วิชา ปรัชญาไทย

วิชา ปรัชญาไทย Thai Philosophy อาจารย์สมชยั พงษก์ ง่ิ พธ.บ.ปรัชญา, พธ.ม.ปรชั ญา ผบู้ รรยาย

• ปรัชญามีความหมายว่าอะไร คำวำ่ “ปรัชญา” เป็น ศพั ท์บญั ญตั ขิ องพระเจ้ำวรวงศ์เธอกรมหมนื่ นรำธิปพงศ์ ประพนั ธ์ (พระองค์วรรณ) เพอื่ แปลคำวำ่ philosophy คำวำ่ “philosophy” มำจำกรำกศพั ท์ภำษำกรีก โบรำณว่ำ philos แปลวำ่ ผ้รู ัก และ Sophia แปลวำ่ ควำมปรำดเปรื่อง เพรำะฉะนนั้ philosophia หรือ philosophy จงึ มี ควำมหมำยตำมรำกศพั ท์วำ่ ควำมรักหรือควำมปรำรถนำจะ เป็นปรำชญ์ นนั่ คือ รู้ตวั เองวำ่ ยงั ไมฉ่ ลำดแตอ่ ยำกจะฉลำด

“Philosophy” คือ กำรค้นหำ คำตอบไม่มีสนิ ้ สดุ แม้คำตอบนนั้ จะน่ำเชือ้ ถือเพียงใดก็ตำม.

•มนษุ ย์มคี วามประหลาดใจสงสยั เกย่ี วกับปรากฏการณ์ต่างๆ ท่ีเกิดข้ึน ในโลก • การแสวงหาคาตอบตอ่ สิง่ อนั สงสัย ยังคงมอี ยตู่ ่อไป

วนั ลอยกระทง •มองในแง่ อภปิ รัชญา •มองในแง่ ญาณวทิ ยา •มองในแง่ จริยศาสตร์ •มองในแง่ สุนทรียศาสตร์

วฒั นธรรมสภ่ี าคของไทย ภาคเหนือ ภาคอสี าน ภาคกลาง ภาคใต้

ในส่วนของปรัชญาจะมีวธิ ีการ ดังนี้ ๑.สงสัย ๒.ตงั้ คาถาม ๓.เสนอแนวคดิ ๔.สนับสนุนแนวคิด ๕.การโต้แย้ง การวพิ ากษ์ หรือการอ้างเหตุผล

ปรัชญาไทยเกดิ ขนึ้ จากอทิ ธิพลความคดิ ทางศาสนา •เช่น พรหมลขิ ติ และกรรมลขิ ิต •อะไรจะเกิดมนั ก็ต้องเกิด •ทำดไี ด้ดี หรือทำอยำ่ งไรได้ อยำ่ งนนั้

ปรัชญาไทยเน้นหลกั ปฏบิ ัติในชีวติ ประจาวนั •เช่น คำสุภำษติ คือคำกลำ่ วทม่ี ีคติชวน ฟงั ส่วนใหญม่ รี ำกฐำนจำกพทุ ธศำสนำ เช่น แพ้เปน็ พระ ชนะเปน็ มำร •เช่น อนั ออ้ ยตำลหวำนลนิ้ แล้วสิน้ ซำก แต่ลมปำกหวำนหูไม่รหู้ ำย

สุภาษติ 1.สทธฺ า สาธุ ปตฏิ ฺ ฐตา = ศรัทธำตงั้ มน่ั แล้ว ยงั ประโยชน์ให้สำเร็จ. 2.นิสมมฺ กรณ เสยโฺ ย = ใคร่ครวญก่อนแล้วจงึ ทำดกี วำ่ . 3.วนฺทโก ปฏวิ นฺทน = ผ้ไู หว้ ยอ่ มได้รับกำรไหว้ตอบ.

คาพงั เพย คำพงั เพยเปน็ คำกลำงๆ มิไดส้ อน โดยตรง แต่มีลกั ษณะแสดงควำมจรงิ ส่ือใหร้ ู้ เพ่ือใหน้ ำไปใชใ้ นแตล่ ะสถำนกำรณ์ เช่น นา้ ขึ้นใหร้ บี ตัก, วัวหายล้อมคอก, ชา้ งขี้อย่าข้ี ตามชา้ ง, ตานา้ พริกละลายแมน่ ้า ฯลฯ

คาพงั เพยกระตุ่นให้ฉุกคดิ การพดู เป็นกำรสร้ำง ความวัง การทา เป็นกำรสร้ำง ความจริง. ใครชอบใครชังช่ังเถดิ ใครเชิดใครชูช่ังเขา ใครเบ่อื ใครบ่นทนเอา ใจเรารมเยน็ เป็ นพอ. โรคร้ายยังมีผู้คดิ ค้นยารักษา แต่โรคขีอ้ จิ ฉาหมอเทวดาก็รักษาไม่หาย.

