การสกัดสมุนไพร

เอกสาร ความรู้เร่ืองสมนุ ไพร และการสกัดสมุนไพร แจกฟรี หนา้ 1 การสกดั สมุ นไพร การสกัดสารสาคัญในสมุนไพรมีวิธีการอยู่หลายวิธี แต่วิธีการสกัดที่นิยมใช้กันคือการสกัดโดยใช้ตัวทาลาย ในการ เลือกตัวทาละลายน้นั ควรจะเลอื กจากส่งิ ที่หาได้งา่ ยและราคาไม่แพงมาก ตวั ทาละลายท่ีนยิ มใชค้ อื นา้ ซ่งึ ใชก้ ันมาแต่โบราณ คนโบราณใช้วิธีการสกดั ตัวยาสาคัญจากสมุนไพรต่างๆ โดยใช้การต้มสมุนไพรกับน้า ที่เรียกยาหม้อ ซ่ึงตัวยาก็คอื น้าท่ีเคี่ยว ให้งวด ตัวทาละลายอีกตัวหนึ่งท่ีนิยมใชก้ ็คือแอลกอฮอล์ ที่รู้จักกันดีคือเหล้าซ่ึงมีแอลกอฮอล์ผสมอยู่ ก็คือวิธีการทายาดอง เหล้า สารสาคัญก็จะละลายออกมากับแอลกอฮอล์ที่มีอยู่ในเหล้าน้ัน แอลกอฮอล์ท่ีกล่าวถึงมีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า เอทิลแอลกอฮอล์ มอี กี วิธีการหนง่ึ ทีน่ ิยมใชค้ ือการสกดั นา้ มนั หอมระเหย โดยใชว้ ธิ กี ารกลน่ั ดว้ ยไอน้า ( stream distillation) ซ่ึงมี วิธีการทค่ี ่อนข้างจะยุ่งยากกวา่ วิธีการสกัดดว้ ยตวั ทาละลาย เพราะต้องมีเครือ่ งมือเฉพาะ ดงั แสดงในรปู เครือ่ งกล่ันแบบอตุ สาหกรรม เคร่อื งกลนั่ แบบห้องปฏิบัติการ การสกัดน้ามันหอมระเหยอาศัยหลักการท่ีใช้ไอน้าจากการต้มน้า พ่นลงบนดอกไม้หรือสิ่งท่ีต้องการท่ีจะสกัด แล้วก็ทาการ ควบแน่นให้ไอน้ากล่ันเป็นหยดน้า น้ามันหอมระเหยจะแยกออกจากน้าโดยลอยอยู่ข้างบน น้าท่ีได้จะมีกลิ่นตามกลิ่นของ นา้ มนั หอมระเหย ในเอกสารนี้จะขอเน้นวิธีการสกัดสารจากสมุนไพร เพื่อนามาใช้ใส่ในสบู่ก้อน หรือสบู่เหลวเท่านน้ั ก่อนอื่นตอ้ งมาดู ข้ันตอนของการเตรยี มสบู่ก้อนทีท่ ามาจากน้ามัน ไม่วา่ จะเปน็ วธิ ใี ชค้ วามรอ้ น (Hot process) หรอื วิธีไม่ใช้ความร้อน (Cold process) ในขั้นตอนการทาสบู่ก้อนนั้นจะเห็นว่าจะต้องมีการใช้น้าในการละลายด่าง ดังนั้นจึงสามารถเลือกการสกัด สมุนไพรด้วยการใชต้ วั ทาละลายทเี่ ป็นน้า โดยสามารถแยกออกเปน็ สองวธิ ี

เอกสาร ความรู้เรื่องสมนุ ไพร และการสกัดสมุนไพร แจกฟรี หน้า 2 1. สมนุ ไพรสด สามารถนาเอาสุมนไพรในลักษณะของใบ กา้ น หวั ราก เง้า แล้วแต่ความเหมาะสม เพราะการท่ีเราจะ นาสมุนไพรใดมาใช้ควรต้องศึกษาหาความรู้เก่ียวสรรพคุณของสมุนไพรน้ันว่ามีประโยชน์อย่างไร เช่นมีสรรพคุณ บารุงผวิ บารงุ ผม เปน็ ต้น วิธกี ารหากใชใ้ บก็นาใบมาป่ันกับเคร่ืองปัน่ ให้ละเอียด และกรองแยกกากออก ถ้าเป็นหัว ราก หรือเง้า ก็นามาหั่นเป็นแว่น แล้วมาต้มกับน้า จากนั้นก็กรองเอาแต่น้า ซ่ึงสามารถนาเอาน้าสกัดสมุนไพรมา แทนน้าที่ใช้ในการละลายด่างได้ แต่ก็มีข้อต้องระวังเพราะด่างเมื่อนามาละลายน้าจะเกิดความร้อนและอาจจะ ทาลายสารสาคัญในสมุนไพร เพ่ือเป็นการลดความเสียหายน้ี ควรนาน้าสกัดสมุนไพรไปแช่แข็งในตู้เย็นให้เป็น น้าแข็งก่อน ในกรณีของการทาสบู่เหลว หลังจากข้ันตอนการเตรียมหัวสบู่ จะต้องละลายหัวสบู่ด้วยน้า เช่นเดยี วกันกส็ ามารถนาน้าสมุนไพรมาละลายแทนได้ 2. สมุนไพรแห้งหรือผงสมุนไพร ก็สามารถทาไดโ้ ดยนาสมุนไพรไปต้มกับน้าอาจจะใส่ในถุงผ้าแล้วนาไปต้มกับน้า ก็จะ ได้น้าสมนุ ไพรเชน่ เดยี วกนั กับในกรณสี มุนไพรสด สาหรับในกรณีทีส่ กดั ด้วยต้วทาละลายด้วยแอลกอฮอล์นั้น จะเห็นว่าการใช้แอลกอฮอลใ์ นข้ันตอนการเตรยี มสบนู่ ั้น มไี ม่มากนั้น จะพบในการทาเบสสบกู่ ลเี ซอรนี หรือสบู่หลอมเท กบั วิธีการทาสบ่เู หลวโดยวิธีแอลกอฮอล์เทา่ นั้น ในกรณี ของการทาซึ่งเบสสบู่กลเี ซอรีนมีขั้นตอนท่ีใช้ตัวทาละลายในการละลายสบู่ โดยอาจจะใช้เอทิลแอลกอฮอล์ หรือใชโ้ ฟไฟ ลีนไกรคอน เป็นตัวทาละลาย ดังนั้นเราจงึ สามารถใช้ตัวทาละลายทั้งสองชนิดมาสกัดสมุนไพรได้ ท้ังในรูปของสมุนไพร สดหรือสมุนไพรแห้ง โดยการนาเอาสมุนไพรมาแช่ในแอลกอฮอล์ท้ิงไว้สักหนึ่งอาทิตย์ จากนั้นกรองเอากากออกไป โดยทั่วไปปรมิ าณสมุนไพรและแอลกอฮอล์ถา้ ในกรณีของสดก็จะใส่แอลกอฮอล์ให้ท่วมสมุนไพร ถ้าเป็นสมุนไพรผงก็ใช้ สมนุ ไพรประมาณ 100 กรัม ต่อแอลกอฮอล์ 500 กรัม เน่ีองจากวตั ถุดบิ ที่สาคัญในการทาสบู่ทกุ ประเภทคอื น้ามัน ดังนน้ั สามารถจะใชนั ้ามันสกดั กล่ินของสมุนไพรหรือดอกไม้ ได้ วิธีการนี้เรียก Oil infusion ทาโดยเอาดอกไม้หรือสมุนไพรแช่ในน้ามันแล้วนาไปตากแดด ประมาณ 4-5 แดด หรือ นาไปทอดทไี่ ฟออ่ นๆ สาหรับการสกัดน้ามันหอมระเหยโดยใชว้ ิธกี ารกล่ันด้วยไอนา้ สามารถจะดัดแปลงใช้เครื่องมือที่มีอยู่ภายในบา้ นได้ โดยใช้ลังถึงท่ีให้น่ึง เพราะลังถึงน้ันอาศัยไอน้าในการปรุงอาหาร จีงสามารถดัดแปลงมาใช้เป็นเคร่ืองมือในการสก้ดน้ามัน หอมระเหย โดยการใส่น้าลงไปในลังถึงพอประมาณ จากนั้นนาดอกไม้ หรือสมุนไพรวางไว้บนชั้นส่างสุดของลังถึงและวาง ถว้ ยขนาดพอเหมาะตรงกลาง ปิดฝาโดย คว่าฝาลงใหส้ ่วนที่จบั ฝาลงอยู่ดา้ นในลังถึง เปิดไฟต้มน้าใหเ้ ดือด โดยนานา้ แขง็ วาง บนฝาลังถึง เมื่อไอน้ามาถูกความเย็นท่ีฝา ก็จะกลายเป็นหยดน้าไหลลงมายังถ้วยท่ีวางไว้ ซ่ึงจะมีน้ามันลอยอยู่และน้ากลิ่น

เอกสาร ความรู้เรื่องสมุนไพร และการสกัดสมนุ ไพร แจกฟรี หนา้ 3 ดอกไม้ สามารถนาไปใช้ได้ แต่ส่วนใหญ่น้ามันหอมระเหยจะมีน้อยมาก นอกจากผิวมะกรูด เปลือกส้มจะได้น้ามันหอม ระเหยคอ่ นข้างมาก ความรูเ้ กยี วกบั สุมนไพร จาก www.เกร็ดความร้.ู net สมนุ ไพร (Herb) และ สมุนไพรไทย (Thai Herb) คือ พืช ผกั และผลไม้ท่ถี ูกนามาใชเ้ ปน็ ยาและสิ่งบารงุ รา่ งกายมานาน นบั พนั ปี โดยทส่ี มนุ ไพรเหล่านีม้ ีทัง้ แบบนาผล ใบ ราก เปลือก ยาง เน้ือไม้ เถา หวั และดอก หรือทงั้ ต้นมาใชง้ าน ประโยชน์ และสรรพคุณของสมนุ ไพรไทยเหล่าน้ีมีท้ังการนามารับประทานสด การนามาต้มรบั ประทานแบบยาแผนโบราณ บางชนิดก็ ใช้ทาหรอื พอกเพื่อรกั ษาโรค เป็นต้น สมนุ ไพรและสมนุ ไพรไทยน้ันมีมากมายหลายชนดิ เราได้รวบรวมรายชอ่ื สมุนไพรเหลา่ นพ้ี ร้อมประโยชนแ์ ละสรรพคุณ โดย เรยี งตามหมวดอักษรจานวนกว่า 1,500 ชนดิ ดังน้ี รายชอ่ื สมนุ ไพร ประโยชน์และสรรพคุณ กรรณิการ์ ให้สีส้มสาหรบั ทาขนมและย้อมผ้า ช่วยบารุงผวิ หนัง แก้ปวดและเวยี นศรี ษะ ช่วยลดอาการไข้ กน้ จ้า ใชต้ าหยอดตาแก้อาการตามวั มีสรรพคุณช่วยรกั ษาแผลสด แผลไฟไหมแ้ ละน้าร้อนลวก ก้นจ้าขาว ใชต้ าพอกตาแก้อาการตาอักเสบ สามารถนามาพอกชว่ ยห้ามเลือดและสมานแผล ทง้ั แผลสดและแผล เรื้อรงั ชว่ ยลดอาการปวดหแู ละปวดฟัน กน้ บ้งึ นอ้ ย นยิ มนารากมาตม้ ดม่ื ช่วยลดอาการไขแ้ ละอาการร้อนใน กระชาย มีประโยชน์ชว่ ยแกโ้ รคในปากและคอ แก้อาการโลหิตเปน็ พิษและถอนพิษตา่ งๆ ท้องอดื ท้องเฟ้อ เปน็ ยา รักษารดิ สีดวงทวารและช่วยขับปัสสาวะ กระเจี๊ยบเขียว ชว่ ยลดการดูดซมึ ไขมัน (ลดความอ้วนไดด้ ี) มสี ารเคลือบกระเพาะอาหารและลาไส้ ชว่ ยบารุงสายตา บารุงเลอื ด และชว่ ยให้ฟันและกระดกู แข็งแรง กระเจยี๊ บแดง มีสรรพคณุ แก้ร้อนในกระหายน้า ชว่ ยลดไขมันในเส้นเลอื ด ลดความเหนียวขน้ ของเลอื ด และชว่ ยขบั ปสั สาวะ กระเทียม หนง่ึ ในสมนุ ไพรที่เปน็ ท่ีนยิ มทั่วโลก ชว่ ยลดอาการจุกเสียดแนน่ อนท้อง ควบคมุ ระดับไขมันในเส้นเลอื ด ช่วยรักษาแผลท้งั แผลสดและแผลเรื้อรัง ลดการเกิดลิ่มเลือด ชว่ ยปอ้ งกนั โรคหัวใจ และช่วยยับย้งั การ เกดิ มะเรง็ กระเบาน้า มีประโยชนช์ ่วยรกั ษาโรคเรื้อน อาการผืน่ คันตามผวิ หนัง ช่วยฆา่ เช้ือ และรักษาโรคเก่ียวกบั หนังศีรษะ

เอกสาร ความรู้เรื่องสมุนไพร และการสกัดสมุนไพร แจกฟรี หนา้ 4 กระแตไต่ไม้ หน่งึ ในสุดยอดสมนุ ไพรไทยสาหรบั รักษาโรคเบาหวาน ช่วยรักษาโรคไต มีสรรพคุณช่วยขับปัสสาวะและ รักษาอาการของนิ่ว กาจดั พยาธิ นยิ มใช้ใบตาพอกแผลแก้แผลเร้ือรังและแผลพุพอง กระดงั งา ใชเ้ ปน็ ยาขบั ลมและบารงุ เลอื ด ช่วยขับปสั สาวะ มสี รรพคุณเป็นยารักษาโรคหอบหดื และอาการคนั ตาม ผิวหนัง กระดงั งาไทย เปน็ ยาบารงุ หวั ใจ บารงุ โลหิต บารงุ ธาตุ ช่วยแก้ลมวงิ เวยี น ใช้ทาเครอ่ื งสาอางและนา้ อบ และเป็นยาขบั ปัสสาวะอีกด้วย กระถนิ มสี รรพคณุ ช่วยบารงุ สายตา ช่วยลดระดบั นา้ ตาลในเลอื ด ช่วยขับพยาธิ ควบคมุ ความดนั ใหป้ กติ รกั ษา อาการทอ้ งรว่ ง และช่วยสมาแผล กระทกรก ช่วยบารงุ สมอง คลาดเครียดและอาการซมึ เศร้า ช่วยให้นอนหลับดขี น้ึ ชว่ ยลดไขมันในเส้นเลอื ด มี สรรพคุณรกั ษาอาการของโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ กระท้อน ใชข้ ับเหงือ่ รักษาโรคผิวหนงั จาพวกกลากเกล้ือน เป็นยาขับลมและแกท้ อ้ งเสีย กระทือ มสี รรพคณุ แกเ้ คล็ดขดั ยอก แกไ้ ขเ้ รื้อรัง ชว่ ยเจริญอาหาร แก้ทอ้ งอืด ท้องเฟ้อ และเป็นยาบารุงกาลัง กระบือเจด็ ตัว ชว่ ยขับน้าคาวปลาหลงั คลอดสาหรับสตรีในช่วงอยไู่ ฟ ช่วยขับเลือดเสยี กระวาน ชว่ ยฟอกเลอื ดและบารุงรา่ งกาย รักษาโรคโลหิตเป็นพษิ แก้ลมและลดอาการจุกเสียด รักษาโรค รามะนาด กรดนา้ ใช้ขบั ระดูขาว ขบั พยาธิ และขบั ปสั สาวะ ชว่ ยลดไข้ รักษาโรคเหงือกบวมและปากเปื่อย มสี รรพคณุ ชว่ ย รักษาโรคเบาหวาน และชว่ ยลดอาการท้องเสีย แกว้ /ดอกแกว้ ชว่ ยขบั พยาธติ วั ตดื แก้โรคบดิ ทอ้ งเสยี แก้ไขขอ้ อักเสบ และเป็นยาขบั ประจาเดือน กฤษณา เปน็ ยาบารงุ หัวใจ รกั ษาโรคปวดขอ้ แก้อาการร้อนในกระหายนา้ แกล้ มวิงเวียน ชว่ ยรักษาโรคเร้ือนและ โรคผวิ หนังได้ กลว้ ยไข่ ให้พลงั งานสูงและทนั ที มีกากใยมาก ช่วยการทางานของระบบขับถ่าย ช่วยรักษาโรคโลหิตจางและ ควบคมุ ความดนั เลอื ด ช่วยรกั ษาแผลในลาใสแ้ ละรักษาอณุ หภมู ใิ นร่างกายใหส้ มดุล กลว้ ยน้าว้า มีประโยชน์ช่วยรักษาโรคกระเพาะ แก้ท้องเสยี เปน็ ยาอายุวัฒนะ ชว่ ยแกโ้ รคบดิ รักษาแผลไฟไหม้ น้า รอ้ นลวก แก้ริดสดี วง และชว่ ยขบั น้านม กลว้ ยหอม มีสรรพคณุ ชว่ ยบารงุ สมอง ลดอาการตระควิ รกั ษาโรคความดันโลหิตสงู แก้อาการท้องผูก ช่วยรักษา แผลในกระเพาะและลาใส้ รักษาอาการเมาค้าง และชว่ ยลดกลิ่นปาก กล้วยหกั มุก ชว่ ยแก้ทอ้ งขึ้น ทอ้ งอดื เฟ้อ แก้อาเจียนและช่วยเจริญอาหาร ลดความดันโลหติ ชว่ ยย่อยอาหารและฆา่ พยาธิ ขับลมในลาไส้ และช่วยลดอาการไข้ กล้ิงกลางดง มีสรรพคุณช่วยแก้พิษร้อน ดับพษิ ฝีกาฬซึ่งมีพิษรา้ ยแรง และยังชว่ ยแก้ปวดเม่ือยตามขอ้ ตา่ งๆ

