วิชา โรคพบบ่อยในผู้สูงอายุ โรคมะเร็ง

อาการของโรค อาการของโรคมะเร็งในช่องปากโดยทวั่ ไป • พบการบวมโต ก้อนเนือ้ หรือแผลบรเิ วณ รมิ ฝปี าก เหงือก หรอื บริเวณอ่นื ๆในช่องปาก • พบรอยโรคสขี าว สีแดง หรอื สีขาวปนแดงในปาก • พบเลอื ดผิดปกติไมพ่ บสาเหตุในปาก • มอี าการชา หรือเจ็บปวดไม่พบสาเหตุบรเิ วณใบหน้า ปาก และลาคอ • มแี ผลบรเิ วณเนอ้ื เย่ือในชอ่ งปากคลา้ ยแผลร้อนในและอาการไมด่ ขี ้ึนภายใน 2 สปั ดาห์ • อาการเจบ็ ปวด หรอื มกี อ้ นตดิ อยใู่ นลาคอ • อาการกลืน เคยี้ วอาหาร พดู หรืออา้ ปากได้ยาก • อาการน้าหนักลด หากท่านพบอาการดงั กล่าวขา้ งตน้ ควรพบทนั ตแพทย์เพ่อื ตรวจโดยทนั ที

• ปจั จัยเสี่ยงท่กี อ่ ใหเ้ กิดโรคมะเรง็ ในช่องปาก • • การสบู บหุ รหี่ รือยาสบู พบว่าผ้ทู ี่สูบบหุ ร่ีนั้นพบมะเร็งในช่องปากไดบ้ ่อยกวา่ ผ้ทู ่ีไมส่ บู บุหรถ่ี งึ 6 เทา่ • การเคย้ี วหมาก พบวา่ การเคยี้ วหมากสามารถกระตุ้นให้เกิดมะเรง็ ไดบ้ รเิ วณรมิ ฝปี าก เนื้อเยอื่ พน้ื ปาก และเหงือกได้มาก • การดมื่ สุราเป็นประจา โรคมะเรง็ ในชอ่ งปากพบได้บ่อยในผทู้ ด่ี มื่ สรุ าไดม้ ากกวา่ ผทู้ ีไ่ ม่ดม่ื สุราถึง 6 เทา่ • มปี ระวัตบิ คุ คลในครอบครวั มโี รคมะเร็งในชอ่ งปาก • เชื้อไวรสั บางชนดิ เช่น Human papilloma virus เปน็ สาเหตหุ นึง่ ของการเกดิ มะเร็งในชอ่ งปาก ทัง้ น้ียังพบวา่ 1 ใน 4 ของผปู้ ่วยมะเรง็ ช่องปากทัง้ หมดสามารถเกิดข้นึ ในผปู้ ่วยทไ่ี ม่สบู บุหร่หี รือดื่มสุรา เปน็ คร้งั คราว

• การตรวจวินิจฉยั • การตรวจวนิ ิจฉัยและเฝ้าระวงั มะเร็งในชอ่ งปาก สามารถทาได้โดยงา่ ยจากการตรวจสขุ ภาพฟันเปน็ ประจา โดยทันต แพทย์จะตรวจหาลกั ษณะจาเพาะบางอย่างเช่น การบวมโตของเน้อื งอก หรือความผิดปกตขิ องเน้อื เยือ่ ในช่องปาก รวมถงึ การบวมโตบริเวณศรีษะและลาคอ การตัดเนือ้ เย่ือสง่ ตรวจจาเปน็ ตอ้ งทาในกรณสี งสยั โรคมะเร็งในช่องปากเพ่อื ใหผ้ ลการตรวจพยาธสิ ภาพของเนื้อเยอื่ การรกั ษาโรคมะเรง็ ในช่องปากมกี ระบวนการเช่นเดยี วกบั มะเรง็ ในตาแหน่งอน่ื ๆ คือการผ่าตดั รกั ษาเอาเนื้องอกออก ร่วมกบั การฉายรงั สีรกั ษา และอาจใชเ้ คมบี าบัดร่วมด้วยในบางกรณีเพ่อื ทาลายเซลล์มะเร็งท่หี ลงเหลืออยู่

