กระท้อน

สารบัญ . . คําแนะนําท่ี ๑๕๐ เรอ่ื ง กระทอ น สภาพดนิ ฝา อากาศ พนั ธุ กรมสง เสรมิ การเกษตร การขยายพนั ธุ การปลูก เรียบเรียงโดย การดแู ลรกั ษา ทวศี กั ด์ิ ดวงทอง การออกดอกตดิ ผล กองสงเสริมพืชสวน การเก็บเกี่ยวผลผลิต การปองกนั กําจดั โรคแมลง จัดทํา ปฏทิ ินการปฏิบตั ิดแู ลรกั ษาสวนกระทอน พฒั นา นรมาศ เอกสารประกอบการเรียบเรียง กองเกษตรสมั พนั ธ ศลิ ป อภนิ นั ท สขุ กาย กองเกษตรสมั พนั ธ บทนํา กระทอนเปนไมผ ลเมืองรอนอีกชนิดหนึ่งท่ีมีปลูกกัน ในประเทศไทยมาเปนเวลาชานาน สวนมากจะปลูกกัน ตามสวนหลงั บา นและ มักจะเปน พนั ธพุ น้ื เมอื ง รสเปรี้ยว จึงไมมีการเอาใจใสดูแลรักษาตอมาระยะหลังน้ีมีผูนิยม ปลกู กระทอ นพนั ธดุ กี ันมากขึ้น ความตอ งการของตลาด ก็มีมากขน้ึ ดว ย จึงทาํ ใหพื้นที่ปลูกกระทอนพันธุดีขยายตัว เพ่ิมมากขน้ึ เพราะนอกจากจะดูแลรักษางายแลว ผลผลติ ยังจาํ หนา ยไดร าคาดอี กี ดว ย เดมิ แหลง ผลติ กระทอ นพนั ธุ ดีจะมีเฉพาะที่จังหวัดนนทบุรีและบางเขตของกรุงเทพมหานครเทานั้น แตปจจุบันกระจายไปอยูตาม จังหวัดตาง ๆ ทั่วประเทศ เชน ปราจนี บรุ ี ชลบรุ ี สพุ รรณบรุ ี สรุ าษฎรธ านี เปน ตน

การปลกู กระทอ น 2 สภาพดนิ ฟา อากาศ เนื่องจากกระทอนเปนไมผลเมืองรอน จึงสามารถ ปลูกไดดีแทบทุกแหง ในประเทศไทย แตเพื่อใหผลผลิตที่ ไดมีคุณภาพดีควรจะเลือกพ้ืนที่ที่มีความอุดมสมบูรณมี แหลงนา้ํ ใหอยางเพียงพอ ดนิ ทเ่ี หมาะควรเปน ดนิ รว นหรอื ดินรวนปนดินเหนียวมีอินทรียวัตถุมาก อาจกลาวไดวา กระทอนท่ีปลูกในดินรวนหรือดินเหนียวจะทําใหคุณภาพ ของเน้ือและรสชาตดิ กี วา ทป่ี ลกู ในดนิ รว นทราย กระทอ นเปรย้ี ว, กระทอ นพนั ธพุ น้ื เมอื ง เปนกระทอนที่มีปลูกกันทั่วไป เปนกระทอนที่ใหผล ผลิตดกมาก ผลมขี นาดเลก็ เนอ้ื บาง รสเปร้ยี ว เมลด็ มี ขนาดโต สาํ หรบั กระทอ นประเภทนน้ี ยิ มใชใ นการแปรรปู เชน ดอง กวน ตากแหง เปน ตน กระทอ นหวาน, กระทอ นหอ เปนประเภทท่ีนิยมปลูกกันมากในปจ จุบนั เมื่อผลโต ข้ึนจะตองมี การหอผล เพื่อปองกันแมลงวันผลไมเขา ทําลาย ผลจะมขี นาดคอ นขา งใหญ เนอ้ื หนา มรี สหวาน อมเปรี้ยวปุยหุม เมลด็ ฟู แทรกเนื้อ ทําใหเ นอ้ื มคี วามนมุ มากขึ้นเปน ที่นยิ มของผบู รโิ ภคมาก ดงั จะเหน็ วา ในแตล ะ ปปริมาณของผลผลิต ที่ออกจาํ หนา ย ในทอ งตลาดไมพ อ กั บ ป ริ ม า ณ ค ว า ม ต  องก ารจึงทํ าใหราคาจํ าหนายคอน ขา งแพง พนั ธุ ในสมัยกอนนยิ มปลกู กระทอ นดว ยตน ทเ่ี พาะจากเมลด็ จึงทาํ ใหไ ดก ระทอ นพนั ธุใหม ๆ เกดิ ขน้ึ อยู เสมอ ซึ่งบางครั้งอาจไดพันธุที่มีคุณภาพดีกวาตนแมเสียอีก (แตม ไี มม ากนกั ) เมอ่ื มพี นั ธใุ หมท ด่ี เี กดิ ขน้ึ ก็จะมีการตั้งชื่อ ตามชอ่ื ของเจา ของหรอื ตามลกั ษณะของผลหรอื แหลง ทต่ี น กระทอ นขน้ึ อยู จึงทาํ ใหใ น ปจจบุ นั มกี ระทอ นพนั ธตุ า ง ๆ ไมต า่ํ กวา 20 พันธุ ไดแก ทับทิม เขียวหวาน ปุยฝาย นม่ิ นวล ขนั ทอง เทพรส อลี า บวั ลอย หลังทอไหว ตาเชอ่ื ม ทองหยิบ ทับทิมทอง อจี าน หมาตน่ื ปยุ เมฆ ทองใบใหญ ตาอยู ไกรทอง เมลด็ ในไหว กํามะหยี่ ผลกระทอนสวนใหญจะมีลักษณะที่คอนขางคลายกัน บางครง้ั ก็ ทําใหเ กดิ ความสบั สนในการแยกพนั ธุ ตอ งอาศยั ความชาํ นาญมาก ๆ จงึ จะสามารถบอกไดว า เปน พนั ธุ อะไรไดอ ยา งถกู ตอ ง หนา กอ นนี้ หนาถัดไป สารบัญ

การปลกู กระทอ น 3 พันธุท ับทมิ สารบัญ เปนพันธุที่ใหผลดกและแกเร็ว ประมาณเดือน พฤษภาคมก็สามารถเรยี กเก็บเกีย่ วได ขนาดผลคอ นขา ง เลก็ น้าํ หนกั ประมาณ 200 กรมั ตอ ผล ทรงผลกลมแปน มีข้ัวยาวผิวเปลืองเรียบบางมีสีเหลืองนวล เนื้อบางนิ่ม ปุยหนามีปุยแทรกเนื้อ เมลด็ มขี นาดโตปานกลาง เนอ้ื มี รสหวานอมเปร้ียว แตท ปี่ ยุ หุมเมลด็ มีรสหวานจัด ขอ เสยี ถาแกจัดแลวไมเก็บผลจะแตกงายและถามีฝนชุกจะทําให ไสแ ดงเปน นา้ํ หมาก ! ฤดูกาลเก็บเกี่ยวพฤษภาคม-มถิ นุ ายน พันธุปุยฝาย เปนพันธุหนัก ผลมีอายุการเก็บเกี่ยวชาจะเก็บผลได ประมาณเดือนกรกฎาคม ผลมขี นาดกลางถงึ คอ นขา งใหญ นา้ํ หนกั ผลประมาณ 400-800 กรมั ตอ ผล ทรงผลกลม สูงเล็กนอย ดา นกน ผลเรยี บ ขว้ั สน้ั ทผ่ี วิ มขี นออ นนมุ มอื ผิวเปลือกมีสเี หลอื งอมนา้ํ ตาลเปลอื กบาง ดา นขว้ั จะนนู ขน้ึ บางผลจะมีรอยขรุขระเล็กนอย เนอ้ื หานมุ ไมก ระดา ง มปี ยุ แทรกเน้ือจนถงึ เปลอื ก รสชาตหิ วานอมเปรย้ี ว (รสกลม กลอม) ไมฝ าด ปุยหุมเมล็ดหนาฟู รสหวานจัด เมลด็ มี ขนาดโตแบน แกจ ดั ไสไ มเ ปน น้ําหมาก ! ฤดูกาลเกบ็ เกี่ยว มถิ นุ ายน-กรกฎาคม พนั ธนุ ม่ิ นวล เปนพันธุท่ีใหผลดก มีอายุเก็บเกี่ยวปานกลางจะ เก็บผลไดประมาณเดือนมิถุนายน ผลมีขนาดปานกลาง นา้ํ หนกั ผลประมาณ 300-600 กรมั ตอ ผล ทรงผลกลม แปน มขี ว้ั สน้ั ผวิ เปลอื กเรยี บมสี เี หลอื งอมน้าํ ตาล เปลอื ก บาง เนอ้ื หนานม่ิ ไมก ระดา ง มีปุยแทรกเนื้อ รสชาติหวาน อมเปร้ียว ปุยหุมเมล็ดหนาฟู รสหวานจัด เมลด็ มขี นาด ปานกลาง ! ฤดูกาลเกบ็ เกีย่ ว มถิ นุ ายน-กรกฎาคม หนากอ นนี้ หนาถัดไป

การปลกู กระทอ น 4 พนั ธเุ ทพรส เปนพันธุที่ใหผลดก มอี ายเุ กบ็ เกย่ี วปานกลาง จะแก ชากวาพันธุทับทิมเล็กนอย จะเก็บผลประมาณเดือน มิถุนายน ผลมขี นาดกลาง นา้ํ หนกั ประมาณ 250-500 กรัมตอผล ทรงผลกลมสงู เลก็ นอ ย มขี ว้ั สน้ั ผวิ เปลอื กเรยี บ มีขนออนที่ผิวนุมมือ ดานขางผลจะมองเหน็ สนั นนู ขน้ึ มา ตรงพูของเมล็ดชัดเจนกวาพันธอุ นื่ ๆ เปลอื กมสี นี า้ํ ตาล เขม เนอ้ื หนานม่ิ ไมก ระดา ง มีปุยแทรกเนื้อ มรี สหวาน อมเปร้ียวแตที่ปยุ หุม เมล็ดมีรสหวานจดั เมลด็ มขี นาดโต ! ฤดูกาลเกบ็ เก่ียว มถิ นุ ายน-กรกฎาคม