เอกสาร ความรู้เรื่องสมนุ ไพร และการสกัดสมุนไพร แจกฟรี หน้า 5 กวาวเครอื ขาว ช่วยบารงุ ฮอร์โมนเพศหญิง ช่วยกระชบั ชอ่ งคลอด บารงุ เลือดและสมอง ชว่ ยทาใหผ้ ิวพรรณดี ระบบ ขับถา่ ยทางานปกติ และช่วยบารุงสายตา กวาวเครือแดง ช่วยบารุงฮอรโ์ มนเพศชาย บารุงรา่ งกาย บารงุ ผิวพรรณให้ดีขน้ึ ช่วยชะลอความแก่ ช่วยบารงุ กระดูก และฟัน ลดอาการปวดเมอื่ ยและป้องกนั โรคอลั ไซเมอร์ กะเพรา เป็นสมุนไพรไทยแก้อาการทอ้ งอืดเฟอ้ แน่จุกเสยี ดและปวดทอ้ ง รกั ษาหดู กลากเกลื้อน ตา้ นเชอ้ื รา ขบั พยาธิ และเป็นยาอายุวฒั นะ กะหลา่ ปลี มีสรรพคุณช่วยยับยง้ั การเกดิ มะเร็ง ชว่ ยขับสารพิษ ช่วยใหต้ บั ทางานดีขึ้น ชว่ ยบารงุ สายตา มใี ยอาหาร สูงช่วยการทางานของระบบขับถา่ ย กะหลา่ ปลีมว่ ง อดุ มไปดว้ ยวติ ามนิ ซี ชว่ ยป้องกนั โรคหวดั และเลอื ดออกตามไรฟนั ช่วยตา้ นการเกิดมะเรง็ และชะลอ ความแก่ ลดการเสอ่ื มสภาพของเซลลใ์ นร่างกาย กนั เกรา มีสรรพคุณชว่ ยบารงุ ไขมันในรา่ งกาย บารงุ ธาตุ เปน็ ยาอายุวฒั นะ รกั ษาอาการรดิ สดี วง ช่วยลด ไข้ บารุงม้ามและขับลม กานพลู ชว่ ยขับลมและเป็นยาระบาย ช่วยในการขับถา่ ย แกโ้ รคเหนบ็ ชา แก้หืด ขบั เสมหะ ชว่ ยลดกลนิ่ ปาก และรกั ษาอาการเลอื ดออกตามไรฟนั ใชเ้ ปน็ ยาชาเฉพาะแห่ง แกป้ วดฟนั ฆ่าเช้อื ทางทันตกรรม เปน็ ยา การะเกด ระงบั การชักกระตกุ ทาใหผ้ ิวหนังชา กาหลง ลดอาการเจบ็ คอ แกเ้ สมหะ เป็นยาบารุงชว่ ยใหช้ ุ่มช่นื สมุนไพรโบราณ มีสรรพคุณชว่ ยลดความดันโลหติ แก้อาการปวดหัว ละลายเสมหะและช่วยลดอาการ กาฬพฤกษ์ เลอื ดออกตามไรฟัน กาลงั พญาเสอื เปน็ ยาระบายอ่อนๆ ชว่ ยในการขบั ถา่ ย เปน็ ยาช่วยใหอ้ าเจียนและถา่ ยพษิ ไข้ไดด้ ี มีสรรพคุณช่วยลา้ งไต ขบั ลมในลาไส้ ชว่ ยบารงุ มดลกู อนั เนื่องมาจากการแท้งบุตรใหก้ ลับมาทางานปกติ โครง่ ช่วยบารุงเสน้ เอน็ ให้แข็งแรง ก่มุ นา้ ชว่ ยลดไข้และอาการเจ็บคอ ขับเหงอื่ ชว่ ยรักษาโรคน่ิวและโรคริดสีดวงทวาร กมุ่ บก มสี รรพคุณช่วยรกั ษาโรคผวิ หนังจาพวกกลากเกล้ือน แกร้ ิดสดี วง ขบั ลม ช่วยกาจัดพยาธิ กุยชา่ ย ช่วยขบั น้านมในสตรหี ลังคลอด ช่วยฆ่าเชอื้ และช่วยถ่ายพยาธิ มีสรรพคุณรกั ษาโรคน่วิ และหนองใน กหุ ลาบมอญ แก้อาการอ่อนเพลีย ชว่ ยบารงุ หัวใจ เป็นยาระบายอ่อนๆ นิยมใชแ้ ตง่ กลน่ิ ยาและเคร่ืองสาอาง เก๋ากี้ ชว่ ยต่อต้านเซลลม์ ะเรง็ ลดระดบั นา้ ตาลในเลอื ด มวี ติ ามนิ ซีสงู ชว่ ยปอ้ งกันโรคเลอื ดออกตามไรฟนั บารงุ สายตา แก้โรคอัลไซเมอร์ นับไดว้ ่าเปน็ สมุนไพรจีนชน้ั เลศิ ถอื ว่าเป็นยาอายุวฒั นะตวั หนึ่ง ขนนุ ชว่ ยบารงุ กาลังและบารุงเลือด แกอ้ าการปวดหูและหเู ปน็ น้าหนวก ช่วยรกั ษากามโรค และแกเนของตน้ ขนนุ ให้สีน้าตาลแก่สาหรับย้อมผ้า

เอกสาร ความรู้เรื่องสมนุ ไพร และการสกัดสมนุ ไพร แจกฟรี หน้า 6 ขม้ิน/ขม้นิ ชนั ช่วยขับนา้ ดี ลดอาการจุกเสียดแนน่ เฟ้อ ชว่ ยฆ่าเช้ือโรคและลดอาการตดิ เช้อื รักษาโรคผิวหนงั ช่วยขับ ขลู่ ลม ช่วยรักษาอาการทอ้ งเสยี ทอ้ งร่วง ขอ่ ย นยิ มใช้รกั ษาริดสดี วงทวารและรดิ สดี วงจมกู มสี รรพคณุ ช่วยขับปัสสาวะ แกโ้ รคน่ิวในไต แก้แผลอักเสบ ช่วยรกั ษาโรคบดิ แก้ไข้ และขับเหง่อื ขา่ ใช้เปน็ เป็นยาบารงุ หัวใจ ฆ่าเชื้อในช่องปากและทางเดนิ อาหาร ชว่ ยขับลมในลาไส้ แก้รดิ สีดวงจมูก ช่วย ขา้ วสารเถา รักษาอาการปวดฟนั ทาให้ฟันแข็งแรงและไมผ่ ุ มสี รรพคุณในการรกั ษาโรคบิด ท้องเสีย ลดไข้ และฆา่ เชอ้ื จุลินทรยี ์ ขงิ มสี รรพคุณชว่ ยแก้ลมพิษ อาหารเป็นพษิ ช่วยขบั ลมลดอาการท้องเฟอ้ รวมถึงเป็นยาฆ่าเชื้อรา ชว่ ย ขเี้ หลก็ รักษากลากเกล้ือน สมนุ ไพรโราณอีกชนดิ หนึง่ มีสรรพคุณช่วยรักษาโรคตาแดง ตาแฉะ และตามวั แคดอกแดง มีสรรพคุณชว่ ยขับลม ลดอาการจุกเสยี ดแน่นท้อง ชว่ ยฆา่ พยาธแิ ละขับปัสสาวะ บารงุ สายตา ช่วย แคดอกขาว ละลายเสมหะ แกไ้ อและเจ็บคอ บารงุ สายตาและชว่ ยเจิริญอาหาร ช่วยใหน้ อนหลับ รกั ษารงั แค ขับพยาธิ รักษาโรคเหนบ็ ชา ชว่ ยขบั ปัสสาวะ เป็นยาระบายช่วยให้ขับถา่ ย แครอท ไดด้ ี รักษาโรคริดสีดวงทวาร โรคเบาหวาน รักษาอาการของโรคหนองใน มะเรง็ ปอด ปอดอักเสบ มะเร็ง ครอบฟนั สี ลาไส้ มะเร็งกระเพาะอาหารและชว่ ยลดอาการความดันโลหิตสงู แกไ้ ข้หวั ลม แกป้ วดและหนักศรี ษะ ลดความรอ้ น ลดไข้ รักษาอาการท้องเดนิ ท้องร่วง คะนา้ ใช้รบั ประทานแก้โรคบิดมีตวั รกั ษาโรครดิ สดี วงในจมูก แก้อาการฟกชา้ และเปน็ ยาระบายอ่อนๆ คดั เค้า อดุ มไปดว้ ยสารตา้ นอนุมลู อสิ ระ ช่วยต้านมะเรง็ ช่วยบารุงสายตา ทาใหร้ ะบบขบั ถา่ ยทางานดขี ึน้ ช่วย คาแสด ลดความดันโลหิต มีสรรพคุณช่วยให้ระบบไหลเวยี นเลอื ดดีข้ึน บารุงสมอง และชว่ ยใหผ้ วิ พรรณดีขึน้ คาฝอย มีสรรพคุณช่วยรกั ษารดิ สดี วงทวาร ท้องรว่ ง และช่วยขบั ปัสสาวะ ชว่ ยรกั ษาโรคเร้ือน คางทมู ชว่ ยฟอก คนู /ราชพฤกษ์ เลอื ด และรักษาเหงือกอักเสบอีกด้วย งาขาว มีแคลเซยี มสงู ช่วยบารุงกระดูกและฟนั ลดอาการเลือดออกตามไรฟนั ลดอาการหวดั คะน้ามสี ารเบต้า- แคโรทีนสงู ช่วยลดโอกาสการเกดิ มะเรง็ ในระบบทางเดนิ อาหารและมะเร็งในระบบปัสสาวะ นิยมใช้เปน็ ยาขับประจาเดือนทไ่ี ดผ้ ลดี มสี รรพคณุ เป็นยาระบายอ่อนๆ ชว่ ยลดไข้ รกั ษาโรคโลหิตจางและโรคไต ชว่ ยขับปสั สาวะและฆา่ พยาธิ ใชร้ กั ษาโรคมาเลเลยี และโรคหนองใน รวมถงึ ให้สแี สดสาหรับผสมอาหารอีกดว้ ย บารุงเลือด บารุงหัวใจ บารงุ ร่างกายชว่ ยฟอกเลอื ด และชว่ ยลดไขมนั ในเสน้ เลอื ด ช่วยรกั ษาโรคคุดทะราด โรครามะนาด โรคบดิ บารุงโลหติ ขับพยาธิ และชว่ ยรกั ษาแผลเร้อื รัง และเปน็ ยาระบาย ช่วยบารงุ รา่ งกาย ทาใหร้ า่ งกายอบอ่นุ และมีกาลัง กระชุมกระชวย และชว่ ยรักษาหูด

เอกสาร ความรู้เรื่องสมนุ ไพร และการสกัดสมุนไพร แจกฟรี หนา้ 7 งาดา มีแคลเซี่ยมสงู ชว่ ยให้กระดูกและฟันแขง็ แรง เจตมลู เพลงิ แดง นยิ มใชเ้ ป็นยาขับประจาเดือน ชว่ ยฆ่าเช้อื โรค ช่วยบารุงกาลงั และทาให้เจริญอาหาร เจตมลู เพลงิ ขาว ใช้เปน็ ยาขับประจาเดือน ชว่ ยแก้ฟกช้า รักษาฝี รักษาไข้มาเลเรยี นยิ มใชเ้ ปน็ ยารักษาโรคผวิ หนังจาพวก กลากเกลื้อนและผนื่ คนั ช่วยขบั พยาธิ ชว่ ยรกั ษาอาการปวดข้อ และช่วยขับลมลาไส้ จนั ทน์เทศ เปน็ สมนุ ไพรไทยสาหรับลดไข้ บารงุ ตับและปอด ชว่ ยขับลม แกท้ ้องอดื เฟ้อ ชว่ ยให้เจรญิ อาหาร จันทน์ลูกหอม ช่วยบารงุ ประสาทและผิวหนังใหช้ ุม่ ชืน่ ช่วยรกั ษาดพี กิ ารและขับพยาธิ แกร้ ้อนในกระหายน้า จาปา มสี รรพคณุ ชว่ ยแกอ้ าการวงิ เวยี นศรี ษะ หน้ามืดตาลาย บารุงโลหิตและหวั ใจ เปน็ ยาระบายชว่ ยในการ ขบั ถา่ ย จาปี ช่วนบารุงโลหิต บารุงหัวใจ ชว่ ยรกั ษาอาการต่อมลกู หมายและหลอดลมอกั เสบเร้ือรงั ช่วยขบั ระดใู ห้ เปน็ ปกติ จาปนู เปน็ พชื ในกลมุ่ กระดังงา มนี ้ามันหอมระเหยหลายชนิด นยิ มนามาทาเครอ่ื งสาอางค์และประดบั ตกแต่ง พวงมาลัยชนิดต่างๆ จิก มปี ระโยชนเ์ ปน็ ยาระบายอ่อนๆ แกอ้ าการท้องเสีย แก้ไอ ขับเสมหะ ชว่ ยรกั ษาอาการหวัด และแก้พษิ แมลงกดั ต่อย จงิ จูฉ่าย มปี ระโยชนเ์ ป็นยาชว่ ยรกั ษาโรคมะเร็ง มธี าตเุ หลก็ สงู ชว่ ยปรบั สมดุลของรา่ งกาย อกี ท้ังยงั มีโปรตีน ไขมนั คารโ์ บไฮเดรต กากใยอาหาร แคลเซียม ฟอสฟอรสั วิตามินซีสงู วติ ามินเอ วิตามินอี และวติ ามิน บี 6 ในปริมาณสูงอีกดว้ ย ชะเอมเทศ ชว่ ยขบั เสมหะ ลดอาการไอ ลดไข้ ช่วยรกั ษาอาการคัน บารุงดี ช่วยสมานแผลในกระเพาะและลาไส้ รักษาอาการหอบหดื และชว่ ยแก้ไขอาการวณั โรค ชะเอมไทย ใชร้ กั ษาอาการไอ ขับเสมหะ ทาให้ชุ่มคอ ช่วยแก้โรคในคอ และแกร้ ้อนในกระหายนา้ ชะพลู ใชป้ ระโยชนใ์ นการรกั ษาโรคเบาหวาน ละลายเสมหะ แก้ไขอาการท้องอืดท้องเฟ้อ ชว่ ยรกั ษาอาการโรค หืดหอบและโรคบิด ชะอม ชว่ ยขบั ลมในกระเพาะอาหาร บรรเทาอาการจกั เสยี ดแน่น ชว่ ยบารงุ สายตาย ทาให้กระดูกและฟนั แขง็ แรง มสี ารต้านอนุมูลอิสระสูง ช่วยต้านมะเร็ง ชิงชัน มสี รรพคณุ ช่วยบารุงเลือดในสตรี ช่วยสมานแผล และช่วยรกั ษาแผลเรื้อรัง ชุมเหด็ เทศ สมนุ ไพรไทยโบราณ ช่วยรกั ษากลากเกลือ้ น ฝีหนอง ชว่ ยขับพยาธิ เป็นยาระบาย ช่วยการทางานของ ระบบขับถา่ ย ชมุ เหด็ ไทย มีสรรพคณุ ช่วยให้นอนหลับ ขับปัสสาวะ มฤี ทธิ์เป็นยาระบายอ่อนๆ ช่วยรักษาโรคผิวหนงั แกฟ้ กชา้ และ บวม แก้ไอ ละลายเสมหะ แก้หดื หอบและคุดทะราด

