Spark U ปลุกใจคุณ ปลุกใจเมืองอีสาน

“ลานกิจกรรมแห่งนี้เป็นลานที่สะท้อนแนวคิด ของเด็กเยาวชนและ ผู้หลักผู้ใหญ่ท่ีเห็นความสำ�คัญวันน้ีเป็นโอกาสดีท่ีสปาร์คยูปลุกใจเมืองได้มี โอกาสได้มาเปิดพ้ืนที่สนับสนุนโดยแผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรม สำ�นักงาน กองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ สสส.กลุ่มกิจกรรมเพื่อเด็กเยาวชน หนอ่ ไมห้ วาน ชมรมครผู สู้ อนดนตรี จ.เลย เทศบาลเมอื งเลย จ.เลยทกุ ภาคสว่ น มีส่วนรว่ มดว้ ย 5 ภาคีที่เราไดบ้ อกไป ทง้ั ภาครฐั ภาควิชาการ ภาคประชาชน ภาคเอกชน สอื่ มวลชนมารวมกนั โดยพวกเราหวังว่าพนื้ ท่ีลักษณะแบบน้ีจะ เกดิ ข้นึ ทีเ่ มอื งเลย” เมื่อสองลูกหลานชาวเมืองเลยได้ข้ึนบนเวที เป็นภาพท่ีน่าตื่นเต้น สำ�หรับพวกเราท่ีพบเห็นและชาวเมืองเลยเป็นอย่างมาก เพราะนอกจากลูก หลานชาวเมืองเลยจะกลับมาสรา้ งสง่ิ ท่ดี เี พอ่ื พัฒนาบ้านเกิดของตน พวกเธอ ยังเป็นคนรุ่นใหม่ท่ีรักบ้านเกิดจากใจจริง และอยู่อย่างพอเพียง รู้จักตนเอง วา่ ควรท�ำ อะไรต่อไปใหบ้ ้านเกดิ ๏ จติ ชนก ตะ๊ วชิ ัย (หนดู ี มีนา) “อยอู่ ำ�เภอภเู รอื มาตั้งแต่เกดิ เกิดและโตท่ีอำ�เภอภูเรือมาตั้งแตเ่ ดก็ จนมัธยม บังเอิญได้เข้ามาเรียนในตัวเมือง โชคดีได้เข้าไปเรียนในกรุงเทพฯ ท่ีมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ สอบติดคณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ เราเลือก โดย เครือขา่ ยสื่อศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 151

มาเปน็ อันดบั ท่ีหนึ่ง คุณแมบ่ อกว่าเราเปน็ ลกู คนเดียวไปเรียนรูอ้ ะไรแบบนีด้ ี กวา่ จรงิ ๆ ไมเ่ คยคดิ เลยวา่ ตวั เองจะกลบั มาบา้ นเตม็ ตวั และมาท�ำ อะไรแบบน้ี คุณแมม่ ีท่ีพักเล็กๆ ตงั้ แต่สมัย 13 -14 ปีที่แลว้ กม็ ที ดี่ ินเรมิ่ จากสามไร่ค่อยๆ ขยับขยายไปเร่ือยๆ ตามกำ�ลังทรัพย์ท่ีมี”จิตชนก หรือ หนูดีเล่า ถึงส่ิงที่เธอ ได้ลงมอื ทำ�ตามความฝนั ของตวั เอง เพ่ือแม่ เพอ่ื บา้ นเกดิ และ เพอ่ื ตัวเธอ “ตวั เรากค็ ดิ วา่ อนาคตฉนั ตอ้ งเปน็ นกั สงั คมสงเคราะห์ เรยี นจบมาฉนั ต้องไปทำ�งานบ้านเด็กอ่อนรังสิต ต้องไปสายอะไรให้มันสุดโต่งต้ังแต่เข้าไป เริ่มเรียน หลังจากแมเ่ ร่มิ จากมที ่ดี นิ สามไร่ แลว้ ค่อยๆ ขยับขยายเพมิ่ ขึ้นจาก มที ด่ี นิ ธรรมดากลายเปน็ มที นี่ าจากทนี่ ากค็ ดิ วา่ ขา้ งลา่ งทงั้ หมดไมม่ อี ะไรอยา่ ง อ่ืนทไี่ มใ่ ช่นาเลยเป็นนาทงั้ แถบ เราก็เลยคดิ ว่าถา้ หากเราไมซ่ ื้อไว้แล้วนายทุน เขา้ มาซอ้ื กอ่ นและนำ�ไปเปล่ยี นสภาพเป็นอย่างอ่นื จะทำ�อย่างไร เพราะท่ขี อง เราดา้ นหนา้ กเ็ ปน็ ทพี่ กั อยแู่ ลว้ มนั จะเกดิ อะไรขนึ้ จงึ ตดั สนิ ใจซอ้ื ทด่ี นิ แปลงตอ่ กนั เราคดิ วา่ เราจะไมเ่ ปลย่ี นแปลงสภาพมนั หรอก เรมิ่ หดั ท�ำ ดกี วา่ มนี ากต็ อ้ ง ท�ำ ขา้ ว จงึ เรม่ิ หัดทำ�ตงั้ แตต่ อนนน้ั เปน็ ตน้ มา” หนูดี กลา่ วและบอกเพม่ิ วา่ “จดุ เปลย่ี นไม่ไดเ้ ปล่ยี นทนั ที แตเ่ ปน็ การค่อยๆ สะสมมาเรอื่ ยๆ กับ การทีเ่ ราไดก้ ลับมาทีบ่ า้ น สมมติว่าเราไปเรียน 4 วนั วันศุกร์ไมไ่ ดเ้ รยี นก็น่ัง รถกลับมาบ้าน กลับกลายเป็นว่าเราโหยหาบ้าน ไปกรุงเทพ ฯไม่มีความสุข พอกลับมาก็เริ่มรู้ตัวเอง เราอยู่กับแม่แค่สองคน หน้าท่ีการดูแลแม่เหลือเรา คนเดยี วแลว้ ถา้ เราไม่กลับมา และเราไม่ท�ำ สง่ิ ท่ีแม่สรา้ งมากอ่ น แล้วใครจะ มาทำ� จึงตัดสินใจว่ากลับมาเต็มตัวดีกว่า เรียนจบหนูก็กลับมาอยู่บ้านเลย อยา่ งการปลกู ข้าว มนั ค่อยๆ เปน็ ค่อยๆ ไปมากกว่า เร่มิ จากเรายังไมม่ ขี ้าว กลายมาเป็นมขี า้ ว หลายตลาดเทา่ ทเ่ี หน็ พยายามน�ำ เสนอวา่ สามารถส่งออก ได้ ผลติ ภณั ฑ์ตวั น้กี �ำ ลงั จะไปขายที่เมอื งนอก รัฐบาลต้องมาสนับสนุนทำ�ให้มี ปญั หา เราเลยหนั กลบั มามองตัวเองว่า ผลิตภณั ฑ์ไมไ่ ดจ้ �ำ เปน็ ท่เี ราจะตอ้ งส่ง ออกอย่างเดียว จริงๆ แล้วการท่ีเราส่งออกไปอย่างเดียวกลายเป็นว่าคนได้ ประโยชน์ คอื เรา แคเ่ รา และกระบวนการการสง่ ซ่งึ คนในชมุ ชนจะไมไ่ ดด้ ้วย 152 I Spark U ‘ปลุกใจคุณ ปลุกใจเมืองอีสาน’

เราจึงมองว่าเราจะทำ�อย่างไรให้ผลิตภัณฑ์ของเรา สามารถให้คนในชุมชนมี ส่วนรว่ มด้วย” “จากนน้ั จึงพยายามขายผลติ ภัณฑ์ให้อยใู่ นพ้นื ท่ขี องเราสรา้ งใหเ้ หน็ วา่ นาไม่ได้มีดีแคป่ ลกู ข้าวแล้วขาย แตส่ ามารถท�ำ อยา่ งอน่ื ได้นาให้วิวทวิ ทศั น์ ใหค้ วามสดชนื่ ดงึ คนเขา้ มา พอดงึ คนเขา้ มา แนน่ อนวา่ คน เขา้ มาไมไ่ ดแ้ คเ่ รา ไดป้ ระโยชน์เด๋ียวก็ต้องไปเตมิ นำ�้ มันทีป่ ั้ม ตอ้ งไปเดนิ ตลาดเพือ่ ซอื้ ของ กลาย เป็นวา่ สนิ คา้ เราอยู่กบั ที่ไมต่ ้องใหส้ นิ ค้าไปวิ่งตามผบู้ รโิ ภค แตใ่ ห้คนวงิ่ มาหา สินคา้ ของเราแทน ตอนนีห้ ลายคนเข้าไปเราก็จะบอกก่อนว่า เปน็ แหล่งเรยี น รู้มนั ไม่ใช่ศูนยท์ จ่ี ะต้องมีคนมาประจำ�การตลอด” “แหล่งเรียนรู้หมายถึงเดินไปตรงไหนก็สามารถได้ความรู้จากตรง น้นั ตอนนีค้ ือยงั ให้คนในทอ้ งถ่นิ กอ่ น คอื โรงเรยี น ใกล้เคียง ทุกอย่างเราจะ เกิดข้ึนตามฤดูกาล เราจะไม่มีช่วยจัดกิจกรรมให้หน่อย เราทำ�แบบน้ันไม่ได้ กิจกรรมของเราคือ เราดูพื้นท่ีปีนี้เราวางแผนแล้วว่าครึ่งปีเราจะปลูกอะไร เราจะท�ำ อะไร ขา้ วตวั นอี้ ายเุ ทา่ ไหร่ อกี พนั ธห์ุ นง่ึ อายเุ ทา่ ไหร่ เราจะใชค้ นเทา่ ไหร่ เราจะวางแผนออกมาก่อนว่าจะท�ำ อะไรบา้ ง เพราะฉะนัน้ ทกุ สงิ่ ทุกอยา่ งต้อง เกดิ ขนึ้ ตามฤดกู าลจรงิ เดก็ ๆ ทเี่ ขา้ มากต็ อ้ งเรยี นรจู้ รงิ ตอ้ งคอ่ ยๆ ใหเ้ ขาเหน็ ” หนูดีเล่าถึงสิ่งท่ีเธอทำ� จนกลายเป็นแหล่งเรียนรู้ท่ีคนแห่แหนกันไปดู “เปา้ หมายหลกั ทที่ �ำ ใหเ้ รากลบั มาอยบู่ า้ นคอื พระราชด�ำ รแิ นวคดิ ท่ี พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยูห่ ัว รัชกาลที่ 9 ได้ใหไ้ วก้ บั เรา หลายครั้งที่เมื่อ เราเรมิ่ ท�ำ แลว้ ทอ้ เรากม็ าคดิ ยอ้ นหลงั วา่ พระองคท์ �ำ อะไรมาตงั้ เยอะตง้ั แยะ มที งั้ คนทเี่ หน็ ดว้ ยและไมเ่ หน็ ดว้ ย พระองคย์ งั ฝา่ ฟนั มาได้ แลว้ ตวั เราเองละ่ กบั เรอ่ื งเลก็ นอ้ ยเราจะมานง่ั รอ้ งไหก้ บั มนั ท�ำ ไม ทา่ นสอนทกุ อยา่ งแลว้ ทา่ น ทำ�ใหด้ แู ล้ว เรามีหนา้ ทีแ่ ค่เปน็ ลูกท่เี ดนิ ตามแค่ทำ�ตามแค่เราจะหยิบมาทำ� มนั ไม่น่าจะเกินความสามารถ” โดย เครอื ขา่ ยสื่อศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 153

“รู้ตัวเองว่าเราควรจะไปอยู่จุดไหนรู้ตัวเองว่าเราควรจะทำ�อย่างไร เราถนัด เราชอบแบบไหนถ้าเราทำ�ในส่ิงท่ีเราชอบ ส่ิงท่ีเราถนัด ไม่ต้อง วิ่งตามเขา อย่าคิดวา่ การกลบั มาบา้ นมาท�ำ อะไรเพ่ือชมุ ชน เพื่อบ้านเราเปน็ แคก่ ระแสถา้ คณุ ยงั มองวา่ เปน็ กระแสจะชว่ ยใหโ้ ดง่ ดงั หรอื มพี น้ื ทใี่ นสอื่ โซเซยี ล มนั จะไม่ย่งั ยืน สดุ ทา้ ยเรากจ็ ะท้อไป เพราะฉะนน้ั ใหท้ ำ�จากความรสู้ กึ และ หวั ใจจริงๆ แลว้ คณุ จะท�ำ ส�ำ เรจ็ ”หนดู ี แชรป์ ระสบการณใ์ ห้ฟงั ประสบการณ์ ท่เี ธอลงมอื ทำ�เอง และส�ำ เร็จไดด้ ้วยความตง้ั ใจ ๏ ลักขณา แสนบุ้งค้อ (หญงิ บม้ั ) อีกหนึ่งผู้ร่วมเสวนาที่วันน้ี เป็นหน่ึงในคนรุ่นใหม่ ที่กลับมาพัฒนา บ้านเกิดอย่างเต็มตัว นั่นคือ ลักขณา แสนบุ้งค้อ หรือ บั้ม เล่าว่า เรียนที่ วิทยาลัยอาชีวศึกษาเลย จ.เลย เรียนด้านคอมพิวเตอร์ธุรกิจ ตอนแรกเรียน คอมพิวเตอร์ธุรกิจเพราะว่าพ่อบ่นว่า พ่อแก่แล้วทำ�ไมเจ้านายมาให้พ่อไป เรียนคอมพิวเตอร์ รู้แบบนี้ให้ลูกไปเรียนแทน น่ีคือจุดเปล่ียน อีกท้ังเป็นคน ชอบเรียนอะไรที่ตนเองกลัว อะไรกลัววิ่งเข้าใส่เพราะว่าจะขจัดความกลัว น่ีคอื จุดทตี่ ัวเองเปน็ อนั ไหนชอบจะไมว่ ง่ิ ใสเ่ พราะถา้ เมอ่ื ไหรเ่ ราชอบจะไปหา เองโดยอัตโนมัติ 154 I Spark U ‘ปลุกใจคุณ ปลุกใจเมืองอีสาน’

