โคลงรามเกียรติ์

หิเหห!:!จก ใสทสช®Xะฑ^ฒสโชซใาาศห) 4 895.9113 หาสสุช!ถิภํ สฬ ศ??รร-หา?:ซ ค968น ! า1 '/-

4+1

โคสง!รามเกีย?ตื่ ในงานพระราชทานเพลิงศพ ท่านผู้หญิงนอมศรีธรรมาธิ!.บศ วนท ๗ มี่นากม พ.ศ. ๒(1๗๖ ณ เม!หนาพลบพลาอิสริยาภรณ วํดเทพสิรินทราวาส

เลขหมู จี^.*เท9น) * (ห^?IVยบ’* 0000,^'^

คานา เจาพระยาศรธรรมาธิเบศ)]รารภก่บช่าพ เจา ถึงการ ทจะ หา หน*'งสอพิมพ์'ขน เพ้อเบนอนุสรณ์แห่งการพระราชทานเพส่าศพ ท่านนิหญิงส่อมศริธรรมาธิเบศครํงนิ ตามปร?;เพณนิยม ไตเห พรอม ก่น ว่า จ?.พยายาม เลอก หา หน*'งสอชนิด ท่ มิใช่ วิชาเฉพาะ หากให้อ่านได้ในหม่คนส่วนใหญ่ เพ้อเบนสาธารณท่ระโ ชิาพเจ้ารบหส่าท่หาหน*'งส่อด่งว่านจงได้ไปยํงหอสมุดวชิราวุธ ธนญาตรบพิมพ์โคลงรามเกยรต ชิงพร?;บาทสมเด็่จพระจุลจอม เกส่าเจาอย่หํวิทรงริเริมแต่งแล?;ทรงชวนพร?;บรม วงศานุวงศและ ขำราชการนกปราชญ์ราชบณฑิตในสมยน1นแต่งกนขนเพ้อสลกไว บนแผ่นหินผงไว้ในพระระพยงว'ดพระศริรตนศาสดารามเมินพุทธ บชา นายตริ อมาตยกุล หวหส่ากองวรรณคดและประวติศาสตร แห่งกรมศิลปากรผ้เบนเช่าหนำท ในแผนกนรบจดการ คดตนฉบบ ให3จนตลอด แด่โคลงเหล่านิมท้'งหมดถึง ๔๙๘๘* บท หาม ท่พอเพ้ยงในหนงสอเลมเดยวไม จงไดตกลงพมพขนเพยงจบ เล่ม ๔ สมดไทย ธรรมเนยมท่พิมพ์ หนง์ส่อแจกในการฌาปนหิจ เกิด ขนใน ริ'ชกาลทห่า'โดยพระบาทสมเด็จ,พระเจ้า'อย่ห็วิทรงริเริมไนงาน พระ ราชกศล คราว พระ เมร สมเตจพระนาง เจาสุนนทากุมารรตนิพระ บรมราชเทว และสมเด็จพระเจ5,'าลูกเธอ เจ้าพากรรณาภรณ', เพชรรตน', เมิอ พ.ศ. ๒๔๒๓ ชิงโปรดเกลาใหพมพหนงสอ สวดมนต', พระราชทานแจก ติงแด่น*นมากเจริญรอย.พระราช นิยมนิก่นส่บมา และธรรมเนยมแจกหนงสอแพรหลายขนทุกท

(๒) โดยเฉพาะในรชกาลทหกและต่อ ๆ มา ชนกระท'งแจกกนไม' แต่ในงานฌาปนกิจ หากงานอน ๆ เช่นขนบ5านและว'นเกิดก็แจก ก่นมาก ประโยชน์ของการแจกหน'งสอไม่ต่องกล่าว เพราะเบน การกระจายความร,และรกบาต้นฉบบไว้มิให้ศนยั่ เมิอครงกรงศริอยธยายํงืมิไต้แตก หากไต้มิ การพิมพ์ ห สอท้เบนแบบฉบบกนแพร่หลายเยยงทกวนนแล่ว เราคงจะ ได้อ่านหน\"งสอสำค'ญๆ อกหลายเรองอนควรจะเบ็1นมรดกตกทอด มาลงคนไทยในสม'ยบจจุบน เช่นนิทานพระรามนเบนต3น ขาพเช่า ไม่มิช่อสงสยเลยเมอคเงน์นคงจะต้องมิรามเกยรตเขยนไว้ในสมต ตำจบบริบรณ์เบนแน่ มิฉะน่นคงไม่มิใครเล่นโขนกน ดิงเช่น พระราชพงศาวดารกล่าวไว้ และการ เล่น นในาเบนเวลาก่อน ททรงพระราชนิพนธ์รามเกิยรต้เมอ พ.ศ. ๒๓๙๐ เสยดวย การ เล่นดิงว่า ก็เห็นไต้ชดว่า คงจะมิบทบาท เหลอ มา แต่ “ ครงบาน เมิองด” น2นบางเบนแน่ เพราะฉะนนการทเช่าพระยาศริธรรมา ธิเบศจตการให้พิมพ์โคลงรามเกยรต่ชุดรชกาลท่หาขนน นอก จากทจะเบนประโยชน์ในการท จะช่วยเผยแพร่วรรณคต็ใหญ่ของ ชาติอกชนหน่งแลว ย\"งจะเบนการช่วยรกบาหนํงส่ออินเม แบบฉบบไว้ไห้ถาวรสมไป สมควรท่จะเบนอนุสรเน์ส่งเสริม และไว้ช่อเส่ยงของท่านผู้หญิงนอมผภรรยาใหยั่งยนไปภา พระวรวงศเชอ กรมหมนพิทยถาภพถฒิยาก7