เอกสาร ความรู้เรื่องสมนุ ไพร และการสกัดสมนุ ไพร แจกฟรี หน้า 8 โด่ไมร่ ลู้ ม้ ช่วยบารงุ กาลงั มีสรรพคุณรักษาไข้จบั สั่นหรือไข้มาเลเรีย แกด้ ซี ่าน ช่วยขบั ปสั สาวะ รกั ษาอาการเหนบ็ ชา ดอกแกว้ ช่วยขบั พยาธิตัวตดื แก้โรคบิด ท้องเสยี แก้ไขข้ออกั เสบ และเปน็ ยาขบั ประจาเดือน ดองดงึ มสี รรพคุณชว่ ยแก้พิษงู ขบั พยาธิ แกโ้ รคหนองใน ช่วยรักษาโรคผวิ หนัง และเปน็ ยารักษาโรคเรื้อน ดาวเรือง ดอกไมแ้ ละสมุนไพรไทยสาหรับรักษาอาการปวดฟัน ไอกรน หลอดลมอกั เสบ คามทูม ชว่ ยรักษาใหแ้ ผล หายเร็วข้ึน ชว่ ยขบั รอ้ น ละลายเสมหะ แกเ้ วียนศีรษะได้ดี คนโบราณนยิ มใชแ้ ก้ฝฝี ักบวั และฝพี ุพอง ดปี ลี ชว่ ยแก้อาการทอ้ งร่วง ขบั ลมในลาไส้ แก้พษิ งู แกป้ วดเม่ือยและอักเสบของกลา้ มเน้อื แก้อาการทอ้ งขึ้น ทอ้ งอืดเฟ้อแน่นจุกเสียด ขบั ลมและบารุงธาตุ เตา่ รา้ ง มีสรรพคุณดับพิษทต่ี ับ ปอด และหัวใจพิการได้ดี แกต้ บั ทรุด แก้ชา้ ใน บารงุ หวั ใจ เตยหอม นยิ มใชเ้ ปน็ ยาขบั ปัสสาวะ แก้กระษยั เส้น ช่วยบารุงหวั ใจให้ชุม่ ชนื่ รวมถึงใชแ้ ตง่ กล่ินและสีของขนมไทย แตงกวา มสี รรพคณุ ช่วยรกั ษาโรคข้ออักเสบจากกรดยรู ิก ช่วยบารุงผวิ หนงั และฟื้นฟผู ิวหนงั จากแสงแดด ช่วย เพม่ิ ภมู คิ ุ้มกนั ให้ร่างกาย ป้องกนั โรคเลือดออกตามไรฟนั ลดไขมันในเส้นเลอื ด ช่วยควบคุมความดนั แตงรา้ น โลหติ และช่วยการทางานของระบบขับถา่ ย ช่วยลดไข้ กาจัดเสมหะ แกเ้ จ็บคอ แก้รอ้ นในกระหายน้า มีแคลเซียมที่ชว่ ยบารุงกระดูกและฟัน ชว่ ย ตองแตง การทางานของระบบขับถา่ ย เนอื่ งจากมีใยอาหารสูง ตะไคร้ สมนุ ไพรโบราณ ช่วยในการขับถา่ ย (แรงมาก) ช่วยถ่ายพยาธิ ชว่ ยรกั ษาโรคลมพษิ และโรคดีซ่านได้ดี มีสรรพคุณชว่ ยขบั ปัสสาวะและโรคทางเดินปสั สาวะ แก้โรคนว่ิ แกป้ วดเมอ่ื ยกล้ามเนื้อและข้อ ช่วย ตะไครห้ อม รักษาอาการหอบหืดและอาการจกุ เสยี ดแน่นท้อง มปี ระโยชน์ชว่ ยไล่ยงุ และแมลง แก้ลมในลาไสช้ ว่ ยไม่ใหแ้ นน่ ทอ้ งและจุกเสยี ด และชว่ ยแก้รดิ สีดวงใน ตะลิงปงิ ชอ่ งปาก ตาเสอื เป็นยารักษาโรคคางทูม แก้ไอ แกโ้ รคเลือดออกตามไรฟัน และช่วยรกั ษาโรคริดสดี วงทวาร เถาเอ็นอ่อน ชว่ ยขับประยาเดือนและรักษาอาการทอ้ งเสีย ช่วยลดอาการบวมและปวดตามข้อ สมุนไพรไทยรกั ษาโรคเกยี่ วกับเส้นเอน็ ทง้ั เสน้ เอ็นตึงและหยอ่ น ช่วยคลายอาการปวดเม่ือยตามรา่ งกาย ถวั่ เขยี ว ใชเ้ ป็นยาบารงุ เสน้ เอ็นไดเ้ ปน็ อย่างดี ชว่ ยควบคุมไขมันและระดบั น้าตาลในเลอื ด บรรเทาอาการเบาหวาน เปน็ แหลง่ โปรตีนจากพืชทม่ี ี ถ่ัวเหลือง ประโยชน์ ช่วยรักษาโรคเหน็บชาไดด้ ี มีใยอาหารสูง ช่วยการทางานของระบบขบั ถา่ ย มีสรรพคณุ ช่วยลดความเส่ยี งการเกดิ มะเรง็ เต้านม เปน็ แหล่งโปรตีนชนั้ สูง ช่วยรกั ษาโรคหัวใจ มใี ย ถัว่ แปบ อาหารสูงช่วยการทางานของระบบยอ่ ยอาหารและระบบขับถ่ายได้ดี ชว่ ยลดอาการไข้และอาการเกรง็ ของกลา้ มเนื้อ ช่วยลดอาการแพแ้ ละอ่อนเพลีย มสี ารตา้ นอนุมูลอสิ ระ สูง ช่วยป้องกันการเกิดมะเรง็ เปน็ แหล่งโปรตนี ชัน้ ดแี ละชว่ ยบารงุ สายตา

เอกสาร ความรู้เร่ืองสมุนไพร และการสกัดสมนุ ไพร แจกฟรี หนา้ 9 ถัว่ ดา อดุ มไปด้วยสารช่วยล้างพิษในร่างกาย ชว่ ยป้องกันมะเร็งลาไส้และมะเร็งกระเพราะอาหาร มเี ส้นใยมาก ช่วยการทางานของระบบขบั ถ่าย ชว่ ยลดคลอเลสเตอรอลและช่วยควบคุมความดันโลหติ ถ่วั ฝกั ยาว มแี คลเซยี มสูง ชว่ ยให้กระดูกและฟนั แข็งแรง ช่วยรกั ษาอาการไข้ ลดเลือดออกตามไรฟัน ลดการเกดิ โรคหวั ใจ ชว่ ยขับปัสสาวะ มีเสน้ ใยสูง ช่วยใหร้ ะบบขับถ่ายทางานดขี ้ึน ถ่ัวพู มใี ยอาหารมาก ช่วยรกั ษาอาการทอ้ งผูก มวี ิตามินซีสูงชว่ ยลดอาการเลือดออกตามไรฟัน ช่วยรกั ษา อาการหวดั ช่วยในการย่อยโปรตนี ให้พลงั งานต่อร่างกายสงู และช่วยรกั ษาอาการของโรคผวิ หนัง ถั่วลสิ ง มสี รรพคณุ ชว่ ยลดความดันโลหติ มีสารตา้ นอนุมูลอสิ ระสูง ช่วยป้องกนั มะเรง็ และชว่ ยปกป้องหลอด เลือดไม่ใหข้ ยายหรือหดตัวมากเกนิ ไป ช่วยควบคุมไขมันในเลอื ด ช่วยสมานแผลในกระเพาะอาหารและ ถว่ั ลนั เตา ช่วยขบั นา้ นม มวี ิตามีนบี 2 และโปรตีนสูง ไขมนั ต่า ชว่ ยลดระดบั ไขมันในเลอื ด ควบคมุ ความดัน ลดอตั ราเส่ียงการ เทพธาโร เกดิ โรคหัวใจ ชว่ ยลดเบาหวานและการเกิดตระควิ ช่วยบารงุ สายตา กระดูกและฟนั ให้แข็งแรง ประโยชนข์ องสมุนไพรไทยนี้ เป็นยาหอมแกล้ ม จุกเสยี ดแน่นเฟอ้ แก้อาการปวดท้อง ชว่ ยขบั ลมในลาไส้ เทียนกิ่ง และกระเพาะอาหาร ใช้เปน็ ยาขบั ประจาเดอื น รกั ษาโรคดีซา่ น ช่วยขับปัสสาวะ และรักษาโรคลมบา้ หมู แกอ้ าการปวดตาม เทียนบ้าน นว้ิ มอื นว้ิ เทา้ และรกั ษาเล็บขบ ช่วยรักษากามโรค และแก้อาการทอ้ งเสยี ทอ้ งร่วง โทงเทง ชว่ ยรักษาเลบ็ ขบและน้ากดั เท้า แกแ้ ผลอักเสบ เปน็ ฝีหนอง แผลเน่าเปอื่ ยและแผลเรือ้ รังได้ผลดมี าก สมุนไพรไทยสาหรับรักษาโรคเบาหวาน ช่วยแก้โรคดซี า่ น อาการไอเรอื้ รัง รกั ษาแผลมหี นอง และช่วย ทองกวาว ขบั พยาธิ ทองพันชั่ง ช่วยแกพ้ ษิ ไข้ สมาแผล ช่วยรกั ษาสวิ และมีสรรพคณุ ชว่ ยขับปสั สาวะ ชว่ ยแกเ้ จ็บตาและตาฝ้าฟาง นยิ มใช้รักษาโรคผวิ หนังจาพวกกลากเกลือ้ น ช่วยรกั ษาอาการผื่นคนั เร้อื รัง รักษามะเรง็ และเน้อื งอก ทบั ทมิ ชว่ ยแก้แกพ้ ิษงู ช่วยฆา่ พยาธิ ช่วยรกั ษาโรครมู าติซมึ และโรคไขข้อพกิ าร ทานตะวัน มีประโยชน์ช่วยขบั ปสั สาวะ แกอ้ าการหอู ้ือ หน้ามดื ตาลาย และรกั ษาอาการของโรคบดิ ใชเ้ ปน็ สมุนไพรช่วยขับปัสสาวะ รกั ษาอาการนิ่วในไต แก้หลอดลมอักเสบ ช่วยรักษาอาการฟกชา้ และ ทา้ วยายมอ่ ม เป็นยาระบายอ่อนๆอีกดว้ ย ใชเ้ ปน็ ยาขบั พิษไข้ทุกชนดิ เป็นยาแก้แพ้ อักเสบ ปวดบวม แมลงสัตว์กัดต่อย และแก้รอ้ นในกระหาย นางแย้ม น้า น้อยหน่า ผลไมแ้ ละสมนุ ไพรคุณภาพสงู สาหรบั รักษาเหา หิด และอาการโรคจด๊ี นิยมใช้กันมาตงั้ สมยั โบราณ น้านมราชสีห์ มีสรรพคุณช่วยรักษาเหา แกโ้ รคหิดและโรคจีด๊ ช่วยรกั ษาหดู และตาปลา ชว่ ยรกั ษาโรคผวิ หนงั และเชื้อราบนหนงั ศีรษะ ช่วยรักษาฝชี นดิ ต่างๆ รกั ษา แผลในลาไส้และชว่ ยขบั นา้ นม

