบหัวขอและโครงเรือ่ งแบบ ประโยค 3.1.1 โครงเรื่องแบบหัวขอ เขยี นโดยใชคาํ หรอื วลีสน้ั ๆ เพอ่ื เสนอประเดน็ ความคดิ 3.1.2 โครงเรือ่ งแบบประโยค เขียนเปนประโยคที่สมบูรณ โครงเรือ่ งแบบนี้มี รายละเอียดที่ชัดเจนกวาโครงเรื่องแบบหัวขอ 3.2 ระบบในการเขยี นโครงเรอ่ื ง การแบงหัวขอในการวางโครงเรื่องอาจแบงเปน 2 ระบบคือ 3.2.1 ระบบตัวเลขและตัวอักษร เปนระบบทีน่ ิยมใชกันทัว่ ไป โดยกําหนด ตวั เลขหรอื ประเดน็ หลกั และตวั อกั ษรสาํ หรบั ประเดน็ รอง ดงั น้ี 1) ........................................................................................................................... (1) ...................................................................................................................... (2) ...................................................................................................................... 2) ........................................................................................................................... (1) ...................................................................................................................... (2) ...................................................................................................................... 3.2.2 ระบบตัวเลข เปน การกาํ หนดตวั เลขหลกั เดยี วใหก บั ประเดน็ หลกั และตวั เลขสอง หลักและสามหลัก ใหก บั ประเดน็ รองๆ ลงไป ดงั น้ี 1. .................................................................................................................... 1.1. ............................................................................................................. 1.2. ............................................................................................................. 2. .................................................................................................................... 2.1. ............................................................................................................. 2.2. .............................................................................................................

74 | ห น า 3.3 หลกั ในการวางโครงเร่อื ง หลกั ในการวางโครงเรอ่ื งน้ันควรแยกประเด็นหลักและประเด็นยอจากกันใหชัดเจนโดย ประเด็นหลักทุกขอควรมีความสําคัญเทากัน สวนประเด็นยอยจะเปนหัวขอท่ีสนับสนุนประเด็นหลัก ทั้งนที้ ุกประเดน็ ตอ งตอเน่ืองและสอดคลองกัน จงึ จะเปนโครงเร่อื งท่ดี ี ตวั อยางโคลงเร่ืองแบบหวั ขอ เรอ่ื ง ปญ หาการตดิ ยาเสพตดิ ของวยั รนุ ไทย 1. สาเหตุของการติดยาเสพติด ก. ตามเพอ่ื น ข. การหยารางของบิดา มารดา ค. พอ แมไ มมเี วลาใหล ูก ง. การบังคับขูเข็ญ 2. สภาพปญหาของการติดยาเสพติดของวัยรุนไทย ก. จาํ นวนผตู ิดยา ข. การกออาชญากรรม ค. การคาประเวณี 3. แนวทางการแกไขปญหา ก. การสรางภูมิตานทานในครอบครัว ข. การสรางชุมชนใหเขมแข็ง ค. กระบวนการบําบัดรักษาแบบผสมผสาน ตัวอยางโครงเรื่องแบบประโยค เร่ือง ปญ หาการตดิ ยาเสพติดของวัยรนุ ไทย 1. สาเหตุของการติดยาเสพติด มหี ลายสาเหตุท้ังสาเหตุท่เี กิดจากตวั เองและจากสิง่ แวดลอ ม ก. เสพตามเพอ่ื น เพราะความอยากลอง คิดวาลองครั้งเดียวคงไมติด ข. บิดา มารดา หยารางกัน ลูกตองอยูกับฝายใดฝายหนึ่งทําใหรูสึกวาเหว เหงา และเศรา ลกึ ๆ ค. พอแมใหเวลากับการทํางานหาเงินและการเขาสังคม ไมมีเวลาใหครอบครัว ง. ในโรงเรียนมีกลุมนักเรียนที่ทั้งเสพและคายาเสพติดเอง ใชกําลังขมขูบีบบังคับ ใหซ อื้ ยา 2. สภาพปญหาของการติดยาเสพติดของวัยรุนไทย

ห น า | 75 ก. จํานวนวัยรุนที่ติดยาเสพตดิ ในปจ จบุ นั มจี ํานวนเพ่ิมขนึ้ อยางรวดเร็ว ข. ปญหาที่ตามมาของการติดยาเสพติดคือการกออาชญากรรมทุกประเภท ค. ในหมูวัยรนุ หญงิ ท่ตี ดิ ยาเสพตดิ มกั ตกเปนเหยอื่ ของการคาประเวณีในทส่ี ดุ 3. แนวทางการแกไขปญหา ก. การใหความรัก ความอบอุน และความเอือ้ อาทร รวมทัง้ การมีเวลาใหกับ คนในครอบครัวเปนภูมิตานทานปญหายาเสพติดไดอยางดี ข. การทําใหคนในชุมชนรักชุมชน ชวยเหลือแกปญหาในชุมชนจะเปนเกราะ ปองกันปญหายาเสพติดไดอยางดี เพราะเขารวมกันสอดสองดูแลปองกัน ชุมชนของตนเองจากยาเสพติด ค. สังคมใดที่มีผูคนสนใจใฝรู ใฝแสวงหาขอมูลขาวสาร ผูคนจะมีความรู เพียงพอที่จะพาตัวใหพนจากภัยคุกคามทุกรูปแบบดวยปญญาความรูที่มี ง. กระบวนการบําบัดผูติดยามิใหกลับมาติดใหม ทําไดดวยการใหการรักษา ทางยาควบคูกับการบําบัดทางจิตใจ ดวยการใชการปฏิบัติทางธรรม ซึ่งจะ เปนภูมิตานทานทางใจที่ถาวร 4. การเขียนยอหนา การยอหนาเปนสิง่ จําเปนอีกอยางหนึ่ง เพราะจะชวยใหผูอ าน อานเขาใจงายและอานได เรว็ มชี อ งวา งใหไดพกั สายตา ผูเขยี นเรยี งความไดด ีตองรหู ลกั ในการเขียนยอหนาและนํายอหนาแตละ หนามาเชื่อมโยงใหสัมพนั ธกัน ในยอ หนา หน่ึงๆ ตองมีสาระเพียงประการเดียว ถาจะขึน้ สาระสําคัญ ใหมตองขึ้นยอ หนาใหม ดังน้ัน การยอหนาจะมากหรือนอยขึน้ อยูก ับสาระสําคัญที่ตองการเขียนถึงใน เนอ้ื เรอ่ื ง แตอยางนอยการเขียนเรียงความตองมี 3 ยอ หนา คอื ยอ หนาทีเ่ ปน คํานาํ เนอื้ เรอื่ งและสรปุ 4.1 สว นประกอบยอ หนา 1 ยอหนา ประกอบดวย ประโยคใจความสําคัญและประโยคขยายใจความสําคัญ หลายๆ ประโยค มาเรยี บเรยี งตอเนอื่ งกัน 4.2 ลกั ษณะของยอหนา ทดี่ ี ยอหนาทีด่ ีควรมีลักษณะ 3 ประการคือ เอกภาพ สัมพันธภาพ และ สารัตถภาพ 1. เอกภาพ คือความเปนอันหนึง่ อันเดียวกัน มีประโยคใจความสําคัญในยอหนา เพยี งหนึ่ง สวนขยายหรอื สนับสนนุ ตอ งกลา วถึงใจความสําคญั นนั้ ไมกลาวนอกเรอื่ ง