; ซิ?^^' ท่านผู้หญงนอมศรธรรมาธเบศ ท.จ.ว. พ.ศ. ๒๔๙๓ ชาตะ พ.ศ. ๒๔๓๙ มรณะ พ.ศ. ๒๔๙1*

0. * เ ** *

ปร'ะวดีทานผูหญิงน,อมศรีธร,'?'มๅฐิทเ.บจศ.ว. ท่านผู้หญิงนอมศรธรรมาธิเบศ (นอม ณ สงขลา) กำเมิด ในสกุล พหลโยธิน เบนบุตร นายพลโท พระยาพหลโยธิน รามนทรภ!าด (นพ พหลโยธิน) แล•ะ คณหญิงลิ,รน พหลโยธิน (สกุลเคม จารรตน) เกิดทบานถนนราชบพธ จํงหวิด พระนคร เมอวนสุกรท ๒๗ มินาคม พ.ศ. ๒๔๓๙ ตรงกบ วน ๖^๔ บวอก เวลา ๑® นาพ'กๆ ๒๔ นาท เมิอเยาวิว'ย เตศกษาอยู่ทโรงเรยนราชน1 แลวลาออก!ปอยกบบิดา จุ่}ง ในเวลานนเบนผู้มญชาการกองพลทหารบก ท ,2 มณฑลราชบมิ (กองพลอิสระ) โดยเหตุท่คุณหญิงลวนผ้เบนมารดา!ห้มิง กรรมเมิอท่านผู้หญิงนอม อายุไดเพยง ๑๔ บ บิดาจง!ด'ฝาก ให้อยู่กบท่านเจาจอมมารดาทบทิม ในรชกๅลท ๕ ทวิ'งมหานาค เพอให้!ด้รํ1)การอบรมต่อ!ป ครนบิดาไต่,ย2'ายไปรบราชการเบน สบุห เทศๅภิบาลมณฑลนครราชสมาก็!ต้ไปอย่กิบบิดาท วิ'งทธิ นครราชสมาควย ท่านผู้หญิงนอม มินองชายร่วมบิดามารดาเดยวก'น คนทนง คอ นายแนบ พหลโยธิน อธิบดกรมธนารกบิ' ซงสม'ยก่อน เรยกว่า กรมคล“'ง

(-) เมธ พ.ศ. ๒๔๕๖ ได้ทำกา:สมรสกไ) เล้าพระยาศรธรรมา ธิเบศ (จิตรณสงขลา) เมอครั้งยงมบรรดาศกดึเบ่นหลวง'จินดา ภ:มย'' อธมด็ผู้พิพากษาศาลแพ่ง แล้วได็ยายมาอย่กบสา ทํมานจิตตสข ถนนสลม พระนคร มบตรธิดาล้วยกน ด๑ คน คงมชว่ตอย 6 คน คอ ๑. นางจ'กรปาณึศรศลวิสทธิ (ถนิต) ภรรยาทลวงจกรปาณ ศรศลวิสทธิ (วิสุทธิ ไกรฤกษ0,) มมตรธิดา ๒ คนคอ นายศรธร และนางสาววินิตา ๒. นางจำนงค์ ไก:ฤกษ๙ ภรรยา นายพิพรรธน0, ไก:ฤกษ์ มบตร ๒ คน คอเด็ก'ชายพิริยะ และเด็กชายจิตรพํฒน0, ๓. นางสมศร อ่งสวฒศ์ ภรรยา มายเผดิม อ่งสวํฒศ์ มบตร?คา ๓ คน คอ เด็กหญิงผสด้ เด็กชายศิโรช เด็กชายนพพงศ์ ๔. นางภิรมย์ วณิกกุล ภรรยา นายโอบบญ วณิกกล มบุตรแฝด คอเด็กหญิงสภาณและเด็กหญิงศรสอางศ์ ๕ รอยโทจินดา ณ สงขลา ๖. นางสาวผกา ณ สงขลา ๓). นายเจตนา ณ สงขลา ๘. นายแพทย์ยาใจ ณ สงขลา ๙. นางสาวสายจิตร ณ สงขลา





ท่านผ้หญิงนือมศรธรรมาธิพศ ^.ศ'. (ย๔ฟ่๔



(๕) ท่านกิหญิงนิ,อม เม่นกิม้ความประพฤติด้ สภาพอ่อนโยน แแ^ละ,1,เ'เ^อม,,อ^อ,ม,,อ,า^ร^ต’อ-บ,,ร,,ร,ด^า,ญ'าต** และ ม^ตรสหายทะงหลาย เบ๘!น ภรรยาท่ด ได้เม่นกำล*,งช่วยเหลอสาม่อย่ทางม่านและในทาง สงคม การคมหาสมาคมกบบคคลทว่ ๆ ไปตลอดจนในวงการ สมาคมก'บชาวต่างประเทศก็เช้าส่งสรรได้โดยไม่เก*อเขิน แต่ เม่นผุ ม่นิสไ!สงบเสงยม และเบนคนพตม่อย แม้ในขณะท่ สามได้รบตำแหน่งถงขนอธิบดกิ,พิพากษา เสนาบด ริฐมนตรื และ ประธานร*ฐสภา ท่านกิหญิงน*,อมก็ผกใผอย่เฉพาะ.กิ'บการ ม่าน ไม,เคยเกิยวช้องแม้แต่นอยกบกิจการในหม่'เท่หรือกิจธระ ของสาม ขอนควรยกย่องว่าเม่นภรรยาท่ริช้กหม่าท่ไม่ก่อให เกิดความยุ่งยาก,ขนแก่สาม้ เบนมารดาทด ไดอบรมส่งสอนบุตร ธิดาให้ม่ความประพฤติด และ เอาใจ ใส่,ในการ ศกษาเล่า เรืยน ตลอดจนเอาใจสอดส่องอนุเคราะห็เกอกลความสขของลกหลาน ทกคน ท่านกิหญิงน5อม ใดเบนค'ร่วมทุกข์รวมสขอย่ก่บเจ,)พระ ยาศร-เธรรมาธ-1เบศผVสาม•าตะงแฅ' สาวรืจน แก' ดVวย คว'าม ราบ 4รน เบ๘!น ปรกติสขตลอดเวลา ๓6 บ เศษ จนถงอนิจกรรม ท่านกิ,หญิงนอม เบนกิ,เลอมใสในพระพทธศาสนา และ ได้บำเพ็ญภศลตลอดมา'ใน'ช่วิตสดแต่มโอกาส ได้ช่วยเหลอ อดหนนสภากาชาดตลอดมา