“เรยี นไปก็สนกุ ร้สู กึ วา่ เปน็ อะไรทไี่ มเ่ คยเรียนมากอ่ น คอมพิวเตอร์ ธุรกิจเรียนไปเรียนมาเหมือนได้รู้หลายอย่าง เรียนออกแบบแพคเกจจ้ิงบ้าง เรียนคอมพิวเตอรบ์ า้ ง แลว้ ก็ไปเรียนตอ่ อยู่ที่นครราชสีมาโดยต่อสาขาเดิมคือ คอมพวิ เตอรธ์ รุ กจิ ชว่ งนนั้ จบออกมากเ็ รมิ่ ท�ำ งานอาสาตอนนน้ั เปน็ รนุ่ บกุ เบกิ เก่ียวกับสภาเดก็ และเยาวชนแตแ่ มไ่ มใ่ หท้ ำ� เพราะคนสมยั กอ่ นไม่เขา้ ใจเรอื่ ง งานอาสาเป็นเพราะพ่ออาจารย์ เนื่องจากเคยทำ�งานอาสามาก่อนจึงฝังอยู่ ในเส้นเลือดคือ ช่วยเหลือผู้อื่นก่อน รู้จักการให้ทุกอย่างพ่อจะสอน สุดท้าย เรียนจบกม็ าอยบู่ า้ นเพราะ รกั ไร่ รักนา” “พอทำ�งานอาสาไปเรื่อยๆ ก็มีโอกาสได้ตั้งกลุ่ม เพราะว่าตอน นั้นเป็นประธานสภาเดก็ และเยาวชน คดิ กนั ว่าอะไรคือปญั หาของเดก็ ได้ ปัญหามาคือครอบครัวไม่อบอุ่น ก็เลยมาทำ�เร่ืองการออมเงิน ออมบ้าน ออมเด็ก ออมเวลา ทำ�มาเร่ือยๆ ต้ังแต่ปี พ.ศ. 2550 ตอนนี้ 10 ปีแล้ว” บัม้ หรือ ลักขณา บอก “การออมเวลาเรามองวา่ ออมเวลาคอื การใชเ้ วลาวา่ งใหเ้ กดิ ประโยชน์ เรามาคุยกับเด็กเพราะว่าอยู่กับเด็กตลอด คุยกันว่าบ้านเรามีอะไรดี เร่ิมต้น จากการค้นหาส่ิงดีในชุมชน บ้านเรามีกล้วย อ้อย มัน กล้วยบ้านเรามีเยอะ แตว่ ัยร่นุ ไมก่ ินกล้วย วยั รุน่ มองวา่ กล้วยกนิ แล้วไม่เทก่ นิ แลว้ ไมม่ มี ูลค่า ไปกนิ อยา่ งอนื่ ดีกว่า จงึ ใส่ไอเดยี วา่ ถ้าเราเปน็ วยั รุน่ เราตอ้ งคดิ อะไรท่แี ปลกออกไป กลว้ ยจะต้องเป็นขนมท่ีกนิ ไดท้ กุ ท่ีทุกเวลาทกุ คน ทกุ เพศทุกวยั ตอ้ งกินได้ จึง กลายมาเปน็ บานานา่ สต๊ิก เราคิดข้นึ มาแล้วเดินหน้าต่อไปโดยไมย่ อ่ ทอ้ ” “การท�ำ งานปญั หาอปุ สรรคมแี นน่ อนแตถ่ า้ คณุ ไมย่ อ่ ทอ้ ความส�ำ เรจ็ รออยู่ตรงหน้าเสมอจากวันน้ันถึงวันนี้ 4 ปี กลายเป็นสินค้าช่ือว่า banana family และมีขนมทีค่ ดิ ไว้เมอ่ื สองปีทแี่ ล้ว แต่เพิง่ เสร็จวนั นช้ี ่ือขนมว่า “All เลย” จะนำ�ขนมหรือของดีทุกอย่างทั้ง จ.เลยมารวมให้กินแล้วรู้สึกว่า โดย เครอื ขา่ ยส่ือศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 155

อ๋อพวกน้ีมันอยู่ที่เมืองเลย เป็นสินค้าท่ีค่อยๆ พัฒนาเกิดจากความฝันมา ต่อยอด” “เคยได้รับทุนจากมูลนิธิฟอร์ด โดยเขาให้หาไอดอลในดวงใจสาม คนจึงคิดว่าสามคนนี้คือพ่อในดวงใจคือเป็นคนที่ส่องแสงนำ�ทางว่าเวลาเรา ทำ�อะไรเราต้องมีเป้าหมายหรือจุดมุ่งหมายที่ชัดเจนคนแรกคนท่ีเป็นผู้นำ�ใน ชุมชนคือใคร 2.คนที่เป็นผู้นำ�ในประเทศไทยคุณคือใคร 3.คนที่เป็นไอดอล ของคุณในระดับชาติหรือระดับโลกคือใคร คนแรกคนในชุมชน คือ พ่อของ เรา ทสี่ อนต้ังแต่ตงั้ ชอ่ื เลน่ ต้ังช่ือจริง เรยี นรู้ถึงแมจ้ ะเปน็ ลูกขา้ ราชการ แต่จะ สอนใหท้ �ำ ทกุ อยา่ งท�ำ งานหนกั ไมไ่ ดก้ ลวั เรอ่ื งงานหนกั แมก่ จ็ ะคอยสนบั สนนุ เสมอบางครั้งแม่ไม่เข้าใจในสงิ่ ทีพ่ ่อสอน พ่อกจ็ ะบอกเลยวา่ เราต้องเข้าใจใน ความเป็นแม่ เรารู้สึกว่าน่ีแหละคอื สง่ิ ท่ีพอ่ ให้ไว้” “สว่ นคนทส่ี องคอื อาจารยเ์ ฉลมิ ชยั เอาจดุ หนงึ่ ของอาจารยเ์ ฉลมิ ชยั โฆษติ พพิ ฒั น์ ท่านบอกว่า เมอ่ื ไหรท่ ่คี ุณมคี วามรู้ใหก้ ลับมาที่ชุมชนของตวั เอง บา้ นเกดิ ของตวั เอง ถึงแม้คุณจะโด่งดังขนาดไหนแล้วถ้าคณุ ไม่กลบั มา อะไรจะเกิดขึ้น ส่วนคนท่ีสามคือพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ในหลวงทำ�ให้ทุกสิ่งทุกอย่างท้ังพ่อสอนมา ท้ังหลายๆ อย่างรวมกัน จงึ ท�ำ ให้เกิดกลมุ่ ชวนน้องออมถวายพอ่ หลวง โดยท�ำ มา 10 ปแี ลว้ เพราะ หลายๆ ครง้ั ทไ่ี ดไ้ ปตา่ งประเทศทกุ คนจะพดู ถงึ ในหลวงจงึ รสู้ กึ วา่ เรามขี องดี ใกลต้ วั มาก” “และออมสุดท้ายตอบโจทย์เรา คือเราจะอยู่ในชุมชนได้อย่างไร เราจงึ ตอ้ งท�ำ อาชพี ใหอ้ ยไู่ ด้ มองเหน็ คณุ คา่ ของเรอื่ งกลว้ ยของเรานแ่ี หละ ไมต่ อ้ ง ขนวัตถุดบิ ไปใหค้ นอื่นแตก่ ลับให้คุณค่ามองใหล้ ึก วา่ สิ่งทอ่ี ยูใ่ กลต้ วั กเ็ ปน็ ราย ได้ เปน็ อาชพี ได้ และท่สี �ำ คัญครอบครวั แม่ หลงั จากทห่ี ้าม เดีย๋ วนใี้ ห้ก�ำ ลงั ใจ สนบั สนนุ ทกุ อยา่ ง ขอฝากอกี อยา่ งพอ่ แมผ่ ปู้ กครองอยา่ ผลกั ไสไลส่ ง่ ลกู หลาน ใหไ้ ปทำ�งานทอ่ี น่ื ในเมอ่ื ทบ่ี า้ นมงี านท�ำ ขอใหน้ ำ�ความรแู้ ลว้ ถามลกู วา่ ลกู เรียน มาลกู อยากพัฒนาอะไรในชมุ ชน”บ้มั ยำ�้ เปน็ คร้งั สุดทา้ ย 156 I Spark U ‘ปลุกใจคณุ ปลุกใจเมืองอีสาน’

สิ้นสุดการเสวนาจากวิทยากรมากประสบการณ์ลูกหลานชาว เมอื งเลย เขา้ สกู่ ารแสดงจากเยาวชนทรี่ ว่ มกจิ กรรมสปารค์ ยู รวมใจคนสามวยั ไทเชียงคาน สืบสานศิลปวัฒนธรรมภูมิปัญญาของชาวเชียงคานน่ันคือ ที่ร่วมกกิจาสกรนิร้ รแสมดุสสกปดาารงรเส์คกวยานู รารวจเมาตใกจ้นวคทิ นผยสาีขากนมรวมนยัากำ�้ไทปจยราะเชสกียบงนกคา้อารนณงๆ์ลสกูืบหสเลายนาานศวชลิ าชปววนเฒมั กือนงลธเลรุ่มรยมสเภขา้มูาสมปิ กู่ัญวาญรยั แาสขไดอทงงจชเาชากวยีเเยชงาียควงชานน คานนนั่ คอื การแสดงการเต้นผีขนนํา้ จากน้อง ๆ เยาวชนกลมุ่ สามวยั ไทยเชียงคาน ๏ การแสดงการเตน้ ผขี นนำ้�จากน้องๆ เยาวชนกลมุ่ สามวัย ไทเชียงคาน หกาลรงัแจสดบงกกาจิ รกเตร้นรผมีขยนงันมา้ จกี าากนร้สองอๆบเยถาวาชมนคกวลุ่มาสมาคมดิวัยเหไทน็ ยขเชอียงงผคาทู้ นมี่ ารว่ มกจิ กรรม แลหะลงัเจดบินกิจผก่ารรนมยไงัปมีกผา่ารสนอมบถาาภมคาวยามในคดิ งเหาน็ นขอโงผด้ทู ย่ีมมารีข่วม้อกเิจสกรนรมอแและนเดะนิ จผา่ นกไปผผู้เา่ขน้ามรา่วมกิจกรรม ภายในบงอานกโวดย่ามีข้อเสนอแนะจากผ้เู ข้าร่วมกิจกรรมบอกวา่ เวทีแสดง มกี ารแสดง แขง่ ขนั ดนตรีศลิ ปะ ความสามารถ พืน้ บ้าน ขายอาหาร มีพืน้ ท่ีสร้างสรรค์ ทอ่ งเที่ยวสีเขียว พืน้ เมอื ง เพมิ่ มลู คา่ ชมุ ชน รักษาวฒั นธรรม ชมุ ชนออกร้าน โดย เครือขา่ ยส่ือศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 157

๏ ตวั แทนสภาเด็กและเยาวชน จ.เลย จากนน้ั ตวั แทนสภาเดก็ และเยาวชนจงั หวดั เลยขนึ้ กลา่ ววตั ถปุ ระสงค์ ของการจดั ลานรเู้ รยี นเปลย่ี นชวี ติ ขนึ้ ตอ่ ทา่ นผวู้ า่ ราชการจงั หวดั เลย ทา่ มกลาง ผ้รู ว่ มกิจกรรมทีเ่ ข้าร่วมมากขนึ้ เรื่อยๆ “เด็กและเยาวชนเป็นดั่งความหวังของสังคมเป็นกำ�ลังสำ�คัญในการ พัฒนาประเทศถือเป็นทรัพยากรที่ทรงคุณค่าและสำ�คัญอย่างย่ิง ในฐานะท่ี เป็นพละกำ�ลังของการพัฒนาประเทศชาติต่อไปในภาคหน้า ดังนั้นเด็กและ เยาวชนจงึ จ�ำ เปน็ ทจ่ี ะตอ้ งไดร้ บั การสง่ เสรมิ และพฒั นาศกั ยภาพในดา้ นตา่ งๆ อยา่ งเหมาะสมและพอเพยี ง ผใู้ หญจ่ ะตอ้ งกระตนุ้ จดุ ประกายและสนบั สนนุ ใน แง่ของการเป็นต้นแบบ เพอ่ื ให้สามารถพฒั นาสู่การเปน็ พลเมอื งท่มี คี ณุ ภาพ และเปน็ กำ�ลงั ส�ำ คัญของชาตบิ ้านเมืองได้” “ในนามผแู้ ทนของเดก็ และเยาวชนจงั หวดั เลยขอสนบั สนนุ การท�ำ งาน ของภาครฐั ทจี่ ะสง่ เสรมิ และสนบั สนนุ ใหเ้ ดก็ และเยาวชนไดม้ พี น้ื ทส่ี รา้ งสรรค์ อย่างจริงจัง จริงใจและปราศจากการครอบงำ�ทางการเมืองของยุคสมัย ต่างๆ ซ่งึ ถอื เปน็ การเปดิ พนื้ ท่ใี นภาคสว่ นต่างๆ ในสังคมให้เข้ามามสี ว่ นร่วม 158 I Spark U ‘ปลุกใจคุณ ปลุกใจเมืองอีสาน’