76 | ห น า 2. สัมพันธภาพ คอื การเรยี บเรยี งขอความในยอ หนา ใหเกี่ยวเนอ่ื งสมั พนั ธกัน มีการ ลําดับความอยางมีระเบียบ นอกจากนี้ ยังควรมีความสัมพันธกับยอหนาทีม่ ีมากอนหรือยอหนาที่ ตามมาดวย 3. สารัตถภาพ คือการเนนความสําคัญของยอหนาแตละยอหนาและของเรื่อง ทั้งหมดโดยใชประโยคสัน้ ๆ สรุปกินความทั้งหมด อาจทําไดโดยการนําประโยคใจความสําคัญมาไว ตอนตน หรอื ตอนทา ย ยอ หนา หรอื ใชสรุปประโยคหรือวลีทมี่ ีลกั ษณะซาํ้ ๆ กนั 5. การเชอ่ื มโยงยอ หนา การเชื่อมโยงยอหนา ทําใหเกิดสัมพันธภาพระหวางยอหนา การเรียงความเรือ่ งหนึง่ ยอม ประกอบดวยหลายยอหนา การเรียงลําดับยอหนาตามความเหมาะสมจะทําใหขอความเกีย่ วเนือ่ งเปน เรือ่ งเดียวกันวิธีการเชื่อมโยงยอหนาแตละยอหนาก็เชนเดียวกับการจัดระเบียบความคิดในการวาง โครงเรอ่ื ง ซ่งึ มดี ว ยกัน 4 วิธีคอื 5.1 การลําดับยอหนาตามเวลา อาจลําดับตามเวลาในปฏิทินหรือตามเหตุการณที่เกิดขึ้น กอ นไปยงั เหตกุ ารณทีเ่ กดิ ขน้ึ ภายหลงั 5.2 การลําดับยอหนาตามสถานที่ เรียงลําดับขอมูลตามสถานทีห่ รือตามความเปนจริงที่ เกิดข้ึน 5.3 การลาํ ดบั ยอหนา ตามเหตผุ ล อาจเรียงลําดับจากเหตุไปหาผล หรอื ผลไปหาเหตุ 6. สํานวนภาษา 6.1 ใชภาษาใหถูกหลักภาษา เชน การใชลักษณะนาม ปากกาใชวา “ดาม” รถใชวา “คนั ” พระภิกษุใชว า “รปู ” เปน ตน นอกจากนี้ไมควรใชสํานวนภาษาตางประเทศ เชน ขณะที่ขาพเจาจับรถไฟไปเชียงใหม ควรใชว า ขณะทข่ี า พเจาโดยสารรถไฟไปเชียงใหม บิดาของขา พเจา ถกู เชิญไปเปนวิทยากร ควรใช บิดาของขาพเจาไดร บั เชญิ ไปเปนวิทยากร 6.2 ไมควรใชภาษาพูด เชน ดีจัง เมื่อไหร ทาน ฯลฯ ควรใชภาษาเขียน ไดแก ดีมาก เมอ่ื ไร รับประทาน 6.3 ไมควรใชภาษาแสดง เชน พน ฝอย แจวอา ว สดุ เหวย่ี ง ฯลฯ 6.4 ควรหลกี เลี่ยงการใชคําศัพทยากที่ไมจําเปน เชน ปริเวทนากร ฯลฯ ซึง่ มีคําที่งายกวา ทีค่ วรใชคือคําวา วิตก หรือใชคําทีต่ นเองไมทราบความหมายทีแ่ ทจริง เชน บางคนใชคําวาใหญโต รโหฐาน คาํ วา รโหฐาน แปลวา ที่ลบั ทถ่ี ูกตอ งใช ใหญโ ตมโหฬาร เปน ตน 6.5 ใชคําใหถูกตองตามกาลเทศะและบุคคล เชน คาํ สุภาพ คําราชาศัพท เปน ตน

ห น า | 77 6.6 ผูกประโยคใหกระชับ รดั กมุ เชน “ถาเจา เดนิ ชา เชน นี้ เมอื่ ไรจะไปถงึ ทีท่ ่ีจะไปสักที” ควรใชใหกระชับวา “ถาเจาเดินชาเชนนี้เมือ่ ไรจะไปถึงที่หมายสักที” หรือประโยควา “อันธรรมดา คนเราเกดิ มาในโลกน้ี บางก็เปนคนดี บางก็เปนคนชั่ว” ควรใชว า “คนเรายอมมที ้ังดีและชว่ั ” เปนตน 7. การใชหมายเลขกาํ กับ หัวขอในเรียงความจะไมใชหมายเลขกํากับ ถาจะกลาวแยกเปนขอๆ จะใชวา ประการที่ 1........ประการที่ 2.............หรือประเภทที่ 1..............ประเภทที่ 2.............แตจะไมใชเปน 1............2............เรียงลําดับ แบบการเขียนทั่วไป 8. การแบง วรรคตอนและเครอ่ื งหมายวรรคตอน เครือ่ งหมายวรรคตอน เชน มหัพภาค (.) อัฒภาค (;) จุลภาค (,) น้ัน ไทย เลียนแบบฝรัง่ มาจะใชหรือไมใชก็ได ถาใชตองใชใหถูกตอง ถาไมใชก็ใชแบบไทยเดิม คือ การเวน วรรคตอนโดยเวน เปน วรรคใหญ วรรคนอ ย ตามลักษณะประโยคที่ใช 9. สํานวนโวหาร สํานวนกับโวหารเปนคําทีม่ ีความหมายอยางเดียวกันนํามาซอนกัน หมายถึง ชัน้ เชิงใน การเรียบเรยี งถอยคาํ ในการเขียนเรียงความสํานวนโวหารที่ใชมี 5 แบบคือ 9.1 แบบบรรยาย หรือที่เรียกกันวาบรรยายโวหาร เปนโวหารเชิงอธิบายหรือเลาเรื่อง อยางถี่ถวนโวหารแบบนี้เหมาะสําหรับเขียนเรื่องประเภทใหความรู เชน ประวัติ ตํานาน บันทึก เหตุการณ ฯลฯ ตัวอยาง บรรยายโวหาร เชน “ขณะทเ่ี ราขับรถขึน้ เหนอื ไปนครวัด เราผานบานเรือนซึง่ ประดับดวยธงสีน้าํ เงินและแดง ไวน อกบา นเราไปหยดุ ทห่ี นา วดั ซึ่งประตูทางเขาตกแตงดวยดอกไมและเครือเถาไม ในเขตวัดสงฆหม จีวรสีสมสนทนาปราศรัยกับผูค นทีไ่ ปนมัสการอยูใ นปะรําไมปลูกขึน้ เปนพิเศษ ความประสงคทีเ่ รา ไปหยุดทีว่ ัดก็เพื่อกอพระทรายอันเปนเรื่องทีส่ ําคัญที่สุดในวันขึ้นปใหมตามศรัทธาของ พุทธศาสนิกชน การกอพระทรายเปนพิธีบุญ อธิษฐานขอพรอยางหน่ึง งานเทศกาลนี้เปนเวลาที่วัด ทุกๆ วัด จะตองเก็บกวาดใหสะอาดทีส่ ุด มีการสรงน้ําพระพุทธรูปเปนประจําปเพื่อขอใหฝนตก โดยเร็ว” จาก สมโรจน สวัสดิกุล ณ อยุธยา “วันปใหมทีน่ ครวัด” งานเทศกาลในเอเชีย เลม 1 โครงการความรวมมือทางดานการพิมพ ชดุ ที่ 2 ศนู ยว ฒั นธรรมแหง เอเชยี ของยเู นสโก 9.2 แบบพรรณนา หรือทีเ่ รียกวา พรรณนาโวหาร คือโวหารที่กลาวเปนเรือ่ งราวอยาง ละเอยี ดใหผอู านนึกเห็นเปนภาพ โดยใชถอยคําที่ทําใหผูอ านเกิดภาพในใจ มโนภาพขึ้น โวหารแบบ นีส้ ําหรับชมความงามของบานเมือง สถานที่ บุคคล เกียรติคุณ คุณความดีตางๆ ตลอดจนพรรณนา อานุภาพของกษัตริยและพรรณนาความรูสึกตางๆ เชน รัก โกรธ แคน ริษยา โศกเศรา เปนตน ตัวอยาง พรรณนาโวหาร เชน

78 | ห น า “เม่ือถงึ ตอนนํ้าตน้ื พวกฝพ ายตา งชว ยกันถอ ทางน้ําคอยกวางออกไปเปนหนองน้ําใหญแต น้าํ สงบนิง่ นาประหลาด ปารนแนวไปจากริมหนอง ปลอยใหตนหญาสีเขียวจําพวกออคอยรับแสง สะทอนสีนํา้ เงนิ แกจ ากทอ งฟา ปุยเมฆสีมวงลอยไปมาเหนือศีรษะ ทอดเงาลงมาใตใบบัวและดอกบัว สเี งิน เรือนเล็กหลังหนึ่งสรางไวบนเสาสูง แลดูดําเมือ่ มมาแตไกล ตัวเรือนมีตนชะโอนสองตนซึ่งดู เหมือนจะขึน้ อยูใ นราวปาเบือ้ งหลัง เอนตนลงเหนือหลังคา ทัง้ ตนและใบคลายจะเปนสัญญาณวามี ความเศราโศกสุดประมาณ” จากทองสกุ เกตุโรจน “ทะเลใน” แปลและเรียบเรยี งจากเร่ือง “The Lagoon” ของ Joseph Conrad การเขยี นแบบสรางสรรค มหาวทิ ยาลยั รามคาํ แหง 2519 9.3 แบบอุปมา หรือที่เรียกวาอุปมาโวหาร คือโวหารทีย่ กเอาขอความมาเปรียบเทียบ เพือ่ ประกอบความใหเดนชัดขึน้ ในกรณีทีห่ าถอยคํามาอธิบายใหเขาใจไดยาก เชน เรือ่ งที่เปน นามธรรมทั้งหลายการจะทําใหผูอานเขาใจเดนชัด ควรนําสิง่ ทีม่ ีตัวตนหรือสิง่ ทีค่ ิดวาผูอ านเคยพบมา เปรียบเทียบหรืออาจนํากิริยาอาการของสิง่ ตางๆ มาเปรียบเทียบก็ได เชน เย็นเหมือนน้ําแข็ง ขาว เหมือนดัง่ สําลี ไวเหมือนลิง บางทีอาจนําความรูส ึกที่สัมผัสไดทางกายมาเปรียบเทียบเปนความรูส ึก ทางใจ เชน รอนใจดังไฟเผา รักเหมือนแกวตา เปนตน โวหารแบบนี้มักใชแทรกอยูในโวหารแบบ อ่ืน ตัวอยางอุปมาโวหาร เชน ความสวยเหมือนดอกไม เมือ่ ถึงเวลาจะรวงโรยตามอายุขัย แตความดี เหมอื นแผน ดนิ ตราบใดที่โลกดํารงอยู ผนื ดินจะไมม ีวนั สญู หายไดเ ลย ความดีจึงเปนของคูโ ลก และ ถาวรกวาความสวย ควรหรือไมถาเราจะหันมาเทิดทูนความดีมากกวาความสวย เราจะไดทําแตสิ่งที่ ถูกเสียที 9.4 แบบสาธก หรือสาธกโวหาร สาธก หมายถึง ยกตัวอยางมาอางใหเห็น สาธกโวหาร จึงหมายถึงโวหารที่ยกตัวอยางมาประกอบอาง เพือ่ ใหผูอ านเขาใจเรือ่ งไดชัดเจนขึ้น ตัวอยางทีย่ กมา อาจจะเปนตัวอยางบุคคล เหตุการณห รอื นิทาน โวหารแบบนีม้ ักแทรกอยูโวหารแบบอืน่ เชนเดียวกับ อุปมาโวหาร ตัวอยา ง สาธกโวหาร เชน “....พึงสังเกตการบูชาในทางที่ผิดใหเกิดโทษ ดังตอ ไปน้ี ในสํานักอาจารยทิศาปาโมกข เมืองตักศิลา มีเด็กวัยรุนเปนลูกศิษยอยูห ลายคน เรียนวิชา ตางกันตามแตเขาถนัด มีเดก็ วัยรนุ คนหนึง่ ช่อื สัญชีวะ อยใู นหมนู น้ั เรยี นเวทยมนตเสกสัตวตายใหฟน คนื ชีพไดต ามธรรมเนยี มการเรียนเวทยมนตตองเรยี นผกู และเรยี นแกไปดวยกัน แตเขาไมไดเรียนมนต แก” มาวนั หนง่ึ สัญชีวะกับเพื่อนหลายคนพากันเขาปาหาฟนตามเคย ไดพบเสือโครงตัว หน่ึงนอนตายอยู “นีแ่ นะเพือ่ น เสือตาย” สัญชีวะเอยขึน้ “ขาจะเสกมนตใหเสือตัวนี้ฟน คืนชีพขึน้ คอย ดนู ะเพือ่ น” “แนเ ทยี วหรือ” เพือ่ นคนหนึง่ พูด “ลองปลุกมันใหคืนชีพลุกขึน้ ดูซิ ถาเธอสามารถ” แลว เพอ่ื นๆ คน อืน่ ๆ ปนข้ึนตนไมค อยดู “แนซ นี า ” สญั ชีวะยนื ยัน แลวเริ่มรายมนตเสกลงทีร่ างเสือ พอเจา

