ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช เกี่ยวกับกฎหมายและกระบวนการยุติธรรม (ปีพุทธศักราช 2495 - 2556)

ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระบาทสมเดจ็ พระเจขา้ออง ยหู่ วั มู พิ ลอดลุ ยเดช เกย่ี วกับกฎหมายและกระบวนการยตุ ธิ รรม (ปพี ทุ ธศกั ราช ๒๔๙๕-๒๕๕๖)









คำนำ ดว้ ยความจงรกั ภกั ดแี ละสำนกึ ในพระมหากรณุ าธคิ ณุ ของพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั อยา่ งหาทส่ี ดุ มไิ ด้ ทพ่ี ระองคท์ รงพระวริ ยิ อตุ สาหะปฏบิ ตั พิ ระราชกรณยี กจิ นานปั การ เพอ่ื บำบดั ทกุ ข์ บำรงุ สุขอาณาประชาราษฎรม์ าโดยตลอด ดว้ ยมงุ่ มนั่ ปรารถนาจะเผยแผพ่ ระมหากรณุ าธคิ ณุ พระปรชี าสามารถ และพระเกยี รตคิ ณุ ให้ปรากฏแผ่ไพศาล กระทรวงยุติธรรม จึงได้จัดพิมพ์หนังสือประมวลพระบรมราโชวาทและ พระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเก่ียวกับกฎหมายและกระบวนการยุติธรรม (ปีพุทธศักราช ๒๔๙๕-๒๕๕๖) ขึ้น ซ่ึงจะเป็นประโยชน์อย่างกว้างขวางสำหรับการเผยแพร่ แกห่ นว่ ยงานภาครฐั เอกชน และประชาชนทวั่ ไป ในการนำความรแู้ ละแงค่ ดิ ทไ่ี ดร้ บั พระราชทาน ไปปฏิบัติเพ่ือความสขุ ความเจรญิ ก้าวหน้าของบคุ คล องค์กร และประเทศชาตติ ่อไป กระทรวงยุติธรรมขอพระราชทานพระบรมราชวโรกาส ตั้งสัตยาธิษฐานถวายพระพร- ชัยมงคล ขออำนาจแห่งคุณพระศรีรัตนตรัย และส่ิงศักดิ์สิทธิ์ท้ังหลายในสากลโลก ตลอดจน พระสยามเทวาธิราช พระบรมเดชานุภาพแห่งบูรพมหากษัตริยาธิราชเจ้า โปรดอภิบาลบำรุง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ให้ทรงพระเกษมสำราญ พระชนมายุยิ่งยืนนาน เป็นม่ิงขวัญ ปกเกศปกเกลา้ ชาวไทยไปตราบกาลนริ ันดร์ กระทรวงยุติธรรม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖

สารบญั ๙ ๑๐ ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภมู พิ ลอดุลยเดช ๑๑ เกย่ี วกับกฎหมายและกระบวนการยุติธรรม ปพี ทุ ธศักราช ๒๔๙๕-๒๕๐๐ ๑๒ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๔๙๕ ๑๕ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๔๙๖ ๑๖ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๔๙๗ ๑๗ ๑๘ ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยูห่ ัวภูมพิ ลอดลุ ยเดช ๑๙ เกย่ี วกบั กฎหมายและกระบวนการยุติธรรม ปพี ทุ ธศักราช ๒๕๐๑-๒๕๑๐ ๒๒ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๐๓ ๒๓ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๐๔ ๒๔ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๐๕ ๒๕ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๐๖ ๒๗ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๐๗ ๒๘ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๐๘ ๒๙ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๐๙ ๔๘ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๑๐ ๕๒ ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ของพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ ัวภมู ิพลอดลุ ยเดช เก่ยี วกับกฎหมายและกระบวนการยุตธิ รรม ปพี ุทธศักราช ๒๕๑๑-๒๕๒๐ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๑๑ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๑๒ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๑๓ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๑๔

พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๑๕ ๖๕ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๑๖ ๗๑ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๑๗ ๘๐ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๑๘ ๘๓ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๑๙ ๘๖ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๒๐ ๙๐ ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ ัวภูมิพลอดลุ ยเดช ๙๓ เก่ยี วกับกฎหมายและกระบวนการยตุ ิธรรม ปพี ทุ ธศักราช ๒๕๒๑-๒๕๓๐ ๙๔ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๒๑ ๙๙ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๒๒ ๑๐๖ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๒๓ ๑๐๗ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๒๔ ๑๑๑ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๒๕ ๑๑๖ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๒๖ ๑๒๑ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๒๗ ๑๒๖ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๒๘ ๑๓๐ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๒๙ ๑๓๖ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๓๐ ๑๔๑ ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั ของพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หวั ภมู พิ ลอดลุ ยเดช ๑๔๒ เก่ยี วกบั กฎหมายและกระบวนการยตุ ิธรรม ปีพุทธศกั ราช ๒๕๓๑-๒๕๔๐ ๑๔๗ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๓๑ ๑๕๓ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๓๒ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๓๓

พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๓๔ ๑๕๖ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๓๕ ๑๕๙ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๓๖ ๑๖๓ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๓๗ ๑๖๗ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๓๘ ๑๘๐ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๓๙ ๑๘๑ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๔๐ ๑๘๔ ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยหู่ วั ภูมพิ ลอดุลยเดช ๑๘๙ เก่ยี วกับกฎหมายและกระบวนการยุตธิ รรม ปพี ทุ ธศักราช ๒๕๔๑-๒๕๕๐ ๑๙๐ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๔๑ ๑๙๖ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๔๒ ๑๙๗ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๔๓ ๒๐๒ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๔๔ ๒๑๒ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๔๕ ๒๒๐ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๒๓ ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ ัวภูมพิ ลอดุลยเดช ๒๒๔ เก่ียวกบั กฎหมายและกระบวนการยตุ ธิ รรม ปพี ุทธศกั ราช ๒๕๕๑-๒๕๕๖ ๒๓๒ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๕๑ ๒๓๘ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๕๒ ๒๕๐ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๕๓ ๒๕๖ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๕๔ ๒๖๑ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัส พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๕๕ พระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระราชทานในปี พ.ศ. ๒๕๕๖



ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระบาทสมเดจ็ พระเจขา้ออง ยหู่ วั มู พิ ลอดลุ ยเดช เกี่ยวกบั กฎหมายและกระบวนการยตุ ธิ รรม ปพี ทุ ธศกั ราช ๒๔๙๕-๒๕

พระราชดำรสั ตอบ ในวโรกาสทพ่ี ระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หวั เสดจ็ พระราชดำเนนิ เหยียบกระทรวงยุตธิ รรมและศาลยุตธิ รรม และพระดลุ ยพากษ์สวุ มัณฑ์ นายกกรรมการเนตบิ ัณฑิตยสภา เฝา้ ทูลละอองธุลีพระบาทขอพระราชทานกราบบังคมทลู อญั เชิญให้ ดำรงตำแหนง่ เนติบณั ฑติ กติ ตมิ ศักดิแ์ หง่ บัณฑิตยสภา ณ กระทรวงยุตธิ รรม วันเสาร์ ที่ ๒๖ มกราคม ๒๔๙๕ ข้าพเจ้ามีความยินดีเป็นอย่างย่ิง ท่ีท่านทั้งหลายได้มีไมตรีจิตมาร่วมชุมนุมต้อนรับข้าพเจ้า อยา่ งพร้อมเพรยี งกนั การศาลยุติธรรมน้ัน มีความสำคัญยิ่งประการหน่ึง เพราะเป็นหลักประกันความปลอดภัยและ ความเที่ยงธรรมของคนทั้งประเทศ และเป็นอำนาจอธิปไตยส่วนหนึ่งตามรัฐธรรมนูญ ประเทศชาติจะ เจรญิ กา้ วหนา้ ไปไดก้ ต็ อ่ เมอ่ื มคี วามยตุ ธิ รรมสมำ่ เสมอเปน็ หลกั อนั คนทงั้ ปวงพงึ ยดึ ถอื เปน็ ทพ่ี ง่ึ ไดเ้ นอื งนติ ย์ขา้ พเจา้ รู้สกึ เปน็ หนา้ ทส่ี ่วนหนึง่ ทจี่ ะไดช้ ่วยเหลอื สง่ เสรมิ ให้การประสาทความยตุ ธิ รรมเจรญิ รงุ่ เรืองสมควรแก่กาลสมัย ข้าพเจ้ามีความพอใจในประวัติของกระทรวงยุติธรรมและช่ือเสียงของศาลยุติธรรมที่ได้เป็นมา และ ความสามัคคีกลมเกลียวเป็นสมานฉันท์ของบรรดาข้าราชการกระทรวงยุติธรรม ส่วนเนติบัณฑิตยสภานั้นเล่า หากข้าพเจ้าจะกลา่ ววา่ เป็นแหล่งหนึง่ ของผผู้ ดงุ รักษาอารยธรรมก็จะไม่เป็นการกลา่ วเกินความเป็นจรงิ ฉะนน้ั การทที่ า่ นทง้ั หลายพรอ้ มใจกนั เชญิ ใหข้ า้ พเจา้ เปน็ เนตบิ ณั ฑติ กติ ตมิ ศกั ด์ิ กบั ทง้ั ใหไ้ ดร้ บั เสอ้ื ครยุ เครอื่ งหมายของ สมาชกิ จงึ่ ทำใหข้ า้ พเจา้ มคี วามยนิ ดเี ปน็ อยา่ งยง่ิ ในเกยี รตยิ ศอนั น้ี ไมตรจี ติ และความเออ้ื อารขี องทา่ นทง้ั หลาย จะทำใหข้ า้ พเจา้ รสู้ กึ รกั ใกลช้ ดิ สนทิ สนมกบั ทา่ นยงิ่ ขน้ึ และตอ่ แตน่ ไี้ ปการงานใดอนั เปน็ ของสภานี้ ขา้ พเจา้ กย็ อ่ ม ถือวา่ มสี ว่ นรว่ มด้วย ขา้ พเจา้ หวงั ใจวา่ ทา่ นทงั้ หลายจะไดต้ ง้ั ใจชว่ ยกนั พทิ กั ษร์ กั ษาอารยธรรม ความยตุ ธิ รรม และความผาสกุ ของประเทศชาติสืบไป ไม่วา่ ท่านจะมหี น้าที่เป็นผพู้ พิ ากษา อัยการ ทนายความ หรืออาชีพอืน่ ใด ขอใหช้ ่วยกนั ทำประโยชนย์ ่งิ ๆ ใหแ้ ก่ประเทศชาติอนั เป็นทีร่ ักของเรา ขา้ พเจา้ ขอขอบใจทา่ นทงั้ หลายอกี ครงั้ หนงึ่ ขอใหท้ า่ นมคี วามสขุ กายสบายใจจงทกุ ขณะ และมพี ละกำลงั ประกอบกิจเป็นผลสำเรจ็ สมตามความมงุ่ มัน่ ปรารถนาทุกประการ.

พระราชดำรสั ในพธิ พี ระราชทานกระบีน่ ายร้อยตำรวจ วนั ท่ี ๒ เมษายน ๒๔๙๖ ในโอกาสนี้ ข้าพเจ้าขอแสดงความชื่นชมยินดี แก่บรรดานักเรียนนายร้อยตำรวจท่ีได้สำเร็จการศึกษา ออกรบั ราชการเปน็ นายตำรวจ และมารบั กระบใี่ นวนั นี้ และขอแสดงความหวงั วา่ ทกุ ทา่ นผไู้ ดผ้ า่ นการศกึ ษา ทง้ั ใน ดา้ นวชิ าการและการอบรมสง่ั สอนในทางวนิ ยั และความประพฤตมิ าดว้ ยดฉี นแ้ี ลว้ คงจะพยายามบำเพญ็ กรณยี กจิ เป็นคุณประโยชน์แก่ประเทศชาติ ส่งเสริมเกียรติคุณช่ือเสียงของตำรวจไทย โดยดำรงตนให้สมกับเป็นผู้มี หน้าท่ีพิทกั ษร์ ักษาความสงบ บำบดั ทุกขบ์ ำรุงสขุ ของอาณาประชาราษฎรสืบไป จงม่นั อยใู่ นคณุ ธรรมอันดีของ ตำรวจ คือ มคี วามซอื่ สตั ยส์ ุจรติ ตอ่ ตนเอง และหน้าที่การงาน มคี วามเมตตา ปราณี และให้ความยตุ ิธรรมแก่ ทุกฝ่าย โดยไม่ใช้อำนาจในทางที่ผิด แต่เข้มแข็งเท่ียงธรรม ในการปราบปรามผู้กระทำผิดและพร้อมท่ีจะ เสียสละประโยชน์สุขส่วนตน เพื่อให้ความช่วยเหลือเก้ือกูล หรือรับใช้ประชาชนแม้ในส่ิงเล็กน้อย ถ้าท่าน พยายามบำเพ็ญตน และชว่ ยกนั อบรมผู้ใตบ้ ังคบั บัญชา ใหป้ ฏิบตั ิได้ตามคณุ ธรรมเหลา่ นี้ ความผาสกุ ก็ย่อมจะ บังเกิดแกป่ ระเทศชาติ และเป็นทางเพิ่มพูนช่ือเสียงเกียรตคิ ณุ ของตำรวจไทย และตวั ท่านเองด้วย ข้าพเจ้าขออวยพรให้แก่บรรดานายตำรวจ ที่ออกรับราชการใหม่น้ี จงประสบความก้าวหน้าด้วยดี ในหน้าท่รี าชการสบื ไป และขอความสุขสวสั ดี จงมแี ก่ทุกทา่ นทั่วกัน.

พระราชดำรัส ในพิธพี ระราชทานกระบแ่ี ก่นักเรียนนายร้อยตำรวจ พ.ศ. ๒๔๙๗ ๒ เมษายน ๒๔๙๗ วันน้ีข้าพเจ้าได้มีโอกาสมาประกอบพิธีมอบกระบ่ีแก่นักเรียนนายร้อยตำรวจ ซึ่งได้สำเร็จการศึกษา ตามหลักสูตรแล้ว ข้าพเจ้าขอแสดงความยนิ ดีดว้ ยกบั บรรดาท่านที่ได้มารบั เกียรติในคราวน้ี ในโอกาสท่ที า่ นจะออกไปรับราชการเปน็ นายตำรวจตอ่ ไปน้นั ข้าพเจ้าใคร่ขอฝากขอ้ เตอื นใจให้สำนกึ ถึง ความรบั ผดิ ชอบของทา่ น ในฐานะผพู้ ทิ กั ษส์ นั ตริ าษฎรใ์ หจ้ งหนกั ตำรวจมหี นา้ ทบ่ี ำบดั ทกุ ขบ์ ำรงุ สขุ แกป่ ระชาชน เป็นผู้ทท่ี างราชการเชื่อถือไว้วางใจ เช่น ในการปราบปรามผูก้ ระทำผิดกฎหมาย ก็อนุญาตให้ถอื อาวธุ เพ่ือปฏบิ ัติ หนา้ ทไี่ ด้ นบั วา่ ตำรวจเปน็ ผไู้ ดร้ บั เกยี รตอิ ยา่ งสงู เหนอื พลเมอื งสามญั เมอ่ื เปน็ เชน่ น้ี ตำรวจจงึ ตอ้ งสำนกึ ถงึ เกยี รติ สงวนเกียรติ มีความสังวรณ์ระมัดระวงั ที่จะไมใ่ ช้อำนาจในทางที่มบิ งั ควร หรอื เกินกวา่ เหตทุ ่จี ำเป็น ต้องวางตน ใหเ้ ปน็ ตำรวจทด่ี มี จี ติ ใจสงู มคี วามซอื่ สตั ยส์ จุ รติ ตอ่ หนา้ ทแี่ ละเปน็ มติ รทด่ี ตี อ่ ประชาชน ดำรงไวซ้ งึ่ ความยตุ ธิ รรม มีความเมตตากรุณาเป็นที่ตั้ง พร้อมที่จะให้ความช่วยเหลือแนะนำในส่ิงที่เป็นประโยชน์แก่ประชาชนเสมอ หากทา่ นไดบ้ ำเพญ็ ตนและอบรมผใู้ ตบ้ งั คบั บญั ชาของทา่ นตามนยั ทก่ี ลา่ วมานี้ สวสั ดภิ าพและสนั ตสิ ขุ กจ็ ะบงั เกดิ มแี กป่ ระชาชนและประเทศชาติอันเป็นทรี่ กั ยง่ิ ของเรา และความสุขความเจรญิ ก็จะบังเกดิ มีแก่ทา่ นดว้ ย นบั ตง้ั แตบ่ ดั นไ้ี ปทา่ นตอ้ งออกไปปฏบิ ตั ริ าชการตามลำพงั ปราศจากคร,ู อาจารยแ์ นะนำสง่ั สอน ทา่ นตอ้ ง มีสติสัมปชัญญะก่อนท่ีจะปฏิบัติกิจการใด ๆ ลงไป เพราะกฎหมายย่อมคุ้มครองและเป็นคุณแก่เจ้าพนักงาน ผู้ปฏิบัติการโดยถูกต้องตามกฎหมาย แต่ตรงกันข้ามย่อมลงโทษผู้กระทำผิดกฎหมาย แม้จะเป็นเจ้าพนักงาน ผู้รักษากฎหมายก็ตาม ดังน้ันท่านควรฝึกฝนตนเอง บำเพ็ญตนให้ต้ังอยู่ในระเบียบวินัย ประเพณี ศีลธรรม และกฎหมายเสมอ ในท่ีสุดนี้ ข้าพเจ้าขออวยพรให้บรรดาผู้ที่สำเร็จการศึกษาท่ีจะออกไปรับราชการและข้าราชการตำรวจ ทง้ั หลาย จงมคี วามสุขความเจรญิ ท่วั กนั . ๒





ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระบาทสมเดจ็ พระเจขา้ออง ยหู่ วั มู พิ ลอดลุ ยเดช เก่ียวกับกฎหมายและกระบวนการยตุ ิธรรม ปพี ทุ ธศกั ราช ๒๕ -๒๕

พระบรมราโชวาท ในพธิ พี ระราชทานกระบนี่ กั เรยี นนายรอ้ ยตำรวจ วนั ศกุ ร์ ที่ ๑ เมษายน ๒๕๐๓ ข้าพเจ้ามีความยินดี ที่ได้มีการประกอบพิธีมอบกระบี่ แก่ว่าที่นายร้อยตำรวจตรีซ่ึงได้สำเร็จการศึกษา ชน้ั สงู สดุ จากโรงเรียนนายรอ้ ยตำรวจ อีกวาระหนงึ่ และขอแสดงความชนื่ ชมยินดีดว้ ย กับทา่ นทง้ั หลายทไ่ี ดม้ า รบั เกยี รติในวันน้ี ในการท่ีทา่ นทง้ั หลายจะออกรับราชการ เปน็ นายตำรวจตอ่ ไปนัน้ ขอใหท้ ่านจงระลึกอยู่เสมอวา่ ภารกิจ ของตำรวจ คอื การบำบดั ทกุ ขบ์ ำรงุ สขุ ใหแ้ กป่ ระชาชน ทา่ นทงั้ หลายจกั ตอ้ งรบั ผดิ ชอบตอ่ ภารกจิ นน้ั ในการปฏบิ ตั ิ หน้าที่ขอจงได้สังวรระวัง ท่ีจะไม่ใช้อำนาจในการที่เกินขอบเขต ก่อนท่ีจะปฏิบัติการใด ๆ จงใคร่ครวญยั้งคิดถึง ทางไดท้ างเสยี ใหร้ อบคอบ เพราะกฎหมายยอ่ มกำหนดลงโทษผกู้ ระทำผดิ กฎหมายแมผ้ นู้ นั้ จะเปน็ พนกั งานรกั ษา กฎหมายกต็ าม ขอใหพ้ ยายามปฏบิ ตั แิ ตใ่ นทางทชี่ อบดว้ ยกฎหมาย และระเบยี บประเพณรี กั ษาวนิ ยั โดยเครง่ ครดั ยดึ ศลี ธรรมเปน็ หลกั มคี วามซอ่ื สตั ยส์ จุ รติ ตอ่ หนา้ ที่ เปน็ มติ รทด่ี ขี องประชาชน ดำรงไวซ้ ง่ึ ความยตุ ธิ รรม มเี มตตา ปราณีเป็นที่ตั้งพร้อมที่จะช่วยเหลือให้คำแนะนำในส่ิงที่เป็นประโยชน์แก่ประชาชนอยู่เสมอหากท่านทั้งหลาย ได้บำเพ็ญตน และอบรมผู้ใต้บังคับบัญชาตามที่กล่าวมานี้ ก็จักเป็นทางให้เกิดความสงบสุขแก่ประชาชน และ แกป่ ระเทศชาตอิ ันเป็นทรี่ ักยงิ่ ของเราสบื ไป ในทีส่ ดุ น้ี ข้าพเจ้าขออวยพรให้ทา่ นทงั้ หลาย จงประสบความสขุ ความเจรญิ โดยทั่วกนั . ๖

พระบรมราโชวาท ในพธิ ีพระราชทานกระบแ่ี กน่ กั เรียนนายรอ้ ยตำรวจ วนั เสาร์ ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๐๔ ขา้ พเจา้ มคี วามยนิ ดที ไ่ี ดม้ าประกอบพธิ มี อบกระบแ่ี กว่ า่ ทนี่ ายรอ้ ยตำรวจตรี ซง่ึ ไดส้ ำเรจ็ การศกึ ษาขน้ั สงู สดุ จากโรงเรียนนายรอ้ ยตำรวจ อกี วาระหนึ่ง ขอแสดงความยินดีดว้ ยกบั ทา่ นที่ได้รับเกยี รตใิ นวนั น้ี ในการท่ีท่านท้ังหลาย จะออกไปรับราชการเป็นนายตำรวจต่อไปน้ัน ข้าพเจ้าขอฝากข้อเตือนใจให้ท่าน จงระลึกอยู่เสมอว่าภารกิจของตำรวจ คือการบำบัดทุกข์บำรุงสุขให้แก่ประชาชน ขอให้สังวรระวังที่จะไม่ใช้ อำนาจในทางที่ไม่ควรหรือเกินกว่าเหตุที่จำเป็น ต้องวางตนให้เป็นนายตำรวจท่ีดี ปฏิบัติหน้าท่ีให้เป็นไปตาม กฎหมายและระเบยี บประเพณี รกั ษาวนิ ยั โดยเครง่ ครดั ยดึ ศลี ธรรมเปน็ หลกั มคี วามซอื่ สตั ยส์ จุ รติ และยตุ ธิ รรม พร้อมที่จะเสียสละเพ่ือประชาชนและประเทศชาติอยู่เสมอ หากท่านได้บำเพ็ญตนและอบรมผู้ใต้บังคับบัญชา พรอ้ มกนั ไปตามทกี่ ลา่ วมานี้ สวสั ดภิ าพและสนั ตสิ ขุ กจ็ ะบงั เกดิ แกป่ ระชาชนและประเทศชาตอิ นั เปน็ ทรี่ กั ของเรา และตวั ทา่ นเองกจ็ ะประสบแต่ความเจรญิ กา้ วหนา้ ตลอดไป ในทส่ี ดุ น้ีขออวยพรใหน้ ายตำรวจทอี่ อกรบั ราชกาลใหมน่ ตี้ ลอดบรรดาทา่ นทไ่ี ดม้ ารว่ มในพธิ จี งมคี วามสขุ ความเจรญิ โดยท่ัวกัน.

พระบรมราโชวาท ในพธิ พี ระราชทานกระบีแ่ กน่ ักเรยี นนายรอ้ ยตำรวจ วันอาทติ ย์ ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๐๕ ข้าพเจ้ามีความยินดี ที่ได้มาประกอบพิธีมอบกระบี่ แก่ว่าที่ร้อยตำรวจตรี ซ่ึงสำเร็จการศึกษาชั้นสูงสุด ของโรงเรียนนายร้อยตำรวจ อีกวาระหน่ึง ในโอกาสน้ีขอแสดงความชื่นชมด้วยกับบรรดาท่านที่ประสบ ความสำเรจ็ ครง้ั นีน้ ับไดว้ า่ เปน็ กา้ วสำคัญแหง่ ชวี ิตราชการของท่าน ทกุ ๆคราวทข่ี า้ พเจา้ ไดม้ โี อกาสมาในพธิ นี ี้ ไดเ้ คยยำ้ แกน่ กั เรยี นนายรอ้ ยตำรวจทสี่ ำเรจ็ การศกึ ษาทกุ รนุ่ วา่ ภารกจิ อนั เปน็ หนา้ ทส่ี ำคญั ของตำรวจนนั้ คอื การบำบดั ทกุ ขบ์ ำรงุ สขุ ใหแ้ กป่ ระชาชนและขอใหน้ ายตำรวจเหลา่ นน้ั หมั่นระลึกเป็นประจำ เพื่อจะได้สังวรและระวังการใช้อำนาจหน้าที่ ในทางท่ีชอบที่ควร ให้ปฏิบัติหน้าท่ี ตามกฎหมาย ระเบียบข้อบังคับ และรักษาวินัยโดยเคร่งครัด ยึดมั่น อยู่ในศีลธรรมอันดี มีความซ่ือสัตย์สุจริต และยุติธรรม พร้อมท่ีจะเสียสละเพื่อประชาชนและประเทศชาติอยู่เสมอ รวมความว่า ให้ทุกคนประพฤติตน ให้เปน็ นายตำรวจที่ดีสมกับความมงุ่ หมายของกรมตำรวจ สำหรบั ทา่ นทง้ั หลายทจ่ี ะขอไปรบั ราชการเปน็ ตำรวจรนุ่ น้ี ขา้ พเจา้ มคี วามปรารถนาใหท้ กุ คนไดบ้ ำเพญ็ ตน และอบรมผู้อยู่ใต้บังคับบัญชา ตามท่ีกล่าวมานี้ เป็นอย่างดี เช่นเดียวกันหน้าที่ของตำรวจในการสอดส่อง บำบัดทุกข์แก่ประชาชน เป็นภาระที่หนักมาก โดยเฉพาะสถานการณ์ของโลกในปัจจุบันนี้ได้ป่ันป่วนข้ึนทุกวัน ภยนั ตรายอาจเกดิ ขน้ึ ตอ่ บา้ นเมอื งได้ จงึ ขอใหท้ กุ คนจงพยายามปรบั ปรงุ เพอ่ื ผจญกบั เหตกุ ารณใ์ หพ้ รอ้ มไวเ้ สมอ เพอ่ื ความสงบสุขของประชาชนและชาตบิ ้านเมืองอนั เปน็ ท่รี ักของเรา ในที่สุดน้ี ข้าพเจ้าขออวยพรให้นายตำรวจท่ีออกรับราชการใหม่นี้ ตลอดบรรดาท่านท่ีได้ร่วมในพิธี จงมีความสุขความเจริญท่ัวกัน.

พระบรมราโชวาท ในพธิ ีพระราชทานกระบ่แี กน่ ักเรยี นนายรอ้ ยตำรวจ วันจันทร์ ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๐๖ ข้าพเจ้ามีความยินดี ที่ได้มาประกอบพิธีมอบกระบี่ แก่ว่าที่ร้อยตำรวจตรี ที่สำเร็จการศึกษาชั้นสูงสุด จากโรงเรียนนายร้อยตำรวจ ประจำปีการศึกษา ๒๕๐๕ อีกวาระหน่ึง ข้าพเจ้าขอแสดงความยินดีด้วยกับท่าน ทไี่ ดส้ ำเรจ็ การศึกษาและไดร้ บั การแต่งตงั้ เปน็ นายตำรวจในคร้ังนี้ ภารกจิ อนั เปน็ หนา้ ทสี่ ำคญั ของตำรวจนน้ั ทา่ นทงั้ หลายกค็ งทราบดอี ยแู่ ลว้ วา่ คอื การบำบดั ทกุ ขบ์ ำรงุ สขุ ให้แก่ประชาชน ฉะนัน้ เม่ือท่านออกไปรับราชการ ข้าพเจ้าจงึ ใครข่ อให้ทา่ นหมนั่ ระลกึ ถึงเรอื่ งน้ี และขอให้สงั วร ระวังในการใชอ้ ำนาจหน้าที่ อย่าให้ประชาชนได้รบั ความเดือดร้อน ขอใหใ้ ชอ้ ำนาจในทางท่ชี อบ กบั ปฏิบตั หิ นา้ ท่ี ตามกฎหมาย ระเบียบข้อบังคับ และรักษาวินัยโดยเคร่งครัด จงยึดมั่นอยู่ในศีลธรรมอันดีงาม มีความซ่ือสัตย์ สจุ รติ และยตุ ธิ รรมพรอ้ มทจี่ ะเสยี สละทกุ อยา่ งเพอื่ ประชาชนและประเทศชาติอนั เปน็ หนา้ ทโี่ ดยตรงของผพู้ ทิ กั ษ์ สันตริ าษฎร์ ในที่สุดน้ี ขา้ พเจ้าขออำนวยพรให้ทา่ นทงั้ หลาย จงมคี วามสขุ ความเจรญิ โดยทว่ั กนั . ๙

พระราชดำรัส ในพิธีเปิดอาคารทที่ ำการศาลแพ่งและศาลฎกี า วนั ที่ ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๐๖ ขา้ พเจา้ มคี วามยนิ ดี ทไี่ ดม้ าเปิดอาคารทท่ี ำการศาลแพ่งและศาลฎกี า ท่สี ร้างขน้ึ ใหมใ่ นวนั น้ี การทีพ่ ระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั ไดท้ รงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ ใหส้ รา้ งสถติ ยุติธรรมขึน้ เม่อื พ.ศ. ๒๔๒๕ และเสด็จพระราชดำเนินโดยขบวนพยหุ ยาตรามาทรงวางศลิ าฤกษด์ ้วยพระองค์เองนั้น นบั เปน็ การกา้ วหนา้ ครงั้ สำคญั ของราชการศาลยตุ ธิ รรม แสดงใหเ้ หน็ ถงึ พระราชปรารถนา ทจี่ ะทะนบุ ำรงุ สง่ เสรมิ กจิ การ ในทางศาลให้เจริญรุ่งเรือง เพ่ือความร่มเย็นเป็นสุขของประชาราษฎร ทางราชการได้ใช้สถานที่น้ีมาเป็นเวลาถึง ๘๑ ปี รฐั บาลปจั จบุ นั เหน็ วา่ อาคารดงั กลา่ วนอ้ี ยใู่ นสภาพทเ่ี กา่ แก่ ชำรดุ ทรดุ โทรมเปน็ อนั มาก จงึ ไดส้ รา้ งทที่ ำการ ศาลแพ่งและศาลฎกี าขึ้นแทนศาลสถิตยุตธิ รรมหลงั เดมิ เป็นอาคารท่กี วา้ งขวางใหญ่โตงดงาม ดงั ท่เี ห็นอยู่น้ีนั้น เป็นความดำริทเ่ี หมาะสมอยา่ งย่ิง ศาลเป็นสถาบันอันสูงส่งและศักด์ิสิทธิ์ เป็นท่ียอมรับกันท่ัวไปในบรรดาประเทศประชาธิปไตยท้ังหลาย ผพู้ พิ ากษาทกุ ทา่ นคงจะไดร้ ะลกึ ถงึ ความสำคญั ในหนา้ ที่ทจี่ ะใหค้ วามยตุ ธิ รรมแกป่ ระชาชนเปน็ อยา่ งดที ส่ี ดุ อยแู่ ลว้ และในเวลาเดยี วกนั กเ็ ปน็ ทห่ี วงั วา่ ทกุ ฝา่ ยทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั งานของศาล จะไดช้ ว่ ยกนั สง่ เสรมิ ใหผ้ พู้ พิ ากษาไดม้ อี สิ ระ ในการพิจารณาพิพากษาอรรถคดีตามหน้าที่ เพื่อให้ประชาชนได้มีหลักประกัน และได้รับความคุ้มครองในสิทธิ และเสรภี าพ โดยความยุติธรรมทัว่ หน้ากนั บดั นี้ ได้เวลาแลว้ ข้าพเจ้าขอเปดิ อาคารหลงั นี้ เพ่อื ใช้เปน็ สถานทีท่ ำการศาลแพ่งและศาลฎีกาต่อไป. ๒



พระราชดำรสั ในพิธเี ปิดอนสุ าวรยี ์พระรูป พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมหลวงราชบรุ ดี ิเรกฤทธ์ิ วนั ที่ ๒๗ มกราคม ๒๕๐๗ ข้าพเจา้ มีความยนิ ดี ที่ไดม้ าในพิธีเปดิ อนุสาวรีย์พระรปู พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรดี ิเรกฤทธ์ิ ในวันน้ี พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ ทรงเชี่ยวชาญรอบรู้ในทางรัฐศาสตร์และนิติศาสตร์ เป็นอย่างดยี ่ิง ไดท้ รงปรบั ปรงุ ตัวบทกฎหมายต่าง ๆ ตลอดจนเปลี่ยนแปลงแก้ไขราชการศาลสถติ ยุติธรรม ให้มี ความเจรญิ กา้ วหนา้ จนเปน็ ผลใหป้ ระเทศตา่ งๆยอมรบั นบั ถอื ศาลยตุ ธิ รรมของเรานอกจากนย้ี งั ไดท้ รงวางรากฐาน การศกึ ษาวชิ ากฎหมาย มเี นตบิ ณั ฑติ ขนึ้ เปน็ เหตใุ หจ้ ดั ตงั้ เนตบิ ณั ฑติ ยสภา เพอ่ื สง่ เสรมิ วชิ ากฎหมายและควบคมุ ความประพฤติของผู้ประกอบอาชีพในทางกฎหมาย บังเกิดความม่ันคงและมีเกียรติ เป็นท่ีนิยมนับถือของ ประชาชนจนทกุ วนั น้ี นบั ว่าได้ทรงประกอบคุณงามความดีให้แกช่ าตบิ ้านเมอื งเป็นอเนกประการ การท่ีท่านท้ังหลายระลึกถึงพระคุณของพระองค์ท่าน พร้อมใจกันปฏิบัติการต่าง ๆ ตลอดจนถึงร่วมใจ สร้างพระรูปข้ึนไว้ เพ่ือเชิดชูพระเกียรติคุณนั้น สมควรอย่างย่ิงแล้ว เป็นการแสดงความกตัญญูกตเวทิตาธรรม อนั ควรสรรเสริญ ขา้ พเจ้าขออนุโมทนาดว้ ย อนสุ าวรยี ท์ ไ่ี ดส้ รา้ งขนึ้ นี้นอกจากจะเปน็ ทเี่ ทดิ ทนู สกั การะแลว้ ยงั จะเปน็ อนสุ รณเ์ ตอื นใจใหท้ า่ นทง้ั หลาย ดำรงตนอยู่ในสัมมาปฏิบัติ มีความยุติธรรมประจำใจในการประกอบอาชีพอันมีเกียรติ ซ่ึงจะเป็นผลอำนวย ความผาสุกแกอ่ าณาประชาราษฎรทว่ั หนา้ กัน บดั นเี้ ปน็ มงคลฤกษแ์ ลว้ ขา้ พเจา้ ขอเปดิ อนสุ าวรยี พ์ ระรปู พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอกรมหลวงราชบรุ ดี เิ รกฤทธิ์ ขอใหอ้ นุสาวรยี ์นส้ี ถติ สถาพร เป็นท่เี คารพสกั การะช่วั นิรันดร. ๒๒

