เส้นทาง สีสัน อัศจรรย์ ผ้าไทย

ชาวชนบทมีการประกอบอาชีพเกษตรกรรม Chonnabot residents are mainly farmers, เปน็ หลกั มกี ารปลกู หมอ่ นเล้ียงไหม ปลกู ฝ้าย เพือ่ growing Indian mulberry, cotton and breeding น�ำเสน้ ไหมและฝ้ายมาทอเป็นผนื ผ้า ดงั ค�ำกล่าวที่ silkworm. The silk thread and cotton are used วา่ “ยามวา่ งจากนา ผหู้ ญงิ ทอผา้ ผชู้ ายจกั สาน” for fabric weaving. As the saying goes “women ในอดตี ทผ่ี า่ นมา การทอผา้ ถอื เปน็ หนา้ ทสี่ �ำคญั ของ weave cloths, men do wickerware” In the ผหู้ ญงิ ชาวอสี าน ผหู้ ญงิ อสี านตอ้ งเรยี นรแู้ ละฝกึ หดั past, weaving was considered women’s vital การทอผา้ มาต้งั แตเ่ ด็ก จนกลายเป็นสว่ นหน่งึ ของ duty. They had to learn and be trained since วิถีชีวิต ผ้าไหมท่ีทอได้ นิยมสวมใส่ไปท�ำบุญท่ีวัด childhood. This practice has become their หรือในงานพิธีและงานมงคลต่างๆ รวมทั้งเก็บไว้ way of living. The woven silk is worn on merit เปน็ มรดกให้ลกู หลาน making at temples and at festivals and on auspicious ceremonies, inclusive of being kept ▲ ลวดลายการทอ as bequest for descendants. เอกลกั ษณข์ องผา้ ไหมชนบท คอื “ลาย” และ ▲ Weaving Patterns “เทคนิคการทอผ้า” โดยใช้วิธีการมัดหม่ีและทอ Chonnabot’s silk weaving identity rests แบบดั้งเดิม ลายเก่าแก่ท่ีสืบทอดกันมาและถือว่า in “Patterns” and “techniques”, through เป็นลายต้นแบบของผ้าเมืองขอนแก่น คือ ลาย bundling and original styles. The ancient หม่กี ง ลายขันหมากเบง็ ลายขอพระเทพหรอื ลาย pattern passed down from generations which เชิงเทียน โดยส่วนใหญ่เกือบทั้งหมดจะเป็นการ was considered Khon Kaen’s prototype are ทอผา้ แบบ 3 ตะกอ ท�ำใหเ้ น้อื ผ้าแน่น สมำ่� เสมอ patterns of Mee Kong, Kan Mak Beng, Kho Phra สีท่ีเป็นเอกลักษณ์ด้ังเดิมคือ สีม่วง สีแดง สีเขียว Thep or sconce, most of which are 3-hooked สเี มด็ มะขาม นอกจากนน้ั ยงั มี ลายโคม ลายหมากจบั weaving style yielding constant and compact ลายปลาซิว ลายแมงมุม ลายกนกเชิงเทียน fabric. The original unique colors are purple, ลายต้นสน ลายลายนาคเกี้ยว ลายต้นสนใหญ่ red, green, and tamarind brown. Other patterns ลายนกยูง เปน็ ตน้ The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 51

คนชนบทได้น�ำผ้าไหมมัดหม่ีหน้านาง หรือ include lamp, gripping betel nut, minnow, ผา้ ปมู ซง่ึ เปน็ ผา้ ชน้ั สงู อายกุ วา่ สองรอ้ ยปี ซง่ึ เจา้ เมอื ง spider, golden candlestick, pine, top knotted ชนบทคนแรก ได้รับพระราชทานจากพระบาท naga, big pine and peacock. สมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก มาเป็นต้นแบบ The people of Chonnabot introduced Na ในการทอจนมีชื่อเสียงและเป็นเอกลักษณ์อย่าง Nang ikat or Pum fabric, a highly priced fabric หน่ึงของผ้าไหมชนบทในปัจจุบัน กลุ่มทอผ้าไหม over 200 years old. Permitted by King Rama I, มัดหมี่ จัดต้ังขึ้นในปี พ.ศ. 2534 โดยการรวมตัว Chonnabot governor made it a prototype ของคนในชุมชนที่มีความรู้ความสามารถในเรื่อง in weaving which has become famous as its ของภูมิปัญญาท้องถิ่น ที่สืบทอดมาต้ังแต่สมัย identity. The ikat weaving group was formed บรรพบรุ ุษ เร่ิมแรกเกดิ จากการทอเพ่ือนงุ่ หม่ และ in 1991 by gathering the locals who are tal- ใช้ในครัวเรือน ต่อมามีการพัฒนาลวดลาย และ ented in local wisdom passed down from คุณภาพผลิตภัณฑ์ จนสามารถขยายเป็นธุรกิจใน ancestors. Initially, weaving was for personal ชุมชน ปี พ.ศ. 2546 ได้รบั การขึน้ ทะเบยี น เป็น clothing and household use. Later, patterns ผลติ ภณั ฑ์ OTOP และ Global  Organic Textile were developed and the product line was Standard  มยี อดขายสงู ในระดบั ตน้ ๆ ของจงั หวดั extended, enabling a community business. ผลติ ภณั ฑ์ของกลุ่ม ไดแ้ ก่ ผ้าไหมมดั หม่ี ผา้ พันคอ In 2003, the business was registered as OTOP ผา้ คลุมไหล่ ปลอกหมอน เนคไท เปน็ ตน้ 5 and Global Organic Textile Standard, which ชมผ้าไหมมัดหมี่ที่แพงที่สุดในโลกฝีมือชาว enjoyed a top circulation. The group’s products อ�ำเภอชนบท ได้ที่พิพิธภัณฑ์ศาลาไหมไทย หรือ include Mudmee scarves, shawls, brooches, “อาคารเฉลมิ พระเกยี รติ 60 พรรษา มหาราชนิ ”ี pillowcases and neckties. ตงั้ อยบู่ รเิ วณวทิ ยาลยั การอาชพี ขอนแกน่ เปน็ ศนู ย์ Visitors can observe the world’s most สืบสาน พระราชปณธิ าน งานศลิ ปาชีพด้านผ้าไหม costly Mudmee silk woven by the people และผลิตภัณฑ์ไหมของภาคอีสาน จัดแสดงกรรม of Chonnabot district at Thai Silk pavilion วธิ กี าร ผลติ ตั้งแตม่ ัดย้อมจนถงึ วธิ กี ารทอ อุปกรณ์ known as “building in honour of H.M. เคร่ืองใช้เกี่ยวกับไหมรวมถึงผ้าไหมมัดหมี่โบราณ the Queen’s 60th birthday”, located at นอกจากน้ันท่ีตลาดค้าผ้าไหม ซึ่งตั้งอยู่บนถนน the vocational college, Khon Kaen. A center สายไหม (ถนนศรีบุญเรือง) อ�ำเภอชนบท มีสินค้า to preserve her dedication to the northeast’s ทีผ่ ลติ จากผา้  ให้เลือกซอ้ื ไดอ้ ยา่ งจุใจอีกด้วย  silk arts and products, the building exhibits manufacturing processes ranging from bundling to dyeing, including a display of devices used in ancient silk weaving. They can also buy a full array of silk products at the silk market located on Sai Mai Road (Si Boonreung Road) in Chonnabot district. 52 เสน้ ทาง สสี ัน อัศจรรศผ์ า้ ไทย

กลุ่มทอผ้าไหมมัดหม่ี 79 หมู่ 1 ต�ำบล Mudmee Silk Weaving Group, 79 moo ศรบี ุญเรอื ง อ�ำเภอชนบท จังหวัดขอนแก่น 40180 1, Si Boonruang sub-district, Chonnabot ✆ 0 4328 6197 district, Khon Kaen 40180, ✆ +66 4328 6197. วทิ ยาลยั การอาชพี ขอนแกน่ Khon Kaen Industrial and Community 172 ถ.แจง้ สนิท อ�ำเภอชนบท จังหวัดขอนแกน่ Education College, 172 Changsanit Road, 40180 ✆ 0 4328 6218 Chonabot district, Khon Kaen 40180 ✆ +66 4328 6218 ศMาaลiาTไหhมaiไทEยxhibition Hall อHาuงaเiกSบ็ aนiำ้ Rหวesยeทrรvาoยir 229 SสวuนaเnตTา เaพoก็ Pek Public Park 2 2228 229 229 23 อRุทhยynานchกoลsว tยyไlมisป Gาชigางaกnรteะa National Park 2199 2 Wวัดaโพt Pธh์ิชoัย Chai Mกลuมุ dทmอeผeา ไSหiมlkมWัดหeมa่ีving Group Tourist attractions Attractions include Phra That แหลง่ ท่องเทีย่ ว Kaennakhon, City Pillar Shrine, Ubon Ratana พระธาตแุ กน่ นคร ศาลหลกั เมอื ง เขอื่ นอบุ ลรตั น์ Dam, Bueng Kaen Nakhon Lake, Tontan บึงแก่นนคร ตลาดต้นตาล ขอนแก่น วนอุทยาน Market, Ba Luang Waterfall Forest Park, Phu น�้ำตกบ๋าหลวง อุทยานแห่งชาติภูเวียง อุทยาน Wiang National Park, Phu Pha Man National แห่งชาติภูผาม่าน อทุ ยานแหง่ ชาตภิ ูเกา้ -ภูพานค�ำ Park, Phu Kao-Phu Phan Kham National สวนนำ้� ไดโนวอเตอรป์ ารค์ อทุ ยานแหง่ ชาตนิ ำ�้ พอง Park, Dino Water Park Khon Kaen, Nam Phong National Park. The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 53

สายไหมใจกลางอสี าน มดั หมีส่ ร้อยดอกหมาก จงั หวัดมหาสารคาม Soi Dok Mak Mudmee, silk thread in the heart of the Northeast (Isan) Maha Sarakham เมอื่ นกึ ถงึ จงั หวดั มหาสารคาม “สะดอื อสี าน” Talking about Maha Sarakham- คนทั่วไปจะนึกถึงพระธาตุนาดูน และงานบุญ “Northeast’s navel”, the public are generally ประเพณบี ง้ั ไฟอนั เกา่ แก่ แตถ่ า้ นกึ ถงึ ผา้ ทอ..ผา้ ไหม drawn to Phra That Na Dun and age-old fire มดั หมลี่ ายสรอ้ ยดอกหมาก กเ็ ปน็ หนงึ่ ในเอกลกั ษณ์ rocket festival. When it comes to fabric weaving, ที่ส�ำคญั ของจงั หวัดมหาสารคามเช่นกัน the Soi Dok Mak Mudmee is another provincial วิสาหกิจชุมชนกลุ่มทอผ้าไหมบ้านกุดรัง ได้ identity. เร่ิมขึ้นเม่ือปี พ.ศ. 2540 จากการที่หน่วยงาน Kut Rang fabric weaving community พัฒนาชุมชนส่งชาวบ้านไปเรียนการทอผ้าไหมที่ cluster was initiated in 1997, with the อ�ำเภอชนบท จงั หวดั ขอนแกน่ ซงึ่ ขนึ้ ชอื่ เรอ่ื งผา้ ไหม community development unit sending off มัดหมี่ แลว้ กก็ ลับมารวมกลุม่ สมาชิกจดั ตง้ั กลุม่ ทอ the locals to get an on-the-job training of ผา้ บา้ นกดุ รงั โดยนางสมจติ ร บรุ นี อก เปน็ ประธาน silk waving in Chonnabot district, Khon Kaen, กลุ่ม เริ่มทอผ้าเพ่ือจัดจ�ำหน่ายอย่างจริงจัง โดย ซื้อเส้นไหมจากวิสาหกิจชุมชนโรงสาวไหมชุมชน โนนงาม ต�ำบลห้วยเตย อ�ำเภอกุดรัง และจาก จังหวัดใกล้เคียง รวมท้ังวัตถุดิบอ่ืนในการย้อม เส้นไหมจากภายในท้องถนิ่ 54 เส้นทาง สสี นั อัศจรรศ์ผ้าไทย

ผ้าไหมมัดหม่ีลายสร้อยดอกหมากนั้น ได้ famous for Mudmee silk. On their return, ประยุกต์ปรับแต่งมาจากลาย “ปลากิว” ของ a group of fabric weaving at Ban Kut Rang, ชาวอ�ำเภอชนบท จังหวัดขอนแก่น โดยผู้ท่ีศึกษา chaired by Ms. Somchit Burinok, underwent คิดค้นและปรับแต่ง จนเป็นลายสร้อยดอกหมาก an earnest weaving and creation. In 2001, นก้ี ็คอื อาจารย์ดสุ ิต โพธิ์จนั ทร์ ซงึ่ ขณะนน้ั ท�ำงาน Maha Sarakham held the provincial silk fair, ท่ีอุตสาหกรรมภาค 5 ท่าน ได้น�ำมาสอนให้ชาว during which the Dok Mak-patterned Mudmee อ�ำเภอกุดรัง ได้ฝึกทอและสร้างสรรค์กันอย่าง from Ban Kut Rang won the first award, and จรงิ จงั กระทง่ั ปี พ.ศ. 2544 จงั หวดั มหาสารคามได้ later has been chosen to be the province’s จัดประกวดผ้าไหมประจ�ำจังหวัดขึ้น ผ้าไหม unique pattern. As a consequence, the มัดหม่ีลายสร้อยดอกหมากของบ้านกุดรัง ได้รับ fabric weaving groups รางวัลชนะเลิศ และได้รับคัดเลือกให้เป็นลายผ้า in individual districts เอกลักษณ์ของจังหวัดสบื มาจนปจั จุบนั ท�ำให้กลมุ่ resort to producing ทอผา้ ไหมทกุ อ�ำเภอของจงั หวดั มหาสารคาม ตา่ งก็ more Soi Dok Mak - หนั มาผลติ ผ้าไหมลายสร้อยดอกหมากกนั มากขึ้น patterned silk. The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 55

▲ ลวดลายการทอ ▲ Weaving Patterns “Soi Dok Mak pattern” was a combination       “ลายสร้อยดอกหมาก” เกิดจากการน�ำ of patterns of Khom Ha and Khom Kao bun- เอาลายโคมห้ามามัดซ้อนกับลายโคมเก้า ท�ำให้มี dled together, thus creating delicate tiny pat- จุดเด่นคือเป็นลายเล็ก ท่ีมีความละเอียดอย่างย่ิง terns which, when applied to each bundled เม่ือประยุกต์สีสันลงไปในการมัดย้อมแต่ละครั้ง dyeing, give out scintillating feature. Soi Dok ท�ำให้สวยงามระยิบระยับจับตา มีคุณค่ามากขึ้น Mak-patterned weaving uses constant tiny การทอผ้าไหมลายสรอ้ ยดอกหมาก ใชไ้ หมเสน้ เล็ก threads, depending on the pattern delicacy. ทมี่ คี วามสมำ่� เสมอ ใชเ้ วลาในการทอมากและขน้ึ อยู่ For bundled dyeing alone, it takes 4-5 days. กบั ความละเอยี ดของลาย เฉพาะการมดั หมใี่ ชร้ ะยะ The more details are required, the more เวลาเวลานาน 4-5 วัน ย่งิ ลายละเอียดก็ตอ้ งขยาย extended Mudmee space is increased from 49 ล�ำหม่ีให้มากขน้ึ เปน็ 49 ล�ำ หรอื เป็น 73 ล�ำ ดอกก็ to 73 apertures, thus minimizing the patterns. จะมขี นาดเลก็ ลงไป ดว้ ยความสวยงามวจิ ติ บรรจง Owing to the fabric exquisite quality, Soi Dok ของผา้ ลาย ผ้าไหมมดั หมี่ลายสร้อยดอกหมากของ Mak Mudmee at Ban Kut Rang was chosen as บา้ นกุดรัง ไดร้ บั การคัดสรรเปน็ ผลิตภัณฑ์ OTOP a 4-star OTOP in 2004. The silk was further ระดบั 4 ดาว ประจ�ำปี พ.ศ. 2547 มีการน�ำผ้าไหม processed into ready-to-wear clothes, with มาแปรรูปตัดเย็บเป็นเสอื้ ส�ำเรจ็ ส่วนเศษผ้าไหม ก็ the remaining being used for other applications น�ำมาประดิษฐ์เป็นของอ่ืนๆ เช่น ผีเส้ือ กระเป๋า such as butterflies, wallets. Visitors can visit สตางค์ เปน็ ตน้ เยย่ี มชมชมุ ชนทอผา้ ไหมลายสรอ้ ย the silk weaving communities of Soi Dok ดอกหมาก อ�ำเภอกดุ รัง จงั หวดั มหาสารคามไดท้ ี่ Mak-patterned Mudmee in Kut Rang district, Maha Sarakham at the following: 56 เส้นทาง สสี นั อัศจรรศผ์ า้ ไทย

KวนoอsaุทmยาpนhโiกFสoมั rพes� t Park 213 MอุทaยtcาhนaมจัKฉhาoโขnงgกKุดuหtวWา ai Park 2 208 Kอาaงeเnกg็บนL้ำoแeกnง gเลCิงhจaาnน Reservoir หWาaดnวgังโGกo Beach 2322 208 23 MมหaาhสaารSคaาraมkham 23 Wวดั aมtหMาชaัยhachai ผา ไหSมoมi ดัDหoaมkt่สี MBรaอankยดKMบuอาutกนdRหกmมaุดnาeรกgeงั 2040 2 23 219 2063 Silk WeavingกGลrุมouทpอผaาtไBหaมnบาNนoหnนgอBงบuวัa พBaพ� nธ� Cภhณั iaฑnบgา hนiเaชnยี งMเหuยีsนeum 2040 4007 กKูสuันSตaรnตั taนr at PพhรrะaธาTตhนุ aาtดNูนa Dun 219 2381 วิสาหกิจชุมชนกลุ่มทอผ้าไหมบ้านกุดรัง Ban Kut Rang Silk Weaving community 69 หมู่ที่ 1 (วัดกลางกุดรัง) ต�ำบลกุดรัง อ�ำเภอ 69 moo 1 (Wat Klang Kut Rang), Kut กุดรงั จังหวัดมหาสารคาม 44130 Rang district, Maha Sarakham 44130 ✆ 0 4372 8259, 0 8743 0485 Contact Ms. Benjaporn Rueangdet (Group คุณเบ็ญจพร เรืองเดช (ประธานกล่มุ ) Leader) ✆ +66 4372 8259, +66 8743 0485 กลมุ่ ทอผา้ ไหมบา้ นหนองบวั 96 หมู่ 2 ต�ำบล Ban Nong Bua Silk Weaving group กุดรัง อ�ำเภอกดุ รัง จังหวดั มหาสารคาม 44130 96 moo 2, Kut Rang sub-district, Kut Rang ✆ 08 5745 1170 district, Maha Sarakham 44130 Contact Ms. คุณวิไลวรรณ บุญอย ู่ (ประธานกลมุ่ ) Wilaiwan Boonyu (Group Leader) ✆ +668 5745 1170 แหลง่ ท่องเทยี่ ว Tourist attractions มาเทยี่ วมหาสารคามตอ้ งไปสกั การะพระธาตุ When visiting Maha Sarakham, visitors นาดูนเพ่ือเพิ่มพูนบารมี แล้วไปต่อท่ี กู่มหาธาตุ are recommended to pay respect to and visit หรือ ปรางค์กู่บ้านเขวา กู่สันตรัตน์ พระพุทธรูป Phra That Na Dun to gain moral authority, ยืนมงคล พระพุทธรูปม่ิงเมือง พิพิธภัณฑ์ท้องถ่ิน Prang Ku Mahathat or Prang Ku Ban Khwao, Ku วดั มหาชยั พพิ ธิ ภณั ฑบ์ า้ นเชยี งเหยี น อทุ ยานมจั ฉา Santarat, Mongkhon Standing Buddha Image, โขงกุดหวาย วนอุทยานโกสัมพี อ่างเก็บน�้ำแก่ง Ming Mueang Buddha Image, Wat Mahachai เลงิ จาน หาดวังโก local museum, Chiang Hian museum, Matcha Khong Kut Wai Park, Kosamphi Forest Park, Kaeng Loeng Chan Reservoir, Wang Go Beach. The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 57