สานวนโวหาร สานวนโวหาร เปน็ คำกลำ่ ว เปรียบเทยี บ เชน่ จบั ปใู สก่ ระดงั , คำงคกขึน้ วอ,หนังหน้ำไฟ, กนิ ปนู รอ้ น ท้อง ฯลฯ



โวหารไทย

โวหารไทย ความหมายของโวหาร โวหาร หมายถงึ ถ้อยคาทใี่ ช้ในการส่อื สารท่ี เรียบเรียงเปน็ อยา่ งดี มวี ธิ กี าร มชี น้ั เชงิ และ มศี ิลปะ เพอื่ ส่อื ให้ผู้รับสารรับสารได้อย่าง แจ่มแจง้ ชัดเจนและลึกซ้งึ รับสารไดต้ าม วัตถปุ ระสงค์ของผู้ส่งสาร



๑) บรรยายโวหาร เลา่ เร่อื ง หรืออธบิ ายเรอื่ งราวตา่ ง ๆ ตามลาดบั เหตกุ ารณ์ เขียนตรงไปตรงมา รวบรดั ไดแ้ ก่ การเขยี น อธิบายประเภทต่าง ๆ เช่น เขยี นรายงานวิทยานพิ นธ์ ตารา บทความ การเขียนเพ่อื เลา่ เร่ือง เช่น บนั ทกึ จดหมายเหตุ การเขียนเพอ่ื แสดงความคิดเห็นประเภท บทความเชิงวิจารณ์ ข่าว เป็นต้น ตัวอยา่ งบรรยายโวหาร พ่อเดนิ เขา้ หากอไผป่ ่า เลือกตดั ลาเท่าขามาสองปล้อง ทาเป็นกระบอก คดั เห็ดดอกใหญไ่ ปลา้ งในลาห้วยจน สะอาด บรรจุลงในกระบอกไม้ไผ่จนแนน่ ไม่ต้องใสน่ า้ เติมเกลอื และเติมนา้ พริกลงไปพอเหมาะ กอ่ ไฟเผา กระบอกไมไ้ ผน่ ้นั ไม่นานนักเหด็ ก็ขับนา้ ออกมาเดือดปดุ ๆ

๒) พรรณนาโวหาร มุ่งให้ความแจม่ แจง้ ละเอยี ดลออ เพื่อให้ผอู้ า่ น เกิดอารมณซ์ าบซ้งึ เพลดิ เพลนิ ไปกับขอ้ ความ นนั้ การเขยี นพรรณา โวหารจึงยาวกว่าบรรยาย โวหารมาก มงุ่ ใหภ้ าพ และอารมณ์ จึงมักใช้การ เลน่ คา เลน่ เสยี ง ใช้ภาพพจน์ เต็มดว้ ยสานวน โวหารที่ไพเราะ อา่ นได้รสชาติ ตวั อย่างพรรณนาโวหาร วนั เพญ็ พระจนั ทรส์ นี วลจ้าสอ่ งแสงอยู่วงรศั มสี ี ขาว นา้ ข้ึนเตม็ ฝง่ั นง่ิ ไม่กระดุกกระดิก แตเ่ ป็น เงาแวววาวเหมือนถาดเงนิ ใบใหญท่ ีข่ ัดมัน ทาง ฝง่ั ขวาของแมน่ ้าเจ้าพระยา ตอนหนึ่งมตี น้ ลาพู ตน้ ใหญ่

• ๓) เทศนาโวหาร โวหารทผี่ ้เู ขยี นมุ่งจะสง่ั สอนคุณธรรมหรือจรรโลงใจผู้อ่านหรือปลกุ ใจ จงู ใจให้ ผู้อ่านคล้อยตาม ตัวอย่างเทศนาโวหารทาอะไรก็ อย่าทาดว้ ยความอยากมอี ยากเปน็ อยากได้นน่ั อยากไดน้ ่ี แตเ่ ราทาไปตามหนา้ ท่ีของเรา เรามีหนา้ ท่ีอะไรก็ทาหนา้ ที่นัน้ ให้ สมบูรณ์ ใหเ้ รยี บร้อย ไม่ตอ้ งมคี วามอยากจะได้ อยากจะเปน็ ก็ทาได้ ทาเพราะ สานกึ ในหน้าที่ มันเปน็ เหตุให้กระตุน้ เตอื นใหก้ ระทาเพราะความสานึกว่าเรา เกิดเพ่ือหน้าท่ี หรอื คาพดู ทเี่ คยพูดบ่อย ๆ ว่า “งานคอื ชีวิต ชีวติ คอื งานบันดาล สุข ทางานใหส้ นกุ เป็นสขุ ขณะทางาน”

๔) สาธกโวหาร โวหารทมี่ ุง่ ให้ความชดั เจน โดยการยกตวั อยา่ ง เพือ่ อธิบายให้แจม่ แจ้งหรอื สนับสนนุ ความ คดิ เหน็ ทเ่ี สนอให้หนักแน่น น่าเช่ือถือ ตัวอย่างสาธกโวหาร โยคีเทศนาทหารทพั ลงั กาและเมอื งผลึกในเรอ่ื ง พระอภัยมณี คอื รปู รสกล่ินเสยี งไม่เท่ยี งแท้ ย่อม เฒา่ แกเ่ กิดโรคโศกสงสาร ความตายหนึ่งพึงเหน็ เป็นประธาน หวงั นิพพาน พ้นทุกขส์ ุขสบาย ซึ่งบา้ นเมอื งเคอื งเข็ญถงึ เชน่ น้ี เพราะโลกียต์ ัณหาพาฉบิ หาย จะตกอบายภูมิขมุ นรก

๕) อุปมาโวหาร โวหารเปรียบเทียบ โดยยกตัวอย่าง สง่ิ ที่คล้ายคลงึ กนั มาเปรยี บเพือ่ ให้เกิดความชดั เจน ดา้ นความหมาย ดา้ นภาพ และเกดิ อารมณ์ ความรสู้ กึ มากย่งิ ข้นึ อปุ มาโวหารมักจะ ปรากฏพร้อมกบั พรรณนานาโวหารเสมอ ตัวอยา่ ง เปรียบเทียบโดยใช้ชอ่ื เทยี บเคียง เชน่ ปากกามอี านาจกวา่ คมดาบ, จากเปลไปถงึ หลุม ฝงั ศพ