• การป้องกันโรคมะเร็งช่องปาก • สามารถทาได้โดย • งดสูบบหุ รี่ เค้ยี วหมาก และด่ืมสรุ าเป็นประจา • รับประทานอาหารอย่างสมดลุ การเฝา้ ระวงั โรคมะเร็งในช่องปาก • ตรวจเนื้อเยอ่ื ในปากด้วยตนเองอยา่ งน้อยเดอื นละ 1 ครั้ง ทาได้ง่ายโดยใชไ้ ฟสอ่ งสวา่ งร่วมกับกระจก เพือ่ ดเู นื้อเยอ่ื ใน ช่องปากบรเิ วณริมฝีปาก เหงือก ลนิ้ เนอ้ื เยือ่ พ้นื ปาก และเพดานปาก คลาหาก้อนบริเวณลาคอทงั้ สองข้างและใต้คาง หาก พบความผดิ ปกติจาเป็นตอ้ งตรวจเพมิ่ เตมิ ทีส่ ถานพยาบาล • พบทันตแพทย์เป็นประจา แม้วา่ จะทาการตรวจดว้ ยตนเองสม่าเสมอ แตร่ อยโรคอาจจะขนาดเล็กหรืออยู่ในตาแหน่งท่ี พบไดย้ าก โดยแนะนาให้ตรวจเฝ้าระวังทกุ ๆสามปสี าหรบั บคุ คลท่อี ายมุ ากกวา่ 20 ปี และตรวจเป็นประจาทุกปีสาหรบั บุคคลทอ่ี ายมุ ากกวา่ 40 ปี โดยสามารถสอบถามทนั ตแพทย์ท่ีทาการตรวจให้ทาการตรวจเฝา้ ระวังโรคมะเรง็ ในชอ่ งปาก เพ่มิ เตมิ ได้

โรคมะเรง็ ท่พี บบอ่ ยในประเทศไทย ไดแ้ ก่ มะเร็งตอ่ มลูกหมาก



ปัจจยั เสยี่ ง • ปจั จบุ นั แพทยพ์ บวา่ อตั ราการเกดิ โรคมะเรง็ ตอ่ มลกู หมากมเี พม่ิ มากขน้ึ โดยปจั จยั เสย่ี งทท่ี าใหเ้ กดิ โรค ไดแ้ ก่ อายุ ยง่ิ อายมุ ากขน้ึ โอกาสเกดิ มะเรง็ ต่อมลกู หมากกย็ งิ่ สูงขึ้น ส่วนใหญจ่ ะพบมากในผูช้ ายทีม่ อี ายุ 50 ปีขน้ึ ไป • พันธุกรรม ผู้ทีม่ ปี ระวตั ิบดิ าหรอื พนี่ อ้ งเคยเป็นมะเร็งต่อมลูกหมากจะมโี อกาสเส่ยี งกว่าคนทว่ั ไป • เชอ้ื ชาติ พบมากในกลมุ่ ชายชาวตะวนั ตกทัง้ ในยโุ รปและอเมริกา ขณะที่ชาวเอเชียพบได้น้อยกวา่ • อาหาร การรับประทานอาหารท่ีมไี ขมันสูง ให้พลงั งานสูง และอาหารจาพวกเนื้อแดงอยา่ งต่อเนอื่ ง อาจเปน็ สาเหตขุ อง การเกดิ มะเรง็ ต่อมลกู หมากได้

อาการ • มะเร็งต่อมลกู หมากในระยะแรกมกั ไมแ่ สดงอาการใดๆ แตเ่ ม่ือมะเร็งขยายตัวมากข้นึ จนไปกดทับทอ่ ปสั สาวะ จะทาให้เกดิ อาการแปรปรวนของระบบทางเดินกระเพาะปสั สาวะส่วนลา่ ง เช่น ปสั สาวะบอ่ ย โดยเฉพาะชว่ งกลางคนื มอี าการแสบขัดขณะปัสสาวะ ปัสสาวะไมส่ ดุ ปัสสาวะไมพ่ ุ่งหรอื ตอ้ งใชเ้ วลา ในการเบ่ง หากปลอ่ ยท้ิงไว้ผปู้ ว่ ยจะปสั สาวะลาบากและบ่อยขึน้ จนถงึ ขน้ั ปสั สาวะเป็นเลอื ดได้