(0 ใ14 พ.ศ. ๒๔๖0, ไดบริจาคเงินสรางส?;พานพหลโยธิน1ขาม คลองในโรงพยาบาลจุฬาลงกรลก็ เพอเบ่นอนสรณ'แด่ นา พล!ท พระยาพหลโยธิน ฯ ผนิดาซงได้กงอนิจกรรมในบก่อ นน สภากาชาด'ไทยจ้ง'ไตตอนรมเขาเม็1นสมาชกกิติมศํกดิต แต่มดนิ,นมา เมอเดอน เมษายน ๒๔6๔ ไดร่มเหร่ยญกาชาดสมนาคณ ชนท ๑ จากสภากาชาดไทย ตามหนงสอของเลขาธิการสภากา ชาด ลงวนท ๔ เมษายน ๒๔ธ๔ มใจคาๅม-ร่า - เดเมนผูมสวนชวยกุ!)การสกากๅชๅภ11Vายให1เดมกำล0งท่จะ ทาการรกษาพยาบาลคนเจบไชไดมากนิ3ชม เนองจากได้,เบน ผู้จคการมรดกท่านเจาจกมมๅรดๅเล014ไ11รูชก-เกท ๕ ร่ามกม เจาพระยาศร่ธรรมๅธเบค รวบรวมเงน ได้จำ นวนหนิงเมนเ ๗๓๒,๗๖๓ บาท มอบส่งแก'สภากาชาดไทยเพอด้นิมึมทม ‘1จ้ๅ จอมมารดาเลอน ในร'ชกาลท ๕’ สำหรบเก็บดอกผลอด ทนน การศกษา วชๅ แพทยตาม ความ นิระ สงศ์ของทานด้เจาชดู,3ทม” นอกจากนย0งได้บริจาคเงินส่านตืนิสมทบทุนก็เนิมเงิน๒๒๓ฟ่ม ท่านผู้หญิงนอมได้รบพระราชทานเกรองราชอิคริยากรแไ'น พ.ศ. ๒๕๕๙ ไดรมพระราชทานตราจดตก จุลจอมเกสำ พ.ศ. ๒๔๖0 ไต้รบพระราชทานตราเลอนขนเมน ตติยะจุลจอมเกสำ









(ฟ่) พ.ศ. ๒๔ต่เ๔ ใดรบพระราชทานตราทติยะจลจอม เกล่า ต่อมาถงรชกาลบจจุบม ในพ.ศ. ๒๔๙๓ ใดทรงพระ กรุณาโปรดเกลา ฯ พระราชทานตราทุติย5;จลจอมเกลิ,ๅจิเศษ เบึนทสด ส่วนเหรยญท่ใด้รบพระราชทานคอ เหรยญ ฆรมราชา ภเษก(ทอง) รชกาลท่ ๗ เหรยญเฉลิมพระนครครบ ด๕0 บและ เหรยญบรมราชาภิเมกรชกาลบจจมม (ทอง) ในระหว่างสองสามบทล่างมา อนามยของท่านผหฌงมอม ไม่ค่อยเบนปรกติมการเจ็บบายเนอง ๆ ใต้มแพทย็'ประ ค่ารกมา เกยวกบโรคหาใจ เม่อตนเตอนพฤศจิกายน ๒๔๙๔ ไต่บ1วย เบ่นไขหาดใหญ่ ภายหส่งม่อาการขนสมอง ใดหาแพทย์ผ้ เชยวชาญหลายคนมาประชุมรกมาเต็มคาๅมสๅมๅรก อาการม แต่ทรงกบทรุดจนหวใจาาย เม่นอ่นหมดหนทางท่แทเทย,จะช่าย แค่1ใส่ค่นดไต่' และไตถงอนิจกรรมต่ายโรคนนต่ายคาๅมสงบท บานจิตตสุข ถนนส่ลม เมอวนท่ ๒๖ พฤศจิกายน ๒๔๙๔ ท1งน ย่อมนำความเศราโศกสลดโจมาส่สาม บตร ธิดา และผท1ใกล้ ชิดเหลอฑจะพรรณนา คำนวณอายใด8,๕๖ บ กบ ๘ เต่อน เม่อความทรามผาละอองธลพระบาท ไต่ทรงพระกรณา โปรดเกลา ฯ พระราชทานลองแปดเหล้ยมประกอบโกศศพเบน เกยรติยศ และให้รบศพนิ1ไรในพระบรมราชปถมภ์ ต,งมความ