ตำ� นานผา้ ทอเบญจสาเกต บ้านหวายหลึม จงั หวัดร้อยเอ็ด The Legend of Benja Saket silk, Ban Wai Luem, Roi Et ร้อยเอ็ด หรือสาเกตนครในอดีต เป็นเมือง Formerly known as Saket Nakhon, Roi โบราณท่ีเจริญรุ่งเรืองมาก ปัจจุบันเป็นศูนย์กลาง Et, Nowadays, Roi Et is the center of the ของภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื เปน็ แหลง่ ผลติ ผา้ ทอ Northeast, and a source of famous hand-woven เล่ืองช่ือคือ “ผ้าไหมลายสาเกตนคร” ซึ่งเป็น fabric-“Saket Nakhon silk” which is the เอกลักษณ์ของจังหวัดร้อยเอ็ด ผ้าลายสาเกต province’s identity. Ancient-patterned fabric, เป็นผ้าไหมที่มีลายโบราณ ที่ชาวบ้านหวายหลึม Saket pattern created by Wai Luem villagers, คิดค้นขึ้นโดยรวม 5 ลาย blending 5 auspicious patterns in the same มงคลไว้ในผนื เดียวกนั ไดแ้ ก่ piece, namely Khom Chet, Mak Chab, Nak Noi, ลายโคมเจด็ ลายหมากจับ Kham Pao, and Khong Eia. ลายนาคน้อย ลายค้�ำเภา A small village, Ban Wai Luem is famous ลายคองเอย้ี for silk weaving, selected to be a 5-star OTOP. The village is located at Ma Ba sub-district, Thung Khao Luang district, 52 away from the 58 เสน้ ทาง สีสัน อศั จรรศผ์ ้าไทย

บา้ นหวายหลมึ เปน็ หมบู่ า้ นเลก็ ๆ ทมี่ ชี อ่ื เสยี ง city. To travel there, use Roi Et-Yasothon route ในทอผา้ ไหมของจงั หวดั รอ้ ยเอด็ ไดร้ บั การคดั เลอื ก on Highway No. 23 at the milestone 145-146 เป็น OTOP ระดับ 5 ดาว ต้ังอยู่ท่ีต�ำบลมะบ้า close to Wat Sopon Wihan-the village’s iconic ก่งิ อ�ำเภอทงุ่ เขาหลวง อยู่ห่างจากตวั เมอื งร้อยเอด็ temple. The villagers have long done the ประมาณ 25 กม. การเดนิ เขา้ สู่บ้านหวายหลึม ใช้ sericulture as occupation after farming, since เส้นทางสายร้อยเอ็ด-ยโสธร ทางหลวงหมายเลข its topography is of lowland and upland where 23 บรเิ วณกโิ ลเมตรท่ี 145-146 อยตู่ ดิ กบั วดั โสภณ rattan palms are so tightly packed together as วิหาร อันเป็นวัดประจ�ำหมู่บ้าน ชาวบ้านท่ีนี่ปลูก a clump or “Luem” in the indigenous dialect. หม่อนเล้ียงไหมเป็นอาชีพเสริมรองจากการท�ำนา The villagers call Ban Wai Luem and the term มาช้านาน เนื่องจากภูมิประเทศมีลักษณะเป็นลุ่ม was distorted to Bai Wai Luem. ดอน มีหวายมากจนอัดพันกันแน่นเป็นก้อนหรือ Ban Wai Luem is a center for weaving เปน็ ลมื ในภาษาถนิ่ ชาวบา้ นจึงเรยี กบา้ นหวายลมึ Mudmee ikat, indigenous cotton-based silk, แล้วเรยี กเพ้ียนต่อๆ กนั มาจนเป็นบ้านหวายหลึม and distribution center delivered by hundreds บา้ นหวายหลึม เปน็ ศูนยก์ ลางการทอผา้ ไหม silk weaving group members. Noticeable มัดหม่ี ผ้ายไหมพื้นเมืองทุกชนิด และเป็นศูนย์ features of Ban Wai Luem’s hand-woven fabric จ�ำหน่ายผ้าไหม ของสมาชิกกลุ่มทอผ้านับร้อย concentrate on it is hand woven in all processes, ราย ผ้าทอมือของบ้านหวายหลึมนั้นมีเอกลักษณ์ with meticulousity. Originally, they did the โดดเด่นตรงท่ีทอด้วยมือในทุกข้ันตอน ฝีมือการ Mudmee ikat weaving, but later revived Roi Et’s ทอละเอียดลออ จากเดิมที่มีการทอแต่ผ้ามัดหมี่ brocaded woven fabric, with adoption of the มีการฟื้นฟูการทอผ้ายกของร้อยเอ็ดขึ้นมาใหม่ north’s embroidered sarongs. These sarongs และมกี ารประยุกตผ์ ้าซ่นิ ปกั จากทางเหนือ ซง่ึ จาก were formerly woven and embroidered with แหลง่ เดมิ จะทอและปกั ดว้ ยฝา้ ย มาเปน็ การทอและ cotton but changed to the Northeastern-based ปักด้วยไหมแบบอีสาน ส่วนผ้าไหมสีพื้นรุ่นใหม่มี silk. New basic colored silk features classical จดุ เดน่ คือ สสี นั คลาสสคิ ซึง่ ได้รบั อิทธิพลมาจาก color, influenced by a Japanese patron who ลูกค้าชาวญี่ปุ่นที่ให้ค�ำแนะน�ำและได้ให้ตัวอย่าง gave comments and sample colors. Mudmee ของสไี ว้ ผ้ามดั หมม่ี ีทง้ั ลายเล็กๆ ไปจนถึงลวดลาย ikat includes both small and large patterns ใหญ่ๆ และผา้ เชงิ ที่สวยงามมาก and enchanting fabric foot. Moreover, there is rainbow-patterned fabric, a new pattern The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 59

นอกจากน้ียังมีผ้าลายสายรุ้ง ผ้าลวดลาย with stripes in alternating colors, embossed in สมัยใหม่ที่มีลักษณะเป็นลายทางสลับสี ทอให้มี certain silk threads, creating attractive simplicity. ด้ายนูนข้ึนมาในไหมบางเส้น ท�ำให้เกิดผิวผ้าไหม Such fabric is normally sewn as clothing, เป็นลวดลายเส้นท่ีน่าสนใจ ดูเรียบง่าย แปลกตา with the remaining of the silk processed in a น�ำไปตัดเสื้อผ้าเคร่ืองแต่งกาย เศษไหมที่เหลือน�ำ variety of purposes such as wallets, handbags ไปแปรรปู ในแบบทห่ี ลากหลาย เชน่ กระเปา๋ สตางค์ and scarves. กระเป๋าถือ กระเป๋าห้ิว ผ้าพันคอผา้ ไหม ฯลฯ  ▲ Weaving patterns ▲ ลวดลายการทอ Ban Wai Luem’s brocaded silk patterns are ส�ำหรับลวดลายของผ้ายกดอกไหมบ้าน a combination of original patterns and newly หวายหลึม มกี ารประยกุ ต์ลายด้ังเดิมมาผสมผสาน created ones, yet, maintaining identity of the กับลวดลายท่ีออกแบบลายข้ึนมาใหม่ แต่ก็ยังคง Northeast’s woven fabric. Most brocaded fabric เอกลักษณ์ของผ้าทอไทยอีสานไว้ ผ้ายกส่วนใหญ่ is in patterns of crystal ball and mimusops. จะเปน็ ผา้ ยกดอกลายลกู แกว้ ลายดอกพกิ ลุ เปน็ ตน้ Currently, the village of Ban Wai Luem ปัจจุบัน หมู่บ้านหวายหลึม ได้พัฒนาเป็น has been developed into a Tourist village with หมบู่ า้ นทอ่ งเทยี่ วมแี บบมที พี่ กั รองรบั นกั ทอ่ งเทย่ี ว homestays to learn the local people’s ways แบบโฮมสเตย์ เพื่อดึงนักท่องเที่ยวมาสัมผัส of life and culture, and have a browse and วิถีชีวิตและศิลปวัฒนธรรม พร้อมจัดจ�ำหน่าย buy of handcrafted products, in particular the สินค้าหัตกรรมของชาวบ้าน โดยเฉพาะผ้าไหม silk from Ban Wai Luem. Other products like บ้านหวายหลึม นอกจากนี้ ก็ยังมีสินค้าพ้ืนบ้าน basketry and organic vegetables are also for อื่นๆ จัดจ�ำหน่าย เช่น สินค้ากลุ่มจักสาน พืชผกั sale. Tourist are welcome to visit and buy the อนิ ทรยี ์ เปน็ ตน้ นกั ทอ่ งเทยี่ วทส่ี นใจมาเยยี่ มเยอื น local handcrafted products at the following: และอุดหนุนสินค้าหัตถกรรมจากชาวบ้านหวาย หลมึ ได้ท่ี 60 เสน้ ทาง สสี ัน อัศจรรศผ์ า้ ไทย

กลุ่มทอผ้าไหมบ้านหวายหลมึ Ban Wai Luem Silk Weaving Group 144 อดุ มสขุ หมู่ 9 ต�ำบลมะบา้ อ�ำเภอทงุ่ เขาหลวง 144 Udomsuk, moo 9, Ma Ba sub-district, Thung จงั หวัดรอ้ ยเอ็ด 45170 ✆ 08 6871 4886 Khao Luang district, Roi Et 45170 Contact คุณลเวง ฤกษใ์ หญ่ (ประธานกลมุ่ ) Ms. Laweng Loekyai (Group Leader) ✆ +668 6871 4886 Wวดั aบtรู Bพuาrภaิรpาhมaphiram Rพo�พiธ� EภtัณNฑatสioถnานalแหMง uชsาeตuิ รmอยเอด็ กBลanมุ ทWอaผiาLไหuมemบา นSหilวkาWยหeลaมึving Group 214 23 232 232 2044 2044 232 บBงึuพenลgาญPhชaยั lan Chai 2045 PปรraาsสaาtทNหนonอgงกKู u 214 23 215 Rสถoาi-นEแtสAดqงuพaนั riธuุสmตั วนำ้ เทศบาลเมืองรอยเอ็ด แหล่งท่องเที่ยว Tourist attractions วัดผาน�้ำทิพย์เทพประสิทธิ์วนาราม (ผาน�้ำ Attractions include Wat Pha Nam Thip ยอ้ ย) วัดบรู พาภิราม วัดกลางมิ่งเมือง พิพธิ ภัณฑ์ Thepprasit Wanaram (Pha Nam Yoi), Wat แห่งชาติร้อยเอ็ด สวนสมเด็จพระศรีนครินทร์ Burapapiram, Wat Klang Ming Mueang, Roi Et ร้อยเอด็ National Museum, Somdet Phra Srinakharin สถานแสดงพนั ธส์ ตั วน์ ำ�้ ปรางคก์ ู่หรอื ปราสาท Park, Roi Et Aquarium, Prang Ku or Prasat Nong หนองก ู่ กพู่ ระโกนา ปรางคก์ ู่ หรอื ปราสาทหนองกู่ Ku, Ku Phra Na Go, Ku Ka Sing, Sim (ordination กู่กาสิงห์ สิมวัดไตรภูมิคณาจารย์ บึงพลาญชัย hall) at Wat Traiphum Khanachan, Bueng Phalan ทงุ่ กลุ ารอ้ งไห้ บงึ เกลอื หรอื ทะเลอีสาน เปน็ ตน้ Chai, Tung Kula Rong Hai, Bueng Kluea (salt lake or sea of The Northeast) The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 61

ลายหม่คี ั่นขอนารี ผา้ ไหมชน้ั ดี อำ� เภอบา้ นเขวา้ จงั หวัดชัยภูมิ Best silk, Kor-na-ree Mudmee, Ban Khwao, Chaiyaphum ชัยภูมิเป็นอีกจังหวัดหนึ่งในภาคอีสาน ท่ีมี Chaiyaphum is another province long ช่ือเสียงเรื่องผลิตภัณฑ์ผ้าไหมมัดหมี่มายาวนาน time famous for silk. Iconic pattern of ผ้าไหม “ลายหมี่คั่นขอนารี” เป็นลายผ้าไหมท่ี Chiayaphum, Kor Naree was a combination ขึ้นช่ือ จนกลายเป็นลายประจ�ำจังหวัดชัยภูมิ of ancient interspersed and Kor Naree ลายนีเ้ กดิ จากการน�ำหม่คี น่ั ลายโบราณ มารวมกบั patterns (the latter was initially named Kor ลายมัดหมี่ขอนารี (เดิมช่ือลายขอกระหร่ี ซึ่ง Karee adopted from the bamboo hook ประยุกต์มาจากตะขอไม้ไผ่ ที่ใช้ตักน�้ำขึ้นมาจาก devised as a water fetching utensil from a บ่อ พ.ศ. 2511 ได้มีชาวบ้านน�ำทูลเกล้าถวาย well). In 1968, the locals offered it to the สมเดจ็ พระราชินีนาถ พระองค์ได้มพี ระราชด�ำริให้ Queen who advised them to preserve such อนุรักษ์ลายผ้าดังกล่าว และพระราชทานช่ือใหม่ fabric pattern and gave a new name as Kor เป็นขอนารี) ว่ากันว่าเป็นลายท่ีมัดหมี่ท่ียากมาก Naree. Said to be most difficult pattern to แต่ก็เป็นท่ีนยิ มกนั ในหมคู่ นรักผา้ ไหม bundle, it is highly popular among silk lovers. 62 เส้นทาง สสี ัน อัศจรรศผ์ ้าไทย

▲ ลวดลายการทอ ▲ Weaving Patterns การทอผ้าไหมมัดหมี่ เกิดข้ึนต้ังแต่สมัย Mudmee weaving originated during the พระยาภกั ดชี มุ พล (แล) เจา้ เมอื งชยั ภมู คิ นแรก เปน็ time of Phraya Chumphon (Lae), the first ruler ชาวเมืองเวียงจันทร์ และเป็นข้าราชการในส�ำนัก of Chaiyaphum. A native of Vientiane and a เจ้าอนุวงศ์ เมืองเวียงจันทร์ ได้อพยพย้ายถ่ินฐาน senior official in the Office of the Chao Anuwong มาตงั้ เมอื งทเี่ มอื งชยั ภมู ิ ซง่ึ เปน็ เมอื งเกา่ สมยั สมเดจ็ of Vientiane, he migrated to reside in Chaiya พระนารายณม์ หาราช ทา้ วบญุ มี ภรรยาของพระยา phum, an old city in the reign of King Narai. Thao ภักดีชุมพลเป็นผู้ที่เช่ียวชาญในการทอผ้าไหม Bun Mee, his wife, specialized in silk weaving. ได้สอนให้สตรีชาวชัยภูมิ รู้จักการปลูกหม่อน She taught the women in Chaiyaphum how to เล้ียงไหม ทอผ้า ไม่ว่าจะเป็นผ้ายกขิด ผ้าไหม grow Indian mulberry, breed silkworm, weave มดั หม่ี การท�ำซน่ิ คน่ั และสอนใหป้ ระดษิ ฐล์ วดลาย fabrics, whether they be raised, bundled and ต่างๆ ข้ึนอีก ไม่ว่าจะเป็นลายหม่ีขอ หมี่ค่ัน หม่ี interspersed patterns. She also handed on เอยี่ วเยยี่ วควาย และลายผา้ มดั หมอ่ี นื่ ๆ อกี มากมาย instructions on various patterns, such as Mee เนื่องจากชาวชัยภูมิเป็นผู้มีศิลปะในตัวเอง จึงได้ Kor, Mee Kan, Mee Eiw Yiew Kwai, among คดิ ลายมดั หมจี่ ากสงิ่ ตา่ งๆ ทอี่ ยรู่ อบตวั มาออกแบบ others. Skilful themselves, the people of เปน็ ลายผา้ แตย่ งั คงอนรุ กั ษล์ ายรปู ตะขอไว้ จนเปน็ Chaiyaphum created bundled patterns from เอกลักษณ์ของผ้าไหมมัดหม่ีของชัยภูมิ ปัจจุบัน surrounding environment, yet maintained จังหวัดชัยภมู ิ มลี ายผา้ โบราณทีม่ ีอายตุ ้งั แต่ 50 ปี the hooked pattern which has become the ข้ึนไป มีมากกว่า 539 ลาย โดยผ้าบางช้ินมีอายุ province’s unique Mudmee. Nowadays, Chaiya มากกว่า 200 ปี ซึ่งทางจังหวัดได้รณรงค์สวมใส่ phum possesses more than 539 patterns of ผา้ ไหมลายหมค่ี น่ั ขอนารใี นทกุ วนั ศกุ ร์ เพอื่ สง่ เสรมิ ancient fabrics aged over 50 years, with some of ภูมิปัญญาการทอผ้าไหมแบบโบราณของชาวบ้าน which over 200 years. The province campaigned ใหม้ ีอาชพี และรายได้ทม่ี ่ันคง a Kor Naree patterned silk on every Friday to promote the ancient local wisdom, enabling the locals to have occupation and constant earning. The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 63