พระบรมราโชวาท ในพธิ พี ระราชทานกระบ่แี ก่ว่าทร่ี อ้ ยตำรวจตรี ซ่ึงสำเร็จการศึกษาจากโรงเรยี นนายรอ้ ยตำรวจ ประจำปกี ารศกึ ษา ๒๕๐๗ วันอังคาร ที่ ๖ เมษายน ๒๕๐๘ ข้าพเจ้ามีความยินดี ท่ีได้มามอบกระบ่ีแก่ว่าที่ร้อยตำรวจตรี ซ่ึงสำเร็จการศึกษาข้ันสูงสุดจากโรงเรียน นายรอ้ ยตำรวจ อกี รนุ่ หน่ึง ขอแสดงความยนิ ดีกับนายตำรวจใหม่ทกุ คน ทไ่ี ดร้ บั เกยี รตแิ ละความสำเรจ็ ในครั้งน้ี ในการที่ท่านท้ังหลายจะเข้ารับราชการต่อไป ขอให้ทำความเข้าใจในเร่ืองหน้าที่ของท่านให้ถ่องแท้ เสียก่อน การรักษาความสงบเรียบร้อยภายในบ้านเมือง อันเป็นหน้าที่โดยตรงของตำรวจน้ัน นอกจากจะเป็น การบำบัดความเดือดร้อน และอำนวยความผาสุกให้แก่ประชาชนแล้ว ยังเป็นการป้องกันบ้านเมืองให้พ้นจาก ภัยรุกราน ซึ่งกำลังคุกคามอยู่ทั่วไปในขณะน้ีด้วย หน้าที่ของตำรวจจึงเป็นหน้าที่สำคัญ ท่ีต้องรับผิดชอบต่อ สว่ นรวมอยา่ งมากและเปน็ ภารกจิ อนั หนกั ทตี่ อ้ งใชค้ วามสามารถทงั้ ทางสตปิ ญั ญาและทางการปฏบิ ตั ปิ ระกอบกบั ความเที่ยงตรง ตามหลักแห่งกฎหมาย และหลักแห่งศีลธรรมด้วย จึงจะปฏิบัติให้ได้ผลสมบูรณ์ได้ เมื่อท่านทั้งหลายสมัครเข้ารับราชการเป็นตำรวจแล้วเช่นนี้ ขอให้ระลึกถึงความสำคัญของหน้าที่ไว้เสมอ จะได้เป็นเคร่ืองเตือนตนเอง ให้สังวรระวัง ปฏิบัติงานด้วยความตั้งใจจริง ด้วยความซื่อสัตย์ยุติธรรม และ ด้วยความเสียสละ เพ่ือให้สมกับท่ีได้รับความไว้วางใจจากทางราชการและประชาชน ให้ทำหน้าท่ีอันสำคัญ และมเี กยี รติน้ี ข้าพเจ้าขออวยพรให้นายตำรวจใหม่ทุกคนประสบความสำเร็จ และความรุ่งเรืองในหน้าที่การงาน และ ขอใหท้ กุ ๆ ทา่ น ท่มี าประชมุ พรอ้ มกันอยู่ ณ ท่ีนี้ มีความสขุ ความเจรญิ ทวั่ กัน. ๒

พระบรมราโชวาท ในพธิ พี ระราชทานกระบ่ีแกว่ ่าที่รอ้ ยตำรวจตรี ที่สำเร็จการศกึ ษาชัน้ สงู สดุ ของโรงเรยี นนายรอ้ ยตำรวจ วันพธุ ที่ ๖ เมษายน ๒๕๐๙ ข้าพเจ้ามีความยินดี ที่ได้มามอบกระบี่แก่ว่าที่ร้อยตำรวจตรี ซึ่งสำเร็จการศึกษาชั้นสูงสุดของโรงเรียน นายรอ้ ยตำรวจ อกี รุ่นหนงึ่ ในโอกาสนี้ ขอแสดงความยินดีด้วย กับนายร้อยตำรวจใหม่ทุกคน ที่ได้รับเกียรติและได้รับความสำเร็จ ในการศกึ ษา ตอ่ จากนไ้ี ป ทา่ นทง้ั หลายจะตอ้ งเขา้ รบั ราชการเปน็ นายตำรวจ จงึ ควรจะไดต้ ระหนกั ในความสำคญั ของหน้าที่ของท่าน ว่าเป็นหน้าท่ีสำคัญท่ีต้องรับผิดชอบต่อประชาชน และประเทศชาติเป็นอย่างมาก เพราะ ในสถานการณ์ปัจจุบันน้ี ผู้พิทักษ์สันติราษฎร์เป็นกำลังสำคัญในการรักษาความม่ันคง และปลอดภัยของ ประเทศด้วย งานของตำรวจ นับเป็นภาระอันหนัก ท่ีต้องอาศัยความสามารถ ท้ังทางด้านการปฏิบัติ และ ทางด้านสติปัญญา ประกอบด้วยความเท่ียงตรงและเท่ียงธรรม จึงจะปฏิบัติให้ได้ผลสมบูรณ์ได้ ขอให้ท่าน ระลึกถึงความสำคัญของหน้าที่ของท่านดังกล่าวแล้วนี้อยู่เสมอ ปฏิบัติงานด้วยความต้ังใจจริงพยายามให้ ความรู้ความสามารถให้เป็นประโยชน์แก่หน้าท่ีอย่างเต็มท่ี มีความอดทน เสียสละ รอบคอบและยุติธรรม และสังวรระวังมิให้มีความประมาท ประพฤติตนไปในทางที่เส่ือม เพื่อให้สมกับที่มีเกียรติ และได้รับ ความไวว้ างใจของทางราชการ และประชาชน ให้กระทำหน้าทอ่ี นั สำคญั นี้ ขา้ พเจ้าขออวยพรใหท้ ุกคนประสบความสำเร็จและความเจรญิ รุง่ เรอื งในหน้าท่กี ารงาน และขอใหผ้ ูท้ ่มี า รว่ มประชมุ พรอ้ มกันในพธิ นี ้ี มีความสุขสวสั ดีทวั่ กนั . ๒๔

พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานกระบีแ่ กว่ ่าทร่ี ้อยตำรวจตรี ท่ีสำเรจ็ การศึกษาช้นั สูงสดุ จากโรงเรียนนายร้อยตำรวจ ณ หอ้ งประชุมกระทรวงมหาดไทย วนั พฤหัสบดี ที่ ๖ เมษายน ๒๕๑๐ ข้าพเจ้ามีความยินดี ท่ีได้มามอบกระบี่แก่ว่าท่ีร้อยตำรวจตรี ผู้สำเร็จการศึกษาช้ันสูงสุดของโรงเรียน นายรอ้ ยตำรวจ อีกรนุ่ หนึ่ง ในวนั น้ี ขอแสดงความช่ืนชมกับนายตำรวจใหม่ทุกคน ที่ได้รับความสำเร็จในการศึกษาและจะเข้ารับราชการ เป็นคุณประโยชน์แก่ชาติบ้านเมืองต่อไป งานของตำรวจเป็นงานสำคัญ และต้องรับผิดชอบอย่างมาก ในสถานการณ์ปัจจุบันน้ี นอกจากจะเป็นผู้รักษาความสงบสุขของประชาชนแล้ว ตำรวจยังเป็น กำลังสำคัญในการรักษาความมั่นคงของประเทศอีกด้วย หน้าที่ของตำรวจจึงเป็นหน้าที่หนัก ท่ีต้องใช้ ความรู้ความสามารถ ท้ังด้านวิชาการและการปฏิบัติมาก ท่านทั้งหลายจะต้องทำงานด้วยความต้ังใจจริง มีความอดทนเสียสละต้ังม่ันในความสุจริตและยุติธรรม ละเว้นความประพฤติต่าง ๆ ที่จะนำมาเพ่ือ ความเส่ือมเสีย ทั้งในทางส่วนตัว และทางระเบียบวินัย เอาใจใส่สอดส่องดูแลทุกข์สุขของราษฎรให้ปลอดภัย จากโจรผู้ร้าย และผู้ก่อการร้าย และจงระลึกไว้เสมอว่าตำรวจผู้ไม่ปฏิบัติตามหน้าท่ีหรือย่อหย่อนในหน้าท่ีนั้น จะกลายเป็นเครือ่ งมอื ของผูบ้ ่อนทำลายโดยมิได้ตงั้ ใจ ข้าพเจ้าขออวยพรให้ประสบความสำเร็จในชีวิต มีความรุ่งเรือง ก้าวหน้าในหน้าท่ีราชการ และขอให้ ผู้ท่มี าร่วมประชุมพร้อมกนั ในพิธีนี้ มคี วามสขุ ความเจริญทั่วกัน. ๒๕



ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั พระบาทสมเดจ็ พระเจขา้ออง ยหู่ วั มู พิ ลอดลุ ยเดช เกย่ี วกบั กฎหมายและกระบวนการยุตธิ รรม ปพี ทุ ธศกั ราช ๒๕ -๒๕๒

พระบรมราโชวาท ในพธิ ีพระราชทานกระบ่ีแก่ว่าท่รี อ้ ยตำรวจตรี ทส่ี ำเร็จการศึกษาช้นั สงู สุดของโรงเรยี นนายรอ้ ยตำรวจ ณ ห้องประชุมกระทรวงมหาดไทย วนั เสาร์ ที่ ๖ เมษายน ๒๕๑๑ ข้าพเจ้ามีความยินดี ที่ได้มามอบกระบ่ีแก่ว่าท่ีร้อยตำรวจตรี ผู้สำเร็จการศึกษาช้ันสูงสุดของโรงเรียน นายรอ้ ยตำรวจ อกี คร้งั หน่ึง ณ โอกาสน้ี ขอแสดงความช่ืนชมกับนายตำรวจใหม่ทุกคน ท่ีได้รับความสำเร็จในการศึกษาและจะได้เข้ารับราชการ ในหน้าท่ีอันสำคัญต่อไป ท่านท้ังหลายย่อมทราบเป็นที่แน่ชัดแล้วว่า ความมั่นคงของประเทศและความสงบสุข ของประชาชน เป็นจุดหมายที่ฝ่ายผู้รุกรานมุ่งทำลาย ฉะนั้น งานและความรับผิดชอบในหน้าที่ของตำรวจ จงึ เพมิ่ มากขน้ึ สำคญั และหนกั ยง่ิ ขนึ้ ในสถานการณป์ จั จบุ นั ในวาระทจี่ ะเขา้ รบั ตำแหนง่ เปน็ ครง้ั แรกน้ีขอเตอื นให้ ทกุ คนตระหนกั ในหนา้ ที่ ทมี่ อี ยตู่ อ่ ราชการ ตอ่ ประเทศ และตอ่ ประชาชน ขอใหพ้ ยายามใชค้ วามรคู้ วามสามารถ ทั้งด้านวิชาการและด้านการปฏิบัติ ให้เป็นประโยชน์ให้มากท่ีสุด ทำงานทุกอย่างด้วยความต้ังใจจริง เสียสละ และอดทน ตงั้ ม่นั ในความสามัคคี สุจรติ และยตุ ธิ รรม และระลึกไว้เสมอวา่ ถึงแม้ต่อไปทา่ นจะมีงานในหนา้ ท่ี แตกต่างกนั อยา่ งไรก็ตาม ทา่ นก็มจี ดุ หมายในการปฏิบตั งิ านเปน็ อยา่ งเดียวกัน คือสร้างความปลอดภัยม่นั คง ของชาติบา้ นเมือง ข้าพเจ้าขออวยพรให้ทุกคนประสบความสำเร็จในชีวิต มีความเจริญรุ่งเรืองในหน้าท่ีราชการ และขอให้ ผทู้ ีม่ าร่วมประชมุ พร้อมกนั ในพธิ นี ี้ มคี วามสุขสวัสดโี ดยทวั่ กัน. ๒

พระบรมราโชวาท ในพธิ ีพระราชทานประกาศนียบัตร ของสำนักอบรมศึกษากฎหมายแห่งเนตบิ ณั ฑิตยสภา ณ เนตบิ ัณฑติ ยสภา วนั จันทร์ ที่ ๒๔ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๑๒ ข้าพเจ้ามีความชื่นชม ท่ีได้มาร่วมในงานสโมสรสันนิบาตเนติบัณฑิต และได้มามอบประกาศนียบัตร แก่ผู้สำเร็จการศึกษาจากสำนักอบรมศึกษากฎหมายแห่งเนติบัณฑิตยสภา อีกวาระหนึ่ง ขอแสดงความยินดี กับเนติบัณฑิตผูไ้ ด้รับเกยี รติ และความสำเรจ็ ในครงั้ นท้ี ุกคน เนตบิ ณั ฑติ ไทย ไดร้ บั ความนยิ มยกยอ่ งเปน็ อยา่ งมากทกุ วงการ ในคณุ วฒุ แิ ละความสามารถในการรกั ษา ความเทีย่ งธรรม ตามกฎหมายบา้ นเมือง เนตบิ ัณฑติ พึงตระหนักในเกยี รตคิ ุณของสถาบนั ของทา่ น และพึงภูมิใจ ที่จะบำเพ็ญกรณียกิจของท่านให้สมบูรณ์โดยตลอดไป ในฐานะท่ีเป็นพลเมืองคนหนึ่ง ขอให้ร่วมกันผดุง ความยตุ ธิ รรมในแผน่ ดนิ เพอ่ื ชว่ ยใหบ้ า้ นเมอื งมขี อ่ื มแี ปอนั มนั่ คง ในฐานะทเ่ี ปน็ นกั กฎหมาย ขอใหส้ ง่ เสรมิ ความรู้ ความเข้าใจอันเท่ียงแท้ถูกต้องในทางกฎหมาย ในฐานะที่เป็นผู้มีส่วนในการรักษาอำนาจตุลาการ ขอให้ทำตน เป็นผู้ช่วยเหลือและท่ีพึ่งของประชาชนอย่างแท้จริง และประการสำคัญท่ีสุด ขอให้นำความยุติธรรมในจิตใจ ของท่าน พร้อมทั้งความคิดพิจารณาที่รอบคอบมาใช้ในการปฏิบัติงานทุก ๆ อย่าง เพื่องานของท่านจักได้ บังเกิดผลเป็นคุณแกร่ าชการแก่ประเทศชาตแิ ละประชาชนเต็มบรบิ รู ณ์ ขอขอบใจในไมตรีจติ ของท่านท้ังหลายทแี่ สดงต้อนรบั ขา้ พเจา้ และขออวยพรใหเ้ นติบัณฑติ ใหมท่ ุกท่าน ประสบความสำเรจ็ ในชีวติ มีความก้าวหนา้ ร่งุ เรอื งในหน้าที่การงาน สมตามปณิธานปรารถนาทุกประการ. ๒๙