(๘) แจงอยใน หน'งสอ เลขาธิการ พระราชวิง ทึ จ. ๓๓)0(1)/๒๔ชิ่ ลงวไ)ท ๒๖ พฤศจิกายน ๒๔๙๕ ว่า “ โนการท่ท่านผ้หญิงศรธรรมาธิเบศถงอนิจกรรม ทราบบ่1าละอองธลพระมาท จงทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ พระ ราชทานลองแปดเหลยมประกอบ'เกศศพ และใหรบศพนิไว โนพระบรมราชปถ่มภ์ ” เมอครบ ๗ วไแเลว ได,ทรงบำเพ็ญพระราชกุศลท'กษิณา 7 7นสรณ๙พระราชทานมความตามหมายร่บส่งท ๒๖๓๖ ลงวไเท่ ๒’ ๘ พ\"ฤศจก\"ายน ๒, ๔๙๕ วา *' การทรงบำเพ็ญ พระราชกุศล ท'กษิณานุสรณ็'พระราชทาน ท่านผู้หญิงศรธรรมาธิเบศ (นิ,อม ณสงขลา) ท.จ.ว- ท่บาน จิตตสุข ถนนสลม จ'งหวิดพระนคร ๒ ธนวาคม ๒๔๙๕ เวลา ด๖.๓0 น. ทรงพระกรณาโปรด เกลา ฯ พระราชทานพวงดอกไม,ของหลวงไปวาง ท่หน้าศพ มมื กลองประโคมตามเกยรติยศ แลวมพระธรรมเทศนาพระราช. ทานท'ณฑ่หนง พระสงฆ0,๔ รปสวดธรรมคาถาจบ พระสงฆ์อก ๑๐ ร ปบ'งสกุล,’ เมอได,บำเพ็ญกุศลครบ ๑0๐ วิ!กแล*ว่ ในงานพระราชทาน เพลงเรมแต่วนท ๗ และ ๘ มนๅคม ๒๔๙๖ มการบำเพ็ญกศลท่ บานชิตตสุข ถนนสลม รุ่งข็นวไเท่ ๙ มนาคม ๒๔๙๖ เจาพนิก งาน'ใด,เชิญศพสุเมรุทนิาพลบพลาอิสริยาภรณ์ วิดเทพศรนท





พ.ศ. ๒๔๙๖



วาส มรถประเทยบรบศพ (-) มิสํปทนโหมดกนศพ ฉ่ตรเบญจา ๑ สำรบ กลองชนะเขยว ๑0 จ่าบ ด ประโคมแห่เวยนเมร และเวลาร'บพระราชทานเพลิง มพระพิอธรรมสวดพระอภิธรรม ประจำซ่าง ๔ รป เวลา ๑๖.๓0 น. พระบาทสมเด็จพระเจ9าอย่หิวได้เสด็จพระ ราชตำเนิน พรอม ตวย สม เด็จพระ นาง เจา พระ บรม ราชินิไปย'ง พลบพลาอิสริยาภรณํ, พระราชทานผาไตรของหลวง ๕ ไตร สมเด็จ พระนางเจ*า พระบรมราชินิ พระราชทาน ๕ ไตร พระสงฆ0' ๑0 รปบ*ง์สุกลแลว ทรงจุดผกแคพระราชทานเพลิง ท1งนิ เจ่าภาพสำนิกในพระมหากรณาธิคุณอย่างลนเกลาฯหาทสุตมิได้ .



ส์ารบาญ หองท 0 พระชนกไถนาหา#า หนา 6, ,, ๒ เฅรยมพิขิยก#เลิยงหาด่ให้ลดา 9. ๗ ,, ๓ หนอกษฅรยลากลไปในงานพิชยก# ,, ๑๓ ,, 4 พระรามพระลริ!ษณ์ไปในงานพชยก# 9, 81๙ ,5 4 พระรามยก0รได'แตะเฅรยมการอภิเษก 99 ๒4 ,, * พระพรฅพระลฅรุดไปเผ้าทาวทขร^ 99 ๓81 ,, ต่ ทาวท!]ร^กบพระพรคพระ#!รุดไปในงานอภิเษก พระรามกบลดา ,9 ๓๗ ,, ๘ พิชอภิเษกพระรามกบลดา 99 4๓ 9, ๙ ทา'วทปีร2เพาพระรามพระถกษณและลดากลบ อยขยา 99 4๙ ,9 ด0 ท รพ ก'บท รพา ค,อลู้กน และท รพา ฅาย ,9 44 99 8'8) ทรพกำเริบฤทขิไปทารบกบพาถ 99 ๖6, .9 8}๒ ทรพรบกบพาล 99 ๖๗ 99 8)๓ ทรพฅาย พาลขบ#เรพออกจากเมองขดชิน 99 ๗๓ 99 8)4 ทาวทชรฐฅร^ใหเฅรยมพิชราชาภิเษกพระราม 99 ๗๙ 9 9 8,4 นางไกยเกษไม่ยอมใหพระรามราชาภิเษก กลบ ใหพระรามออกผนวชและเดินบา 8)4 บ 9? ๘4

( ๑1® ) IV ๙1 หองท *๖ พระรามออกผนวชเดินดง พระถกษณและสิ่ดา ผนวชฅาม หนา ๙* 9 9 *๘ ทาวทชร^ดินพระขนม พระพรฅพระสิ่ฅรดมา ๙๘ ถวายบ่งคมพระคํพ 99 *๘ พระพรคพระสิ่ครดออกคิดคามพระราม ค0๓ 99 ๑๙ พระพรบค่บพระ่สบิ่ฅรด่.พบบ พ่ระ.รบาม ่ทลข.อ .[ห.กบลบ่บ่--. แต่พระรามไม่กลบ ด0๙ 9 9 ๒0 พระรามปราบพิราพ แลวพบนางเสิ่าวร และ 2^ ด*& เขาพำนกในอาคํรมซิงพระอินทรนฤม1ิฅให วิ4,๒* พระถกษโนฆ่ากมภกาศ ชวหาแลบลนบดลงกา 99 แลวถกท^กรร 1ขวางจกรสิ่งห่าร *๒* 1 ม่ 'ม่ ด๒ต* -* - ๒๒ นางสิ่มนกชาหลงรกพระราม เขาทบคนางสิ่ดา 99 แลวถกพระลํกบณต่เดคนดินมอ 9 9 ๒๓ พระรามปราบฃรทคและครเ^ยร *. *๓๓ 9 9 ๒^ พระรามคามกวาง ทฅํกรร^ถกนางสิ่ดา , *๓๙ 9 9 ๒& พระรามพระถกษณคามหานางสิ่ดา พบหณมาน, ด&&