อย่างแท้จริง เพื่อลดความเหล่ือมล้ำ�และสร้างสังคมให้เป็นธรรมและงดงาม โดยติดประกาศให้พ้นื ท่ีเปน็ ลานเรยี นรู้เปลี่ยนชวี ติ ” “มวี ตั ถปุ ระสงคข์ องลานรเู้ รยี นเปลยี่ นชวี ติ คอื เพอื่ เปน็ เวทแี ลกเปลย่ี น ความรู้จากปราชญ์ท่ีประสบความสำ�เร็จท่ีสามารถนำ�ไปใช้ได้จริง เพื่อเสริม สร้างความเป็นเอกภาพในการสร้างแรงบันดาลใจเพ่ือเป็นพื้นท่ีเชิงบวกทาง ความคิดของเยาวชนและครอบครัว สามารถนำ�ไปสู่การต่อยอดความสำ�เร็จ เพ่อื สง่ เสรมิ คณุ ภาพชวี ติ ใหก้ ารเรียนรู้อยา่ งไมร่ ้จู บเพื่อเป็นตน้ แบบของแหลง่ เรยี นรนู้ อกสถานทน่ี อกสถานศกึ ษาใหเ้ ดก็ ๆ ไดค้ น้ ควา้ พฒั นาศกั ยภาพตวั ตน ในทุกๆ ดา้ น จดั สรรงบประมาณในพนื้ ทส่ี ง่ เสรมิ กิจกรรมเด็กและเยาวชนใน ลานรเู้ รยี นเปล่ยี นชีวิตอยา่ งต่อเน่อื ง” “ในนามผู้แทนของกลุ่มรวมใจคนสามวัยไทเชียงคานขอสนับสนุน การทำ�งานของภาครัฐ ท่ีจะส่งเสริมและสนับสนุนให้เมืองเชียงคานก้าวไป อยา่ งมที ิศทางอยา่ งจรงิ จงั และจรงิ ใจและปราศจากการครอบงำ�ทางการเมือง ของยุคสมัยซ่ึงถือเป็นการเปิดพื้นที่ให้ภาคส่วนต่างๆ ในสังคมได้เข้ามามี ส่วนร่วมอย่างแท้จริงเพ่ือลดความเหล่ือมลำ้�และสร้างสังคมที่เป็นธรรมให้ งดงาม โดยมีสามประเดน็ ดังน้ี 1. ใหม้ ีการจดั พื้นท่สี าธารณะอยา่ งเหมาะสมเช่น บริการสาธารณะ รับส่งนักท่องเที่ยวสร้างให้เกิดรายได้ของคนในท้องถิ่น สถานที่จอดรถของ นักท่องเท่ียวควรเป็นพื้นท่ีส่วนกลาง จุดบริการข้อมูลแนะนำ�นักท่องเท่ียว เท่ียวเมืองเชยี งคาน ห้องนำ�้ สาธารณะแหลง่ ท่องเทีย่ วภูมิปัญญาท้องถน่ิ 2. จัดระบบข้อมูลและส่งเสริมการสืบค้นภูมิปัญญาวิถีอย่างจริงจัง ให้เป็นแหล่งเรียนรู้ในชมุ ชนเชียงคานเพอ่ื ใหเ้ ยาวชนในพ้นื ท่ีและนกั ทอ่ งเทย่ี ว สามารถเรยี นรู้ถ่ายทอดความเป็นรากเหงา้ ของวัฒนธรรม เชยี งคานได้ 3. ให้มีการส่งเสริมพัฒนารูปแบบผลิตภัณฑ์สินค้าภูมิปัญญา สร้าง คณุ ค่ารายไดแ้ ละความภาคภูมิใจในวิถีเชยี งคานอย่างแท้จรงิ ในนามตวั แทน กลุ่มรวมใจคนสามวัยไทเชียงคานที่เกิดและอาศัยอยู่ในเชียงคานจึงจัดทำ� โดย เครอื ขา่ ยส่ือศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 159

ข้อเสนอเพื่อเป็นอีกหน่ึงเสียงท่ีร่วมกำ�หนดและออกแบบอนาคตเมือง เชยี งคานดว้ ยพลงั อนั บรสิ ทุ ธด์ิ ว้ ยความเคารพอยา่ งสงู และเชอื่ มน่ั พลงั ศรทั ธา แหง่ ความดี กลมุ่ รวมใจคนสามวยั ไทเชยี งคาน” ตวั แทนเดก็ และเยาวชน กลา่ ว ๏ นายคุมพล บรรเทาทกุ ข์ ผู้ว่าราชการจงั หวัดเลย จากนั้นผูว้ า่ ราชการจังหวัดเลย นายคุมพล บรรเทาทกุ ข์ ได้กลา่ วถงึ กจิ กรรมลานรเู้ รยี นเปลยี่ นชวี ติ ในวนั นี้ “เวทนี ด้ี เี มอื งเลยการก�ำ หนดยทุ ธศาสตร์ ดา้ นการแกไ้ ขปญั หาของเยาวชนยงั ไมช่ ดั เจนเทา่ ใดนกั ตอ้ งยอมรบั การจดั เวที ลานรู้เรียนเปล่ียนชีวิตขอให้หลากหลาย โอกาสของคนในบ้านเรา ณ เวลา น้ีสภาพแวดล้อมท่ีเป็นปัญหามีหลายอย่าง เวทีแห่งนี้ขอฝากว่ามีหลายมิติ ฝากสภาเดก็ และเยาวชนและกลมุ่ รวมใจคนสามวยั ไทเชยี งคานพยายามใหเ้ ขา ก�ำ หนดกิจกรรมแต่เราอยา่ ลมื ไปกระต้นุ โดยไปกบั ทอ้ งถิน่ เวลาท�ำ อะไรก็ตอ้ ง คอยตดิ ตามดโู ครงการอยทู่ พ่ี วกเราถา้ พวกเราปลอ่ ยมอื กจ็ บนสี่ �ำ คญั ชนื่ ชมกบั โครงการน้ีขอให้มีเวทีน้ีต่อๆ ไปเร่ือยๆ ส่ิงสำ�คัญคือตรงไหนท่ีมีปัญหาเอา เวทีแบบนี้ไปท�ำ ” นายคุมพล กล่าว 160 I Spark U ‘ปลุกใจคณุ ปลุกใจเมืองอีสาน’

นอกจากนยี้ งั มเี สยี งจากตวั แทนเดก็ และเยาวชนอกี ทง้ั ผจู้ ดั กจิ กรรมน้ี ขึน้ มาตง้ั แต่ต้น เพ่อื ให้เมืองเลย มีลานกิจกรรมดๆี แบบนี้เกิดขึ้น ๏ นายปรพิ นธ์ วัฒนข�ำ เครือขา่ ยหน่อไมห้ วาน จ.เลย “ตอนนพี้ น้ื ทขี่ องเมอื งเลยไดพ้ ดู คยุ กบั กลมุ่ เปา้ หมายกค็ อื สภาเดก็ และเยาวชนใน จ. เลย เขาคดิ วา่ นา่ จะท�ำ อะไรทใ่ี หม้ นั เปน็ เรอื่ งราวของความ ยงั่ ยนื และเปน็ พนื้ ทที่ จี่ ะเกดิ การเรยี นรขู้ องทกุ แขนงทกุ สาขา เปน็ องคค์ วาม รทู้ เี่ กดิ ขน้ึ เคา้ เลยรวมกนั วา่ ถา้ จะสปารค์ ใหเ้ กดิ ขนึ้ เขาจะใชช้ อื่ วา่ ลานรเู้ รยี น เปลยี่ นชวี ติ คณุ ไปรเู้ รอ่ื งอะไร คณุ อยากรเู้ รอ่ื งอะไรตอ้ งไปเรยี นเรอื่ งนน้ั แลว้ มันจะเปล่ียนชีวติ คณุ ” “ส่วนวิทยากรหรือคนที่จะเข้ามาร่วมเวทีแต่ละสัปดาห์ก็จะมีการ สลับสับเปล่ียนกันไป เพื่อที่จะให้โอกาสต้ังแต่คนกวาดถนน คนถีบสามล้อ จนไปถึงระดบั ผบู้ รหิ ารกจ็ ะมีประสบการณม์ าสร้างแรงบันดาลใจ ตรงน้เี ราใช้ สปารค์ ยใู ห้เปน็ เชิงนโยบายทท่ี างผ้วู ่าราชการจังหวัดทางนายกเทศมนตรกี ็ได้ มารับหนังสือเพราะว่าเดก็ ๆ เขามเี ปา้ หมายคือ เขาจะยื่นข้อเสนอให้กับทาง โดย เครือขา่ ยส่ือศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 161

จังหวัดเพื่อที่จะจัดลานรู้เรียนเปล่ียนชีวิตให้มันเกิดขึ้นได้ ให้คนทุกเพศทุก วัยให้มาใช้หัวใจ ให้มาใช้จิตวิญญาณแห่งคนไทยเลยร่วมกัน เวทีลานรู้เรียน เปลย่ี นชวี ติ ตรงนเ้ี ราเลยมาถอื โอกาสวา่ เปน็ วนั พระแลว้ กม็ าสปารค์ เอาวนั นเี้ ปน็ วันท่ีทุกคนให้สัจจะวาจาว่าจะทำ�อะไรก็ขอให้สิ่งน้ันคิดว่าไม่น่าจะเป็นเร่ือง ท่โี กหกกับวันพระ เดก็ ๆ เลยเลือกวนั นที้ ี่จะมายนื่ ขอ้ เสนอใหก้ บั ผ้วู ่าราชการ จังหวดั ” “ผลที่เกิดขึ้นคอื เด็กๆ เม่ือเขาจบออกจากเมอื งเลยแลว้ ส่วนมากเขา จะไปทอี่ น่ื แตว่ นั หนงึ่ เขาตกผลกึ แลว้ วา่ ถา้ ไปทอ่ี นื่ แลว้ คงไมอ่ บอนุ่ เทา่ กบั กลบั มาทบ่ี า้ นเขาเลยคดิ วา่ การทก่ี ลบั มาทบ่ี า้ นแล้วมาทำ�อะไรสกั อยา่ งหนง่ึ เพอื่ ให้ เป็นพ้นื ที่หลอมรวมของความรักของคนในเมอื งเลย แลว้ ยงิ่ เปน็ เมืองของการ ท่องเที่ยว เมอื งเลยมศี ักยภาพในลักษณะเมืองการทอ่ งเทย่ี วสงู ขณะเดยี วกัน จิตใจของคนท่ีอยู่เมืองเลยเป็นคนที่จิตใจดี ลานรู้เรียนเปลี่ยนชีวิตน่าจะเป็น จุดหน่ึงที่จะเกิดขึ้นแล้วก็เป็นผลงาน อนุสรณ์ให้เขาได้เดินผ่านไปแล้วอย่าง น้อยก็ได้คิดว่าถึงแม้ไม่ได้ทำ�วันน้ี แต่หากผู้ใหญ่ได้จุดประกายท่ีจะทำ�น้องๆ เยาวชนที่มาสปาร์ควันน้ีคือผลสำ�เร็จหน่ึงท่ีได้ร่วมกันทำ�เม่ือหลายวันก่อน หลายเดอื นก่อนหรือหลายปีก่อน” นายปริพนธ์ กล่าว 162 I Spark U ‘ปลุกใจคุณ ปลุกใจเมืองอีสาน’

๏ นายสงา่ กำ�จัดพาลภยั ที่ปรึกษาโครงการฯ ในขณะที่ ท่ีปรึกษาโครงการ อย่างสง่า กำ�จัดพาลภัย บอกว่า “วตั ถปุ ระสงค์ ของการจดั งานครง้ั นคี้ อื มโี อกาสไดร้ ว่ มงานสปารค์ ยู มาตง้ั แต่ตอนตน้ เราเขา้ ไปเอาเดก็ กลุ่มหนึ่งขนึ้ มาและเด็กกลุ่มน้เี มือ่ เราเขา้ ไป สปาร์คเขาว่าอยากจะท�ำ อะไรทีพ่ ฒั นาเมืองมเี วทีใหไ้ ดแ้ ลกเปลี่ยนเรยี นรู้เชญิ ปราชญช์ าวบา้ นมาทกุ แขนงทกุ สาขาวชิ าได้มาน�ำ เสนออยตู่ รงน้เี ปน็ สว่ นหนง่ึ ในการน�ำ เสนอทช่ี ดั ๆ คือเก่ยี วกับทางด้านดนตรีศิลปวัฒนธรรม “ผลทเี่ กดิ ขนึ้ จากการจดั งานนคี้ อื ครง้ั นเี้ ปน็ ครง้ั แรก ผลจรงิ ๆ กค็ อื ความ ตอ่ เนอื่ งของการทจี่ ะจดั งานตา่ งๆ ในลกั ษณะนจี้ ะตอ่ เนอื่ งไปเรอ่ื ยๆ เปน็ การ ขายทั้งแนวความคิด มีทั้งการนำ�ประสบการณ์ของปราชญ์ชาวบ้านต่างๆ มาแชร์กันซึ่งผลชัดๆ ก็คือ ความต่อเน่ืองของโครงการน้ียังคงอยู่ต่อไป” นายสงา่ บอก ถึงความตัง้ ใจที่เขามีรว่ มกบั ทกุ คน โดย เครอื ขา่ ยส่ือศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 163

๏ นางสาว กมลวณั ยต์ ลุ ยวฒั น์ ตวั แทนเยาวชน “สำ�หรับโครงการสปาร์คยู ที่ จ.เลย ก็ได้ทำ�เกี่ยวกับการใช้ชีวิตวิถี พอเพียง การน้อมนำ�พระราชดำ�ริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมาใช้ และมีปราชญท์ อ่ี ยใู่ นเมืองนำ�จุดเปลย่ี นของชีวติ และการใช้ชวี ิตของตนเองมา แชร์ประสบการณ์ภายในเวทีกิจกรรมลานรู้เรียนเปลี่ยนชีวิตส่ิงที่ได้จาก โครงการน้ีคือมีวิธีคิดบวกและมีวิธีการใช้ชีวิตอย่างคุ้มค่าและใช้ส่ิงของ ให้เป็นประโยชนร์ ู้จักประหยดั ” กมลวัณย์ กล่าว ๏ นางสาววริศรา ทุมสวัสด์ิ ตัวแทนเยาวชน “ไดร้ วู้ ฒั นธรรมและประเพณพี น้ื บา้ นของชาวบา้ นทไ่ี มค่ อ่ ยไดน้ �ำ ออก มาเผยแพร่ส่วนใหญ่จะรู้แค่คนในพ้ืนที่ และได้รู้ว่าชาวบ้านประกอบอาชีพ อะไรบ้าง อาชีพที่อยู่ข้างหลังกระบวนการวิธีทำ�เป็นอย่างไรเราก็พ่ึงจะได้รู้ คุณค่าของงานท่เี ขาผลิตออกมาจากโครงการน”้ี วรศิ รา กลา่ ว 164 I Spark U ‘ปลุกใจคณุ ปลุกใจเมืองอีสาน’