ในปี พ.ศ. 2545 ผ้าไหมบ้านเขว้าได้รับ Considered in 2002 the province’s 5-star การพิจารณาเป็นสินค้าระดับ 5 ดาวของจังหวัด product, the silk from Ban Khwao was awarded ชัยภูมิ และได้รับรางวัลชนะเลิศของประเทศใน the first price in the OTOP competition held การประกวดสินค้า OTOP ของกรมการพัฒนา by the Community Development Department, ชุมชน กระทรวงมหาดไทย และปี พ.ศ. 2547 Ministry of Interior. In 2004, Ban Khwao district อ�ำเภอบ้านเขว้าได้รับเกียรติอันสูงย่ิง ให้เป็นผู้ทอ was highly honored to be a leader in silk ผ้าไหม “ไม้แรกของประเทศ” ในการทอผ้าตาม weaving as a “the country’s first mile” โครงการ “ถักร้อยดวงใจ มหกรรมผ้าไทย เทิด following the fabric weaving project ไทอ้ งคร์ าชนิ ”ี ซึ่งจังหวัดต่างๆ จะทอผ้าแล้วน�ำมา “knitting hearts in Thai textile in honor of ต่อกันเป็นผืนเดียวท่ีมีความยาวหลายร้อยเมตรน�ำ the Queen”, whereby other provinces would ข้นึ ทูลเกล้าฯ ถวายสมเดจ็ พระนางเจา้ ฯ พระบรม do the weaving and had it joined into a single ราชินีนาถ ในโอกาสทรงเจริญพระชนมายุครบ piece measuring over hundreds of meters to 6 รอบ 72 พรรษา offer to the Queen on her 72nd birthday. อ�ำเภอบา้ นเขว้า อย่หู ่างจากตวั เมอื ง 13 กม. 13 km away from the city, Ban Khwao เป็นชุมชนทอผ้าไหมท่ีมีชื่อเสียงมานานในหมู่ district has been well-known among silk ผู้นิยมผ้าไหม ว่าเป็นผ้าไหมมัดหม่ีฝีมือเยี่ยม lovers, owing to the hand-crafted Mudmee ทุกขั้นตอนการผลิตเป็นผลิตภัณฑ์ที่ท�ำเองตั้งแต่ whose manufacturing process was meticulous การปลูกหม่อนเลี้ยงไหม สาวไหม ฟอกย้อม ทอ ranging from sericulture, thread pulling, dyeing และสบื ทอดเอกลกั ษณข์ องลายผ้ามาแตโ่ บราณ มี and weaving, following the ancient patterns. การสาธิตผลิตภัณฑ์และมีกิจกรรมให้นักท่องเที่ยว There are demos and activities where visitors มสี ว่ นร่วมในการผลิต เชน่ การทอผา้ การเพนทผ์ ้า can partake in like weaving, painting and gold การหยอดทอง เป็นต้น นักท่องเท่ียวท่ีสนใจ dripping. They can observe the complete สามารถเยยี่ มชมการผลติ ผา้ ไหมแบบครบวงจรและ process of silk manufacture at the women’s สามารถพกั ในโฮมสเตยข์ องชาวบา้ น ชมพพิ ธิ ภณั ฑ์ group cooperative at Ban Khwao Watthana. ภูมิปัญญาพ้ืนบ้านและเลือกซ้ือผลิตภัณฑ์ได้ที่ Also, they can stay in homestays, visit the กลมุ่ สตรสี หกรณบ์ า้ นเขวา้ วฒั นา local wisdom museum and browse and buy silk products at the following : 64 เสน้ ทาง สสี ัน อศั จรรศ์ผา้ ไทย

ศูนย์ส่งเสริมผ้าไหมจังหวัดชัยภูมิ Silk Promotion Center, Ban Khwao อ�ำเภอบา้ นเขว้า จังหวัดชัยภูมิ 3617 เปดิ ให้เข้า district, Chaiyaphum open from 8:30 am- ชมเวลา 8.30-16.30 น. ✆ 0 4489 1409 4.30 pm ✆ +66 4489 1409 กลุ่มสตรสี หกรณ์บา้ นเขวา้ วัฒนา Ban Khwao Watthana Women’s 30/2 หมู่ 1 ต�ำบลบา้ นเขวา้ อ�ำเภอบา้ นเขวา้ จงั หวดั Group Cooperative 30/2 moo 1, Ban Khwao ชยั ภมู ิ 36170 ✆ 08 1593 0782 sub-district, Ban Khwao district, Chaiyaphum คณุ กิมหลั่น แรงนวลแดง (ประธานกลมุ่ ) 36170 Contact Mr. Kimlan Raengnuandaeng (Group Leader) ✆ +668 1593 0782 ผPhาเaกงิ�Koeng นTaำ้ tตFกaตWาดaฟteาrfall Tอaทุ nยาTนoแnหNงชaาtiตoิตnาaนl โPตaนrk 201 Pha Lanนgำ้ ตWกผatาeเrอfยีalงl ใBบaเสnมKาuบtาNนกgoดุ nโงgง อSทุaiยTาhนoแหnงgชNาตatิไทioรnทaอl งPark 1169 PอทุhuยาLนaแeหnง ชKาhตaภิ Nแู ลaนtioคnาal Park 201 202 225 225 201 ปPรraาnงคgกKู u กBลanมุ สKตhรwส� aหoกรWณaบttาhนaเnขaวา Wวฒัomนาen’s Group Cooperative Tourist attractions Siam tulips field at Sai Thong National Park where the flowers bloom every rainy แหล่งท่องเทย่ี ว season. Visitors can visit the statue of ทงุ่ ดอกกระเจียว ในอทุ ยานแห่งชาติไทรทอง Phraya Chumphon (Lae), Ku Dang Sanctuary, ซึ่งบานสะพร่ังทุกหน้าฝน เท่ียวอนุสาวรีย์พระยา Tat Roi Roo Waterfall, Tat Ton National Park, ภักดีชุมพล (แล) กู่แดง น้�ำตกตาดร้อยรู อุทยาน Wua Daeng Cave, Mo Hin Khao, Prang Ku, แห่งชาติตาดโตน ถ�้ำวัวแดง มอหินขาว ปรางค์กู่ Chao Po Phraya Lae Shrine, Phu laen Kha ศาลเจา้ พ่อพญาแล อุทยานแห่งชาติภแู ลนคา National Park The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 65

เสนห่ ์งานศลิ ป์ ผา้ ซิ่นตีนแดง จงั หวัดบุรีรัมย์ Charming Arts Sinh of Teen Dang Mudmee, Buri Ram A delightful city rich in volcanic rocks บุรีรัมย์ เมืองแห่งความร่ืนรมย์อุดมไปด้วย and sand castles, Buriram is a source of ancient ภูเขาไฟและปราสาทหิน เป็นแหล่งอารยธรรม Khmer civilization in the northeast long time ของเขมรโบราณในภาคอีสาน ท่ีมีช่ือเสียงในด้าน famous for its silk weaving. The fabric weaving การทอผ้าไหมมาเป็นเวลาช้านาน มีการทอท่ัวทุก is seen in every district. As supporting อ�ำเภอ ราษฎรส่วนใหญ่ประกอบทอผ้าไหมเป็น occupations, most local people do the อาชพี เสริม โดยถา่ ยทอดภูมิปญั ญาจากบรรพบุรษุ weaving, the wisdom of which passed down แหล่งทอผ้าไหมที่ใหญ่ที่สุดและสวยที่สุดของ generations. The largest and most beautiful จังหวัดบุรีรัมย์ อยู่ท่ีอ�ำเภอพุทไธสง และอ�ำเภอ location of silk weaving is in districts of นาโพธ์ิ โดยเฉพาะอ�ำเภอนาโพธิ์นั้นได้รับการ Phutthaisong and Na Pho districts, the latter สนับสนนุ จากโครงการศิลปาชีพพิเศษ ในดา้ นการ of which is promoted by the Arts and Crafts ออกแบบลวดลาย และการจดั จ�ำหนา่ ย Project in pattern design and product distribution. ผ้าไหมของอ�ำเภอพุทไธสง และอ�ำเภอ The silk of Phutthaisong and Na Pho นาโพธิ์ มักได้รับรางวลั จากการประกวดในทีต่ า่ งๆ districts are often awarded from contests เป็นประจ�ำ ด้วยอยู่ในพื้นท่ีโครงการพระราชด�ำริ due to their locations supported the project สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี promoted by HRH Princess Sirindhorn. In 1999, ในปี พ.ศ. 2542 สว่ นราชการจงึ ให้การสนบั สนุน the government sectors assisted in building 66 เสน้ ทาง สีสัน อัศจรรศผ์ า้ ไทย

ในการสร้างศูนย์หัตถกรรมพื้นบ้านอ�ำเภอนาโพธิ์ a local handicraft center in Na Pho district ใหเ้ ปน็ ศนู ยก์ ลางถา่ ยทอดความรภู้ มู ปิ ญั ญาในเรอ่ื ง as a center transferring the local wisdom การปลกู หมอ่ น เลี้ยงไหม การทอผ้า และยอ้ มผ้า in sericulture, fabric weaving and dyeing, in โดยใชภ้ มู ปิ ญั ญาดง้ั เดมิ โดยเฉพาะการท�ำผา้ มดั หมี่ particular the red-footed sarong weaving, a ซ่ินตนี แดง ถือเปน็ หตั กรรมทอ้ งถน่ิ ทส่ี บื สานมาแต่ local handicraft conserved since the old days, โบราณกาล เปน็ เสมอื นสายไหมทถี่ กั ทอวถิ ชี วี ติ ของ the silk which is figuratively the thread weaving คนในท้องถิ่น นิยมใชส้ วมใสเ่ ฉพาะในงานพิธีกรรม their ways of life. The fabric is normally worn ทางศาสนา งานบุญประเพณีและพธิ ีการทส่ี �ำคัญ on religious ceremonies and other important festivals. ▲ ลวดลายการทอ ▲ Weaving Patterns ผ้ามัดหม่ีตีนแดง หรือ ชื่อเรียกตามภาษา ทอ้ งถน่ิ วา่ “ซนิ่ หวั แดงตีนแดง ซิน่ ตนี แดง หรอื Locally called “Sinh ซิ่นหมี่รวด” ถือได้ว่า เป็นผ้าไหมเอกลักษณ์ Teen Dang” sarong, or ทอ้ งถน่ิ ของชาวบรุ รี มั ย์ ซง่ึ สบื เชอ้ื สายจากบรรพบรุ ษุ Mee Ruad sinh, the ทเี่ ปน็ คนลาวพวน ทอผา้ ขน้ึ ครง้ั แรกโดยชา่ งทอผา้ red-footed Mudmee is ในคมุ้ ของพระยาเสนาสงคราม เจา้ เมอื งคนแรกของ Buri Ram’s unique silk descended from อ�ำเภอพุทไธสง เมื่อประมาณ 200 กว่าปีมาแล้ว ancestors who were Lao Phuan. First woven ผลติ มากในแถบ อ�ำเภอพทุ ไธสง และอ�ำเภอนาโพธิ์ by the weavers in the residence of Phraya จังหวัดบุรีรัมย์ ไม่มีในท้องถ่ินอื่น เป็นผ้าไหมที่มี Sena Songkhram, Phutthaisong’s first governor เอกลักษณ์เฉพาะตวั คือทอด้วยไหมทงั้ ผนื หวั ซนิ่ over 200 years ago, the fabric was abundantly และตีนซิ่นจะเป็นสีแดง ซ่ึงจะทอเป็นผืนเดียวกัน produced in districts of Phutthaisong and Na ไมม่ กี ารตดั ตอ่ ระหวา่ งหวั ซน่ิ และตนี ซน่ิ ตอนกลาง Pho, and not available in other regions. With ของผา้ จะเปน็ สดี �ำลายมดั หมี่ คอื ลายไมแ้ ทงตาหนู unique pattern, the fabric is woven with silk the (ไม้ขัดตาหนู) สีประกอบได้แก่ สีขาว เหลือง entire length, having its head and foot in red เขยี ว แดง ลวดลายส่วนใหญ่เป็นลายดั้งเดิม คือ woven as a single piece, unsevered portions ลายนาค ลายแขว่ เลอื่ ย (ลายฟนั เลอื่ ย) ลายขอเครอื between the head and foot, the center of the ลายขอวน ฯลฯ ในปี พ.ศ. 2546 ผ้าไหมมัดหมี่ sarong is black Mudmee in patterns of Mai Tang ซิ่นตีนแดงบุรีรัมย์ยังได้รับการคัดเลือกให้เป็น Ta Nu (Mai Khut Ta Nu) and additive colors ผ้าวฒั นธรรมประจ�ำจงั หวัดบุรีรมั ย์ of white, yellow, green and red, with original บ้านหัวสะพาน อ�ำเภอพุทไธสง เป็นแหล่ง patterns of Naga, sawtooth, hooked creeper, ผลิตผ้าซ่ินตีนแดงท่ีส�ำคัญ เป็นหมู่บ้านท่องเที่ยว circled creeper. In 2003, red-footed sarong was ผ้าไหม ชาวบ้านส่วนใหญ่มีอาชีพปลูกหม่อน selected as Buri Ram’s cultural fabric. เล้ียงไหม และทอผ้าไหมมานาน สืบทอดต่อกัน Ban Hua Sapan in Phutthaisong district มาหลายรุ่น หลังฤดูเก็บเกี่ยวจะมีการทอผ้าไหม is a notable location manufacturing ขาย เพ่ือเป็นรายได้เสริม ในปี พ.ศ. 2553 ได้ red-footed sarongs. A silk tourism village, มีการรวมกลุ่มกันจัดต้ังสหกรณ์ผู้ปลูกหม่อน it has most of its inhabitants doing the sericulture and weaving passed down from The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 67

เลี้ยงไหมบ้านหัวสะพานข้ึน โดยศูนย์ generations. After harvest season, หม่อนไหมเฉลิมพระเกียรติสมเด็จ silk weaving is done to promote พระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรม additional income. In 2010, ราชินีนาถ (บุรีรัมย์) ร่วมกับ there were formations of สหกรณ์จังหวัดบุรีรัมย์ สหกรณ์ sericulture cooperatives at อ�ำเภอพทุ ไธสง พรอ้ มดว้ ยสมาชกิ Ban Hua Sapan, promoted ผู้ปลูกหม่อนเล้ียงไหม บ้านหัว by the sericulture center สะพาน ภายใต้การสนับสนุนของ in honor of the queen and กรมหมอ่ นไหม เพอื่ ด�ำเนนิ ธรุ กจิ ดา้ นการ ปลูกหมอ่ น การเลย้ี งไหม และการผลติ เส้นไหมให้ Phutthaisong cooperative together ได้ตามมาตรฐาน เพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งให้ with the silkworm breeders and Department กับอาชีพการปลูกหม่อนเลี้ยงไหม จนกลายเป็น of Sericulture, help beef up income for the อาชีพหลักที่สร้างรายได้ให้แก่สมาชิกในกลุ่มได้ group’s members on a handsome basis. The อย่างเป็นกอบเป็นก�ำ ผลิตภัณฑ์ท่ีจ�ำหน่ายมีท้ัง products on sale include silk thread, Mudmee เสน้ ไหม ผ้าไหมมัดหม่ี ผ้าซ่นิ ตีนแดง ผ้ามดั หมเี่ ชิง ikat, red-footed sarongs, red-edged Mudmee แดง ผา้ ไหมพนื้ เรยี บ ผา้ คลมุ ไหล่ ผา้ พนั คอ เปน็ ตน้ fabric, basic-patterned silk, shawls, and scarves. นอกจากน้ี ยังมีการแปรรูปผ้าไหมเป็นหมอน Besides, silk is further processed into herbal สมุนไพร หมอนสามเหล่ียม หมอนทรงมะเฟือง pillows, and shapes of triangle, star fruit and หมอนทรงกระดูก และมีการจัดงานมหกรรมผ้า bone. Silk festival is held annually in Phut- ไหม ขนึ้ ทุกปที ่อี �ำเภอพทุ ไธสง thaisong district. ศูนย์หัตถกรรมพื้นบ้านอ�ำเภอนาโพธิ์ ต้ังอยู่ In Phutthaisong district, the local ในเขตตัวอ�ำเภอนาโพธิ์ การเดินทางใช้เส้นทาง handicraft center is accessible by Buriram- สายบุรีรัมย์ - พทุ ไธสง ทางหลวงหมายเลข 2074 Phutthaisong route on a Highway 2074 which ไปบรรจบกับทางหลวงหมายเลข 202 บริเวณ intersects with Highway 202 at the milestone กิโลเมตรที่ 21 มีทางแยกเข้าตัวอ�ำเภอนาโพธ์ิไป 21. Turn right to the district for 10 km. Inside ประมาณ 10 กม. ในบริเวณศนู ย์หตั ถกรรมแห่งนี้ the handicraft center, there is a silk factory มีโรงทอผ้าไหม ซ่ึงได้รับการสนับสนุนจากมูลนิธิ under support of the Arts and Crafts project ส่งเสริมศิลปาชีพในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ of H.M. the Queen in developing processing, พระบรมราชินีนาถ ในด้านการพัฒนาฝีมือให้ได้ pattern standards and colorings most of which มาตรฐานทงั้ รูปแบบ วิธีผลิตลวดลาย รวมท้งั การ come from natural dyes. ใหส้ ีจากธรรมชาติ 68 เสน้ ทาง สีสัน อศั จรรศ์ผา้ ไทย

กลุ่มสหกรณ์ผู้ปลูกหม่อนเลี้ยงไหมบ้าน Hua Sapan Sericulture Cooperative หัวสะพาน 95 หมู่ 14 ต�ำบลบ้านยาง อ�ำเภอ 95 moo 14, Ban Yang sub-district, Phutthai- พุทไธสง จงั หวัดบุรรี มั ย์ ✆ 0 7961 1261 song district, Buri Ram Contact Ms. Rujapa คณุ รจุ าภา เนยี นไธสง Nienthaisong ✆ +668 7961 1261 ศูนย์หัตถกรรมพ้ืนบ้านอ�ำเภอนาโพธิ์ Na Pho Folk Crafts Center 9 moo13, 9 หมู่ 13 บา้ นนาโพธิ์ ต�ำบลนาโพธ์ิ อ�ำเภอนาโพธ์ิ Ban Na Pho, Na Pho sub-district, Na Pho จังหวัดบุรีรัมย์ 31230 district, Buri Ram 31230 Contact Ms. Prakong ✆ 0 4468 6157, 0 4468 6056, 08 1967 3849 Pasathit (Group Leader) ✆ +66 4468 6157, คณุ ประคอง ภาสะฐิต (ประธานกลุ่ม) +66 4468 6056, +668 1967 3849 Sกลilkุม ท&อผCoา ฝttาoยn-ผWาeไหavมinตgำบGลrบoาuนpเจaรt�ญBaสnุข Charaen Suk Sกลilkมุ ทWอeผaาvไiหnมgบGานroหuนpองaตt าBไaกn Nong Ta Gai 2073 218 ปPรraาsสaาtทWวัดaโtคKกhง�้วok Ngio 24 219 348 24 LแหaลenงเgตาTโuบaราAณncient 2117 2075 2121 PอุทhaยnานomประRวuตั nิศgาสHตisรtพoนriมcaรงุl Park PปรraาsสaาtทMเมuือeงaตn่ำg Tam Lแหaลenง หgินHตiัดn Tat Tourist attractions Attractions include Phanom Rung Historical แหลง่ ทอ่ งเทีย่ ว Park, Prasat Muang Tam, Kuti Ruesi Ban Kok อทุ ยานประวตั ศิ าสตรพ์ นมรงุ้ ปราสาทเมอื งตำ�่ Mueang, New i-Mobile Stadium (Thunder กุฏิฤาษีบ้านโคกเมือง วนอุทยานภูเขาไฟกระโดง Castle Stadium or Buri Ram Stadium), Khao เย่ียมสนามกีฬาสุดฮอต นิว ไอ-โมบาย สเตเดียม Kradong Forest Park, Lam Nang Rong Dam, Wat วนอุทยานเขากระโดง เขื่อนล�ำนางรอง ปราสาท Khao Angkarn, Thung Laem Reservoir, Center เมืองต�่ำ วัดเขาอังคาร อ่างเก็บน�้ำทุ่งแหลม of Southern Northeast Culture, Play La Ploen ศูนย์วัฒนธรรมอีสานใต้ เพ ลา เพลิน ฯลฯ (Boutique Resort & Adventure Camp). The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 69