พระราชดำรัส(๑) พระราชทานแกค่ ณะกรรมการจดั งานวัน นติ ิศาสตร์จุฬา”(๒) ณ พระตำหนักจติ รลดารโหฐาน วนั พฤหสั บดี ท่ี ๑๓ มนี าคม ๒๕๑๒ ไดท้ ราบวา่ มรี ายไดจ้ ากการจดั งานไดน้ ำไปใชเ้ ปน็ ประโยชน์ นอกจากนนั้ กไ็ ดน้ ำมาใชส้ ำหรบั ชว่ ยครอบครวั เจา้ หนา้ ทีท่ ่ีเสยี ชวี ิตในการปอ้ งกันประเทศ การทีไ่ ด้นำเงินไปใชใ้ นการช่วยเหลอื ต่าง ๆ นกี้ ็เป็นประโยชนอ์ ย่างย่ิง เพราะในเมอื งไทยนมี้ คี วามรใู้ นดา้ นกฎหมายของประชาชนทวั่ ไปยงั มนี อ้ ยเกนิ ไป หลกั ของตา่ งประเทศทวี่ า่ ประชาชน ทกุ คนยอ่ มทราบกฎหมายนนั้ เรารบั มาเปน็ หลกั ปฏบิ ตั ใิ นการปกครองของบา้ นเมอื ง แตถ่ า้ จะถอื หลกั นโ้ี ดยอาศยั ความร้ขู องประชาชน ก็เป็นไปไม่ได้ กฎหมายกับความเป็นอยู่ที่เป็นจริงอาจขัดกัน และในกฎหมาย ก็มีช่องโหว่มิใช่น้อย เพราะเราปรับปรุง กฎหมายและการปกครองอยา่ งโดยอาศยั หลกั การของตา่ งประเทศโดยมไิ ดค้ ำนงึ ถงึ ความเปน็ อยขู่ องประชาชน ว่าในท่ีใดเป็นอย่างไร ร้ายกว่าน้ันก็ไม่คำนึงถึงว่าการปกครองของทางราชการบางทีไปไม่ถึงประชาชนด้วยซ้ำ จึงทำให้ประชาชนต้องตั้งกฎหมายของตนเอง ซึ่งไม่ได้หมายความว่าเลว เป็นแต่มีบางสิ่งบางอย่างขัดกับ กฎหมายของทางบ้านเมือง เช่นอย่างทางแถวจังหวัดประจวบคีรีขันธ์เมื่อปีสองปีมาน้ี มีเจ้าหน้าท่ีเข้าไปใน หมู่บ้านแหง่ หนึ่งซึ่งชาวบ้านเปน็ ผ้ทู ีอ่ พยพย้ายมาจากจังหวดั นครศรีธรรมราช มาตั้งหมูบ่ ้านอยู่ใกล้ขอบปา่ สงวน คอื เรยี กวา่ ล้ำเข้าไปในป่าสงวนบา้ ง คนเหล่านน้ั เขา้ มาทำมาหากนิ และอย่กู ันด้วยความเรียบรอ้ ย หมายความวา่ ได้มีการปกครองหมู่บ้านของตนเอง ไม่มีโจรไม่มีผู้ร้าย มีการทำมาหากินท่ีเรียบร้อย ขาดแต่อย่างเดียวคือ นายอำเภอหรือเจ้าหน้าท่ีก็จะเป็นประชาธิปไตย ซึ่งแท้จริงเขาเป็นประชาธิปไตยยิ่งกว่าที่จะเอานายอำเภอมา ปกครองเขาเสียอีก แต่ว่าเมื่อขาดนายอำเภอหรือเจ้าหน้าท่ีเขาก็เลยไม่เป็นประชาธิปไตย และปรากฏว่าเขา กลายเป็นผรู้ า้ ยจวน ๆ จะเป็นผกู้ อ่ การร้ายคอมมูนิสต์ (๑) เรยี บเรียงขึ้นตามทบ่ี ันทกึ พระสุรเสยี งไว้ (๒) พระราชทานพระบรมราชวโรกาสให้ นายอกุ ฤษ มงคลนาวนิ อาจารย์ท่ปี รึกษานสิ ิตแผนกวชิ านติ ศิ าสตร์ คณะรฐั ศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย นำคณะกรรมการจัดงานวัน นิติศาสตร์จุฬา ฯ” จำนวน ๔๐ คน เฝ้าฯ ทูลเกล้า ฯ ถวายเงิน ซ่ึงเป็นรายได้ส่วนหน่ึงในการอภิปรายหัวข้อ ความมั่นคงของชาติ” เม่ือ ๑๐ มกราคม ๒๕๑๒ เพ่ือพระราชทานเป็น ทุนการศึกษาแก่บุตรธดิ าของผเู้ สยี ชีวิตในการปราบปรามผู้ก่อการร้าย

เราไม่ได้ปรารถนาเลยท่ีจะให้มีผู้ก่อการร้ายคอมมูนิสต์ในประเทศไทย แต่เราก็สร้างขึ้นมาเอง โดยไปชห้ี นา้ ชาวบา้ นทเ่ี ขาปกครองตวั เองดแี ลว้ เรยี บรอ้ ยแลว้ เปน็ ประชาธปิ ไตยอยา่ งดอี ยา่ งชอบแลว้ วา่ บกุ รกุ เขา้ มา อยใู่ นปา่ สงวน และขบั ไลใ่ หเ้ ขายา้ ยออกไป คนเหลา่ นนั้ เขาทำการงานเขม้ แขง็ ทำงานดตี ลอดเวลาหลายปมี าแลว้ จากนครศรีธรรมราช ไมเ่ คยทำลายป่า แต่บังเอิญกฎหมายบอกว่าป่าสงวนน้ันใครบุกรุกไม่ได้ เขาจึงเดือดร้อน ป่าสงวนนั้นเราขีดเส้นบนแผนที่ เจ้าหน้าที่จะไปถึงได้หรือไม่ได้ก็ช่าง และส่วนมากก็ปรากฏว่าเจ้าหน้าท่ี ไมไ่ ดไ้ ป ดงั นนั้ ราษฎรจะทราบไดอ้ ยา่ งไรวา่ ทที่ เี่ ขาเขา้ มาอาศยั อยเู่ ปน็ ปา่ สงวน และเมอ่ื เราถอื วา่ เขาเปน็ ชาวบา้ น ก็ไปกดหัวเขาว่าเขาต้องทราบกฎหมาย แต่กฎหมายอย่างน้ีเป็นแค่เพียงขีดเส้นทับเขาไม่ใช่กฎหมายแท้ ท่ีเป็น กฎหมายกเ็ พราะพระราชบญั ญตั ปิ า่ สงวนเปน็ กฎหมาย ซงึ่ จะใหเ้ ขาทราบเองเปน็ ไปไมไ่ ด้ เพราะทางฝา่ ยปกครอง ไมไ่ ดน้ ำเอากฎหมายนน้ั ไปแจง้ แกเ่ ขาสมยั โบราณจะใหท้ ราบเรอ่ื งอนั ใดเขาตอ้ งตกี ลองมาสมยั ผใู้ หญล่ กี ย็ งั ตกี ลอง แตว่ า่ นไ่ี มม่ ผี ใู้ หญล่ จี ะตกี ลองประกาศดว้ ยปากหนอ่ ยเดยี วกเ็ หมอื นยงั ไมม่ กี ฎหมายจงึ ไมใ่ ชเ่ รอ่ื งทจ่ี ะไปวา่ เขาวา่ ไมท่ ราบกฎหมาย ประชาชนยอ่ มทราบแตว่ า่ การปกครองไมด่ ี และโดยประการนจ้ี งึ ทำใหเ้ กดิ การปะทะกนั ระหวา่ ง ประชาชนกบั เจา้ หนา้ ทก่ี ฎหมายเพราะตา่ งคนตา่ งมผี ดิ มถี กู ดว้ ยกนั อยู่ทางกฎหมายกว็ า่ มกี ฎหมายแลว้ กม็ อี ำนาจ เจา้ หนา้ ที่ ทางประชาชนกว็ า่ การเขา้ มาทำกนิ เปน็ กฎหมายทนี เ้ี มอ่ื ขดั กนั กเ็ กดิ ความเดอื ดรอ้ นทง้ั สองฝา่ ยจงึ เปน็ หนา้ ท่ขี องผรู้ กู้ ฎหมายท่จี ะตอ้ งไปทำความเข้าใจ คือไม่ใช่ไปกดข่ีให้ใชก้ ฎหมายโดยเขม้ งวด แต่ไปทำใหต้ ่างฝา่ ย เขา้ ใจวา่ เราอยรู่ ว่ มประเทศเดยี วกนั ตอ้ งอยดู่ ว้ ยกนั ดว้ ยความอะลมุ้ อลว่ ยไมใ่ ชก่ ดขซี่ ง่ึ กนั และกนั เมอื่ ไมก่ ว่ี นั มานี้ ไปทม่ี หาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตรไ์ ปพดู ถงึ คำพอสมควรวา่ เปน็ หวั ใจของประชาธปิ ไตยอธบิ ายวา่ คนเรามสี ทิ ธเิ สรภี าพ แต่ถ้าใช้สิทธิเสรีภาพของแต่ละคนเต็มร้อยเปอร์เซ็นต์ เช่ือว่าจะต้องไปละเมิดสิทธิเสรีภาพของคนอื่นด้วย คนเราจึงมีสิทธิเสรีภาพเต็มร้อยเปอร์เซ็นต์ไม่ได้ ต้องมีพอสมควร เสรีภาพ ต้องมีจำกัดจะว่าไม่จำกัดไม่ได้ ในสงั คมหรอื ในประเทศ เสรีภาพของแต่ละคนจะต้องถูกจำกดั ด้วยเสรีภาพของผู้อื่น จงึ เหน็ ได้ว่า “พอสมควร” เปน็ สงิ่ ทสี่ ำคญั สำหรับนิติศาสตร์ รัฐศาสตร์ พอสมควร” ก็เป็นส่ิงสำคัญ ถ้าเราจะปกครองหรือช่วยให้บ้านเมืองมีข่ือ มีแป เราจะปฏิบัติตรงตามกฎหมายท้ังหมดไม่ได้ เพราะถ้าเราดูกฎหมายอย่างเช่นเม่ือวานน้ีได้ดูกฎหมาย การพิมพ์ มาตรา ๓๖ ที่วา่ เมื่อมีการโฆษณาในหนงั สอื พมิ พ์ ซงึ่ เจ้าพนักงานการพิมพ์เห็นวา่ อาจขัดตอ่ ความสงบ เรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชนเป็นต้น เจ้าพนักงานการพิมพ์มีอำนาจเรียกตัวผู้โฆษณา มาตักเตือน สั่งให้เสนอเร่ืองที่จะพิมพ์ให้ตรวจก่อนหรือกระทำอย่างอื่นต่อไปอีกจนถึงลงโทษจำคุก ท้ังนี้ แล้วแตจ่ ะตคี วามว่าฝา่ ฝนื กฎหมายหรอื ไมเ่ พยี งไร ดงั นเ้ี ราจงึ เหน็ ไดว้ า่ เจตนารมณข์ องกฎหมายฉบับน้ีท่ีตราข้ึน เพอื่ ใหก้ ารพมิ พข์ อ้ ความตา่ งๆเปน็ ไปโดยเรยี บรอ้ ยไมเ่ บยี ดเบยี นศลี ธรรมของประชาชนไมเ่ บยี ดเบยี นความมนั่ คง ของประเทศนน้ั เม่อื นำมาปฏบิ ัติ ยอ่ มขน้ึ อยกู่ บั การตคี วามท้ังสิน้

นักกฎหมายทั้งหลายรวมท้ังนักกฎหมายในอนาคตด้วย จะต้องทราบว่ากฎหมายนั้นมีไว้สำหรับให้มี ช่องโหว่ในทางปฏิบัติ ไม่ใช่ว่าจะทำได้ตรงไปตรงมาตามตัวบท จำต้องใช้ความพินิจพิจารณาอยู่เสมอ จึงต้องมี ศาลไว้ถึงสามศาล ตั้งแต่ศาลชั้นต้น ศาลอุทธรณ์ไปจนศาลฎีกา และแม้ถึงศาลฎีกาแล้วก็ยังถวายฎีกาได้อีก ถ้ากฎหมายรอ้ ยเปอรเ์ ซ็นต์ ปฏบิ ัติได้เหมอื นกดปุ่มเคร่อื งจักร เรากไ็ มต่ อ้ งมศี าลฎีกาไม่ตอ้ งถวายฎีกา เพราะว่า ทุกส่ิงเรียบร้อยและยุติธรรม อันน้ีเป็นข้อสนับสนุนว่าการที่ได้ต้ังศูนย์การให้ความรู้ในตำรากฎหมาย ใหค้ ำแนะนำในทางกฎหมายเปน็ สงิ่ สำคญั ยงิ่ แตเ่ พอ่ื ใหบ้ รรลผุ ลจรงิ ๆทกุ คนจะตอ้ งคดิ พจิ ารณาและตอ้ งสำนกึ วา่ กฎหมายไมใ่ ชเ่ ครอ่ื งจกั รแท้ ทเี่ รยี กวา่ กลไกของกระบวนการยตุ ธิ รรม ไมใ่ ชก่ ลไกแตเ่ ปน็ สงิ่ ทตี่ อ้ งใชส้ มองคดิ และ สมองนอ้ี อกจะยดื หยนุ่ ไดม้ ากจงึ ตอ้ งพจิ ารณาใหร้ อบคอบและพยายามถา่ ยทอดการพจิ ารณาอนั รอบคอบนน้ั ให้ เปน็ หลกั วิชาท่เี ปน็ ท่ีเข้าใจแก่ประชาชนและแก่ตนเอง ในดา้ นกฎหมายก็ขอฝากความคดิ นไ้ี ว้ ในด้านอื่น ๆ นั้น ผู้ศึกษาในทางนิติศาสตร์และรัฐศาสตร์ก็จะมีหน้าที่ต่าง ๆ ต่อไป ในด้านการศาลและ ในทางการปกครองหมายความวา่ ถา้ ไมน่ บั ผทู้ จี่ ะไปทำอาชพี อสิ ระนบั เฉพาะผทู้ จี่ ะทำราชการกจ็ ะมหี นา้ ทร่ี าชการ ทจี่ ะตอ้ งปฏบิ ตั เิ กยี่ วขอ้ งกบั ประชาชนในดา้ นตลุ าการและดา้ นการปกครอง ในดา้ นการปกครองนนั้ กส็ ำคญั ทจี่ ะใช้ หลักกฎหมาย ข้อนี้จะต้องใช้คำที่ไม่ค่อยดี คือความยืดหยุ่น ต้องขอให้พิจารณาคำน้ีให้รอบคอบสักหน่อย ไดเ้ ห็นมามากเหมือนกนั วา่ ถ้าปกครองด้วยหลกั ทีแ่ ข็งแกรง่ แลว้ แม้วา่ จะสจุ ริตเทา่ ไร ๆ ทุกสิ่งทุกอยา่ งกพ็ ังหมด จึงต้องมีความยืดหยุ่น คือยืดหยุ่นในทางท่ีดี เพราะความยืดหยุ่นนี้ถ้าใช้ในทางดีก็ดี แต่ถ้าใช้ในทางยืดหยุ่น ตามใจตวั กอ็ าจกลายเปน็ ทจุ รติ ไป จงึ ใชล้ ำบากยง่ิ นกั ยง่ิ ตวั มคี วามกดดนั ตา่ งๆอยกู่ จ็ ะเปน็ ความทจุ รติ ไปไดง้ า่ ยๆ เม่ือสามวันมานี้ไป(๑) จังหวัดน่าน ได้เห็นความลำบากในการปกครอง เพราะท่ีจังหวัดน่านการคมนาคมยัง ไมส่ ะดวก ทอ้ งทบ่ี างสว่ นเจา้ หนา้ ทเี่ ขา้ ไปไมถ่ งึ อยา่ งอำเภอทงุ่ ชา้ ง อำเภอเชยี งกลาง อำเภอปวั ซงึ่ เตม็ ไปดว้ ยภเู ขา เวลาท่ีบินผ่านไปที่หุบเขาข้างล่าง ก็กำลังมีการปะทะกันอย่างรุนแรงระหว่างตำรวจพลร่มจากค่ายนเรศวรและ ตำรวจจากบ้านด่านกับผู้รุกรานท่ีเขาเรียกว่าพวกก่อการแม้ว ซ่ึงรุกเข้ามาจากทางด้านเหนือในเขตประเทศลาว ใกล้แม่น้ำงึม หมายความว่าแถวน้ันพวกที่มาจากต่างประเทศซึ่งไม่ได้มาด้วยความเป็นมิตรแต่เข้ามารุกรานน้ัน เดินเข้าเดินออกได้ง่าย ๆ อย่างสบาย กฎหมายสำหรับประชาชนท่ีอยู่แถบน้ันจะถือกฎหมายไทยได้อย่างไร (๑) เสด็จฯ ไปพระราชทานพระพุทธนวราชบพติ รประจำจงั หวดั น่าน เม่อื วนั จันทรท์ ่ี ๑๐ มีนาคม ๒๕๑๒ ๒

เพราะเจ้าหน้าที่ของเราไม่กล้าไป ไปอยู่ก็โดนตีโดนยิง โดนยิงก็ไม่ใช่ยิงด้วยปืนลูกซอง แต่เป็นปืนกล ปืนครก รวมทง้ั ปนื ทร่ี า้ ยแรงตา่ ง ๆ อยา่ งทใี่ ชใ้ นสงคราม เมอื่ เจา้ หนา้ ทขี่ องเราไมส่ ามารถเขา้ ไปถงึ เชน่ นนั้ จะมกี ารปกครอง ได้อย่างไร จะเรียกว่าเป็นป่าสงวนได้อย่างไร ดูจะไม่มีทางและก็พวกแม้วหรือพวกชาวเขาท่ีนั่น เราจะให้เขา ทำตามกฎหมายของไทยเราไดอ้ ย่างไร เป็นปญั หาอยู่ ในดา้ นการปกครอง สง่ิ เหลา่ นจ้ี ะพาไปสปู่ ญั หาทย่ี งุ่ ยากยง่ิ ขน้ึ ขอใหท้ กุ คนเรยี นใหส้ ำเรจ็ แลว้ มาพจิ ารณาวา่ ต่อไปควรจะทำอะไรอย่างไร แต่หลักใหญ่ท่ีได้ทำกันมาแล้วจนถึงวันน้ีก็คือรวมกลุ่มกันข้ึนมา แล้วจัดให้ มงี านโดยมอี าจารยท์ ห่ี วงั ดที เ่ี ขา้ ใจกนั มาชว่ ยจดั งานสรา้ งศนู ย์ ศนู ยก์ ลางทช่ี ว่ ยใหป้ ระชาชนไดร้ บั ความสะดวกทด่ี ี ในการตดิ ตอ่ กบั ประชาชนกข็ อใหเ้ ปน็ การชว่ ยสว่ นตวั และเมอ่ื พดู ถงึ หนา้ ทขี่ องตนกไ็ มใ่ ชใ่ นทางรบั หนา้ ทรี่ าชการ เพราะหน้าท่ีราชการจะต้องไปสังกัดโน่นสังกัดน่ี มีผู้บังคับบัญชา มีผู้อยู่เหนือตัว แล้วต่อไปก็มีผู้ที่อยู่ใต้ตัว ขอให้พูดในฐานะท่ีเป็นนักศึกษา ในฐานะท่ีตัวเป็นคนไทยที่เป็นผู้ใหญ่แล้ว ช่วยกันให้ความรู้แก่ผู้ที่มีความรู้ น้อยกวา่ ใหค้ วามสะดวกเพื่อให้อยเู่ ย็นเปน็ สุขกนั ได้ ซ่งึ จะเป็นการดมี าก และตอ่ ไปกจ็ ะต้องใช้สงิ่ นี้รักษาสง่ิ นี้ ไว้เท่าที่จะทำได้ เพ่ือที่บ้านเมืองของเราอยู่ด้วยการปกครองท่ีเป็นประชาธิปไตยโดยแท้ตามจุดประสงค์ ตามหวั ใจของประชาชนท่วั ไป ไมใ่ ช่ตามตัวหนงั สือ เมอ่ื มโี อกาสชว่ ยไดด้ งั นกี้ ข็ อใหท้ ำตอ่ ไป ขอใหร้ กั ษาอดุ มคตริ กั ษาความตง้ั ใจไวใ้ หต้ ลอด ขอขอบใจทไี่ ดม้ ี เจตนาทดี่ ใี นการทำงานน้ีแลว้ กเ็ ปน็ ทนี่ า่ พอใจอกี อยา่ งหนง่ึ ทรี่ ว่ มแรงรว่ มใจกนั เพอ่ื ทำประโยชนใ์ นฐานะพลเมอื งดี และในฐานะทเ่ี ปน็ พลเมอื งทแ่ี สวงหาความรเู้ พอื่ ความเจรญิ ของตนเองและของประเทศชาติกข็ อใหส้ ำเรจ็ กจิ ใหม้ ี น้ำใจบริสุทธิ์ ตดั สนิ ปัญหาชีวิตถกู รักษาตวั เองไวต้ ลอดไปในชวี ติ ด้วยความดี.

พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานกระบแี่ กว่ า่ ท่รี อ้ ยตำรวจตรี ที่สำเรจ็ การศึกษาชัน้ สงู สดุ จากโรงเรียนนายรอ้ ยตำรวจ ประจำปี ๒๕๑๑ วนั อาทิตย์ ที่ ๖ เมษายน ๒๕๑๒ ข้าพเจ้ามีความยินดี ท่ีได้มอบกระบี่แก่ว่าที่ร้อยตำรวจตรี ผู้สำเร็จการศึกษาช้ันสูงสุดจากโรงเรียน นายร้อยตำรวจอีกรุ่นหนึ่ง ขอแสดงความช่ืนชมกับนายตำรวจใหม่ทุกคนท่ีได้รับความสำเร็จ และจะได้เข้ารับ ตำแหนง่ หน้าทีอ่ ันมีเกยี รตใิ นราชการต่อไป ปจั จบุ นั นี้ ตำรวจตอ้ งทำหนา้ ทเี่ พมิ่ ขน้ึ กวา่ แตก่ อ่ นมาก รวมทงั้ ราชการสนามปราบปรามผกู้ อ่ ความไมส่ งบ ซ่ึงกำลังเป็นทั้งภาระและปัญหาเฉพาะหน้าอันหนักอยู่นั้นด้วยทุกคนท่ีสำเร็จการศึกษาแล้วนี้ย่อมทราบดี และ เชอื่ วา่ ตา่ งไดฝ้ กึ ฝนตนใหพ้ รอ้ มเพอื่ หนา้ ทอี่ นั ยากลำบากนน้ั แลว้ ในโอกาสทจ่ี ะเขา้ รบั หนา้ ทใ่ี หม่ขอฝากขอ้ คดิ ไวว้ า่ การจะทำงานใด ๆ ให้สำเร็จ จะต้องทำด้วยความมัน่ ใจและดว้ ยความตัง้ ใจทแี่ นว่ แน่ อยา่ ลงั เลและทอ้ ถอย และ จงระลึกไว้เสมอว่า ถ้าได้ทำหน้าที่บำบัดทุกข์บำรุงสุขประชาชนได้สมบูรณ์ดีโดยท่ัวถึงแล้ว ก็จะเป็นทางดีที่สุด สำหรบั ปอ้ งกันบรรเทาเหตุร้ายเนอ่ื งจากการแทรกซมึ บ่อนทำลายที่ตอ้ งปราบปราม ขอให้ทุกคนต้ังใจและพยายามสอดส่องป้องกันการแทรกซึมบ่อนทำลายและการกระด้างกระเดื่อง ใชค้ วามรคู้ วามสามารถใหเ้ ปน็ ประโยชนใ์ นการปฏบิ ตั งิ านและในการสรา้ งเสรมิ ปญั ญาความรขู้ องทา่ นใหม้ ากทส่ี ดุ ยึดมั่นในความสุจริต มีความกล้าหาญท่ีจะต่อสู้กับความช่ัวและคนชั่วเพ่ือรักษาคนยุติธรรม มีความยินดีท่ีจะ สละประโยชน์และความสุขส่วนตัว เพื่อประโยชน์และความสุขของส่วนรวม ทั้งน้ี เพ่ือความเจริญย่ังยืนใน ตำแหน่งหน้าที่ และเกียรติยศของท่าน และเพอื่ ความมน่ั คงของประชาชนและประเทศชาติไทยของเรา ข้าพเจ้าขออวยพร ใหน้ ายตำรวจใหมท่ ุกคนประสบความสำเร็จในชีวิตมคี วามกา้ วหน้าร่งุ เรืองในราชการ และขอใหท้ ่านทม่ี าร่วมประชุมในพิธนี ี้ มีความสุขความสวสั ดโี ดยท่วั กัน. ๔



พระบรมราโชวาท(๑) พระราชทานแก่คณะผู้บริหารงานเร่งรดั พัฒนาชนบท ระดบั ผู้ว่าราชการจังหวดั (๒) ณ พระท่นี ่งั อมั พรสถาน วนั ศกุ ร์ ที่ ๑๓ มถิ ุนายน ๒๕๑๒ การพฒั นาชนบทเป็นเร่อื งท่ีสำคัญและเปน็ เรื่องทใี่ หญ่อยู่ ผ้ทู ่ีเก่ยี วข้องกับงานนจ้ี งึ สมควรไดม้ าสัมมนา มาปรกึ ษาหารือกนั อย่างใกล้ชดิ และการสัมมนากค็ วรเปน็ ทางวชิ าการ เพอื่ ใหท้ ราบวา่ ควรจะทำอยา่ งไร ปญั หา ในการพฒั นาชนบทนต้ี อ้ งนกึ ถงึ วา่ ทำทำไมทำอยา่ งไร และทำทไี่ หน เมอื่ ไร คำถามเหลา่ นเ้ี ปน็ คำถามสำหรบั ทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ งทเ่ี ราจะทำ เราควรตอ้ งตงั้ ปัญหาหรือคำถามท่ีเรยี กว่า “พื้นฐาน” เปน็ เบอ้ื งต้นกอ่ น เพราะโดยมากเวลา มาพดู กันในทางวชิ าการ มักชอบแต่พดู กันแต่ในทางรายละเอียด ซ่ึงทีจ่ รงิ จะต้องพิจารณาในสว่ นรวมก่อน ทำเมอ่ื ไรนน้ั ตอบไดง้ า่ ยทส่ี ดุ เพราะวา่ เปน็ การเรง่ รดั พฒั นา จงึ ตอ้ งบอกวา่ ทำเดย๋ี วน้ี ทำทไ่ี หน กอ็ ยใู่ นชอ่ื ของพัฒนาชนบทแล้ว ทำตามชนบท ทำอย่างไร อันน้ีเป็นสิ่งที่ยังมีปัญหามาก ทำทำไม อันนี้เป็นเร่ืองต้องคิด ตามปรกติสำหรับเราซ่ึงเป็นผู้ท่ีจะต้องปกครองและจะต้องให้ความเจริญแก่บ้านเมือง “ทำไม” นี้ ไม่ควรจะ มีปญั หานัก แตก่ ็เกิดปญั หาเหมือนกนั เพราะว่าการที่นำความเจริญการพฒั นาไปสู่ชนบท หมายถงึ ไปสปู่ ระชาชน ในชนบทน้ัน มีเหตุผลหลายประการ เหตุผลใหญ่ท่ีสุดข้อแรกก็คือมนุษยธรรม ความเมตตาต่อเพื่อนมนุษย์ ท่ีอยู่ร่วมประเทศกับเรา ซึ่งถ้าพูดถึงทางหนึ่งก็เป็นเพ่ือนร่วมชาติ ถ้าพูดอีกทางหน่ึงก็เป็นผู้ท่ีเรารู้ว่าอยู่ใน ความแร้นแค้น ก็ถ้าเรามีเมตตาแล้ว จำเป็นท่ีทางราชการซ่ึงเป็นผู้ที่มีความรู้มากกว่าเป็นผู้ท่ีมีฐานะดีกว่า ควรจะไปช่วย แต่มนุษยธรรมนั้นกินกันไม่ได้ และก็ออกจะเรียกว่าเป็นอุดมคติชั้นสูงมาก จะไปขอให้ทุกคน ทำทุกอย่างดว้ ยมนุษยธรรมเท่าน้นั เองอาจไมไ่ ด้ ทงั้ เจา้ หน้าท่ไี ทยทั้งเจ้าหน้าทีต่ า่ งประเทศท่ีมาเรง่ รดั พฒั นาน้นั กท็ ำดว้ ยมนษุ ยธรรมแตว่ า่ กท็ ำดว้ ยหนา้ ทขี่ องตวั ดว้ ย อยา่ งเจา้ หนา้ ทตี่ า่ งประเทศทมี่ าชว่ ยเราในขณะนี้ กเ็ พราะวา่ เปน็ นโยบายของรฐั บาลของเขาทจี่ ะมาชว่ ยการพฒั นาประเทศของเราโดยทเ่ี หตผุ ลทางการเมอื งและในทางการปกครอง (๑) เรยี บเรยี งข้นึ ตามที่ไดบ้ นั ทกึ พระสุรเสยี งไว้ (๒) พระราชทานพระบรมราชวโรกาสให้ นายพ่วง สุวรรณรัตน์ ปลัดกระทรวงมหาดไทย นำผ้เู ข้าประชุมสัมมนาผ้บู ริหารงาน เร่งรัดพัฒนาชนบทระดับผู้ว่าราชการจังหวัด ซ่ึงประกอบด้วยผู้ว่าราชการจังหวัด ปลัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดและ ผชู้ ว่ ย เจ้าหน้าทอ่ี ำนวยการ ร.พ.ช. และทีป่ รกึ ษา ร.พ.ช. จากยซู ่อมจำนวน ๑๐๐ คน เข้าเฝ้าทลู ละอองธุลพี ระบาท ๖

รัฐบาลเขาต้องมาช่วยเราเพราะเขาถือว่าเราเป็นพันธมิตร และถ้าเรามีความหายนะเขาจะเดือดร้อนไปด้วย จงึ เปน็ นโยบายของรฐั บาลเขาทจ่ี ะชว่ ยเรา นโยบายของรฐั บาลไทยกเ็ ชน่ เดยี วกนั ถา้ เราไมไ่ ปชว่ ยพฒั นาในชนบท ประเทศไทยก็ตอ้ งหายนะ จงึ เปน็ ความจำเป็นอย่างย่งิ ทจี่ ะตอ้ งไปพัฒนา อนั นีเ้ ปน็ เหตุผลแรกของทำไม เหตุผล ท่ีสองที่จะต้องพัฒนาชนบทน้ันก็คือ เพ่ือความปลอดภัยของบ้านเมืองเพื่อความก้าวหน้านอกเหนือจาก มนษุ ยธรรม เพราะว่าถา้ บา้ นเมอื งเรามีความเจรญิ มคี วามมั่นคง กท็ ำให้เราอยูไ่ ด้ ท้งั ผทู้ อี่ ยใู่ นกรงุ ท้ังอยูใ่ นเมอื ง ทง้ั ผทู้ ี่มฐี านะดี หรือฐานะปานกลางกอ็ ยู่ได้ เมื่อประเทศมคี วามสงบสขุ มีความมนั่ คง ความมัน่ คงทเ่ี ปน็ ปจั จยั สำคญั คอื ความมน่ั คงของประชาชนทวั่ ไปในชนบท เพราะประชาชนในชนบทเปน็ ประชาชนสว่ นใหญ่เปน็ ประชาชน ส่วนรวม และประชาชนส่วนรวม หรือประชาชนท้ังหมดน้ันคือชาติ เราจึงต้องปฏิบัติให้ชาติคือให้ประชาชน ในสว่ นรวมมีความม่ันคงเพอ่ื เราจะอยู่ได้ น่เี ปน็ เหตผุ ลทส่ี องที่เราจะตอ้ งพัฒนา นโยบายของรฐั บาลทจ่ี ะพฒั นากค็ อื นโยบายของรฐั บาลทจี่ ะรกั ษาประเทศ นโยบายทจ่ี ะรกั ษาประเทศนนั้ เป็นหน้าที่สำคัญอันหนึ่งหรืออันเดียวของรัฐบาล รัฐบาลเป็นผู้ท่ีรักษาส่วนรวมให้ดำรงอยู่ด้วยวิธีต่าง ๆ ถ้ามี การรกุ เขา้ มาดว้ ยอาวธุ เรากต็ อ้ งรบ ถา้ รกุ เขา้ มาดว้ ยการแทรกซมึ เราตอ้ งทำใหบ้ า้ นเมอื งมนั่ คง คอื ทำใหบ้ า้ นเมอื ง มนั่ คงดว้ ยการพฒั นาชนบท ดว้ ยการพฒั นาใหป้ ระชาชนทวั่ ไปมคี วามอยดู่ กี นิ ดมี คี วามมน่ั คง ตอ้ งทำจงึ จะสำเรจ็ ประโยชนส์ ำเรจ็ จดุ ประสงคน์ ี้ วธิ ที จ่ี ะทำนน้ั คอื อยา่ งไร อนั นเี้ ปน็ ปญั หาสำคญั ทเี่ หน็ แผนพทุ ธเจดยี น์ นั้ กส็ วยดวี า่ เป็นเจดีย์ (๑) รูปร่างเป็นเจดีย์ม่ันคงดี พื้นฐานกว้างแล้วยอดแหลมข้ึนไป นำมาเปรียบเทียบกับงานพัฒนาก็ดู รสู้ กึ วา่ ทำใหน้ า่ เลอ่ื มใสดี แตว่ า่ วธิ กี ารทจ่ี ะทำบางทจี ะเอามาเปรยี บเทยี บงา่ ย ๆ อยา่ งนน้ั ไมไ่ ด้ เชน่ ถา้ ยกตวั อยา่ ง ในแผนตอนพน้ื ฐานนน้ั มตี วั อยา่ งวา่ จะตอ้ งสรา้ งถนน สรา้ งชลประทานสำหรบั ใหป้ ระชาชนใช้ สำหรบั ใหเ้ จา้ หนา้ ที่ ได้เข้าไปปฏิบัติการได้ คือไปช่วยประชาชนในทางบุคคลหรือในทางท่ีจะพัฒนาให้บุคคลมีความรู้และอนามัย แขง็ แรง ด้วยการให้การศึกษา และการรกั ษาอนามยั ขน้ั ทีส่ ามถึงยอดน้นั ก็คอื การใหป้ ระชาชนในทอ้ งที่สามารถ ทำการเพาะปลูกหรือทำการงานและค้าขายได้ สามข้ันน้ีอาจต้องกลับหัวกันบ้างก็ได้ เพราะว่าเหตุการณ์ต่าง ๆ ไม่เหมอื นกัน แลว้ แตท่ อ้ งทแี่ ล้วแตบ่ ุคคลทเ่ี ราจะไปชว่ ย จะยกตวั อยา่ งเชน่ ว่า การสรา้ งถนนนน้ั อาจไมใ่ ชเ่ ปน็ วธิ กี ารพน้ื ฐานทจี่ ะทำ เพราะวา่ ไดเ้ คยประสบมาแลว้ วา่ การสรา้ งถนนกอ่ นแลว้ ไมไ่ ดน้ ำสง่ิ ของทอี่ ยบู่ นยอดเจดยี ์ ไปให้ทนั ทีจะกลับทำใหไ้ ดผ้ ลตรงกันข้าม ในภาคอสี านมีบคุ คลหน่งึ เป็นชาวตา่ งประเทศทมี่ คี วามรู้ดี ไดไ้ ปเยย่ี ม ตามชนบทแล้วกม็ าเลา่ ให้ฟงั ว่าไมส่ ร้างถนนเสียดกี ว่า เพราะว่าสรา้ งถนนแล้วแทนท่ีจะเอาความเจริญไปใหเ้ ขา (๑) แผนภมู กิ ารพัฒนาของ ร.พ.ช. ทำเป็นรูปเจดีย์