ระยะมะเรง็ ตอ่ มลกู หมาก • ระยะของมะเร็งกาหนดจากตาแหนง่ ของเซลล์มะเรง็ การแพร่กระจายของมะเรง็ และการทางานทีผ่ ดิ ปกตขิ องอวัยวะ รา่ งกาย ระยะของมะเรง็ มีความสาคัญตอ่ การรักษาเพราะจะชว่ ยให้แพทยห์ าวิธีการรักษาทีเ่ หมาะสม ส่งผลตอ่ การหาย ของโรค การมชี ีวิตทีย่ ืนยาวหรือดารงชีวติ ได้ดีข้นึ • มะเรง็ ต่อมลกู หมากแบ่งออกเป็น 4 ระยะ ได้แก่ • ระยะที่ 1 เป็นระยะเริ่มตน้ พบมะเร็งเฉพาะในตอ่ มลูกหมากเพียงกลีบเดยี ว และยังไมม่ กี ารแพร่กระจายของเซลล์มะเรง็ • ระยะท่ี 2 ก้อนมะเร็งมขี นาดใหญ่ขนึ้ เล็กน้อย โดยพบท้งั สองกลบี ของต่อมลูกหมาก ยังไม่มีการแพรก่ ระจายของ เซลลม์ ะเรง็ • ระยะท่ี 3 เซลล์มะเร็งมกี ารแพร่กระจายออกมาท่ีผิวดา้ นนอกของตอ่ มลกู หมาก และอาจลุกลามเขา้ ท่อน้าเช้ือด้านข้าง • ระยะที่ 4 เซลลม์ ะเร็งแพร่กระจายไปยงั กระดูกและตอ่ มน้าเหลอื ง

การรกั ษา • ขอ้ บง่ ช้ขี องทางเลอื กในการรักษามะเรง็ ต่อมลูกหมาก ได้แก่ ตาแหน่ง ขนาด ระยะของเซลลม์ ะเรง็ สภาพร่างกายและจติ ใจ รวมถงึ คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยภายหลงั การรกั ษา โดยปจั จบุ ันผปู้ ่วยมีทางเลือกในการรกั ษาดังต่อไปนี้ • การผา่ ตัด แบ่งออกไดเ้ ปน็ 2 วธิ ี คือ 1. การผ่าตดั โดยใชว้ ธิ ีสอ่ งกลอ้ ง ( laparoscopic radical prostatectomy) เป็นการผ่าตดั ที่พฒั นามาจากการผ่าตดั เปดิ หนา้ ท้อง แบบเดิม ด้วยวิธนี ้ี แพทย์จะสอดกล้องขนาดจวิ๋ ทีเ่ รียกว่า laparoscope และเครือ่ งมอื ตา่ งๆ ผา่ นแผลผา่ ตดั ขนาดเลก็ ห้าจดุ บรเิ วณใตส้ ะดอื แลว้ ทาการผ่าตัดผา่ นจอมอนเิ ตอร์ ผลคือผู้ป่วยเจ็บตัวน้อยลง ฟน้ื ตวั เรว็ ขึน้ เกิดผลขา้ งเคยี งนอ้ ยกว่า และ ผลการรักษาดกี ว่าการผา่ ตดั ใหญแ่ บบเปิดหน้าทอ้ ง 2. การผา่ ตัดโดยใชแ้ ขนกลช่วยผ่าตดั (robotic–assisted da Vinci surgery หรอื da Vinci® prostatectomy) เป็นการผา่ ตัด โดยใชแ้ ขนกลห่นุ ยนตท์ ค่ี วบคมุ โดยแพทย์ ซงึ่ ไม่เพยี งชว่ ยให้ผปู้ ว่ ยเจบ็ ตัวนอ้ ยลง และฟ้ืนตัวเรว็ ขึ้นเชน่ เดยี วกับการผา่ ตัดโดยวิธี ส่องกลอ้ งเทา่ น้นั แต่ยังเพม่ิ โอกาสทผี่ ู้ปว่ ยจะสามารถควบคมุ การกลั้นปัสสาวะ และคงความสามารถในการแข็งตัวของอวัยวะเพศ ไว้ได้