พนั ธทุ บั ทมิ ทอง เปนพันธุเบาสามารถเก็บเกี่ยวไดประมาณเดือน พฤษภาคม (พรอม ๆ กับพันธุทับทิม) ผลมขี นาดกลางถงึ คอนขางใหญ นา้ํ หนกั ผลประมาณ 400-800 กรมั ตอ ผล ผลทรงกลมถงึ ทรงกลมสงู เลก็ นอ ย ดา นกน ผลเรยี บ ผวิ มี รอยขรุขระเลก็ นอ ย แตด า นขว้ั ผลขรขุ ระ มากขว้ั สน้ั เปลอื ง บางผิวเปลอื กมสี เี หลอื งทอง เนอ้ื หาแนน มีปุยแทรกเนื้อ รสหวานอมเปรี้ยวมีรสฝาดเล็กนอย ปุยหุมเมล็ดฟูรส หวานจดั เมลด็ มขี นาดโต พนั ธขุ นั ทอง พนั ธุหลังทอ พนั ธทุ องหยบิ พันธุอีจาน พนั ธุหมาตื่น พนั ธุกาํ มะหยี่ หนากอนนี้ หนาถัดไป สารบัญ

การปลกู กระทอ น 5 การขยายพนั ธุ กระทอนสามารถขยายพันธไุ ดหลายวธิ ดี วยกัน ไดแก การเพาะเมลด็ การทาบกิ่ง การเสยี บยอด การติดตา เดมิ นยิ มขยายพนั ธดุ ว ยการเพาะเมลด็ เนื่องจากทาํ ไดง ายแตม ักจะกลายพนั ธุ ปจ จบุ นั ไม นิยมปลกู ตน ทเ่ี พาะจากเมลด็ แตจะทาํ การเพาะเมลด็ โดยมวี ตั ถปุ ระสงค เพื่อการทําตน ตอ ในการทาบ ก่ิงหรือติดตาเทา นน้ั สว นการตอนกไ็ มน ยิ ม เชน กนั เพราะปญ หาเรอ่ื งการออกรากยาก และเมอ่ื ตดั มาชาํ มักจะตายมากดว ย การปลูก การปลูกกระทอนในประเทศไทยแบงตามสภาพพื้นที่ได 2 ประเภท คอื ประเภทสวนยกรอ ง พ้ืนท่ีสวนใหญจ ะอยทู างทีล่ ุม ภาคกลาง พื้นที่ เดมิ เปน ทอ งนามนี ้าํ ทวมถึง จงึ ตอ งยกรอ งขน้ึ เพ่ือสะดวกในการระบายนา้ํ ขนาดของสนั รอ ง โดยทั่วไปจะกวางไมนอยกวา 6 เมตร จะมรี อ งนา้ํ กวา ง 1.5 เมตร ลกึ 1 เมตร ระยะปลูกสาํ หรับพืน้ ที่ยกรองจะใชระยะระหวา งตน ประมาณ 6 เมตร ในพน้ื ท่ี 1 ไร จะปลกู ไดป ระมาณ 35 ตน ประเภทสวนทด่ี อน เปนพื้นที่ที่นอกเหนือไปจากประเภทแรก และมกั ไมม ปี ญ หาเรอ่ื งน้าํ ทว มจงึ ไมต อ ง ยกรอ ง เมอ่ื ไถ ปรับพื้นท่ีแลวก็สามารถขุดหลุมปลูกไดเลย ตามปกติกระทอนเปนไมผลท่ีทรงพุม ขนาดใหญ แตเพื่อ ความสะดวกในการดูแลรักษาและหอผลซึ่งจะตองทําทุกป จงึ นยิ มตดั แตง กง่ิ นําที่จะทาํ ใหท รงพมุ สงู ขน้ึ ไปออกเสีย ทรงพุมจะขยายออกดานขางแทนดานบน จึงสะดวกในการปฏิบัติงานสําหรับพื้นที่ดอน สามารถใชร ะยะปลกู ตง้ั แต 6 x 8 เมตร ถึง 5 x 8 เมตร ในพน้ื ท่ี 1 ไร จะปลกู ไดป ระมาณ 25 - 30 ตน การเตรยี มหลุมปลูก ควรจะขดุ หลมุ ใหม ขี นาดไมต า่ํ กวา 50 x 50 x 50 เมตร (กวาง x ยาว x ลกึ ) หลมุ ถา มขี นาดใหญย ง่ิ ดี จะ ชวยใหตน กระทอ นโตเรว็ มากยง่ิ ขน้ึ ผสมดนิ ทข่ี ดุ ขน้ึ มากบั ปุยคอกเกา ๆ (ประมาณ 10 กก. ตอ หลมุ ) รองกน หลมุ ดวยปุยหินฟอสเฟต ประมาณ 1 กโิ ลกรมั ตอ หลมุ กลบดนิ ผสมลงในหลุมใหพูนขึ้นกวาระดับปากหลมุ เล็กนอย วาง ตนกระทอนที่เตรียมไว (เอาถุงท่ีชําออกกอ น) ปลกู ลง กลางหลุมกดดินใหแนน ใชไมหลักปายยึดลาํ ตน กนั ลมพดั โยก รดน้าํ ใหชุม ถา มแี ดดจดั ควรมกี ารพลางแดดใหด ว ย จะทาํ ใหต น กระทอ นตง้ั ตวั เรว็ ขน้ึ หนากอนนี้ หนาถัดไป สารบัญ