กลับไปดูดจากเขาออกมา จึงทำให้เกิดการก่อการร้าย ข้อนี้ฟังเขาพูดแล้วก็อาจไม่เชื่อ เพราะว่าไม่น่าเชื่อว่า สร้างถนนแล้วจะไม่ดี สร้างถนนแล้วก็ควรจะทำให้เราสามารถเข้าไปแนะนำทำให้ชาวบ้านท่ีอยู่ข้างในสามารถ นำสินคา้ ออกมาขายได้ราคาดีข้ึน ข้อนีอ้ าจจริงแตว่ า่ กม็ ขี อ้ สำคญั ซง่ึ ถ้าเราไมไ่ ดป้ ฏบิ ตั ทิ นั ทจี ะเกิดหายนะจริง ๆ เหมือนกัน ไดเ้ ห็นดว้ ยตัวเองท่ีจังหวดั ประจวบครี ขี นั ธ์และจังหวดั เพชรบุรีวา่ ถา้ สรา้ งถนนเขา้ ไป ถนนนนั้ ทำให้ ชาวบ้านที่อยู่ข้างในสามารถขายสินค้าได้ราคาดีขึ้น หมายถึงว่าได้กำไรสำหรับการผลิตของเขามากขึ้นจริง แตใ่ นเวลาเดยี วกนั กม็ สี งิ่ อนื่ ทเ่ี ขา้ ไปดว้ ยคอื ความปนั่ ปว่ น มผี ทู้ ม่ี อี ทิ ธพิ ลมเี งนิ หรอื อาจเปน็ ผทู้ เ่ี ปน็ ฝา่ ยกอ่ การรา้ ย เขา้ ไปซอ้ื ทด่ี นิ ไปซอ้ื ทข่ี า้ งถนน และไปซอ้ื ในราคาทชี่ าวบา้ นอาจพอใจ แตล่ งทา้ ยกท็ ำใหช้ าวบา้ นนนั้ ตอ้ งมที างออก เป็นสองทาง ทางหนึง่ คือทำงานใหแ้ ก่ผูท้ ่เี ปน็ นายทนุ รบั จ้างทำงานเป็นวนั ๆ ซึ่งกลบั เป็นการถอยหลงั เข้าคลอง หรือมิฉะนั้นก็เร่ร่อนไปท่ีอื่นด้วยเงินที่ขายท่ีดินได้มาโดยหวังว่าจะไปทำกินท่ีอ่ืน คือเข้าไปลึกเข้าไปในป่า ไปถากถางทแี่ ลว้ ทำมาหากนิ ตอ่ ไปทม่ี หี วงั จะเปน็ ไปดว้ ยดกี ม็ บี า้ งแตว่ า่ จะมหี วงั เปน็ ไปดว้ ยไมด่ เี สยี มากกวา่ เพราะ การทำมาหากินจะแร้นแค้นยิ่งข้ึน เงินทองก็หมดไป ทั้งเกิดปัญหายุ่งยากอ่ืน ๆ ด้วย ท่ียกตัวอย่างน้ีก็ท่ีเห็น เมอ่ื ไปหวั หนิ การสรา้ งถนนของตำรวจพลรม่ คา่ ยนเรศวร ไดส้ รา้ งดว้ ยความรว่ มมอื ของกรมทางเขา้ ไปถงึ หมบู่ า้ น ชื่อห้วยมงคล และต่อไปแยกไปที่หนองพลับ ก็มีคนท่ีขายท่ีดินแล้ว พวกที่ขายที่ดินต้องไปหาที่ดินต่อไปเข้าไป ขา้ มภเู ขาไป เขา้ ไปทต่ี น้ แมน่ ำ้ ปราณ กท็ บ่ี รเิ วณตน้ แมน่ ำ้ ปราณนนั้ มกี ะเหรยี่ งอยู่ เราพยายามจะใหก้ ะเหรย่ี งทอ่ี ยู่ ท่ีนั่น ให้อยู่เป็นหลักเป็นฐานไม่เร่ร่อน ไม่กลายเป็นเคร่ืองมือของผู้ก่อการร้าย ก็มีครอบครัวจากข้างนอก ห้าครอบครัวเข้าไป ไม่ได้เข้าทำความยุ่งยากอย่างเปิดเผย ไม่ได้ทำความเดือดร้อนแก่กะเหร่ียง กะเหร่ียงนั้น ก็ไม่ได้ว่าอะไร เพราะเขาจ้างกะเหร่ียงให้ไปทำไร่บ้างให้ไปมุงหลังคาให้บ้าง แต่ในการจ้างนั้น ขอให้ทราบว่า ไม่ได้จ้างด้วยเงิน ให้เหล้าเถื่อน ให้ไปพนัน ให้ไปทำสิ่งท่ีเป็นอบายมุขต่าง ๆ นำความอลวนมาสู่กะเหร่ียงและ บริเวณน้ัน ซ่ึงก็อาจกลายเป็นบริเวณก่อการร้ายอย่างร้ายแรงที่สุดไปก็ได้ ผลก็คือต้นแม่น้ำปราณซึ่งเป็น ป่าสงวนนั้นก็จะกลายเป็นสนามรบ ซึ่งอาจต้องไปท้ิงระเบิดปูพรม อย่างที่คนบางคนเขาอยากให้ทำ แก่ผู้ก่อการร้ายจะทำให้เกิดเสียหายในบริเวณนั้น ไม่เป็นการรักษาต้นน้ำลำธาร โครงการแม่น้ำปราณที่กำลัง ทำอยู่ก็อาจลม้ เหลวไป เดี๋ยวน้ีก็อาจชา้ ไปมากแลว้ นีแ่ หละผลของความไม่เรยี บรอ้ ยสะท้อนไปไกล ทนี กี้ ม็ าพดู ถงึ วา่ การใหค้ วามตอ้ งการพนื้ ฐาน อยา่ งทว่ี า่ ใหถ้ นนหรอื ชลประทานเปน็ เบอ้ื งตน้ นน้ั อาจทำให้ เสียหายก็ได้ นึกถึงกะเหร่ียงแล้วก็บอกได้ว่าได้คัดค้านเอาไว้แล้ว เม่ือเดือนท่ีแล้วมีผู้บอกว่าควรจะสร้างถนน จากหนองพลับข้ามภูเขาเข้าไปหากะเหรี่ยงซ่ึงก็นับว่าเป็นทางที่พอจะทำได้ คือพอท่ีจะนำแทรกเตอร์ เข้าไปถากถางให้กะเหรี่ยงได้ในท่ีท่ีสมควรจะทำเป็นไร่ ท่ีคัดค้านไม่ให้ทำถนนและคัดค้านไม่ให้ขนแทรกเตอร์

เขา้ ไปเพราะมเี หตผุ ลหลายอยา่ ง ไมส่ รา้ งถนนเพราะวา่ แมจ้ ะไมไ่ ดส้ รา้ งถนนครอบครวั หา้ ครอบครวั กเ็ ขา้ ไปแลว้ ถา้ สรา้ งถนนกจ็ ะเขา้ ไปเตม็ ทไี่ มใ่ หท้ ำถนนเพอื่ ทจ่ี ะนำแทรกเตอรเ์ ขา้ ไปกม็ ผี เู้ สนอใหข้ อทางฝา่ ยกองทพั อเมรกิ นั นำเฮลิคอปเตอร์มายกเข้าไป เพ่ือท่ีจะเข้าไปถากถาง แล้วที่คัดค้านน้ันเพราะว่าทราบดีว่ากะเหรี่ยงไม่รู้จัก แทรกเตอร์ดีนกั ถา้ นำแทรกเตอร์เข้าไปแมจ้ ะได้ผลดกี ็จะทำให้พวกกะเหรีย่ งจะเห็นวา่ แทรกเตอร์น้ดี ี มอื ของ ตวั เองนนั้ ไมด่ ลี งทา้ ยจะไมท่ ำงานดว้ ยมอื ของตวั ทเี่ ขา้ ไปทป่ี า่ ละอนู น้ั นำจอบเสยี มไปใหแ้ กก่ ะเหรยี่ ง ใหก้ ะเหรย่ี ง เหลา่ นนั้ รจู้ กั ใชม้ อื รจู้ กั ใชจ้ อบเสยี มกอ่ น จรงิ อยใู่ นการเรง่ รดั พฒั นามโี ครงการวา่ ใหใ้ ชเ้ ครอ่ื งมอื ทนุ่ แรงทที่ นั สมยั แต่ว่าจอบเสียมน้ันก็อย่าให้ถือว่าพ้นสมัยแล้ว เพราะว่าคนเราทุกคนจะมีรถแทรกเตอร์ไม่ได้นอกจากนายทุน แลว้ นายทนุ ทเี่ ขา้ ไปนนั้ เขาไมค่ ำนงึ ถงึ ชาวบา้ นธรรมดา คนทอี่ า้ งวา่ คำนงึ ถงึ ชาวบา้ นธรรมดากเ็ พยี งแตอ่ า้ งวา่ จะมา ปลดแอกชาวบา้ นลงทา้ ยชาวบา้ นกท็ ำอะไรไมไ่ ด้การทไี่ มใ่ หเ้ อาแทรกเตอรเ์ ขา้ ไปแตเ่ อาจอบเสยี มไปใหแ้ ทนนนั้ ได้ พสิ จู นว์ า่ เปน็ วธิ ที ถ่ี กู ตอ้ ง เมอ่ื ไปอกี แหง่ หนง่ึ คอื หมบู่ า้ นในอำเภอเขายอ้ ย เขา้ ไปถามผใู้ หญบ่ า้ นและกำนนั วา่ ทำไม ไมท่ ำการเพาะปลกู หมนุ เวยี น คอื หมายถงึ วา่ หมนุ เวยี นทด่ี นิ ไมใ่ ชห่ มนุ เวยี นพชื พนั ธ์ุ ปนี ที้ ำแหง่ หนงึ่ ปตี อ่ ไปยา้ ย ตอ่ ไปอกี แหง่ หนงึ่ อีกปียา้ ยไปอกี แหง่ หนึ่ง ปีทีส่ ามกลับมาท่ีเดิม เขาบอกว่าปลูกข้าวปีน้ีท่นี ่ีแลว้ ปหี น้าปลูกไมไ่ ด้ เพราะมีหญ้าข้ึน ก็ถามเขาว่าทำไมไม่ถอนหญ้าไม่ปราบหญ้าเพ่ือท่ีจะปลูกอย่างอ่ืนได้เขาบอกว่าพวกเราคนจน ไมม่ ปี ญั ญาทจ่ี ะถอนหญา้ คำตอบนหี้ มายความวา่ อะไร คำตอบนหี้ มายความวา่ เขานกึ วา่ การถอนหญา้ นน้ั ตอ้ งใช้ แทรกเตอร์เพราะวา่ เขาเหน็ ทไี่ รส่ ม้ ทอ่ี ยใู่ กล้ๆกโิ ลเมตรสองกโิ ลเมตรเขาใชแ้ ทรกเตอร์ชาวบา้ นเขาไมม่ แี ทรกเตอร์ เพราะว่าเขาเปน็ คนจนเขากเ็ ลยไม่มีปญั ญาทีจ่ ะไปถอน เพราะเขานึกวา่ การถอนหญ้าน้นั ตอ้ งใช้แทรกเตอรม์ าไถ ชาวบา้ นเหลา่ นนั้ ซง่ึ เปน็ กะเหรย่ี งเหมอื นกนั เขาเหน็ ความกา้ วหนา้ ของการพฒั นาวา่ ถา้ เจา้ หนา้ ทอี่ ยากใหเ้ ขาพฒั นา ถา้ เจา้ หนา้ ทอี่ ยากใหเ้ ขากา้ วหนา้ แผนใหม่ตอ้ งเอาแทรกเตอรม์ าใหเ้ ขากเ็ ลยไปทไี่ รเ่ ขาบอกวา่ ยงั สงสยั ขอคดั คา้ น นดิ หนอ่ ย สงสยั วา่ ถา้ ขยนั ไปถอนหญา้ แลว้ กป็ ลกู อยา่ งอนื่ เรากจ็ ะหายจนไปไดเ้ หมอื นกนั ไมใ่ ชเ่ พราะเปน็ คนจนถงึ ถอนหญา้ ไม่ได้ แต่เพราะว่าขี้เกยี จ เพราะว่าไมส่ ามารถท่จี ะหอบรา่ งของตัวไปทีไ่ รแ่ ลว้ ไปจับหญ้านนั้ ถอนข้นึ มา เขากท็ ำหนา้ ประหลาดแลว้ กร็ อ้ งแหะๆไมท่ ราบวา่ เขาจะทำหรอื ไมท่ ำตอ่ ไป แตเ่ ชอื่ วา่ ถา้ เอาแทรกเตอรเ์ ขา้ ไปในทท่ี ี่ ไม่เคยมีแทรกเตอร์ ทำถนนเขา้ ไปในทีท่ ไี่ มม่ ถี นน อาจเกิดผลรา้ ยกไ็ ด้ ถ้าไม่จดั การทุกสิ่งทกุ อยา่ งใหพ้ ร้อมด้วย การจดั สรรทด่ี นิ ซง่ึ อยใู่ นขน้ั สงู กวา่ การสรา้ งถนนนนั้ ตอ้ งทำกอ่ นเพราะวา่ ทเ่ี ขายอ้ ยนน้ั มคี นถวายฎกี าแลว้ กไ็ ดเ้ หน็ เอง ดว้ ยวา่ เมือ่ ถอนสภาพจากป่าสงวนแลว้ มีโฉนดปาฏหิ ารยิ ข์ ้นึ มา คอื นายทนุ ไดไ้ ปไล่ชาวบ้านท่เี คยอยู่ทนี่ ่ันมาเป็น ชั่วคน ๆ ไปบอกว่าท่ีนี่มีโฉนดแล้วหรือมีใบสำคัญแล้วให้ออกไปจากที่นั้น คราวนี้ก็เป็นปัญหาว่า เขามีใบสำคัญ ถูกต้องตามกฎหมายเพราะว่าเจ้าหน้าที่ได้ออกให้ แต่ว่าไม่ได้คำนึงถึงหลักมนุษยธรรมว่ามีคนอยู่ในน้ันมาแล้ว ตัง้ แต่ช่วั ปขู่ อ้ นี้เป็นขอ้ สำคัญ ป่าสงวนเดิมกเ็ ปน็ ปา่ คือมีตน้ ไม้ มสี ตั ว์ป่า ซง่ึ มีกฎเกณฑต์ ามกฎหมายในการที่จะ ๙