ห น า | 79 เสือฟน คืนชีพขึน้ ยืนรูส ึกหิว มองเห็นสัญชีวะพอเปนอาหารแกหิวได จึงสะบัดแยกเขีย้ วอวดสัญชีวะ และคํารามวิ่งปราดเขากัดกานคอสัญชีวะลมตายลง เมื่ออาจารยไดทราบขาวก็สลดใจและอาลัยรักในลูกศิษยมาก จึงเปลงอุทานขึ้นวา “น่ี แหละผลของการยกยองในทางทีผ่ ิด ผูย กยองคนเลวราย ยอมรับนับถือเขาในทางมิบังควรตองไดรับ ทุกขถ งึ ตายเชนนเ้ี อง” จาก ฐะปะนีย นาครทรรพ การประพนั ธ ท 041 อักษรเจรญิ ทัศน 2519 หนา 9 9.5 แบบเทศน หรือเทศนาโวหาร คือโวหารทีอ่ ธิบายชีแ้ จงใหผูอานเชือ่ ถือตาม โดยยก เหตุผลขอ เท็จจริง อธิบายคุณ โทษ แนะนาํ สง่ั สอน ตวั อยางเชน “คนคงแกเรียนยอมมีปรีชาญาณ ฉลาดคิด ฉลาดทํา ฉลาดพูดและมีความรูสึกสูง สํานึกในผิดชอบชัว่ ดี ไมกลาทําในส่ิงที่ผิดท่ีช่ัว เพราะรูสึกละอายขวยเขินแกใจและรูสึกสะดุง หวาดกลวั ตอผลรา ยอนั พงึ จะไดรับ รูส กึ อิม่ ใจในความถกู ตอ ง รูส ึกเสียใจในความผิดพลาด และรูเ ทา ความถกู ตอ งนั้นวา มไิ ดอ ยูท ่ีดวงดาวประจาํ ตัว แตอยูท ่กี ารกระทําของตัวเอง พึงทราบวา ความฉลาด คิด ฉลาดทํา ฉลาดพูดและความรูสกึ สงู ทาํ ใหคดิ ดี ท่ีจรงิ และคิดจริงท่ดี ี ทําดีทีจ่ ริง ทําจริงทีด่ ี และพูดดี ท่ีจริง พดู จรงิ ทดี่ ี นค่ี ือวธิ ีจรรยาของคนแกเ รียน จากฐะปะนยี  นาครทรรพ การประพนั ธ ท 041 อักษรเจริญทศั น 2519 หนา 8 โวหารตางๆ ดังกลาว เม่ือใชเขยี นเรียงความเรือ่ งหน่ึงๆ ไมไ ดห มายความวาจะใชเพียงโวหาร ใดโวหารหนึง่ เพียงโวหารเดียว การเขียนจะใชหลายๆ แบบประกอบกันไป แลวแตความเหมาะสม ตามลักษณะเน้ือเร่อื งทเี่ ขยี น การเขียนเรียงความเปนศิลปะ หลักการตางๆ ที่วางไมไดเปนหลักตายตัว ตัวอยาง คณิตศาสตร วิทยาศาสตร ดังนน้ั จึงเปน เพียงแนวปฏิบัติและขอเสนอแนะ ในการเขียนอาจพลิกแพลง ไดตามความเหมาะสมที่เห็นสมควร ตัวอยา ง เรยี งความเรื่อง สามเสา ครัวไทยแตกอนครัง้ หุงขาวดวยฟนนัน้ มีสิง่ สําคัญอยางหนึง่ คือ กอนเสา เรายังหาครัวอยางนี้ ดไู ดใ นชนบท กอ นเสา นน้ั อาจเปน ดนิ หรอื กอ นหิน มีสามกอนตั้งชนกันมีชองวางสําหรับใสฟน กอน เสาสามกอนนี้เองเปนที่สําหรับตั้งหมอขาวหมอแกงอันเปนอาหารประจําชีวิตของคนไทย ดูๆ ไปกอน เสา สามกอนน้ันก็เปน สญั ลกั ษณของชาตไิ ทย เพราะชาติไทยแตไหนแตไ รก็ตั้งอยบู นกอนเสาสามกอน น้ัน มีชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย พระพุทธศาสนาก็ประกอบดวยกอนเสาสามกอนคือ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ

80 | ห น า กอนเสาสามกอนหรือสามเสานี้ เมือ่ คิดไปอีกทีก็เปนคติอันดีที่เรานาจะยึดเปนเครื่องเตือนใจ ภาษิตจีนมีวา คนเราจะมีชีวิตมัน่ คง จะตองนัง่ บนมาสามขา มาสามขาตามภาษิตจีนนัน้ หมายถึง สิ่ง สําคัญสามอยางที่พยุงชีวิตเรา สิง่ สําคัญนั้นจะเปนอะไรก็ไดแตตองมีสามขา ถามีเพียงสองชีวิตก็ยัง ขาดความมัน่ คง ภาษิตจีนนีฟ้ งคลายๆ “สามเสา” คือวาชีวิตของเราตั้งอยูบ นกอนสามกอน จึงมีความ มน่ั คง กก็ อ นเสาทั้งสามสาํ หรบั ชีวติ น้คี อื อะไร ตางคนอาจหากอนเสาทั้งสามสําหรับชีวิตของตัวเอง ได บางทานอาจยึดพระไตรลักษณ คือ ความทุกข 1 ความไมเทีย่ ง 1 และความไมใชตัวของเรา 1 เปน การยึดเพื่อทําใจมิใหชอกช้ําขุนมัวในยามที่ตกทุกขไดยาก หรือจะใชเปนเครื่องเตือนมิใหเกิดความ ทะเยอทะยานตน ทําลายสันติสุขของชีวิตก็ได บางคนยึดไตรสิกขาเปนกอนเสาทัง้ สามแหง การยัง ชวี ิตคอื ศีล สมาธิ ปญ ญา เปน หลกั 2. การเขียนยอความ คือ การเก็บใจความสําคัญของเรือ่ งทีอ่ านหรือฟงมา เรยี บเรยี งใหมอ ยา งยอๆ โดยไมทําใหสาระสําคัญของเรื่องนั้นคลาดเคลื่อน หรอื ขาดหายไป การยอความเปนวิธีการหนึง่ ทีช่ วยใหเราบันทึกเรือ่ งราวตางๆ ที่ไดอานหรือฟงมานั้นไวโดย ยอๆ โดยเก็บรวบรวมไวเพื่อมิใหหลงลืม หรือเพือ่ นําเรื่องทีบ่ ันทึกไวนัน้ ไปใชในโอกาสตางๆ นอกจากน้ันการยอความยังชวยใหถ า ยทอดเรือ่ งราวตอ ไปยงั ผอู นื่ ไดถกู ตอ งรวดเร็วอีกดวย หลกั การยอ ความ การยอความมีหลกั การทวั่ ไปดงั ตอไปนี้ 1. ยอ ความตามรปู แบบการยอ ความแบบตา งๆ กาํ หนดไวในหวั ขอแบบการยอความ 2. อานเรือ่ งราวทีจ่ ะยออยางนอย 2 เท่ียว เทีย่ วแรกจับใจความใหไดวา เรื่องอะไร หรือใคร ทาํ อะไรท่ไี หน อยางไร เที่ยวทีส่ องจับใจความใหละเอียดขึ้น และพิจารณาวาอะไรเปนใจความสําคัญ อะไรเปนใจความประกอบหรือพลความ หรือขอความทีเ่ สริมแตงใจความสําคัญใหเดนชัด ชัดเจน อะไรเปนกลวิธีการแตงถาจับใจความไมไดใหอานอีกจนกวาจะสามารถจับใจความสําคัญได 3. พิจารณาเก็บเฉพาะใจความสําคัญ หรือเก็บใจความประกอบที่จําเปน 4. นําเฉพาะใจความที่เก็บไวมาเรียบเรียบใหมดวยภาษาของตนเองตามรูปแบบที่กําหนด 5. ความสัน้ ยาวของการยอความไมสามารถกําหนดเปนอัตราสวนได ขึน้ อยูก ับจุดประสงค ของการยอ และลักษณะของเรื่องท่ียอ ลักษณะของเร่ืองกค็ อื เรอ่ื งใดทม่ี ใี จความประกอบมากถาเราเก็บ เฉพาะใจความสําคัญก็ยอไดสั้น ถาเก็บใจความประกอบทีจ่ ําเปนดวย อัตราสวนความยาวจะเพิ่มขึน้ ดงั น้นั จึงไมมเี กณฑก ําหนดเรอื่ งอตั ราสว นของยอ ความ