การปลกู กระทอ น 6 การดแู ลรกั ษา หลังจากปลูกแลว จะตอ งคอยดแู ลรกั ษาตน กระทอ นอยา งสม่ําเสมอ ถงึ แมว า กระทอ นจะเปน ไมผ ล ท่ีไมคอยมีโรคแมลงรบกวนมากนัก แตการบํารุงรักษาใหดีอยูเสมอจะชวยใหตนกระทอนเจรญิ เตบิ โต เร็วมาก การดแู ลรกั ษาโดยท่ัวไปมดี ังน้ี การใหนา้ํ ปกติกระทอนเปนพืชที่ชอบนํ้าแตขณะเดียวกันก็ทน สภาพความแหงแลงไดเปนอยางดีในชวงที่กระทอนยัง เล็กอยูจะตองใหน้ําอยางสมํ่าเสมอ เมื่อเจริญเติบโตข้ึน การใหนํ้ าก็จะมีชวงหางข้ึน อยางไรก็ดีในชวงที่ ตนกระทอน เริ่มออกชอดอกและติดผลจะตองใหนํ้า อยา งตอ เนอ่ื ง จะชวยให 1. ชอ ดอกมคี วามสมบรู ณ การตดิ ผลดี 2. ผลที่ติดแลวมีการเจริญเติบโตอยางสม่ําเสมอ สวนท่ีมีการใหนํ้ าดีจะทํ าใหผลมีขนาดโตกวาสวนท่ี ขาดแคลนนา้ํ 3. ลดปญ หาเรอ่ื งผลแตกได ซึ่งปญหานี้จะพบเสมอ ในสวนทข่ี าดแคลนนา้ํ การตดั แตง กง่ิ การตัดแตงกิง่ กระทอนในแตละปจ ะทาํ เพยี งเลก็ นอ ย สําหรับตนที่ยังไมใหผลมักจะใหมีการเจริญ เติบโตอยางเตม็ ท่ี มกี ารตดั แตง กง่ิ ทแ่ี นน ทบึ ออกบา ง เมอ่ื กระทอ นเรม่ิ ใหผ ลผลติ แลว การตดั แตง จะมี มากข้ึนเล็กนอ ย โดยจะทาํ การตดั แตง กง่ิ หลงั จากเกบ็ เกย่ี วผลผลติ แลว สง่ิ ทค่ี วรพจิ ารณาตดั แตง ออกมี - กง่ิ ทถ่ี กู โรคแมลงเขา ทําลาย กงิ่ แหง ตาย - กง่ิ ทีแ่ นนทึบอยูใ นทรงพมุ - กง่ิ นําซง่ึ มกั จะเจรญิ ไปในทางดา นสงู ซึ่งจะทาํ ให ทรงพุมสูงขึ้น ควรจะทําการตัดเพ่ือควบคุมทรงพุมใหมี การเจรญิ ออกทางดา นกวา งมากกวา เพอ่ื สะดวกในการดู แลรักษา ตลอดจนการหอ ผลและเกบ็ เกย่ี วผลผลติ การใสปุย การใสปุยตนกระทอนที่ยังไมใหผลจะเนนไปท่ีเพ่ือบํารุงตนใหมีการเจริญเติบโตทางดานก่ิงกาน เปนสวนใหญ ปยุ ทใ่ี ชค วรเปน ปยุ คอกและปยุ เคมสี ตู รเสมอเปน หลกั เชน สตู ร 15-15-15 หรือ 16-16-16 อตั ราทใ่ี สค วรจะไมม ากนกั แตค วรใสบ อ ยครง้ั จะดกี วา เชน 3 เดอื น/ครง้ั เมื่อตนกระทอนใหผลผลิตแลว การใสป ยุ จะเปลย่ี นสตู รไปตามระยะเวลาของความตอ งการ กลา ว คอื หนากอนนี้ หนาถัดไป สารบัญ

การปลกู กระทอ น 7 1. หลงั จากเกบ็ เกย่ี วผลผลติ แลว จะใสป ยุ คอกและปยุ เคมสี ตู รเสมอ เชน 15-15-15 เพื่อชวย บํารงุ ตน ใหม คี วามสมบรู ณเ หมอื นเดมิ 2. ชวงกอนท่ีตนกระทอนจะพักตัว ควรจะมกี ารใสปุยเพื่อชวยใหตน มีการเก็บสะสมอาหารเพอ่ื การสรางตาดอกดีข้ึน โดยใชปุยเคมีสูตร 9-24-24 หรือ 12-24-12 ในเดอื นตลุ าคม 3. ระยะตดิ ผลแลว 1 เดอื น ควรใสป ยุ สตู รเสมอ เชน 15-15-15 เพื่อบาํ รงุ ผลใหเจริญเตบิ โต อยา งเตม็ ท่ี 4. ระยะกอ นเกบ็ เกย่ี วผลผลติ อยา งนอ ย 20 วัน ควรมกี ารใสปุยทม่ี ธี าตโุ ปแตสเซยี มสงู เชน 13-13-21 