เอกสาร ความรู้เร่ืองสมนุ ไพร และการสกัดสมนุ ไพร แจกฟรี หนา้ 10 ใบเตย ชว่ ยบารงุ หัวใจ ชว่ ยรักษาโรคเบาหวานและชว่ ยควบคมุ ระดับนา้ ตาลในเลือด ลดการเกิดโรคหวั ใจ มี สารต้านมะเรง็ สงู ชว่ ยขบั ปสั สาวะ และชว่ ยรกั ษาโรคผิวหนงั ได้ดี ใบบัวบก สมุนไพรพ้ืนบา้ น มสี รรพคุณในการลดความดันโลหิต แก้อาการอ่อนเพลีย บารงุ หวั ใจและชว่ ยขับ ปัสสาวะ ชว่ ยหา้ มเลือด แกอ้ าการนา้ รอ้ นลวก และชว่ ยแก้อาการชา้ ใน ใบระบาด มสี รรพคณุ ชว่ ยรักษาโรคผิวหนังและอาการผื่นคนั ตามผ่นื คัน เป็นยาทาภายนอก ใบหมอ่ น ช่วยผอ่ นคลายและบารงุ สายตา ชว่ ยลดคลอเลสเตอรอลและระดบั น้าตาลในเลอื ด ควบคมุ ความดัน โลหิต และช่วยปอ้ งกันการเกิดมะเรง็ ได้ดี บวบ ช่วยแก้รอ้ นในกระหายนา้ เคลอื บกระเพาะและลาไสป้ ้องกันการอักเสบ มีใยอาหารสูงชว่ ยในการ ขับถ่าย เป็นยาระบายอ่อนๆและช่วยขับน้านม บวบขม มสี รรพคุณช่วยรกั ษาเหา ลดอาการคนั ศรี ษะอันเนื่องมาจากรังแค บวบหวาน/บวบงู ใช้แกร้ ้อนในกระหายน้า ช่วยฆา่ พยาธิ เป็นยาระบายอ่อนๆ ช่วยการทางานของระบบขบั ถา่ ย ชว่ ยลด อาการเบาหวาน ช่วยกาจดั รังแคและอาการคันบนหนงั ศีรษะ บอระเพ็ด ใช้ดับพษิ ร้อน ถอนพิษไข้ ชว่ ยใหเ้ จรญิ อาหาร เปน็ ยาอายุวัฒนะ รักษาโรคผวิ หนงั และผดผนื่ คนั ตาม ร่างกาย บวั หลวง มีประโยชนช์ ่วยขบั เสมหะ บารุงหัวใจ แก้รอ้ นในกระหายน้า นยิ มใชเ้ ป็นยาขยายหลอดเลอื ด ทาให้ ระบบไหลเวียนโลหติ ดขี ้นึ บานเย็น ใช้เป็นยาขบั เหงื่อ แก้ไข้และระบายความร้อน เป็นยาระบาย และชว่ ยรักษาอาการคนั และฝี บานไม่รู้โรย ช่วยขบั ปัสสาวะ แกพ้ ษิ ต่างๆ แก้ไอระงบั หอบหดื ขบั ปัสสาวะ และรกั ษาอาการปวดศีรษะ บกุ ชว่ ยลดนา้ ตาลในเลอื ด ใชร้ ักษาโรคเบาหวานและโรคไขมนั ในเลือดสงู ชว่ ยรักษาอาการแผลเร้ือรัง เป็น หนองได้ผลดี บุนนาค นยิ มใช้รักษาแผลสด แกพ้ ิษงู บารงุ โลหิต แกร้ ้อนกระสบั กระสา่ ย ขับเหงื่อ ขบั ลมในลาไส้ และแก้ เสมหะในคอ เปราะหอมแดง แก้ท้องขนึ้ เฟ้อ ขบั ลม รักษาโรคเก่ียวกับตาและเกลื้อนช้าง แก้ลมพิษ ช่วยรักษาผน่ื คัน ลดอาการ ไอ และช่วยรักษาบาดแผล เปราะหอมขาว ใช้เป็นยาขับประจาเดอื น ช่วยแก้อาการเป็นหวัดคัดจมกู และช่วยขับลมในลาไส้ เปลา้ นอ้ ย สมนุ ไพรไทยโบราณสาหรบั รักษาโรคผวิ หนังสารพดั ชนิด ทั้งหดิ กลาก เกล้ือน และอาการคนั จากเชอ้ื รา ประคาดีควาย ใช้เป็นยาลดไข้ แกห้ อบเนื่องจากปอดชนื้ ปอดบวม แก้พิษโรคหัดและอีสุกอีใส ชว่ ยรกั ษาโรคผิวหนัง ประทัดใหญ่ ใช้เป็นยาแกไ้ ข้มาเลเรยี รกั ษาอาการหวดั เป็นยาขบั พยาธเิ ส้นดา้ ย ชว่ ยรกั ษาอาการคนั ตามผวิ หนัง และ (ประทัดจีน) ชว่ ยเจริญอาหาร

เอกสาร ความรู้เรื่องสมนุ ไพร และการสกัดสมนุ ไพร แจกฟรี หนา้ 11 ประยงค์ ใชแ้ กอ้ าการเมาค้าง วิงเวียนศีรษะ แก้แผลบวมฟกช้าและการอกั เสบเป็นหนอง ปลาไหลเผอื ก นยิ มใชร้ กั ษไข้ แก้อาการชัก รักษาฝีในท้องและถา่ ยพษิ ต่างๆ ปกี แมลงสาบ ใชแ้ กอ้ าเจียนเป็นโลหติ รกั ษาโรคหนองใน แก้อาการตกขาว รักษาโรคบิดและโรคฝีอักเสบ ใชร้ ักษาอาการหอบหดื และไซนสั อักเสบ ชว่ ยขยายหลอดลม บารงุ ปอดและรักษาอาการวัณโรค ปีบ ใช้ขับลม รักษาอาการคันจากความอบั ชืน้ ชว่ ยรักษาวัณโรค มสี รรพคุณหา้ มเลอื ดและลดการอาเจียน ผกากอง ชว่ ยแกไ้ ข ปวดฟันและคางทูม มสี ารตา้ นอนุมลู อสิ ระสูง ช่วยปอ้ งกันมะเร็ง ช่วยลดคลอเลสเตอรอลในเลือด ลา้ งพิษในร่างกาย ชว่ ย ผกั โขม ชะลอการเสื่อมสภาพของเซล ชว่ ยบารุงสายตาและลดอาการเลอื ดออกตามไรฟัน มีวติ ามินเอสงู ชว่ ยบารงุ สายตา ช่วยเพ่มิ ภูมิตา้ นทานใหร้ า่ งกาย มแี คลเซยี มสูง ช่วยลดอาการกระดกู ผกั กระเฉด พรุน ช่วยให้ฟันแข็งแรง และช่วยลดภาวะเลอื ดจาง ช่วยบารุงสายตา บารงุ เลือด ลดอาการเลือดจาง มีสารต้านมะเร็งสูง ลดอาการเลือดออกตามไรฟัน ช่วย ผกั กรดู ขบั ปัสสาวะ ลดความดันโลหิต และช่วยควบคมุ ระดับไขมันในเลอื ด นิยมใชร้ ักษาอาการหวัด แก้ท้องผูก ช่วยใหข้ ับถ่ายดขี น้ึ มสี รรพคณุ ชว่ ยรักษาผิวหนงั อักเสบเนือ่ งจาก ผักกาดขาว การแพ้ แก้ปวดฟันและปวดศรีษะ โดยมีฤทธเิ์ ปน็ ยาชา แกห้ ลอดลมอักเสบเร้ือรัง แก้อาการไอและหอบหดื ชว่ ย ผกั คราดหัว แก้พิษแมลงสัตว์กัดตอ่ ย ช่วยขับปสั สาวะและเปน็ ยาระบายออ่ นๆ แหวน เป็นยาระบาย ชว่ ยขับพยาธิ ลดไข้ แก้อาการอาหารไม่ย่อย ท้องเสีย มสี รรพคุณในการรักษาปอด อกั เสบ หลอดลมอักเสบ ลดอาการไอ รกั ษาโรคบิด โรคตดิ เชือ้ ทางเดินปสั สาวะ หูช้นั กลางอกั เสบ และ ผกั คาวทอง โรคริดสีดวงทวาร สมนุ ไพรสารพดั ประโยชน์ มีสรรพคณุ ช่วยลดอาการปวดฟนั แกบ้ ิด ถ่ายเป็นเลือด ถา่ ยเป็นมูกเลือด แก้ ผักชี รดิ สดี วงทวาร ช่วยลดอาการทอ้ งอดื ท้องเฟอ้ และชว่ ยให้ผนื่ หัดออกเร็วขึ้น มีวติ ามินเอสงู มาก ชว่ ยบารุงสายตา มีสารต้านอนุมลู อสิ ระสงู ช่วยตอ่ ต้านมะเรง็ มีแคลเซยี มและ ผกั บุง้ ไทย วติ ามินซสี งู ช่วยบารุงกระดูกและฟัน ลดอาการเลือดออกตามไรฟัน และช่วยรักษาอาการไขห้ วัด ชว่ ยขบั พษิ ในร่างกาย บารุงสายตา ทาให้กระดูกและฟันแข็งแรง ชว่ ยตา้ นมะเร็ง รกั ษาหวัด ช่วยให้ ผักบงุ้ จนี เจริญอาหาร มีกากใยมาก ช่วยให้ระบบขบั ถา่ ยทางานได้ดี ช่วยรกั ษาพิษแมงกระพรุนไฟและอาการคันตามผวิ หนงั อืน่ ๆ แกโ้ รคเทา้ ชา้ ง ชว่ ยขับปัสสาวะ แกป้ วดไข ผักบุ้งทะเล ข้อบวมอกั เสบมหี นองและช่วยปอ้ งกนั ตะครวิ มสี รรพคณุ ช่วยแก้รอ้ นในกระหายนา้ ชว่ ยลดพิษไข้ ลดอาการเลือดออกตามไรฟัน อุดมไปด้วยสารตา้ น ผักหวานป่า มะเรง็ ชว่ ยเพ่มิ น้านมหลงั การคลอดบตุ ร แก้ท้องเสียและท้องรว่ งทอ้ งเดิน นยิ มใชเ้ ปน็ ยาห้ามเลือด ระงบั กลิน่ ปาก และเปน็ ยาระบายออ่ นๆ ฝรงั่

เอกสาร ความรู้เร่ืองสมนุ ไพร และการสกัดสมุนไพร แจกฟรี หนา้ 12 ฝาง ใชเ้ ปน็ ยาบารงุ โลหติ สตรี ช่วยขบั ประจาเดือน แกท้ อ้ งรว่ งท้องเดนิ ใชเ้ ปน็ ยารกั ษานา้ กดั เท้า และใหส้ ี ชมพูเข้มสาหรับผสมอาหารและย้อมผ้า ฝ้ายแดง ช่วยขับปัสสาวะและขับน้าคาวปลา รวมถงึ แกไ้ ข้ และช่วยขับเหงือ่ ฝ้ายตนุ่ สมุนไพรโบราณอกี ชนดิ หนงึ่ นยิ มใชเ้ พื่อขบั ประจาเดือน ช่วยให้ประจาเดือนมาเปน็ ปกติ แต่ห้ามใชก้ บั หญิงที่ต้ังครรภ์ เพกา นยิ มใชแ้ กท้ ้องร่วง เป็นยาสมานแผล ช่วยให้เจริญอาหาร ขับเสมหะ และแก้อาการจดุ เสียดแนน่ ทอ้ ง เพชรสงั ฆาต ใชเ้ ป็นยาแกร้ ิดสีดวงทวารหนัก โรคลาไส้และอาหารไมย่ อ่ ย ใชห้ ยอดหแู ก้หูเปน็ นา้ หนวก และช่วยให้ เจรญิ อาหาร แพงพวยฝรั่ง หนง่ึ ในสมนุ ไพรที่ช่วยรกั ษามะเร็งในเม็ดเลือด แกอ้ าการโรคบดิ ช่วยขับพยาธิ ใชห้ ้ามเลือด แก้เบาหวาน ชว่ ยลดความดนั ช่วยขับปัสสาวะ แก้อาการตวั เหลอื งอนั เกิดจากพิษสุรา ไพล ใช้เปน็ ยาแกท้ ้องข้นึ ทอ้ งอดื เฟอ้ ช่วยขบั ลม รักษาโรคหดื หอบ ลดไข้ แก้อาการปวดเมื่อยและครัน่ เนื้อ คร่นั ตวั ชว่ ยรกั ษาขอ้ เคล็ดหรือข้อเท้าแพลง พยอม มปี ระโยชนช์ ว่ ยบารงุ หัวใจ นิยมใช้ผสมยาแก้ไขแ้ ละยาหอม ทาให้มกี ล่นิ หอมช่นื ใจ แก้อาการเป็นลมได้ ดี พระจันทร์ครงึ่ ซีก ชว่ ยรกั ษาอาการอาเจียนเปน็ เลือด แก้อาการโรคบิดและทอ้ งเสยี มีสรรพคณุ รักษาโรคดีซ่านและอาการ ตาแดง พรกิ ไทย ประโยชนข์ องสมุนไพรพรกิ ไทย ชว่ ยแก้ลมจกุ เสียดแน่น ทอ้ งอืดเฟอ้ ขบั เหงอ่ื และปัสสาวะ ชว่ ยลด อาการอาหารไมย่ ่อย พรกิ ข้ีหนู ช่วยขบั เสมหะ ทาให้การย่อยอาหารดีข้นึ ชว่ ยรกั ษาแผลในกระเพาะอาหารและลาไส้ ชว่ ยรักษาอาการ ทอ้ งอดื ท้องเฟ้อ และช่วยให้เจริญอาหาร พรกิ ช้ฟี ้า มีสรรพคุณช่วยลดการเกดิ โรคหลอดเลอื ดหวั ใจตีบ ทาให้ระบบหมนุ เวียนเลอื ดดีขึ้น ชว่ ยยอ่ ยอาหารและ ขบั ลม แกห้ วดั และมสี ารต้านการเกิดโรคมะเรง็ พริกหยวก ชว่ ยยอ่ ยอาหาร ชว่ ยกระตนุ้ การทางานของระบบภูมิคุ้มกัน ช่วยต้านมะเรง็ ทาใหเ้ จริญอาหาร และช่วย ขับลม พรกิ หวาน ชว่ ยให้ระบบย่อยอาหารทางานดีขนึ้ ลดความดันโลหติ ขับเสมหะ ลดอาการหวัด ชว่ ยขับลม บารุง สายตา กระดูกและฟนั ชว่ ยลดการเกดิ มะเร็ง พวงชมพดู อก มสี รรพคณุ เป็นยากล่อมประสาทชนิดหนงึ่ ทาใหน้ อนหลับสบาย ชว่ ยแกโ้ รคนอนไมห่ ลบั ได้เปน็ อยา่ งดี ขาว พกิ ุล เปน็ ยาแก้โรคท้องผกู ช่วยฆา่ พยาธิ ช่วยบารุงหวั ใจ บารุงโลหิต และขบั ลม นิยมนามาเป็นยารกั ษาโรค ผิวหนงั จาพวกกลากเกล้อื น