ห น า | 81 6. เปลีย่ นคําสรรพนามจากบุรุษที่ 1 บุรุษที่ 2 เปนบุรุษที่ 3 เพราะผูยอทําหนาทีเ่ ลาตอและ เครือ่ งหมายใดๆ ที่มีอยูใ นขอความเดิม จะไมใชในยอความ เชน มาลีพูดวา “พอมาแลว” เปล่ียนเปน เธอพูดวา พอมาแลว คือใหย อรวมกนั ไป ไมแยกกลาวหรอื ขนึ้ บรรทัดใหม 7. ใชถอยคําภาษางายๆ ไดใจความชัดเจน เชน อันมวลบุปผามาลีอยูใ นไพรสนฑ เปลี่ยนเปนดอกไมอ ยใู นปา แตถามีคําราชาศัพทยังคงใชอยู 8. เลือกใชคําไดความหมายครอบคลุม เชน เพือ่ กลาวถึงหนังสือพิมพ วิทยุ โทรทัศน ความ ใชคําวา “สื่อสารมวลชน” แทน หรือเมือ่ กลาวถึงสมุด ดินสอ ปากกา ยางลบ ไมบรรทัด ควรใชคําวา “เครอ่ื งเขยี น” แทน เปน ตน 9. ไมใชอักษรยอ หรือคํายอ เวนแตอักษรยอ หรือคํายอนัน้ เปนทีเ่ ขาใจและยอมรับใชกัน ทวั่ ไปแลว เชน พ.ศ. ร.ส.พ. ส.ป.อ. ฯลฯ 10. ขอความทีย่ อแลวใหเขียนตอเนือ่ งกันโดยใชคําเชือ่ ม เพือ่ ใหความกระชับไมเยิน่ เยอ แต ขอความที่ไมสัมพันธกันใหย อหนา เปนตอนๆ 11. การยอความเปนรอยกรอง ก็ใชวิธีเดียวกับรอยแกว แตเปลีย่ นขอความจากรอยกรองเปน รอ ยแกว ธรรมดากอ น รูปแบบการเขียนยอความ เรือ่ งทีจ่ ะยอมีหลายรูปแบบ เชน บทความ จดหมาย โอวาท ฯลฯ แตละรูปแบบมีแบบการ ขน้ึ ตน เฉพาะดงั ตอไปนี้ 1. แบบของบทความ สารคดี ตํานาน นทิ าน นยิ าย เร่อื งสนั้ ฯลฯ ยอ (บทความ สารคดี ตํานาน นิทาน นยิ าย เรือ่ งส้ัน) เรอ่ื ง ................................ ของ ..................(ผแู ตง) .........................จาก..................(แหลงที่มา).................ความวา (ขอความ).......................................................................................................... ..................................................................................................................................... 2. แบบของจดหมาย สาสน หนงั สือราชการ

82 | ห น า ยอ (จดหมาย สาสน หนงั สอื ราชการ) ฉบับที.่ ..............................ของ................ ..........................................................ลงวนั ท่ี ความวา.................................................. (ขอความ).......................................................................................................... ..................................................................................................................................... 3. แบบของประกาศ แจงความ แถลงการณ ระเบยี บคําส่ัง ฯลฯ ยอ (ประกาศ แจงความ แถลงการณ ระเบยี บคําสงั่ ) เร่ือง .................................. ของ.........................................ลงวนั ท่ี .....................................................ความวา (ขอความ) ....................................................................................................... ..................................................................................................................................... 4. แบบของขา ว ยอขา วเรอื่ ง.........................................จาก..........................ลงวนั ท่ี ................................................................................ความวา.......................................................... (ขอความ) ....................................................................................................... ..................................................................................................................................... 5. แบบของโอวาท คาํ ปราศรยั สนุ ทรพจน ยอ (โอวาท คําปราศรัย สนุ ทรพจน ) ของ................................แก...................... .......................เนอ่ื งใน......................(โอกาส)...........................ที่.......................ณ วนั ท่ี ..................................................................................ความวา (ขอความ) ....................................................................................................... .....................................................................................................................................

ห น า | 83 6. แบบปาฐกถา คําสอน คําบรรยาย ถอยแถลง ยอ (ปาฐกถา คําสอน คําบรรยาย ถอยแถลง ) ของ............................................. เรอ่ื ง........................................แก...........................................ท.ี่ ................................... ...........................ณ วนั ท่ี..........................................เวลา................................ความวา (ขอความ) ....................................................................................................... ..................................................................................................................................... 7. แบบพระบรมราโชวาท เทศนา ยอ (พระบรมราโชวาท เทศนา ) ใน.........................................พระราชทานแก ...................................................................ใน..........................................ที่........................................ณ วนั ท่ี....................................ความวา (ขอความ) ....................................................................................................... ..................................................................................................................................... 8. แบบที่เปน รอยกรอง ใหถอดเปนรอ ยแกว กอนแลว ยอตามรปู แบบ คอื ยอกลอนสุภาพ (หรอื รอ ยกรองแบบอ่นื ที่ยอ) เรอ่ื ง..................................ตอน..... .............................................................ความวา (ขอความ) ....................................................................................................... ..................................................................................................................................... 9. ความเรยี งท่ีตัดตอนมา ยอ เรอ่ื ง.......................ของ..........................คัดจากเรอ่ื ง ................................... ................................จากหนงั สอื .......................................................................ความวา (ขอความ) ....................................................................................................... .....................................................................................................................................

84 | ห น า ขอความที่ยอถา เรื่องเดมิ ไมมชี ื่อเร่ืองใหต ัง้ ชือ่ เร่อื งใหตรงกับความสําคญั ของเรอ่ื งนน้ั ๆ ตวั อยา งยอความ (รอ ยแกว ) เรอ่ื ง เปรยี บเทยี บนามสกุลกับชื่อแซ คนเรายังมีอยเู ปน อนั มาก ซึง่ ยังมิไดสังเกตวา นามสกุลกับชือ่ แซของจีนนัน้ ผิดกันอยางไร ผู ทีแ่ ลดูแตเผินๆ หรือซึง่ มิไดเอาใจใสสอบสวนในขอนี้ มักจะสําคัญวาเหมือนกันและมีพวกจีนพวก นิยมจีนพอใจจะกลาววา การทีพ่ ระบาทสมเด็จพระเจาอยูห ัวทรงพระราชปรารภออกพระราชบัญญัติ นามสกลุ ขึน้ น้ัน โดยทรงพระราชนิยมตามประเพณีชื่อแซของจีน ซึง่ ถาจะตรองดูก็จะเห็นวาคงจะไม เปน เชนนัน้ โดยเหตุที่จะอธบิ ายตอ ไปน้ี แซข องจนี น้ัน ตรงกับ “แคลน” ของพวกสกอตคือ เปนคณะหรือพวก หรือถาจะเทียบทาง วัดก็คลายสํานัก เชนทีเ่ ราไดยินเขากลาวๆ กันอยูบ อยๆ วาคนนัน้ เปนสํานักวัดบวรนิเวศ คนนีเ้ ปน สํานกั วัดโสมนัสดงั นีเ้ ปนตัวอยาง สวนสกุลนัน้ ตรงกับคําอังกฤษวา “แฟมิลี่” ขอผิดกันอันสําคัญใน ระหวางแซกับนามสกุลนัน้ ก็คือผูรวมแซไมไดเปนญาติสายโลหิตกันก็ได แตสวนทีร่ วมสกุลนั้นถา ไมไดเปนญาติสายโลหิตตอกันโดยแทแลวก็รวมสกุลกันไมได นอกจากที่จะรับเปนบุตรบุญธรรม เปน พเิ ศษเทา นั้น ตัดตอนจากเรื่องเปรียบเทียบนามสกุลกับแซ จากหนังสอื ปกณิ กคดี พระราชนพิ นธ ของ พระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราวุธ พระมงกุฎเกลาเจา อยูหัว ศิลปบรรณาคาร 2515 หนา 75 - 76 การยอความจะเก็บเฉพาะใจความสําคัญและใจความประกอบที่จําเปนบางสวนเพือ่ ให ใจความยอความสมบูรณ ยอหนาที่ 1 ใจความสําคัญวา “คนเรายังมีอยูเ ปนอันมาก ซึง่ ยังมิไดสังเกตวานามสกุลกับชื่อ แซของจนี น้ันผิดกันอยางไร” นอกนน้ั เปน ใจความประกอบ