เพอ่ื ชว ยใหม กี ารปรบั ปรงุ คณุ ภาพของผลใหด ขี น้ึ เชน เนอ้ื มคี วามนมุ ขน้ึ รสชาตหิ วานขน้ึ สําหรับอัตราท่ีใชควรพิจารณาจากขนาดของทรงพุม สภาพความสมบรู ณข องตน และปรมิ าณผล ผลิตในแต ละป ตวั อยา งเชน ตน อายุ 10 ป มขี นาดทรงพมุ กวา งประมาณ 8 เมตร มกี ารใหผ ลผลติ ดี อยา งสม่าํ เสมอ ก็ควรใหปุย ไมต า่ํ กวา 8 กก./ป แบง ใสเ ปน 4 ครง้ั (ครง้ั ละ 2 กก.) โดยพิจารณาใช สูตรตามชวงระยะเวลาที่ไดกลาวแลว สว นปยุ คอกอาจใสใ นชว งหลงั จากเกบ็ ผลแลว ครง้ั เดยี วกพ็ อ อตั รา การใสแ ลว แตช นดิ ของปยุ คอกทใ่ี ช สําหรบั ตน อายุ 10 ป อาจใช อตั ราตง้ั แต 25 - 50 กก./ตน การกําจดั วชั พชื การกําจัดวัชพืชในสวนกระทอนถาเปนสวนขนาด เล็ก อาจใชจอบดายหญาก็ได แตถ า เปน สวนขนาดใหญ ควรใชเคร่ืองตัดหญาแบบสะพายไหล หรืออาจจะเปน แบบรถเข็นตัดหญาก็ไดจะทําใหส ะดวกมากขน้ึ การใชส าร เคมีกําจัดวัชพืชก็ไดผลดีเชนกัน แตตองกระทําอยาง ระมดั ระวงั เพราะบางครง้ั อาจทาํ ใหเกิดความเสียหายกับ ตนกระทอนขึ้นได ในแตละปจะทําการกําจัดวัชพืช ประมาณ 3-4 ครง้ั สวนใหญจะอยใู นชว งฤดฝู น นบั ตง้ั แต เก็บเกี่ยวผลผลิตเปนตนไป จนหมดฤดูฝนแตถามีวัชพืช มากก็อาจจะทาํ การกําจดั วชั พชื ในชว งออกดอกอกี ครง้ั การออกดอกตดิ ผล เดือนพฤศจิกายนถึงธันวาคม ใบของกระทอนจะ เร่ิมเปล่ียนสีเปน สเี หลอื งสม และรว งในเวลาตอ มา จากนน้ั จ ะ มี ก า ร แ ท ง ย อ ด อ  อ น แ ล ะ ช  อ ด อ ก อ อ ก ม า ป ร ะ ม า ณ มกราคม ดอกจะเรม่ิ บานตดิ ผลเลก็ ๆ ตามปกตกิ ระทอน จะติดผล คอ นขา งมากแตก จ็ ะรว งไปในขณะทผ่ี ลยงั เลก็ อยู เปนจํานวนมากดว ยเชน กนั เมอ่ื ถงึ เวลาหอ กจ็ ะมกี ารเดด็ ผลที่ไมดี หรือชอท่ีติดผลมากไปท้ิงดวย จนในที่สุดจะ เหลอื ผลกระทอ น ทห่ี อ ไดป ระมาณ 400-600 ผลตอ ตน หนากอ นนี้ หนาถัดไป สารบัญ

การปลกู กระทอ น 8 การหอ ผล สารบัญ หลงั จากดอกบานแลวประมาณ 80-100 วัน ผลจะ มีขนาดโตประมาณ 5-6 ชม. ผวิ จะเรม่ิ เปลย่ี นสเี ปน สี เขียว ขม้ี า และหลงั จากนอ้ี กี 7-10 วัน จะเรม่ิ เปลย่ี นเปน สีกระดังงา ซึ่งเปนชวงที่แมลงวันผลไมจะเริ่มเขาทําลาย แลว จงึ จะตอ งทําการหอ ผลตง้ั แตส ผี วิ เปน สเี ขยี วขม้ี า วตั ถุ ประสงคเพื่อปองกันการเขาทาํ ลายของแมลงวนั ผลไม และ ผลที่ไดตามมาคือ ผิวของผลจะสวย ผลมขี นาดใหญข น้ึ เน้ือมีคุณภาพดีขึ้น แตไมควรหอผลต้ังแตผลท่ียังเล็กอยู เ พ ร า ะ จ ะ ทํ าใหผลแคระแกรนและรวงอยูในถุงหอเปน จาํ นวนมากดว ย สาํ หรับวัสดุที่ใชหอนั้น เดิมนยิ มใชใ บตองแหง มาพบั เปนถุงสําหรับหอเรียกวา กระโปรง มีการพับไวเปน จํานวนมากเพื่อใชเองและขายดว ย เวลาจะใชจะแชนาํ้ ให ใบตองออ นตวั ผง่ึ ใหแ หง กอ นจงึ นําขน้ึ ไปหอ ผล การใชใ บ ตองหอผลจะทําใหผลมีผิวเปนสีน้ําตาลและมนี วลสวยงาม แตบางคร้ังอาจมคี ราบของเชอ้ื ราขน้ึ เปน คราบทผ่ี วิ ได ปจจุบันใบตองแหง หายากขน้ึ จงึ มกี ารเอากระดาษ สีน้ําตาลซ่ึงไดจากถุงบรรจุปูนซิเมนตหรือถุงบรรจุอาหาร สตั ว นาํ มาตดั ใหม ขี นาด 12 x 18 นว้ิ บางแหงจะนํามา พับเปนถุงหอคลายกับการพับกระโปรงใบตอง แตบาง แหง จะพบั เปน ถงุ กน กวา งกไ็ ดเ ชน กนั การใชถ งุ กระดาษ หอจะทาํ ใหผ วิ เปน สเี หลอื งทอง สะอาด แตไ มม นี วลทผ่ี วิ เหมือนกับใบตอง สวนถุงพลาสติกถานาํ มาหอผลแลวจะ ทําใหผิวไมสวย ผิวจะกรานบางครั้งที่ดานขั้วผลจะยังมีสี เขียวเหลืออยูจนถึงระยะผลแกดวย นอกจากนน้ั ยงั ทาํ ให ผลรวงมากดว ยจงึ ไมแ นะนาํ ใหใชถุงพลาสติกในการหอผล กอ นหอ ผลประมาณ 2-3 วัน ควรทาํ การพน สาร เคมปี อ งกนั กําจดั แมลง เชน คารบ ารลิ โมโนโครโตฟอส เพ่ือปองกันกาํ จดั แมลงกอ น ขณะหอ จะทาํ การตดั แตง ผล ไปพรอมกนั โดยเลือกเดด็ ผลทมี่ ีลกั ษณะไมด แี ละชอท่ผี ล เบียดกนั ออกบา ง ควรเหลอื เฉพาะผลเดย่ี ว ๆ จะทาํ ใหผล เจรญิ เตบิ โตอยา งมคี ณุ ภาพ นยิ มใชไ มด อกสาํ หรบั มดั ปาก หนากอนนี้ หนาถัดไป

การปลกู กระทอ น 9 ถุง เนื่องจากสะดวกในการมัด การขน้ึ ไปหอ อาจใชบ นั ไดหรอื พะอง พาดกง่ิ ปน ขน้ึ ไปหอ บางสว นท่ี สามารถหาไมไผไดงาย อาจมีการทํานั่งรานรอบ ๆ ตน ใหคนหอปนข้ึนไปปฏิบัติงานไดสะดวก อกี ทางหนง่ึ หลังจากหอผลแลว 45-60 วัน ผลจะแก แตจ ะเรว็ หรอื ชา ข้นึ อยกู ับ พันธุดวยบางพันธุอาจจะชา กวา นอ้ี กี กไ็ ด การเก็บเกี่ยวผลผลิต ผ ล กระทอนแตละพันธุจะ ทะยอยแก ตง้ั แตเ ดอื นพฤษภาคมถงึ เ ดื อ น ก ร ก ฎ า ค ม ข อ ง แ ต  ล ะ ป  ก า ร สังเกตผลแกอาจจะดูไดหลายวิธี ได แก การนบั อายขุ องผล เชน พนั ธุเบา (ทับทิม, เขียวหวาน, ทับทิมทอง) จะ มีอายุตั้งแตดอกบานถึงเก็บเกี่ยว ประมาณ130 - 150 วัน ถา เปน พันธุหนัก (เทพรส ปุยฝาย อลี า น่ิมนวล)จะประมาณ 170 - 180 วัน เปน ตน นอกจากนน้ั อาจสงั เกต จากการเปล่ียนแปลงลักษณะภายใน ของผล เชน เนอ้ื นมุ ขน้ึ ความฝาด ลดลงหรือลักษณะภายนอกผล เชน การเปลย่ี นสผี วิ เปน สเี หลอื ง หรอื สนี า้ํ ตาลจนถงึ กน ผลเปน ตน เมอ่ื ผลกระทอนแกแลว หากปลอ ยไวบ นตน ตอ ไปอกี เปน ระยะเวลานานจะทาํ ใหเ กดิ การเปลย่ี นสที ไ่ี สก ลาง ผลเปนสนี า้ํ ตาลและมกี ลน่ิ บดู เกดิ ขน้ึ เรยี กวา ไสเ ปน น้าํ หมาก และยังทาํ ใหผ ลรว งมากขน้ึ ดว ย การเก็บเก่ียวผลอาจใชบันไดหรือพะองสําหรับข้ึนไปเก็บผลไดโดยใชกรรไกรตัดท่ีขั้วผลใสตะกรา หรือใชกรรไกรสําหรับเก็บผลไมท่ีมีที่หนีบขั้วผลดวยก็จะสะดวกขึ้น นําไปแกะเอาวัสดุท่ีใชหอออก เพ่ือคัดขนาดเพอ่ื ของผลและทาํ ความสะอาดรอการจาํ หนา ยตอ ไป หนา กอนนี้ หนาถัดไป สารบัญ