๏ จุดเทยี นเนื่องในวันส�ำ คญั ทางพระพทุ ธศาสนา เน่ืองจากในวนั ท่ี 8 กรกฎาคม 2560 ตรงกับวนั พระและเพ่งิ ผ่าน วนั ส�ำ คญั ทางพระพทุ ธศาสนามาไมน่ าน ลานกจิ กรรมรเู้ รยี นเปลย่ี น ชวี ิตในวันน้ี จงึ ถอื โอกาสมกี ิจกรรมจดุ เทยี นข้นึ ภายในบรเิ วณงาน อกี ท้ังเวที ในวันน้ี ถือว่าประสบความสำ�เร็จอีกก้าวของชาวจังหวัดเลย เพราะคนท่ีเข้า ร่วมกิจกรรมได้มีส่วนร่วมในการทำ�กิจกรรม ได้ฟังแนวคิดดีๆ จากวิทยากร ท่ีมาแลกเปล่ียนประสบการณ์และได้เห็นผลิตภัณฑ์ที่เป็นของดีของเมือง เลย ในรปู แบบท่ถี ูกสรา้ งจากคนเมอื งเลยเอง น่ีเปน็ แค่ก้าวแรกหากกา้ วแรก มน่ั คงเข้มแข็ง กา้ วตอ่ ไปย่อมแขง็ แกรง่ ตามไปดว้ ยอยา่ งแนน่ อน โดย เครือขา่ ยสื่อศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 165

“ผมอยากให้ละครเป็นส่ือที่เข้าไป ส่อื สารไมใ่ ชแ่ ค่การดู แต่เขา้ ไปสัมผัสใน จติ ใจของผู้ดดู ้วย ผมไม่ไดบ้ อกวา่ ละคร เป็นยาวิเศษ ที่เล่นไปแล้วจะสามารถ เปลี่ยนแปลงได้ทันที แต่อยากให้เป็น วัคซีนตัวหนึ่งซึ่งไปคุ้มกันจิตใจของเขา ให้เกิดแรงบันดาลใจในด้านของคนท่ี เขาอยากจะทำ�ความดี คนท่ีอยากจะมี คุณธรรม คิดว่าละครไปปลุกและสร้าง แรงบันดาลใจใหเ้ ขาทีอ่ ยากจะทำ�ความ ดี ตอนนี้ ถือว่าส�ำ เรจ็ ในระดบั หน่งึ กลมุ่ เป้าหมายก็จะมีท้ังตัวเด็กเยาวชนเอง” ครเู ซียง ปรชี า การุณ

๏ ปรีชา การณุ ผ้ปู ระสานงาน คณะหมอลำ�หุ่นเด็กเทวดา สภาพพ้ืนที่ก่อนทำ�โครงการ บ้านหนองโนใต้ ต.นาดูน อ.นาดูน จ.มหาสารคาม เปน็ พนื้ ทช่ี นบท เปน็ ทางผา่ นไมค่ อ่ ยไดร้ บั ความ สนใจ ชาวบ้านประกอบอาชีพทำ�นา พอไปทำ�โครงการสปาร์คยู ได้พาเด็ก เยาวชนไปส�ำ รวจ ไปสอบถามปญั หาในชมุ ชน ทกุ คนสะทอ้ นเรอ่ื งขาดคณุ ธรรม ของคนในชุมชน การเอารดั เอาเปรียบ คดโกง   พอมองเหน็ สภาพพน้ื ที่ กอ่ นหนา้ นผี้ มท�ำ งานกบั เดก็ บา้ นหนองโนใต้ เห็นการพฒั นาบ้านเมืองรวดเร็วมาก ทงั้ เรอื่ งหา้ งรา้ นตา่ งๆ โรงแรม รีสอร์ต ร้านเกม อินเตอร์เน็ต แต่ในพื้นท่ีขาดแหล่งเรียนรู้สำ�หรับเด็กเยวชน ไม่มี พ้ืนท่ีทุกคนแสดงออกด้านศิลปวัฒนธรรม จึงเกิดร่วมมือกับชาวบ้านทำ�เป็น โรงหมอลำ�หุ่น โดยอาศยั ความรว่ มอื กบั ชาวบา้ นทำ�เป็นโรงละครขนึ้ มา โดย เครือขา่ ยสื่อศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 167

ตอนนี้ท�ำ มายังไม่ถงึ สองปี แต่ไดร้ ับความสนใจเยอะมาก ท้ังสถาบนั การศึกษา โรงเรียน และภาคประชาชน เอกชนต่างๆ เกิดโครงการทางมหา ลัยทำ�กิจกรรมกับชาวบ้าน มีการถ่ายทอดเร่ืองการจักสาน มีการมาทำ�โฮม สเตย์ ให้ชุมชนทำ�เพ่ือชุมชนตนเอง ทำ�ความสะอาด ส่วนโครงการสปาร์คยู ของเรามีการใชส้ อ่ื คือใชล้ ะครกับเด็ก โดยใช้กระบวนการละครและศิลปะมา พัฒนาศักยภาพเด็กๆ เอาเร่ืองในตำ�นานเรื่องเล่านิทานท้องถ่ินมาสอนใจ ไปเจอชาดกเร่ืองอดีตชาติของพระพุทธเจ้า เคยเสวยชาติเป็นพญาวานร โดยเด็กๆ ชอบ เลยเอาเรื่องน้ีมาทำ�เป็นละคร ไปแสดงเพื่อปลุกใจคนเร่ือง คณุ ธรรม   การเปลี่ยนแปลงหลังโครงการ ผู้ร่วมโครงการสนใจมาก และบอก เป็นเสียงเดียวกันว่า เด็กได้เรียนรู้ ดูละครแล้วเอาไปใช้ เพ่ือให้รู้จักเสียสละ ไมค่ ดโกง ไมเ่ อาเปรียบ ถือวา่ เราสำ�เรจ็ ในระดบั หนงึ่ แล้ว 168 I Spark U ‘ปลุกใจคุณ ปลุกใจเมืองอีสาน’

ปลกุ เมอื ง ปลุกใจ ปลุกไทนาดูน ๏ ลงพืน้ ทีส่ บื คน้ ข้อมลู กอ่ นดำ�เนนิ การ อ�ำ เภอนาดูน จังหวัดมหาสารคาม เป็นอำ�เภอเล็กๆ ที่มีสถาน ท่ีสำ�คัญคือ พระธาตุนาดูน ท่ีมีประวัติการก่อเกิดมายาวนาน และเปน็ สถานทที่ อ่ งเทยี่ วส�ำ คญั ของคนทนี่ ี่ แตใ่ นขณะเดยี วกนั แมจ้ ะมสี งิ่ ปลกู สร้างอายุกว่าพันปีในท้องถ่ินที่เกิดจากความศรัทธาในพระพุทธศาสนา แต่ ไม่ได้หมายความว่า บ้านเมืองน้ี จะยดึ หลกั ธรรมค�ำ สอนในพระพทุ ธศาสนา เปน็ หลกั ปฏบิ ัตใิ นการดำ�เนนิ ชวี ติ ปญั หาเรอ่ื งการทจุ รติ คอรร์ ปั ชนั่ ปญั หาการโกงกินในทกุ ระดับชน้ั ยงั คงมอี ยู่ และส่งิ เหล่าน้ีได้มีการกระท�ำ จนเดก็ เยาวชนในพ้นื ท่มี องเหน็ และต้งั คำ�ถามวา่ “ท�ำ ไม?” กบั การกระทำ�ของผู้ใหญใ่ นชมุ ชน หรือแมแ้ ต่พอ่ แมข่ อง พวกเขาเอง จนเป็นการร่วมกันปลุกกระแส ปลุกใจ ปลุกเมือง ให้ตื่นข้ึนมา มองพฤติกรรมการทุจริต คอร์รัปช่ัน การโกง เป็นสิ่งไม่ปกติ และไม่ควรเอา เยยี่ งอยา่ ง จงึ เปน็ ทมี่ าในการ ปลกุ ใจไทนาดนู ใหป้ ฏเิ สธและตอ่ ตา้ นพฤตกิ รรม โดย เครือขา่ ยสื่อศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 169

เหล่าน้ดี ว้ ยการใชล้ ะคร โดยเฉพาะละครของคณะละครเดก็ เทวดา ท่ีมีอย่ใู น พืน้ ทีม่ าเปน็ สือ่ ในการรณรงค์ กว่าจะรู้ปัญหาของชุมชน เด็กเยาวชนในพ้ืนท่ี ได้ร่วมกันออกเดิน สำ�รวจ เข้าไปในหมบู่ า้ น ไปถาม ไปคยุ ไปเล่า มปี ัญหาอะไรทเ่ี กิดข้นึ ในชุมชน ของเขาเพ่ือใหร้ ู้ข้อมลู จากน้ันได้มาร่วมกันคิดหาทางแก้ โดยมีข้อสรุปว่า น่าจะเอาหลัก ธรรมคำ�สอนของศาสนาไปแก้ปัญหาเร่ืองน้ี จากนั้นพวกเขาจึงออกสืบค้น อกี ครง้ั เพอื่ หาสื่อทอ้ งถิ่น ไมว่ ่าจะเปน็ นทิ าน ตำ�นาน หรือชาดกตา่ ง ๆ ท่ีมี เนอ้ื หาสอดแทรกเรอ่ื งของศลี ธรรม จรยิ ธรรม คณุ ธรรม มาน�ำ เสนอในรปู แบบ ละครเพ่อื นำ�ไปตระเวณแสดงสอนใจคนทมี่ าดู ในวนั นั้นเด็ก ๆ ได้นิทานชาดกชอ่ื เร่อื งว่า “สุดยอดผู้เสียสละ” เป็น นิทานชาดกอดีตชาติของพระพุทธเจ้าท่ีท่านเสวยชาติเป็นพญาลิง พวกเขา บอกว่า ในเนื้อหาเรื่องราวมีเรื่องของคุณธรรมแทรกอยู่ ไม่ว่าจะเป็นเรื่อง ของการเสียสละ เรอื่ งของความเอ้ือเฟื้อเผ่ือแผ่ ซ่งึ ในกระบวนการนี้เป็นการ สืบค้น(ปัญหา) ก่อนที่พวกเขาจะหาทางแก้ด้วยการใช้สื่อดี คือละครที่เขา คนุ้ เคยมาแกไ้ ข ๏ “สร้างสอ่ื (ด)ี ” 170 I Spark U ‘ปลุกใจคณุ ปลุกใจเมืองอีสาน’

จากน้ันพวกเขาไดร้ ่วมกนั สร้างสื่อ (ด)ี ผ่านกระบวนการศิลปะเพอื่ เป็นแรงบันดาลใจและปลุกจิตนึกปลุกใจใฝ่คุณธรรม การทำ�หน้ากากที่ใช้ สำ�หรับการแสดงละครปลกุ ใจการลงมอื ปฏิบัติจรงิ ๏ “สื่อสร้างสรรค์..สลู่ ะครปลุกใจ” “ละครไมไ่ ดเ้ ปน็ ยาวเิ ศษ ทค่ี นดสู ามารถเปลย่ี นแปลงพฤตกิ รรมไดเ้ ลย แต่ผมคิดว่าละครสามารถไปเป็นภูมิคุ้มกันได้” หรือเป็นแรงผลักดันเป็นแรง บนั ดาลใจ เพ่ือทีจ่ ะปลุกใจคนทอ่ี ยูใ่ นชุมชน ใหต้ ระหนักหรือสำ�นึก ตื่นรู้เร่ือง ของคุณธรรม สงิ่ ต่างๆ ทเ่ี กิดขึ้นรอบตวั โดย เครือขา่ ยสื่อศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 171

เดก็ และเยาวชนรว่ มกันซอ้ มละครหนา้ กากเร่อื ง “สดุ ยอดผู้เสียสละ” เพื่อท่ีจะได้ทำ�การแสดงในกิจกรรมสัญจร หวังเป็นแรงกระตุ้นและสร้างแรง บนั ดาลใจให้คนที่อย่ใู นชมุ ชนของพวกเขาได้หยดุ คิด ๏ “ศิลปะ..ปลุกคณุ ธรรมในใจ” การลงมอื ปฏบิ ตั โิ ดยใชศ้ ลิ ปะเปน็ เครอื่ งมอื ในการบอกเลา่ เรอื่ งราวท่ี เกดิ ขึน้ เพื่อปลุกคณุ ธรรมในใจคน ของคนในชมุ ชน เรม่ิ ต้นจากการวาดภาพ เดก็ และเยาวชนแทบทกุ คนสามารถวาดภาพไดแ้ ละแทบทกุ คนกช็ อบการวาด ภาพ ศลิ ปะจึงเปน็ เครอ่ื งมอื ทีใ่ หเ้ ดก็ ได้แสดงออกอย่างสรา้ งสรรค์ 172 I Spark U ‘ปลุกใจคณุ ปลุกใจเมืองอีสาน’

๏ กิจกรรมสร้างสรรคส์ ื่อ(ด)ี ..ละครใบ้ “ปลุกคณุ ธรรมในใจเยาวชน” ๏ “ลดเวลาเรยี น เพ่มิ เวลารู้” กิจกรรมการเรียนรู้ กระบวนการสร้างส่อื ศลิ ปะ ละครใบ้ เร่มิ จาก การเรยี นรพู้ น้ื ฐานการละคร กลมุ่ เปา้ หมายเปน็ เดก็ มธั ยมโรงเรยี น บา้ นนาฝาย จ�ำ นวน 60 คน เรยี นรกู้ ารสอ่ื สารผ่าน จินตนาการ และรา่ งกาย โดย เครือขา่ ยส่ือศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 173