เอกสาร ความรู้เร่ืองสมนุ ไพร และการสกัดสมุนไพร แจกฟรี หน้า 13 พิมเสน มีน้ามันหอมระเหยสูง ลดอาการวิงเวียนศรี ษะ ใชร้ กั ษาอาการปวด เช่น ปวดประจาเดือน ช่วยขบั ปัสสาวะและขับลมไดด้ ี พิมเสนต้น นิยมใช้ถอนพษิ ร้อน แก้ไข้ทุกชนดิ ทาใหค้ วามร้อนในร่างกายลดลง โดยมากมักปรุงเปน็ ยาเขียวเพื่อถอน พิษไข้ พิลังกาสา เปน็ สมนุ ไพรรักษากามโรคและหนองใน ชว่ ยฆา่ พยาธิ แกล้ มพษิ และชว่ ยรกั ษาอาการท้องเสยี พุดตาน เป็นยาถอนพษิ ชว่ ยรักษาแผลไฟไหม้และน้าร้อนลอก แผลอกั เสบมีหนอง ชว่ ยรกั ษาโรคคางทูมและ งสู วดั ฟกั เขียว ชว่ ยรกั ษาโรครดิ สีดวงทวาร ช่วยแก้ฟกช้าและรกั ษาบาดแผล แก้รอ้ นในกระหายนา้ ชว่ ยขับปสั สาวะ บารงุ ไตและแก้อาการท้องเสยี ฟกั ทอง มสี ารเบต้า-แคโรทีนสงู มาก ชว่ ยต่อตา้ นมะเรง็ บารงุ สายตา ชว่ ยปอ้ งกนั การเกดิ โรคเบาหวาน ชว่ ย รักษาแผลในกระเพาะและลาไส้ ลดการเกิดนวิ่ ในกระเพาะปัสสาวะ ฟ้าทะลายโจร สมุนไพรไทยยอดนยิ มสาหรับรักษาอาการหวดั ลดพิษไข้ ลดอาการเจ็บคอ ปจั จบุ นั มีแบบแคปซนู ขาย รบั ประทานงา่ ย แมงลัก เปน็ ยาระบายออ่ น รกั ษาอาการทอ้ งผูก อึดอดั ในช่องท้อง ช่วยให้ลาไส้บีบตวั ดขี ึ้น ช่วยขับลมในลาไส้ โมกมัน ช่วยรักษาโรคคดุ ทะราด แกโ้ รครามะนาด และเป็นยาระบาย ช่วยขบั เหงอ่ื และขบั ลม โมกหลวง ใช้แก้โรคบิด แก้พิษไข้ ช่วยฟอกเลือด และช่วยรักษาโรคผิวหนงั จาพวกโรคกลากเกลอ้ื น ไมยราบ มีสรรพคณุ แก้ไอ ขบั เสมหะ รักษาอาการหลอดลมและกระเพาะอาหารอักเสบเร้ือรงั ช่วยขบั ปสั สาวะ ช่วยลดคลอเลสเตอรอลและช่วยควบคมุ ระดบั น้าตาลในเลอื ด มหาหงส์ ช่วยฆ่าแมลงและไลย่ งุ ชว่ ยแกก้ ระษยั บารุงไต และชว่ ยให้เจรญิ อาหาร มะเกลือ สุดยอดสมนุ ไพรสาหรบั การการถ่ายพยาธิ กาจัดได้ทง้ั พยาธิตัวตดื ตวั กลม พยาธิปากขอ พยาธเิ ขม็ หมดุ มะเขือเทศ มสี ารต้านอนมุ ูลอสิ ระสูง ชว่ ยต้านมะเร็ง บารุงผวิ พรรณ ชว่ ยให้กระดูกและฟันแข็งแรง ลดอาการหวัด ช่วยการทางานของระบบย่อยอาหาร มะเขือเปราะ ชว่ ยลดระดบั นา้ ตาลในเลอื ด รักษาอาการเบาหวาน บารงุ หัวใจ ช่วยการทางานของตับและตบั อ่อนให้ดี ขน้ึ ชว่ ยลดความดนั โลหิต ขับพยาธิ และชว่ ยในการทางานของระบบยอ่ ยอาหาร มะเขือพวง มสี รรพคุณช่วยลดอาการไอ ช่วยขบั เสมหะ เป็นยาขบั ปัสสาวะอยา่ งดี ช่วยการทางานของระบบยอ่ ย อาการ และชว่ ยรกั ษาโรคตาปลา มะเขือมอญ นยิ มใชเ้ ปน็ ยาแก้จีด๊ และรักษาโรคกระเพาะอาหาร มะเขือยาว ช่วยบารงุ หวั ใจ มีสารต้านมะเร้งสูง ช่วยถอนพษิ สามารถควบคมุ ความดนั โลหิตให้ปกติ ลดไขมันในเส้น เลอื ด ช่วยบารุงกระดูกและฟันใหแ้ ข็งแรง มะเด่ือไทย ใชร้ ับประทานแกท้ ้องร่วง เป็นยาสมานแผล นยิ มใชเ้ ป็นยาแกไ้ ข้ กระทุง้ พษิ ไข้ แกไ้ ข้หัว ไข้กาฬ ไขพ้ ิษ

เอกสาร ความรู้เร่ืองสมุนไพร และการสกัดสมนุ ไพร แจกฟรี หนา้ 14 มะเฟอื ง นยิ มใชข้ บั พยาธิ แกเ้ ลือดออกตามไรฟัน เป็นยาระบายอ่อนๆ ชว่ ยใหข้ บั ถ่ายดี คนโบราณใชเ้ ปน็ ยาดับ พษิ ร้อน แก้ไข้ ถอนพิษไข้ มะม่วงหาว สมุนไพรไทยชอ่ื แปลกทชี่ ว่ ยต้านมะเร็ง มสี รรพคุณชว่ ยรักษาโรคเกาต์ เลอื ดออกตามไรฟัน ขบั ปัสสาวะ มะนาวโห่ และรักษาโรคอัมพฤกษ์อมั พาต มะมว่ งหมิ พานต์ ใช้เป็นยารักษาหดู และตาปลา รักษาโรคผิวหนงั จาพวกกลากเกลอื้ น และช่วยรกั ษาอาการเลือดออกตาม ไรฟนั มะแว้งเครอื ใชร้ ักษาอาการไอ ขับเสมหะ ชว่ ยขบั ปสั สาวะ รักษาโรคเบาหวาน บารงุ ดี แกน้ า้ ลายเหนียว บารงุ เลือด แกอ้ าการโลหิตออกทางทวารหนัก มะแว้งตน้ มสี รรพคุณแก้ไอ แก้ไข้สนั นิบาต รักษาอาการโลหติ ออกทางทวารหนัก แกว้ ณั โรค ขับปัสสาวะ รักษา โรคไตและกระเพาะปัสสาวะอักเสบ มะกรูด เป็นยาบารงุ หวั ใจ ขบั ลมในลาไส้ แกแ้ น่นท้องจุกเสียด กระทุง้ พิษ แก้ฝีภายในและแก้เสมหะเปน็ พิษ มะกลา่ ตน้ มีประโยชนช์ ว่ ยรักษาริดสดี วงทวารหนกั ช่วยฆ่าพยาธิ ลดเสมหะ แก้ร้อนในกระหายนา้ ลดการอาเจยี น และชว่ ยรักษาอาการหืดหอบ ไอ มะกอก ชว่ ยทาให้ชุม่ คอ แก้กระหายน้า ลดอาการเลือดออกตามไรฟัน มปี ระโยชนแ์ ก้โรคบิด แกร้ ้อนใน แกล้ ง ท้องปวดมวนและรกั ษาอาการสะอึก รวมถึงใช้หยอดหู แก้ปวดหดู ี มะกอกน้า มสี รรพคุณชว่ ยลดอาการเลอื ดออกตามไรฟนั ช่วยแก้ร้อนในกระหายน้า ทาใหช้ ุม่ คอ แก้พิษโลหิตและ เลือดกาเดาไหล ช่วยแก้ริดสีดวงในลาคอได้ดี มะขาม สมนุ ไพรไทยพืน้ บ้านยอดนิยม ช่วยลดอาการไข้ แก้ท้องรว่ ง ท้องผกู และชว่ ยแก้ไขอาการความดนั โลหิต สงู มะขามแขก เป็นยาถา่ ยอย่างดี ช่วยขบั ลมและรักษาอาการท้องผกู มะขามป้อม ใชร้ กั ษาอาการท้องเสีย ช่วยขับปสั สาวะ แก้ไอและขบั เสมหะ ทาใหช้ ุ่มคอ มีไวตามินซีสูงช่วยลดอาการ เลอื ดออกตามไรฟนั มะดนั นยิ มใช้แก้กระษัย แก้ระดูเสีย ช่วยฟอกโลหิต ขับเสมหะ และเป็นยาระบายอ่อนๆ มะตมู มสี รรพคณุ แกท้ ้องเดนิ ท้องเสยี และท้องรว่ ง ช่วยรกั ษาโรคลาไสเ้ รอ้ื รงั ในเด็ก ชว่ ยขับลม แกห้ ืดหอบ และอาการท้องผกู มะนาว ชว่ ยรกั ษาอาการเลือดออกตามไรฟัน ขับเสมหะและฟอกโลหติ ฆา่ พยาธิ แก้อาการท้องอืด ท้องเฟอ้ และ ปวดทอ้ ง แกอ้ าการคล่ืนไส้อาเจยี น มะปราง ใช้แกไ้ ข้กลับ ถอนพิษสาแดง และลดอาการปวดศีรษะ มะพร้าว เป็นยาทาแก้กลากเกลอื้ น แก้ปวดเอ็นและกระดูก ชว่ ยบารุงกาลงั ขบั พยาธิ รักษาอาการปวดฟนั ชว่ ย ขับปัสสาวะและแกท้ ้องเสีย

เอกสาร ความรู้เรื่องสมนุ ไพร และการสกัดสมนุ ไพร แจกฟรี หนา้ 15 มะยม มปี ระโยชน์ชว่ ยรักษาอาการคันจากโรคผิวหนัง ดาแดง อสี กุ อีใส ชว่ ยลดไขแ้ ละชว่ ยกาจัดน้าเหลือง มะระข้ีนก มสี รรพคณุ รักษาโรคหดิ แก้ร้อนในกระหายนา้ ชว่ ยรักษาแผลบวมเปน็ หนองและฝีอกั เสบ เปน็ ยา บารุงธาตแิ ละบารุงกาลัง ช่วยรกั ษาโรคกระเพาะ แกโ้ รคบิด ชว่ ยขบั พยาธิ และชว่ ยรกั ษาอาการปวดฟนั มะระจนี ชว่ ยควบคมุ ระดับนา้ ตายในเลือด ลดอาการของโรคเบาหวาน ชว่ ยแก้อาการของโรครดิ สีดวงทวารหนัก มีสรรพคณุ ในการรักษาโรคผิวหนัง รักษาบดิ และช่วยขับพยาธิ มะรุม นยิ มใชเ้ ปน็ ยาขับลมในลาไส้ ช่วยแก้พษิ รกั ษาฝี แกป้ วดและลดอาการแผลอักเสบ มะละกอ สดุ ยอดผลไม้สารพัดประโยชนแ์ ละเปี่ยมสรรพคณุ มีวติ ามินสูง ช่วยยอ่ ยอาหารและฆ่าพยาธิ ขับ ปัสสาวะ เป็นยาระบายออ่ นๆ ชว่ ยป้องกนั อาการเลือดออกตามไรฟัน มะลิ ช่วยลดความดนั โลหติ ช่วยลดอาการปวดศีรษะและโรคซึมเศร้า มีสรรพคุณเบาเทาโรคตาแดง แกป้ วด กระดูกและปวดฟนั มะลิลา มสี รรพคณุ ชว่ ยรักษาแผลและฝีพุพอง แก้โรคหดื บารุงหัวใจ รกั ษาหลอดลมอักเสบ ขบั ประจาเดือน และนิยมนามาทายาหยอดตา มะหาด ชว่ ยขับพยาธติ วั ตดื และพยาธไิ สเ้ ดือน ชว่ ยรกั ษาอาการคันตามผิวหนงั แกไ้ ข้และกระษัยเสน้ เอน็ ชว่ ย ลดอาการปัสสาวะกระปรบิ กระปรอย มะอึก ช่วยละลายเสมหะ แก้ไอ แก้ปวดฟันและลดไข้ นิยมนาใบมาทาเป็นยาพอกรกั ษาอาการคัน มงั คุด มสี รรพคุณรักษาโรคท้องเสียเรื้อรังและโรคลาไส้ แกท้ ้องรว่ ง ทอ้ งเดนิ เป็นยารักษาน้ากัดเท้าและรักษา บาดแผล ยอบา้ น มวี ติ ามนิ เอสูงมาก ช่วยบารงุ สายตาและหัวใจ อีกทง้ั นิยมใชเ้ ป็นยาระบายและแก้กระษัย ผลสกุ ช่วย บารุงธาตุ เจรญิ อาหาร และขับลมในลาไส้ ยา่ นาง นิยมใช้เปน็ ยาแก้ไข้ทกุ ชนิด โดยเฉพาะไขห้ วดั ยคู าลิปตัส มีสรรพคุณเปน็ ยาแก้ไอ ช่วยขับเสมหะ บรรเทาอาการข้ออักเสบ และช่วยไลแ่ มลงและยุง ระยอ่ มน้อย เป็นสมนุ ไพรไทยท่ีมสี รรพคุณในการรกั ษาโรคตาแดง ทาให้ตาหายขุ่นมวั แก้โรคหิด และลดความดนั โลหิต รางจดื ชว่ ยแกร้ ้อนในกระหายนา้ ช่วยถอนพษิ ยาฆ่าแมลง เปน็ ยาถอนพิษไข้ และนิยมใช้เปน็ ยาพอกรกั ษา บาดแผลน้าร้อนลวกและไฟไหม้ เร่ว ใชเ้ ป็นยาแกท้ ้องขน้ึ ท้องอดื เฟอ้ ช่วยขับลม แลดอาการไอและไข้เซ่ืองซมึ ช่วยรกั ษาโรคริดสดี วงทวาร เลบ็ มอื นาง มีสรรพคณุ เปน็ ถา่ ยพยาธิตวั กลมและพยาธิเสน้ ด้าย แก้อาการไอ ปวดศรี ษะ รวมถึงช่วยรักษาแผลและฝี หนอง เลีย่ น ชว่ ยรักษาโรคเรื้อนและโรคผวิ หนงั อน่ื ๆ ขบั พยาธิ ขับปัสสาวะและชว่ ยบารุงเลือด ช่วยลดอาการม้ามโต และปวดตามข้อ ช่วยกาจดั เหา

เอกสาร ความรู้เร่ืองสมุนไพร และการสกัดสมนุ ไพร แจกฟรี หน้า 16 ละหุ่ง นิยมใชเ้ ป็นยาขับน้านม แก้พิษไขเ้ ซ่ืองซึม ช่วยสมานแผล และสามารถใช้เป็นยาระบายสาหรับเดก็ ได้ ลาโพงดอกขาว ใชเ้ ป็นยารกั ษาโรคหืดและช่วยคลายกลา้ มเนื้อ แก้โรคผวิ หนังจาพวกกลากเกลื้อน รกั ษาอาการปวดฟนั ช่วยรักษาอาการไขข้ออักเสบ ลกู ใต้ใบ สมุนไพรโบราณชนิดหน่งึ นิยมใชเ้ ปน็ ยาแก้ไข้ ลดความรอ้ นของรา่ งกาย มีสรรพคณุ เป็นยาขับปัสสาวะ อกี ดว้ ย วา่ นกาบหอย ชว่ ยแก้รอ้ นในกระหายนา้ แก้ไอ รกั ษาอาการชา้ ในและอาเจียนเป็นเลือด รวมถงึ อุจจาระและปสั สาวะ เป็นเลอื ด เลือดกาเดาออก และชว่ ยหา้ มเลอื ด ว่านชักมดลูก ช่วยขบั ประจาเดือนและน้าคาวปลา ชว่ ยให้มดลูกเขา้ อู่เร็ว บรรเทาอาการมดลูกพิการ ช่วยแก้โรค ริดสีดวงทวารและไส้เลอ่ื น รักษาอาการอาหารไม่ย่อย แนน่ จุกเสียด ว่านธรณสี าร นิยมกวาดคอเดก็ แก้เด็กตัวร้อน แก้พิษตานทรางของเด็กไดด้ ี และขับลมในลาไส้ ว่านนางคา ใช้เป็นยาขบั ลมในลาไส้และแกป้ วดท้อง ช่วยรักษาอาการผื่นคนั และฟกช้าขัดยอก ชว่ ยขบั เสมหะและ รักษาโรคหนองใน ว่านน้า มีสรรพคุณชว่ ยบารงุ ธาตุ แกอ้ าการปวดท้อง ท้องเฟ้อ ท้องอดื มีแกส๊ ในกระเพาะสงู ช่วยใหเ้ จริญอาหาร นิยมนามาใชเ้ ปน็ ยาหอม ว่านมหากาฬ เป็นสมนุ ไพรชว่ ยรักษาและดับพิษไข้ ช่วยถอนพษิ และขบั ระดู ชว่ ยรักษาฝี เริมและงูสวดั ได้ผลดี วา่ นสากเหลก็ ใชเ้ ป็นยาขบั ประจาเดอื น รักษาอาการมดลูกลอยและลดอาการอักเสบของมดลูก ว่านหางจระเข้ ชว่ ยขับนา้ คาวปลา ใชพ้ อกรกั ษาฝี โรคหนองใน มีสรรพคุณรกั ษาโรครดิ สีดวงทวาร ช่วยรักษาแผลสด ภายนอก นา้ รอ้ นลวก และไฟไหม้ เป็นยาทาผิวรกั ษาสวิ ฝา้ และขจัดรอยแผลเปน็ ได้ดี ว่านหางช้าง มปี ระโยชนช์ ่วยในการระบาย ลดอาการท้องผูก จุกเสยี ดแน่น รักษาโรคต่อมทอนซิลอักเสบ และแก้ อาการเจ็บคอ เสมด็ แดง นิยมใช้พอกแก้อาการเคลด็ ขดั ยอก และฟกช้าบวม สาหรับเด็กชว่ ยแก้ท้องขึน้ ท้องอืด ท้องเฟ้อ ปวด ท้อง เสลดพังพอนตวั ใช้ถอนพษิ ทั้งแลงสตั ว์กัดต่อย ลมพิษ และงูสวดั มีสรรพคุณรักษาแผลน้าร้อนลวก และแก้ร้อนใน มี เมยี ฤทธิ์ขบั ปสั สาวะและขบั ประจาเดือน เสลดพงั พอนตัว ช่วยถอนพษิ แมลงสัตวก์ ัดต่อยรวมถึงพิษงู แก้อาการตวั เหลอื ง แกโ้ รคงูสวัด รักษาโรคเริมและอาการคัน ผู้ ตามผิวหนงั รกั ษาอาการปวดฟัน เหงือกบวม แก้ริดสีดวงทวาร แก้ยงุ กดั แกพ้ ิษไฟลวกน้ารอ้ นลวก เสาวรส เป็นสมนุ ไพรทีช่ ว่ ยลดไขมนั ในเสน้ เลือดท่มี ปี ระสทิ ธภิ าพสูง แสลงใจ เปน็ ยาบารงุ หัวใจและระบบประสาททม่ี ีฤทธิ์ค่อนข้างแรง แก้กระษัย และชว่ ยเจริญอาหาร สบ่เู ลือด ช่วยรักษาโรคเรื้อน ขบั ประจาเดอื นและพยาธิ ชว่ ยขับลม มีสรรพคุณรักษาแผลสดและแผลเรอ้ื รงั สบูแ่ ดง มสี รรพคณุ เป็นยาระบาย ลดอาการปวดท้อง ช่วยรกั ษาโรคผิวหนงั และโรคเร้ือน ชว่ ยต้านการเกิดมะเร็ง