การรกั ษา • รงั สีรกั ษา ซงึ่ มที ง้ั การฝงั แรต่ อ่ มลกู หมาก และการฉายรังสขี น้ึ อยู่กบั ผปู้ ว่ ยว่าเป็นมะเร็งต่อมลูกหมากชนิดความเสย่ี งต่า ความเสี่ยงปานกลาง หรอื ความเสย่ี งสูง • การให้ยาเคมบี าบดั ซง่ึ ปจั จุบนั ใหผ้ ลการรักษาทดี่ ขี นึ้ ขณะเดียวกนั แพทยก์ ม็ วี ธิ บี รรเทาอาการไมพ่ ึงประสงค์ซ่งึ เป็น ผลขา้ งเคียงจากยาใหล้ ดนอ้ ยลงได้ • การรักษาดว้ ยฮอร์โมน เปน็ การรักษาเพิ่มเตมิ หลงั การผ่าตดั หรือในกรณที ่มี ะเร็งอยู่ในระยะแพรก่ ระจาย โดยแพทยจ์ ะ ทาการลดหรอื กาจัดฮอรโ์ มนเพศชายดว้ ยการใช้ยาตา้ นฮอร์โมน หรือผา่ ตัดเอาอณั ฑะออก

โรคมะเรง็ ท่พี บบอ่ ยในประเทศไทย ไดแ้ ก่ มะเรง็ ตอ่ มนา้ เหลอื ง



• https://www.youtube.com/watch?v=hLVVmF8EEf4

โรคมะเรง็ ที่พบบอ่ ยในประเทศไทย ไดแ้ ก่ มะเรง็ ผิวหนงั





หยุดสูบบหุ ร่ี การสูบบหุ รเ่ี ปน็ ปจั จัยเสย่ี งทีส่ าคญั การปอ้ งกนั มะเร็ง สาหรบั โรคมะเรง็ หลายชนิด เช่น โรคมะเรง็ ปอด โรคมะเรง็ ช่องปาก โรคมะเร็งโพรงจมกู เปน็ ต้น

รับประทานอาหารทม่ี ีประโยชน์แกร่ า่ งกาย ควร การปอ้ งกนั มะเร็ง รับประทานอาหารทม่ี ีกากใยมาก รับประทานผกั และผลไมเ้ ป็นประจา จากดั อาหารท่มี ีไขมันอ่มิ ตวั สงู จากเนื้อสตั ว์ ผลิตภณั ฑ์จากนมและอาหารปรุง สาเรจ็ นอกจากน้ันควรหลีกเลี่ยงอาหารพวกปง้ิ ย่าง รมควัน เนื่องจากมสี ารก่อมะเร็งในปริมาณมาก



ลดน้าหนักในกรณที ี่อว้ น เนื่องจากนา้ หนักตวั ทีเ่ กนิ เปน็ การปอ้ งกนั มะเรง็ ปจั จัยเส่ียง ต่อการเกดิ โรคมะเร็งบางชนิด ไดแ้ ก่ มะเร็งเต้านม มะเรง็ ลาไสใ้ หญ่ และมะเรง็ เยื่อบมุ ดลูก

หลกี เลีย่ งการดม่ื แอลกอฮอลเ์ ปน็ ปรมิ าณมาก เนื่องจาก การปอ้ งกนั มะเร็ง แอลกอฮอลเ์ ป็นปจั จัยเส่ยี งของมะเรง็ ตบั มะเร็งหลอดอาหาร และมะเร็งในช่องปาก

หลีกเล่ียงการอาบแดดหรอื ถูกแดดจดั เนอ่ื งจากอาจทา การปอ้ งกันมะเร็ง ให้เกดิ มะเร็งผวิ หนัง ควรหลกี เลีย่ งการถูกแดดชว่ ง 10.00–16.00 น. ใชค้ รมี กันแดดทีม่ ี SPF อยา่ งนอ้ ย 15 สวมใสเ่ สื้อผา้ ท่ีรดั กุม และสวมแว่นกนั แดด