วจิ ติ รแพรพรรณ มดั หมโี่ ฮลและมดั หมีอ่ ัมปรม จงั หวดั สุรนิ ทร์ Fine Hol and Amprom,Surin Known as Pratai Saman in the past, Surin is glorious in cultural heritage and their own language, followed by a legacy passed สุรินทร์ หรือ เมืองประทายสมันต์ในอดีต down by their ancestors, namely the fabric มคี วามรงุ่ เรอื งทางวฒั นธรรม ประเพณี และมภี าษา weaving, the pattern of which is an ancient one ท้องถ่ินเป็นของตนเอง และยังมีมรดกตกทอด belonging to Thais of Khmer stock over 2,000 จากบรรพบุรุษท่ีน�ำความภาคภูมิใจมาสู่ลูกหลาน years. Admittedly unique of Sukhthai’s ikat ชาวสุรินทร์ คือ การทอผ้าไหม ซึ่งเป็นผ้าลาย patterns are 2 types, namely Hol and Amprom มัดหมี่โบราณของชาวไทยเช้ือสายเขมร สืบทอด fabrics, popularly worn on special occasions กันมายาวนานกว่า 2,000 ปี ถือเป็นเอกลักษณ์ like religious festivals, Songkran Day or other ของลายผ้าไหมมัดหมี่จังหวัดสุรินทร์โดยแท้ มี important ceremonies. A Khmer term, Hol is ดว้ ยกนั 2 ชนดิ คอื ผา้ โฮลและผา้ อมั ปรม นยิ มใชเ้ ปน็ identical to “Pum fabric” in Thai, “Mudmee” ผา้ นงุ่ ในโอกาสพเิ ศษ เชน่ ในงานบญุ งานสงกรานต์ in Lao, “ikat” in Indonesian and Malay refers หรอื งานพธิ สี �ำคญั “โฮล” เปน็ ค�ำในภาษาเขมร ตรง to the a dyeing technique employing  resist กบั ค�ำวา่ “ผา้ ปมู ” ในภาษาไทย “มดั หม”่ี ในภาษา dyeing process on the yarns prior to dyeing ลาว และอิกัด (IKAT) ในภาษาอินโดนีเซยี -มาลายู and weaving the fabric. Hol is then the best หมายถงึ ผา้ ทสี่ รา้ งจากกระบวนการมดั ยอ้ มเสน้ พงุ่ Mudmee, used as aristocrats’ long hip wrapper 70 เส้นทาง สีสัน อัศจรรศ์ผา้ ไทย

แล้วน�ำมาทอให้เกิดลวดลายต่างๆ โฮล จึงหมาย in Siam,ancientlyknownas “Khmer Pum fabric” ถึงผ้าไหมมัดหม่ีท่ีดีท่ีสุด นิยมใช้เป็นผ้านุ่งโจง with confines and base called “Hol Proh” กระเบนของขุนนางในราชส�ำนักสยาม ในสมัย (at times called Sompak or Songpak , meaning โบราณเรียก “ผา้ ปูมเขมร” ทม่ี ีกรอบมเี ชงิ ส�ำหรับ hip wrapper in Khmer), which befits gentlemen. บรุ ษุ เรยี กวา่ “โฮลเปราะห”์ (บางทเี รยี ก ผา้ สมปกั The fabric for women will be patterned หรอื ผา้ สองปกั ภาษาเขมรหมายถงึ ผา้ นงุ่ ) สว่ นสตรี taking the form of bamboo streaks called จะทอเปน็ ลายรว้ิ คลา้ ยตน้ ไผ่ เรยี กวา่ “โฮลแสรย็ ” “Hol Sareang”, which later becomes Surin’s ซงึ่ ตอ่ มากลายเปน็ ผา้ ทใ่ี ชก้ นั ทวั่ ไปในจงั หวดั สรุ นิ ทร์ publicly worn fabric. Hol fabric won the best ผ้าโฮล ได้รับรางวัลชนะเลิศ ประเภทผ้าไหม award in silk category in “Thai fabric festival ในงาน“มหกรรมผ้าไทย เทิดไท้องค์ราชินี” ปี in honour of HM. the Queen” in 2002. พ.ศ. 2545 “Mudmee Amprom” or “ Chongkra”, a “มดั หมอี่ มั ปรม” หรอื จองกรา เปน็ ผา้ มดั หมี่ two-way Mudmee, with pushing and vertical สองทาง ท่ีมีการมัดหม่ีท้ังเส้นพุ่งและเส้นยืน ซึ่ง thread, is unique in Surin, which, when woven, เป็นเอกลักษณ์เฉพาะของสุรินทร์ เมื่อทอแล้ว will present small square stripes intersected with จะเป็นลายตาราง สี่เหลี่ยมจัตุรัสเล็กๆ และมีจุด white dots marking a plus sign scattered around สีขาวตัดกันเป็นเคร่ืองหมายบวกกระจายทั่วผืน the entire length. The weaving involves having โดยทอใหส้ ่วนท่มี ัดเป็น “กราปะ” คือ จดุ ปะขาว the bundled portion as “Krapah”- white spots ของเส้นยืนมาชนกับจุดปะขาวของเส้นพุ่ง ให้เป็น of vertical threads intersect with the white spots เครือ่ งหมายบวกบนสพี ้นื ต่างๆ เชน่ การทอ บนพื้นสีแดงซ่ึงย้อมด้วยคร่ัง เรียกว่า of the vertical threads to create a plus sign อมั ปรม ครงั่ ทอบนพนื้ สมี ว่ งทย่ี อ้ มจาก of different colored bases. Examples คราม เรียกว่า อัมปรมปะกากะออม include the weaving of the red base ทอบนพื้นสีเหลืองทองท่ีย้อมด้วยเข dyed in lac called lac Amprom, the หรือเคลย์ เรียกวา่ อัมปรมเคลย์   weaving of the purple base dyed in indigo called Amprom Pa Ka Ka Om, ▲ ลวดลายการทอ the weaving of golden yellow base ชาวสรุ นิ ทรป์ ลกู หมอ่ นเลย้ี งไหมและทอผา้ กนั dyed in Khe or Kley called Amprom Kley. แทบทกุ หมบู่ า้ น นยิ มน�ำเสน้ ไหมนอ้ ยทเ่ี ขมรเรยี กวา่ “โชคซัก” เปน็ ไหมเสน้ เลก็ ละเอยี ด นุ่ม เงางาม มี ▲ Weaving Patterns คุณภาพดที สี่ ดุ ใสแ่ ล้วเย็นสบาย ไมย่ ับงา่ ย เปน็ ท่ี ถูกอกถูกใจของผู้ได้สวมใส่ ทอด้วยเป็นกรรมวิธีที่ Growing Indian mulberries and do the ยาก สลับซับซ้อน ต้องใช้ความช�ำนาญเป็นอย่าง fabric weaving nearly in all villages, the Surin มาก โดยเฉพาะการทอผา้ มดั หมพ่ี รอ้ มยกดอกไปใน people normally use tiny silk thread called ตวั  ซง่ึ ท�ำใหผ้ า้ ไหมทไี่ ดเ้ ปน็ ผา้ เนอ้ื แนน่ มคี ณุ ภาพดี “Choksak” by the Khmer whose thread is ผ้าโฮล หรือ จนองโฮล (จองเปน็ ภาษาเขมร หมาย delicate, supple, glossy, of premium quality, ถึง ผูกหรือมัด) ถือเป็นแม่ลายหลักของผ้ามัดหมี่ comfortably cool, wrinkle resistant which ของจงั หวดั สุรนิ ทร์ pleases the wearers. It is woven through complex process needing painstaking expertise, in particular the Mudmee weaving The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 71

ลักษณะเด่นของผ้าไหมจังหวัดสุรินทร์ คือ with simultaneous brocading process, resulting ลวดลายที่ได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมจากเขมร in a good-quality compact silk. Hol or Chanong มดั ยอ้ มดว้ ยสธี รรมชาติ ผา้ โฮลจะใชเ้ พยี ง 5 สี หลกั Hol (Chong is a Khmer term meaning tie or เท่านั้นคือ สีแดงอมทอง สีเหลืองอมทอง สีเขียว bundle) is the basis of Surin’s fabric patterns. สีฟ้า และสีม่วง นอกจากผ้าโฮลและผ้าอัมปรม Outstanding features of Surin’s fabric แล้วยังมีผ้าจองซิน ซึ่งเป็นมัดหมี่ท่ีเหมือนจังหวัด involve Khmer-derived patterns, bundled อ่ืนๆ ทว่ั ไป มหี ลายลาย ไดแ้ ก่ ลายหมขี่ อ้  หมี่คน่ั and dyed using natural dyes. Hol fabric uses หมี่โคม ลายพุ่มข้าวบิณฑ์ ลายพระตะบอง 5 main base colors, namely golden red, ลายก้านแย่ง ลายพนมเปญ ลายเวสสันดรชาดก golden yellow, green, blue and purple. Apart ลายนครวดั ลายลกู แกว้ ลายดอกจนั ลายดอกพกิ ลุ from Hol and Amprom fabrics, there is also และทอรูปสัตว์ เป็นต้น ชมกรรมวิธีการเล้ียงไหม Chong Sinh-a Mudmee similar to those in และการทอผา้ ไหมแบบครบวงจรไดท้ ส่ี ถานที ดลอง other provinces which include patterns of หม่อนไหมสุรินทร์ สถาบันวิจัยหม่อนไหม กรม hooked, interposed, lamp, funnel - like float, วิชาการเกษตร อยู่ที่ถนนสายสุรินทร์-กระสัน- PhraTabong,KanYaeng,PhnomPenh,Vessantara, บรุ ีรมั ย์ ห่างจากตัวเมืองเพียง 3.5 กม. แวะชมและ Angkor Wat, crystal ball, asterisk, mimusops, เลือกซื้อได้ที่หมู่บ้านทอผ้าไหมต่างๆ หรือร้านผ้า animals etc. visiting for a demo of silkworm ไหมในตัวเมืองสุรนิ ทร์ breeding and complete intensive weaving process at Surin’s silkworm breeding ศนู ย์หมอ่ นไหมเฉลิมพระเกยี รตฯิ สรุ นิ ทร์   experimenting station, sericluture research หมู่ 4 ต�ำบลคอโค อ�ำเภอเมือง จงั หวัดสุรินทร์ institute, Department of Agriculture located at ✆ 0 4451 1393 Surin-Krasan-Buri Ram route, only 3.5 km away from กลุ่มทอผ้าไหมบ้านเขวาสินรินทร์ 185 the city. They can also browse and buy silk products หมู่ 2 ต�ำบลเขวาสินรินทร์ อ�ำเภอเขวาสินรนิ ทร์ in various villages or from the silk shops in town. จังหวดั สรุ ินทร์ 32000 ✆ 08 1876 3478 Queen Sirikit Sericulture Center (Surin) คณุ กมลพรรณ ถือฉลา Moo 4 Tambon Kok Kor, Mueang district, Surin กลุ่มสตรีทอผ้าไหมบ้านสวายจ๊ะ 3 หมู่ 1 ✆ +66 4451 1393 ต�ำบลสวาย อ�ำเภอเมอื ง จังหวัดสุรินทร์ 32000 Ban Khwao Sinarin Silk Weaving Group ✆ 08 2156 3936 คุณส�ำเนยี ง (ประธานกลุม่ ) 185 Moo 2, Khwao Sinarin sub-district, Khwao กลุ่มสตรีทอผ้าไหมต�ำบลสวาย 62 หมู่ 3 Sinarin district, Surin 32000 Contact Ms. บ้านสวาย ต�ำบลสวาย อ�ำเภอเมือง จังหวดั สรุ ินทร์ Kamonwan Thuechala ✆ +668 1876 3478 32000 ✆ 08 9286 4812 Ban Sawai Ja Silk Weaving Group กลุ่มสตรีทอผ้าไหมบ้านจันรม 2 หมู่ 4 3 Moo1, Sawai sub-district, Mueang district, ถ.สุรนิ ทร-์ สงั ขะ ต�ำบลตาอ็อง อ�ำเภอเมอื ง จงั หวัด Surin 32000 Contact Ms. Samneang (Group สุรินทร์ 32000 Leader) ✆ +668 2156 3936 ✆ 08 9722 9257, 08 9722 9257 Ban Sawai Women’s Weaving Group คณุ ธดิ าวรรณ พาเจรญิ (ประธานกลมุ่ ) 62 moo 3, Ban Sawai, Sawai sub-district, Mueang district, Surin 32000 ✆ +668 9286 4812 72 เสน้ ทาง สีสนั อศั จรรศ์ผา้ ไทย

Ban Chan Rom Silk Weaving Group 2 moo 4, Surin - Sangkha Road, Ta Ong sub-district, Mueang district, Surin 32000 Contact Ms. Thidawan Pacharoen (Group Leader) ✆ +668 9722 9257, +668 9722 9257 ศSาuลriหnลCกั iเtมyอื Sงhสrรุ iน�nทeร ศSนูurยiวnฒั CนuธltรuรreมจCงั eหnวtดัerสุรน� ทร BกลanุมทKอhผwา aไหoมSบiาnนaเrขinวาSสiนิlkร�นWทeรa ving Group 214 QueeศnูนSยiห riมkอitนSไหeมriเcฉuลltิมuพreระCเกeยีnรteตrฯิ (Sสรุu�นriทnร) Bกลanมุ สSตaรw�ทaอiผWาไoหmมตenำ’บsลWสวeาaยving Group 293 ปPรraาsสaาtทMเมuือeงaทnี g Thi 226 226 226 214 214 Iศsนู aยnส Tงaเสi รA�มrศtsิลaปnาdชีพCอraีสfาtsนใCตe nter 2077 Sพuพ� r�ธinภัณNaฑtiสoถnาaนlแMหงuชsาeตuิmสุรน� ทร 293 อHาuงaเiกSบ็ aนnำ้ eหnว gยเRสนesงervoir 2077 แหล่งท่องเท่ียว Ban Chan Rกoลmมุ สSตiรlk�ทอWผeา aไหvมinบgา นGจroนั uรมp ศาลหลักเมืองสุรินทร์ อนุสาวรีย์พระยา สุรินทรภักดีฯ วนอุทยานพนมสวาย วนอุทยาน Tourist attractions ป่าสนหนองคู ปราสาทเมืองที โบราณสถานกลุ่ม Attractions include Surin’s City Shrine, ปราสาทตาเมอื น ปราสาทศรีขรภมู ิ ศนู ย์คชศึกษา Phraya Surin Thongpakdee statue, Phanom (หมู่บ้านช้างตากลาง) ห้วยเสนง วัดบูรพาราม Sawai Forest Park, Pasonnongnkoo Forest ตลาดการคา้ ช่องจอม Park, Mueang Thi Khmer Ruins, group of Ta Muen Ruins, Prasart Sikhoraphum, elephant village (Ban Chang Ta Klang), Huai Saneng, Wat Burapharam, Chong Chom Border Market. The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 73

ชมพูงามสมค่า ผา้ กาบบัว จงั หวดั อุบลราชธานี Beautiful Pink “Kabbaw” fabric, Ubon Ratchathani จังหวัดอุบลราชธานี เมืองบัวบานแห่งน้ี City of the blooming lotus, Ubon มีชื่อเสียงในด้านการทอผ้าพื้นเมืองมาช้านาน ช่ือ Ratchathani has long been famous for its weaving เสียงของผ้ากาบบัวแห่งอุบลราชธานี ได้รับการ of indigenous fabric. The reputation of Kabbaw กล่าวขานและได้รับการยอมรับอย่างแพร่หลาย fabric is widely recognized as the exquisite fabric ว่าเป็นผ้าท่ีมีความประณีตงดงาม อันมีที่มาจาก due to the lotus petal motifs, representative of ลวดลายของกลีบบัว แสดงออกถึงภูมิปัญญา the local wisdom intricately created elaborate ท้องถ่ินที่รังสรรค์บรรจงออกมาเป็นลวดลายอัน patterns unique of Ubon Ratchathani, passing วจิ ติ ร สบื ตอ่ กนั มาจนถงึ ปจั จบุ นั อนั เปน็ เอกลกั ษณ์ down from generations and has now been ของจังหวัดอุบลราชธานี และเป็นสินค้า OTOP the province’s 5 star OTOP. The ancestors of ระดับ 5 ดาว ของจังหวัด บรรพบุรุษของชาว Ubon Ratchathani descended from the city of เมอื งอบุ ล สบื เชอื้ สายมาจากนครเขอื่ นขนั ธก์ าบแกว้ Nakhon Kheun Khan Kabkaew Bua Ban. Kabbaw บวั บาน ไดป้ รากฎช่ือ ผา้ กาบบัว อย่ใู นวรรณกรรม fabric appeared in ancient literature as 74 เส้นทาง สีสนั อศั จรรศผ์ ้าไทย