เอกสาร ความรู้เร่ืองสมุนไพร และการสกัดสมนุ ไพร แจกฟรี หน้า 17 สบดู่ า ช่วยรกั ษาโรคผิวหนังและโรคปากนกกระจอก ช่วยห้ามเลือดและแกอ้ าการปวดฟนั ออกฤทธิ์เป็นยา ระบายดว้ ย ส้มเขยี วหวาน ชว่ ยแกร้ อ้ นในกระหายน้า ลดอาการหวัด รักษาโรคเลือดออกตามไรฟนั ชว่ ยฆา่ เช้ือแบคทีเรยี ในร่างกาย มสี ่วนให้ระบบยย่ อาหารทางานได้ดี สม้ เชา้ มีสรรพคณุ เปน็ ยาระบาย ช่วยกาจดั พยาธิ รักษาโรคไข้จบั ส่ันเรอื้ รงั ช่วยรักษาอาการปวดและถอนพิษได้ ดี ส้มเส้ียว ช่วยขับประจาเดือนและขบั ปัสสาวะ ช่วยรกั ษาอาการไอ มีสรรพคณุ ช่วยฟอกเลือดและรักษาแผลพุพอง เร้อื รงั ส้มโอ ช่วยบารงุ สายตา ลดความเสี่ยงในการเกดิ มะเร็ง มสี รรพคณุ ช่วยลดไข้ ลดอาการเลือดออกตามไรฟนั ช่วยบารงุ กระดูกและฟนั ได้ดี ส้มป่อย สมนุ ไพรแก้ไอ ขบั เสมหะ ช่วยรักษาโรคผวิ หนังและมาเลเรีย มสี รรพคณุ รักษาโรคบดิ และช่วยทาให้ อาเจียน สมอไทย นยิ มใช้เป็นยาสมานแผล แก้ท้องเดนิ มีฤทธเ์ิ ปน็ ยาระบาย ขับลมในลาไส้ และช่วยลดไข้ สมอพเิ ภก มปี ระโยชนช์ ว่ ยในการขับถา่ ย เปน็ ยาระบายอ่อนๆ รักษาโรคริดสีดวงทวารหนกั แกโ้ รคบิด ท้องรว่ ง ทอ้ งเดิน และชว่ ยขับปสั สาวะ สลอด มสี รรพคณุ รักษาโรคเรื้อน ชว่ ยละลายเสมหะและขับลม มสี รรพคุณในการรักษากามโรคและโรคกลาก เกลอ้ื น สะเดา เป็นยาถา่ ยพยาธิ รักษาโรคริดสีดวง ขับเสมหะ ช่วยให้เจรญิ อาหาร แกโ้ รคผิวหนัง และเป็นยาฆ่าแมลง สะเดาอินเดีย นิยมใช้เปน็ ยาแก้ไข้มาเลเรยี หรอื ไข้จับสน่ั ช่วยกั ษาไขป้ ระจาฤดูได้ผลดี สะระแหน่ ช่วยขับลมในกระเพาะ ลดอาการจกุ เสียดแน่นท้อง ป้องกนั ไขห้ วัดและช่วยบารุงสายตา มีสารตา้ น อนุมูลอสิ ระสูง ช่วยปอ้ งกันการเกดิ โรคมะเร็ง สัก ชว่ ยลดน้าตาลในเลือด รักษาโรคเบาหวาน ช่วยขบั ปสั สาวะ รักษาอาการทางเดนิ ปสั สาวะอักเสบ ช่วย ขับลม บารุงโลหติ ขับพยาธิ และชว่ ยรกั ษาโรคผิวหนงั สับปะรด สมนุ ไพรไทยและผลไม้ยอดนิยม ชว่ ยแก้กระษยั ขบั ปสั สาวะ และชว่ ยฆ่าพยาธิ ชว่ ยย่อยอาหาร แก้ หนองในและกระษัย ลดอาการโรคนิ่ว สาเก ใหโ้ ปรตนี สงู ชว่ ยซอ่ มแซมรา้ งกาย ช่วยการทางานของระบบขับถ่าย ช่วยกระตนุ้ ภมู ิคมุ้ กัน ต้านมะเรง็ และช่วยลดอาการเลือดออกตามไรฟัน สามสิบ มีสรรพคณุ ช่วยบารุงเด็กในครรภ์ ชว่ ยให้ตบั และไตทางานเป็นปกติ และช่วยขบั ปสั สาวะ สายน้าผึ้ง นิยมใช้เป็นยาขับปสั สาวะ รักษาโรคผิวหนงั แกท้ ้องร่วง ชว่ ยใหเ้ จริญอาหาร ชว่ ยบรรเทาอาการลาไส้ และตับอักเสบ ลดอาการปวดเม่อื ยตามข้อ

เอกสาร ความรู้เร่ืองสมุนไพร และการสกัดสมนุ ไพร แจกฟรี หน้า 18 สารภี นยิ มใชเ้ ป็นยาบารุงหวั ใจ ขยายหลอดเลอื ด ช่วยให้เลือดหมุนเวยี นดี อกี ท้ังนยิ มนามาย้อมผา้ ไหม ให้สี แดงสวยงาม สีเสียดเหนอื ช่วยรักษาแผลจากนา้ กดั เทา้ รกั ษาโรคหดิ และแผลเรื้อรงั ช่วยรักษาโรคบดิ ท้องร่วงและท้องเดนิ ได้ผลดมี าก เหงอื กปลาหมอ มสี รรพคณุ แกแ้ ผลพุพอง นา้ เหลืองเสีย ชว่ ยรกั ษาฝี ชว่ ยลดอาการไขข้ออกั เสบ ช่วยรักษาอาการไอและ โรคหืดหอบ เห็ดเขม็ ทอง ชว่ ยรักษาอาการกระเพาะและลาไสอ้ ักเสบ ช่วยปอ้ งกนั การเกิดโรคมะเร็ง บารุงตบั เพ่ิมภูมิคุ้มกันให้ ร่างกาย มใี ยอาหารสูงชว่ ยการทางานของระบบขับถา่ ยใหด้ ีขึน้ เห็ดโคน มปี ระโยชน์ในการป้องกนั มะเร็ง ช่วยการทางานของระบบขับถ่าย ใหโ้ ปรตนี และกากใยอาหารสงู ชว่ ย ยอ่ ยอาหารและบารงุ กาลัง มีสรรพคุณชว่ ยปอ้ งกันโรคเบาหวาน เหด็ หลนิ จอื เป็นยาอายุวฒั นะขนานเอก ชว่ ยรักษาโรคในระบบทางเดนิ อาหาร ระบบหายใจ และระบบไหลเวยี น โลหติ ชว่ ยต้านการเกิดมะเร็ง ลดอาการไขข้ออกั เสบ และชว่ ยเพิ่มภมู ิตา้ นทานของร่างกาย เห็ดนางฟา้ อุดมไปดว้ ยสารตา้ นอนุมูลอสิ ระ ชว่ ยตอ่ ต้านมะเร็งและโรคหลอดเลอื ดหวั ใจ ลดความดันโลหิตและช่วย ให้ระบบหมุนเวียนเลือดดีข้ึน ชว่ ยการทางานของระบบประสาทและระบบย่อยอาหารให้ทางานดีขน้ึ เหด็ ฟาง ชว่ ยลดไขมันในเส้นเลอื ด ทาใหห้ วั ใจและระบบไหลเวยี นเลอื ดดีขน้ึ มีเส้นใยสูงชว่ ยในระบบขับถ่าย ชว่ ย ป้องกนั โรคหวัด ช่วยต่อต้านการเกิดมะเรง็ ลดการติดเช้ือและชว่ ยสมาแผล เห็ดหอม ชว่ ยป้องกนั โรคหวั ใจและโรคหลอดเลือดหัวใจ อดุ มไปดว้ ยสารต้านอนมุ ลู อิสระตน้ เหตุของมะเร็ง ช่วย ใหห้ ลอดลมและปอดทางานดีข้ึน ช่วยลดคลอเลสเตอรอล ทาใหไ้ ตทางานดีข้ึน โหระพา ชว่ ยรักษาอาการจุกเสียดแน่นและท้องเสีย ช่วยขับลมและทาใหเ้ จรญิ อาหาร ใช้แก้อาการเป็นแผลแบบ มีหนองเรื้อรัง หญ้าปักกิง่ นยิ มใช้รกั ษาไข้ ช่วยรกั ษามะเร็งตับ รักษาโรคหนองใน สามารถใช้เปน็ ยาพอกเพื่อแก้อกั เสบ ช่วยรกั ษา อาการปวดบวม หญา้ หนวดแมว เป็นสมุนไพรไทยทีน่ ิยมใช้เปน็ ยาขบั ปสั สาวะ ชว่ ยลดอาการน่ิวและช่วยลดขนาดของก้อนนิ่ว รกั ษาโรค ไต รักษาโรคปวดขอ้ ปวดหลัง ไขข้ออักเสบ ลดความดนั โลหติ รักษาโรคเบาหวาน หนอนตายอยาก มีสรรพคณุ รักษาโรคริดสีดวงทวารหนกั รักษาอาการวณั โรค รกั ษาจดี๊ โรคหดิ และกาจดั เหา ชว่ ยรกั ษา ดรคผวิ หนังและขบั พยาธิ มสี รรพคณุ แกป้ วดฟัน หนุมานประสาน ช่วยรกั ษาวัณโรคปอด ลดอาการไอ รักษาอาเจียนเปน็ เลอื ด รกั ษาโรคหลอดลมอักเสบ ขบั เสมหะและ กาย รกั ษาอาการภมู ิแพ้ หอมแดง อุดมไปดว้ ยสารตา้ นอนุมลู อิสระ ช่วยลดคลอเลสเตอรอล ลดความเส่ียงในการเกิดโรคความดนั โลหติ และโรคหวั ใจ ช่วยบารงุ สมอง และมสี รรพคุณชว่ ยรกั ษาสิวฝ้าไดด้ ี

เอกสาร ความรู้เรื่องสมนุ ไพร และการสกัดสมุนไพร แจกฟรี หน้า 19 หอมหวั ใหญ่ มสี รรพคณุ ช่วยปอ้ งกันมะเรง็ ลาไส้ ชว่ ยสลายลมิ่ เลอื ด ลดไขมนั ในเลอื ด ชว่ ยรกั ษาอาการหวัด แกอ้ าการ จกุ เสยี ดแน่ท้อง ท้องอืดทอ้ งเฟอ้ แกเ้ บาหวาน ช่วยรกั ษาโรคภูมิแพ้และหอบหืด หวั ไชเท้า ชว่ ยลดอาการปวดศรี ษะ รักษาโรคบิด ละลายเสมหะ บรรเทาอาการไอ ชว่ ยยอ่ ยอาหาร มสี รรพคณุ ช่วย ลดความดนั โลหิต ช่วยรักษาเบาหวาน และชว่ ยขบั ลม หางไหลแดง มสี รรพคุณช่วยไลแ่ ละฆ่าแมลง ช่วยรกั ษาเหาและโรคหิด ช่วยขบั ประจาเดือนและบารุงโลหติ ช่วยขบั ลม หางไหลขาว ใช้เปน็ ยาขบั ประจาเดอื น ช่วยกาจัดเหบ็ เหา และชว่ ยขับลม หูเสือ โบราณนิยมนาใบสดมาคนั้ เอานา้ มาหยอดหเู พ่ือรักษาอาการปวดหู แกพ้ ิษฝใี นหู และช่วยรกั ษาโรคหู น้าหนวกได้ดี แอหนงั สมุนไพรสาหรับขับเลือด ขบั ลม ขับพยาธิ ชว่ ยเจริญอาหาร อกี ทั้งยงั สามารถใช้พอกรักษาแผลเรื้อรัง รักษาฝี และอาการฟกช้า เอ็นอา้ นิยมด่มื บารงุ ร่างกาย บารงุ กาลัง บารงุ ธาตุ แกอ้ ่อนเพลยี มสี รรพคณุ ชว่ ยบารุงไตและนา้ ดี เออ้ื งเพชรม้า ใชเ้ ป็นยารกั ษาอาการตาอักเสบ พอกแก้ปวดท้อง ช่วยขบั เลือด ขับเสมหะ แก้กระษัย และชว่ ยขบั ลมให้ กระเพาะและลาไสไ้ ดด้ ี อบเชย มีสรรพคณุ ชว่ ยลดระดับน้าตาลในเลอื ด ลดการจับตวั เปน็ ก้อนของเลอื ด ป้องกันการเกดิ เบาหวาน ชว่ ย ขับลมและรักษาแผลในกระเพาะอาหาร อบเชยเทศ นยิ มใชข้ ับลม ลดอาการจุกเสียด ใชป้ รงุ เป็นยาหอม แกล้ มวิงเวยี นและอ่อนเพลีย และนิยมใช้เปน็ สว่ นผสมของเคร่ืองสาอางค์ อบเชยต้น ใช้เปน็ ยาแกล้ มวิงเวยี นและจุกเสยี ดแน่น ชว่ ยขับลม มสี รรพคณุ ในการรักษาโรคบิดและโรคหนองใน อ้อยแดง มสี รรพคณุ ช่วยแก้ไข้ แก้ไอ ลดเสมหะ ชว่ ยบารงุ หัวใจ และยงั ช่วยขับปสั สาวะไดด้ ีอีกดว้ ย อคั คีทวาร สมนุ ไพรไทย ช่วยรกั ษาโรคผิวหนงั จาพวกกลากเกลื้อน โรคเร้อื น แก้อาการปวดศีรษะเรื้อรัง ช่วยลด อาการปวดตามข้อ อญั ชัน ใชเ้ ป็นยาขับปสั สาวะ ออกฤทธิ์เปน็ ยาระบายอ่อนๆ และให้สนี า้ เงินสาหรับผสมอาหาร อนิ ทนลิ นา้ ใช้เป็นยารกั ษาโรคเบาหวาน ช่วยลดนา้ ตาลในเสน้ เลอื ด มีสรรพคุณช่วยขับปัสสาวะ