ออกกาลงั กายเปน็ ประจาทกุ วัน เนอื่ งจากการทไ่ี มอ่ อกกาลงั กาย การปอ้ งกนั มะเรง็ มีความสมั พนั ธก์ ับการเกดิ โรคมะเรง็ ลาไสใ้ หญ่ และมะเร็งเต้านม อยา่ งน้อยควรออกกาลังกายแบบแอโรบิกอยา่ งน้อย 30 นาทตี ่อ คร้งั สัปดาหล์ ะ 3 ครงั้ และพยายามเปล่ยี นกจิ กกรมที่ทาอยแู่ ลว้ เป็นการออกกาลงั กาย เช่น เดินขน้ึ บนั ได แทนการใชล้ ิฟท์ จอดรถไกลกว่าทจ่ี อดเดมิ และใช้การเดนิ แทน เป็นต้น

หลีกเลย่ี งจากรงั สแี ละสารเคมใี นทีท่ างานและที่บ้าน โดย การป้องกันมะเร็ง คอยอ่านคาเตือนของเอกสาร ท่ีแนบมากับผลติ ภัณฑ์ เสมอ

ตรวจรา่ งกายเปน็ ประจาทกุ ปี และปฏิบัตติ ามคาแนะนา ในการตรวจ การปอ้ งกนั มะเรง็ เพิม่ เตมิ ของแพทย์ เชน่ ตรวจแป๊บสเมยี ร์ (Pap’s smear) ทุกปเี พ่ือ หามะเร็งปากมดลูกในระยะแรก ฝึกการตรวจเตา้ นมดว้ ยตนเอง เป็น ประจาทกุ เดอื น และตรวจโดยแพทยท์ กุ 1 ปี เป็นต้น

หลีกเลยี่ งจากการใชข้ องมคี มรว่ มกับผู้อ่นื ไมเ่ ท่ียวสาส่อน หรอื ถา้ ไม่ การปอ้ งกนั มะเร็ง แนใ่ จควรใช้ถุงยางอนามยั ตรวจเลอื ดว่ามีภูมคิ มุ้ กันต่อเชอื้ ไวรัสตับอกั เสบบหี รอื ยัง ถ้ายงั ไมม่ คี วร ฉดี วคั ซนี เพอ่ื ปอ้ งกนั เชอ้ื ไวรสั ตบั อกั เสบบี เนอื่ งจากเปน็ สาเหตุ ทสี่ าคญั ของการเกดิ โรคมะเร็งตบั ในรายท่เี ปน็ พาหะไวรสั ตบั อักเสบบีหรือซี ควรตดิ ตามตรวจกบั แพทยเ์ ป็นระยะทกุ 6 เดอื น

ในกรณที ี่ เคยรับประทานปลาดิบ อาศัยหรอื เคยอาศยั อยู่ใน การปอ้ งกนั มะเรง็ ภาคอีสาน หรือในชุมชนทมี่ ผี ้ปู ว่ ยมะเร็งทอ่ น้าดตี ับ หรอื มี ประวัตมิ ะเร็งทอ่ นา้ ดใี นครอบครัว ควรรบั การตรวจอุจจาระ เพอื่ หาไข่พยาธใิ บไมใ้ นตับ เนื่องจากมีโอกาสเสยี่ งตอ่ การเกิดโรคมะเรง็ ท่อน้าดี

คอยสังเกตอาการผดิ ปกติของรา่ งกายและรบี ไปพบแพทยห์ ากมีอาการผดิ ปกติดงั ต่อไปน้ี • มีการเปล่ยี นแปลงในการยอ่ ยอาหาร และการขบั ถ่ายอย่างเร้อื รงั เชน่ ทอ้ งผูกสลับทอ้ งเสยี ปสั สาวะเปน็ เลอื ด เปน็ ต้น • มีเลอื ดออกผิดปกติ เช่น ทางชอ่ งคลอด หรือเลือดกาเดาไหลบ่อยๆ • มีแผลเรื้อรังไมห่ ายใน 3 สปั ดาห์

คอยสงั เกตอาการผดิ ปกติของร่างกายและรบี ไปพบแพทยห์ ากมอี าการผิดปกติดงั ตอ่ ไปน้ี • มีก้อนที่เต้านมหรือตามตัว ไฝโตข้ึนหรือเปล่ยี นสี • ไอเรือ้ รังหรือเสยี งแหบ • นา้ หนกั ลดโดยไมต่ ัง้ ใจ • หูอือ้ เรอ้ื รัง

SKT