ห น า | 85 ใจความประกอบยอหนานีไ้ มเก็บเพราะเห็นวาไมจําเปน เนื่องจากใจความสําคัญสมบูรณที่ จะนาํ ไปยอไดอยแู ลว ยอหนา ท่ี 2 ใจความสําคัญ “ขอผดิ กันอันสาํ คัญในระหวางแซกบั นามสกุลนั้นก็คือ ผูรวมแซ ไมไดเ ปน ญาตสิ ายโลหิตกนั ก็ได แตผ รู วมสกุลนน้ั ถา ไมไดเปนญาติสายโลหิตตอ กนั โดยแทแลวก็รวม สกลุ กนั ไมไ ด” ใจความประกอบที่จําเปนทีค่ วรเก็บเพือ่ เสริมใจความสําคัญใหยอความไดใจความสมบูรณ ครบถวนคือ “แซข องจนี เปน คณะหรอื พวก หรอื ถา จะเทียบทางวัดก็คลายสํานัก” “..............นอกจากทีจ่ ะรบั เปน บตุ รบุญธรรมเปนพิเศษเทานน้ั ” เมือ่ ไดศึกษาหลักการยออืน่ ๆ ครบถวนกับดูรูปแบบการยอทีใ่ ชแลว นําใจความทีเ่ ก็บไวมา เรียบเรียงใหมดวยถอยคําของตนเอง รูปแบบการยอเปนความเรียงทีต่ ัดตอนมา ดังนั้น จึงเขียนยอ ความไดด งั น้ี ยอเรื่อง เปรียบเทียบนามสกุลกับชือ่ แซ ของพระบาทสมเด็จพระมหารามาธิบดี ศรีสินทรมหาวชิราวุธพระมงกุฎเกลาเจาอยูห ัว คัดจากเรื่องเปรียบเทียบนามสกุลกับชือ่ แซ จาก หนงั สอื ปกิณกคดี ความวา มีคนจํานวนมากไมไดสังเกตวานามสกุลกับแซของจีนนัน้ ตางกัน ผูร วมแซของจีนไมไดเปน ญาติสายโลหิตกันก็ได แตเปนคณะหรือพวกเหมือนสํานักวัดหนึง่ สวนรวมสกุลตองเปนญาติสาน โลหติ กนั โดยแทเ ทา น้นั เชนนน้ั กเ็ ปนบุตรบญุ ธรรมทีร่ บั ไวเปนพิเศษ ถาเปนการยอทีม่ ุง เก็บเฉพาะใจความสําคัญ ขึน้ ตนรูปแบบเหมือนกัน แตใจความจะสัน้ เขา ดงั น้ี มีคนจํานวนมากไมไดสังเกตวานามสกุลกับแซของจีนนัน้ ตางกัน ผูร วมแซของจีนไมไดเปน ญาติสายโลหติ ก็ได แตผ ูรวมสกลุ ตอ งเปน ญาติสายโลหติ หรอื บตุ รบุญธรรมท่รี บั ไวเ ปน พิเศษเทา นัน้

86 | ห น า ตัวอยางยอ ความ (รอ ยกรอง) ทหารเอกสยามสูเศรษฐสงคราม กบั สทิ ธิการจัดการศึกษาสําหรบั ประเทศ (กาพยฉบัง) “ถามหนอยเถิดหนผู เู พียร เสรจ็ จากโรงเรยี น แลว เจา จกั ทาํ อะไร” “ฉันเปน พอคากไ็ ด ใหเ ตย่ี หดั ให ตั้งหา งอยา งเถา แกฮง” ถามทั่วทุกคนก็คง ใหคําตอบลง รอยกันมิพลนั สงสัย จากโรงเรยี นจนี จงไป ถามโรงเรียนไทย จักไดคําตอบนาน “ผมคิดเขาทําราชการ เชนทานขุนชาญ ลกู บา นเดยี วกนั มน่ั หมาย” “หนอู ยา นกึ วา งา ยดาย คิดเขาคาขาย พอคาคอยนามั่งมี” “ผมรักราชการงานดี ตาํ แหนง หนา ท่ี ยศศักดิ์บัฎตรานาแสวง” “บัดยามสยามตองการแรง ไทยฉลาดทุกแขนง ทั้งนอกและในราชการ” “เศรษฐกิจก็กิจแกนสาร นักเรียนรกั งาน ควรเลอื กประกอบเหมอื นกนั ” “ผมชอบราชการเทานั้น ต้งั ใจหมายม่นั แตจะเขารับราชการ” คําตอบเชนนี้มีประมาณ กส่ี ว นรอ งวาน คํานึงจะพึงพิศวง นึกไปไมนางวยงง การคาขายคง ไมค ุนไมคอ ยเคยทาํ เคยแตรงั เกยี จดว ยซา้ํ นายไพรด ว ยชาํ นาญลว นงานเรยี ก “ราชการ” ........................................................ ครูเทพ โคลงกลอนของครูเทพ เลม 1 คุรุสภา 2515

ห น า | 87 ขอความท่ียอ ไดดงั น้ี ยอ กาพยฉบัง เรือ่ งโครงกลอนของครูเทพ ตอน ทหารเอกสยามสูเ ศรษฐสงครามกับสิทธิ การจัดการศึกษาสําหรับประเทศ ความวา ถาถามนักเรียนในโรงเรียนจีนกับโรงเรียนไทยวา เมื่อสําเร็จการศึกษาแลวจะไปประกอบ อาชพี อะไร นักเรียนในโรงเรียนจีนตอบวา จะไปเปนพอ คา และนกั เรยี นในโรงเรียนไทยจะตอบวาจะ ทํางานราชการ คําตอบเชนนี้เปนเพราะคนไทยไมคุน เคยและไมคอยเคยคาขายจึงไมเห็นความสําคัญ ทัง้ ๆ ทีเ่ รือ่ งคาขายเปนเรือ่ งสําคัญที่ควรเลือกเปนอาชีพไดเหมือนกันและเหมาะสมกับประเทศไทยที่ กําลังตองการคนฉลาดทํางานทุกประเภทไมใชเพียงงานราชการเทานั้น สรปุ ยอความเปนการเขียนแบบหนึง่ ที่เก็บใจความสําคัญของเรือ่ งเดิมมาเขียนใหมใหสั้นกวาเดิม เพื่อสะดวกแกการเขาใจและการนําไปใช การยอความตองบอกลักษณะและทีม่ าของขอความทีจ่ ะยอ และยอใหไดใจความครบถวนใจความของขอความเดิม

88 | ห น า เร่อื งท่ี 4 การเขียนเพื่อการสื่อสาร 1. การเขียนจดหมาย เปนการสือ่ สารโดยตรงระหวางบุคคลหรือระหวางหนวยงานตางๆ ชวยทําใหระยะทางไกลเปนใกล เพราะไมวาบุคคลหรือหนวยงานจะหางไกลกันแคไหนก็สามารถใช จดหมายสงขาวคราวและแจงความประสงคไดตามความตองการ การสงสารหรือขอความในจดหมาย ตอ งเขยี นใหแจม แจง ชัดเจนเพ่ือจะไดเ ขา ใจตรงกนั ท้งั สองฝาย องคป ระกอบและรปู แบบของจดหมาย ผูเรียนคงเคยเขียนจดหมายหรืออานจดหมายมาบางแลว คงจะสังเกตเห็นวาจดหมายนัน้ ไมวา ประเภทใด จะตองประกอบดวยสิ่งตางๆ ดงั น้ี 1. ท่ีอยูของผเู ขยี น เริ่มกึ่งกลางหนากระดาษระหวางเสนคั่นหนากับริมของขอบกระดาษ 2. วนั เดอื น ป ทเ่ี ขยี นจดหมาย ใหเยื้องมาทางซา ยของตําแหนง ทเ่ี ขยี นท่ีอยเู ลก็ นอ ย 3. คาํ ขึ้นตน หางจากขอบกระดาษดานซาย 1 น้วิ 4. เนอื้ หา ขึ้นอยกู ับยอหนาตามปกติ อาจจะอยหู า งจากขอบกระดาษดา นซา ย 2 นว้ิ 5. คําลงทา ยอยูแ นวเดยี วกบั ทอี่ ยขู องผเู ขยี น 6. ชื่อผเู ขยี น อยูใตค าํ ลงทา ย ลา้ํ เขา ไปเลก็ นอ ย ตวั อยา ง รูปแบบการเขียนจดหมายทั่วไป สถานที่เขียนจดหมาย ............................. วนั ..........เดอื น......................ป............... ระยะ 1 น้วิ คําขนึ้ ตน ................................................................................................. ประมาณ 2 นวิ้ เนอ้ื หา................................................................................................... .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. คําลงทาย ............................................... ‘ ช่ือผูเขยี น ...............................................