แบบฝึกหัดจากการเรียนรู้ จากการฝึกหัดจับกำ�แพง เป่าลูกโป่ง กินกล้วย เมอื่ ฝกึ หดั จนช�ำ นาญแลว้ พวกเขากไ็ ปรว่ มสบื คน้ ปญั หาในชมุ ชน เพอื่ น�ำ มาสรา้ ง สรรคส์ อื่ ละครใบ้ ที่เปน็ เครือ่ งมือสือ่ สารเร่ืองราวของชุมชน ผา่ นกระบวนการ ละครทีพ่ วกเขาคดิ บท แสดง และหวังผล ๏ ฝึกซอ้ มละคร “สดุ ยอดผู้เสยี สละ” จากน้ันกิจกรรมปลุกคุณธรรมในใจเยาวชนได้สัญจรไปในโรงเรียน ต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น โรงเรียนมัธยมดงยาง อำ�เภอนาดูน โรงเรียนอนุบาล นครจัมปาศรีอำ�เภอนาดูน ตลาดใจกลางเมือง โรงเรียนบ้านหนองพอก และอนื่ ๆ อีกหลายแห่ง 174 I Spark U ‘ปลุกใจคณุ ปลุกใจเมืองอีสาน’

๏ ปลุกคณุ ธรรมในใจไทนาดนู สัญจร ณ โรงเรียนบ้านนาฝาย อำ�เภอนาดูน ๏ ในวันที่ 26 มิถุนายน 2560 แสดง ในงานวันสุนทรภู่และวัน ตอ่ ตา้ นยาเสพตดิ ณ โรงเรยี น บ้านนาฝาย อำ�เภอนาดูน กิจกรรมปลุกคุณธรรมไท นาดูนสัญจรในครั้งนี้ก็ได้ รบั ทง้ั ความบนั เทงิ แกผ่ ชู้ ม และมมี มุ มองใหค้ ดิ ในเรอ่ื ง ของคุณธรรมในใจของ เด็กๆ และเยาวชน อาจารย์ลดาวัลย์ สีทิศ ผู้อำ�นวนการโรงเรียนบ้านนาฝาย กล่าวว่า เด็กๆ สว่ นใหญใ่ ช้เวลาวา่ งไมเ่ ปน็ ประโยชนช์ อบเที่ยว เล่นโทรศัพท์ หลังจาก ทม่ี กี จิ กรรมมลี ะครเขา้ มา ท�ำ ใหพ้ วกเขาใชเ้ วลาไปฝกึ ซอ้ มการเลน่ ละคร ไมไ่ ป หมกมนุ่ อยู่กับโทรศพั ท์ เลน่ เกม โลกโซเชียล นอกจากนั้นยงั ฝกึ ความอดทน เปิดใจกว้างในการรับโทษหากทำ�ไม่ดี ซึ่งเป็นการปลุกคุณธรรมในใจของตัว เด็กเองหลงั จากได้ร่วมกจิ กรรมละคร โดย เครือขา่ ยสื่อศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 175

สอ่ื การละครรว่ มสมยั ไดส้ รา้ งสรรคผ์ ลงานสอื่ นวตั กรรมใหม่ โดยเดก็ และเยาวชนเปน็ ผ้ถู ่ายทอดผลงาน ในรูปแบบสอื่ ละครหนา้ กากร่วมสมัย เพ่ือ สร้างแรงบันดาลใจใหก้ ับชุมชนเชิงบวก ที่สอดแทรกเรอ่ื ง ศลี ธรรม คุณธรรม ทเี่ ปน็ คตสิ อนใจเปน็ สอ่ื ทส่ี ามารถเคลอื่ นไหวไดส้ ะดวกและเขา้ ถงึ ผชู้ มไดอ้ ยา่ ง ไม่มีข้อจำ�กัด เนื่องจากมีขนาดเล็ก กระบวนการไม่ซับซ้อน วัสดุอุปกรณ์ สามารถหาได้ในชุมชน สามารถจัดแสดงได้ทุกท่ี เช่น กลางตลาดสด ศาลา วัด โรงเรียน หรือในพื้นท่ีห่างไกล แต่ผลสัมฤทธิ์มันยิ่งใหญ่ เพราะเกิดการ กระแทกในหัวใจของคนที่ได้ชม เรียกว่า ปลุกใจคน ปลุกใจเมือง ปลุกใจ ชุมชนไปพร้อมๆ กัน 176 I Spark U ‘ปลุกใจคุณ ปลุกใจเมืองอีสาน’

“ผลสัมฤทธ์ทิ ีเ่ กดิ ขึ้น” 1. มีการร่วมมือของภาคีเครือข่าย มหาวิทยาลัยในพื้นที่/พื้นท่ี ใกล้เคียง ผู้นำ�ชุมชนชาวบ้าน คณาจารย์ คณะครูในโรงเรียน ท่ีใช้พื้นที่ โรงละครหนุ่ เพอ่ื ชมุ ชน เป็นพน้ื ทแี่ หล่งเรยี นรู้ของชมุ ชน 2. เกิดการรวมตัวกันของคนในชุมชนเพ่ือสร้างพื้นที่สร้างสรรค์ และเป็นแหล่งเรียนรู้ กลุ่มผู้เฒ่าผู้แก่ จัดตั้งกลุ่มจักสาน หัตถกรรมท้องถ่ิน ในพื้นท่ีโรงละครหมอลำ�หุ่นฯ เพ่ือถ่ายทอดองค์ความรู้จักสาน - งานฝีมือ ส่เู ดก็ เยาวชนในชุมชนและผทู้ สี่ นใจ ท้ังยงั สร้างงาน สร้างอาชีพ ใหก้ ับตวั เอง ให้มีรายได้กบั ครอบครวั โดย เครอื ขา่ ยส่ือศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 177

3. เด็กและเยาวชน ใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ ก่อเกิดกิจกรรม สร้างสรรค์ภายในชุมชน และโรงเรียน หลังเลิกเรียนเด็กๆ รวมกลุ่มกัน เพื่อสร้างงานศิลปะและร่วมกันสร้างส่ือละคร ฝึกฝน ฝึกหัด เพ่ือให้เกิด ความชำ�นาญ อีกทั้งยังส่งเสริมด้านทักษะต่างๆ ของเด็กอย่างสมวัย เรียน และเลน่ 4. เกิดแหล่งเรียนรู้ และสถานทท่ี อ่ งเทยี่ ว เชิง วิถีวัฒนธรรมแห่งใหม่ ในอำ�เภอนาดูน ได้รับความร่วมมือกับ คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัย ราชภฏั มหาสารคาม ดว้ ยการ..เพมิ่ ..โรงละครหมอล�ำ หนุ่ โฮม ทอง ศรี อปุ ถมั ภ์ เปน็ เส้นทางการทอ่ งเที่ยวอกี เสน้ ทางหนึง่ ของ อำ�เภอนาดนู 178 I Spark U ‘ปลุกใจคุณ ปลุกใจเมืองอีสาน’

5. เกิดสื่อสร้างสรรค์ (ละคร) เพื่อรับใช้ชุมชน เป็นส่ือละครที่ นำ�ปัญหาของชุมชนมาสะท้อนและสร้างแรงบันดาลใจให้กับคนในชุมชน เด็กและเยาวชน โรงเรียน เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของผู้ชม และ ผ้สู รา้ งละคร กระตนุ้ ให้เกดิ การเปล่ียนแปลงจากภาพใน 6. เกิดการตื่นตัวของคนในชุมชน จากการที่ชุมชนมีโรงละครหุ่นฯ เกิดขึ้นก่อเกิดกิจกรรมมากมายกับชุมชน เช่น กลุ่มจักสานเป็นแหล่งเรียนรู้ ดา้ นภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถนิ่ เชอื่ มโยงไปถงึ แหลง่ ทอ่ งเทย่ี วโฮมสเตย์ ท�ำ ใหช้ าวบา้ น เห็นคุณค่าของต้นทุนที่มีอยู่ในชุมชนลุกข้ึนมาเป็นเจ้าบ้านท่ีดี มาดูแลความ สะอาด ความปลอดภยั ให้เกดิ ข้นึ กบั ชุมชน นค่ี อื การใช้ศลิ ปะ เปน็ สอ่ื ในการกระตุน้ ปลุกใจ ปรับทัศนคติ และ เปล่ียนเปลงพฤตกิ รรมท่ีเห็นได้อย่างชัดเจนทสี่ ดุ โดย เครอื ขา่ ยส่ือศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 179

โรงละครหมอลำ�หุ่นเพื่อชุมชน โฮม ทอง ศรี อุปถมั ภ์ ๏ การแสดงจากน้องๆ ๏ นิสิตจากมหาวทิ ยาลัยมหาสารคามร่วมชม 180 I Spark U ‘ปลุกใจคุณ ปลุกใจเมืองอีสาน’

11 กรกฎาคม 2560 เวลาประมาณ 11.00 น. เราเดินทางมาถึง โรงละครหมอล�ำ หนุ่ หรอื คณะหมอลำ�หุน่ เดก็ เทวดา อ.นาดนู จ.มหาสารคาม โรงละครแห่งนี้อยู่ห่างจากสถานท่ีท่องเท่ียวสำ�คัญของจังหวัดมหาสารคาม น่นั คือพระธาตนุ าดนู เพียง 5 กิโลเมตร อีกท้ังยงั เปน็ โรงละครท่อี ยใู่ กล้แหลง่ เรียนรู้เช่น โรงเรียนและวัดอีกด้วย เรียกได้ว่าบริเวณนี้เหมาะสมที่จะต้ังโรง ละครหมอลำ�หุ่นเพ่ือเป็นแหล่งเรียนรู้ที่เป็นประโยชน์ต่อเด็กในชุมชน และ ชาวบา้ นในชมุ ชนใกล้เคยี ง วนั นบ้ี รรยากาศทโี่ รงละครหมอล�ำ หนุ่ เปน็ ไปดว้ ยความคกึ คกั เพราะ มีแขกมาเย่ียมเยือนโรงละครซ่ึงเป็นนิสิตจากมหาวิทยาลัยมหาสารคาม และมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ มาเรียนรู้ส่ือภูมิปัญญา ถือเป็นการเรียนรู้นอก หอ้ งเรยี นอกี ทางหนงึ่ นอกจากนย้ี งั ไดช้ าวบา้ นในชมุ ชนทเ่ี ชยี่ วชาญในดา้ นนน้ั ๆ มาเป็นวิทยากรพิเศษหรือปราชญ์ชาวบ้านคอยสอนน้องๆ เยาวชน รวมถึง นสิ ิต นกั ศกึ ษา ท�ำ กจิ กรรมต่างๆ ดว้ ย ๏ นายปรีชา การุณ ผกู้ ่อตง้ั คณะหมอลำ�หุน่ เด็กเทวดา “เปา้ หมายหลกั ของการทำ�กิจกรรม คอื กลุ่มนักศกึ ษาเนื่องจากตอน นน้ั ไปทม่ี หาวทิ ยาลยั จงึ ไดโ้ อกาสน�ำ ละครไปเร่ และเปน็ การจดั รว่ มกนั คอื สรา้ ง ละครหนงึ่ เรอื่ งเปน็ ละครปลกุ ใจเรอื่ งคณุ ธรรมคณบดคี ณะสถาปตั ยกรรมศาสตร์ พยายามอยากใหต้ รงน้เี ป็นแหลง่ เรยี นรูข้ องชุมชน เปน็ พนื้ ทีท่ ี่ใหก้ ลมุ่ เยาวชน โดย เครอื ขา่ ยสื่อศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 181

กลุ่มนักศึกษากลุ่มบุคคลท่ัวไปได้มาทำ�งานมาสร้างสรรค์ บริการชุมชน ใหค้ วามรู้ ใหพ้ ้นื ทีใ่ ห้เวทีของชมุ ชน” “ให้ชุมชนเองได้เข้ามามีส่วนร่วมต่อบ้านเมืองต่อชุมชนของตนเอง เปน็ โครงการระยะยาวทีจ่ ะปูสว่ นนี้เปน็ ศูนยก์ ารเรียนรู้ เปน็ เมืองศิลปะ เป็น พน้ื ท่สี ร้างสรรค์ของคนท�ำ งานศลิ ปะของชุมชนเอง ซึ่งอาทิตยท์ แ่ี ล้วมีการพูด ถงึ เรอ่ื งโฮมสเตย์ในลักษณะการทอ่ งเที่ยว แตเ่ นอ่ื งจากเมืองนาดูนไมใ่ ชเ่ มอื ง ท่องเทย่ี ว แตส่ ง่ิ ไหนทจ่ี ะดงึ ดูดคนทีจ่ ะมาดไู ด้ กต็ ้องรอื้ ฟ้นื เร่ืองภมู ปิ ัญญาทุน ทม่ี นั มอี ยแู่ ลว้ ไมว่ า่ จะเปน็ ทนุ เรอ่ื งของงานหตั ถกรรม จกั สาน งานทอผา้ งาน ทอเส่ือ ซึ่งถือเป็นภมู ิปญั ญาท้องถนิ่ ” “ซ่ึงตอนนี้ไปตระเวนมาแล้ว 4 หมู่บ้าน วันที่ 17 กรกฎาคม จะ เดินทางไปท่ีมหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม โดยเล่นละครเรื่อง สุดยอดผู้ เสียสละ ปลุกใจคุณธรรม spark U ทั้งน้ีได้เล่นละครคุณธรรมไปแล้วหน่ึง เรื่อง โดยมีละครใบ้สามเรื่อง ที่สอดแทรกเน้ือหาเรื่องคุณธรรม เสียดสีใน บางเรื่องเช่น พฤติกรรมของคนท่ีคอร์รัปชันทุจริตอยู่ โดยแสดงออกตระเวน ตามโรงเรียนตา่ งๆ ในตลาดในชุมชน เกือบสบิ ครั้งไดแ้ ล้ว” “ผลตอบรับตอนนี้ท่ีพบคือผู้อำ�นวยการ แต่ละโรงเรียนท่ีเราเข้าไป เขากเ็ ขา้ ใจความคดิ รวบยอด เขา้ ใจเนอื้ หาเรอ่ื งวา่ เปน็ เนอ้ื หาทเ่ี ปน็ หลกั คณุ ธรรม งา่ ยๆ ทต่ี อ้ งปลกู ฝงั ไวต้ งั้ แตเ่ ดก็ โรงเรยี นอนบุ าลผอู้ �ำ นวยการ กบ็ อกวา่ ควรจะ มสี ือ่ พวกนเ้ี ขา้ มา ให้เดก็ ได้ดู ไดร้ ู้ ไดเ้ หน็ ไดเ้ สพบา้ งยังมลี ะครที่พูดถงึ เร่อื ง ความให้อภัย ความเสยี สละของผู้น�ำ เอง ความสามัคคี” “ผลตอบรบั คอ่ นขา้ งดี ชมุ ชนทไ่ี ปเลน่ ในหมบู่ า้ นกด็ ี บางคนเมอ่ื เลน่ จบ ชาวบา้ นมีอาการรอ้ งไห้ ท�ำ ให้คิดว่ามนั กินใจเขา เขา้ ถงึ จติ ใจเขา ตวั เดก็ เยาวชนทมี่ าเขา้ รว่ มเอง ในระยะเวลาทสี่ ั้น spark u ปลกุ ใจเมอื ง ปลกุ ใจตวั เดก็ คงจะไมไ่ ดจ้ บแคอ่ ยู่ในโครงการผมคิดวา่ น่าจะสานต่อ โดยเราน�ำ เดก็ มาหดั ตงั้ แตย่ งั ไมม่ พี นื้ ฐานอะไร กวา่ จะเปน็ ละครหนง่ึ เรอ่ื งพดู เรอ่ื งเกย่ี วกบั 182 I Spark U ‘ปลุกใจคุณ ปลุกใจเมืองอีสาน’

ระเบียบวนิ ัย การอยรู่ ว่ มกัน คนมาอยรู่ ว่ มกันต้องมหี ลักธรรมบางอยา่ งคิด วา่ เขาเองนา่ จะเปน็ ทตู ตวั นอ้ ย ๆ ทจ่ี ะสง่ สารใหก้ บั คนทอี่ ยใู่ นชมุ ชนกลบั คนื ไปใหช้ มุ ชน อ�ำ เภอ บ้านเมืองของตนเอง” “เมือ่ ตอนไปเลน่ ละครใบ้ ตอนแรกเรมิ่ ต้นจาก 4 คนตอนน้ีก็มีเดก็ มาสมคั รเพม่ิ คอื ไปสรา้ งแรงบนั ดาลใจใหเ้ ขา กอ่ นหนา้ นนั้ กเ็ รม่ิ จาก 2 - 4 คน กอ่ นพอเลน่ แลว้ เดก็ เขากม็ าสมคั รเองดว้ ยความสมคั รใจ มนั ระเบดิ จากขา้ งใน ของเขาเอง แลว้ กิจกรรมพวกนี้มันคอ่ ยดึงเขามาท�ำ ดว้ ย ไปแรก ๆ เขาอาจจะ คดิ วา่ มนั คอื อะไร ผมคิดว่าให้เขาเข้ามาเอง จะยงั่ ยนื กวา่ ไปบงั คับเขา เพราะ เขาเขา้ มาแลว้ เขากจ็ ะกอ่ ตงั้ เปน็ ชมรมของเขาเองผมจงึ บอกวา่ มนั อาจจะไมไ่ ด้ จบแคต่ รงน้ี เพราะว่ามนั ยงั ไมไ่ ดซ้ อ้ มเลย 10 คนทมี่ าสมคั รอาจจะมีตอ่ ไปอกี อาจจะเกดิ คณะละครใบท้ ีเ่ ลน่ เพราะผมคดิ ว่าละครใบ้มีหนา้ ทีบ่ อกเล่าเรื่อง ราวเสียดสีพฤติกรรมคนได้ โดยผ่านการแสดงท่ีมันตลก ขบขัน กว่าเขาจะ รตู้ ัวว่าเขาถูกเสียดสีกห็ ลงั จากทด่ี จู บแล้ว” เราถามตอ่ ไปวา่ ผลของโครงการ สปารค์ ยทู เี่ กดิ ขน้ึ ตอนนม้ี ผี ลกระทบ กบั คนในพืน้ ทอ่ี ยา่ งไรบ้างครูเซยี งเลา่ ว่า ตอนน้สี รา้ งแรงบันดาลใจกอ่ น เชน่ โรงเรยี นบา้ นนาฝาย เรม่ิ แรกเราท�ำ ละครใบอ้ ยสู่ ามเรอ่ื ง 4 คน ซง่ึ เปน็ นกั เรยี น ที่อยู่ในโรงเรียนน่ันเอง 4 คนก็คือ พี่ๆ ที่อยู่ ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 2 - 3 เขา มาท�ำ เม่ือไปท�ำ ละครใบ้ซักซ้อมคิดเรือ่ งกนั โดยใช้กระบวนการการละคร ก็ ไปทำ�กระบวนการสรา้ งเร่ืองละครใบ้ โดยมกี จิ กรรมวนั สุนทรภู่ วันยาเสพตดิ เราไดม้ โี อกาสไดเ้ ลน่ บนเวทพี อเล่นบนเวทีรุ่นพีก่ ็ได้สร้างแรงบนั ดาลใจให้กบั รนุ่ นอ้ ง ทำ�ให้ตอนนี้จะมเี ด็กมาสมคั รเพ่มิ อีก 10 กวา่ คน เพือ่ ทีอ่ ยากจะรว่ ม กิจกรรมทำ�ละครใบ้ขนึ้ มา เมื่อเราถามว่า มองว่ากระบวนการปลุกใจคนในพ้ืนที่เพื่อให้เขามา มีส่วนร่วมและก็นำ�ละครคุณธรรม เน้ือหาคุณธรรมเข้าไปใส่ มันจะเกิดผลอ ยา่ งไรบา้ งท่ีเราต้ังใจเอาไวค้ รเู ซียงบอกกบั เราว่า โดย เครอื ขา่ ยสื่อศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 183

“รอบแรกที่ผมไปเล่นในชุมชนก็มีเสียงชาวบ้านบอกว่า ละครเรื่อง นีน้ อกจากจะเลน่ ในชมุ ชนแล้วลองเอาไปเลน่ กลางเมือง ใหผ้ ูใ้ หญ่ทีอ่ ยใู่ นตวั อำ�เภอน้ีได้ดูเพราะว่า เขาคิดว่าประเด็นน้ีมันน่าจะไปสะเทือนจิตใจของเขา อยู่เพราะในละครนี้มันมีเน้ือหาเร่ืองการเสียสละ ของพญาลิงพญาวานรอยู่ แต่พอมอี กี วันทไ่ี ปเล่นในชมุ ชน กเ็ ห็นผเู้ ฒ่าผูแ้ ก่บางคนร้องไห้เพราะเรอ่ื งมัน ไปกระทบจติ ใจเขา เขารสู้ กึ สงสารตวั พญาพานรนิ ทรท์ ม่ี คี วามเสยี สละแลว้ แต่ กย็ งั โดนท�ำ รา้ ยอยู”่ “ผมอยากใหล้ ะครเปน็ สอื่ ทเ่ี ขา้ ไปสอื่ สารไมใ่ ชแ่ คก่ ารดู แตเ่ ขา้ ไปสมั ผสั ในจติ ใจของผดู้ ดู ว้ ย ผมไมไ่ ดบ้ อกวา่ ละครเปน็ ยาวเิ ศษ ทเี่ ลน่ ไปแลว้ จะสามารถ เปลี่ยนแปลงได้ทันที แต่อยากให้เป็นวัคซีนตัวหน่ึงซ่ึงไปคุ้มกันจิตใจของเขา ให้เกิดแรงบันดาลใจในด้านของคนที่เขาอยากจะทำ�ความดี คนที่อยากจะมี คณุ ธรรม คดิ วา่ ละครไปปลกุ และสรา้ งแรงบนั ดาลใจใหเ้ ขาทอี่ ยากจะท�ำ ความดี ตอนนี้ถอื ว่าสำ�เรจ็ ในระดับหน่ึงกลุ่มเปา้ หมายกจ็ ะมที ง้ั ตวั เด็กเยาวชนเอง คือ เดก็ ๆ ทีอ่ ยู่ในชุมชนเองเขาก็เป็นผู้น�ำ เปน็ ผู้สอ่ื สาร เปน็ มคั คเุ ทศก์ตัวน้อยๆ ท่ีจะบอกเล่า อธบิ ายถงึ กระบวนการเรือ่ งราวตา่ งๆ และปัญหาตา่ งๆ ที่อยูใ่ น ชมุ ชน เป็นผู้ไปเผยแพร่ ทั้งนีย้ ังอยากตระเวนอกี สกั สองรอบหลังจากทไ่ี ปเลน่ ตลาดมาก็รู้สึกวา่ เสยี งตอบรบั ดี”ครูเซยี งเลา่ วันน้คี รูเซยี งได้แนะน�ำ ใหเ้ รารจู้ ักเด็กเยาชนทีร่ ว่ มแสดงละครดว้ ยกนั ตามงานตา่ งๆ วันนีจ้ ะมีเดก็ สองคนอายุราว 10 ขวบ มาพดู คยุ กบั เรา น้องๆ เดินตรงเขา้ มาหาเราด้วยทา่ ทางเขนิ อายเลก็ นอ้ ยอาจเพราะเราเป็นคนแปลก หนา้ สำ�หรับพวกเขา แต่พวกเขาไมไ่ ดป้ ดิ กัน้ ท่จี ะไมค่ ุยกับเรา ตรงกันขา้ มเขา สง่ ยิม้ ให้เราเล็กน้อยตามประสาเดก็ ขอ้ี าย 184 I Spark U ‘ปลุกใจคณุ ปลุกใจเมืองอีสาน’

๏ ด.ช.ธนกร อปุ ัชฌาย์ นักเรียนโรงเรยี นบา้ นหนองโนใต้ ธนกร อุปัชฌาย์ อายุ 11 ปี นักเรียนโรงเรียนบ้านหนองโนใต้ ไม่ไกลจากโรงละครหมอลำ�หุ่นแห่งนี้ บอกว่า “มาเล่นละครกับครูเซียงเป็น เวลาเดอื นกวา่ เกอื บสองเดอื น ไดค้ วามรจู้ ากการเลน่ ละครเกย่ี วกบั เรอ่ื งความ เสยี สละ การแบง่ ปนั กนั เมอื่ ถงึ เวลาตอ้ งเลน่ ละครรสู้ กึ ตนื่ เตน้ มคี วามสขุ มาก” ๏ ด.ช.ธนกร คำ�หนไู ทย นักเรียนโรงเรยี นบ้านหนองโนใต้ ธนกร ค�ำ หนไู ทย อายุ 9 ปี นักเรียนโรงเรยี นบ้านหนองโนใต้ สอง คนนเี้ ปน็ เพอื่ นรกั กนั แถมยงั ชอ่ื เหมอื นกนั ซะดว้ ย ชน่ื ชอบและหลงรกั การเลน่ ละครกบั ครเู ซียงเชน่ เดียวกัน น้องธรกรบอกว่า “การมาเล่นละครกบั ครูเซยี ง โดย เครือขา่ ยสื่อศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 185

ท�ำ ใหไ้ ดค้ วามรู้ สอนใจเรอื่ งความดี ความเสยี สละ ความมนี �้ำ ใจ แบง่ ปนั เพอ่ื น ได้เพื่อนมากข้นึ ตนรู้สึกมีความสขุ มาก” เดก็ สองคนนน้ี อกจากชอ่ื จะเหมอื นกนั ความชนื่ ชอบในการเลน่ ละคร และความสขุ ทไี่ ดจ้ ากการเลน่ ละครยงั เหมอื นกนั อกี ดว้ ย รอยยม้ิ จรงิ ใจของเดก็ น้อยที่พูดออกมาจากใจ วันนี้พวกเขาแสดงให้เราเห็นด้วยคำ�พูดว่า พวกเขา ไม่ใช่แค่เล่นละครไปตามบทท่ีได้รับ แต่ยังเข้าใจ เข้าถึงบทบาทที่ได้รับ และ มีความสุขกับสิ่งที่ทำ�โดยไม่มีใครบังคับ ไม่มีใครบอกหรือกำ�หนดให้พวกเขา ทำ�ตาม แต่พวกเขาทำ�ด้วยใจจากภายในใจที่อยากจะสรรค์สร้างสิ่งดีๆ ให้ ทกุ คนได้ชมอย่างแทจ้ ริง นอกจากจะมเี ดก็ ๆ มาในกจิ กรรมวนั นแี้ ลว้ ยงั มผี อู้ �ำ นวยการโรงเรยี น บา้ นนาฝายมาเยี่ยมชมโรงละครหมอลำ�หนุ่ แหง่ นดี้ ้วย ๏ นางลดาวัลย์ สที ิศ ผอู้ �ำ นวยการโรงเรียนบ้านนาฝาย นางลดาวัลย์ สีทิศ ผู้อำ�นวยการโรงเรียนบ้านนาฝาย บอกกับเรา วา่ “ประโยชน์ทโี่ รงเรยี นจะไดร้ ับจากการท�ำ กจิ กรรมคือ ใหเ้ ดก็ ได้เรยี นรูเ้ รอื่ ง งานศิลปะการฝึกสมาธิ การเลน่ ละครซึ่งตอ้ งใชส้ มาธิ ใชค้ วามรบั ผดิ ชอบตอ้ ง มีความรับผิดชอบในการซ้อมเด็กใช้เวลาซ้อมละครหลังเลิกเรียน เป็นการใช้ 186 I Spark U ‘ปลุกใจคุณ ปลุกใจเมืองอีสาน’

เวลาวา่ งใหเ้ กดิ ประโยชน์ โดยเราจะสนบั สนนุ เดก็ ใหม้ ารว่ มกจิ กรรม เนอื่ งจาก ปัญหาท่ีเราพบกับเด็กในยุคปัจจุบัน คือ เด็กติดเกม ติดโทรศัพท์ กิจกรรม แบบน้ีทำ�ให้พวกเขาได้มาใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ มาฝึกสมาธิ ฝึกความ รับผิดชอบฝึกความมีระเบียบวินัย และท่ีสำ�คัญคือ ให้เขาได้รักท้องถ่ินของ ตนเอง เพราะวา่ สว่ นใหญแ่ ลว้ ละครหรอื กจิ กรรมทเ่ี ดก็ มารว่ มเปน็ เรอื่ งทเี่ กย่ี ว กับความดีความงาม คุณธรรมเน้ือหาของละครจะเกี่ยวกับศิลปวัฒนธรรม ทอ้ งถ่ิน และวถิ ีชวี ิตของชมุ ชน” “สำ�หรับประโยชน์ท่ีชุมชนจะได้รับคือ ชุมชนบ้านหนองโนใต้จะได้ ดูแลกันชุมชนเขาจะมีงานมอี าชีพ เกดิ ผลผลิตทำ�ใหค้ นร้จู กั มากขน้ึ เม่อื คนมา ดลู ะครก็จะมโี อกาสเผยแพร่ผลผลิต เช่น ผา้ ไหมงานจักสาน หากเปน็ ชุมชน บ้านนาฝายสิ่งท่ีได้รบั คือ เขาจะได้มีบุตรหลานทม่ี ีความรักทอ้ งถนิ่ ” ๏ นางเบญจวรรณ พลค�ำ คุณครโู รงเรยี นมัธยมดงยาง คณุ ครเู บญจวรรณ พลค�ำ คณุ ครโู รงเรยี นมธั ยมดงยาง บอกกบั เราวา่ “ประโยชน์ทีโ่ รงเรยี นจะได้รบั คอื เด็กนกั เรียนได้มสี ว่ นร่วมในการทำ�กจิ กรรม ตา่ งๆ หลายอยา่ งอยา่ ง เช่นโครงการละครหนุ่ กจิ กรรมต่าง ๆ เด็กหลายคน ได้แนวความคิดทด่ี ีๆ เขาไดม้ าซอ้ มรวมกลมุ่ กนั ในเวลาว่างไดม้ าท�ำ กิจกรรม ในส่วนนี้ ซึ่งในโรงเรียนของเราก็มีชมรมละครหุ่น เราก็นำ�เด็กของเราเข้ามา โดย เครือขา่ ยสื่อศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 187

ตรงนี้ กิจกรรมนี้เร่ิมแรกเรานำ�ไปใช้กับวิชาสังคมศึกษาแล้วก็นำ�มาสอนเด็ก นักเรียนเราก็ได้ความรู้จากการแสดงละครด้วย และเด็กๆ ยังให้ความสนใจ เร่อื งคุณธรรมจริยธรรมอกี ดว้ ย” ๏ นิสิตคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จากมหาวิทยาลยั มหาสารคาม เรยี นรู้การทำ�หุ่นจากกระตบิ ขา้ วเหนียว ๏ เดก็ นกั เรียนจากโรงเรยี นเทศบาลทา่ พระ เขา้ เรยี นรูก้ ารจกั สานกับคณุ ตา 188 I Spark U ‘ปลุกใจคุณ ปลุกใจเมืองอีสาน’

๏ นอ้ งๆ ลองทอเสื่อจรงิ ๏ การท�ำ ผ้ามดั ยอ้ ม ๏ ลงมือทำ�ผ้ามัดยอ้ ม โดย เครือขา่ ยส่ือศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 189

๏ การแสดงละครหนุ่ จากเด็กๆ เมื่อถามถึงประโยชน์ที่ชุมชนจะได้รับจากการจัดกิจกรรมแบบนี้ คุณครูเบญจวรรณเล่าว่า “ชุมชน ได้นำ�เอาวัฒนธรรมท้องถ่ินไป ใช้คือเร่ืองของเครื่องจักรสานเราก็ได้รับความร่วมมือจากชุมชนในการผลิต กระติบข้าวผลิตอปุ กรณ์ต่างๆ และนำ�นักเรียนเขา้ มาเรียนเขา้ มาศกึ ษาเรียนรู้ กบั ชมุ ชนโดยปราชญช์ าวบา้ นชุมชนกใ็ ห้ความรว่ มมอื เป็นอย่างดชี ุมชนก็ได้รบั ประโยชน์เชน่ เดียวกัน เรม่ิ แรกเราน�ำ นกั เรยี นไปเรียนรู้กับชมุ ชนในบา้ น และ เราก็ดึงชุมชนเข้ามาในบริเวณน้ีชุมชนก็มาให้ความร่วมมือมาช่วยกันจักสาน งานตา่ งๆ” ภายในงานวันนี้ถือเป็นการเปิดบ้านเล็กๆ ของโรงละครหุ่นแห่งน้ี ทีเ่ ตม็ ไปด้วยศลิ ปวัฒนธรรมภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ มากมายท่สี ามารถรวมไวไ้ ด้ใน สถานที่เดียว เต็มไปด้วยปราชญ์ชาวบ้านผู้มีความรู้ความสามารถมากด้วย ประสบการณ์อย่างแทจ้ รงิ ท้ังน้ียังมกี ารสาธติ การทอเส่ือ การจักสาน ท�ำ หุ่น กระตบิ ข้าว การท�ำ ผ้ามดั ยอ้ มจากสีธรรมชาติ และอ่ืนๆ อีกมากมาย เรียกได้ ว่าที่แห่งนี้เป็นแหล่งเรียนรู้ให้กับผู้ท่ีสนใจศึกษาวัฒนธรรมประเพณีของภาค อีสานอย่างแท้จริง การได้เห็นจริง ลงมือปฏิบัติจริง เกิดกระบวนการเรียนรู้ ทแ่ี ทจ้ รงิ ท�ำ ใหผ้ ทู้ ม่ี าเรยี นรใู้ นวนั นนี้ อกจากจะไดร้ บั ประโยชนจ์ ากคนในชมุ ชน ท่ีมาถ่ายทอดความรู้ให้แล้วคนในชุมชนเองยงั ไดแ้ ลกเปล่ยี นเรยี นรู้รว่ มกนั กับ บุคคลภายนอกหลายแงม่ ุมอีกดว้ ย 190 I Spark U ‘ปลุกใจคณุ ปลุกใจเมืองอีสาน’

๏ นิทรรศการโชว์ผลงานสปาร์คยู 16-22 สิงหาคม 2560 ณ ศูนย์ประชมุ อเนกประสงค์มหาวิทยาลัยขอนแกน่ โดย เครอื ขา่ ยสื่อศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 191

๏ นิทรรศการโชว์ผลงานสปารค์ ยู 16-22 สิงหาคม 2560 ณ ศูนย์ประชมุ อเนกประสงคม์ หาวทิ ยาลัยขอนแกน่ 192 I Spark U ‘ปลุกใจคณุ ปลุกใจเมืองอีสาน’

๏ สมุ าลี สวุ รรณกร ประธานเครือขา่ ยส่อื ศิลปวฒั นธรรมชุมชนอีสาน โครงการสปารค์ ยู ปลกุ ใจเมือง ทไี่ ด้ทำ�ในพนื้ ท่ีภาคอสี านทงั้ หมด 5 พื้นท่ี เห็นได้ชัดว่าเกิดการเปล่ียนแปลงในทุกชุมชนปฏิบัติ การ เพราะทำ�ใหเ้ กดิ การตื่นรู้ ตระหนักคดิ และรว่ มกันลงมอื ทำ� จนเกดิ การ เปลี่ยนแปลงในชมุ ชนของพวกเขาเอง โดยการประสานความร่วมมือของภาค ส่วนต่างๆ เพื่อให้เกิดการหลอมรวมกัน ร่วมมือร่วมใจกัน ให้เด็กสามารถ ทำ�งานกับผู้ใหญ่ได้ ผู้ใหญ่ทำ�งานกับเด็กได้ ผลที่จะเกิดคือ ชุมชนเป็นสุข ด้วยมอื ของพวกเขา พื้นท่ีปฏิบัติการทั้ง 5 ชุมชนของเรา มีความแตกต่างกันเร่ืองบริบท ของพ้ืนที่ แต่รากเหง้าที่มีเหมือนกันคือเร่ืองศิลปวัฒนธรรมท่ีทุกชุมชนมีอยู่ แล้ว เพียงแต่ไม่มีการปลุกเร้าให้นำ�เอาศักยภาพเหล่าน้ีมาใช้ พอโครงการ สปาร์คยู ปลุก ใจ เมือง ของเราเข้าไปขยับ มันเหมือนเป็นแม่เหล็กดูดเอา ทุกสรรพสิ่งเข้ามาร่วมกันปฏิบัติการ จนเกิดการเปลี่ยนแปลงอย่าง นา่ ประหลาดใจ มหาสารคาม ใชส้ ่ือละคร สอนใจเรอ่ื งความเสียสละ เพ่อื แก้ปญั หา การโกง การคอรร์ ปั ช่ัน จังหวัดเลย ใชก้ ระบวนการสืบค้นและถามหาตัวตนของตนเอง เพ่ือ เชือ่ มประสานเอาคนรนุ่ ใหม่ กบั คนรนุ่ เก่า เขา้ หากนั เรียนรู้รว่ มกนั เกดิ เวที แลกเปลี่ยนเรียนรู้กนั เพ่ือนำ�ไปใชใ้ นการพัฒนาชุมชนตนเอง โดย เครือขา่ ยสื่อศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 193

เทศบาลตำ�บลท่าพระ อ.เมือง จ.ขอนแก่น ท่ีเคยรุ่งเรืองอย่างมาก ในอดีต ลุกขึ้นมาเปล่ียนบ้านเมืองตัวเองให้กลับมาคึกคักอีกคร้ังด้วยการทำ� ตลาดถนนคนเดนิ ตลาดท่าพระรอ้ ยปี เพือ่ ใหค้ นร่นุ ใหมเ่ หน็ ความรุ่งเรืองของ ถนนสายเก่าที่ยังหลงเหลือร่องรอยของบ้านเก่าอายุกว่า 100 ปี ให้ได้เห็น เป็นสัญลักษณ์ พร้อมกับรวมพลังชุมชนเอาสถานีรถไฟเก่าท่ีจะถูกร้ือทิ้งมา เปน็ สมบัติของชมุ ชนด้วยการท�ำ เปน็ ศูนย์เรียนรู้ ชุมชนศรีฐาน เทศบาลนครขอนแก่น ร่วมกนั ค้นหารากเหง้าของชาว ชมุ ชนหลงั จากมเี รอื่ งเลา่ ความเกา่ แก่ แตช่ าวชมุ ชนทงั้ รนุ่ เกา่ และรนุ่ ใหม่ ไมเ่ คย แชร์ข้อมูลหรือเรียนรู้ร่วมกันจึงเป็นท่ีมาให้เกิดโครงการสืบค้นเมืองเก่า บา้ นเราศรฐี าน ที่ดึงเอาทุกภาคสว่ นมาร่วมกนั สบื ค้นความเปน็ มาของชุมชน หาของดีของชุมชน รวมท้ังสถานที่สำ�คัญของชุมชน หวังยกระดับเป็นแหล่ง ทอ่ งเทย่ี วของชมุ ชนในอนาคต ส่วนชุมชนสาวะถี อ.เมือง จ.ขอนแก่น ที่กลายเป็นแหล่งท่องเท่ียว ทางวฒั นธรรม สง่ ผลใหเ้ กดิ ผลกระทบตามมาคอื ปญั หาขยะ เดก็ เยาวชนไดร้ ว่ ม กนั คดิ แกไ้ ขดว้ ยการรณรงคป์ ลกุ ใจไทสาวะถปี ลอดขยะขน้ึ มา และท�ำ งานเชอ่ื ม ประสานระหวา่ ง บ้าน วัด โรงเรยี น และชุมชนให้เกิดผลสัมฤทธ์โดยวางแผน ท้ังระยะส้ัน และระยะยาว ท่ีต้องการจดั การขยะให้เกดิ ภาพจรงิ ในอนาคต สว่ นพนื้ ทอ่ี นื่ ๆ ทไ่ี ดไ้ ปด�ำ เนนิ การทง้ั ชมุ ชนรมิ ทางรถไฟ และสถานพนิ จิ เด็กและเยาวชน เราได้เห็นปัญหาของเด็กเยาวชนในพ้ืนท่ี ที่เป็นพ้ืนที่เส่ียง และโอกาสท่จี ะมีสง่ิ ไมด่ เี กดิ ขึ้นและนำ�ไปสกู่ ารพพิ ากษาจองจำ�ก็มี ทำ�ให้เกดิ โครงการ ตามหาความสุข ความฝัน ความหวังของเด็กเยาวชนในจังหวัด ขอนแกน่ ขน้ึ ซง่ึ ผลทอี่ อกมา พบวา่ เด็กเยาวชนทกุ คนมอี ยากมคี วามสุข ความ ฝนั และความหวงั ทไ่ี มแ่ ตกตา่ งกนั เพยี งแตเ่ ขาอยใู่ นบรบิ ทพนื้ ทที่ แ่ี ตกตา่ งกนั เทา่ นนั้ หากเปรยี บพวกเขาเปน็ ผา้ ขาว ก็เปน็ ผ้าขาวทีพ่ รอ้ มจะให้ผใู้ หญ่แตม้ สีสันท่ีสวยงาม แต่หากมีผ้าขาวบางผืนมันเสียหายแล้ว ก็รอมือจากผู้ใหญ่ ช่วยโอบอุ้ม ช่วยดูแล ให้พวกเขากลับมาเป็นผ้าขาวท่ีพร้อมจะถูกแต่งแต้ม สสี ันสวยงามดังเดิม 194 I Spark U ‘ปลุกใจคณุ ปลุกใจเมืองอีสาน’

