สับปะรดและผลิตภัณฑ์ส่งออก

สับปะรดและผลิตภัณฑสงออก เขยี นโดย : สขุ สนั ต สุทธิผลไพบูลย เปนพืชใบเลี้ยงเดี่ยวอายุยาว ถน่ิ ดง้ั เดมิ อยใู นเขตรอ นและกง่ึ รอ นของทวปี สับปะรด อเมริกา ซ่ึงครอบคลมุ พน้ื ทบ่ี รเิ วณอเมรกิ ากลางและตอนเหนอื ของอเมรกิ า ใต บรเิ วณลมุ นา้ํ เมซอนระหวา งตอนใตข องเวเนซูเอลา และตอนเหนอื ของ บราซิล กบั บรเิ วณตะวนั ออกเฉยี งใตข องบราซิล ปารากวยั และตอนเหนอื ของอาร เยนตินา บางชนดิ พบในเข ตอบอุนบริเวณตะวนั ออกเฉยี งใตข องสหรฐั อเมรกิ า และมเี พยี งชนดิ เดยี วทพ่ี บในภาคตะวนั ตกของทวปี อัฟรกิ า ซ่ึงไมทราบแนช ดั วา เปน พชื ดง้ั เดมิ ของบรเิ วณนน้ั หรือถูกนาํ เขา มาจากทอ่ี น่ื ชาวอนิ เดยี แดงในทวปี อเมรกิ า รู จักสับปะรดมานานแลวยงั รจู ักใชชว ยใหเ จริญอาหารอีกดว ย หลงั จากนน้ั มผี นู ํากลับไปยังยุโรป สับปะรดจึง กลายเปน ผลไมท ส่ี รา งความแปลกใหม และต่ืนตาตน่ื ใจแกผ พู บเหน็ เปน อนั มาก ท้ังนเ้ี นอ่ื งจากรปู รา ง สี กล่ิน รสชาติท่ีแตกตา งจากผลไมท ค่ี นุ เคยกนั อยกู อ น ตอ มาไดแ พรห ลายกระจายไปยงั เขตรอ นสว นอน่ื ของโลก โดยนักเดินเรือชาวสเปนและโปรตุเกสนาํ ไปใชแ ลกกบั อาหารและนาํ้ ตามเสน เดนิ ทางทผ่ี า น บางแหง ปลกู ดแู ล รักษาอยา งดี และบางทองทถ่ี กู ทอดทง้ิ ใหเ จรญิ เตบิ โตอยรู อดไดเ อง จนมผี เู ขา ใจผดิ วา เปน พนั ธปุ า หรือพันธุ พ้ืนเมืองท่ีมอี ยดู ง้ั เดมิ ของทอ งถน่ิ นน้ั ๆ สับปะรดมีขอ ไดเ ปรยี บเกย่ี วกบั การสงั เคราะหข องแสง อทิ ธพิ ลของสง่ิ แวดลอมท่ีมผี ลตอ การเจรญิ เตบิ โต การออกคอก การใหผลผลิต และคุณภาพผลิตผลดีกวาพืชอื่น อนง่ึ การท่ีสับปะรดแพรเ ขา ไปในหมูเกาะฮาวายในมหาสมทุ รแปซฟิ ค ต้ังแตเ มอ่ื ใดไมท ราบแนช ดั เน่ืองจากสภาพดินฟาอากาศเหมาะสมกบั การเจรญิ เตบิ โตกบั สบั ปะรดพนั ธปุ ต ตาเวยี ชาวผวิ ขาวทม่ี าตง้ั ถน่ิ ฐาน จึงคาขายดวยการนําผลสบั ปะรดบรรทกุ เรอื ไปขายยงั สหรฐั อเมรกิ ายคุ ตน่ื ทองทแ่ี คลฟิ อรเ นยี แตเสียหายใน ระหวางการเดินทางเปน จํานวนมาก ดว ยเหตนุ จ้ี งึ เกดิ ความคดิ ทจ่ี ะแปรรปู ผลสบั ปะรดใหเ ปน สบั ปะรดกระปอ ง ป 2433 และไดร บั ความสาํ เรจ็ ในอตุ สาหกรรมผลติ ภณั ฑส บั ปะรดกระปอ งเปน แหง แรกเมอ่ื ป 2444 การปลูกสับปะรดเปน การคา กระจายอยทู ว่ั ไปในบรเิ วณระหวา งเสน รงุ 30 องศาเหนอื ถงึ 30 องศาใต ประเทศปลูกสับปะรดที่สาํ คญั ของโลกไดแก สหภาพอัฟริกาใต ไอวอรโ่ี คสต เคนยา เม็กซิโก สหรัฐอเมริกา (ฮาวาย) ออสเตรเลีย(ควีนสแ บนด) ฟล ปิ ปน ส ไตหวัน มาเลเซยี อนิ โดนเี ซยี ไทย จากการตรวจดูพื้นที่ที่ สภาพแวดลอ มเหมาะสมมกั จะเปฯ บรเิ วณใกลช ายทะเลแมน า้ํ ทอ่ี ยลู กึ เขา มาในทวปี ซง่ึ มอี ณุ หภมู แิ ละความชน้ื ไมแ ปรปรวนมากนกั หรอื บรเิ วณทส่ี งู จากระดบั นา้ํ ทะเลมาก พันธุสับปะรดที่นิยมปลูกกันแพรหลายมากที่สุด คอื พนั ธปุ ตตาเวย็ เชอ่ื วา เปน พนั ธมุ าจากลมุ แมน า้ํ อเมซอน เพราะมีคุณสมบัติเหมาะสมทั้งใชบริโภคผลสดและทาํ สบั ปะรดกระปอ ง การปลกู ในแตล ะทอ งถน่ิ อาจ มีการคัดเลือกสายพนั ธตุ ามลกั ษณะทต่ี อ งการกนั บางชนดิ ปลกู เปน การคา เพอ่ื ใชป ระโยชนจ ากเสน ใยในใบ และเนอ่ื งจากดอกใบและแบร็กต มีสีสรรสวยงามแปลกตาจงึ ใชเ ปน ไมป ระดบั อนง่ึ ผลติ ภณั ฑส บั ปะรดกระปอ ง