โบราณ เล่ากันว่าเป็นผ้าที่ทอด้วยไหมเจ็ดสี มีสี เหลือบไล่เรียงกันคล้ายสีของกลีบดอกบัว ซึ่งใน ภาษาอีสานเรยี กว่ากาบบวั ผ้ากาบบวั อาจทอดว้ ย ฝา้ ยหรอื ไหม เปน็ ผา้ ทม่ี ลี กั ษณะรวมเอาเอกลกั ษณ์ อนั โดดเดน่ ของผา้ พนื้ เมอื งอบุ ลมารวมไวห้ ลายชนดิ ไดแ้ ก่ ลกั ษณะของซนิ่ ทวิ มบั ไม มดั หม่ี ผา้ ขดิ หรอื จก การจกเป็นการตกแต่งให้ผ้ากาบบัวมีความวิจิตร งดงามย่ิงข้ึน แบ่งได้เป็น 3 ประเภท ได้แก่ ผ้ากาบบัว ผ้ากาบบัวจก และผ้ากาบบวั คำ� a fabric woven in 7-colored silk, with gradients of color similar to those of the ▲ ลวดลายการทอ lotus petals. Called in the northeast as Kabbaw, ผ้ากาบบัว หมายถึง ผ้าทอที่ใช้เส้นด้ายยืน able to be woven from cotton or silk, the อยา่ งนอ้ ย 2 สี ทอเปน็ พนื้ ลายรวิ้ ตามลกั ษณะซนิ่ ทวิ fabric is a combination of the local fabric และใชเ้ สน้ ดา้ ยพงุ่ ทอเปน็ ลาย คน่ั ดว้ ยหางกระรอก outstanding features, namely sinh row, thread (ควบเสน้ ) มดั หมี่ และขดิ doubling, ikat, and patterns. Patterned fabrics ผ้ากาบบัวจก เป็นผ้ากาบบัวที่เพ่ิมการจก help enrich Kabboa fabric, classified into three ลาย เป็นลวดลายกระจุกดาว (เกาะลายดาว) categories: cotton Kabbaw cloth, Kabbaw fabric อาจจกเป็นบางส่วนหรือจกทั่วท้ังผืน เพื่อสืบทอด and Kabbaw Kham fabric. “ซิ่นหัวจกดาว” ของสตรีชั้นสูงของเมืองอุบล เอาไว้ ▲ Weaving Patterns ผ้ากาบบัวค�ำ หมายถึง ผ้าทอท่ีมีหรือ ไม่มีลายร้ิวก็ได้ เป็นผ้ายกหรือผ้าขิดด้วยไหมค�ำ Cotton Kabbaw cloth refers to the (ดนิ้ ทอง) อาจสอดแทรกดว้ ยไหมเงนิ หรอื ไหมสตี า่ งๆ weaving of at least two colors vertical threads อนั เปน็ ผา้ ทตี่ อ้ งใชค้ วามประณตี ในการทออยา่ งสงู woven into the patterns following the sinh, ใชใ้ นโอกาสพิเศษ with threads pushed out to present patterns interrupted by double-threaded weaving, ikat and penetrated pattern. Kabbaw fabric is the Kabbaw cloth added with a cluster of stars, whose weaving may be done either partially or entirely. This is to maintain the “Star-Patterned Woven Sarong” belonging to the Ubon Ratachathani’s lady aristocrats. Kabbaw Kham refers to the woven fabric with or without stripes. Brocaded with golden silk (gold thread) interspersed with silver or other colored thread, it requires stringent weaving and is used on special occasions. The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 75

สีสันของผ้ากาบบัว ก�ำหนดจากดอกบัว Kabbaw fabric is distinguished by various สายพันธุ์ ต่างๆ ที่มีสีเฉพาะตัว เช่น สีบานเย็น breeds which present individual colors, such as อมม่วง ไดจ้ ากสีของบวั สาย สีชมพูอมม่วง ได้จาก magenta from the color of nymphaea, purplish สีของบัวหลวง สีเขียวอมชมพู ได้จากสีของบัว pink from nelumbo, pinkish green from roseum สัตตบงกต เป็นต้น บ้านค�ำปุน ต้ังอยู่อ�ำเภอ plenum. Located in Warin Chamrap district, Ban วารินช�ำราบ เป็นแหล่งผลิตและอนุรักษ์ผ้าพื้น Kham Pun is Ubon Ratchathani’s famed local เมืองอุบลราชธานีท่ีมีช่ือเสียง เป็นแหล่งเรียนรู้ fabrics production and conservation source. A ถึงกระบวนการถักทอผ้าไหมและเป็นเสมือน learning center for silk weaving process, it acts พิพิธภัณฑ์ผ้าโบราณท่ีสืบสานภูมิปัญญาดั้งเดิม as an ancient museum maintaining the local ของท้องถน่ิ โดยมผี ูใ้ หค้ วามรแู้ ก่ชา่ งทอในปจั จบุ นั wisdom, with educators like Mrs. Kham Pun, คอื นางค�ำปนุ ศรใี ส ผมู้ ผี ลงานดเี ดน่ ทางวฒั นธรรม an outstanding winner for cultural activities in สาขาทัศนศิลป์-ถักทอ พ.ศ. 2537 และบุตรชาย the area of visual-weaving arts in 1994, and her คือ นายมีชัย แต้สุจริยา ศิลปินดีเด่นจังหวัดอุบล son-Mr. Meechai Taesuriya, Ubon Ratchathani’s ราชธานี พ.ศ. 2544 เป็นผู้คิดค้นและออกแบบ outstanding artist in 2001, cooperated to ผ้าลายกาบบัว ผ้าเอกลักษณ์จังหวัดอุบลราชธานี create and design Kabbaw patterned fabric. “บ้านค�ำปุน” เปิดบ้านให้ผู้มาเยือนได้ช่ืนชม Ubon Ratchathani’s unique fabric at the “Kham ศลิ ปวฒั นธรรมพน้ื เมอื งและผา้ โบราณทส่ี งู คา่ เพยี ง Pun house” is open once a year to visitors to admire the art and culture of indigenous and ปีละคร้ัง ในช่วงเทศกาล traditional fabric during the Buddhist Lent. เขา้ พรรษาเทา่ นน้ั แตท่ า่ น Interested parties can browse and buy Kabbaw ทสี่ นใจผา้ กาบบวั สามารถ fabric at Kham Pun shop located on Pha Daeng ไปซ้ือหาได้ร้านค�ำปุน ต้ัง Road close to Pha Daeng Hotel. It is open อยู่บนถนนผาแดงติดกับ daily from 8.00 am-7.00 pm. They can also visit ผาแดงโฮเต็ล เปิดทุกวัน Kabbaw occupational weaving group at Ban 8.00-19.00 น. หรือไป Non Mak Duey. เยี่ยมชมได้ที่ กลุ่มอาชีพ ทอผ้ากาบบัว บ้านโนน หมากเดือย 76 เส้นทาง สีสนั อศั จรรศผ์ ้าไทย

บ้านค�ำปนุ 331 ถนนศรีสะเกษ ต�ำบลหนอง Ban Kham Pun กินเพล อ�ำเภอวารินช�ำราบ จังหวัดอุบลราชธานี 331 Si Saket Road, Nong Kin Pane sub-district, 34190 ✆ 0 4525 4830 (เลยโรงพยาบาล Warin Chamrap district, Ubon Ratchathani วารินช�ำราบ ระยะทางประมาณ 800 เมตร) 34190 ✆ +66 4525 4830 (approximately กลุ่มอาชีพทอผ้ากาบบัว บ้านโนนหมาก 800 m away from Warin Chamrap Hospital) เดือย 2 ต�ำบลโนนค้อ อ�ำเภอบุณฑริก จังหวัด Ban Non Mak Duey Kabbaw Fabric อุบลราชธานี 34230 ✆ 08 9212 8415 Weaving Occupational Group 2 Non คณุ สุรนิ ทร์ อตุ พนั ธ์ (ประธานกลุ่ม) sub-district, Buntharik district, Ubon Ratchathani 34230 Contact Mr. Surin Utthaphan (Group Leader) ✆ +668 9212 8415 23 4005 231 Uสวbนoสnัตraวtอ cุบhลatรhาaชnธiาZนoี o 226 217 217 Bพaพ� n�ธPภaัณkฑMพ uน้� nบาMนuปsาeกuมmูล หHอoจrดJหoมdmายaเหi ตHุแaหtง Hชaาnตgเิ ฉCลhมิ aพtระเกียรติฯ 2178 231 2172 KแกaงeสnะgพS�อaphue 24 Bพa�พn�ธkภaัณnrฑuเnปgดMบาuนsกeา uนmเหsลือง 2213 บBาaนnคKำhปaนุ m Pun 24 KabbกoลaุมfอaาbชrีพicทwอeผaาvกinาaบgtบoBวั cacบnuาNpนaoโนtniนoMหnมaalาkกgDrเดouอืueยpy Nพaพ� t�ธioภnัณalฑMสถuาsนeuแหmง ชUาbตoิอnบุ Rลรaาtcชhธaาtนhี ani ศUูนbยoศnลิ RปaวtัฒchนaธthรaรnมiกCาญultจuนrาaภl เิCษeกnอtุบerลราชธานี 2182 24 PปรraาsสaาtทBบaา nนเBบญenจ 2172 แหลง่ ท่องเทย่ี ว Tourist attractions มาอุบลควรไปวัดพระธาตุหนองบัว ห่างจาก Visitors to Ubon Ratchathani should visit ตัวเมืองประมาณ 3 กม. ไปดูพระอาทิตย์ข้ึนที่ Wat Phra That Nong Bua, about 3 km away from ผาชะนะได วดั ถำ�้ คหู าสวรรค์ มหศั จรรยแ์ กง่ สามพนั the city, see the sunrise at Pha Chanadai cliff, โบก เขื่อนสิรนิ ธร อทุ ยานแห่งชาตผิ าแตม้ อุทยาน Khuha Sawan cave, wonderful Sampanboke แห่งชาติภจู อง-นายอย น�ำ้ ตกแสงจันทร์ ฯลฯ rapids, Sirindhorn Dam, Pha Taem National Park, Phu Chong-Nayoi National Park, and Sang Chan Waterfall. The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 77

ผูกมดั สารพัดสี ผา้ มัดหม่ี อ�ำเภอบา้ นหม่ี จังหวดั ลพบรุ ี Multi-colored bundled Mudmee, Ban Mi district, Lopburi Formerly called “Ban Sao”, Ban Mi is a district 28 km away from the city of Lop Buri. บ้านหม่ี เป็นอ�ำเภอหนึ่งของจังหวัดลพบุรี The term “Ban Mi” had two derivations. On อยหู่ า่ งจากตัวเมือง 28 กม. เดิมชอ่ื บ้านเซ่า เหตุท่ี the one hand, the Tai Phuan who migrated เรียกว่า “บ้านหม่ี” น้ันมีท่ีมา 2 นัย คือ หนึ่ง from Laos settled in this district during early ชาวพวนทอี่ พยพมาจาก สปป.ลาว เขา้ มาตง้ั ถน่ิ ฐาน Rattanakosin period and used their original ในทอ้ งทอี่ �ำเภอนเี้ มอื่ ตน้ กรงุ รตั นโกสนิ ทร์ ไดน้ �ำเอา name to call the village “Ban Mi”. On the ชือ่ บา้ นเดมิ คือ “บ้านหม”่ี มาใช้เป็นช่อื บ้าน และ other, the people in this precinct were good สอง เนอื่ งจากราษฎรในละแวกนถี้ นดั ในการทอผ้า at weaving Mudmee, and the place was มัดหมี่ จึงเปล่ียนมาเรียก “บ้านหม่ี” อย่างไรก็ดี so named. Whatever the reason, Mudmee อาชพี การทอผา้ มดั หมถ่ี อื เปน็ ผลติ ภณั ฑท์ มี่ ชี อื่ เสยี ง weaving is considered their famous product, ของที่น่ี มีเอกลักษณ์เฉพาะตวั มสี สี นั และลวดลาย presenting identity, colorfulness, elaborate ประณีตสวยงาม สีไม่ตก เนื้อผ้าแน่น คุณภาพด ี patterns, colorfasthness, compactness and เป็นที่ประจักษ์ชัดอยู่ในค�ำขวัญประจ�ำอ�ำเภอที่ว่า good quality, clearly termed in the provincial “อู่ข้าวอู่น�้ำ วัฒนธรรมรุ่งเรือง เมืองผ้ามัดหม่ี slogan as “land of plenty, thriving culture, สตรแี สนงาม” city of Mudmee, fair women”. 78 เสน้ ทาง สีสัน อัศจรรศ์ผา้ ไทย

การทอผ้ามัดหมี่ เป็นภูมิปัญญาของชาวไทย A local wisdom of Tai Phuan at Ban Mi พวนอ�ำเภอบ้านหม่ี ที่ได้รับการสืบทอดมาจาก district, the Mudmee weaving was passed down บรรพบรุ ษุ ทอี่ พยพมาจากแขวงเชยี งขวาง สปป.ลาว from ancestors migrating from Xiangkhouang เมื่อประมาณสองร้อยกว่าปที ี่ผา่ นมา ชาวไทยพวน province, Lao’s People Democratic Republic นิยมทอผ้าไว้ใช้ในชีวิตประจ�ำวัน ส�ำหรับตนเอง (LPDR) over 200 years ago. Tai Phuan normally และสมาชิกภายในครัวเรือนแล้ว ยังมีการทอข้ึน did the weaving for their and family members’ เพอ่ื ใชใ้ นพธิ กี รรม ประเพณตี า่ งๆ ค�ำวา่ “ผา้ มดั หม”่ี use, and for other rituals and festivals. The ยังเป็นชื่อที่เรียกกรรมวิธีการทอผ้า ที่น�ำเอา word “Mudmee” is a nomenclature referring เส้นด้ายมามัดเป็นเปลาะๆ ตามลาย แล้วน�ำไป to a weaving process whereby threads are ยอ้ มสใี หเ้ กดิ สสี นั และลวดลายตามทตี่ อ้ งการ เรยี ก bundled knotwise and dyed to achieve the วิธีการมัดย้อมแบบบ้านหม่ี ต่อมาจึงเหลือเพียง desired colors and patterns. This Ban Mi bundled “มดั หมี”่ ผ้าทีท่ อจากเส้นดา้ ยที่มัดหม่ี จึงเรียกว่า dyeing was later shortened to “Mudmee”. “ผา้ มัดหมี่” วิธนี ี้ท�ำใหไ้ ด้ลวดลายที่แปลกตา เพมิ่ The fabric woven from the threads used to ความงดงามและความมเี สน่ห์ให้แก่ผ้าทอ นยิ มทอ bundle is then called “Mudmee fabric”. It is เปน็ ผา้ ซ่ิน ผา้ ขาวมา้ และเคร่ืองน่งุ หม่ through this process that eye-catching patterns, creating exquisiteness and charm to the fabric itself, which is normally woven as sarongs, loincloths and clothing. The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 79

▲ ลวดลายการทอ ▲ Weaving Patterns       ผ้ามัดหมี่ของอ�ำเภอบ้านหม่ี มัดด้วยฝ้าย Mudmee ikat in Ban Mi district is และมีลวดลายละเอียดงดงาม ใช้วิธีการผลิตแบบ generally woven from cotton with intricate ด้ังเดิม ทอด้วยมือ โดยเน้นลายโบราณที่สืบทอด patterns, using traditionally hand-woven กันมา ตามความเช่ือความศรัทธาพญานาค จึงได้ technique, focusing on ancient patterns in น�ำรูปพญานาค อันเป็นเอกลักษณ์ของไทยพวน belief and faith passed down from generations. มาออกแบบดัดแปลงผสมผสานกับลวดลายใหม่ๆ Naga is then used to represent Tai Phuan’s เป็นลายผ้ามัดหมี่ลายขิด เรียกลายเหล่าน้ีว่า identify, blended with others, thus creating “ลายไทยพวน” และลวดลายเป็นเอกลักษณ์ Mudmee and Khit patterns. These patterns ของบ้านหมี่อีกลาย คือ ลายไส้ปลาไหล ปัจจุบัน are called “Tai Phuan’s patterns”. Another มีการพัฒนารูปแบบลายผ้าและสีให้ทันสมัยยิ่งขึ้น unique pattern of Ban Mi is Sai Pla Lai (eel’s มีการรวมกลุ่มกันทอตามหมู่บ้านต่างๆ สามารถ entrails). Nowadays, more patterns and colors เดนิ ทางโดยทางรถไฟลงสถานีบ้านหมี่ หากมาโดย have been adopted. There are clusters of รถยนต์ มาตามถนนสาย 3196 คันคลองลพบุรี- weaving groups in villages, accessible by train by บา้ นหมี่ ถงึ สแ่ี ยกไฟแดงเขา้ ตวั อ�ำเภอบา้ นหมี่ ระยะ disembarking at Ban Mi station. If travel is made ทางประมาณ 33 กม. เล้ียวขวามาตามถนนสาย by car, it is recommended to take Road 3196 บ้านหม่ี-โคกส�ำโรงประมาณ 2.5 กม.  on Khan Khlong Lop Buri-Ban Mi route till the traffic intersection leading to the district, for 33 km, then turn right to Ban Mi-Kho Samrong route for another 2 km. Hin Pak Women’s Agricultural Group 8 moo 6, Ban Mi sub-district, Ban Mi district, Lop Buri 15110 Contact Mr. Somjai Raksasup (Group Leaden) or Mr. Punlam Pitthongkham (Group Leaden) ✆ +66 3647 2393 80 เส้นทาง สีสัน อศั จรรศผ์ า้ ไทย

กลุ่มแมบ่ า้ นเกษตรกรหินปกั 8 หมู่ 6 ต�ำบล Ban Kluai Weaving Group (Pracha หินปัก อ�ำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี 15110 Suksan Arts and Crafts Center) 84 moo 4, ✆ 0 3647 2393 คณุ สมใจ รกั ษาทรพั ย์ (เลขากลมุ่ ) Ban Kluai sub-district, Ban Mi district Contact คุณพนั ล�ำ ปิดทองค�ำ (ประธานกล่มุ ) Mr. Narong Klongsungson (Group Leader) กลมุ่ ทอผา้ บา้ นกลว้ ย (ศนู ยศ์ ลิ ปาชพี ประชา ✆ +66 3647 1847 สุขสันต์) 84 หมู่ 4 ต�ำบลบ้านกล้วย อ�ำเภอ Ban Mi Weaving Group 80 moo 1, Ban บา้ นหม ่ี จังหวดั ลพบรุ ี 15110 ✆ 0 3647 1847 Kluai sub-district, Ban Mi district, Lop Buri คุณณรงค์ คล่องส่งั สอน (ประธานกลุ่ม) Contact Mr. Wattana Meemangkang (Group กลมุ่ ทอผา้ บา้ นหม ่ี 80 หมู่ 1 ต�ำบลบา้ นกลว้ ย Leader) ✆ +66 3647 1904, +668 7006 1897 อ�ำเภอบา้ นหม่ี จังหวดั ลพบุร ี ✆ 0 3647 1904, 08 7006 1897 คุณวฒั นา มมี ่ังคง่ั (ประธานกลุ่ม) 11 Ban MiกWลมุeทavอiผnาgบGานroหuมpี ่ เPขa�อ่ sนaปkา Jสoกั lชasลiสdทิ Dธaิ์ m 205 1 21 1 พPhรrะaปรPาrงaคnสgาSมยamอดYod 2256 11 205 201 32 21 วCดัuยltาuงraณl Cรeงั nสtีer Lopburi 1 KพiรnะgบรNมaรrาaชiาCนirุสcาlวeรย� สมเดจ็ พระนารายณมหาราช 3267 2 33 Kพrรaะiทsนี่oัง่rnไกSรสihรrสaีหchราTชhrone 1 WวัดaสtันSเปaาnโลPaolo แหล่งท่องเทยี่ ว Tourist attractions จังหวัดลพบุรีมีแหล่งท่องเที่ยวท่ีน่าสนใจ Lop Buri Province has many Tourist มากมาย เช่น พระปรางค์สามยอด ศาลพระกาฬ attractions such as Phra Prang Sam Yot, Phra Kan พระนารายณร์ าชนิเวศน์ วัดมหาธาตุ วดั สันเปาโล Shrine, King Narai’s Palace, Wat Phra Si Rattana วดั ยาง ณ รังสี หอไตรวดั ทา่ แค วัดพระบาทน้ำ� พุ Maha That, Wat San Paolo, Wat Yang Na Rang Si, ทุ่งดอกทานตะวัน เขื่อนป่าสักชลสิทธิ์ เขตรักษา Library at Wat Tha Kae, Wat Phrabat Nam Phu, พันธุ์สัตวป่าซับลังกา ฯลฯ ส่วนสถานท่ีท่องเท่ียว Sunflower Field, Pa Sak Chonsit Dam, Sublanka ในอ�ำเภอบ้านหมี่ มีสถานที่น่าสนใจหลายแห่ง Wildlife Sanctuary. Attractions in Ban Mi district เช่น วัดเขาวงกต (ถ�้ำค้างคาว ท่ีมีค้างคาวอาศัย include Wat Khao Wong Kot (a bat cave where อยู่นับล้านตัว) วัดท้องคุ้ง วัดพานิชธรรมิการาม millions of bats dwell), Wat Thongkung, Wat วัดเชียงงา เปน็ ตน้ Panichatham Nikaram, Wat Chiang Nga etc. The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 81

สีสันสะดดุ ตา ผา้ ขาวมา้ ร้อยสี บ้านหนองขาว จงั หวดั กาญจนบุรี Eye-catching diverse-colored loincloth, Ban Nong Khao, Kanchanaburi ผ้าขาวม้า เป็นผ้าสารพัดประโยชน์ ท่ีอยู่คู่ A multi-purpose cloth, loincloths have กับคนไทยมาเนิ่นนาน มีการทออยู่หลายภูมิภาค long been familiar with Thai ways of living. มีลักษณะแตกต่างกันออกไป ตามท้องถิ่น woven in many regions, they feature different บ้านหนองขาว อ�ำเภอท่าม่วง จังหวัดกาญจนบุรี characteristics, depending on localities. Ban เป็นอีกหนึ่งแห่งซ่ึงมีการทอผ้าขาวม้าอันเป็น Nong Khao, in Kanchanaburi’s Mueang district เอกลักษณ์ไม่เหมือนถิ่นอ่ืน คือ ผ้าขาวม้าท่ีน่ีทอ is another unique source of woven loincloths, ด้วยเส้นดา้ ยสสี ดใส สะดดุ ตา จนไดร้ บั สมญานาม unlike those from other regions for their bright, ว่าเปน็ “แหล่งทอผ้าขาวม้ารอ้ ยส”ี striking colors, enabling the place to be called ผ้าขาวม้าร้อยสี ภูมิปัญญาท้องถ่ินท่ีเป็น a source of “hundred-colored loincloths”. เอกลักษณ์โดดเด่น ของชุมชนชาวหนองขาว An outstanding local wisdom of Ban อ�ำเภอท่าม่วง จังหวัดกาญจนบุรี เป็นภูมิปัญญา Nong Khao community, Tha Muang district, ชาวบา้ น ทเี่ กดิ จากการรว่ มมอื รว่ มใจถกั ทอขนึ้ ดว้ ย Kanchanaburi, hundred-colored loincloths ก่ีกระตกุ ซึ่งเป็นวิธีการทอผ้าแบบโบราณ นิยมใช้ were born with cooperated weaving using ด้ายสตี ่างๆ กว่าร้อยสี ท�ำให้เกิดความวจิ ติ รงดงาม pushing loom-an ancient weaving technique บนลายผ้า อีกทั้งเนื้อผ้าเป็นมันวาวคล้ายผ้าไหม popular through the use of over a hundred 82 เสน้ ทาง สีสนั อศั จรรศ์ผ้าไทย

colors of thread to create exquisiteness to the fabric patterns. Looking glossy, similar to that of silk, the loincloth fabric is easy to care, durable, colorfast, comfortable and good for longer use. Awarded a 5-star OTOP, hundred-colored loincloths at Ban Nong Khao in wide popularity, become the provinces favorite souvenirs. ดแู ลรกั ษางา่ ย ทนทาน สไี มต่ ก สวมใสส่ บาย ใชง้ าน ▲ Weaving Patterns ไดย้ าวนาน ไดร้ บั รางวลั สนิ คา้ OTOP ระดบั 5 ดาว จงึ ท�ำให้ “ผ้าขาวม้ารอ้ ยสีของดบี ้านหนองขาว” Formerly called “Ban Nong Ya Dok Khao”, เป็นรู้จักกันอย่างแพร่หลายและกลายเป็นสินค้าที่ Ban Nong Khao is an old community whose ระลึกยอดนยิ มของจงั หวดั villagers do farming as profession, assimilating ways of life and traditions passed down from ▲ ลวดลายการทอ generations. When free from doing the farming, the women have to do the fabric weaving บ้านหนองขาวเดิมช่ือ “บ้านหนองหญ้า for household use, using traditional loom. ดอกขาว” เป็นชุมชนเก่าแก่ ชาวบ้านส่วนใหญ่ Later, a women’s volunteering development มีอาชีพเกษตรกรรม ท�ำนาเป็นหลัก มีวิถีชีวิต group at Ban Nong Khao was formed to do และขนบธรรมเนียมที่สืบทอดกันมาช้านาน หญิง the loom-based weaving for sale, with Khun สาวในหมู่บ้าน ยามว่างเว้นจากการท�ำนา ต้อง Areeerat Pruetikun, an expert in weaving, as ทอผ้าไว้ส�ำหรับใช้สอยกันเองในครอบครัว โดยใช้ a developer of fabric quality, patterns and ก่ีแบบโบราณ เช่น ผ้าขาวม้า ผ้าถุง ต่อมาจึงได้มี enticing colors.The group was later renamed การคดิ จดั ต้ัง กลมุ่ สตรอี าสาพัฒนาบ้านหนองขาว Ban Nong Khao hand-weaving group, which ขึน้ เพื่อทอผ้าไวส้ �ำหรบั ขายโดยใชก้ ่ีกระตุก โดยมี designs more striking patterns through the use คุณอารีย์รัตน์ พฤฑฒิกุล ผู้มีประสบการณ์ด้าน of brightly-colored artificial silk, yet maintaining การทอผ้า เป็นผู้พัฒนาคุณภาพของผ้า ลวดลาย the original identity through conservation of และสีสันให้ทนั สมัยสวยงามน่าใช้มากยิง่ ขึน้ ตอ่ มา ได้เปล่ียนชื่อเป็น กลุ่มผ้าทอมือบ้านหนองขาว และออกแบบการทอใหล้ วดลายสะดดุ ตายง่ิ ขนึ้ ดว้ ย การเลือกใช้ไหมประดิษฐ์สีสดๆ แต่คงเอกลักษณ์ The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 83

ancient patterns. Such patterns include Ta Chak, only available at Ban Nong Khao, with แบบดั้งเดิมเอาไว้ ด้วยการอนุรักษ์ลวดลายแบบ intricate weaving, patterns picked up the โบราณ อย่างลายตาจัก ซึ่งมีเฉพาะท่ีบ้านหนอง entire length, which can be woven only by ขาว มีการทออย่างปราณีต เก็บยกลายตลอด skilled weavers. Besides Ta Chak pattern, ทั้งผืน ซึ่งทอได้เฉพาะผู้ท่ีมีความช�ำนาญเท่านั้น other patterns of loincloth include checkered, นอกจากลายตาจักแล้ว ยังมีผ้าขาวม้าลายอ่ืนๆ twin-eyed, and tiny-eyed. The villagers have ไดแ้ ก่ ลายหมากรกุ ลายตาคู่ ลายตาเล็ก ชาวบา้ น applied the original loincloth patterns with ได้มีประยุกต์ผ้าขาวม้าลายด้ังเดิม เข้ากับลายผ้า new ones, such as arrowed-frangipani, and สมยั ใหม่ เชน่ ลายลลี าวดลี กู ศร ลายมงั กรคาบแกว้ crystal-holding dragon. Besides diverse-colored นอกจากผ้าขาวม้าและผ้าโสร่ง ที่มีให้เลือกซื้อ loincloths and sarongs for sale, the villagers สารพัดสีแล้ว ชาวบ้านยังได้แปรรูปผ้าขาวม้าเปน็ have also processed loincloths into other สนิ คา้ นานาประเภท เชน่ เสอื้ ผา้ ส�ำเรจ็ รปู ผา้ เชด็ มอื products like ready-to-wear clothes, กระเปา๋ สะพาย ย่าม หมวก รองเทา้ ฯลฯ ซง่ึ ลว้ น handkerchiefs, shoulder bags, hats and shoes, แลว้ แตม่ ีราคาทย่ี อ่ มเยา all of which are sold at reasonable price. ชมุ ชนบา้ นหนองขาว ยดึ มนั่ ในจารตี ประเพณี Firmly adhering to traditions and primitive วัฒนธรรมด้ังเดิม จนได้รับรางวัล Thailand culture, Ban Nong Khao was awarded Thailand Tourism Awards ปี พ.ศ. 2545 ชุมชนน้ีอยู่ Tourism Awards in 2002. The village is 12 km จากตัวเมืองกาญจนบุรี ไปตามถนนสาย 324 from the city of Kanchanaburi along Road 324 (กาญจนบรุ -ี สพุ รรณบรุ )ี ประมาณ 12 กม. เยยี่ มชม (Kanchanaburi - Suphanburi route). Visitors may และศึกษาวิถีชีวิตชาวบ้าน ชมการสาธิตการทอ view and learn ways of local people’s living, ผ้าขาวม้า ท�ำนา ต�ำข้าว การท�ำนำ�้ ตาลสด การท�ำ loincloth demo, farming, rice husking, sugar ขนมแบบโบราณ พักโฮมสเตย์ และรถอีแต๋น palm sapping, baking ancient desserts, stay at ท่องเที่ยวภายในชุมชน ชมพิพิธภัณฑ์ชุมชนบ้าน homestays, ride mini-tractors journeying within หนองขาว วัดหนองขาว ทุ่งข้าว เป็นต้น the community, visit the folk museum at Ban Nong Khao, and rice fields. 84 เสน้ ทาง สีสนั อศั จรรศ์ผา้ ไทย

กลุ่มผ้าทอมือบ้านหนองขาว 10 หมู่ 1 Ban Nong Khao Hand Woven Fabric บ้านหนองขาว ต�ำบลหนองขาว อ�ำเภอท่าม่วง Group 10 moo 1, Ban Nong Khao, Nong Khao จังหวัดกาญจนบุรี 71110 ✆ 0 3458 6061, sub-district, Tha Muang district, Kanchanaburi 08 9612 2553 คณุ อารยี ร์ ัตน์ พฤฑฒกิ ุล 71110 Contact Ms. Areerat Prutthikul ✆ +66 3458 6061, +668 9612 2553 323 Hกลaุมndผา WทอoมveือnบาFนabหrนicองGขrาoวup 367 Wพ�พar�ธภMัณusฑeสuงmคราม 324 WบHอoaนtt้ำSWรpอarนinnวggดั Kวhงั ขanนaาiยTทhายayกิ iาkรaาrมam 3084 323 324 สThะพeาBนrขidาgมeแมoน f้ำtแhคeวRiver Kwai Kaกnาcญhaจnนaบbุรu� ri 3228 323 Kเขh�่อuนeแaมnกลMอaงe Klong 3429 323 วWดั aถt้ำTเสhือam Suea Wวดั aบtา Bนaถa้ำn Tham แหลง่ ท่องเทีย่ ว Tourist attractions ในตัวอ�ำเภอท่าม่วง มีเข่ือนแม่กลอง และ In Tha Muang district, there are Mae Klong วัดถ�้ำเสือ ซึ่งมีพระพุทธรูปปางประทานพรขนาด Dam and Wat Tham Sua (Tiger Cave Temple) ใหญ่อยู่บนยอดเขา มีพุทธลักษณะท่ีสวยงามมาก which houses beautiful large Buddha image ใกล้กันคือวัดถ�้ำเขาน้อย วัดบ้านถ้�ำ บ่อน�้ำร้อน in a very beautiful exposition posture uphill. วัดวงั ขนายทายกิ าราม Nearby are Tiger cave temple, Wat Tham Khao Noi, Wat BanTham, Hot Spring at Wat Wang Khanai Thayikaram. The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 85

ภูมปิ ญั ญาลำ้� ค่า ผา้ จกชาวไทยวน จงั หวดั ราชบุรี Priceless local wisdom of Tai Yuan’s textile, Ratchaburi ชาวชุมชนบ้านคูบัว อ�ำเภอเมือง จังหวัด Settling in Ratchaburi Province over 200 ราชบุรี ต้ังรกรากอยู่ในพื้นท่ีจังหวัดราชบุรี มา years, the villagers of Ban Ku Boa, Mueang เนิ่นนานกว่า 200 ปี สืบเชื้อสายจากชาวไทยวน district were descendants of Tai Yuan or Yonok อ่านว่า (ไท-ยวน) หรือโยนก ซ่ึงได้อพยพครัวเรือน who migrated from the Burmese invasion to หนีการรุกรานของกองทัพพม่ามาจากเมือง Chiang Saen-Lanna’s important city in the เชียงแสน เมืองส�ำคัญแห่งอาณาจักรล้านนา old days. They followed the main army led ในอดีต โดยติดตามกองทัพหลวงภายใต้การ by King Rama I’s command to settle in the บัญชาการของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้า present Ratchaburi Province. When migrating, จุฬาโลกมหาราช ลงมาตั้งถ่ินฐานอยู่ ณ จังหวัด Tai Yuan people always disseminated their ราชบุรีในปัจจุบัน ชาวไทยวนเมื่ออพยพไปท่ีใด unique weaving style. This original site used ก็ได้น�ำเอกลักษณ์ศิลปะทอผ้าไทยวนไปเผยแพร่ท่ี to be a city moat, surrounded by water lilies, เมืองน้ันๆ ด้วย บริเวณน้ีเดิมเป็นคูเมือง มีบัวข้ึน so was the name Ku Boa. Despite the time อยู่โดยรอบ จึงเรียกว่าคูบัว แม้เวลาจะล่วงเลย lapse over 200 years, Tai Yuan in sub-districts 86 เสน้ ทาง สีสัน อศั จรรศผ์ ้าไทย

มากว่า 200 ปี ชาวไทยวน ในต�ำบลคูบัวและ ต�ำบลดอนแรย่ งั คงสบื สานประเพณี ความเชอื่ และ of Ku Bua and Don Rae unswervingly วัฒนธรรมตา่ งๆ ของบรรพบุรุษเอาไวอ้ ยา่ งเหนียว conserve their tradition, beliefs, cultures แนน่ ไมว่ า่ จะเปน็ ภาษาพดู แบบค�ำเมอื ง หรอื แมแ้ ต่ passed down from forbearers, whether it be ภูมิปัญญาด้ังเดิมทางด้านหัตถกรรม โดยเฉพาะ dialect, or local wisdom on handicraft, in การทอผ้าซ่ินลายตีนจกซึ่งเป็นลวดลายที่มีความ particular, sarong weaving whose patterns are สวยงาม มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว สีสันสวยสดใสใน elegant and categorical, brightened through ทุกเส้นไหมที่น�ำมาถักทอ สามารถน�ำมาตัดเย็บ each and every thread of silk used. The fabric เปน็ เครอื่ งแตง่ กายไดห้ ลากหลายรปู แบบ เพอ่ื ใชใ้ น can be tailored for a number of clothing either พธิ กี ารตา่ งๆ และน�ำมาประยกุ ตต์ ดั เยบ็ เปน็ เสอ้ื ผา้ for official ceremonies or applications of trendy กระเปา๋ ตามสมยั นยิ ม ผา้ ทอลายตนี จกของชาวคบู วั shirts, trousers, bags. Pushed-patterned woven จึงได้รับคดั เลอื กใหเ้ ปน็ สินค้า OTOP ระดบั 5 ดาว fabric of Ku Boa people was selected to be a และเปน็ OTOP Village Champion ปี พ.ศ. 2549 5-star OTOP and was OTOP Village Champion in 2006. ▲ ลวดลายการทอ ผ้าจกชาวไทยวนจังหวัดราชบุรี แบ่งตาม ▲ Weaving patterns ลักษณะของลวดลายได้เป็น 3 ตระกูล คือ ผ้า Ratchaburi’s pushed-patterned woven ตระกูลคูบัว ผ้าตระกูลดอนแร่ และผ้าจกตระกูล fabric is grouped according to patterns in 3 หนองโพ-บางกระโด ผา้ จกตระกลู คบู วั เปน็ ผา้ จกที่ lineages, namely Khu Bua, Don Rae and Bang มีลายทเี่ ปน็ เอกลักษณเ์ ฉพาะของตวั เอง เชน่ ลาย Kra Do. Khu Bua fabric has unique features, ดอกเซยี ลายหกั นกคู่ ลายโกง้ เกง้ ลายหนา้ หมอน such as Dok Sia, Hak Nok Khu, Kong Keng, Na และลายนกคู่กินน�้ำฮ่วมเต้า โดยในการจกจะใช้ Mon and twin birds drinking water. In weaving, เส้นด้ายยืนสีด�ำ พุ่งด�ำ โดยไม่มีลายประกอบมาก black vertical, pushing threads, rather without ให้เห็นลายชัดเจน ส่วนสีสันของเส้นใยที่ใช้ทอ stripes are used, to create outstanding patterns, จะใชเ้ ส้นใยที่มีสีสันหลากหลาย while the thread colors are diverse. The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 87