โคลงเรึองรามเกียรติ จาริกอยู่ทเค้าพระระเนยงวดพระศรริคนศ'าค้ดาราน Vเองท (ส-เยี□-ถา พระยาศรสนทร,โวหาร แต่ง ปางราชดาบศไท ชนกนาม เนา'กฐิพนาราม บากวาง แค่ผงบฅรงาม ง0าเงธน ใ0ฟย กกบนิยมศกค้ราง พรฅพรอมพรหมจรรย. จฅรม่งหมาย'ใดก โสกย ฌานเด่ย คำเขา เพยรพยายามทว กาศก'วง หกายนา เขฅรหองฌานชม นํบฉนำเนินนานก ปงบ่ยลย่างเฃา หนายจฅร(ๆดทดทอ ทางเรยน ใจบวนหวนวนเวยน วากเว ทาเพยรบ่ค้มเพยร เพยรเปก'า แกวพ่อ; จกบวชซิกโอ้เย ปอยดวยอนใด จกฅนกกบเขาค้ ค้มบ่ฅค้มบรณม มากพรอม บำรงประชาช ฉนเชน ก่อนแด่ จากกบเดินทางออม ออกศรางทางทาน

1©0 หวนกิดถงถกนอย ในดิน ฅ?ค้เ?ยกนายโค้มลิน ตาซึ่เคา ยง?มนิโก?‘ฒิน ภกฅรซึ่ง โซึ่มเอย ขุดตกกจกเขา เขฅรแกวนนครกน นายโซึ่มรบซึ่งแตว ขมขมน จบจอบจวกดนพ่น บ่ประค้บค้งค้ากิญ 0..'ห2'' ทงจอบนงโอง'ใท งด เง ผอบบฅร ท่านนา บ เหตุแจงจอมชรรม องกพ?ะชนกได ค้ ด0บก1จ อ ดอน ฅกฅลงลาญจฅ? จกวอด วายแด่ โค้กแลวค้งโค้น *^ อกหวนบ่างชวฅ เกิดค้คิกลบักลน 1 จก?พ??ด เชอใด ลกกกว?คเจา เหนทลาก หน0ก-^ นา 1 / บุ ฟอกพนดินหา บุญหนกค้กดใหญ่ชด 0^*^ ^ 0^3 จกถงชพพบค จำจกเกณ-’ทไถให้ โซึ่มเอยเองรบเขา บ?นทร 1 ^^ ”, ^ บอกแดขนเซึ่นนทร อยาชา ให้จํดทซึ่โยธิน ทุกหมวด มาเด่ท 1 *ะ5เ 2^ (/ 2^ 0^ พลคชรถมงมา กรบถ'วน'จตรงก

๓ เหเต!ยมไถแอก‘ท่ง ไกกา ษ!เด่ย เรวเร่งรบออกมา ดวงจิต! กนา ไถกนพ!ะชดา หลบชามาเ!ว ไปอย่าเนินนานล ลาจ! พกชา นายไท้ม!!]ท้งแลว ป!ะเวท้ท้ วงเด่ย ถนถนบ'แ!ม!อน วนแท้ทกถาม ถ0บถงพ!ะนก! อชิบด พบพวกขนนางวา ถ่องถวน เกณ6ททุก ก!มแด่ ไท้มเ!ยนแด,ท่านผ้ ด่กหาวหาญณรงค์ ตามท้งพ!ะมน ก!มจ! ฅ!บดบาดหมายม เท้!จพ!อม จืดพหลพลล*วน จากนก เรศฤๅ ดมหนานาพล เกณ6ทกรมเกษค!ท่ง วนท้ณฑ ไถแอกโกกาษ! พกยง ยกพวกพถาก! เขต!วด นนินา หมดเผาพ!ะมน จิงท้งนายไท้มดอม ลุเขต!อาวาท้เวิง ๆ[*หก'1!ะบว*น!พถ ภายนอกบ!มณฑล พาพวกขนนางท่ง

๙ 0-^ พระเผยพจนาดถแ'จํง ความ หลง เต่าเหล่าเส์นาพง จวบ แกล ว ฟดจนำณทิผง ผอบ อก เร' ศแ ๘ ชเขค.รสิ่'าคญแต่ว 'ล้ง ให้ไถ รด ม นายกนอมเกถาริบ โองการ ด่วนด่วนมาต่งงาน ฟรจ พร อม น'’งกํถกิจบรรหาร เท ยม แอก ไถ ฟย ไถประดิงดาต่อม เข ฅร ดาว แดน ไทร ไถเดิยวไถ?รู่พรอม รด ม ไถ ค่างม่งต่างหมายใจ เ^าะคน แปรดะทดทนไว เวย น รอบ ไถทวจ*งหวดตน น โค รขค รม ส์า ขา หถายรอยหถายรอบรอ พส์ ขา หถายกาบหถายกราหา ห่อ นพ อง เฟงแดดแผดกายา อช ด พก เหนอ ฆ เอย นบบาทนกส์ฑชิพรอง พ จน แจง แถลง การ พระส์ดบดาถโ?1]กเค้รา ชล ไน ย นอง เอย ส์ดทิต่งเกดใจ จ4ก แจง ชรอยหม่เทพยไท งำเงอน ไว นา ชื่ฅย อา งอ ช ษ1รูเา น 0 จา'จะบวงส์รวงแส์ รง