เอกสาร ความรู้เร่ืองสมุนไพร และการสกัดสมนุ ไพร แจกฟรี หนา้ 20 สมุนไพรทใ่ี ชใ้ นการรักษาและบารงุ ผิว 1. วา่ นหางจระเข้ (Aloe indica Royle) คณุ ค่าของวา่ นหางจระเขม้ มี ากมาย นอกจากใช้รักษาโรคแล้ว ยังใช้บารุงผิว บารงุ เส้นผมไดด้ ว้ ย ปัจจุบนั จะเห็นได้ ว่า มีแชมพูสระผม และเครื่องสาอางหลายอย่าง ท่ีใช้ว่านหางจระเข้เป็นส่วนประกอบ และกาลังเป็นท่ีนิยมของคนท่ัวไป เน่ืองจากว่านหางจระเข้ มีคุณสมบัติสามารถช่วยให้ คุณค่าของว่านหางจระเข้มีมากมาย นอกจากใช้รักษาโรคแล้ว ยังใช้ บารุงผิว บารุงเส้นผม ปจั จุบันจะเห็นได้ว่ามีเครื่องสาอางหลายชนดิ ที่ใช้ว่านหางจระเข้เป็นส่วนประกอบ เนื่องจากว่านหาง จระเข้มีคุณสมบัติสามารถช่วยให้กระบวนการเมตะบอลิซึม ทางานได้เป็นปกติ ลดการติดเชื้อ สลายพิษของเชื้อโรค กระตุ้น การเกิดใหม่ของเนื้อเยื่อส่วนที่ชารุด ผู้ท่ีใช้ว่านหางจระเข้บารุงผิวพรรณอยู่เป็นประจา จะรู้สึกได้ชัดว่าช่วยให้ผิวพรรณผุด ผ่อง สดช่ืน มีน้ามีนวล และยังสามารถขจัดสิว และลบรอยจุดด่างดาได้ นอกจากน้ียังสามารถลดความแห้งกร้านและลด ความมันของผวิ หนา้ ได้ 2. แตงกวา (Cucumis sativas Linn.) จะมีวิตามินสูง ในผลแตงกวายังมีเอ็นไซม์ cryssin ซ่ึงช่วยย่อยโปรตีนได้ เอ็นไซม์ชนิดน้ี จะช่วยย่อยผิวหนังท่ีหยาบ กรา้ น ให้หลุดออกไป เพื่อให้ผิวใหม่ที่อ่อนนุ่ม เกิดข้ึนมาแทนที่ บางคนใช้แตงกวาสด ผ่าเป็นช้ินบางๆ วางบนใบหน้าท่ีล้าง สะอาด แทนน้าแตงกวา ปัจจุบัน มีน้าแตงกวาผสมในเคร่ืองสาอาง เช่น ครีมล้างหน้า ครีมทาตัว เพื่อช้วยให้ผิวไม่หยาบ กร้าน และช่วยสมานผิว แตงกวาเป็นสมุนไพร ทห่ี าง่าย มีประโยชน์ ราคาถูก ใชต้ ดิ ตอ่ กับเปน็ ประจา จะทาให้สดชื่น มีน้ามี นวล 3. มะเขือเทศ (Lycopersicon esculentum Mill.) ในมะเขือเทศ จะมีสาร Curotenoid และมีวิตามินหลายชนิด น้าจากผลมะเขือเทศสุก จะมีสาร licopersioin ซึ่งมี ฤทธฆ์ิ ่าเชื้อรา และแบคทเี รีย และน้ามะเขอื เทศสด นามาพอกหนา้ จะรักษาสวิ สมานผิวหน้าให้เต่งตงึ หรืออาจจะฝานบางๆ แปะลงบนผวิ หน้าก็ได้

เอกสาร ความรู้เรื่องสมนุ ไพร และการสกัดสมนุ ไพร แจกฟรี หน้า 21 4. ขมิ้นชัน (Curcuma Longa Linn.) ในขม้ิน จะมีสาร Curcumin และมีน้ามันหอมระเหย ซึ่งมีกล่ินเฉพาะ ขมิ้นมีฤทธิ์ยับยั้ง การเจริญเติบโตของเช้ือ แบคทีเรีย และเช้อื ราหลายชนิด ใชท้ าผิวที่มีผดผน่ื คัน ผงขมิ้นใช้ทาตวั เพื่อให้มีสีเหลอื งทอง ใช้บารุงผิว และชว่ ยฆ่าเช้อื ท่ี ทาใหเ้ กิดโรคผวิ หนงั บางชนิด ได้อกี ดว้ ย สรรพคุณตัวเด่นของขม้ินชันคือ มีฤทธ์ิในการฆ่าเชื้อแบคทีเรีย เช้ือรา ลดการอักเสบและมีฤทธ์ิในการขับน้าดี จึงได้ถูก นาไปในวงการสุขภาพความงามรวมถึงคนรักน้องหมาหลาย ๆ คนกไ็ ด้นาขมิ้นมารักษาน้องหมาท่ีเป็นโรคข้ีเรอ้ื น โรคผวิ หนัง อักเสบเป็นหนอง กาจัดเหบ็ หมดั ฯ โดยนาขมิน้ ชันมาผสมกบั สมุนไพรตัวอื่น ๆ แล้วนาไปหมกั บนตวั ของสุนัข หรือบ้างก็นา ขมนิ้ ชนั มาแปะบาดแผลสดเพอ่ื รักษาแผลให้หายเร็วขน้ึ 5. มะขามเปียก (Tamarindus indica Linn) มะขามเปยี กมีประวัติการใช้มายาวนาน ช่วยชาระส่ิงสกปรกจากผิวหนัง เพราะฤทธิ์ท่เี ป็นกรดออ่ นๆ ในมะขาม จะชว่ ย ขจัดสิ่งสกปรกจากผิวหนังได้ดี ปัจจุบัน ได้มีหญิงไทยจานวนมาก ใช้มะขามเปียกผสมน้าอุ่น และนมสดให้เข้ากันดี พอก บริเวณผิวหนัง โดยเฉพาะบริเวณท่ีเป็นรอยด้าน เช่น ตาตุ่ม ข้อศอก ฝ่ามือ ที่มีรอยกร้านดา และบริเวณรักแร้ ขาหนีบ เพอ่ื ใหผ้ ิวหนังท่ีเป็นรอยดาจางลง ทาใหผ้ วิ ขาวนุ่มนวลข้นึ และนมสดจะชว่ ยบารงุ ผวิ ให้นมุ่ ได้ 6. กวาวเครือขาว ในกราวเครือขาวจะมีสารออกฤทธิ์สาคัญที่ออกฤทธิ์คล้ายฮอร์โมนเอสโตรเจนของเพศหญิง (Phytoestrogens) ซ่ึง ได้แก่ miroestrol และ deoxymiroestrol ที่มีส่วนช่วยกระตุ้นให้ลักษณะความเป็นผู้หญิงออกมา เช่น หน้าอกขยายใหญ่ ขน้ึ ในระยะเวลา 2-3 เดือน ประมาณ 0.5 – 1 น้ิว ซึ่งกระบวน การเหล่านี้จะทาให้หนา้ อกขยายข้ึนเร่อื ยๆ จนถึงระดับหนึ่ง เม่ือหน้าอกกระชับแล้วกระบวนการเหล่าน้ีก็จะส้ินสุดลง และสาร miroestrol ยังช่วยให้เพ่ิมความเปล่งปลั่งสดใสให้ ผวิ พรรณได้อีกด้วย ซ่ึงการออกฤทธ์ิดังกล่าวนี้หากใช้ในปรมิ าณน้อย จะช่วยออกฤทธิ์กระตุ้นในเชิงบวก แต่ถา้ ใช้ในปริมาณ มากจะออกฤทธ์ิในการยับยั้งเสียเอง โดยฤทธ์ิของกราวเครือขาวนั้นไม่ถาวร ถ้าหยุดรับประทานฤทธิ์ของกราวเครือก็จะ คอ่ ยๆหมดไปภายใน 2-3 สปั ดาห์ (และการเก็บรกั ษาท่นี านเกินไป 5-10 ปี จะทาใหฤ้ ทธก์ิ จ็ ะคอ่ ยๆเสื่อมลงเช่นกัน)

เอกสาร ความรู้เรื่องสมุนไพร และการสกัดสมนุ ไพร แจกฟรี หนา้ 22 7. ไพล ไพลเป็นพืชท่ีใช้กันมาตั้งแต่โบราณกาล นิยมปลูกไว้ในบ้าน เป็นพืชวงศ์เดียวกับ ขิง ข่า ตามตาหรับโบราณ ไพลเป็น ส่วยผสมของยาอบสมุนไพร ช่วยสมานผิวและทาให้ผิวเต่งตึงสดใสจากการวิจัยพบว่าน้ามันหอมระเหยจากเหง้ามีฤทธ์ิลด อาการอกั เสบ แกป้ วดข้อ ขดั ยอกและปวดเม่ือยตามกล้ามเนอื้ ได้ผลดี 8. เปราะหอม ด้วยความหอมจากเปราะหอม จึงมีการนามาใช้เป็นเคร่ืองสาอาง แป้งฝุ่น แป้งพัฟผสมรองพื้น เจลแต้มสิว สบู่ เปราะหอม แชมพู ครีมนวดผม เป็นครีมกันแดด หรือใช้ทาเป็นน้ายาบ้วนปากสาหรับเคร่ืองสาอางจากเปราะหอมท่ีใช้ทา หน้า จะช่วยแก้สิว แก้ฝ้า ทาให้ผิวหน้าดูสดใส และช่วยรักษาผิวพรรณ ใช้เป็นยาสระผม โดยใช้ว่านหอมผสมกับใบชมวง (ส้มโมง), แน่งหอม (เรว่ ขน), ขมน้ิ , ต้มกบั น้ามวก และใช้น้าท่ีได้ไปสระผม จะช่วยบารุงเสน้ ผม ทาให้ผมดกดาเงางามและมี กลนิ่ หอม 9. เปลา้ นอ้ ย ใบและรากมีสรรพคุณในการแกอ้ าการคนั และรักษาโรคผิวหนงั กลากเกลื้อน 10. มะขามป้อม ใชบ้ ารงุ ผิวหน้าให้ขาวสดใส รักษาฝ้า ด้วยการนามะขามป้อมมาฝนแลว้ นานา้ ท่ีได้ มาทาบรเิ วณรอยฝ้า ช่วยบารงุ สขุ ภาพผิวพรรณ ชะลอการเกิดร้วิ รอย 11. กะเมง็ กะเม็ง หรือ กะเม็งตัวเมีย มีชื่อเรียกแตกต่างกันหลายช่ือ ขึ้นกับแต่ละท้องถ่ิน เช่น ทางภาคเหนือ เรียกว่า ฮ่อม เกี้ยว ทางพายับ เรียก หญ้าสับ จีน เรียก บั้งกีเช้า ทางภาคกลาง เรียก กะเม็งตัวเมีย ช่ือทางวิทยาศาสตร์ Eclipta prostrata Linn. ในวงศ์ Compositae ซ่งึ เป็นพืชในวงศเ์ ดยี วกับ ทานตะวนั และดาวเรอื ง กะเม็งยงั ช่วยรกั ษาอาการน้ากัด เทา้ ชาวนาสมัยก่อนจะนาใบกะเม็งขยี้ทาเท้าท้ิงไว้ให้แห้งก่อนลงนา การศึกษาวิจยั สมัยใหมพ่ บวา่ กะเมง็ มีฤทธ์ิในการฆ่าเชื้อ ท้ังราและแบคทีเรีย และเป็นสมุนไพรท่ีข้ึนได้ดีในหน้าน้า เป็นเร่ืองน่าแปลกเพราะดูเหมือนว่า ธรรมชาติจะได้ประทาน

เอกสาร ความรู้เรื่องสมนุ ไพร และการสกัดสมุนไพร แจกฟรี หน้า 23 สมุนไพรชนิดนี้มาใหก้ ับชาวนาใช้รักษาโรคน้ากัดเท้า ในหน้าลงนาได้พอดิบพอดี แต่ถา้ มือและเท้าเป่ือย จากการทานาแล้ว ก็สามารถใช้นา้ คัน้ จากใบทารักษาได้ โดยทาวันละ 2 ครั้ง จนกว่าจะหาย สมนุ ไพรทใ่ี ชใ้ นการบารงุ ผม 1. ขิงแก่ เพียงแค่นาขิงจานวน 1 แง่ง มาตาจนละเอียด จากน้ันนาไปห่อผ้าขาวบางมัดเป็นลูกประคบเตรียมไว้ ต่อมาต้มน้าใน หม้อให้เดือด โดยใส่น้าสักคร่ึงหม้อแล้วขึงผ้าขาวบางบริเวณปากหม้อ รอจนน้าเดือดแล้วจึงเอาขิงที่ห่อผ้าขาวบางไว้มา วาง จากน้นั ไอน้าจากหม้อจะทาให้ลูกประคบขิงเกดิ ความรอ้ น แนะนาว่าควรกะความรอ้ นท่ีผิวหนังทนไดน้ ะคะ หลังจากนั้น นามาประคบบริเวณท่ีผมร่วงจนเย็น จึงนากลับไปวางท่ีท่ีปากหม้อเพ่ือรมไอน้าต่อ ทาเช่นน้ีวันละ 2 คร้ังๆละประมาณ 30 นาที ประมาณ 5 วนั จะเหน็ ว่าผมหยุดรว่ ง 2. มะกรูด เพียงแต่นาเอาลูกมะกรูดแก่จัดมาจานวน 2 ลูก จากน้ันนาไปย่างไฟจนลูกมะกรูดสุกน่ิมดี เม่ือได้แล้วก็นาลูก มะกรูดมาขยาๆกับน้าอุ่น แลว้ ท้ิงไว้ให้เย็น ต่อมากรองเอาน้ามันที่ลอยขึ้นมาบนผิวน้า แลว้ นามาสระผม พร้อมๆกับนวดผม ให้ท่วั จากนั้นก็สระผมด้วยแชมพทู ่มี ีความออ่ นโยนต่อเสน้ ผมอีกคร้งั หนึ่ง 3. วา่ นหางจระเข้ อีกหนึ่งสูตรรักษาผมร่วงและยังช่วยบารงุ เส้นผมให้แข็งแรง เน่ืองจากว่านหางจระเข้มีสรรพคุณที่ช่วยทาใหร้ ากผม เย็น เป็นการช่วยบารุงต่อมที่รากผมให้มีสุขภาพดี ผมจึงดกดาเป็นเงางามนอกจากน้ันแล้วยังช่วยรักษาแผลบนหนังศีรษะ ดว้ ย วิธกี ารใช้ก็เพยี งแค่นาเอาต้นว่านหางจระเข้จานวน 2 - 3 ใบมาลอกเปลือกและล้างน้าให้สะอาด จากนัน้นาเอาวุ้นใสๆ ท่ีได้มาขยาจนเป็นเน้ือครีมเหลวๆ เม่ือได้แล้วก็นามาทาให้ท่ัวศีรษะและเส้นผม จากนั้นปล่อยท้ิงไว้ประมาณ 10 นาที แล้ว ล้างออกด้วยนา้ สะอาด