นอกจากนี้ทางชุมชนบ้านคูบัวยังร่วมกัน Moreover, Ban Khu Bua community joined สร้างศูนย์สาธิตและจ�ำหน่ายผ้าจกข้ึน เพ่ือให้ hands constructing a demo and distribution นักท่องเท่ียวหรือผู้ท่ีสนใจ ได้เรียนรู้กระบวน center where interested visitors can learn the การผลิต ต้ังแต่การปั่นด้ายท่ีใช้ทอ ไปจนกระทั่ง manufacturing process, ranging from spinning การทอ การเก็บลาย รวมถึงสามารถเลือกซ้ือหา to weaving, to pattern picking up. They can also กลบั ไปตดั เย็บสวมใสก่ ันไดอ้ ีกดว้ ย ดร.อุดม สมพร browse and buy the fabric to be tailor-made. เป็นหัวเรี่ยวหัวแรงใหญ่ร่วมกับชาวชุมชนสร้าง Dr. Udom Somporn is a mainstay coordinating จปิ าถะภณั ฑส์ ถานบา้ นคบู วั ซง่ึ ตงั้ อยภู่ ายในบรเิ วณ with the people in the community to set up วัดโขลงสุวรรณคีรี ต�ำบลคูบัว ให้เป็นพิพิธภัณฑ์ Ban Khu Bua Chipatha Sathan (miscellaneous ทางประวตั ศิ าสตร์ เพอ่ื สบื สานศลิ ปวฒั นธรรมและ house) located inside Wat Khlong Suwan Khiri, ประเพณขี องชาวไทยวน จัดแสดงวิถีชีวติ และการ Khu Bua sub-district as a historical museum, แต่งกายของชาวไทยวน ผ้าจกไทยยวน เชยี งแสน to help conserve the culture and tradition of เปิดต้อนรับนักท่องเที่ยวมาเย่ียมชมฟรีทุกวัน Tai-Yuan. Displaying Tai-Yuan’s ways of 09.00-16.00 น. clothing and Tai-Yuan’s pushed-patterned การเดินทางสู่บ้านคูบัว ใช้ถนนเพชรเกษม woven fabric, the museum is open daily free มุ่งหน้าสู่ตัวเมืองราชบุรี จากน้ันเลี้ยวขวาเข้า of charge from 9.00 am-4.00 pm. ทางหลวงชนบท ตรงไปประมาณ 4 กม. แล้วเลย้ี ว To travel to Ban Khu Bua, use Phetkasem ขวาเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข 3339 ตรงต่อไปอีก Road heading toward the city of Ratchaburi, ประมาณ 3 กม. turn right onto the rural road for about 4 km then turn right to Highway 3339, and continue จปิ าถะภัณฑ์สถานบา้ นคูบัว straight for about 3 km. วัดโขลงสวุ รรณครี ี 101 หมู่ 6 ต�ำบลคบู วั อ�ำเภอ Chipatha Sathan Ban Khu Bua 101 moo 6, เมอื ง จงั หวดั ราชบรุ ี 70000 Wat Khlong Suwan Khiri, Khu Bua sub-district, ✆ 08 1763 1989 ดร.อุดม สมพร Mueang district, Ratchaburi 70000 Contact สหกรณ์การเกษตรไท-ยวน ราชบุรี จ�ำกัด Dr. Udom Somporn at ✆ +668 1763 1989 78หมู่3ต�ำบลคบู วั อ�ำเภอเมอื งจงั หวดั ราชบรุ ี 70000 Tai Yuan Ratchaburi Cooperative, ✆ 0 3273 0151 Limited 78 moo 3, Khu Bua sub-district, Mueang district, Ratchaburi 70000 ✆ +66 3273 0151 88 เส้นทาง สีสัน อศั จรรศผ์ า้ ไทย

กลุ่มหัตถกรรมทอผ้าพื้นบ้าน (ร้านผ้ามณี) Folk Handicraft Weaving Group (Manee 104 หมู่ 6 ต�ำบลคูบัว อ�ำเภอเมอื ง จงั หวดั ราชบรุ ี Textile) 104 moo 6, Khu Bua sub-district, Mueang 70000 ✆ 08 1880 2907 district, Ratchaburi 70000 ✆ +668 1880 2907 กลุ่มหตั ถกรรมพน้ื บ้านราชบุรี วัดนาหนอง WatNaNongRatchaburiLocalHandicraft 38 หมู่ 2 ต�ำบลดอนแร่ อ�ำเภอเมอื ง จังหวัดราชบุรี Group 38 moo 2, Don Rae sub-district, Mueang ✆ 081 868 3426 district, Ratchaburi ✆ +668 1868 3426 ชนดิ าผา้ ไหม 6 หมู่ 10 ต�ำบลดอนแร่ อ�ำเภอ Chanida Silk6moo10,DonRaesub-district, เมอื ง จงั หวัดราชบุรี ✆ 08 5550 3173 Mueang district, Ratchaburi ✆ +668 5550 3173 อSุทiaยmานCหuนุ ltขuผ้� r้ง�aสl ยPาaมrk 4 สSนุuทntรr�แeลeนLดa แnดdนoตfกุ Dตoาlls 4 เTดhอeะบBลloมู oอmอsรคOดิrcปhาidรค Park 325 3097 1010 35 LตaลoาดTนu้ำkเหLลaาkตF๊กั loลaกั ting Market พRaพ� tcธ� hภaัณbฑurสiถNาaนtแioหnงชalาตMิรuาsชeบuรุ m� 4 Dตลamาดnนoำ้ eดnำเSนaินdสuะaดkวกFloating Market จCปิhาipถaะtภhัณaฑSสaถthาaนnบาBนaคnูบKวั hu Bua แหล่งท่องเทยี่ ว Tourist attractions พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ตลาดน�้ำดําเนิน Attractions include Ratchaburi National สะดวก ปางชา้ งเผอื กด�ำเนนิ สะดวก อทุ ยานหนุ่ ขผี้ งึ้ Museum, Damnoen Saduak Floating Market, สยาม สนุ ทรแี ลนด์ แดนตกุ๊ ตา วดั ถำ�้ สารกิ า อทุ ยาน Chang Puak Camp Damnoen Saduak, Siam แห่งชาติเฉลิมพระเกียรติไทยประจัน เดอะบลูมส์ Wax Museum, Suntharee Land of Dolls, Wat ออร์คดิ ปารค์ วัดถำ�้ น้�ำ ตลาดนำ�้ เหล่าตก๊ั ลัก Tham Sarika, Chaloem Phra Kiat Thai Prachan National Park, the Blooms Orchid Park, Wat Tham Nam, Lao Tak Lak Floating Market The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 89

มนตรา ผา้ พิมพ์ลายโขมพสั ตร์ จงั หวัดประจวบครี ีขันธ์ MpPraaactthgeuiracnpoeKdfhiKrifahKbhoarmnica, pastr หัวหิน เป็นเมืองตากอากาศสุดคลาสสิค Thailand‘s first classic vacation town, แห่งแรกๆ ของประเทศไทย เป็นแหล่งผลิตและ it is a place producing and distributing famous จ�ำหน่ายผ้าท่ีมีชื่อเสียงโด่งดัง ที่ได้รับความนิยม fabrics popular both among the locals and จากทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติเป็นอันมาก น่ัน foreigners. Khomapastr branded, it is a fabric คอื ผา้ พมิ พ์ลายไทยภายใตช้ อ่ื โขมพัสตร์ เป็นรา้ น and Weaving factory iconic of Hua Hin over 60 ผา้ และโรงงานทอผา้ ทอี่ ยคู่ เู่ มอื งหวั หนิ มานานกวา่ years since the end of WW II. Those coming 60 ปี ตั้งแต่สมัยหลังสงครามโลกครั้งท่ี 2 ใครได้ to Hua Hin, should not miss to browse and มาหวั หนิ ไมค่ วรพลาดทจ่ี ะเขา้ ไปเยยี่ มชมและเลอื ก buy beautiful Khomapastr products that will ซอ้ื ผลติ ภณั ฑท์ ส่ี วยงามของโขมพสั ตร์ เปน็ ของฝาก surely render happiness both to the giver and รบั รองว่าสุขใจทั้งผใู้ ห้และผู้รับอยา่ งแน่นอน recipient alike. โขมพัสตร์ ก่อตั้งข้ึนท่ีอ�ำเภอหัวหิน ในปี พ.ศ. 2491 (ค.ศ.1948) โดยพลเอกพระวรวงค์เธอ พระองค์เจ้าบวรเดช และหม่อมเจ้าหญิงผจงจิตร กฤดากร ท้ังสองพระองคท์ รงสร้างโรงทอยอ้ มและ โรงพมิ พ์ผ้าย่อมๆ ทดี่ ินสว่ นพระองคท์ ่ีหวั หนิ ด้วย ทรงมีวัตถุประสงค์ท่ีจะสืบทอดศิลปวัฒนธรรม 90 เสน้ ทาง สีสัน อัศจรรศ์ผา้ ไทย

ไทยให้คงอยู่สืบไป รวมท้ังต้องการส่งเสริมอาชีพ Khomapastr was founded in 1948 by His ให้กับคนท้องถิ่น มีรายได้เลี้ยงดูครอบครัวและ Royal Highness Prince Boworadet and Her ความเปน็ อย่ทู ีด่ ขี นึ้ ทรงริเริม่ การพัฒนาผลติ ภณั ฑ์ Serene Highness Pajongchitr Kridakorn, who จากการศึกษาค้นคว้าลวดลายไทยโบราณจาก initiated a small fabric dyeing and printing house พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ และทรงรับค�ำแนะน�ำ on their private property, with an aim to help จากผู้เช่ียวชาญชาวต่างประเทศ ในด้านเทคนิค conserve the Thai culture, while promoting การพิมพ์ผ้า the locals’ occupation to raise their families. His initiation began with development and ▲ ลวดลายการทอ study of Thai fabric patterns from the national museum and he later advised on fabric printing ปจั จบุ นั ผา้ พมิ พล์ ายของรา้ นโขมพสั ตร์ นบั ได้ techniques from expert foreigners. กวา่ พันลาย สว่ นใหญเ่ ปน็ ลายไทยหายากและทรง คุณค่าย่ิง หลายลายออกแบบมาจากลายต้นแบบ ▲ Weaving Patterns โบราณในพพิ ธิ ภณั ฑสถานแหง่ ชาติ เชน่ ลายราชรถ ลายรามสูร ลายเทพนม ลายหนุมาน ลายกินรี At present, Khomapastr fabrics embrace ไก่ฟ้า ลายเบญจรงค์ ลายพุทธรักษา ฯลฯ โดย over a thousand patterns, most of which and เฉพาะลายผา้ เกยี้ วพมิ พล์ ายทอง ซงึ่ เดมิ เปน็ ผา้ ภษู า rare are highly valued, designed from the ทรงของเจ้านายสมัยก่อน หม่อมเจ้าหญิงผจงจิตร prototypes from the national museum, such as น�ำมาให้ช่างแกะลายพิมพ์ พิมพ์ด้วยขั้นตอนท่ี patterns of royal chariot, god of thunder, deva สลับซับซ้อน มีการพิมพ์ลายนักษัตร ซึ่งในแต่ clasping hands, Hanuman-king of monkeys, ละปีจะมีคนมาตามซ้ือเก็บสะสม นอกจากน้ียัง half-bird, half-woman, five-colored porcelain, มีลวดลายต่างๆ ได้รับความนิยมมาก เช่น ลาย and canna. The gilded pattern, formerly a อกั ษรไทย หรอื ลายขนมเปยี กปนู ลายถว่ั ลสิ ง ลาย fabric pattern belonging to the old-time ดอกโป๊ยเซียน ลายไพ่ตอง ลายเด็กเล่นงูกินหาง ruling class, was instructed to be molded and ลายสามเหลยี่ ม ลาย ก.ไก่ ข.ไข่ เปน็ ต้น printed through complex processes, inclusive of patterns like the twenty seven constellations of 133 stars–purchased annually for collection. Other patterns in high demand include those of Thai alphabets, rhombus, peanuts, crown of thorns, Thai card game, a snake swallowing its own tail, triangle, and Thai alphabets. The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 91

ผ้าโขมพัสตร์ มีความสวยงาม เน้นความ Beautiful and easy to maintain, Khomapastr วิจิตรของลวดลายไทย สีที่ใช้พิมพ์มีความคงทน fabric focuses on the Thai intricacy, using durable สีไม่ตก และรักษาง่าย ผลิตภัณฑ์ของโขมพัสตร์ and indelible printing chromes. The fabric is a เป็นการผสมผสานระหว่างอดีตกับปัจจุบัน มีทั้ง blend of traditional and contemporary styles, แบบดั้งเดิมและแบบร่วมสมัย สอดคล้องกับวิถี befitting the people’s living. Original silk screen ชวี ติ ของผคู้ น ซง่ึ ยงั คงใชเ้ ทคนคิ Silk Screen แบบ technique is exploited onto the fabric to yield ด้ังเดิม เขียนลายลงบนเน้ือผ้าบางเบา จนได้ผ้า high quality both for silk and other types of ช้ินงามคุณภาพสูง ทั้งผ้าไหม และผ้าฝ้ายหลากสี cotton, which come as tailoring products like ซ่ึงน�ำมาตัดเย็บเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ เช่น เสื้อ shirts, skirts, scarves, ties and other household กระโปรง ผ้าพันคอ เนคไท และเคร่ืองใช้หลาย items such as pillowcases, dolls, bags, etc. The ชนิด เช่น ปลอกหมอน ตกุ๊ ตา กระเป๋า ฯลฯ เปดิ ให้ shop is open on Monday-Saturday from 9.00 บรกิ ารทกุ วัน วันจนั ทร-์ เสาร์ เวลา 9.00-19.00 น. am-7.00 pm, and on Sunday at 9.00 am-5.00 pm. วนั อาทติ ย์ เวลา 9.00-17.00 น. Khommaphat (Hua Hin branch) โขมพสั ตร์ สาขาหวั หนิ 218 ถนนเพชรเกษม 218 Phetkasem Road, Hua Hin district, อ�ำเภอหวั หิน จงั หวดั ประจวบครี ีขนั ธ์ 77710 Prachuap Khiri Khan. 77710 ✆ +66 3251 1250, ✆ 0 3251 1250, 0 3251 3506 +66 3251 3506 โขมพสั ตร์ สาขากรงุ เทพ 56-58 ถนนนเรศ Khommaphat (Bangkok branch) 56-58 แขวงสพ่ี ระยา เขตบางรัก กรุงเทพฯ 10500 Road, Nares, Bangkok 10500 ✆ +66 2266 8415 ✆ 0 2266 8415 92 เส้นทาง สสี ัน อัศจรรศ์ผ้าไทย

แหล่งทอ่ งเทย่ี ว Tourist attractions หัวหินมีแหล่งท่องเท่ียวยอดนิยมมากมาย Attractions in Hua Hin include Hua Hin Train ได้แก่ สถานีรถไฟหัวหิน ชายหาดหัวหิน วัดห้วย Station, Hua Hin Beach, Wat Huay Mongkon, มงคล วัดเขาตะเกียบ หาดสวนสนประดิพัทธ์ Wat Khao Takiab, Suan Son Pradiphat Beach, พระราชนเิ วศนม์ ฤคทายวนั เพลนิ วาน ตลาดโตร้ งุ่ Maruekathaiyawan Palace, Plern Wan Shopping หวั หนิ ตลาดฉตั รไชย ซเิ คดา้ มาเกต็ หรอื ตลาดจกั จน่ั Village, Hua Hin Night Market, Chatchai Market, เดอะ เวเนเซยี หวั หนิ คาเมลรพี ลบั บลคิ ซานโตรนิ ี Cicada Market, Venezia Hua Hin, Camel Republic, พาร์ค ชะอ�ำ สวนน�้ำแบล็ค เมาน์เทน อุทยาน Santorini Park Cha-am, Black Mountain Water สิ่งแวดล้อมนานาชาติสิรินธร อุทยานแห่งชาติ Park, Sirindhorn International Environmental เขาสามร้อยยอด อุทยานราชภักด์ิ ถ�้ำพระยานคร Park, Khao Sam Roi Yot National Park, Rajabhakdi หาดแมร่ �ำพงึ เกาะทะลุ พพิ ธิ ภณั ฑส์ ตั วน์ ำ�้ หวา้ กอ Park, Phraya Nakhon Cave, Mae Rampung Beach, ชายหาดบางเบดิ แกง่ กระจาน Koh Talu, Waghor Aquarium, Bangburd Beach, Kaeng Krachan National Park HชาuยaหHาดinหBวั หeaินch 4 Mพรaะrรuาeชkนhเิ aวtศhนaมiyฤaคwทaาnยวPันalace หWลaวtงHพuอ aทyวMดวoัดnหgวkยoมl งคล 4 37 Khommaphaโtข(มHพuสั aตHรiสnาbขrาaหnัวcหhิน) WวัดaเขtาKตhะaเกoยี Tบakiap Aอทุutยtาaนyaรnาชraภtักcดhaิ์ pak 37 อKทุhยaoานSแaหmงชRาตoเิiขYาoสtามNรaอtiยoยnอaดl Park 4 The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 93

วิถีผา้ ปาเตะ๊ ชมุ ชนท่องเที่ยวบ้านเกาะกลาง ตำ� บลคลองประสงค์ จงั หวดั กระบี่ “Batik” ways of life, tourism community, Ban Koh Klang Tombon Klong Prasong, Krabi A well-known Tourist spot, Krabi caters each year to a number of Tourist. So, Krabi กระบี่ เมืองท่องเที่ยวยอดนิยมท่ีรู้จักกันเป็น is thriving. Riding in a local fisherman’s อย่างดี ในแต่ละปีมีนักท่องเท่ียวมาเยือนจ�ำนวน boat a few minutes from either Chao Fah มาก กระบี่จึงขยายตัวอย่างรวดเร็ว แค่เพียงน่ัง or Suan Tara landings and disembarking at เรือหัวโทงข้ามฟาก จากท่าเรือเจ้าฟ้า หรือ จาก Ta Hin on the small island of Ko Klang in ท่าเรือสวนธารา จากตัวอ�ำเภอเมือง ไปไม่ก่ีนาท ี the middle of Krabi leads visitors to touch ขึ้นฝั่งท่ีท่าหินบนเกาะกลาง เกาะเล็กๆ ท่ีตั้งอยู่ the community ways of life, retracing the กลางแม่น�้ำกระบี่ จะพบชุมชนบ้านเกาะกลาง days yonder. Stalwart and stable in their ท่ีมีวิถีชีวิตเหมือนย้อนกลับไปในอดีต ด้วยความ primitive peaceful ways, the people of Koh เข้มแข็งและรักในวิถีอันสงบสุขแบบด้ังเดิม ชาว Klang lead a simple life. Cheerful, most เกาะกลางใช้ชีวิตแบบเรยี บงา่ ย ผคู้ นน่ารกั ยม้ิ แยม้ villagers believe in Islam, doing the แจ่มใส ชาวบ้านส่วนใหญ่จะนับถือศาสนาอิสลาม saltwater fishery. Visitors can have a และประกอบอาชีพชาวประมงน้�ำเค็ม สัมผัสกับ natural touch of the countryside, rice fields ธรรมชาติท่ียังคงความเป็นชนบท ทุ่งข้าวเขียวขจี of Sang Yod (GI rice) the taste of which is ของข้าวสังข์หยด รสชาติดีและนุ่มกว่าท่ีอื่น ด้วย full-flavored and delicate than that เพราะดินที่เกาะกลางน้ันมีความเค็มของน�้ำทะเล elsewhere. This is due to the fact the soil ผสมอยู่ แปลงนาซ่ึงยังใช้ควายไถนา ทุ่งเลี้ยงแพะ in the middle of shares a mix of salinity. การเล้ียงปลาในกระชัง และการท�ำโป๊ะน้�ำต้ืน The rice fields are also used cattle and goat 94 เสน้ ทาง สีสัน อศั จรรศผ์ ้าไทย