การปลกู กระทอ น 10 การปองกันและกาํ จดั โรคแมลง ไรแดง ไรแดงจะเขาทําลายกระทอ นในระยะตง้ั แตใ บออ นจนถงึ ใบแก ทาํ ใหใบหงิกงอเปนปุมปม ดานใตใบจะมีลักษณะคลายกํามะหย่ี สีน้ําตาลถามีระบาดมากจะทําใหใบออนหงิกงอหมดเม่ือพบวาเรมิ่ มีไรแดงระบาดควรทําการตัดแตงใบท่ีถูกทําลายไปเผาทําลายท้ิง และฉีดพนสารเคมีปองกันกําจัดไรแดง เชน กํามะถันผง ไดโคโฟล อามที ราส ไดโนบูตัน โดยฉดี พนหลงั จากตดั แตง กง่ิ และ เร่ิมแตกใบออ น 2-3 ครง้ั ทุก 4 วัน หนอนผเี สอ้ื ยกั ษ หนอนผีเสื้อยักษจะมีขนาดตัวใหญสีฟา จะเขากัดกินใบและยอดออนทําใหตนกระทอนชะงัก การเจริญเตบิ โต ผลผลติ ลดลง ถา มรี ะบาดควรจบั ตวั หนอนมาทาํ ลายและฉดี พน สารเคมปี อ งกนั กาํ จัด แมลง เชน เมทโธมีลประมาณ 1-2 ครง้ั หางกัน 15 วัน หนอนรา นกนิ ใบ ตัวหนอนมขี นาดเลก็ มขี นถาาถกู ผวิ หนงั จะรสู กึ แสบและคนั ตวั หนอนเขา กดั กนิ ใบเสยี หาย ถา มี ระบาดมากจะพบวา ตวั หนอนจะรวมกนั เปน กระจกุ กดั กนิ ใบแหวง เปน วง กําจดั โดยตดั ใบทม่ี ตี วั หนอนอยู ดวยไปทําลายท้ิงและฉีดพน สารเคมปี อ งกนั กาํ จดั แมลง เชน เพอรเมททริน เมทโธมมลี ประมาณ 1-2 ครง้ั หนอนเจาะขว้ั ผล หนอนชนิดนี้จะอาศัยอยูในรังท่ีทําจากกลีบดอกกระทอนแหง ๆ และเขากัดกินขั้วผลขณะที่ผล กระทอนยงั เลก็ อยู ทําใหผลแหงและรวงหลน การปอ งกนั กาํ จดั หนอนชนดิ น้ี โดยการตดั แตง กง่ิ ใหม ที รง พุมโปรง เมอ่ื เรม่ิ ตดิ ผลขนาดเลก็ ควรมพี น ละอองนา้ํ ลา งชอ ดอกจะชว ยลดการทาํ ลายลงได ถา ระบาด มากควรพน สารเคมปี อ งกนั กาํ จดั แมลง เชน โมโนโครโตฟอส ประมาณ 3-4 ครง้ั ทุก 7-10 วัน เพลย้ี ไฟ เพล้ียไฟจะเขาทําลายกระทอ นตง้ั แตร ะยะยอดออ น ระยะชอ ดอกจนถงึ ตดิ ผลขนาดเลก็ ทาํ ใหด อก แหงรว ง ผลจะมีผิวลายและจะติดไปจนผลแก หากพบวามีเพลี้ยไฟระบาาดควรรีบทําการพน สารเคมปี อ ง กนั กาํ จดั แมลง เชน คารโบซัลแฟน ฟอรมีทาเนท ในชวงเรม่ิ ออกชอ ดอกและกอ นดอกบาน แตง ดการฉดี พนชวงดอกบานหลงั จาก ตดิ ผลแลว จงึ ฉดี พน ใหมป ระมาณ 2-3 ครง้ั หางกัน 7-10 วัน แมลงวนั ผลไม แมลงวันผลไมจะเขาวางไขบนผลที่ผิวเปลือกเร่ิมเปลี่ยนเปนสีกระดังงาเปนตนไป ตัวหนอนจะ ชอนไช เขา ไปกดั กนิ เนอ้ื ทําใหผ ลเนา และรว งหลน การปอ งกนั ทด่ี ที ส่ี ดุ คอื การหอผลในระยะที่ผล กระทอนเร่ิมเปลย่ี นสเี ปน สขี ม้ี า (กอ นทจ่ี ะเปลย่ี นเปน สกี ระดงั งา) กจ็ ะปอ งกนั ได หนอนผลไม หนอนชนิดนี้จะพบวา ระบาดในสวนกระทอนที่ไมมีการดูแลรักษา เชน ไมมีการตัดแตงก่ิง ตวั หนอนจะเจาะเขา ไปในกง่ิ หรอื ลําตน เขา ทาํ ลายทอ นา้ํ ทออาหารทาํ ใหกิ่งแหงตาย การปอ งกนั กาํ จัด หนากอนนี้ หนาถัดไป สารบัญ