เอกสาร ความรู้เรื่องสมุนไพร และการสกัดสมุนไพร แจกฟรี หนา้ 24 4. ทองพนั ชัง่ หรอื หญ้ามนั ไก่ อีกหนึง่ สมุนไพรแก้ผมรว่ งท่ีได้รับความนิยมมาต้งั แต่สมยั โบราณกาลแล้ว เพยี งแค่นาเอาใบทองพันชัง่ มาตาจน ละเอียด จากน้ันผสมน้าเขา้ ไปพอเหนียว เมือ่ได้แลว้ ก็นาไปพอกใหท้ ัวศรี ษะ เนน้ บริเวณท่ผี มร่วง จากนัน้ ใช้ผา้ คลุมศรี ษะ เอาไว้ 1 คืน พอถึงรงุ่ เช้ากล็ า้ งออกดว้ ยนา้ สะอาด แนะนาว่าควรทาตดิ ต่อกันประมาณ 15 ถึง 30 วนั แล้วคณุ จะพบวา่ เสน้ ผมจะค่อยๆหยดุ รว่ งไปเอง 5. มะขามป้อม ช่วยบารุงและรักษาเส้นผมให้มีสุขภาพแข็งแรง ผมนุ่มล่ืน ป้องกันผมหงอก ด้วยการทอดมะขามป้อมกับน้ามัน มะพร้าว แล้วเอาน้ามันมาหมกั ผมผลแห้งของมะขามป้อมมสี รรพคุณ เป็นสารชะลา้ งอ่อนๆ คนอินเดยี นิยมนามา ใช้ทาเป็น แชมพูสระผม คนอินเดียเชื่อว่ามะขามป้อมบารุงผม ช่วยทาให้ผมดกดาและป้องกันผมหงอกก่อนวัย ป้องกันผมร่วง ในอินเดยี มีการนามะขามป้อมมาทาเป็นนา้ มนั บารุงใหผ้ มดกดา ปอ้ งกนั การหงอกก่อนวัย นาลูกมะขามป้อมมาฝานเป็นแว่นเล็กๆ ตากให้แห้งในท่ีร่ม นามาทอดในน้ามันมะพร้าว ทอดจนเน้ือมะขามป้อม ไหมเ้ กรยี ม แล้วกรองเก็บไว้ทาผมเปน็ ประจา ยาน้ามันนี้ ถ้าได้ เนอ้ื ลกู สมอไทยและดอกชบาแดง ใส่ลงไปทอดด้วย จะทาให้ นา้ มันมีสรรพคุณดียง่ิ ขนึ้ ซ่ึงตารับนีโ้ รงพยาบาลเจ้าพระยา- อภัยภเู บศรไดพ้ ัฒนามาเป็นน้ามนั หมกั ผมมะขามปอ้ ม สมอไทย และได้ใส่ดอกอญั ชันลงไปแทนดอกชบา ซ่งึ ได้รับความนยิ มสูงมาก วิธีทาก็งา่ ยๆ ตามท่ีเขยี นไว้ในสูตรน้า แช่ลูกมะขามป้อม แห้งสามารถบารุงผมได้ ข้ันตอนก็คือ นาลูกมะขามป้อมแห้ง 1 กามือ แช่ในน้า 1 ขัน แช่ไว้ตลอดคืน เม่ือเวลาสระผมเสร็จ แล้ว ให้เอานา้ แช่มะขามปอ้ มน้ีลา้ งเป็นนา้ สดุ ทา้ ย มกี ารศกึ ษาพบว่าสารในมะขามปอ้ มชว่ ยกระตุ้นการงอกของผม 6. สม้ ป่อย ฝักแก่แห้งนามาต้มเอาน้าใช้สระผมแก้รังแค แก้อาการคันศีรษะ บารุงเส้นผม ทาให้ผมชุ่มชื้นเป็นเงางาม เป็นยา ปลูกผม และป้องกันผมหงอกก่อนวยั หรือใชต้ ้มกบั น้าอาบหลังคลอด ส่วนตารบั ยาแก้รังแค อาการคันหนังศรี ษะ และรักษา ผมหงอกก่อนวัยนั้น ระบุว่าให้ใช้ฝักส้มป่อยที่ป้ิงไฟประมาณ 10 นาที นามาต้มรวมกับลูกมะกรูดท่ีหมกไฟดีแล้ว 2 ลูก ใน นา้ 5 ลิตร แล้วต้มจนเดอื ดจนแตกฟองดี แลว้ นามาใช้หมักและสระผม หากสระผมด้วยสม้ ป่อยสัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง จะช่วย ทาให้อาการคันบนหนงั ศีรษะและรงั แคหายไปได้

เอกสาร ความรู้เร่ืองสมุนไพร และการสกัดสมุนไพร แจกฟรี หน้า 25 7. ประคาดีควาย ผลใช้รักษาชันนะตุบนศีรษะ แก้เช้ือรา แก้รังแค (โรคผิวหนังพุพองบนศีรษะเด็ก) ด้วยการใช้ผลประมาณ 4-5 ผล นามาแกะเอาแต่เนือ้ นาไปต้มกับนา้ ประมาณ 1 ถ้วย แลว้ ใชน้ ้าทาบนศีรษะทเี่ ป็นชันนะตวุ นั ละ 2 ครั้ง เช้าและเย็น จนกว่า จะหาย หรอื จะใช้เนอ้ื ผล 1 ผล นามาตีกบั น้าจนเกิดเป็นฟอง แล้วใช้สระผมวันละ 1 คร้ัง จนกว่าจะหาย (บางข้อมลู ระบุว่า สามารถชว่ ยปอ้ งกันผมรว่ ง ผมหงอกกอ่ นวยั แกอ้ าการคันหนังศรี ษะ ช่วยลดความมนั บนหนังศีรษะ บารงุ รากผมให้แข็งแรง ช่วยขจัดตัวเหา ไข่เหา หรือนาไปหมักเอาน้าทาแก้โรคสะเก็ดเงิน) แต่ต้องระวังอย่าให้เข้าตา เพราะจะทาให้แสบตา ตา อกั เสบได้ และไมค่ วรทง้ิ ไว้นานจนเกนิ ไป กะเม็ง แก้ผมหงอกก่อนวัย ใชน้ า้ คนั้ จากตน้ เคี่ยวกับน้ามันงา หรอื น้ามนั มะพร้าวทา ศีรษะจะทาใหผ้ มดกดา และแก้ผม หงอกก่อนวยั สมนุ ไพรกาจัดเหบ็ หมัด สาหรับสัตว์เล้ียง 1. เมล็ดนอ้ ยหน่า บดเมล็ดน้อยหน่าให้เป็นผง แช่ด้วยน้าที่มีเอทิลแอลกอฮอล์ 1 ใน 10 ส่วน (10%แอลกอฮอล)์ โดยใส่แค่พอทว่ มผง เมล็ดน้อยหน่า แช่ทิ้งค้างคืนไว้ 1 คืน รุ่งขึ้นจึงค่อยกรองค้ันเก็บส่วนน้า แล้วใช้ 10% แอลกอฮอล์หรือน้า เทล้างผงเมล็ด น้อยหน่า อีก 2 คร้ัง ด้วยปริมาตรเท่าเดิม จากนั้นกรองคั้นส่วนน้ามารวมกันเป็นสูตรเข้มข้น ใช้ฉีดพ่นฆ่าเห็บบนตัวสัตว์ได้ ท้ังเหบ็ ตวั ออ่ นและเห็บตัวแก่ พ่นสปั ดาห์ละ 1-2 ครั้ง ติดต่อกันอยา่ งน้อย 4-6 สัปดาห์ วธิ ีท่ีดีท่ีสุดให้ฉีด ฆ่าเห็บตัวอ่อนเป็นประจาทุกสัปดาห์ เพ่ือไม่ให้เห็บที่ข้ึนตัวสัตว์ใหม่นั้นดูดเลือดสุนัข จนเจริญตัว เป็นตัวแก่ โดยเฉพาะในโค เห็บท่ขี ึ้นใหมจ่ ะเปน็ เห็บตัวอ่อนเท่าน้ัน จึงสามารถเจือจางสารสกัดสูตรเขม้ ข้นทไ่ี ด้ อกี 300 เท่า เพ่ือฆ่าเฉพาะตัวอ่อนเห็บอย่างเดียว ที่จะขึ้นใหมจ่ ากพื้น สาหรับเห็บสุนัขต้องใช้สูตรเข้มข้นทุกคร้งั เพราะเห็บที่ขึ้นใหม่ จะ เป็นทัง้ เหบ็ ตวั ออ่ น เห็บตวั กลางวยั และเหบ็ ตัวเตม็ วัย ไม่ใช่เฉพาะเหบ็ ตัวอ่อนอย่างเดียวเหมือนของเหบ็ โค

เอกสาร ความรู้เร่ืองสมนุ ไพร และการสกัดสมนุ ไพร แจกฟรี หน้า 26 2. เมล็ดมันแกว บดเมล็ดมันแกวให้เป็นผง เติมน้า 2 เท่า ของน้าหนักผงเมล็ดมันแกว ต้มนาน 20 นาที ขณะต้มคอยเติมน้าให้เท่า เดมิ อย่าให้น้าแห้ง กรองสว่ นนา้ มาเกบ็ ไวใ้ นตู้เยน็ 7-20 วัน แลว้ จงึ นามาผสมน้าอีก 220 เทา่ ฉดี พน่ ฆา่ เห็บตวั อ่อนบนตวั โค สปั ดาหล์ ะ 1-2 ครง้ั หรือผสมน้า 5 เทา่ สาหรับฉดี พ่นเห็บตวั แก่ไม่ให้ออกไข่ ทั้งของสนุ ัขและโค 3. น้ามันตะไคร้ แกง โดยการกลั่นใบตะไคร้แกงด้วยไอน้า ด้วยชุดกลั่นสาหรับเกษตรกร ใบตะไคร้แกงสด 10 กิโลกรัม กล่ันน้ามัน ได้ 40 ซีซี ผสมด้วยแอลกอฮอล์ (95%) 16 เท่า ใช้ฉีดฆ่าเห็บตัวอ่อนบนตัวโคและสุนัข ถ้าต้องการพ่นฆ่าเห็บตัวแก่ไม่ให้ ออกไข่ด้วย ให้ผสมน้ามันตะไคร้แกงด้วยแอลกอฮอล์ได้เพียง 4 เท่า ฉีดพ่นบนตัวโคและสุนัขสัปดาห์ละ 1-2 คร้ัง ห้ามพ่น เข้าตาสัตว์ เนื่องจากผสมกับแอลกอฮอล์ เพราะแอลกอฮอล์จะทาให้แสบตา หากถูกตาสัตว์จะทาให้กระจกตาขุ่นและเป็น แผลได้ ทางที่ดีให้พน่ ตาม ซอกมุม หลมุ ของพื้นบรเิ วณทส่ี ัตว์นอนหลับ ซงึ่ เห็บโคจะปลอ่ ยตัวลงพืน้ 1 คร้งั เพ่ือวางไข่ท่ีพนื้ สว่ นเห็บสุนัข แมว จะปล่อยตัวลงพ้นื ในขณะสุนัข แมว นอนหลับ เพอ่ื ลอกคราบ 2 คร้งั (เห็บตวั ออ่ นดดู กินเลือดอยูบ่ นตัว สนุ ัข 4-5 วัน จะปล่อยตัวลงพื้น คลานหาซอกมมุ หลมุ ท่ปี ลอดภยั เพือ่ ลอกคราบเป็นตวั กลางวยั แลว้ ขึ้นตวั สุนัขใหมด่ ูดกนิ เลอื ดอีก 4-5 วนั แล้วปล่อยตวั ลงพน้ื เพ่ือลอกคราบเปน็ ตวั เต็มวัยขน้ึ สุนัข ดดู เลือดและผสมพนั ธ์กุ นั แลว้ ปล่อยตวั ลงพื้นอีก 1 คร้ัง เพ่ือวางไข่ ประมาณ 2,000 ฟอง ตอ่ ตัว หลังจากน้ัน 3 สปั ดาห์ ไข่เหบ็ จะฟกั ออกมาเปน็ ตวั เหบ็ อ่อน คลานขน้ึ สนุ ัขตัว ใหม่ 4. น้ามนั ตะไครห้ อม ใช้ชุดเคร่ืองกล่ันด้วยไอน้าสาหรับเกษตรกร ได้น้ามัน 70 ซีซี จากใบตะไคร้หอมสด 10 กิโลกรัม นาน้ามันตะไคร้ หอมที่กลั่นได้มาผสมด้วยแอลกอฮอล์ (95%) 12 เท่า ใชฉ้ ีดฆ่าเห็บตัวอ่อนบนตัวโคและสุนขั แมว ถ้าต้องการพ่นฆ่าเห็บตัว แก่ ให้ผสมน้ามันตะไคร้หอมด้วยแอลกอฮอล์ได้เพียง 3 เท่า ฉีดพ่นตามซอกมุม หลุม ของพื้นบริเวณที่สัตว์นอนหลับ สัปดาหล์ ะ 1-2 คร้งั ถ้าจะพน่ ที่ตัวสตั วต์ อ้ งหา้ มพ่นเขา้ ตา เนือ่ งจากผสมกับแอลกอฮอล์ เช่นเดียวกนั 5. น้ามนั จากเปลือกผลส้ม บีบน้ามันจากเปลอื กผลสม้ โอลกู เล็กๆ ท่ีเกษตรกรเด็ดท้ิง ในกรณีท่ีติดผลอ่อนมากเกนิ ไป หรอื บีบน้ามันจากเปลอื ก ผลส้มท่ีซื้อมารับประทาน โดยบีบให้น้ามันพุ่งใส่ขวดปากกว้าง แล้วดูดเก็บเฉพาะน้ามันซึ่งลอยอยู่บนส่วนท่ีเป็นน้า นามา

เอกสาร ความรู้เรื่องสมนุ ไพร และการสกัดสมุนไพร แจกฟรี หน้า 27 ผสมด้วยแอลกอฮอล์ (95%) 10 เท่า ของปริมาตรน้ามัน ใช้ฉีดพ่นฆ่าเห็บโค หรือสุนัข แมว ได้ทั้งตัวอ่อนและตัวแก่ ถ้ามี เปลอื กผลสม้ จานวนมาก ใชว้ ธิ กี ารบบี เหบ็ ดว้ ยไฮโดรลกิ หรอื โดยการกลั่นด้วยไอนา้ 6. มะขามเปียก เปน็ สารสกัดจากพชื ทม่ี ีฤทธ์ิอ่อนท่ีสุดใน 6 ชนดิ น้ี สกดั ด้วยการแชม่ ะขามเปยี กในนา้ หรือใน 10% แอลกอฮอล์ โดยใช้นา้ หรอื 10% แอลกอฮอล์ในปรมิ าตร 5 เท่า ของนา้ หนกั มะขามเปียก แชค่ ้าง 1 คืน แลว้ เทเฉพาะสารละลายมาใส่ ขวดฉดี พ่นฆ่าเห็บตวั แก่ ตัวเห็บจะถกู สารสกดั จากนา้ มะขามเปยี กกัดเปน็ แผลตาย การใช้ 10% แอลกอฮอล์แช่สกัดจะทา ใหส้ ารละลายทสี่ กัดไดไ้ ม่มเี ช้ือราขึ้นด้วย ------------------ สาหรบั คนรกั สุนัขท่ีกาลังประสบปัญหาเหล่านี้ สามารถทดลองนาไปใชก้ ับสุนขั แสนรักดไู ด้ แต่ระวงั อยา่ ให่เข้าตา สุนขั ตามท่รี ะบไุ ว้ และทลี่ ะเลยไม่ได้ก็คือ การกาจัดเหบ็ ตามซอกหลืบ รอยแตกตามกาแพง หรอื มุมบา้ นตา่ งๆ และหม่ันทา ความสะอาดบ้านและสุนัขอยู่เสมอ ------------------