เข้าไปทำประโยชน์ แต่กฎหมายไม่ได้พูดถึงมนุษย์ที่อยู่ในป่า ไม่ได้พูดว่ามนุษย์ท่ีเข้าไปทำมาหากินโดยท่ีไม่รู้ว่า มกี ฎหมายคมุ้ ครองนน้ั จะวา่ อยา่ งไรเวลายกสภาพจากปา่ สงวนเปน็ ทเ่ี ปดิ แลว้ กห็ มายความวา่ เปดิ ใหจ้ บั จองมนษุ ย์ ด้วยเหมือนกัน ก็ผิด ผิดหลัก แต่วา่ ไม่ไดอ้ ยู่ในกฎหมาย เมอ่ื เจา้ หนา้ ท่ีเปดิ ให้คนเข้าไปจองได้แล้วคนก็ไปจอง ไลค่ นออกไป ไปรงั แกเขาตา่ งๆอยา่ งนกี้ เ็ กดิ เปน็ การกอ่ การรา้ ย ทเี่ ขายอ้ ยนนั้ หมบู่ า้ นทเี่ ราไป หวั หนา้ ผกู้ อ่ การรา้ ย คนหนง่ึ มาจากปา่ มาอยทู่ หี่ มบู่ า้ นนนั้ เราเขา้ ไปกน็ บั วา่ ไปในดงของผกู้ อ่ การรา้ ยแตว่ า่ คนนนั้ ออกไปเพราะวา่ ถกู รงั แก ถกู ยดึ ทด่ี นิ อนั นเี้ ราจะไปชว่ ยในทางกฎหมายอยา่ งไรกช็ ว่ ยไมไ่ ด้ เพราะวา่ ทดี่ นิ นนั้ เปน็ ทดี่ นิ วา่ งเปลา่ จรงิ ๆ เพราะ วิธีของชาวบ้านท่ีปลูกปีนี้แห่งหน่ึง ปีหน้าอีกแห่งหนึ่ง ปีต่อไปอีกแห่งหนึ่ง แล้วก็กลับมาที่เดิมในปีท่ีสาม ท่ีอีก สองแปลงทไ่ี มไ่ ดท้ ำอยนู่ นั้ จงึ วา่ งตามกฎหมายกว็ า่ วา่ งเปลา่ เพราะไมไ่ ดท้ ำประโยชนอ์ ะไร แตส่ ำหรบั ชาวบา้ นทน่ี นั่ เขาถอื วา่ เปน็ ทข่ี องเขาทเ่ี ขาตอ้ งใชอ้ ยา่ งนน้ั มฉิ ะนน้ั ดนิ มนั จดื มฉิ ะนน้ั ปราบหญา้ ไมไ่ หว ปราบหญา้ หลงั จากสามปี ปราบงา่ ยกวา่ เขาเผางา่ ยกวา่ นเี่ ปน็ ปญั หาตา่ งๆซงึ่ อยใู่ นกฎหมายบา้ งไมไ่ ดอ้ ยใู่ นกฎหมายบา้ ง เปน็ หนา้ ทผี่ ทู้ สี่ นใจ ในเรอ่ื งเรง่ รดั พฒั นาทจี่ ะแกไ้ ขปญั หาเหลา่ น้ีเคยไปบอกใหผ้ วู้ า่ ราชการจงั หวดั ทง้ั นายอำเภอทงั้ ตำรวจใหเ้ จา้ หนา้ ที่ ตอ่ ต้านการใชก้ ฎหมายสนับสนนุ ผูท้ ีจ่ ะไปเบยี ดเบยี นประชาชน ดว้ ยการใชห้ ลักของมนษุ ยธรรมแท้ ๆ หลกั ของ เมตตา หลักของการปฏิบัตเิ พื่อสว่ นรวมจรงิ ๆ แต่ว่าปัญหาสำคัญที่สุดในการพัฒนาชนบทก็คือเร่ืองเครื่องมือ เคร่ืองมือจำนวนมหาศาลน้ีต้องใช้ให้ ถกู ตอ้ ง ทงั้ เครอื่ งมอื ทนุ่ แรงทงั้ วธิ กี ารทกี่ า้ วหนา้ ถา้ นำไปใชถ้ กู หลกั ถกู ตอ้ งตามกฎเกณฑแ์ ละหลกั ของมนษุ ยธรรม ของเมตตา กไ็ มเ่ ปน็ ไร แตบ่ างทเี พราะงานเรง่ รดั พฒั นานเ้ี ปน็ งานทเี่ รยี กวา่ “แหวกแนว” และใหม่ กฎเกณฑต์ า่ ง ๆ จงึ ไมช่ ดั อาจไมร่ วู้ า่ จะใชก้ ฎเกณฑท์ ไ่ี หนแลว้ กผ็ ดิ พลาดไป การทำผดิ พลาดกฎเกณฑห์ รอื ขอ้ บงั คบั ดว้ ยเจตนาดนี น้ั ไมว่ า่ แตบ่ างทมี คี นทอี่ า้ งวา่ เพราะโงเ่ ขลาเบาปญั ญาจงึ ทำผดิ กฎเกณฑไ์ ปทำนนั้ ถา้ ใหเ้ สยี หายตอ่ สว่ นรวมกล็ ำบากหนอ่ ย เพราะว่าผู้ท่ีปฏิบัติตามโครงการตามแผนของเร่งรัดพัฒนาน้ัน ก็นับว่าเป็นท่านท่ีมีความรู้ มีความเช่ียวชาญ ไม่ควรจะโง่เขลาเบาปัญญาถงึ ปานนน้ั ขอ้ สำคญั อกี อยา่ งหนง่ึ นนั้ คอื จะตอ้ งทำดว้ ยความบรสิ ทุ ธใ์ิ จ เพราะวา่ เรง่ รดั พฒั นานอี้ ยา่ งวา่ ไวม้ กี ฎเกณฑ์ ทแ่ี หวกแนวบางทกี ต็ อ้ งทำผดิ หลกั ของระเบยี บของทางราชการ บางอยา่ งเพอ่ื ความเรว็ และเรง่ รดั บางทกี ผ็ ดิ แผน แต่แม้จะผิดแผนก็ต้องทำ บางเวลาก็ต้องใช้หลักมนุษยธรรม ใช้หลักเมตตากับใช้หลักความบริสุทธิ์ใจแท้ ๆ ถึงจะทำงานได้ดี การทำผิดพลาด ถ้าทำความผิดพลาดด้วยความบริสุทธ์ิใจก็ดี ถ้าไม่ทำด้วยความบริสุทธ์ิใจ กเ็ ปน็ ผทู้ รยศตอ่ ชาติ เพราะวา่ ถา้ การเรง่ รดั พฒั นาเปน็ งานสำคญั ทถี่ งึ จดุ ถงึ ประชาชน ถา้ ทำเสยี เทา่ กบั ฟนั รวั้ ทงิ้ ไป ทำใหศ้ ตั รูเขา้ มาในบา้ นได้ ทำใหบ้ ้านเมอื งล่มจมได้ เราไมม่ สี ิทธเิ์ ลยทจี่ ะทำใหก้ ารเรง่ รดั พัฒนาลม้ ไป ผ้ใู ดทำให้ ๔

การพัฒนาทัว่ ๆ ไปล้มลงมาผนู้ ั้นเปน็ ผทู้ รยศ การทพ่ี ูดน้อี าจเรยี กว่ารุนแรงไปหน่อย ทำไมผ้ทู ค่ี ัดคา้ นการพัฒนา เปน็ ผทู้ รยศ กเ็ พราะวา่ ในเวลานบ้ี า้ นเมอื งของเราอยใู่ นทคี่ บั ขนั ถา้ เราทำอะไรใหเ้ ปดิ ชอ่ งใหผ้ ทู้ ก่ี อ่ การรา้ ย ผทู้ ม่ี า แทรกซึมเขา้ มาได้ เรากท็ ำผิดต่อบ้านเมอื ง ถา้ เราสร้างรวั้ ขึ้นมาได้ด้วยการพัฒนาท้งั คนทง้ั วตั ถุให้ดใี หม้ คี วามสุข ใหม้ ีความพอใจ เราไม่มวี นั ที่จะเรยี กวา่ เสยี บ้านเมอื ง ขอ้ นเ้ี ป็นข้อทสี่ ำคญั ยิ่งกว่า การพัฒนาชนบทเป็นงานท่ีสำคัญ เป็นงานท่ียาก เป็นงานท่ีจะต้องทำให้ได้ด้วยความสามารถ ด้วยความเฉลียวฉลาด คือท้ังเฉลียวท้ังฉลาด ต้องทำด้วยความบริสุทธิ์ใจ มิใช่มุ่งที่จะหากินด้วยวิธีการใด ๆ ใครอยากหากนิ ขอใหล้ าออกจากตำแหนง่ ไปทำการคา้ ดกี วา่ เพราะวา่ ถา้ ทำผดิ พลาดไปแลว้ บา้ นเมอื งเราลม่ จม และเมอ่ื บา้ นเมืองของเราลม่ จม แล้วเราอย่ไู ม่ได้ กเ็ ทา่ กับเสยี หมดทกุ อย่าง ขอพดู อย่างนี้แลว้ กใ็ ห้ไปพจิ ารณา พยายามท่ีจะให้การสัมมนาท่ีทำมาได้ประโยชน์ เพราะว่าเร่ืองที่สัมมนาเป็นหลักวิชาที่จะต้องปฏิบัติ แล้วก็ ขอให้นำวิชาต่าง ๆ น้ีไปแจกจ่ายผู้ใต้บังคับบัญชา ไปให้ผู้ใต้บังคับบัญชาท้ังหลายพิจารณาว่าจะทำอย่างไร ให้ดีที่สุด ไม่ใช่เพ่ือประจบผู้ใหญ่ แต่ว่าสำหรับประจบตัวเอง สำหรับสร้างที่ให้ตัวเองอยู่ได้ เพราะว่าเป็น งานของตวั เองท้งั นน้ั ขอใหท้ กุ คนมกี ำลงั ใจกำลงั กายทจ่ี ะปฏบิ ตั งิ าน ใจแขง็ พอทจี่ ะเสยี สละ ใจแขง็ พอทจ่ี ะตอ่ สกู้ บั การแทรกซมึ ซึ่งมาในทุกวิถีทาง ไม่ใช่แทรกซึมด้วยปืน ไม่ใช่แทรกซึมด้วยการจัดค่ายมรณะ แต่แทรกซึมในสมองของ แต่ละคน เขามาบอกว่าทำไมทำงานเกือบจะตายแล้วไม่ได้อะไร ได้ซิ ได้ความม่ันคงของบ้านเมือง สิ่งเหล่าน้ี ก็ขอให้ไปพิจารณา เม่ือพิจารณาแล้วให้นำไปฝากไปให้แก่ผู้ใต้บังคับบัญชาทั่วทุกแห่งทุกจังหวัด เพื่อที่จะให้ งานเร่งรัดพัฒนาเป็นส่วนรวมได้ก้าวหน้าจริง ๆ และม่ันคงจริง ๆ เพ่ือให้บ้านเมืองของเราอยู่ได้ ขอให้มี กำลังกายกำลังใจท่ีจะปฏิบัติหน้าท่ีที่สำคัญด้วยความสามัคคี ด้วยความเฉลียวฉลาด ด้วยความตั้งใจ อันบรสิ ุทธิ.์ ๔

พระบรมราโชวาท(๑) พระราชทานแกค่ ณะกรรมการสมาคมทนายความแห่งประเทศไทย(๒) ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วนั จันทร์ ท่ี ๖ ตุลาคม ๒๕๑๒ ขอขอบใจสมาคมทนายความท่ีได้จัดงาน “วันทนายความ” และได้นำรายได้มาให้สำหรับมูลนิธิ ซึ่งเป็น มูลนิธิเพื่อการศึกษา และก็โดยเฉพาะนำเงินน้ันมาให้สำหรับสถานศึกษา โดยสมาคมได้ปฏิบัติงานต่าง ๆ นอกเหนือจากน้ีหลายอย่าง เป็นท่ีน่าช่ืนชมยินดีท่ีได้ทำงานในด้านการแนะนำหัวข้อปฏิบัติแก่ประชาชน ซ่ึงเป็น ทางหนง่ึ ทส่ี ำคญั ทผี่ ู้ทีม่ อี าชพี ทนายความและผทู้ ม่ี หี นา้ ที่ในทางกฎหมายจะช่วยประชาชนได้ เพราะกฎหมายนี้ มีไว้สำหรับให้บ้านเมืองมีความสงบเรียบร้อย ทุกส่ิงทุกอย่างจึงต้องมีกฎเกณฑ์ ถ้าประชาชนคือบุคคลที่ ประกอบชาติน้ี มีความรู้พอในกฎเกณฑ์ต่าง ๆ ท่ีได้วางเอาไว้ดี ก็จะทำให้การปกครองเป็นไปโดยเรียบร้อย มีความสงบตามตัวบทกฎหมาย ความรนู้ ไี้ ดบ้ ง่ เอาไวใ้ นหลกั การวา่ บคุ คลทกุ บุคคลย่อมทราบในกฎหมาย แต่วา่ กเ็ ปน็ ทที่ ราบกันอยวู่ า่ ประชาชนท่ัว ๆ ไป ถ้าไม่ได้เรียนรูท้ างกฎหมาย กย็ ่อมไมท่ ราบกฎหมาย จึงเปน็ หน้าที่ของ ผทู้ ม่ี คี วามรทู้ จี่ ะตอ้ งพยายามหาทางชว่ ยใหท้ กุ คนไดม้ คี วามรใู้ นสทิ ธแิ ละหนา้ ทข่ี องแตล่ ะบคุ คล เพอ่ื ใหบ้ า้ นเมอื ง อยู่เย็นเป็นสุข มีระเบียบเรียบร้อย และมีข่ือมีแป ฉะน้ัน งานท่ีแต่ละคนได้พยายามทำให้ประชาชนมีความรู้ ในดา้ นกฎหมายนี้จงึ เปน็ งานสำคญั ของชาติแตล่ ะคนกม็ หี นา้ ทง่ี านการของตวั ตามอาชพี ของตวั แตง่ านนอกเหนอื น้ี เปน็ งานทส่ี ำคญั ทสี่ ดุ เพราะวา่ แตล่ ะคนกเ็ ปน็ คนไทยดว้ ยกนั เรากจ็ ะตอ้ งปรารถนาใหบ้ า้ นเมอื งอยเู่ ยน็ มคี วามสงบ ทางกฎหมายน้ีเป็นส่วนสำคัญท่ีจะให้บ้านเมืองมีความเรียบร้อยได้ จึงขอให้ปฏิบัติงานตามอาชีพของท่าน ด้วยความเข้มแข็ง เพื่อให้งานนั้นลุล่วงไปโดยเรียบร้อย และงานอีกด้านหนึ่งท่ีพูดได้ว่าเป็นงานนอกเหนือ (๑) เรยี บเรยี งขึน้ ตามท่ไี ดบ้ นั ทกึ พระสุรเสยี งไว้ (๒) พระราชทานพระบรมราชวโรกาสให้ นายมารุต บุนนาค นายกสมาคมทนายความแห่งประเทศไทยพร้อมด้วย คณะกรรมการของสมาคม รวม ๑๕ คน เฝ้า ฯ ทูลเกล้า ฯ ถวายเงินรายได้จากการแสดงละครการกุศลเรื่อง “เปาบุ้นจิ้น” เมื่อปลายปี พ.ศ. ๒๕๑๑ และเงินรายได้จากการจัดงานสาธารณกุศล วันทนายความ เพื่อโดยเสด็จ พระราชกุศลสมทบทุนอานันทมหิดล สาขานิติศาสตร์ ๔๐,๐๐๐ บาท และโดยเสด็จพระราชกุศลตามพระราชอัธยาศัย ๘๐,๐๐๐ บาท ๔๒

จากอาชพี ของตวั หมายถงึ งานจะแพรค่ วามรใู้ นทางกฎหมาย กข็ อใหท้ ำอยดู่ ว้ ย เพราะวา่ จะเปน็ ประโยชน์ งานนี้ ทำในฐานะเป็นคนไทยคนหน่ึง ในฐานะที่เป็นสมาชิกของชาติไทยและเป็นผู้มีความรู้ผู้มีพลังที่จะปฏิบัติ ในดา้ นน้ี และกข็ อให้ปฏบิ ัติตอ่ ไป ขอขอบใจสมาชิกทุกคนของสมาคม ท่ีได้ปฏิบัติงานของตัวด้วยความเข้มแข็ง ด้วยความต้ังใจจริง ด้วยความสุจริต เป็นการสนับสนุนให้บ้านเมืองมีข่ือมีแป และเม่ือมีขื่อมีแปแล้ว บ้านเมืองก็จะอยู่ได้ด้วย ความเจรญิ และดว้ ยความเรยี บรอ้ ย ทกุ คนทอ่ี าศยั อยกู่ จ็ ะมคี วามปลอดภยั ได้ จงึ นบั วา่ ทกุ คนมสี ว่ นในการรกั ษา ประเทศไว้ เพ่ือที่จะให้อยู่ยงไม่ล้มเหลวไป ขอให้ทุกคนจงมีกำลังใจกำลังกาย เพ่ือปฏิบัติงานท่ีสำคัญน้ี ขอให้ ทุกคนประสบแตค่ วามรงุ่ เรอื ง ความเจริญ ความสำเร็จทั้งในชวี ิตและในงานการ. ๔



พระบรมราโชวาท(๑) พระราชทานแก่เนติบัณฑิตซึ่งสำเรจ็ การศกึ ษาทางกฎหมาย จากสำนักอบรมศึกษากฎหมายแหง่ เนติบัณฑิตยสภา สมัยที่ ๒๐(๒) ณ พระตำหนกั จติ รลดารโหฐาน วันศกุ ร์ ที่ ๑๐ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๑๒ ขอขอบใจเหล่าเนติบัณฑิตท่ีมีงานและก็จัดหารายได้มาเพื่อการกุศล เงินจำนวนนี้ก็จะได้ใช้ ในทางการศึกษาต่อไป เมื่อเนติบัณฑิตสำเร็จการศึกษาจากเนติบัณฑิตยสภา ก็ถือได้ว่าได้ผ่านการอบรมท่ีต้องใช้ปัญญา ใช้หลักวิชา ใช้ความพยายาม เพื่อจะได้ศึกษาหาความรู้มาประกอบอาชีพต่อไป ก็นับว่าได้ผ่านการศึกษา ที่หนักมาแล้ว ต่อไปก็จะได้ทำหน้าท่ีในทางกฎหมายโดยตรงและจะเป็นผู้ที่เป็นหลักสำหรับประเทศ ในการบรหิ ารงานในทางรกั ษาความสงบประเทศแตล่ ะประเทศตอ้ งมหี ลกั กฎหมายเพอื่ ทจี่ ะรกั ษาไวซ้ งึ่ ความสงบ เรียบรอ้ ย เปน็ ขือ่ เปน็ แปของบา้ นเมือง การจัดงานน้ีเปน็ งานทีล่ ำบาก และบางทีถ้าไปนึกในแงน่ ีแ้ งเ่ ดยี วกอ็ าจทำ ไม่สำเร็จ อย่างที่เม่ือเรว็ ๆ นีม้ กี ารประชมุ ว่า จะใหม้ ีสนั ติภาพในโลกโดยท่ใี ช้กฎหมาย กท็ ำใหเ้ กิดความคดิ ในทาง ที่อาจไม่ดีนกั ในใจวา่ พวกนกั กฎหมายทงั้ หลายนึกว่า นำเอากฎหมายมาใช้อยา่ งเดียว กจ็ ะทำให้เกิดมสี ันติภาพ ในโลกได้จริง ถ้าทุกคนทำตามกฎหมาย และถ้ามีกฎหมายท่ีเรียบร้อยแล้ว คนในโลกก็มีความสงบได้ เพราะว่า ถ้ากฎหมายที่ตั้งข้ึนมาเป็นกฎหมายท่ีเหมาะสม ทำตามกฎหมายเหล่านั้นแล้วก็ย่อมเกิดความสงบ แต่ปัญหา ที่สำคัญคือว่ากฎหมายจะแก้ปัญหาทุกอย่างได้หรือเปล่า เพราะว่าคนเราที่อยู่ในโลก หรืออย่าพูดว่าในโลกเลย เพียงแต่ว่าในประเทศ ต่างคนก็มีผลประโยชน์ต่างกัน ผลประโยชน์ต่างกันน่ีแหละทำให้ต้องกระทบกัน ถา้ ผลประโยชน์กระทบกันแล้ว คนท่เี ป็นผูพ้ พิ ากษากจ็ ะตอ้ งปวดหัวอยา่ งยงิ่ ท่ีจะเขา้ ตามเหตุผลได้ เพราะบางที (๑) เรยี บเรียงขนึ้ ตามทีไ่ ดบ้ ันทึกพระสรุ เสยี งไว้ (๒) พระราชทานพระบรมราชวโรกาสให้ นายประภาศน์ อวยชัย เลขาธิการสำนักอบรมศึกษากฎหมายแห่งเนติบัณฑิตยสภา นำเนติบัณฑิตสมัยที่ ๒๐ จำนวน ๒๑ คน เฝ้า ฯ ทูลเกล้า ฯ ถวายเงินจำนวน ๑๐,๐๐๐ บาท ซ่ึงได้ร่วมกันบริจาคในโอกาส ทไ่ี ด้จัดให้มกี ารฉลองประกาศนียบตั ร เพ่อื โดยเสดจ็ พระราชกุศลตามพระราชอธั ยาศัย ๔๕

ในชีวิตของเราต้องการเหตุผล ทั้งสองฝ่ายก็มีเหตุผลท่ีดี เพราะว่าคนเราก็มีความต้องการเหมือนกัน เท่ากัน ถ้าฝ่ายหนึ่งต้องการท่ีจะอยู่ในท่ีแห่งหน่ึง อีกฝ่ายก็อยากอยู่ในท่ีเดียวกันน้ัน แม้จะเรียกว่ามีเสรีภาพที่จะอยู่ใน ท่ีเดียวกันก็อยู่กันไม่ได้ เพราะว่า ตามหลักของธรรมชาติ คนจะอยู่ในท่ีเดียวกันพร้อมกันในเวลาเดียวกันไม่ได้ นอกจากเป็นผี เป็นผีจึงจะรวมกันเข้าไปได้ แต่ว่าถ้าเป็นมนุษย์ อยู่ท่ีเดียวกันไม่ได้ ก็ต้องต้ังหลักกฎหมายว่า ต้องปรองดองกัน ต้องหลีกทางให้แก่กัน ซ่ึงบางทีอาจทำให้ทั้งสองฝ่ายไม่พอใจ และลงท้ายอาจบอกว่า กฎหมายนี่ไม่ดี เพราะว่าไม่เข้าข้างตัวก็จะต้องล้มลงไป รวมความแล้วจะแก้ปัญหาทั้งหมดด้วยกฎหมาย กร็ ู้สึกว่าไมไ่ ด้ พวกทเ่ี รียนในทางกฎหมายโดยตรง แล้วจะมาปฏบิ ัตติ ามกฎหมายโดยตรง โดยความบรสิ ทุ ธิใ์ จ กต็ ้องยอมรบั ว่า ต้องมีอย่างอืน่ นอกเหนือจากกฎหมาย ตอ้ งนับถือกฎเกณฑข์ องธรรมชาติ ตอ้ งนบั ถอื กฎเกณฑ์ ของวิชาอ่ืน เช่นจิตวิทยา หรือแม้แต่วิชาการเมือง ก็จะต้องนำมาประกอบด้วย ฉะนั้น ผู้ที่มีหน้าที่ในทาง กฎหมาย มอี าชพี ในทางกฎหมาย ตอ้ งพยายามทจี่ ะหาความรใู้ นทางอนื่ ๆ ทไี่ มใ่ ชใ่ นทางกฎหมายดว้ ย เพอ่ื ทจี่ ะให้ อาชีพที่ตนเลือกได้ผลมากที่สุด ที่พูดเช่นน้ีเพราะว่าเคยเห็นท่านนักกฎหมายใหญ่ ๆ ท่ีมีอายุแล้ว ที่ได้ผ่านงาน ในทางกฎหมายมาดแี ลว้ ทา่ นไมไ่ ดค้ ดิ อะไรนอกเหนอื จากเรอ่ื งกฎหมาย เพราะไมว่ า่ งานจะเปน็ ทางพพิ ากษาหรอื ทางกฎหมาย กเ็ ปน็ งานหนกั งานใหญ่ เลยไมม่ ีเวลาทีจ่ ะพิจารณาดูทว่ั ๆ ไปในดา้ นอนื่ สำหรับผู้ที่เพิ่งสำเร็จการอบรมจากเนติบัณฑิตยสภา ก็จะเท่ากับเร่ิมชีวิตในทางปฏิบัติ ขอให้พยายาม ปฏบิ ตั ใิ หต้ รงตามหลกั วชิ าทไี่ ดเ้ รยี นมา แตว่ า่ ใหน้ กึ ถงึ วา่ ชวี ติ ในโลกนปี้ ระกอบดว้ ยวชิ าอนื่ ๆ ดว้ ย ถา้ สามารถทจี่ ะ คน้ คว้าขวนขวายหาความรใู้ นทางอืน่ มาช่วยดว้ ยแล้ว จะเปน็ ประโยชน์ตอ่ การปฏบิ ัติงานของตน ในวันทสี่ ำเรจ็ ท่ีไปในงานท่ีเนติบัณฑิตยสภาน้ันไม่ได้พูดเช่นน้ี เพราะรู้สึกว่าถ้าพูดเช่นนี้จะกลายเป็นการกระทบกระเทือน ท่านผู้ใหญ่มากเกินไป เพราะท่านไม่รู้ ไม่ใช่ว่าท่านไม่รู้เรื่อง แต่ว่ามานึกดูในสมัยน้ีและในสมัยที่จะมาต่อไป ในอนาคต ทุกคนจะต้องมีความรู้รอบตัวมากขึ้น เพราะว่าในสมัยนี้แต่ละคนแต่ละบุคคลท่ีมีวิชาความรู้ ออกจะมีความร้จู ำกัดลงไปทุกทีเพราะวา่ ต้องรสู้ ูงมาก จึงตอ้ งจำกดั ไมใ่ หร้ ้มู ากจนเกินไป เลยเป็นห่วงว่าอนาคต จะไม่แจ่มใสสำหรับทั้งประเทศไทย สำหรับโลก ถ้าเราจะมุ่งในทางหนึ่ง จะเป็นคนฉลาดมากเกินไป จึงต้องมี คนทมี่ คี วามรรู้ อบตวั เพอื่ ทจี่ ะประสานใหง้ านเฉพาะตา่ ง ๆ นไี้ ปได้ ใหม้ เี หตผุ ล แตว่ า่ การทจ่ี ะไปพดู ในงานมนั ยาก คนมากประเดีย๋ วจะไม่เข้าใจ มาพดู เฉพาะกบั กรรมการก็อาจพอทจี่ ะอธบิ ายใหเ้ ข้าใจไดว้ ่า มปี ญั หานี้เอาไวเ้ ตอื น เพราะว่าถ้าเราอยากให้มีประโยชน์แก่ชีวิตต่อไป เราจะต้องคิดถึงว่า งานท่ีเราทำน้ีคนอื่นเขาทราบหรือเปล่า งานที่เราทำน่ีเป็นประโยชน์ต่อผู้อ่ืนหรือเปล่า สอดคล้องกับชีวิตที่มีอยู่ในสมัยปัจจุบันหรือเปล่า ถ้าคิดจะทำ แคน่ ้กี เ็ ป็นการดีอยแู่ ล้ว น่ีเปน็ ข้อคดิ หัวข้อหนงึ่ ท่ีขอให้ไปช่วยกนั พจิ ารณาต่อไป เพราะว่าอยากจะให้ผทู้ ม่ี หี นา้ ท่ี ๔๖

สำคัญ ๆ ต่อไปได้สามารถระลึกในทางนี้ เพื่อท่ีจะเข้าไปพร้อมกับด้านอื่นด้วย เพราะว่าพูดกันว่าส่วนตุลาการ ก็ตุลาการ ไม่เห็นใจฝ่ายอื่น ๆ ส่วนปกครองก็ไม่เห็นใจทางอ่ืน ๆ ด้วย ฝ่ายทหารเขาก็จะให้ทหารเป็นใหญ่ ฝ่ายการเมืองเขาก็อยากให้พรรคเป็นใหญ่ ฝ่ายค้นคว้าในทางวิทยาศาสตร์เขาก็บอกว่าต้องการห้องทดลอง ทำไมเอางบประมาณไปใหท้ างโนน้ ทางนี้ย่งุ กันใหญ่ ซงึ่ เป็นของธรรมดา แต่ถา้ เราสามารถท่จี ะคดิ ใหอ้ อก เราอาจ ไปมีเพ่ือนท่ีมีวิชาในสาขาอื่น ๆ ไปพูดกับเขาในฐานะบุคคลแล้ว ก็อาจทำให้ส่วนรวมมีความสงบเรียบร้อย ดกี วา่ ทเ่ี ปน็ อยเู่ ดยี๋ วน้ี แลว้ กด็ กี วา่ ทจ่ี ะเปน็ อยตู่ อ่ ไป กเ็ คยพดู อยกู่ บั ทา่ นผใู้ หญท่ างตลุ าการเมอื่ หลายปมี าแลว้ วา่ ถ้างานบางอย่างไม่เรียบร้อยแม้จะในทางตุลาการ ในทางผู้พิพากษา ควรท่ีจะพูดคุยกันในฐานะผู้มีความรู้ ท่านผู้ใหญ่บอกว่าไม่ได้ พูดอย่างนี้ก็ต้องขออภัยต่อท่านว่า ท่านผู้ใหญ่ผู้นั้นท่านเป็นคนดีมาก แต่ว่าท่านเห็น แต่เพียงหน้าท่ีในทางตุลาการของท่าน เลยบอกท่านว่าขอให้พิจารณาในฐานะคนมีความรู้ดี เป็นผู้เชี่ยวชาญใน ทางกฎหมายพบเพอ่ื นฝงู ทเี่ ปน็ ผพู้ พิ ากษาดว้ ยกนั หรอื นกั กฎหมายชนั้ สงู ดว้ ยกนั กค็ ยุ กนั วา่ วธิ พี จิ ารณาคดใี นศาล จะทำอยา่ งไรสำหรบั ใหเ้ รียบร้อย เราน่าจะเปลยี่ นกฎหมายหรอื น่าจะเปล่ียนกฎเกณฑว์ ิธกี ารดำเนนิ การอยา่ งไร บา้ งแลว้ กใ็ นฐานะทเี่ ปน็ คนไมใ่ ชผ่ แู้ ทนหรอื เปน็ ผอู้ ยใู่ นสภานติ บิ ญั ญตั ิแตใ่ นฐานะทเ่ี ปน็ ผทู้ มี่ คี วามรู้เปน็ พลเมอื งดี อาจมาพดู หรอื เรียกว่าปาฐกถาให้คนอ่ืนฟงั วา่ กฎหมายจะแก้ไขได้ในฐานะผูเ้ ช่ียวชาญกฎหมาย น่ีเหมอื นกนั ทุกคนก็เรียนมาดี ถ้ามีอะไรที่น่าจะแก้ไขได้ พิจารณาดูแล้วก็คุยกัน ถกเถียงกัน แล้วอาจเสนอในฐานะไม่ใช่ ผู้พิพากษาหรือในทางตุลาการ แต่ในฐานะเป็นพลเมืองดีผู้มีความรู้สูง อาจเสนอให้ประชาชนทราบ ให้ทางผู้ใหญ่ทราบ ให้ทางนิติบัญญัติหรือทางกรมกฤษฎีกา ท่านก็อาจรับเอาไว้พิจารณาเข้าสภานิติบัญญัติ แลว้ กด็ ดั แปลงกฎเกณฑใ์ นกฎหมายไดเ้ ปน็ ผลสำเรจ็ จะทำใหก้ ารดำเนนิ คดเี รยี บรอ้ ยขน้ึ มคี วามยตุ ธิ รรมมากขน้ึ นย่ี กเปน็ ตวั อยา่ งใหค้ ดิ วา่ ตวั เปน็ ผมู้ คี วามรใู้ นทางกฎหมายสว่ นหนง่ึ มหี นา้ ทใี่ นทางนสี้ ว่ นหนงึ่ แตว่ า่ การมหี นา้ ที่ ในทางเป็นพลเมืองซ่ึงเป็นส่วนย่ิงใหญ่กว่าด้วย อันน้ีก็ขอให้ไปพิจารณา แล้วก็อาจเกิดประโยชน์ต่อสังคม ต่อสว่ นรวม ขอให้ทุกคนมีความสำเร็จในอาชีพการงานต่อไป ให้มีกำลัง มีจิตใจแข็งแรง สามารถพิจารณาส่ิงที่ดี ท่ีชอบ แยกจากสิ่งที่ไม่ชอบไม่ดี แล้วก็ปฏิบัติในทางท่ีเหมาะสมที่สุด ให้มีพลังกายท่ีแข็งแรง เพ่ือท่ีจะ ปฏิบัติงานใหเ้ หมาะสม และมีความเจริญทั่วทกุ คน. ๔

พระราชดำรัส(๑) พระราชทานแก่คณะกรรมการจดั งาน “นติ ิศาสตรร์ ำลกึ ” ครัง้ ท่ี ๒(๒) ณ พระตำหนกั จิตรลดารโหฐาน วนั ศุกร์ ที่ ๒๔ กรกฎาคม ๒๕๑๓ ขอขอบใจทไ่ี ดน้ ำเงนิ มาสมทบทนุ การศกึ ษาทางนติ ศิ าสตร์ ซง่ึ เปน็ วชิ าแขนงทส่ี ำคญั มากสำหรบั บา้ นเมอื ง ผู้ที่มีอาชีพทางกฎหมายนับว่าเป็นหลักของบ้านเมือง ทำให้บ้านเมืองได้มีการปกครองที่เรียบร้อย และทำใหก้ ารปกครองของบา้ นเมอื งเปน็ ไปตามหลกั ของยตุ ธิ รรมทกุ คนกไ็ ดเ้ รยี นมาในวชิ านแ้ี ละไดเ้ ขา้ ทำงานเกย่ี วขอ้ ง กับงานแขนงนี้โดยตรง งานของกฎหมายในประเทศอย่างประเทศไทยน้ีมีปัญหาอยู่มาก เพราะว่าหลักวิชา นิติศาสตร์ของเราเป็นหลักวิชาที่เราได้ศึกษามาจากต่างประเทศเป็นส่วนมาก การนำมาปฏิบัติการในประเทศ ของเรา น่าจะได้พิจารณาให้เห็นความเป็นอยู่ของบ้านเมืองมาประกอบด้วยแต่ก็เป็นการยากลำบากที่จะเอา หลกั วิชาโดยแท้โดยตรงมาประกอบมาปฏิบัติในประเทศของเรา เพราะว่าสถานการณ์ไมเ่ หมอื นกับตา่ งประเทศ โดยเฉพาะทางประวตั ศิ าสตรแ์ ละทางการปกครองทม่ี มี า หลกั ใหญท่ ไี่ ดเ้ คยปรารภมาหลายปแี ลว้ กบั ทางผเู้ ชย่ี วชาญ ในดา้ นกฎหมายเกยี่ วขอ้ งกบั การปฏบิ ตั ทิ างกฎหมายกม็ อี ยวู่ า่ นกั กฎหมายจะตอ้ งปฏบิ ตั ติ ามกฎเกณฑท์ วี่ างเอาไว้ แตว่ ่าการปกครองบางทไี ม่ได้ปกครองตามกฎเกณฑเ์ พราะเหตุการณ์ไมอ่ ำนวย เหตกุ ารณ์ทไ่ี ม่อำนวยน้ี ไม่ใช่จะ พูดถึงภัยคอมมิวนิสต์หรือพูดถึงการปฏิวัติ แต่ว่าพูดถึงการปกครอง ในเมืองไทยน้ี ถ้าสังเกตดูวิธีการปกครอง ข้าราชการ เจ้าหนา้ ทข่ี องรัฐบาลไปถึงจังหวัด ถงึ อำเภอ ถึงตำบลต่าง ๆ จริง แต่วา่ บางทบี างหมบู่ า้ นทอ่ี ยใู่ นทีล่ กึ ในป่าในภูเขาเจ้าหน้าที่ปกครองไม่ได้ไปถึง ชาวบ้านพวกนั้นเขาก็อยู่ของเขาโดยดี มีกฎเกณฑ์ของเขาเอง แต่ว่าไม่ใช่กฎหมายบ้านเมืองอย่างที่เรียกว่าเป็นกฎเกณฑ์ท่ีในการปกครองของส่วนกลาง ถ้ามีการผิดหรือ มีการทำอะไรผิดหลักของกฎหมายเขากไ็ ม่ทราบ (๑) เรยี บเรียงข้ึนตามทไ่ี ด้บันทึกพระสุรเสยี งไว้ (๒) พระราชทานพระบรมราชวโรกาสให้ นายประภาศน์ อวยชัย นำคณะกรรมการจัดงาน “นิติศาสตร์รำลึก” ครั้งที่ ๒ จำนวน ๒๔ คนเข้าเฝ้า ฯ ทูลเกล้า ฯ ถวายเงินรายได้จากการจัดงานดังกล่าว โดยเสด็จพระราชกุศลสมทบทุนมูลนิธิ “อานันทมหิดล” แผนกธรรมศาสตร์. ๔