ห น า | 89 หลักการท่ัวไปในการเขยี นจดหมาย การเขียนจดหมายควรคํานึงถึงสิ่งตอไปนี้ 1. การใชถอยคํา จดหมายที่ดี ตองใชถอยคําในการเขียนใหถูกตองเหมาะสมกับประเภท ของจดหมายและผรู บั จดหมายดว ย ไดแ ก จดหมายสวยตัว การเขียนจดหมายสวนตัวไมมีขอกําหนดเกี่ยวกับการใช คําขึ้นตนและคําลงทายทีต่ ายตัวเพียงแตเลือกใชใหเหมาะสมเทานัน้ คําขึน้ ตนและลงทายสําหรับ บุคคลทั่วไป มีแนวทางการเขียนสําหรับเปนตัวอยางใหเลือกใช ดงั น้ี บุคคลที่ติดตอ คําข้ึนตน คาํ ลงทาย ญาติผใู หญ เชน พอ แม กราบเทา....................ที่ กราบเทาดวยความเคารพ ปู ยา เคารพอยางสูง อยา งสงู ตา ยาย หรือกราบมาดวยความ เคารพรกั อยางยิ่ง ญาติลําดับรองลงมา เชน กราบ....................ที่เคารพ กราบมาดวยความเคารพ ลุง ปา นา อา หรอื กราบ.....................ท่ี ดวยความเคารพ เคารพอยางสูง ดวยความเคารพอยางสูง พ่ีหรือญาตชิ ้ันพี่ พี่......................ท่รี กั ดว ยความรกั ครู อาจารยห รอื ถงึ ....................ทีร่ ัก หรือ รักหรือคดิ ถงึ ผบู ังคับบัญชาระดับสูง ....................เพ่ือนรัก หรอื หรือรกั และคดิ ถงึ ........................นอ งรกั กราบเรยี น...........ที่เคารพ ดวยความเคารพอยางสูง อยา งสูง

90 | ห น า ผูบงั คบั บญั ชาระดับใกลต วั เรยี น................ที่เคารพ ดวยความเคารพ ผเู ขียน 2. มารยาทในการเขยี นจดหมาย 2.1 เลือกกระดาษ ซอง ที่สะอาดเรียบรอย หากเปนไปไดควรใชกระดาษที่ทําขึน้ เพือ่ การเขียนจดหมายโดยตรง แตถาหาไมไดก็ควรใชกระดาษที่มีสีสุภาพ กระดาษที่ใชเขียนควรเปน กระดาษเต็มแผน ไมฉีกขาด ไมยยู ี่ยบั เยิน ไมสกปรก 2.2 ซองจดหมายท่ีดที ีส่ ุดคอื ซองทก่ี ารสอ่ื สารแหงประเทศไทยจัดทําขึ้น เพราะมีขนาด และคุณภาพไดมาตรฐาน ซองประเภทนีม้ ีจําหนายตามทีท่ ําการไปรษณียโทรเลขทุกแหง ถาหาซอง จดหมายของการสื่อสารแหงประเทศไทยไมได ก็อาจเลือกซองซื้อจากซองทีเ่ อกชนทําขึน้ จําหนาย ซ่งึ ถา เปน ในกรณีหลังน้คี วรเลือกซองทมี่ สี ีสภุ าพ ไมควรมีลวดลาย 2.3 ไมควรใชซองที่มีตราครุฑสงจดหมายที่มิใชหนังสือราชการ 2.4 ไมควรใชซองทีม่ ีขอบซองเปนลายขาวแดงน้าํ เงินสลับกัน ซึ่งเปนซองสําหรับสง จดหมายไปรษณียอากาศไปยังตางประเทศ 2.5 เขียนหนังสือใหชัดเจน อานงาย การเขียนตัวอักษรคอนขางโตและเวนชองไฟ คอนขางหางจะชวยใหจดหมายนั้นอานงาย 2.6 ไมควรเขียนดวยดินสอดําดินสอสีตางๆ หรือหมึกสีแดง เพราะถือวาไมสุภาพ สีท่ี เหมาะสมคือ หมกึ สนี า้ํ เงนิ และสีดาํ 2.7 จะตองศึกษาใหถูกตองถองแทกอนวา ผูท ี่เราจะเขียนจดหมายไปถึงนัน้ เปนใครมี ตําแหนงหนาทีอ่ ะไร การเขียนขอความในจดหมายก็ดี การจาหนาซองก็ดี จะตองระบุตําแหนง หนาที่ชั้นยศของผูน้ันใหถูกตองและตอ งสะกดชื่อ นามสกุล ยศ ตาํ แหนงของผนู นั้ ใหถ ูกตองดวย 2.8 เมื่อเขียนจดหมายเสร็จแลว ตองพับใหเรียบรอยแลวบรรจุซอง จาหนาซองให ถกู ตองครบถว น ปดดวงตราไปรษณียยากรใหครบถวนตามราคาและถูกตําแหนง กอ นทจ่ี ะนําไปสง 2.9 เขียนจาหนาซองจดหมาย 2.9.1 เขียนชื่อ นามสกุลของผูร ับใหถูกตอง ชัดเจน อานงาย ถาผูร ับเปนแพทย เปนอาจารย หรือตํารวจ ทหาร หรือคํานําหนานามแสดงเกียรติยศหรือฐานันดรศักดิ์ เชน บ.จ. ม.ร.ว. ม.ล. ก็ใชถ อ ยคาํ พิเศษเหลานน้ั นาํ หนา ชอ่ื คาํ นาํ หนาชื่อควรเขยี นเต็ม ไมควรใชคํายอ ถาทราบ ตาํ แหนง กร็ ะบตุ าํ แหนง ลงไปดว ย

ห น า | 91 ในกรณีทีไ่ มทราบรายละเอียดดังกลาว ควรใชคําวา คุณ นําหนาชือ่ ผูร ับในการจา หนา ซองจดหมายนน้ั 2.9.2 ระบุสถานที่ของผูร ับใหถูกตอง ชัดเจนและมีรายละเอียดพอทีบ่ ุรุษ ไปรษณยี จะนาํ จดหมายไปสง ไดไมผิดพลาด ระบุเลขทีบ่ าน หางรานหรือสํานักงาน ซอย ตรอก ถนน หมูบาน ตําบล อาํ เภอ ในกรณีตา งจงั หวัด หรอื แขวง เขต ในกรณีกรุงเทพมหานคร ที่สําคัญคือจะตอง ระบุรหสั ไปรษณยี ถกู ตองทกุ คร้งั จดหมายจะถงึ ผรู ับเร็วขึ้น หมายเหตุ การสื่อสารแหงประเทศไทยไดจัดทําเอกสารแสดงรหัสไปรษณียของ อําเภอและจังหวัดตางๆ สําหรับแจกจายใหประชาชน ทานจะติดตอขอรับไดจากที่ทําการไปรษณีย โทรเลขทุกแหง 2.9.3 การจาหนาซอง การสื่อสารแหงประเทศไทย แนะนําใหเขียนนามและทีอ่ ยู พรอมดวยรหัสไปรษณียของผูส งไวทีม่ ุมบนดานซายมือของซองและเขียนชือ่ ผูร ับพรอมทีอ่ ยูและ รหสั ไปรษณยี ไวต รงกลาง ดังตวั อยาง ตัวอยา งการเขยี นจา หนา ซองจดหมาย (ชื่อที่อยูผ ูฝาก) ทีผ่ นึก นายวิศิษฎ ดรุณวัด ตราไปรษณียยากร 708/126 ถนนจรลั สนิทวงศ แขวงรองเมือง เขตปทุมวัน กรุงเทพฯ 1 033 0 (ช่อื และท่อี ยูของผูรบั ) นายสญั ญา ทองสะพัก 364 ก 1 หมู 1 ถนนรมิ คลองรดั หลวง ตําบลตลาด อาํ เภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ รหัสไปรษณีย 1 033 0 หมายเหตุ การสื่อสารแหงประเทศไทยมีบริการพิเศษตางๆ ท่ีจะชวยปอ งกนั มิใหจดหมายสูญ หายหรือชวยใหจดหมายถึงมือผูร ับไดรวดเร็ว ทันเวลา เชน บริการ EMS เปนตน ผูสนใจจะใช