จาํ แนกออกไดห ลายชนดิ อาทเิ ชน สับปะรดแวน (slide) สับปะรดชน้ิ ยาว (spear) สับปะรดชิ้นใหญ (chunk) สับปะรดชน้ิ ลม่ิ (tidbits) สับปะรดลกู เตา (cube dice) นา้ํ สบั ปะรด (juice) และอน่ื ๆ สําหรับประเทศไทยสันนิษฐานวา ชาวโปรตเุ กสไดน ําผลสบั ปะรดพนั ธอุ นิ ทชติ เขา มาในสมยั ของสมเดจ็ พระนารายณม หาราชป 2224-43 พันธุสับปะรดที่ปลูกกันอยูไดแก พนั ธปุ ต ตาเวยี พนั ธนุ างแล (เชยี งราย) พันธุสวี (ชุมพร) พันธุภูเก็ต พนั ธปุ ต ตานี พนั ธอุ นิ ทชิตแดง-ขาว (ฉะเชิงเทรา) พนั ธตุ ราดสที อง (สงิ คโปร) พันธุสักกะตา พนั ธสุ งิ คโปรป ต ตาเวยี (คลายกับพันธุสวีและภูเก็ต) พนั ธตุ า งประเทศทน่ี าํ เขา มาไมน านมี พนั ธุบราซิล กับพันธุ Tainan และ White jewel จากไตห วนั และฮาวายตามลาํ ดบั ซง่ึ มรี สชาตดิ ี สถาบนั วจิ ยั พืชสวน กรมวชิ าการเกษตรจะไดเ สนอใหเ ปน พนั ธแุ นะนําแกเกษตรกรปลูกเพื่อรับประทานผลสด สว นพนั ธุ ปตตาเวยี นน้ั มผี นู าํ เขา มาจากอนิ โดนีเซยี ปลกู ไวท ่ี อาํ เภอปราณบรุ ี จงั หวดั ประจวบครี ขี นั ธ และนาํ เขา มาจาก อินเดียปลูกไวที่อําเภอศรรี าชา จังหวัดชลบุรี สําหรบั ใชร บั ประทานผลสด อตุ สาหกรรมสบั ประรด กระปอ งเรม่ิ ตนเมื่อประมาณป 2510 ในจงั หวดั ประจวบครี ขี นั ธ การดําเนนิ งานในขน้ั แรกประสบปญ หามวี ตั ถดุ บิ ไมเ พยี ง พอกับความตองการ เมอ่ื สนิ คา มนี อ ยราคายอ มสงู ขน้ึ เปน ธรรมดา ผตู อ งการวตั ถดุ บิ ใชก ลยทุ ธก ระตนุ ใหร าคา สูงขึ้นเปนพิเศษ เกษตรกรเหน็ เชน นก้ี พ็ ากนั ปลกู มากขน้ึ เอง หลงั จากนน้ั อตุ สาหกรรมสบั ปะรดกระปอ งเจรญิ รุดหนาเร่ือยมา มปี รมิ าณสง ออกสงู ขน้ึ เปน ลําดบั จนกลายเปน ผสู ง ออกรายใหญข องโลก เมอ่ื ป 2529 สวน ฟลิปปน สล ดอนั ดบั รองลงมา ตลาดสับปะรดบรโิ ภคสดสว นใหญเ ปน สบั ปะรดพนั ธโุ รงงาน มเี พยี งเล็กนอ ยทีเ่ ปนสบั ปะรดพนั ธุภเู กต็ ท่ีนิยมปลูกทางภาคใตแ ละพนั ธนุ างแลปลกู มากทางภาคเหนอื จงั หวดั เชยี งรายป 2542 ตลาดมคี วามตอ งการ ประมาณ 470,000 ตนั หรอื รอ ยละ 20 ของผลติ ผลทง้ั หมด ปรมิ าณความตอ งการสบั ปะรดผลสดจะมากขน้ึ ตลาดในประเทศมคี วามตอ งการสบั ปะรดสกุ รอ ยละ 70 ขน้ึ ไป เนอ้ื สบั ปะรดแนน ละเอยี ด รสหวานจัด ไม จํากัดขนาดผลเล็กหรือผลใหญก็ได การซอ้ื ของพอ คา จา ยเปน เงนิ สดทนั ที ราคาทเ่ี กษตรกรขายไดส งู กวา ราคา ท่ีขายใหก บั ผไู ดร บั โควตา สง โรงงาน ทง้ั ยงั ไมต อ งตดั จกุ และกา นทําใหเ กษตรกรขายไดน ้ําหนกั มากขน้ึ แตม ขี อ เสียคือ ปริมาณไมแ นน อน ในรอบ 1 ปม ชี ว งฤดกู าลทส่ี บั ปะรดออกสตู ลาดมาก 2 ชวง ดว ยกนั คอื เดอื น เมษายน – มิถุนายนและพฤศจิกายน – มกราคม จากขอมูลพื้นที่เก็บเกี่ยว ผลติ ผลทไ่ี ด ผลผลติ ตอ ไรส บั ปะรดสดป 2540-2-42 ของศนู ยส ารสนเทศ การเกษตรสํานกั งานเศรษฐกจิ การเกษตร มดี งั น้ี ป พื้นที่เก็บเกี่ยว ผลติ ผลทไ่ี ด ผลผลติ ตอ ไร (ไร) (ตนั ) (กก.) 2540 529,361 2,083,390 3,936 2541 523,983 1,970,955 3,761 2542 604,799 2,353,037 3,891 ป 2542 จังหวัดที่มีพื้นที่เก็บเกี่ยวมากที่สุดคือ ประจวบครี ขี นั ธ 284,666 ไร ไดผลติ ผลหัวสับปะรด สด 929,150 ตนั อาํ เภอทป่ี ลกู มากลดหลน่ั ลงมาไดแ ก กุยบุรี ปราณบรุ ี หัวหิน กง่ิ สามรอ ยยอด บางสะพาน

เมือง บางสะพานนอ ย ทับสะแก รองลงมาคอื ระยอง 56,589 ไร 328,329 ตนั เพชรบุรี 37,329 ไร 128,673 ตนั ชลบรุ ี 32,569 ไร 222,837 ตนั กาญจนบุรี 31,711 ไร 95,894 ตนั ราชบรุ ี 31,008 ไร 94,574 ตนั ป 2542 ทผ่ี า นมาไดผ ลติ ผลหวั สบั ปะรดสด 2.35 ลา นตนั เศษ เมื่อเปรียบเทียบกับป 2541 มผี ลิตผลเพียง 1.97 ลา นตนั เศษผลผลติ หวั สบั ปะรดสด 2.35 ลา นตนั เศษ เมื่อเปรียบเทียบกับป 2541 มีผลิตผลเพยี ง 1.97 ลา นตนั เศษผลติ ผลเพม่ิ ขน้ึ รอ ยละ 19.39 ทง้ั นเ้ี นอ่ื งจากในชว งป 2540 –41 ราคาสับปะรดโรงงานทเ่ี กษตรกรขายไดอ ยใู นระดบั สงู มากเปน ประวตั กิ ารณื โดยป 2540 ราคาเฉลย่ี กโิ ลกรมั ละ 3.37 บาทและ 5.33 บาท ในป 2541 จึงเปนเหตุจูงใจใหเกษตรกรขยายพื้นที่ปลูกมากขึ้น ประกอบกับป 2542 ผลิตผลสับปะรดของโลกเพม่ิ ขน้ึ สง ผลใหร าคาสบั ปะรดโรงงานทเ่ี กษตรกรขายไดเ รม่ิ ลดลงอยา งเหน็ ได ชัดในเดือนมกราคม 2542 เฉลี่ยกก.ละ 3.37 บาทจนเหลือเฉลี่ยกก.ละ 1.31 บาทในเดอื นมถิ นุ ายน 2543 สํานักมาตรฐานและตรวจสอบสนิ คา เกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดจ ดั ประชมุ นกั วชิ าการ ผูประกอบการโรงงาน เกษตรกรและผูเกี่ยวของ ยังผลใหเกิดการกําหนดมาตรฐานสบั ปะรด เพื่อใชแปรรูปเปน สับปะรดกระปอ งไว กลา วคอื เปน สบั ปะรดสดทง้ั ผลไมม จี กุ และกา นสกุ ไดท ไ่ี มน อ ยกวา รอ ยละ 25 มลิ ลกิ รมั ตอ 1 กก. ปราศจากผลแกน ไมชํ้า ไมม ตี ําหนทิ เ่ี หน็ เดน ชดั และไมเ นา เสยี สะอาดปราศจากสง่ิ แปลกปลอมและ ปนเปอน โดยหา มใชส ารเคมแี ละสารเรง ใหผ ลสบั ปะรดสกุ ทก่ี ระทรวงเกษตรและสหกรณไ มอ นญุ าตและไมไ ด รับคําแนะนําเปน อนั ขาดตามลาํ ดบั ไมม กี ลน่ิ และรสผดิ ปกติ ไมมีการแคะจุกหรือเคาะจุก ไมม เี ชอ้ื ราทข่ี ว้ั ตลอดจนปลอดจากศัตรูพชื รวมทง้ั ลาดแผลทเ่ี กดิ จากรอยมดี หรอื ของมคี มโดยการตรวจสอบดว ยสายตา ทง้ั น้ี ตองผานการเกบ็ เกย่ี วอยา งถกู ตอ งตามกระบอนการเกบ็ เกย่ี ว และการดูแลภายหลังการเก็บเกี่ยวเพื่อใหไดคุณ ภาพเปนทย่ี อมรบั ไดเ มอ่ื ถงึ ปลายทางผลสบั ปะรดดงั กลา ว แบงเปน 2 ชั้นคุณภาพคือ ชน้ั หนง่ึ (Class I ) เสน ผา ศนู ยก ลางผล 10.5 –15.5 ซม. ขน้ั สอง (Class II) เสน ผา ศนู ยก ลางผล 9.0 – 10.4 ซม. สบั ปะรดทง้ั สอง ข้ันมีความยาวผลไมน อ ยกวา เสน ผา ศนู ยก ลางผล การบรรจุและขนสง ตอ งจดั เรยี งสบั ปะรดในพาหนะขนสง ใหเ ปน ระเบยี บและแนน เพอ่ื ปอ งกนั ความเสยี หายที่อาจเกิดจากการกระแทกอันจะมีผลตอคุณภาพสับปะรด พาหนะขนสง ตอ งสะอาด ปราศจากกลน่ิ แปลก