๕ บาระม เกยรคิสำ ฅรเข้รจทรงเข้ยงดวย จกรพรรดิ ราชนา แมนมาด!]ครก โสกใหข้ฃเกษม ควรเบนอิกนาร เผดจทกฃผดงคา อาชา ไนยเสิ่ย พบแกว ชอจงอข้ภเชอ ร่กษชวย นำเนอ ไถจรดจรงพา อกอำนาจเทวา จิงจองจรดไถ เข้รจเข้ยงข้คยาแสว พานประข้บ โคน0าจำเภาะพยง กสดกสม ดอกประทมหอผอบ เสวงรน รข้นา บานกสบกสินครสบ บครแส'วรบขวญ พระจิงเผยผอบอม ข้รรเข้ญ มนฅรทกข้า1ซรอง จิครชอง เนครโลก เฉลิมแป า ฉมพระชดาเจรญ ข้นนนอมถวายกร พรอมเบญจะสกษณเพสิน นวสจนทร อิงเอิกอวยพรพรอง กล่าวอาง คคิราช วงษเด่ย พระเข้ดจนำสกนอย พรฅข้พยายาม คนข้อ'าข้รมพสน พ่อไรดะโนยสิน จงสะข้มบํคข้ราง

๖ ดวง'จกร พ่อแถว กุสตดตแนะได พรสวสดิ แมนา เบนบครสดสมกด เกิดเกยบญชร รม พ่อ'ากเสกนามสฤดิ จงชอสดาแกว ทถสนอง ปกเกถา นางประนคบทเรศ'ไท บวบาท พระนา พระเดชพระกณปอง ขายของมฤฅย ตกรกัจํกขอรอง กุงชพอาสํญเขา สรรเสญ ราชทาว มนฅรทงสิซ้า คนนก เรศนา ไดช,องทถอญเชิญ ดจดํงเดิมครอง สรวมเสดจราชดำเนิน กรองพิภพผ่านดาว พถ0นถา พรฅเสิ่ย ยาฅรเฅา ทรงรบอายาจแถว ดวงดิฅร ทานนา ซ้นสงเทยบโยชา เขฅรทาย ชานิน ทรงรถร่วมชิดา ถนถํนถงกินเขำ จบทองท 6า

0า) ผายชาวนคเร(1ทัง บรษนา รนา ทราบเหฅแห่งราชา ผ่านเผา เดราชขดา'สา พรฅกล่บ กรงเด่ย โยงชกชวนสกเฅา เหมอยเมอเหสอหสาม ชุมชนกล่นเกสอนทอง ทางหสวง กบคงกอทนานฅวง เบยดแบ่ง พศเพ่งชิดาดวง จิฅรราช ชมว่าเทพยสรรแท้รง จากพ้ล่มาเมอง พระฟดจทรงรถเขา ว่งใน รถประทบกบเกยไชย บชา เท้ดจนำขดา'ไกส ปรางมา^ เอนกอนงกเท้นอหนา แนนบ่งวงหลวง เอกองค์อรรกเรศร'ไท เทพ นามร,ฅนมณ หน่มเหนา พระท้นมนาฎนาร นบหมน เรยงรอบหมอบเพยมเผา บาทเบองจกรพงษ ต่างพท้ต่างเพ่งท้รอย ท้ดา โฉมเฉิดเฉกเมฆมา เฉกอํจฉรประภา แม่นแมน บงบ่อมกดแกน ประไพผ่อง ภกฅรเฟ เกยดแกนกนบ่ง

๘ ขิบดินทร พระชนกบรมนา!ถไท นาฎเผา ฅรํบิแด่อรรกยพิน ฝากแม่ แถวแน่ [ดบฅร'ส์ดค้มถวล จ่งเถขงผดงขวญ เย้นบิทขมอบแด่เจา ทถ^นอง มหิษรบับิงถอย เนินแถว ถ์มคิฅรขาคิดปอง 'ล้มเส์น่ห ชานา ถถาภบฅรกรอง กอดขนประทบเพถา พถางประโถมถูกแถว 'ล้ดา องคเยาวเรคํส์รอย พรำพรอง กราบแทบพระบาทา ดรญาติ วงษเส่ย ถกไรบิดรมา ปกเกถาเชาเยน ขอพระเดช^องบอง รบขวญ เทพโถมถบแถว รฅนพรอย พา'ส์ถิศยปรางค6เวรรณ กรบบิง รบใช,บำรงโฉม 7. -. ’สิ่มบกแบงปนปน ศร'ล้มร เวน^ครนบรอย ท่านไท เกษมก่ข ส์ององกทรงทนสรอย จวบพองพรรษกา๏ เค้มอบุฅรกรรโภทร บิ 1 ด่บิ บิดาเทพยอบษร บิบหกพระชนมได

6 ข้มเดจภวนา:ถเจา จอมภพ ทรงฅริเฅรยมปรา?ภ เริมก่ง พธยกข้ตปกรบ ฅาม^าฅร ไข้ยเด่ย เข้ยงข้คยเข้ยงบญทํง เข้ยงท่าวทกนกร ทาวใดเกยคข้ราง บฅร กนา ยกธนโมฬ เชดชอน จกข้มภิเข้กข้ร ข้ายข้ว,าดิ กแด่ ใช่กู่แมนคดคอน อย่1 าเขย^อนข51้^ะเท่อน'ไหว; ฅริเข้รจขข้ง6ไห โห!หา ฤกษนา โหรฅรวจมหรดิวา ระแถว ทูตถวายฤกษราชา กำหนด ว่นแด่ พระจํกไดเชยแกว กI อเก&อบา!ะม^ เข้*น5. ขบ้1เด่ย โองการฅรข้ข้งซํน มากเผา ทกหม่ทกกรมม ทายเทิด ขนนา จง'จํดราชพิธ จด1ให้ทนการ การ'จวบ'จวนแต1วเจา พรายฉาย จงคํงมณๆๆปแพรว รอบถอม ราชวฅรฉํฅรเรยงราย ข้ถฅยท่าม กถางแด่ แท่นเนิตาฉถตาย เพอไววางศร' พานมาข้'จำหตกพร8อม