การปลกู กระทอ น 11 โดยดูแลตัดแตงกิ่งใหมีทรงพุมโปรง ถา พบวา มตี วั หนอนเจาะเขา ไปในกง่ิ หรอื ลําตน โดยจะสังเกตจาก มีขุยอยูตรงรทู ห่ี นอนเจาะเขา ไป ใหใ ชเ ขม็ ฉดี ยา ใสส ารปอ งกนั กาํ จดั แมลง เชน ไดโครวอสฉีดเขา ไปใน รูท่ีหนอนเจาะ แลว ใชด นิ หรอื ดนิ นา้ํ มนั ปด รไู ว โรคใบจดุ โรคใบจุดเกิดจากเช้ือราชนิดหนึ่ง เม่ือมีการระบาดจะทําใหเกิดเปนจุดขนาดเล็ก ๆ บนใบ ขอบแผลมีสีเขมตรงกลางมสี เี หลอื งจดุ เลก็ ๆ จะขยายไปจนทั่วใบตามความยาวของใบ เมอ่ื พบวา มโี รค ดังกลาวระบาดมากควรทาํ การฉดี พน สารเคมปี อ งกนั กาํ จดั เชอ้ื รา เชน บโิ นมลี คารเบนดาซิม ทุก 10-15 วัน ปฏิทินการปฏบิ ตั ดิ แู ลรักษาสวนกระทอ น เดอื น การบํารุงรกั ษา มกราคม เปนระยะดอกบานและตดิ ผลขนาดเลก็ ควรใหน า้ํ สม่าํ เสมอ ปอ งกนั การกําจัด แมลง ในระยะชอ ดอกและตดิ ผลแลว (เวน การฉดี พน ในระยะดอกบาน) เชน เพล้ียไฟ หนอนกนิ ดอก หนอนเจาะขว้ั ผล กุมภาพันธ เปนระยะที่ผลกาํ ลงั เจรญิ เตบิ โต ใหใ สป ยุ เคมสี ตู รเสมอ เชน 15-15-15 ให น้ําอยา งสมา่ํ เสมอ ปอ งกนั การกําจดั แมลงเหมอื นเดอื นมกราคม มีนาคม ปฎิบัตเิ หมอื นเดอื นกมุ ภาพนั ธ เมษายน การตดั แตงผลและหอผล พฤษภาคม ใสปุยเคมสี ตู รตวั ทายสงู เชน 13-13-21 ในกระทอ นบางพนั ธอุ าจจะมผี ล แกสามารถเลอื กเกบ็ เกย่ี วผลผลติ ได เก็บเก่ียวผลผลิต หลังเก็บผลทาํ การตดั แตง กง่ิ ใสป ยุ คอกและปยุ สารเคมี มิถุนายน-กรกฏาคม กาํ จัดวัชพืช ปองกนั กําจดั โรคและแมลง ตามความจาํ เปน ถา มกี ารระบาด ขน้ึ สงิ หาคม-กันยายน ตุลาคม ใสป ยุ เคมสี ตู ร 9-24-24 หรือ 12-24-12 กําจัด วัชพืช พฤศจิกายน งดการ ใหน ้าํ ธันวาคม เร่ิมออกชอ ดอก เรม่ิ ให น้าํ เลก็ นอ ย อยา งสม่ํา เสมอ ปอ งกนั กําจดั แมลงใน ระยะชอ ดอก หนากอ นนี้ หนาถัดไป สารบัญ

การปลกู กระทอ น 12 เอกสารประกอบการเรียบเรียง โกศล เจริญสม , 2521 แมลงศัตรูไมผล ภาควชิ ากฏี วทิ ยาคณะเกษตร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร บางเขน กทม. กรมวชิ าการเกษตร , 2533 คาํ แนะนําการใชสารฆาแมลงและสัตวศัตรูพืชป 2533 กองกฏี และสตั ววทิ ยา กรมวชิ าการเกษตร กทม. ทวศี กั ด์ิ ดว งทอง , 2518 ชนดิ และพนั ธไุ มผ ลเมอื งไทย เอกสารวชิ าการท่ี 47 กรมสง เสรมิ การเกษตร จตจุ กั ร กทม. วจิ ติ ร วงั ใน , 2528 ชนดิ และพนั ธไุ มผ ลเมอื งไทย ภาควชิ าพชื สวน คณะเกษตร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร บางเขน กทม. วราพงษ ฤาชา , สถาพร ศรีพลพรรค , 2522 รายงานการศกึ ษาเรอ่ื งสภาพการปลกู กระทอ น ในจงั หวดั นนทบุรี งานพชื สวน ฝา ยสง เสริมและพัฒนาการผลิตสํานกั งานสง เสรมิ การเกษตร ภาคกลาง อําเภอสรรพยา จงั หวดั ชยั นาท สาํ นกั งานเกษตรจังหวัดปราจีนบุร,ี 2533 กระทอ น เอกสารวนั เกษตรปราจนี บรุ ี ป 2533 ฝา ยวิชาการสาํ นักงานเกษตรจังหวัดปราจีนบุรี .......... หนา กอนนี้ หนาถัดไป สารบัญ