ปลอม และตองควบคมุ ไมใ หเ กดิ จากปนเปอ นทม่ี ผี ลตอ คณุ ภาพสบั ปะรดระหวา งการขนสง ขอ มลู แหลง ผลติ ตองระบุช่ือทอ่ี ยขู องผขู ายและชอ่ื จงั หวดั ทผ่ี ลติ ในเอกสารประกอบการขาย ปจจุบันการเกษตรของไทยไดเปล่ียนแปลงเขาสูระบบเกษตรอุตสาหกรรมมากขึ้นสับปะรดเปนพืช เศรษฐกิจที่สําคญั พชื หน่ึงเหมาะสมกบั ระบบนี้ ซง่ึ ประมาณรอ ยละ 70-80 สง เขา แปรรปู เปน ผลติ ภณั ฑ สับปะรดกระปองชนิดตา งๆ และขยายตวั อยา งรวดเรว็ สามารถเพม่ิ มลู คา ไดอ ยา งดี โรงงานแปรรปู สบั ปะรดท่ี เปดดําเนนิ การในขณะนเ้ี ทา ทร่ี วบรวมไดม อี ยดู ว ยกนั ทง้ั หมด 25 โรง โดยตัง้ อยูทีจ่ ังหวดั ประจวบครี ีขันธ 16 โรง ชุมพร 1 โรง เพชรบุรี 1 โรง กาญจนบุรี 2 โรง สมทุ รสาคร 1 โรง นครปฐม 2 โรง ชลบรุ ี 1 โรง และ ระยอง 1 โรง กําลงั การผลติ รวมกนั ราว 1.6 –1.7 ลา นตน ป 2542 ประเทศท่ซี ้ือผลสับปะรดสดมากทีส่ ดุ คอื สงิ คโปร 546 ตนั มลู คา 2.5 ลา นบาท รองลดหลน่ั ลงมา ไดแก เกาหลใี ต คเู วต ญี่ปุน มาเลเซยี เนเธอรแ ลนด สหรฐั อาหรบั เอมเิ รต สหราชอาณาจักร ญี่ปุน เยอรมนี ปากีสถาน สวเี ดน นอรเวย และโปรตุเกส 4,876 ตนั 128.1 ลา นบาท ลกู คา รายยอ ยทซ่ี อ้ื มลู คา

ตั้งแต 95.8 ลา นบาทลงมา ไดแก เกาหลใี ต อียิปต เดนมารค อสิ ราเอล นิวซแี ลนด ฮอ งกง ชลิ ี เลบานอน ออสเตรยี อัฟรกิ าใต เยเมน สาธารณรัฐเชค โรมาเนยี โปแลนด สหรฐั อาหรบั เอมเิ รต ฮังการี จอรแดน กรีซ สงิ คโปร ปากีสถาน สาธารณรฐั สโลเวเนยี ไอรแลนด อรุ กุ วยั เม็กซิโก อลั บาเนีย สว นสบั ปะรดไมบ รรจุ กระปองคูคาที่ซื้อรายใหญที่สุด คอื สหรัฐอเมริกา 1,814 ตนั 109.3 ลา นบาท รองลดหลน่ั ลงมา ไดแก เนเธอรแ ลนด สหราชอาณาจักร ญี่ปุน เยอรม นี ปากีสถาน สวเี ดน เบลเยี่ยม ฝรง่ั เศส แคนาดา และที่ซื้อ มลู คา ต่าํ กวา 10-1 ลา นบาท มี 15 ประเทศ สาํ หรบั ผซู อ้ื น้าํ สบั ปะรดกระปอ งป 2542 มากที่สุด ไดแก สหรัฐอเมริกา 21,817 ตนั มลู คา 624.5 ลานบาท รองลดหลน่ั ลงมา คอื เนเธอรแลนด สเปน แคนาดา เปอรโ ตรโิ ก ออสเตรเลยี ชลิ ี ฟนแลนด ฝรง่ั เศส เลบานอน ญี่ปุน เยอรมณี ผซู อ้ื รายยอ ยมลู คา ตา่ํ กวา 10 ลา นบาทรวม 53 ประเทศ สว นนา้ํ สบั ปะรดไมบ รรจุ กระปองคงเปน นา้ํ สบั ปะรดเขม ขน ผซู อ้ื มากทส่ี ดุ ไดแก เนเธอรแ ลนด 25,376 ตนั 1,109 ลา นบาท รองลด หล่ันลงมา คอื สหรัฐอเมริกา สเปน ญี่ปุน ชลิ ี ฝรง่ั เศส ออสเตรเลยี อสิ ราเอล เปอรโ ตรโิ ก ไตหวัน แคนาดา เยอรมณี สหราชอาณาจกั เกาหลใี ต เบลเยี่ยม ผซู อ้ื รายยอ ยมลู คา ตง้ั แต 10 ลา นบาทลงมา มี 10 ประเทศ ป 2542 ลูกคาที่ซื้อแยมสับปะรดรายใหญ คอื สหรัฐอเมริกา 4,804 ตนั 255.9 ลา นบาท รอง ลดหลน่ั มา ไดแก ญี่ปุน เนเธอรแ ลนด เยอรมนี ฮอ งกง สหราชอาณาจักร ฝรง่ั เศส ออสเตรเลีย สาธารณรฐั เชค อสิ ราเอล อิตาลี สวีเดน แคนาดา นอรเวย เบลเยี่ยม สวนถูกคารายยอยที่ซื้อตาํ่ กวา 10 ลา นบาท รวม 27 ประเทศ สําหรับสับปะรดแหงป 2542 ผูซื้อมากที่สุด ไดแก จีน 86 ตนั มลู คา 4.1 ลา นบาท รองลดหลน่ั ลงมา คอื ญี่ปุน ไอรแ ลนด เนเธอรแลนด เกาหลใี ต และผูซื้อรายยอยตั้งแต 1 ลา นบาทลงมามี 10 ประเทศ นอกจากน้ียังมีสินคาสบั ปะรดสอดไสเ งาะกระปอ งทใ่ี ชเ นอ้ื สบั ปะรดราวรอ ยละ 30 ของเนอ้ื เงาะ ซง่ึ สง ออกป 2542 ปรมิ าณ 3,204 ตนั 142.2 ลา นบาท ประเทศที่ซื้อมาก ที่สุดคือ ไตหวัน 961 ตนั 48.8 ลา น บาท รองลงมา ไดแก สงิ คโปร มาเลเซยี ฮอ งกง และสหรฐั อเมรกิ า 201 ตนั 9.5 ลา นบาท สาํ หรับลูกคา รายยอ ยทซ่ี อ้ื มลู คา ตา่ํ กวา นม้ี ี 47 ประเทศ เน่ืองจาก สบั ปะรดกระปอ ง นา้ํ สบั ปะรดกระปอ ง สับปะรดแหง ไดจากการแปรรูปผลสบั ปะรดสด วัตถุดิบทางการเกษตรเปนสินคาผลิตภัณฑอุตสาหกรรม รฐั มนตรวี า การกระทรวงอตุ สาหกรรมจงึ ไดอ าศยั อํานาจตามความในมาตรา 15 แหงพระราชบัญญตั มิ าตรฐานผลติ ภัณฑอตุ สาหกรรม พ.ศ. 2511 ประกาศ เรื่องกําหนดมาตรฐานสบั ปะรดกระปอ งมาตรฐานเลขท่ี มอก 51-2516 ลงวนั ท่ี 7 กันยายน พ.ศ. 2516 และแกไ ขเพม่ิ เตมิ ครง้ั ท่ี 1 และ 2 เมอ่ื วันที่ 3 พฤษภาคม พ.ศ. 2519 และวันที่ 1 พฤศจิกายน พ.ศ. 2530 ตามลาํ ดบั ซง่ึ คํานยิ ามสบั ปะรดทม่ี ชี อ่ื ทางวทิ ยาศาสตรว า แอนานาส โคโมธสั แอล.เมอร พันธุที่เหมาะสม ใชทําสบั ปะรดกระปอ งทป่ี อกเปลอื กเจาะแกนออกแลว ประกอบดว ยนา้ํ น้าํ สบั ปะรด อนั อาจมวี ตั ถเุ จอื ปน อาหาร โดยผา นกรรมวธิ ใี ชค วามรอ น เพื่อยับยั้งการเจริญเติบโตหรือทาํ ลายการขยายพนั ธขุ องจลุ นิ ทรีย บรรจุ ในกระปอ งรปู ทรงกระบอกทีท่ ําดว ยแผน เหลก็ เคลอื บดบี กุ แผน เหลก็ ไรด บี กุ เคลอื บโครเมยี ม หรือ แผน อะลูมิเนยี มมฝี าปด หวั ทาย เคลอื บดว ยแลคเกอรห รอื ไมก ไ็ ด สบั ปะรดกระปอ ง แบง ตามลกั ษณะของชน้ิ สับปะรดออกเปน 12 ชนิด คอื

! 1. สับปะรดทั้งผล(whole) ตัดแตง ใหเ ปน รปู ทรงกระบอก ! 2. สบั ปะรดเตม็ แวน หรอื วงแหวน(slides or rings) ท่ีตักจากขอ 1 ตามแนวตง้ั ฉากกบั แกนเปน แวน วงแหวน 3.! สับปะรดครง่ึ แวน (half slides) ไดจากการตดั สบั ปะรดเตม็ แวน ออกเปน ครง่ึ แวน หรอื วงแหวน 4. สบั ปะรดเสย้ี วแวน (quarter slides) ไดจากการตดั สบั ปะรดเตม็ แวน ออกเปน สเ่ี สย้ี วเทา ๆกนั 5. สบั ปะรดแวน หกั (broken slides) ไดแก ชน้ิ สบั ปะรดทม่ี สี ว นโคง โดยทข่ี นาดและ/หรอื รปู รา ง อาจไมส มา่ํ เสมอกนั กไ็ ด 6. สับปะรดชิ้นใหญ (chunk) ไดแก ชน้ิ สบั ปะรดสน้ั หนาทต่ี ดั จากสบั ปะรดแวน หนาหรอื สบั ปะรดทง้ั ผล หนาและกวาง 12 มม. ขน้ึ ไปและยาวไมม ากกวา 38 มม. 7. สบั ปะรดชนิ้ ยาว (spears or fingers) ไดแก ชน้ิ สบั ปะรดทต่ี ดั ตามแนวแกนและมคี วามยาวไมน อ ย กวา 65 มม. 8. สบั ปะรดลม่ิ (tidbits) ไดแก สบั ปะรดทต่ี ดั จากสบั ปะรดแวน ตามขอ 2-5 รปู รา งคลา ยลม่ิ มสี ดั สวนสมา่ํ เสมอหนาระหวา ง 8-13 มม. 9. สับปะรดลกู เตา (dices or cubes) ไดแก สบั ปะรดทร่ี ปู รา งคลา ยลกู บาศก ขอบดา นทย่ี าวทส่ี ดุ ตอ งไมม ากกวา 14 มม. 10. สบั ปะรดชน้ิ คละ (pieces) ไดแก สบั ปะรดทม่ี ขี นาดชน้ิ ไมส มา่ํ เสมอ ไมจ ดั รวมอยใู นชนดิ ใดชนดิ หนึ่งขางตน และไมร วมถงึ สบั ปะรดชน้ิ ใหญห รอื สบั ปะรดชน้ิ เศษ 11. สบั ปะรดชน้ิ เศษ (chips) ไดแก สบั ปะรดทอ่ี าจนําขน้ึ จากเศษเนอ้ื สบั ปะรด ที่เหลือจากากรทาํ สับปะรดลูกเตา สบั ปะรดชนดิ นอ้ี าจนบั รวมเขา อยใู นสบั ปะรดชน้ิ ยอ ยได 12.!