การลงมือปฏบิ ตั กิ ารสปาร์คยใู น 5 พนื้ ที่น้ี ท�ำ ใหเ้ ห็นชดั เจนว่า การ ร่วมคดิ ร่วมท�ำ ของทุกภาคส่วน จะเกิดผลสมั ฤทธ์ิท่ที กุ คนพึงพอใจ และผล ทเ่ี กดิ ขนึ้ จะสง่ ผลตอ่ ไปยงั เดก็ เยาวชน ทจ่ี ะสามารถสง่ ตอ่ กระบวนการ วธิ กี าร และผลการดำ�เนินการเหลา่ น้ี ลงไปสู่การปฏบิ ตั ิการในชมุ ชนอยา่ งเห็นได้ชัด มหาสารคาม มโี รงหมอล�ำ หนุ่ เปน็ พนื้ ทส่ี รา้ งสรรคใ์ ชป้ ระโยชนร์ ว่ มกนั ของคนในชมุ ชน จังหวัดเลย มีลานรู้เรียนเปลี่ยนชีวิตท่ีถนนเลาะเลยเป็นพ้ืนที่แลก เปล่ียนสร้างสรรค์ เทศบาลตำ�บลท่าพระ มีตลาดท่าพระร้อยปีและศูนย์เรียนรู้สถานี รถไฟเกา่ เป็นพน้ื ท่ีสรา้ งสรรค์ ชมุ ชนศรฐี าน เทศบาลนครขอนแกน่ มลี านวดั จอมศรี และศนู ยเ์ รยี น รทู้ เ่ี ทศบาลก�ำ ลงั ลงมอื กอ่ สรา้ งมลู คา่ กวา่ 4 ลา้ นบาทเปน็ พนื้ ทส่ี ว่ นกลางทจ่ี ะ ใชป้ ระโยชน์รว่ มกนั ชาวชุมชนสาวะถี มีวัดไชยศรี เป็นแหล่งรวมจิตใจในการดำ�เนิน โครงการของชุมชน ทง้ั หมดนค้ี อื ผลสมั ฤทธท์ิ เี่ กดิ ขน้ึ จากโครงการ ทจ่ี ะตอ่ ยอดใหเ้ กดิ การ รวมกลุ่มท�ำ สิ่งดๆี เพือ่ ชมุ ชนของพวกเขาในอนาคต ในวันนี้ โครงการปลุกใจเมือง ได้ปลุกใจคน ปลุกใจชุมชน ให้มอง ภาพฝันร่วมกันและมีเป้าหมายร่วมกันท่ีจะเดินไปสู่จุดมุ่งหมายเดียวกัน นั่นคอื การทำ�ให้ชมุ ชนของเขาอยเู่ ยน็ เปน็ สุข โดย เครอื ขา่ ยส่ือศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 195

๏ ผศ.ดร.ทรงวิทย์ พมิ พะกรรณ์ เลขานุการเครือข่ายสือ่ ศลิ ปวัฒนธรรมชมุ ชนอสี าน เครอื ขา่ ยเราใชส้ อ่ื ทแ่ี ตกตา่ งกนั ในการปฏบิ ตั กิ ารในครงั้ นี้ ซงึ่ โครงการ นี้มีความหลากหลายของส่ือและพ้ืนที่อย่างมาก ต้องบอกว่าเป็น โครงการทม่ี กี ารเชอื่ มโยงของการใชส้ อ่ื ศกั ยภาพของคน และพนื้ ท่ี ทงั้ พนื้ ทที่ ม่ี ี ศกั ยภาพและบางพน้ื ทที่ อ่ี าจจะตอ้ งฟน้ื ฟู เราจงึ เลอื กพน้ื ทท่ี ม่ี คี วามเหมาะสม ดงึ เอาชมุ ชนมามีส่วนร่วมในการทำ�โครงการ ผลการด�ำ เนนิ การในแต่ละพื้นท่ี มีเครอื ข่ายหลายภาคสว่ นแตกต่าง กัน เช่นใน อ.นาดูน จ.มหาสารคาม เป็นกลุ่มเอกชนใช้ละครหุ่น พัฒนามา เป็นละครหน้ากากทำ�เร่ืองต่อต้านคอร์รัปช่ัน ตำ�บลท่าพระเรามองเห็นว่า เปน็ ชมุ ชนเก่าแก่ดั้งเดิมอายกุ วา่ 100 ปี เป็นพน้ี ทเ่ี ศรษฐกิจเดมิ และมสี ถานี รถไฟเกา่ พน้ื ทต่ี รงนถ้ี กู ลดความส�ำ คญั ลงเพราะโลกาภวิ ฒั นใ์ นดา้ นเศรษฐกจิ ความเจริญของท้องถิ่นทำ�ให้พ้ืนที่เร่ิมจะลดศักยภาพลง ชุมชนจึงคิดจะทำ� ตลาดทา่ พระร้อยปี ซง่ึ เดมิ พนื้ ท่ีนเ้ี คยรงุ่ เรืองมาก ซึ่งพ้ืนทีเ่ หลา่ นี้เป็นทำ�เลมี ตน้ ทุนเดมิ อย่แู ล้ว ชุมชนศรฐี าน เปน็ ชมุ ชนโบราณอายรุ วมกวา่ 2 พันปี เปน็ 196 I Spark U ‘ปลุกใจคุณ ปลุกใจเมืองอีสาน’

ชมุ ชนทม่ี เี ร่อื งราวประวตั ิศาสตร์ยาวนาน มีของดีมากมายแต่ชาวชุมชนยงั ไม่ ไดม้ ีการนำ�เอาความรคู้ วามเขา้ ใจในพนื้ ท่ขี องตนเองออกมาแชร์กัน โครงการ สปาร์คยูได้เข้าไปรื้อฟ้ืนเร่ืองราวเหล่านี้และเอาต้นทุนท่ีมีอยู่ของตนเอง ออกมาใช้ แลว้ น�ำ กลับไปพฒั นากลุ่มตนเองในรปู แบบการสร้างจิตส�ำ นึกรว่ ม หรอื พัฒนาเป็นพนื้ ทท่ี อ่ งเท่ียวทางวฒั นธรรมในการระดมความคดิ สว่ นกรณี ชุมชนสาวะถี เยาวชนคิดรว่ มกนั จะแกป้ ญั หาขยะ และเขาไดร้ ่วมวางแผนและ ลงมือท�ำ รว่ มกับครอบครัว ชมุ ชน และองคก์ รปกครองสว่ นท้องถนิ่ สำ�หรับโครงการสปาร์คยูเป็นโอกาสในการท่ีจะให้คนหลายๆ กลุ่ม หลายๆ เครอื ขา่ ยไดท้ �ำ งานรว่ มกนั ตง้ั แตเ่ ครอื ขา่ ยภายใน คอื ชมุ ชนมสี ว่ นรว่ ม กับภาครัฐ การเมือง การศึกษา วัดหรือแม้กระท่ังชาวบ้าน ได้มาร่วมกันคิด หาแนวทางในการวางแผน ในการฟนื้ เมอื งโดยใช้โครงการนี้เป็นสอ่ื กลางเปน็ ตวั น�ำ ทาง และเราไดท้ �ำ งานรว่ มกบั ภาคอี น่ื ในการเรยี นรรู้ ว่ มกนั ของโครงการนี้ ผลสมั ฤทธเ์ิ กิดแน่นอนคือ 1. ความรู้ดา้ นการบริหารจัดการงานด้าน วฒั นธรรม โดยใชก้ ระบวนการสอ่ื และพนื้ ที่ อยา่ งที่ 2 คอื แตล่ ะพนื้ ที่ ไดค้ วามรู้ ทเ่ี กิดในชมุ ชนของตนเองรู้ต้นทุนของชมุ ชนตนเอง ทัง้ ชาวบา้ น ครู ผู้นำ�ชุมชน ซงึ่ ไม่เคยรับร้เู ร่ืองเหล่านก้ี ็จะมโี อกาสมาเรยี นรู้รว่ มกัน 3. คือพอรแู้ ล้วกไ็ ด้คดิ ขยายเปน็ พน้ื ทสี่ รา้ งสรรคไ์ ดอ้ กี เชน่ ท�ำ เปน็ ตลาดนดั ทางวฒั นธรรม โดยเฉพาะ ทช่ี มุ ชนท่าพระ หรือแม้แตเ่ ป็นแหลง่ ท่องเท่ียว ของดี ประวัตศิ าตร์ เชน่ ชุมชน ศรีฐาน ที่คดิ รว่ มกันคิดว่าในอนาคตจะดำ�เนนิ การตรงนี้เป็นพื้นท่ีสรา้ งสรรค์ แม้แต่ อ.นาดูน ท่ีจะเอาละครหน้ากากมารณรงค์เรื่องคอร์ปรัปช่ันจนเกิด โรงละครหุ่นข้ึนมาและต่อยอดเป็นผลิตภัณฑ์และทำ�หน้ากากจำ�หน่าย เปน็ ทสี่ นใจของคนในยคุ น้ี กรณชี มุ ชนสาวะถเี องสง่ิ ทเ่ี หน็ ชดั เจนคอื โมเดลทเ่ี กดิ จากโครงการทำ�เรื่องสงิ่ แวดล้อม เปน็ โมเดลทโี่ รงเรียนไดเ้ ป็นองค์ความรใู้ หม่ นี่คอื สิ่งทเ่ี ราได้จากผลทเี่ กิดข้ึนของการสปารค์ ยู ปลกุ ใจเมือง ชดั เจนทส่ี ดุ คอื ภาคสว่ นตา่ งๆ ไดท้ �ำ งานรว่ มกนั และไดแ้ นวทางและ วิธีการใหม่ๆ ทเ่ี กดิ ข้ึน ทง้ั ผู้ประสานงานโครงการ ผนู้ �ำ องค์กรปกครองสว่ น โดย เครอื ขา่ ยส่ือศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน I 197

ท้องถิ่น ทุกภาคส่วนได้ประโยชน์ทางใดทางหน่ึงเพราะเกิดการเปลี่ยนแปลง ในชมุ ชน เราแลกเปลยี่ นความรไู้ ดง้ า่ ยๆ สงิ่ ทฉี่ ายภาพออกมาผา่ นสงิ่ ทเี่ รารบั รู้ จากใบหน้าของเขา ดวงตาของเขาทต่ี ืน่ รู้ในเรอ่ื งพ้นื ๆ และชาวบา้ นเองที่ร่วม กระบวนการก็เห็นว่าเขาเริ่มมาพูดคุยเพื่อเปล่ียนแปลงชุมชนของเขา เพราะ กระบวนการนี้เปน็ กระบวนการทม่ี ีตัวกลาง ที่จะทำ�ให้สิง่ ทหี่ มกั หมมในพ้ืนที่ คลคี่ ลาย พอมตี รงนชี้ าวบา้ นเรม่ิ คยุ กนั มากขน้ึ โดยผา่ นตวั กลางหรอื คยุ กนั เอง จากไมเ่ คยนง่ั รว่ มโตะ๊ กนั ทเ่ี คยชดั แยง้ กนั กร็ สู้ กึ วา่ เหน็ การเปลยี่ นแปลงทกุ ระดบั เหลา่ นี้ คอื สง่ิ ทเี่ หน็ ไดช้ ดั วา่ โครงการไดไ้ ปเปลย่ี นพฤตกิ รรม ความคดิ การท�ำ งาน จากท�ำ งานแบบเป็นทางการมาเปน็ แบบก่งึ ทางการมากขึ้น หรอื อาจจะเรยี กไดว้ า่ เป็นความสุขของโครงการสปาร์คยู ทีเ่ ราไดร้ ับ ท้ังโดยทาง ตรงและทางอ้อม 198 I Spark U ‘ปลุกใจคณุ ปลุกใจเมืองอีสาน’

ติดตอ่ เครือขา่ ย เครอื ขา่ ยส่ือศิลปวัฒนธรรมชมุ ชนภาคอสี าน ๏ ผู้ประสานงาน สุมาลี สวุ รรณกร 089-6693921 เทศบาลนครขอนแกน่ ๏ ผู้ประสานงาน กติ ตทิ ตั จันทะเรงิ 095-4273127 เทศบาลตำ�บลทา่ พระ ๏ ผูป้ ระสานงาน พไิ ล ทานา 087-0300047 ชาวชุมชนสาวะถี ๏ ผู้ประสานงาน มาลี เสาร์สิงห์ 081-5927179 กล่มุ หนอ่ ไมห้ วาน จงั หวัดเลย ๏ ผูป้ ระสานงาน ปริพนธ์ วัฒนะขำ� 081-3694391 คณะหมอลำ�หนุ่ เดก็ เทวดา จังหวัดมหาสารคาม ๏ ผปู้ ระสานงาน ปรชี า การณุ 093-0835298 สมาคมสอ่ื มวลชนจังหวัดขอนแก่น ๏ นายกสมาคม พ.ท.พสิ ิษฐ์ ชาญเจริญ 089-4220228

ภายใตห้ น้ากากน้ี ไดป้ ลกุ คนในชุมชนให้ลุกขึ้นมาเปลย่ี นแปลงชมุ ชนของตนเอง เพ่อื หวังให้เป็นชมุ ชนแห่งการเรยี นรู้ และมพี น้ื ท่สี รา้ งสรรค์สำ�หรบั ทุกคนในชุมชน เราได้ Spark U ปลกุ ใจเมือง ปลกุ ใจคณุ และปลกุ ใจเราแลว้