92 | ห น า บริการตางๆ ดังกลาว จะตองไปติดตอทีท่ ีท่ ําการไปรษณียโทรเลขโดยตรง เพราะจะตองกรอกแบบ รายการบางอยางการเขียนขอความในทํานองที่วา “ขอใหสงดวน” ลงบนซองจดหมายไมทําใหจด หมายถึงเรว็ ข้ึนแตอ ยางใด ประเภทของจดหมาย จดหมายแบงออกเปน 4 ประเภท คือ จดหมายสวนตัว จดหมายกิจ ธรุ ะ จดหมายธรุ กจิ และจดหมายราชการหรือหนังสือราชการ 1. จดหมายสวนตัว คือ จดหมายที่บุคคลซึง่ รูจ ักคุยเคยกันติดตอกันดวยวัตถุประสงค ที่เปนการสวนตัว เชน เพือ่ สงขาวคราว ถามทุกขสุข เลาเรือ่ งราว ฯลฯ เปนการติดตออยางไมเปน ทางการ เชน จดหมายเลาเรอื่ งราวทกุ ขส ขุ จดหมายแสดงความรูสึกยินดี เสียใจ ขอบคุณหรือขอโทษ ในกรณีตางๆ เปน ตน การเขยี นจดหมายสว นตวั แมจะยินยอมใหใชถอยคําที่แสดงความสนิทสนมเปนกันเองไดแตก็ ควรระมัดระวังอยาใหผ อู า นเขาใจผดิ และควรแสดงความสําราญมากกวาการพูดกันโดยปกติ จดหมายสวนตัวทีม่ ีเนือ้ หาเปนการขอบคุณ หรือแสดงความยินดีอาจเขียนลงในบัตรที่ ออกแบบไวอยางสวยงาม แทนการเขยี นในกระดาษกไ็ ด การเขียนจดหมายสวนตัว นิยมใหเขียนดวยลายมือทีอ่ านงาย แสดงความตัง้ ใจเขียนไมนิยม ใชก ารพมิ พด ดี จดหมายหรอื จา หนา ซองจดหมายสว นตวั

ห น า | 93 ตวั อยา งจดหมายสว นตัว บริษัทเกษตร จํากัด 4/21 สขุ มุ วทิ กรุงเทพมหานคร 10110 12 เมษายน 2538  กราบเทา คุณพอคุณแมท ี่เคารพอยางสงู  ผมไดมารายงานตัวเขาทํางานที่บริษัทนี้เรียบรอยแลวตัง้ แตวันที่ 10 บริษัทนี้มี สํานักงานใหญอยูต ามทีอ่ ยูข างบนนี้ แตมีเรือนเพาะชําและสวนกลาไมขนาดใหญมากอยูท ีเ่ ขตมีนบุรี ทุกเชาพนักงานทุกคนจะตองมาลงเวลาปฏิบัติงานและรับทราบคําสัง่ หรือรับมอบหมายงาน จากนัน้ จึงแยกยายกันไปปฏิบัติงาน ผมไดรับมอบหมายใหดูแลสวนกลาไมทีเ่ ขตมีนบุรี ผมรับผิดชอบพืน้ ที่เขต 9 ซ่ึงเปนเขตเพาะเล้ียงดูแลกลาไมไผ มีคนงานชวยผมทํางาน 3 คน ทุกคนเปนคนดีและขยัน งานทีท่ ํา จงึ เปน ไปดว ยดี ผมสุขสบายดี เพราะทีพ่ ักซึง่ อยูช ัน้ บนของสํานักงานบริษัทซึง่ บริษัทจัดให มีความ สะอาดดีและกวางขวางพอสมควร ทั้งอยูไมไกลยานขายอาหาร ผมจึงหาซื้ออาหารมารับประทานได สะดวก นบั ไดว าผมไดทาํ งานทดี่ ี และมีที่พักที่สะดวกสบายทุกประการ หวงั วา คณุ พอและคุณแมและนองทัง้ สองคงสบายดีเชนกัน ผมจะกลับมาเยีย่ มบานถา มวี นั หยดุ ตดิ ตอ กนั หลายวนั และจะเขียนจดหมายมาอีกในไมชานี้ ดวยความเคารพอยางสูง เสมา ธรรมจกั รทอง ๒. จดหมายกิจธุระ คือจดหมายติดตอระหวางบุคคลกับบุคคลหรือบุคคลกับหนวยงานดวย เรือ่ งทีม่ ิใชเรือ่ งสวนตัว แตเปนเรื่องทีเ่ กีย่ วกับงาน เชน การสมัครงาน การติดตอสอบถาม การขอ ความรวมมือ ฯลฯ ภาษาที่ใชจึงตองสุภาพและกลาวถึงแตธุระเทานั้น ไมมีขอความที่แสดง ความสมั พันธเปน การสวนตวั ตอกัน

94 | ห น า ตัวอยางจดหมายกิจธรุ ะ โรงเรียนลําปางกัลยาณี ถนนพหลโยธนิ อ.เมอื ง จ.ลําปาง 52000  24 กันยายน 2528  เรยี น ผจู ัดการวัสดกุ ารศึกษา 1979 จาํ กดั  ดวยทางโรงเรียนลําปางกัลยาณี มีความประสงคจะซื้อสไลดประกอบการสอนวิชา ภาษาไทยระดับมัธยมศึกษาตอนตน ตามรายการตอไปนี้ 1. ชุดความสนกุ ในวดั เบญจมบพติ ร จาํ นวน 1 ชุด 2. รามเกียรติ์ตอนศึกไมยราพ จาํ นวน 1 ชดุ 3. แมศรีเรือน จาํ นวน 1 ชุด 4. ขอคิดจากการบวช จาํ นวน 1 ชดุ 5. หนงั ตะลงุ จาํ นวน 1 ชดุ ตามรายการทีส่ ัง่ ซือ้ มาขางตน ดิฉันใครขอทราบวา รวมเปนเงินเทาไร จะลดไดกีเ่ ปอรเซ็นต และถาตกลงซ้ือจะจดั สง ทางไปรษณียไ ดห รอื ไม  หวังวาทานคงจะแจงเกี่ยวกับรายละเอียดใหทราบโดยดวน จึงขอขอบคุณมาในโอกาสนี้ ขอแสดงความนับถือ สมใจ หยง่ิ ศกั ดิ์ (น.ส.สมใจ หย่งิ ศักด์)ิ ผชู วยพัสดุหมวดวิชาภาษาไทย

ห น า | 95 3. จดหมายธุรกิจ คือจดหมายติดตอในเรือ่ งทีเ่ กีย่ วกับธุรกิจ เชน การเสนอขายสินคา การ ขอทราบรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับสินคาหรือบริการ การส่ังซอื้ สนิ คา การติดตามทวงหนี้ ฯลฯ จดหมายกิจธุระและจดหมายธุรกิจ มีลักษณะการติดตอทีเ่ ปนทางการมากกวาจดหมาย สว นตวั จงึ ตอ งใชคําสภุ าพ งาย และมีเน้ือความกะทัดรดั เขาใจไดตรงกันทั้งผูเขยี นและผูอ านในการ ใชภาษาเขียนใหถูกกับระดับของจดหมาย โดยทั่วไปแลวถาเขียนจดหมายสวนตัวถึงบุคคลที่สนิท สนมกนั ก็จะใชคําระดับที่ไมเปนทางการ แตถ า เขยี นจดหมายธรุ กจิ ตางๆ ก็ใชคําระดับที่เปนทางการ ตวั อยาง เปรียบเทียบคําเดิมที่เปนทางการกับคําระดับที่ไมเปนทางการ ทีเ่ ปนทางการ ทีไ่ มเปน ทางการ (สําหรบั เขยี นจดหมายธรุ กิจและหนงั สือราชการ) (สําหรบั เขียนจดหมายสวนตัวถงึ ผทู ี่ คนุ เคย) 1.เขาขับขี่รถจักรยานยนตไปชมภาพยนตร 1.เขาขรี่ ถเครื่องไปดหู นัง 2.บิดามารดาตองการใหขาพเจามีอาชีพเปนแพทย 2.พอแมอยากใหฉันเปน หมอ แตฉ นั อยากเปน แตขาพเจาตองการเปนครูชนบท ครูบานนอก 3 หนงั สอื เลม นค้ี งขายไดหมดในเวลาอันรวดเรว็ 3.หนงั สือเลม นีม้ ีหวังขายไดเ กลี้ยงเพราะรวม เพราะรวบรวมวาทะสําคัญๆ ของผูมีชอ่ื เสยี ง คําดังของคนดังไวหลายคน ไวห ลายคน

96 | ห น า ตวั อยา งจดหมายธุรกิจ  รานบรรณพภิ พ 42-44 ถนนบญุ วาทย อ.เมอื ง จ.ลําปาง 5200 โทร. 054 218888 3 สิงหาคม 2528  เรอ่ื ง สง กระดาษอดั สาํ เนา เรยี น หวั หนาฝา ยพัสดุสํานกั งานนํา้ คา งและเพอื่ น ตามทีส่ ัง่ กระดาษจัดสําเนายีห่ อไดโต จํานวน 50 รีมนัน้ ทางรานไดจัดสงมาเรียบรอยแลว พรอมทั้งไดแนบใบสงของมาดวย  หากทางสํานักงานของทานไดรับสิง่ ของดังกลาวครบถวนแลว กรุณาตอบใหทางราน ทราบดวยจะเปนพระคุณอยางสูง ขอแสดงความนับถือ ธาดา บรรณพภิ พ (นายธาดา บรรณพภิ พ) ผูจ ัดการ ตวั อยา ง การจาหนาซองจดหมายธุรกิจ รา นบรรณพภิ พ 42-44 ถนนบญุ วาทย อ.เมอื ง จ.ลําปาง 52000 โทร. 154 218888 เรยี น หวั หนา ฝา ยพสั ดุ สํานักงานน้ําคางและเพอื่ น สาํ นักงานนาํ้ คา งและเพื่อน

ห น า | 97 ถนนเจรญิ ประเทศ จังหวัดลําปาง 52000 2. จดหมายราชการหรือหนังสือราชการ คือสวนที่ถือเปนหลักฐานในราชการ ไดแก หนังสือทีม่ ีทีไ่ ปทีม่ าระหวางสวนราชการ หรือหนังสือทีส่ วนราชการมีไปถึงหนวยงานอื่น ซึง่ มิใช สวนราชการหรือมีไปถึงบุคคลภายนอก หรือหนังสือที่หนวยงานอืน่ ซึ่งมิใชสวนราชการ หรือ บุคคลภายนอกเขียนมาถึงสวนราชการ จดหมายราชการ ตองใชถอยคําและรูปแบบการเขียนใหถูกตองตามระเบียบทีท่ างราชการ กําหนดไว ระเบียบดังกลาวเรียกวา ระเบียบงานสารบรรณ รูปแบบหนังสือราชการจึงมีรูปแบบ เฉพาะดังนี้ 1. ตองใชกระดาษของทางราชการ เปนกระดาษตราครุฑสีขาว 2. บอกลําดับที่การออกหนังสือของหนวยงานนั้น โดยใหล งรหสั พยญั ชนะและเลข ประจําตัวของเจาของเรือ่ งทับเลขทะเบียนหนังสือสง เชน นร 0110/531 รหัสพยัญชนะ นร คือ สาํ นกั นายกรฐั มนตรี 0110 คือเลขประจําของเจาของเรื่อง 531 คือทะเบียนหนังสอื ทส่ี งออก 3. สวนราชการของหนังสือ ใหลงชื่อสวนราชการ สถานทีร่ าชการ หรือคณะกรรมการซึ่ง เปน เจาของหนังสอื นั้น และลงสถานท่ตี งั้ ไวด ว ย 4. วันเดือนป ใหลงตัวเลขบอกวันที่ ชือ่ เต็มของเดือนและตัวเลขของปพุทธศักราชทีอ่ อก หนงั สอื 5. เรอ่ื ง ใหลงเรื่องยอทเี่ ปน ใจความสน้ั ท่ีสดุ ของหนังสือนั้น 6. คําขน้ึ ตน ใหใชค ําข้ึนตนตามฐานะของผูร ับหนังสือ ตามดวยตําแหนงของผูท ี่หนังสือนัน้ มีถงึ 7. อางถึง (ถามี) ใหอางถึงหนังสือที่เคยมีติดตอกันเฉพาะหนังสือทีส่ วนราชการผูร ับ หนังสือนัน้ ไดรับมากอนแลว โดยใหลงชือ่ สวนราชการของหนังสือ เลขทีอ่ อกหนังสือ วันท่ี เดือน ปพทุ ธศกั ราชของหนังสือ 8. สง่ิ ท่ีสง มาดวย (ถาม)ี ใหลงชอ่ื สิ่งของหรือเอกสารทส่ี งไปพรอ มกับหนังสือน้ัน ถาไมสงไปในซองเดยี วกันใหแ จง วา สงไปโดยทางใด 9. ขอความ ใหลงสาระสําคัญของเรื่องใหชัดเจนและเขาใจงาย หากมีความประสงค หลายประการใหแยกเปนขอๆ 10. คาํ ลงทาย ใหใชคําลงทายตามฐานะของผูรับหนังสือ 11. ลงชอ่ื ใหลงลายมือเจาของหนังสือและใหพิมพชื่อเต็มของเจาของลายมือไวใตลายมือช่อื 12. ตําแหนง ใหลงตําแหนงเจาของหนังสือ เชน อธิบดี ผูว าราชการจังหวัด ผูบัญชาการกองพล ฯลฯ

98 | ห น า 13. สวนราชการเจาของเรอ่ื ง ใหลงชื่อสวนราชการเจาของเรื่องหรือหนวยงานที่ออกหนังสือ พมิ พไ วมุมลางซายแนวเดยี วกับตาํ แหนง ผอู อกหนงั สือหรือตํ่ากวา 14. โทร. ใหลงหมายเลขโทรศัพทของหนวยงานเจาของเรื่อง ตัวอยางแบบจดหมายราชการ ตราครฑุ  ท่.ี ............  ช่อื สว นราชการเจาของหนงั สอื  วนั .......เดอื น...................พ.ศ.............  เรอ่ื ง.................................  เรยี น หรอื กราบเรยี น.......................  อา งถึง..................................... (ถามี)  ส่งิ ทส่ี งมาดวย......................... (ถามี)  ขอความ ................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. .......................................................................................................................... สรปุ ................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. .............................................................................................................  คําลงทาย............................................................ 11 ลายเซ็น................................................. ชอ่ื ตวั บรรจง............................................... 12 ตาํ แหนง .................................

ห น า | 99 13 สวนราชการเจาของเรื่อง........................................ 14 โทรศัพท (ถาม)ี ....................................................... ตัวอยางรูปแบบจดหมายราชการ    ท่ี ศธ 0210.06/4  ศนู ยเทคโนโลยที างการศึกษา 11 มกราคม 2554 กรมการศึกษานอกโรงเรียน 10400 ถนนศรีอยุธยา กทม.  เรอ่ื ง ขอเชิญเปนวิทยากร  เรยี น ผชู วยคณบดคี ณะศกึ ษาศาสตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร วิทยาเขตกําแพงแสน   ดวยศูนยเทคโนโลยีทางการศึกษา สํานักงาน กศน. กําลังดําเนินการจัดและผลิตรายการ โทรทัศนเสริมหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพืน้ ฐาน พุทธศักราช 2551 วิชา วิทยาศาสตร ระดับมัธยมศึกษาตอนตนเพือ่ ออกอากาศทางสถานีวิทยุโทรทัศนเพื่อการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ (ETV) ศูนยเทคโนโลยีทางการศึกษาจึงขอเรียนเชิญ อาจารยประสงค ตันพิชัย อาจารยประจํา ภาควิชา อาชีวศึกษา คณะศึกษาศาสตร ซึง่ เปนผูม ีความรูแ ละประสบการณ เรือ่ งเทคโนโลยีในการ ขยายพันธุพ ืชเปนวิทยากร บรรยายเรือ่ งดังกลาว โดยจะบันทึกเทปในวันอังคาร ท่ี 31 มกราคม 2554 เวลา 10.00-11.00 น. จึงเรียนมาเพื่อขอความอนุเคราะห และขอขอบคุณเปนอยางสูงมา ณ โอกาสน้ี

100 | ห น า  ขอแสดงความนับถือ 11 รชั ดา คล่ีสุนทร (นางรัชดา คล่ีสนุ ทร) 12 ผูอํานวยการศูนยเทคโนโลยีทางการศึกษา 13 ฝายรายการโทรทัศนเพื่อการศึกษาตามหลักสูตร 14 โทร. 02-3545730-40 การเขยี นขา ว ประกาศและแจงความ การเขียนขาว ประกาศและแจงความ เปนสวนหนึง่ ของจดหมายราชการ หรือหนังสือราชการ ซง่ึ กค็ ือหนังสอื ท่ใี ชติดตอ กันระหวา งเจาหนา ทีข่ องรัฐกับบคุ คลภายนอกดว ยเรอื่ งเกี่ยวกบั ราชการ จดหมายราชการแบงไดเปน 5 ประเภท คอื 1. หนงั สอื ภายนอก 2. หนังสอื ภายใน 3. หนังสือประทับตราแทนการลงชื่อ 4. หนังสอื ส่ังการและโฆษณา 5. หนังสอื ทเ่ี จาหนาที่ทําข้ึนหรือรบั ไวเ ปน หลักฐานในราชการ การเขียนขาว ประกาศและแจงความ จดั อยูใ นจดหมายราชการประเภทท่ี 4 คือหนังสือสั่งการ และโฆษณา ซึง่ แบงเปน 9 ประเภท คือ ขอบังคับ ระเบียบ คําสัง่ คําแนะนํา คําชีแ้ จง ประกาศ แจง ความ แถลงการณและขาว ในท่นี จ้ี ะกลาวถงึ การเขียนขาว ประกาศและแจงความ การเขยี นขา ว คือบรรดาขอความที่ทางราชการเห็นสมควรเปดเผย เพื่อแจงเหตกุ ารณท ค่ี วรสนใจใหท ราบ แบบการเขยี นขา ว ขาว......................................ชื่อสวนราชการที่ออกขาว...................................... เรอ่ื ง .............................................................................................................................