สับปะรดชิ้นยอย (crushed or crisp cut) ไดแก สบั ปะรดลกู เตา เลก็ ๆ หรือ ฝาดเปน ชน้ิ บางๆ ขูดหรือซอยเปน ชน้ิ เลก็ ๆ สบั ปะรดชนดิ นอ้ี าจมสี บั ปะรดชน้ิ เศษรวมอยดู ว ย นอกจากนี้ยังไมกาํ หนดรายละเอยี ดเกย่ี วกบั แบบของการบรรจุ สว นประกอบ คณุ ลกั ษณะทต่ี อ งการ วัตถุเจือปนอาหาร สารปนเปอ น สขุ ลกั ษณะ ปรมิ าณ เครอ่ื งหมายและฉลากการชกั ตวั อยา งและเกณฑต ดั สนิ และการวิเคราะห นอกจากมาตรฐานสบั ปะรดกระปอ งแลว กระทรวงอตุ สาหกรรมยงั ไดป ระกาศเรอ่ื งกําหนดผลิตภัฑฑ น้ําสบั ปะรดมาตรฐานเลขท่ี มอก. 112-2517 ฉบับที่ 126 (พ.ศ. 2517) เมอ่ื วนั ท่ี 19 ธนั วาคม พ.ศ. 2517 โดยแกไขครั้งที่ 1 ฉบับที่ 176(พ.ศ. 2518 ) ประกาศ ณ วันที่ 19 ธนั วาคม พ.ศ. 2518 และกาํ หนด ผลิตภัณฑผลไมแ หง ซง่ึ ครอบคลมุ ถงึ สบั ปะรดแหง ดว ย ตามมาตรฐานเลขท่ี มอก. 112-2517 ฉบับที่ 176 (พ.ศ. 2518) ลงวนั ท่ี 19 พฤศจิกายน พ.ศ. 2518 และกาํ หนดผลติ ภณั ฑผ ลไมแ หง ซง่ึ ครอบคลมุ ถงึ สบั ปะรด แหงดว ยตามมาตรฐานเลขท่ี มอก. 919-2532 ฉบับที่ 1566 (พ.ศ. 2532) ประกาศ ณ วันที่ 25 ธนั วาคม พ.ศ. 2532 โดยคาํ นยิ ามผลสบั ปะรดสด สะอาด สุกดว ยกรรมวิธเี ชงิ กล ตอ งไมไ ดผ า นการกรองดว ยวธิ ใี ดๆ แตย อมใหใ ชเ ครอ่ื งหมนุ เหวย่ี งได น้าํ สบั ปะรดนอ้ี าจทาํ จากน้าํ สับปะรดที่ทาํ ใหเ ขม ขน แลวนาํ มาทําใหเจือจาง ภายหลงั ดว ยประสงคจ ะรกั ษาคณุ ภาพและองคป ระกอบสาํ คัญไว นา้ํ สบั ปะรดทอ่ี ยใู นภาชนะบรรจตุ อ งผา น กรรมวิธีการเก็บถนอมอาหาร ทง้ั นไ้ี มร วมถงึ วธิ กี ารอาบรงั สแี ละไมค รอบคลมุ ถงึ น้ําสบั ปะรดเขม ขน ทย่ี งั ไมไ ด

ปรุงแตง และไดผ า นกรรมวธิ รี ะเหยนา้ํ ออกจนเขม ขน สว นผลไมแ หง นน้ั หมายถึง ผลิตภัณฑที่ไดจาการนําผลไม มาผานกรรมวธิ ตี ามธรรมชาตหิ รอื อปุ กรณท เ่ี หมาะสม ไมร วมวธิ กี ารทําใหแหงโดยวิธีเยือกแข็ง (freeze dried) ซ่ึงจะมีการปรงุ แตง รสหวาน และชนดิ ปรงุ แตง รสหวาน และชนดิ ปรงุ แตง รสหวาน ในการนี้ยังไดก ําหนดรายละเอยี ดนา้ํ สบั ปะรดในเรอ่ื งสว นประกอบ คณุ ลกั ษณะทต่ี อ งการ วตั ถเุ จอื ปน ในอาหาร สารปนเปอ น สขุ ลกั ษณะ ภาชนะบรรจุ การชง่ั ตวงวดั การทําเครอ่ื งหมายและฉลากของนา้ํ สบั ปะรด ที่บรรจุในภาชนะและผลไมแหงเกี่ยวกับคุณลักษณะที่ตองการ วตั ถเุ จอื ปนอาหาร สารปนเปอ น สขุ ลกั ษณะ การบรรจุ เครอ่ื งหมายและฉลาก การชกั ตวั อยา งและเกณฑต ดั สนิ และการทดสอบผลไมแหง อน่ึงถา ผูใ ดสนใจดูรายละเอียดไดจ าก เอกสารมาตรฐานผลติ ภณั ฑอ ตุ สาหกรรมสบั ปะรดกระปอ ง น้ําสับปะรดและสับปะรดแหง รวมทง้ั สอบถามขอ สงสยั กบั นกั วชิ าการ ที่สํานกั งานมาตรฐานผลติ ภณั ฑอ ตุ สาห กรรม กระทรวงอตุ สาหกรม ถนนพระรามท่ี 6 เขตราชเทวี กรุงเทพฯ 10400 โทรศัพท 202-3300 สวนสินคาทีท่ างราชาการไมไ ดก าํ หนดมาตรฐานไว ไดแก สบั ปะรดผลสด สับปะรดแชแข็ง แยม สับปะรด แลว แตผ สู ง ออก และผซู อ้ื ตา งประเทศตกลงกนั เอง ที่สําคญั ผสู ง ออกจะตอ งปฏบิ ตั ติ ามกฏหมาย ระเบียบขอ บงั คบั ของประเทศผนู าํ เขา นน้ั ๆ ประเทศคูแ ขง ขนั สนิ คา ผลติ ภณั ฑส บั ปะรดทส่ี ง ออกของเรา ไดแก ฟล ปิ ปน ส อนิ โดนเี ซยี เคนยา จีน มาเลเซยี อฟั รกิ าใต เม็กซิโก ไอวอรโ่ี คสต เวียตนาม โดยภาพรวมตลาดสง ออกสนิ คา สบั ปะรดของเรามี ลูกคารายใหญ คอื สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป ญี่ปุน เกาหลใี ต ซ่งึ เกบ็ ภาษขี าเขา แตกตางกันเทาทีท่ ราบ มดี งั น้ี สหรัฐอเมริกาเก็บภาษขี าเขา สบั ปะรดแชแข็ง 0.25 เซนตตอ กก. สบั ปะรดกระปอ ง 0.35 เซนตต อ กก. นา้ํ สบั ปะรดกระปอ ง 4.2 เซนตตอ ลติ ร แยมสบั ปะรดรอ ยละ 2.1 สับปะรดแหง 0.44 เซนตต อ กก. และ สับปะรดสอดไสเ งาะรอ ยละ 5.6 สหภาพยุโรป ประกอบดว ย 15 ประเทศ คอื ออสเตรยี เบลเยี่ยม เดนมารค องั กฤษ ฟนแลนด ฝรง่ั เศส เยอรมณี กรีซ ไอรแลนด อิตาลี เนเธอรแลนด ลกั เซมเบริ ก โปรตุเกส สเปน สวีเดน เก็บภาษีขาเขา สับปะรดกระปอ งทม่ี นี า้ํ ตาลมากกวา รอ ยละ 17-19 ในอตั รารอ ยละ 25.6 + 25 เหรียญยูโรตอ 1 คนั และ อน่ื ๆ รอ ยละ 25.6 สว นนา้ํ สบั ปะรด ถา มลู คา ไมเ กนิ 30 เหรียญยูโรตอนํ้าหนักสุทธิ 100 กก. เก็บภาษรี อยละ 33.6 + 206 เหรียญยูโรตอ 1 ตนั และอน่ื ๆ รอ ยละ 33.6 ญี่ปุนเก็บภาษีนําเขา ผลสบั ปะรดสดสบั ปะรดกระปอ งแยมสบั ปะรดสบั ปะรดแหง รอ ยละ 17 สบั ปะรด แชแ ขง็ รอ ยละ 72 นา้ํ สบั ปะรดสบั ปะรดสอดไสเ งาะรอ ยละ 54 เมื่อมีการสงออกกม็ กี ารนําเขา เปน ธรรมดาแตป รมิ าณไมม ากนกั กลา วคอื ป 2542 มสี บั ปะรด กระปอ ง 144 กก. 6,148 บาท น้าํ สบั ปะรดเขม ขน ราว 169 ตนั 4.6 ลา นบาท เก็บภาษีรอ ยละ 30 หรือ 25 บาทตอกก.

ปญหาพรอมทั้งแนวทางการพัฒนาสับปะรด พอประมวลได ดังตอไปนี้ 1. การผลิตสบั ปะรดสง โรงงานยงั ประสบปญ หาอยา งมากอาทิ พันธุที่ใชปลูก โรคแมลงผลผลติ ตอ ไรต า่ํ เพราะตองอาศยั สภาพดนิ ฟา อากาศ คณุ ภาพไมไ ดม าตรฐาน ทง้ั นข้ี น้ึ อยกู บั เทคโนโลยกี ารปลกู ดูแลรักษา การใหปุย การบงั คบั ใหอ อกดอก และอน่ื ๆ ซง่ึ เกษตรกรปฏบิ ตั ติ ามคาํ บอกกลาวของเจาหนา ทบ่ี รษิ ทั เอกชนที่ จําหนายปจจัยการผลิต มากเกนิ ไป อาจจะคลาดเคลอ่ื นทาง วิชาการไดผลิตผลคุณภาพไมดีพอ ดงั นน้ั เกษตรกร เอกชนผูแปรรูป เจา หนา ทข่ี องรฐั นา จะไดร ว มกนั แกไ ขในเรอ่ื งน้ี 2. การตกคางสารไนเตรทในผลสบั ปะรด อนั เกดิ จากการใชป ยุ ไนโตรเจนมากเกนิ ไปหรอื เรง ใสห ลงั จากบังคับออกดอกแลว ซึ่งทาํ ใหเกิดปญหาคุณภาพของผลิตภัณฑสับปะรดกระปอง กลา วคอื เมอ่ื มปี รมิ าณ สารนี้ตกคางสูงจะไปทาํ ปฏกิ ริ ยิ ากดั กรอ นดบี กุ ผวิ ดา นในกระปอ งเปลย่ี นเปน สดี ําหลดุ รว งลงในนา้ํ เชอ่ื ม หาก ปรากฏจะเปนผลเสยี ตอ การแขง ขนั สง ออก โดยทางสาธารณสขุ ไดก าํ หนดมาตรฐานาและอนญุ าตใิ หม ไี นเตรท ในพืชฝกและอาหารไดไมเกิน 500 สว นในลา นสว น ดว ยเหตนุ ท้ี