๑๐ จงเผดยงดาบส่ถวน ทกองค ทวพนํส่แดนดง เชิญมาประชมวง ถนทอง ส่วดเส่กพระมนตซอง V แวดนง / ค้ทชิด'วยเวทางก ส่งส่าส่นส่กระกษตริยส่น ค้ากล เกษตรเส่ย รอยเอดทวมณฑล เชิญมาประชมหน V ยกธนทกทาว กินดาว นํกเรค้ เราแส่ 1 เส่ยงดวยบญเพรง เส่นทงส่ผ เปนประธาน รบพระราชโองการ ใส่เกลา •หมายส่งกะเกณฑงาน ทุกหมู่ กรมเส่ย .ตรวจเร่งทกคำเชา ล่าชาเกาะครอง แต่งทตทลข่าวแจง จอมกระษฅริย รวรูฉ^' ร^ : มู่,ทุกกินภาราร 1 เอิบอม ใจนา เส่ยงไดส่ดาส่วรรค ตางองคตางทราบอดถ กระหยมจะยกส่รส่ ธรรมการเกณฑใหออก อารญ ไผดยงคณะนกธรรม ทุกดาว ฎกากะคนวน กำหนด แน่แส่ .ตามฤกษธราชทาว โปรดเออนโองการ

๑๑ เ^ คาก,โพยม มณฑป'จ่ฅรํค้ฅง ท่องหถา ผาดาษ'ขาวคอโ^ม คาโตก เฉท่มเฟ แถเถิค้เท่หบ71โถม ท่มขเฉิดช่อพา เ^ ถดเชนถงนฉาย เพดานดํดเรยบรอย ริมรใบ ดาวมาค้ดาษอำไพ ผ่องแผว ราย'วนภ่มา1ไลย *^ 1 ปค้าดดาษพนแถว เถวงกท่น ฅรถบนา ถาดถวนพรมถาย โดยรอบมณฑปกน วางเรยบระเบยบฉฅร ราชวฅร หนอออยอกหน่อกท เฉดชิน กมภทิกทกหว่างชิน ทตค้ด เค้ยดนา เขฅรชินฉฅรไชย ท่ามกถางมณฑปด้ง อกแท่นกาญจนถกถ เฅยงมณ ฑถเด่ย คงพานอุไรยต ท่องแกว รองธนค้ตปแพรว งามค้ง่า นกพ่อ ผกราวตาดอาค้นพน 1 ขนท่กพานเภค้ช พรง,พรอมส์การ นำชาอกนำอฐ! โขมพดร เ^ เ^ ค้าหรบดาบค้ทง เค้รจฅง บานครบ กรนนา โหญ,นอยนกชรรม

๑1ช กาวหวาน หมายบอกวิเสิ่คํทํง ซ่อมชอน •เฅรยมเกรองโภชาหาร เผดยงส์วด ฉนนา กรมชรรมการงาน รบ^'โคะเรยง กรมทนายเออกฅอน 1 บิหุรดา จาริยเอย กรมพราหมณพฤฒิบา^ท2ง ท้มทมกรมโหรมา ทวถวน ประจำจดบชา เทวฤกษ วแ^ซ่งกระยาอวน เกรองเสิ่นสึ่งเวย / เฅรยมเสิ่รจเส์นิ0รท่ง ๙ทอ บวบ'าทนเรนทรอ์รย ทราบแถว ทรงโส์มนํจํพน ปราโมทย เบิกพระกระมอแผ้ว ผ่องดวยส์มถบิถ จบทองท ๒

๑๓ เจาคณะนกสิ่ทชผ สิ่มภาร บ่ชา ทราบเหฅฺแค่ชรรมการ คณะนก พรฅนา ทวท้งชฐถดง บ่ งนงกเทิยวบอกขาน ฅาถบ่ฅร สิ่อดคถอง รู้ข่าวค่างว่นวา เหยาะเหย่า มุ่งหนามาเมอง คากรองครองแถวจบ แบกกถดย่ามเภสิ่ช มณ6ท ถ ชารกรจรดหยด มิท่อง ค่างชกพวกโยงพอง เปนเหท่า กินนา บ่ดหนาท่ารวมกาย ถงพรอมนงถอมแท่น สิ่วดเวทสิ่าชยายมนฅ สิ่ากถ นครเส่ย ฅามคณะบ่ปะปน ท่วหถา ถอพดฃนนกบ่อง โดยราช สิ่าสิ่นนา ชิราชไทมิถิถา ปางกระษครยเกษฅรแควน โดยรอบขอบมณฑถ หถายบ่ 1 3 บ่ค่างทราบกิจนสิ่นชํ 1^ วาบคนชนกทาว ท่านนน ค:ยงราชย ใหม่เด่ย ไปกรงผนวชแถว ค้ง 1ห้ค้งค้าค้น ใด2บุฅรในประทม ถาพรฅกท่บบร จกเสิ่กบุฅรๆ)'น

๑๔ บา!ะม เลกแลว เหก!ะษฅ?ยไปฟิยงอาง สวสดิเชิด ไดํนา กบผพยงสิลป ยกชนโมฬ โครยกชนศร เอดก!ะษค!ย จกภเฅํกนางแกว รบผาย เมองมิ ถิลาแส่ นานาอเนก!อย !อบดานแดนก!ง ค่างยกพหล!ด ดลแดนเขค!จงหวด พลหลาย หมนแส่- ฅงพลบพลาแยกยาย รอบถอม อกไพ!1 พลนา แออดขนด! พ!งลวนจฅ!งก ฅํงท่พก!ะท่อม!าย พลขนช กงคบคณานาย โจทยพ!อง ละค่ายตะกองพ!อม อเนกแน่น สนามนา สนนดวยด!ยางค คฤๅนคฤกกิกกองพวก เซงแซ่เสยงแจจํน กแคขาน มา!ถกชอนนฅ เพ!ยกพน เสยงกฅเสยงขบ!อง ดงก!น ก!วนแส่ คฤกดาวแดนเวยง !าฅ!ฅ!วจค่ายฆอง จองหงองกองก,งวาน ฆองยามยำ!ะดมดาล เสยงป!ะโคมแค!คฤ4ๅน

๑๕ ทุกกอง ข้นกกฤๅน เข้นานายไพร่พร้อม คฤกเขค! คามเด่ย ช่วยเจานายคน บางกรำเรงกนอง ช!ณินท! เรานา 1 ข้ดวก VIเด รบข้ นครเด่ย บางพวกนงเซาค!อง ม่านเกถาข้มถวถ บางเหอ่าใจชมชน แ!มวน ท่านพ!อง แมนไฉนพ!ะผ่านเผา ;^ ^ ร, ทุกกา คนนา แข่งข้ยกข้ถป จงยกขนุข้ถป ข้'วามิค! ^ 1=5เ •/ ราชไท มาอ่ ท่านนา ถถาภเถข้นารนท! (เ ^ เ^ ถกษณทงรามพง เข้กวาเพยงๆเอให้ เอา!ข้ 0^,‘ะ^^'& หน่ายแถว เนาพน0กิ พนมนา ปางปวงก!ะบ'ค!ย!ง เกิดหองป!ะทุมมาน คอยฤกษเขค!ข้าก*ญ นบเรง!าษฅรผน ยมก!ะหยมจิค!จอง ผ่ายพ!ะวข้ฐทง ทราบเหฅุพิขกิจ เ!ยก!'ามลกษณข้องข้ษย บอกข่าว!าวเรอง เห เจิม!าชซนกไ! ทอหฤทย!นทด ถะข้มบฅทรงพ!ค ไจิบค!ป!ะดจแกว

หวนกดถะผนวชเขา ครองภา ราเด่ย เลยงถนอมอ!ชิดา ทานไท จนเจ!ญพระชนมา ยค้ม(/ค^้บ หกแย่ เชอกิดผง!]ถกไห้ ^ ช้, /ะ5 ^ 0 เ^ ข้บเชอสิ่รยวงษ จงเรมดาหรฅง พข ยกขนโมVI เลิหแล ว มาพ!๐ง^ พ!2อ-^ มแย่ บ่*1าวกระษ0ฅ-^ รยทกขาน^ 2-^ 2-^ (IV 2^ ทาวจกเลอกเขยแกว เข้ยงดวยบารม อนชนเล่มนเภิห เลอไฅร โลกเด่ย มทํกดาเดช1ไชย เชยวแกลว เปนของพระจอมไก! ลาคํปราบ ยิข้รนา พิฆาฎฅรบุรำแลว เถิก1ไค้มิถิ1,า องคใดยกเชิดได โดยหมาย ทำวจะอภิเหกข้าย ข้วาดข้รอย เ^/^. ^ ขจ!จบ โสกนา ทงเกยรฅจกขจาย เนค!หนาค้ากส ยกบ่ไดจกนอย เทวญ ค้องเจ1า.-' เผ1 า!าชเซ^อ 1กดพา ท!งเดชดุจค้!ยฉน เขา'จะแข1งฤทข^ก^0น-^ *ะะเ ^ ไปกบไยยกาถา ซงมง ค้มรเย่ย ซ่องไค้ไชยชิง

ดฟ่ กากรอง ห่อเกถา ชวนหถานแสวผโเดัผ่า เท้ดจจาก กฐนา หนํงพยกฆท้ไบกรอง กินทองทางพนม พาหน่อกระษฅริยท้อง เดินยะเหยาะเหย่าเขา โนดง เกดแกว พถางชมพรรณมงไม ยวนกกิน ขจรนา จำบกมหาหง หมากฅองฅาเท้อ จำบบบประยง ฅาฅ่มมฅาดแฅว ชูไท้ว กกินกถา โยม เดยดอกแยมช่อ ดงดน ดาษแด่ ท้ายหยดอทํยไข ยวเยาภิรมยชม ปริกปรประดู่ใน พวงพยอมยอยรยา กิงข ร ชโงกงำ เดินทางหว่างโขดขน พยบหมอก ม่วแด่ เ*งธมแง1น,งอนงอน ถนทองชารใหถ ยถยอดจดอำพร ฅามพง ๑^ ย่องจอง โจนวง หนนา โกรกกรอกซอกเหวถา หยดเปถองปถดขน ชมท้ศว'จ*1?!บาทเคน *1” ' หมเมนพยกร!ยง กำโองอกกระจง จามรขนของ

บดย'ลพยกร)ราย ราว โผเผ่นปะทะหม มุ่งมลาง หมโถมรบทนท ทยานฅบ เย้อแป แซงคอแขงงตังาง ปลกปลำผงำหงาย ง1ู1เหตอมเลอยไถ่เนอ เวยนวง หางฅวเดร-ดกวางดง แด่วดน ดกดิกบ,ทนปลง ชพ'ส์นิท เลยนา งขยอกกกนดิน อิมเทอรทวยกาย ชมพลางทางรบเฅั๊า ดำเนน การด่วนบชวนเพลิน เพลดชา ดํมดํดล0ดทางเดิน ทิวฬฤกษ ไพรพ่อ ลทวารเวยงลา เลอยชาบทจร จบทองท ๓