เหลา่ น้ี ถอื เปน็ มนตเ์ สนห่ ข์ องชมุ ชนบา้ นเกาะกลาง husbandry, fish farming in nets and shallow ท่หี าได้ยากในปัจจบุ ัน water fish stakes. All these are charms of นอกจากทะเลสวย น�้ำใส หาดทรายขาว Ko Klang hard to find anywhere nowadays. แล้ว ชุมชนบ้านเกาะกลาง ยังคงอนุรักษ์และ Apart from white sandy beach, crystal ศิลปวัฒนธรรมดั้งเดิมไว้ไม่ให้เลือนหายไปกับ clear water and beautiful sea, Ban Koh กาลเวลา เมื่อมาเยือนท่ีน่ีจะพบการท�ำผ้าบาติก Klang community unflinchingly preserves หรอื “ปาเตะ๊ ” ในภาษามลายู หมายถึงผ้าที่เขยี น their traditional art and culture, ineffaceable ดว้ ยขี้ผึง้ หรือเทยี น ท่มี สี สี นั สดใส by time. Visiting the place, visitors will see the making of batik. “Batik”- a term in ▲ ลวดลายการท�ำ Malay means a fabric painted in wax or colorful candles. เทคนคิ การท�ำผา้ บาติก ซง่ึ มี 2 ลักษณะคอื บาติกลายเขยี น ซงึ่ ใช้จันตง้ิ เขียนลงไปบนผา้ และ ▲ Weaving Patterns บาติกลายพิมพ์ ซ่ึงใช้แม่พิมพ์ไม้ หรือโลหะ ส่วน There are 2 techniques of making ผ้าท่ีท�ำจากธรรมชาติท่ีนิยมเลือกมาท�ำบาติก batik, namely a written batik using Canting ได้แก่ คอื ฝ้าย ลนิ นิ ปอ และผ้าไหม ผ้าที่น�ำมา to write candles on the fabric and printed ท�ำน้ีจะต้องไม่หนาเกินไป เพราะน�้ำเทียนจะไม่ batik using a wooden or metal mold. The สามารถซึมผ่านอีกด้านหนึ่งได้ ผ้าที่ชุมชนนิยมใช้ naturally dyed fabric normally คือ ผ้าฝ้ายและผ้าเรยอน โดยน�ำผ้าไปเขียนด้วย opted for making batik are น้�ำเทียนที่มีส่วนผสมระหว่างขี้ผ้ึง (Wax) และ cotton, linen, hemp and silk. พาราฟิน (Paraffin) (ในอตั ราส่วน 1:1) ระบายสี This fabric is required หรอื ยอ้ มสโี ดยสจี ะซมึ เขา้ ไปในสว่ นเทยี นทกี่ นั ไว้ จะ not to over thick to ได้ผา้ ที่มลี วดลายสวยงาม เมอื่ ลงสีเสร็จ จึงเคลือบ allow liquid to ดว้ ยนำ�้ ยา (โซเดยี มซลิ เิ กต) โดยใชภ้ กู่ นั ทาใหท้ ว่ั ทงิ้ ไว้ penetrat to the other 3-6 ช่ัวโมง แล้วลอกเทียนออกจากผ้าโดยต้มลง side. In trend in the community, cotton and rayon fabrics are painted in candle The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 95

liquid mixed with wax and paraffin (ratio 1:1) onto the portion saved by the candles, thus outputting a beautiful patterned fabric. On finishing the painting, the fabric is coated with a solution (sodium silicate) paintbrushed and left to dry for 3-6 hours. With the candle peeled off, the fabric is boiled in boiling water washed with detergent to give out a colorfast batik. Popular patterns include nature-looking ในน�้ำเดือดใส่ผงซักฟอกจะได้ผ้าบาติกที่คุณภาพ ones such as flowers and ripples. ดีสีไม่ตก ลวดลายนิยมคือลวดลายจากธรรมชาติ Batik manufacturing groups have เชน่ ดอกไม้ คลืน่ ลมทะเล been formed in Ban Ko Klang to assist in ชุมชนท่องเที่ยวบ้านเกาะกลาง รวมกลุ่มกัน additional income for the community. เพ่ือผลิตผ้าปาเต๊ะส่งขาย เป็นการหารายได้เสริม Visitors coming here will learn the making ให้กับครอบครัว หากมาที่น่ีจะได้เรียนรู้ขั้นตอน of batik production, ranging from getting การผลิตผ้าปาเต๊ะต้ังแต่เร่ิมต้น จากผ้าสีขาว a large white piece of fabric and paint or ผืนใหญ่ น�ำมาเขยี นหรอื ปั๊มลายดว้ ยเทยี น แลว้ น�ำ stamp with candle-based pattern, stretch มาขึงบนเฟรม แต้มสีสันให้งดงาม จากนั้นท้ิงไว้ on a frame, add required colors, let dry ให้แห้ง ก่อนจะน�ำไปเคลือบและต้มน้�ำเทียนออก before coating and boiling to extract the จะไดผ้ า้ ทมี่ สี สี นั สดใส ชมุ ชนมสุ ลมิ ทนี่ ม่ี กี ารพฒั นา candle liquid. The result is a bright colored ลวดลายและฝไี มล้ ายมอื มาอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง จนกลาย fabric. TheMuslimcommunityhasdeveloped เปน็ OTOP ทม่ี ชี อื่ เสยี งของจงั หวดั กระบี่ นอกจาก a pattern with skill, which has become นัน้ ชาวบา้ นยังประดิษฐ์เรอื หวั โทงจ�ำลองเพอื่ เปน็ Krabi’s famous OTOP. In addition, the locals ของที่ระลึกอีกด้วย (ด้วยส่วนใหญ่เป็นชุมชนชาว make local fishing boat models for sale as มุสลิม นักท่องเที่ยวที่มาเยือนไม่ควรน�ำสิ่งเสพติด souvenirs (With most people being Muslims, ของมนึ เมา อาหารท่มี หี มู และสนุ ขั ขนึ้ มาบนเกาะ Learn ways of living of Ban Ko Klang ควรแตง่ กายสุภาพ มิดชิด) community and how to paint batik at : สัมผัสวิถีชีวิตและเรียนรู้การเพนท์ผ้าบาติก ของชาวเกาะกลาง ไดท้ ี่ Ban Khlong Prasong Batik Community 2, Khlong Prasong sub-district, Mueang กลุ่มผลิตผ้าปาเต๊ะบ้านคลองประสงค์ district, Krabi, 81000 Contact Ms. Sopa หมู่2 ต�ำบลคลองประสงค์ อ�ำเภอเมอื ง จงั หวดั กระบ่ี Ko Klang ✆ +668 6072 7860 or TAT 81000 ✆ 08 6072 7860 คณุ โสภา เกาะกลาง (Krabi Office) ✆ +66 7561 2811-2 หรือสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ การท่องเที่ยว แห่งประเทศไทย ททท. ส�ำนักงานกระบ่ี bTisoolauonrzidset.s,Paporeolitrreke-cbaoanmsdempderoenapdteeinrdgcnlsoottuthfiftno,gabisnridnsugdgognegassrtcteoodt.tichse, ✆ 0 7561 2811-2 96 เสน้ ทาง สีสนั อัศจรรศ์ผา้ ไทย

วTัดigถeา rเสCอื ave Temple Bกลanุม ผKลhติ loผnาgปาPเตraะ sบoาnนgคลBอaงtiปkรCะสoงmคm unity 4 4037 หKาhดloคnลgอMงมuว aงng Beach 4005 4 1007 หNาoดpนpพhaรrัตaนtธ Tาhรaาra Beach ถPำ้hพraรnะaนnาgง Cave นH้ำinตกPหhินoเeพn�งg Waterfall แหลง่ ทอ่ งเทย่ี ว Tourist attractions กระบ่ีเท่ียวได้ทั้งปี มีมากกว่าทะเล แหล่ง Krabi can be visited all year. Besides ทอ่ งเทย่ี วในกระบม่ี มี ากมายเหลอื คณานบั เชน่ เขา the sea, Krabi’s Tourist attractions are ขนาบน้ำ� วดั ถ�ำ้ เสอื พพิ ิธภณั ฑสถานวดั คลองท่อม uncounted, such as Khao Khanap Nam, Wat น�้ำตกร้อนคลองท่อม สระมรกตใจกลางป่านอจู้จี้ Tham Sua, Khlong Thom Museum, Khlong อา่ วทา่ เลน แหลง่ พายเรอื คายคั ชมปา่ โกงกาง ทะเล Thom Hot Spring, Emerald Pool in the แหวก (เกดิ ในช่วงก่อนและหลังวนั ขน้ึ 15 ค�่ำ ราว middle of Ji Ji forest, Tha Len Bay. Visitors 5 วนั ) สสุ านหอย 75 ลา้ นป ี หาดไรเ่ ลย ์ ถำ้� พระนาง can ride kayaks to see the mangrove forest, อุทยานแห่งชาติเขาพนมเบญจา อุทยานแห่งชาติ Tup Island or Separating Sea (occurring หมู่เกาะลันตา อุทยานแห่งชาติหาดนพรัตน์ธารา before and after 5 days of 15th day of the หม่เู กาะพพี ี lunar month), 75 million year shell fossil beach cemetery, Railay Beach, Phra Nang Cave, Khao Phanom Bencha National Park, Mu Ko Lanta National Park, Noppharatthara National Park, and Phi Phi Island. The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 97

ผา้ ทอนาหมน่ื ศรี วถิ ีนาโยง จังหวัดตรัง Nameunsri woven fabric, Na Yong way of life, Trang A sub-district in Na Yong district, Nameunsri is famous for fabric weaving in Trang. นาหมื่นศรีเป็นชื่อต�ำบลหน่ึงของอ�ำเภอ Na Muen Si has been a weaving community นาโยง ซ่ึงมีช่ือเสียงมากในด้านการผ้าทอพื้นเมือง over 400 years. During World War II the weaving ของจังหวัดตรัง ชุมชนนาหมื่นศรีเป็นแหล่ง bond at Na Muen Si nearly broke down due ทอผ้าท่ีมีอายุยืนยาวนานกว่า 400 ปี ในระหว่าง to a lack of threads to be used as raw material, สงครามโลกคร้ังที่สอง สายใยในผ้าทอนาหม่ืนศรี and the village looms were left in ruin. It ที่เกือบจะขาดลง เพราะขาดเส้นด้ายที่จะใช้ท�ำ was in 1971 that gramdma Nang Chuairod วัตถุดิบ ก่ีทอผ้าประจ�ำหมู่บ้านถูกท้ิงปรักหักพัง dedicatedly gathered contemporary weavers จนเมอ่ื ประมาณปี พ.ศ. 2514 ดว้ ยแรงศรัทธาของ inclusive of Pom, Kunthonbg, In Chuichitchuen คณุ ยายนาง ชว่ ยรอด ไดร้ วบรวบรวมผทู้ อผา้ อาวโุ ส and Chuem Chuboa to undergo a reparation of อายรุ นุ่ เดยี วกนั คอื ยายผอม ขนุ ทอง ยายอนิ เชยชน่ื old utensils till they were usable, and began จติ ร และยายเฉมิ่ ชบู วั ชว่ ยกนั ซอ่ มแซมกก่ี บั เครอ่ื ง weaving with strong determination with an aim มือเก่าๆ ให้ใช้การได้ แล้วลงมือทอผ้าด้วยความ to give a traditional fabric weaving hands-on to ตั้งใจเพ่ือให้ลูกหลานได้รู้จักวิธีทอผ้าแบบด้ังเดิม descendants. Later, auntie Kuson Nin La - Or, ต่อมาปา้ กุศล นิลลออ ลูกสาวยายนาง ไดส้ ืบทอด grandma Nang’s niece, preserved the weaving ตอ่ มาเปน็ ทายาทรุ่นที่ 2 การทอผ้าใช้ในครัวเรอื น as a 2nd generation for household use and เริ่มเปล่ียนเป็นการทอผ้าเพื่อรายได้จนเกิดเป็น then turned into a commercial weaving called “กลมุ่ ผ้าทอนาหมนื่ ศรี” “Nameunsri weaving group”. 98 เสน้ ทาง สสี ัน อัศจรรศผ์ ้าไทย

ชาวบา้ นนาหมนื่ ศรตี อ้ งทอผา้ ขนึ้ ใชอ้ ยา่ งนอ้ ย 3 ครั้ง คือ ผ้าพาดใช้ในวันแต่งงาน ผ้าต้ังใชส้ �ำหรบั ห่มนาคเวลาลูกชายบวช และผ้าพานช้างส�ำหรับ พาดบนหีบศพกอ่ นเผา มกี ารทอเปน็ ตวั อกั ษรเรียง หรือเป็นค�ำกลอน เป็นคติสอนใจให้ยึดมั่นในคุณ ความดี เป็นมรณานุสติ เม่ือเผาศพแล้วเจ้าภาพ ตัดแบ่งผ้าพานช้างออกเป็นชิ้นๆ ถวายพระใช้เป็น ผา้ เช็ดปาก เชด็ มอื หรือแจกญาติพี่น้อง ▲ ลวดลายการทอ The villagers of Na Muen Si had to weave the fabric for use at least 3 times, namely ผา้ ทอนาหมน่ื ศรี มลี วดลายงดงาม มเี อกลกั ษณ์ hanging fabric on wedding day, the fabric used เป็นของตนเอง สืบทอดมาอย่างต่อเน่ืองหลายช่ัว for lapse covering at sons’ ordination and the อายคุ น สง่ ผลใหผ้ า้ ทอนาหมน่ื ศรี เปน็ สนิ คา้ OTOP fabric used for leaning against coffins prior ระดบั 5 ดาว ไดร้ บั รางวลั ชนะเลศิ ในการประกวด to cremation. The fabric was woven in either ผ้าไทยประเภทผ้าฝ้ายในงานมหกรรมผ้าไทย alphabets or verses intended to be a maxim เทดิ ไทอ้ งค์ราชินี ปี พ.ศ. 2545 และรางวัลดีเดน่ to hold on to good deeds, similar to death ในการประกวดผลิตภัณฑ์ผ้าไทย ในปี พ.ศ. 2546 warning. On completion of the incineration, กลุ่มทอผ้าบ้านนาหมื่นศรียังคงทอผ้าฝ้าย the fabric would be divided into pieces to เป็นหลัก และมีความต้องการพัฒนาผลิตภัณฑ์ offer to monks as handkerchiefs, hand cloths ให้เป็นผ้าไหมลายโบราณ ผ้าทอนาหม่ืนศรี แบ่ง or giveaways to relatives. ตามลกั ษณะโครงสรา้ งของผนื ผา้ ได้ 3 ชนิด ได้แก่ ผ้าพ้ืน ผ้าตา และผ้ายกดอก ลายท่ีนิยม คือ ลายลกู แกว้ ลวดลายลายโบราณมปี ระมาณ 30 กวา่ ลายเชน่ ลายดาวลอ้ มเดอื นดอกจนั แกว้ ชงิ ดวงฯลฯ ปัจจบุ นั เพิ่มขึน้ เปน็ 100 ลาย ▲ Weaving patterns Elegantly patterned and unique, Na Muen Si’s woven fabric is passed down from generations. This made it the province’s 5-star OTOP in a Thai textile and cotton competition in honour of the Queen in 2002 and was given an outstanding award in the category of Thai textile products in 2003. The Amazing Array of Colorful Thai Textiles 99

เมื่อเข้าไปเยี่ยมชมและซ้ือผ้าท่ีกลุ่มผ้าทอ The Na Muen Si weaving group adheres นาหมื่นศรีแล้ว ชมผ้าโบราณในพิพิธภัณฑ์ผ้าทอ to cotton weaving, and is in need to develop นาหม่นื ศรที อี่ ยชู่ น้ั บนของโรงทอผา้ จากน้นั เดินไป the fabric products into ancient-patterned silk. อกี 300 เมตร เพอื่ ชมพพิ ธิ ภณั ฑม์ รดกพน้ื บา้ นต�ำบล The fabric structure can be categorized into 3 นาหมนื่ ศรี ซง่ึ เปน็ ศนู ยว์ ฒั นธรรมทอ้ งถน่ิ ของต�ำบล types, namely base cloth, checked cloth and ซ่ึงอนุรักษ์ศิลปกรรมและหัตถกรรมของท้องถ่ิน brocaded cloth. The popular pattern is that แสดงอุปกรณ์เครื่องใช้และวัตถุโบราณ จ�ำนวน of a crystal ball. There are over 30 ancient กว่า 300 ช้ิน patterns such as Dao Lom Duen, Dok Chan, หลังฤดูกาลเก็บเกี่ยว ช่วงประมาณเดือน and Kaeo Ching Duang. Nowadays, the patterns กุมภาพันธ์-มนี าคม ของทกุ ปี บา้ นนาหมืน่ ศรี จะ have been increased to 100. มกี ารจดั เทศกาลลูกลม โดยแตล่ ะบา้ นจะประดษิ ฐ์ When visiting and buying the woven fabric ลูกลมออกมาแขวนไว้หน้าบ้าน และโชว์ไว้ตลอด at Na Muen Si weaving group, visitors should เส้นทางสู่บ้านนาหม่ืนศรี เป็นภาพบรรยากาศที่ look over ancient fabric housed in the weaving น่าประทับใจ museum located the factory’s second floor. A walk for another 300 m will lead to Na Muen SI’s indigenous legacy museum-a sub-district’s cultural center that preserves the local art and handicraft, including over 300 items of ancient utensils. After the harvest season around Febru- ary-March of each year, Na Muen Si village holds a fair of aired spherical objects where individual house would create such objects and hang in front of their houses, showcasing along the entire distance to Ban Na Muen Si. It is truly an impression to see. 100 เสน้ ทาง สสี นั อศั จรรศ์ผ้าไทย