างโรงงานแปรรปู จงึ จาํ เปน ตอ งสมุ ตวั อยา ง ตรวจหาปรมิ าณสารนก้ี อ นรบั ซอ้ื ผบสบั ปะรดสดทใ่ี ชเ ปน วตั ถดุ บิ 3. ปจจุบันการปลูกสบั ปะรดขาดการวางแผนการผลติ ใหส อดคลอ งกบั ความตอ งการของตลาดโรงงาน ซ่ึงตองการสับปะรดแตล ะเดอื นในปรมิ าณทส่ี มา่ํ เสมอตลอดป ความจรงิ ทเ่ี ปน อยเู วลานบ้ี างชว งมผี ลติ ผลออก มากนอยตางกนั ไมแ นน อน ทาํ ใหต น ทนุ การแปรรปู สงู สว นใหญเ กษตรกรจะปลกู สบั ปะรดตามราคาทผ่ี า นมา เชน ถาปทแ่ี ลว ราคาสงู มากในปน จ้ี ะขยายเนอ้ื ทป่ี ลกู เพม่ิ ขน้ึ อกี พรอ มกบั ดแู ลใหส บั ปะรดตอ 1 และตอ 2 ที่มี อยูใหเจรญิ เตบิ โตสมบรู ณ โดยใชปจจัยการผลิตใหมากขึ้น เพื่อเพิ่มผลิตผลสับปะรดทาํ ใหม ปี รมิ าณออกมาก เกินภาวะลนตลาดราคาตกตา่ํ ขาดทุนใหร ฐั บาลชว ยเหลือ แลว เกษตรกรกล็ ดเนอ้ื ทป่ี ลกู ในปถ ดั ไปไดผ ลติ ผล ออกมานอยเกินภาวะขาดแคลนไมพ อกบั ความตองการ ราคาจะสงู ขน้ึ อกี หมนุ เวยี นเชน นใ้ี นรอบ 2-3 ป ตลอดมา การที่ทางราชการไดกาํ หนดเขตเกษตรเศรษฐกจิ ปลกู สบั ปะรดและใหม กี ารขน้ึ ทะเบยี นผปู ลกู เปน นามธรรมไมมีบทลงโทษและจูงใจอะไร เพราะสว นทางกบั รฐั ธรรมนูญที่กําหนดทุกคนมีสิทธิเสรีภาพสวน บุคคล ทั้งๆ ที่ทําความเสยี หายตอ สว นรวมและตวั เองทต่ี อ งนาํ เงนิ ภาษขี องทกุ คนมาชว ยเหลอื ฉะนน้ั จงึ มคี วาม คิดเห็นวาไมมีทางแกไขปญหานี้ได ถา ยงั ไมช ใ้ี หช ดั วา ในกรณใี ดบา ง 4. ตลาดสบั ปะรดสดมกั จงึ มปี ญ หาเปน ประจาํ ในเรอ่ื งโควตาสบั ปะรดสง โรงงาน โดยโรงงานจะนํา ระบบโควตามาใชเมื่อเกิดภาวะสับปะรดลนตลาด เกษตรกรไมส ามารถขายสบั ปะรดใหโ รงงานโดยตรงตอ ง ผานพอ คา รวบรวม ซง่ึ มกั จะรบั โควตามาจากโรงงานแลว ขายโควตา ใหเ กษตรกรอกี ตอ หนง่ึ ทําใหเกษตรกร ขายสับปะรดไดใ นราคาทต่ี า่ํ กวา โรงงานรบั ซอ้ื มาก หรอื บางครง้ั ขายใหโ รงงานไมไ ดเ ลย ตอ งปลอ ยทง้ิ เสยี หาย ในไร ท้ังน้ีเนอ่ื งจากเกษตรกรไมไ ดร บั ความรว มมอื จากโรงงานในการทําสัญญาขอ ตกลง (contract farming) รัฐบาลนา จะผลกั ดันพ.ร.บ. สภาการเกษตรขน้ึ มาใหไ ด 5. สิ่งอํานวยความสะดวกของภาครฐั มไี มเ พียงพออนั ไดแ ก การขาดแคลนตสู ง ออกเครอ่ื งจกั รทย่ี กของ ลงเรือ ไมมีโกดังพกั สินคากอ นลงเรอื ไมม เี รอื สนิ คา ในบางชว ง ทั้งยังเก็บภาษีการคาและภาษีเทศบาลมากเกิน ไป ซ่ึงเปนอปุ สรรคในการแขง ขนั กบั ประเทศคแู ขง นอกจากนก้ี ารคืนเงนิ คา ภาษแี ผน เหลก็ เพือ่ ทาํ กระปอ งลา ชามาก ทาํ ใหเ พม่ิ ตน ทนุ การผลติ ซง่ึ ควรจะไดพ จิ ารณาในเรอ่ื งดงั กลา ว 6. การแขง ขนั สบั ปะรดกระปอ งในตลาดโลก อาทิ อเมรกิ า สหภาพยุโรป ญี่ปุน ตอ งเผชิญปญ หานานบั ประการกับประเทศคูแขง เชน ฟลิปปน ส เม็กซิโก เคนยา ไอวอรโ่ี คสต จีน มาเลเซยี ทาํ ใหส ญู เสียปริมาณสง ออกไปบาง ทางภาครฐั นา จะใหก ารสนบั สนนุ ชว ยแสวงหาตลาดใหมๆ ตลอดจนชว งแกไ ขสภาพคลอ งการเงนิ แกโ รงงานแปรรปู ดว ย จดั ทาํ เอกสารอิเล็กทรอนิกสโดย : สาํ นกั สง เสรมิ และฝก อบรม มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร