ผ่อง เล่งอี้...ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้

อธบิ ดีกรมป่าไม้ (รูปทา่ นฯผอ่ งนง่ั ในหอ้ งท�ำ งานในกรม) อธบิ ดีกรมป่าไม้ “... เขา้ มาเปน็ อธบิ ดกี รมปา่ ไม้ แมจ้ ะเปน็ ต�ำ แหนง่ สงู สดุ ในกรมกต็ าม แตท่ วา่ กลบั เปน็ ต�ำ แหนง่ ที่ทำ�งานแล้วไม่ค่อยมีความสุขนัก ไม่เหมือนสมัยผมอยู่กองสัตว์ป่า ตำ�แหน่งอธิบดีนำ�มาแต่ความ อดึ อดั ใจ เพราะมแี ตค่ นโนน้ กข็ อน่ี คนนก้ี ข็ อนนั่ ขอในสงิ่ ทเี่ ราใหไ้ มไ่ ด้ บางทขี ดั ตอ่ หลกั การและความ เปน็ ธรรม พอเราไมใ่ หต้ ามทข่ี อ นกั การเมอื งกไ็ มค่ อ่ ยจะชอบ ยงิ่ เรอ่ื งการโยกยา้ ย แตง่ ตง้ั ผมไมค่ อ่ ย ท�ำ ตามค�ำ ขอเท่าไร ถึงฤดโู ยกยา้ ยทกี ม็ ีปัญหาทุกครั้ง ผมพยายามรักษาหลกั การในการบริหาร ให้ คนมกี �ำ ลงั ใจท�ำ งานมากกวา่ ผมเลยไมค่ อ่ ยไดย้ า้ ยใครเทา่ ไหร่ ปรากฏวา่ เกดิ การเปลยี่ นแปลงทางการ เมืองอีกเพราะคณุ สเุ ทพ ถูกอภิปรายเรอ่ื ง สปก. ๔ - ๐๑ ทา่ น พลตรจี ำ�ลอง ศรเี มือง เป็นรองนายก หลังจากการอภิปราย พรรคพลังธรรมขอถอนตัวจากการร่วมรัฐบาลคะแนนเสียงของรัฐบาล เลยไม่พอ นายกฯ ชวนเลยยุบสภา ก็มีการรักษาการแทน มีการปรับ ครม. คุณนิพนธ์ ลาออก เปลี่ยนรฐั มนตรีใหม่ ผมตอนนนั้ เหลอื อยู่อีก ๓ เดอื นจะเกษียณอยแู่ ลว้ เขามาผมก็ถูกขอใหท้ ำ�บาง อยา่ ง ซง่ึ ผมท�ำ ใหไ้ มไ่ ด้ มนั ฝนื ใจผมมาก เขากเ็ ลยไมพ่ อใจผม เลยสง่ั ใหผ้ มไปชว่ ยราชการทก่ี ระทรวง เกษตรฯ ผมกม็ าคดิ วา่ อกี ๓ เดอื นกจ็ ะเกษยี ณอยแู่ ลว้ อกี ทง้ั ใจเรามนั กเ็ บอื่ หนา่ ยกบั ระบบราชการที่ ถกู นกั การเมอื งคลมุ หวั อึดอดั มานาน ประกอบกบั ผมก็ติดวดั อยากแตจ่ ะเขา้ วัดไปปฏบิ ัติธรรม ผม ว่าตำ�แหน่งทางโลกนมี้ นั มีแต่ปัญหา ผมรสู้ กึ เบอ่ื หน่ายแลว้ ก็คิดวา่ มนั พอแล้วสำ�หรบั เรา เกดิ ความ เบื่อข้ึนมาเฉยๆ ผมเลยลาออกเสยี เดี๋ยวนด้ี ีกว่า เลยยื่นใบลาออกจากข้าราชการเสยี เลย ย่ืนต้งั แต่ 102

....ผู้เกบ็ สร้างผืนไพรให้แผ่นดิน เดอื นกรกฎาคม กวา่ จะอนุมตั ิผมกเ็ ดือนกันยายน จะเกษียณอายอุ ย่แู ล้ว โดยหลกั แลว้ กอ่ นเกษียณ อายรุ าชการผมมสี ทิ ธล์ิ าพกั ได้ ๑ เดอื น แตผ่ มคดิ วา่ ลาออกไปเลยดกี วา่ ต�ำ แหนง่ อธบิ ดจี ะไดว้ า่ งเปดิ โอกาสใหค้ นอ่นื ได้เป็นอธบิ ดีเต็มตวั ไม่ใช่รกั ษาการ พอผมลาออกแกก็เป็นได้เดือนเดยี วก็เกษียณอายุราชการในปี ๒๕๓๘ พอรฐั บาลใหม่ คราว นี้ มี คุณมนตรี พงศ์พานชิ มาเปน็ รฐั มนตรีเกษตร เสนาะ เทยี นทอง เป็นรัฐมนตรีวา่ การกระทรวง มหาดไทย คุณประจวบ ไปเป็นรัฐมนตรกี ระทรวงอ่นื คุณชวนกลับมาเป็นนายกรัฐมนตรอี ีกครั้ง มี โอกาสเจอกันแกก็ถามว่างานท่ีผมภูมิใจมากที่สุดในชีวิตข้าราชการกรมป่าไม้คืออะไร ผมบอกว่า งานด้านอนุรักษ์ และตำ�แหน่งที่ผมชอบมากท่ีสุดคือผู้อำ�นวยกองอนุรักษ์สัตว์ป่ากับผู้อำ�นวยกอง อทุ ยานแห่งชาติ เพราะว่าสามารถท�ำ งานได้อสิ ระและก็ฉับไว มผี ลงานชดั เจนรกั ษาปา่ จนเพม่ิ ขน้ึ อย่างรวดเร็ว ทำ�งานได้สะดวกสบาย ไม่มีใครขัดขวางเป็นงานท่ีได้สร้างให้กับส่วนรวมมากท่ีสุด ต�ำ แหนง่ ยง่ิ สงู ขน้ึ ไมใ่ ชว่ า่ จะน�ำ มาซงึ่ ความสขุ หรอื อ�ำ นาจเทา่ นน้ั อาจจะมอี �ำ นาจจรงิ แตไ่ มไ่ ดท้ �ำ ให้ ผมมคี วามสุข เพราะความสขุ ของผมคอื ชว่ งที่ได้ทำ�งานในตำ�แหนง่ ผอ.กองสัตวป์ า่ และกองอุทยา นฯ ค�ำ ตอบทผี่ มบอกคณุ ชวนไป จงึ เปน็ ความรสู้ กึ จรงิ ๆ ของผมตลอดเวลาทร่ี บั ราชการในกรมปา่ ไม้ มากระท่งั เกษยี ณอายุราชการ ....” ผมฟังมาถึงตรงนี้ แทบจะเรียกว่า ผมรู้เรื่องราวของท่านอธิบดีผ่องตั้งแต่ยังเด็ก จนรับราชการ ทำ�งานมาจนเกษียณอายุราชการ ผมก็มีความรู้สึกเช่นเดียวกับท่าน คือท่าน เล่าเบื้องหน้าเบื้องหลังที่ท่านทำ�งานประกาศเขตรักษาพันธุ์ ประกาศตั้งอุทยานแห่งชาติ ท่าน เล่าด้วยความสนุกสนาน มีเสียงหัวเราะเจือในบางครั้ง ผมคนนั่งฟังก็สนุกไปด้วย แต่พอท่าน เล่าถงึ ชว่ งทต่ี อ้ งขยบั ขนึ้ เปน็ รองอธบิ ดี แลว้ ถกู ยา้ ยไปมา ทา่ นเลา่ ไปเหมอื นใหเ้ รอื่ งมนั ครบถว้ น ไม่ขาดช่วงใดช่วงหนึ่งเท่านั้น การที่ท่านบอกกับคณุ ชวน หลีกภยั ผมจงึ เชื่อว่าท่านพดู ออกมาจากความรู้สึกจรงิ ๆ 103

ผลงานเมือ่ เป็นอธบิ ดี ผมกถ็ ามท่านตรงๆ ตามสไตล์ของเราว่า ไม่คอ่ ยเหน็ เลา่ ผลงานในสมยั ทีเ่ ป็นอธิบดบี ้างเลย ทำ� อะไรเปน็ ผลงานบ้าง ท่านกถ็ ึงไดเ้ ลา่ ให้ฟงั ..... ปลูกป่าเฉลิมพระเกียรติ ปา่ เฉลมิ พระเกียรติ ทีอ่ ทุ ยานแห่งชาตเิ ขาใหญ่ ด้านประจันตคาม “....ตอนท่ีผมเป็นอธิบดีกรมป่าไม้น้ัน งานท่ีภูมิใจก็คือการเสนอให้มีโครงการปลูกป่า เฉลมิ พระเกยี รติ ๕ ลา้ นไร่ ครองราชย์ ๕๐ พรรษา โครงการนถ้ี กู ประชาสมั พนั ธแ์ ละถอื เปน็ ผลงาน รฐั บาลเลยก็ว่าได้มหี นว่ ยงานหา้ งร้าน บริษทั มาชว่ ยกันปลูกป่าทั่วประเทศ แล้วก็ท�ำ ต่อเน่อื งมาอีก หลายปี เป็นสมยั ทคี่ ุณชวน เป็นนายกฯ แต่ความคิดไปจากกรมปา่ ไม้นี้เอง ผมน้ันคดิ ตั้งแตต่ ามท่าน นายกฯ ชวนไปตรวจราชการทีน่ ั่นท่นี ี่ ผมเสนอโครงการเรื่องปลูกป่าน้ี โดยจะให้เอกชนมาปลกู ใน ทด่ี นิ กรรมสิทธข์ิ องเราโดยเราใหก้ ารสนบั สนุนเขาในลกั ษณะกองทนุ ไร่ละ ๓,๐๐๐ บาท ลอกเลยี น แบบองคก์ ารสงเคราะหก์ ารท�ำ สวนยาง ทา่ นนายกฯ ชวนกเ็ หน็ ดว้ ย ทา่ นคงไปปรารภกบั รฐั มนตรี เกษตร ก็เลยออกเปน็ นโยบายนขี้ ้ึนมา โดยให้ตั้งกองทนุ ปลูกป่า ๓๐๐ บาท ต่อไร่ โดยจ่าย ๕ ปี ทยอยจา่ ยทกุ ปี กม็ กี ารปลกู ปา่ ภาคเอกชนเกดิ ขน้ึ พอสมควร ตอนหลงั นถ้ี งึ มกี ารยกเลกิ เพราะมนั เรม่ิ ซกิ แซ็กกนั ไม่ซ่ือตรง มียกเมฆ มตี ัวเลขอะไรลอยๆ มาเอาเงินสนับสนุน กเ็ ลยตอ้ งยกเลิก โครงการ ดีๆ เหล่านี้น่าเสียดาย เพราะถือเป็นประโยชน์มาก และถือเป็นโครงการใหญ่และน่าท่ีจะสานต่อ เพยี งแตท่ ำ�ให้รัดกมุ ข้ึน อดุ ชอ่ งทางรวั่ ไหล ประโยชน์กจ็ ะตกกบั แผ่นดนิ ....” 104

....ผู้เกบ็ สร้างผืนไพรให้แผ่นดิน ยุบโรงเรียนป่าไม้แพร่ เรอื่ งนี้ อธิบดผี อ่ งเล่าไดค้ อ่ นขา้ งละเอยี ดด.ี ... “.... แตก่ อ่ นกรมปา่ ไมน้ จ้ี ะมขี า้ ราชการมาจากสองท่ี คอื สอบบรรจมุ าจากพวกทจ่ี บดา้ นปา่ ไม้ คณะวนศาสตร์ พอบรรจเุ ข้ามากจ็ ะเป็น นกั วชิ าการป่าไม้ ซี ๔ ซี ๕ ซอี ะไรกใ็ สต่ ามทา้ ยไป กบั อกี ส่วนหนึ่งคอื ข้าราชการทจี่ บมาจากโรงเรยี นป่าไมแ้ พร่ ซึ่งเขาจะเรียนกันแค่ ๒ ปี กจ็ ะได้วฒุ ิแค่ใบ ประกาศนียบตั รวิชาการป่าไม้ พอบรรจมุ า กจ็ ะเป็นเจ้าพนกั งานปา่ ไม้ ๒ เจา้ พนักงานป่าไม้ ๓ หรอื อะไรกว็ า่ ไปตามซี แตท่ งั้ สองอนั นเ้ี ปน็ ขา้ ราชการเหมอื นกนั หมด ซงึ่ การก�ำ เนดิ โรงเรยี นปา่ ไมแ้ พรน่ นั้ เขาตั้งข้ึนมาเพื่ออบรมพนักงานกานไม้ คงยังไม่ลืมนะว่าแต่ก่อนบ้านเรานั้น ทำ�ไม้ตัดไม้กันเป็นล่ํา เป็นสัน ทำ�เปน็ สนิ ค้าสง่ ออก ไม้สกั นีเ่ ปน็ สนิ ค้าออกของไทยเลย ทนี ้ีไมส้ กั แตก่ ่อนนนั้ มันใหญ่ ถา้ ตดั สดๆ นี่ มันจะมนี ้าํ หนกั มากชา้ งมนั ลากไม่ไหว รถแทรกเตอร์สมัยน้ันก็ไมแ่ พรห่ ลาย ตอ้ งใชช้ า้ ง อยา่ งเดียว เอาลงนํ้ากจ็ ม วธิ กี ารมันกค็ อื พอคัดเลือกแล้ว ต้องกานรอบต้นแลว้ ทง้ิ ไว้ ๑ ปี ตน้ มันก็ จะแหง้ เวลามาตัดขนยา้ ยน้ีกง็ ่าย เอาลงน้าํ เพื่อลอ่ งลงมา ไม้มันกไ็ มจ่ มน้ํา เรม่ิ แรกกเ็ อาชาวบา้ นคนงานนแ่ี หละมาอบรมเปน็ พนกั งานกานไม้ ตอ่ มากก็ ลายเปน็ พนกั งาน บ�ำ รงุ ป่าไมแ้ พร่ อันเดิมนแี่ หละ ตอ่ มาก็กลายเปน็ วทิ ยาลยั วนศาสตร์ เปิดสอนระดบั อนุปรญิ ญา ต่อ มาคณะวนศาสตรม์ หาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตรเ์ ขาเปดิ สอนระดบั ปรญิ ญาตรี วทิ ยาลยั วนศาสตรท์ แ่ี พร่ น้ี กเ็ ลยโอนมาเปน็ สว่ นหนง่ึ ของคณะวนศาสตรท์ เี่ กษตรศาสตร์ ผมนเ่ี ปน็ รนุ่ ท่ี ๒ ของคณะวนศาสตร์ ทเี่ กษตรศาสตร์ พอโอนมาแล้ววิทยาลัยวนศาสตร์เดิมที่แพร่ ก็เหลือเป็นสถานที่ว่างเปล่า 105

กรมปา่ ไมเ้ ขากเ็ สยี ดาย กเ็ ลยจดั หลกั สตู ร อบรม ๒ ปี เอาพนกั งานปา่ ไม้ที่ท�ำ งาน ในกรมป่าไม้ท่ีไม่มีวุฒิไปอบรมก่อน จบ แล้วก็บรรจุเป็นพนักงานป่าไม้ชั้นจัตวา ต่อมาก็เปลี่ยนเปน็ ซี ๒ กอ็ บรมเรอื่ ยมา จนพนักงานในกรมหมดแล้ว จะเลิกก็ กระไร กเ็ ลยเปดิ รบั พวกทจ่ี บ ม. 8 ระดบั เตรียมอดุ มศึกษา มาเรยี นหลักสูตร ๒ ปี จบแล้วบรรจุเป็นพนักงานป่าไม้เหมือนกัน แล้วกรมป่าไม้ก็จะต้ังตำ�แหน่งบรรจุนักเรียนที่จบจาก โรงเรยี นป่าไม้แพร่ของตัวเองปีละ ๒๐๐ ตำ�แหน่ง พอรบั คนท่จี บจากปา่ ไม้แพร่ปลี ะ ๒๐๐ ตำ�แหน่ง ทกุ ปีๆ มันกไ็ ม่มีต�ำ แหนง่ ใหพ้ วกที่จบปริญญา ที่เปน็ พวกนกั วิชาการป่าไม้ ท�ำ ใหก้ รมปา่ ไม้ขาดนกั วิชาการปา่ ไม้ มีแตร่ ะดับประกาศนียบัตรหลกั สตู ร ๒ ปี จากโรงเรยี นปา่ ไมแ้ พร่ทัง้ นั้น พอเป็นแบบ นี้คนมนั ก็ไมเ่ ห็นความส�ำ คญั ของการศกึ ษาเรียน ๕ ปี หรือเรยี น ๒ ปี กม็ าเปน็ ขา้ ราชการเหมอื นกัน คนมันก็ไมอ่ ยากเรยี นมากทีน้พี อคนทำ�งานพอใจที่จะเรยี นได้นอ้ ยๆ ความรตู้ ่างๆ มันก็ไม่มี มันนอ้ ย ตามไปดว้ ย ตอนนน้ั เดก็ ทจ่ี ะเขา้ ไปเรยี นวนศาสตรแ์ ทบจะไมม่ ี เพราะพอเรยี นมาแลว้ กไ็ มม่ ตี �ำ แหนง่ ไมม่ ที ใ่ี หล้ ง ถอื เปน็ ชว่ งตกตา่ํ ของคณะวนศาสตรเ์ ลย ไมม่ ใี ครไปเรยี นเลย ถงึ ขนาดบางคนจบวนศาสตร์ แลว้ ยอมไปสอบเขา้ เรยี นปา่ ไมแ้ พรอ่ กี เพอ่ื จบออกมาจะไดบ้ รรจุ ผมกม็ องเหน็ ปญั หาแลว้ วา่ ตอ่ ไป ถ้าคนคดิ แบบนี้ กรมปา่ ไมเ้ ราจะไม่ใชก่ รมท่มี ีความรูอ้ ะไร พอผมมาเป็นผ้อู ำ�นวยการกองอทุ ยาน แหง่ ชาติ กรมป่าไมบ้ รรจุแตพ่ วกทจี่ บโรงเรียนปา่ ไม้แพรเ่ ป็นพนักงานปา่ ไม้ ๒ ผมก็มคี วามรู้สกึ วา่ ตำ�แหนง่ หวั หนา้ อทุ ยานนา่ จะเปน็ นกั วชิ าการ แลว้ อยา่ งนนั้ ต่อไปจะเอาคนท่เี ป็นนกั วชิ าการที่ไหน ไปเปน็ หัวหน้าอทุ ยาน ในเมอื งทงั้ กรมมีแตท่ ่ีจบมาจากป่าไมแ้ พร่ จะไปติดต่อประสานงานกับหน่วยงานราชการจังหวัด หน่วยงานอื่นได้อย่างไร ผมก็ไปดู บัญชีอตั รากำ�ลังของกองอทุ ยานแหง่ ชาติ มนั มซี ี ๒ อย่เู ทา่ ไหร่ ปรากฏว่ามี ซี ๒ เยอะ ที่จบโรงเรียน ปา่ ไมแ้ พร่ ผมก็ทำ�หนังสือเสนอกรมเพื่อไปทำ�ความตกลงกับ กพ.ขอเปลี่ยนตำ�แหน่งพนักงาน ป่าไม้ ๒ มาเปน็ นกั วิชาการ เพอื่ รองรับผู้ทีจ่ บปริญญาตรไี ม่บรรจผุ ูจ้ บจากโรงเรยี นป่าไมแ้ พร่ ผมก็ ท�ำ เรอื่ งขอไปท่ี กพ.และส�ำ นกั งบประมาณวา่ กองอทุ ยานฯ ขอเปลย่ี นการรบั ขา้ ราชการ ซี ๒ จากคน ทจี่ บระดบั ประกาศนยี บัตร มาเปน็ รับคนทจี่ บปริญญาตรีวนศาสตร์ ปรบั เปน็ นกั วิชาการปา่ ไม้ ซี ๓ พอ กพ. ให้ต�ำ แหนง่ มา สำ�นักงบประมาณอนมุ ตั ิมา ผมกเ็ ปดิ สอบพวกท่ีจบวนศาสตร์ที่มันตกค้าง มากม็ าสอบกนั คร้งั แรกนร้ี ูส้ กึ จะ ๓๐ - ๔๐ ต�ำ แหน่ง เลยเกดิ ตำ�แหนง่ นักวิชาการขึ้นมา นกั วชิ าการ ทบี่ รรจุรุ่นแรกมีแต่กองอุทยานแหง่ ชาตทิ ง้ั นั้น กก็ องอ่นื เขาไมค่ ดิ ไม่ท�ำ กัน ผมกป็ รบั ปรุงระบบการ 106

....ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้แผน่ ดิน รบั ขา้ ราชการมาแบบนเ้ี รอื่ ยๆ กองอนื่ กองสตั วป์ า่ กองอะไรกบ็ น่ ท�ำ นองเดยี วกนั กบั พนกั งานพทิ กั ษ์ ป่าน่ะแหละ บน่ ว่าทำ�ไมกองอุทยานแหง่ ชาตจิ งึ ไดน้ กั วิชาการมากองเดียว ผมกว็ ่า อ้าว...คุณก็ไปดู สิ ว่ากองคุณนะวา่ มีกรอบอัตราตำ�แหนง่ ซี ๒ เทา่ ไหร่ คณุ ก็ตอ้ งเสยี สละตำ�แหนง่ ของ ซี ๒ ขอปรับ ให้เปน็ ตำ�แหนง่ ซี ๓ ซะสิ เขาก็ท�ำ ตามทผ่ี มท�ำ มา ก็เปิดสอบ รบั คนท่จี บปรญิ ญามาเปน็ ขา้ ราชการ ซี ๓ ได้ กผ็ มอกี นน่ั แหละทท่ี �ำ ใหค้ ณะวนศาสตรก์ ลบั มามชี วี ติ ชวี า มคี วามคกึ คกั อกี ครง้ั เดก็ ๆ มนั อยาก จะเข้าเรียนข้ึนมาอีก กอ่ นนัน้ มันซบเซา มนั ตกตํา่ ขนาดจะยุบคณะวนศาสตร์เลยนะ เพราะจบมาก็ ไมม่ งี านท�ำ เรากต็ งั้ รบั เฉพาะต�ำ แหนง่ นกั วชิ าการอยา่ งเดยี วบรรจเุ พม่ิ เปน็ รนุ่ ๆ ไปจนเขา้ สภู่ าวะปกติ พอเรารบั คนทจี่ บปรญิ ญามาท�ำ งาน กม็ าคดิ กนั วา่ สมควรทจ่ี ะเลกิ โรงเรยี นปา่ ไมแ้ พรไ่ ดห้ รอื ยงั ผมเป็นเสียงหนึ่งทใ่ี ห้ความเห็นวา่ สมควรเลิกไดแ้ ล้ว กพ็ อดวี า่ ผมเป็นอธิบดีกรมป่าไม้ พบี่ ุญเรือง สายศร นี่แกเป็นผู้อำ�นวยการโรงเรียนป่าไม้แพร่ ก็มีการประชุมคณะกรรมการโรงเรียนป่าไม้แพร่ เพื่อจะคุยกันว่าจะเอาไงปีนี้จะรับ ๒๐๐ อัตราอีก ไหม อะไรพวกน้ี ผมในฐานะอธบิ ดกี เ็ ขา้ ประชมุ เปน็ ประธานที่ประชมุ พวกก็บอกอย่ารับเลย ยุบเถอะ ที่ประชุมวันน้ันก็เงียบกริบ ไม่มีใครค้าน แต่จริงๆ ก็น่าจะมีคนไม่เห็นด้วย ผมก็มานกึ แล้ววา่ เรื่องน้กี ็ เป็นเรอ่ื งที่ผมทำ�แลว้ กระทบจิตใจคนมาก อาจจะมี ผลตามมาเพราะโรงเรียนป่าไม้แพร่มันมีมาตั้ง ๓๖ ร่นุ ก็อาจจะมมี าเฟีย มขี าใหญอ่ ยู่บา้ งแหละ ผมเลย หาวิธีการปอ้ งกนั ตัวไว้ ผมกเ็ ขา้ พบ รมต.นพิ นธ์ ไปเรียนทา่ นเร่ืองนี้ ผม ก็เลยบอกท่านว่าเร่ืองยุบโรงเรียนป่าไม้แพร่นี้ อาจ จะมีคนไม่พอใจขอใหท้ า่ นหนักแน่น ผมจะจัดการเอง ท่านก็ตกลงใหผ้ มดำ�เนินการเรื่องน้ไี ด้ ทนี ี้ พวกศษิ ยเ์ ก่าเขาก็นดั ชุมนมุ กันที่สนามฟุตบอลโรงเรียนปา่ ไมแ้ พร่ เขาว่าเพ่อื สังสรรคก์ นั แตผ่ มรวู้ ่า งานนต้ี อ้ งมีการรวมตวั กันคัดคา้ นโจมตคี วามเห็นผมแน่ อกี อยา่ งอาจจะแสดงพลงั จะมากดดันผม พอถงึ วนั นดั หมาย ผมกไ็ ปดว้ ย อนั ทจี่ รงิ เขากไ็ มไ่ ดเ้ ชญิ ผมหรอก แตเ่ พอ่ื สยบคลนื่ ใตน้ า้ํ ทจี่ ะมี มาในอนาคต ผมกต็ อ้ งใชเ้ วลาทเี่ ขานดั ชมุ นมุ กนั นแ่ี หละไปคยุ ซะเลย จะไดด้ ดู ว้ ยวา่ มกี ระแสคดั คา้ น มากน้อยหรอื รนุ แรงขนาดไหน พอเหน็ อธบิ ดไี ปเขากใ็ หเ้ กยี รตใิ หผ้ มขน้ึ พดู ผมก็บอกว่าพวกเราตอ้ ง ยอมรบั ความจรงิ วา่ โรงเรยี นปา่ ไมแ้ พรน่ จี่ ะอยอู่ ยา่ งนต้ี อ่ ไปไมไ่ ดแ้ ลว้ มนั จะจมปลกั เราจะมาแชค่ วาม รู้เราให้อยู่แค่ระดับประกาศนียบัตรแบบน้ีไม่ได้แล้ว สมัยน้ีมันต้องจบปริญญาตรี มันถึงจะไปเป็น ป่าไมอ้ �ำ เภอ หน่วยงานอ่นื ๆ เขาไปถึงไหนๆ แล้วถ้าขืนเปดิ อย่อู ย่างน้คี ณะวนศาสตรท์ ่เี ขา้ ผลติ คน 107

ที่จบปริญญาออกมาให้กรมเรา เขาก็จะไม่โต เพราะว่ากรมเราจะขอตำ�แหน่งให้ปริญญาตรี ยากมาก เพราะกรมเราตอ้ งขอต�ำ แหนง่ ใหค้ นที่ จบโรงเรยี นปา่ ไมแ้ พรก่ อ่ นปลี ะ ๒๐๐ ต�ำ แหนง่ มนั เลยไมม่ มี าใหพ้ วกทจี่ บปรญิ ญา แลว้ พวกเรา ก็ต้องยอมรับว่า โลกมันกว้างไกล งานด้าน การปา่ ไม้ เราต้องมีบุคลากรที่มีความรู้เพิ่ม มากขนึ้ พวกเราคงไมร่ กั สถาบนั มากไปกวา่ กรม ป่าไม้ของเรา ดังน้ันเพ่ือความเจริญของกรม ป่าไม้เรา ก็ไม่อยากให้คัดค้านความเห็นผม แล้วก็ไม่ต้องกลัวว่าคนรุ่นหลังเข้ามาเขาจะไม่มีที่เรียน พอเราปิดโรงเรียนป่าไม้แพร่แล้ว เขาก็จะดิ้นรน ขวนขวายไปเรียนวนศาสตร์เอง พอเขาจบมาเรา ก็จะได้คนท่ีมีวุฒิสูงกว่า ส่วนพวกเราท่ีจบโรงเรียนป่าไม้แพร่มาได้วุฒิแค่ประกาศนียบัตร ก็ขอให้ ไปขวนขวายเรยี นเพม่ิ เตมิ เพราะผมไดไ้ ปตดิ ตอ่ คณะวนศาสตร์ ขอโควตา้ ใหก้ บั ขา้ ราชการกรมปา่ ไม้ ทจ่ี บประกาศนยี บตั รโรงเรียนป่าไมแ้ พร่ไวแ้ ล้ว เพ่ือพวกเราจะได้จบปรญิ ญากนั ขอพวกเราอยา่ มา ยดึ ตดิ กบั โรงเรยี นป่าไม้แพร่ แตข่ อใหย้ ดึ ตดิ กับหน่วยงาน ยึดตดิ กบั ผลของงานที่จะปรากฏข้ึนใน อนาคต ขอรอ้ งอยา่ คดั คา้ นผมอย่ามปี ฏิกริ ยิ ากบั ผม เพราะผมเป็นคนที่ไม่กลัวใคร ผมยอมหกั ไม่ ยอมงอ ใครทมี่ ีปฏกิ ริ ิยากับผม ผมจ�ำ เป็นต้องใชอ้ �ำ นาจอธิบดสี งั่ พกั ราชการ กท็ ง้ั กลอ่ มทง้ั ขไู่ ปแบบน้ี ทง้ั งานกเ็ งยี บกรบิ พอพูดเสร็จก็ลงมานั่งโต๊ะข้างล่าง อาจารยร์ ตั น์ พนมขวญั นง่ั อยดู่ ว้ ย อาจารยร์ ตั นน์ ท่ี า่ นเปน็ ครทู โ่ี รงเรยี นปา่ ไมแ้ พรม่ านานลกู ศษิ ยล์ กู หามากมาย เรยี กวา่ ถา้ นกั เรยี นปา่ ไมแ้ พรก่ เ็ กรงใจทา่ นอาจารยร์ ตั นท์ ง้ั นน้ั งานนจ้ี ะวา่ อาจารยเ์ ปน็ หวั โจกกไ็ ด้ ผมลงมานง่ั ทโ่ี ตะ๊ เดยี วกบั ทา่ น ทา่ นกเ็ ขา้ มาพดู วา่ ผมละกลวั ใจทา่ นอธบิ ดผี อ่ งจรงิ ๆ ทท่ี า่ นบอกวา่ ยอมหกั ไมย่ อมงอ อนั นแ้ี หละทผ่ี มกลวั ใจ พอผา่ นวนั นน้ั มา ผมกส็ ง่ั ด�ำ เนนิ การยบุ โรงเรยี นปา่ ไมแ้ พร่ แลว้ เดย๋ี วนบ้ี คุ ลากร ในกรมปา่ ไม้ กรมอทุ ยานฯ จบปรญิ ญากนั หมดแลว้ ไมห่ ยดุ แคป่ รญิ ญาตรหี ลายคนจบปรญิ ญาโท ผม ตอ้ งหกั เอาแบบน้ี ถา้ ไมอ่ ยา่ งนน้ั มนั ท�ำ ไมไ่ ด้ แตส่ ดุ ทา้ ยกเ็ ปน็ ผลดกี บั หนว่ ยงาน...” 108

....ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้แผ่นดนิ สูก่ ารเมือง บทบาทการเปน็ สว. และการเสนอให้ตั้ง กรมอุทยานแห่งชาติฯ มาถงึ เรอ่ื งใหญอ่ กี เรอ่ื งหนง่ึ ทท่ี า่ นอธบิ ดผี อ่ งเขา้ มาเกย่ี วขอ้ ง คอื เรอ่ื งตง้ั กรมอทุ ยานแหง่ ชาตฯิ ... “... ผมลาออกกอ่ นเกษียณราชการ ก็มาอยู่วา่ งๆ ไมน่ าน ก็มีการรับสมคั รเลอื กต้ัง สว. ผมก็ เลยสมัครกบั เขาบา้ งกม็ ีการเลือกต้ังกนั เมอ่ื วันท่ี ๔ มีนาคม ๒๕๔๓ ผมก็ไดร้ บั เลอื กเป็นวุฒสิ มาชกิ ตอนมาเป็นวุฒิสภา เพราะความท่ีเราคลุกคลีอยู่กับวัดมาก ก็เลยเข้าร่วมเป็นกรรมาธิการศาสนา เขาก็ใหผ้ มเป็นประธานกรรมาธกิ ารผมก็ทำ�หน้าทป่ี กปอ้ ง อปุ ถมั ภ์คํา้ ชู เรอื่ งตา่ งๆ ในศาสนา ตาม บทบาทหน้าที่ของวุฒิสภา แตแ่ นวคดิ ทจ่ี ะแยกงานในกรมปา่ ไมอ้ อกไปใหช้ ดั เจนนน้ั มนั มมี าตง้ั นานแลว้ ตงั้ แตส่ มยั ทผี่ มยงั ท�ำ งานเปน็ ผอ. กองอทุ ยานแหง่ ชาติ เราท�ำ งานไปนเี้ รารเู้ ลยวา่ งานในกรมปา่ ไมม้ นั คอ่ นขา้ งจะสวน ทางกันอยู่ อย่างที่ผมบอกไปกอ่ นหน้านีแ้ ลว้ วา่ แนวความคดิ งานป่าไมก้ บั งานอุทยานฯ และสตั ว์ป่า เปน็ คนละเรอ่ื งกนั งานปา่ ไมค้ อื เศรษฐกจิ สว่ นงานอทุ ยานแหง่ ชาตคิ อื การอนรุ กั ษเ์ พอื่ ผลประโยชน์ ทางออ้ ม กรมปา่ ไมเ้ ปน็ ผลประโยชนท์ างตรง เรอ่ื งการใชไ้ มเ้ รอ่ื งท�ำ อยา่ งไรอยา่ ใหม้ นั ขาดแคลน ถา้ ไม่แยกออกจากกันความลำ�เอียงของอธิบดีจะต้องมี ถ้าอธิบดีมีพื้นฐานมาจากเรื่องการป่าไม้ ก็จะ ไมส่ นใจเรือ่ งอทุ ยานแห่งชาติและการอนุรักษ์สัตวป์ ่า หากมาจากงานด้านอุทยานแหง่ ชาตแิ ละการ อนรุ ักษ์สัตวป์ ่า ก็จะไมส่ นใจเรือ่ งป่าไม้ มันกเ็ ป็นแบบน้ี งานมนั กจ็ ะไม่รุ่งไมต่ อ่ เนอื่ ง มขี น้ึ มลี งแลว้ แตผ่ นู้ �ำ องคก์ รตอนนน้ั แลว้ กรมปา่ ไมต้ อนนน้ั มนั กใ็ หญม่ าก คนกเ็ ยอะ ผมเปน็ อธบิ ดยี งั รจู้ กั หวั หนา้ กองไมห่ มดเลย มันเยอะจริงๆ ขอบเขตของงานก็มาก ประกอบกับเม่อื ปี ๒๕๒๔ เรามคี ณะส�ำ รวจ หม่เู กาะสิมิลันเป็นผู้เชี่ยวชาญมาจากเมอื งนอกกม็ ี Mr. Jefery A. sayer ผู้เชยี่ วชาญดา้ นอทุ ยาน แหง่ ชาตแิ ละสตั ว์ป่าของ FAO ชาวอังกฤษ ตอนนั้นเขามาช่วยงานด้านอทุ ยานแห่งชาตแิ ละสตั ว์ปา่ ให้กรมปา่ ไม้ เขาก็ได้มาหารอื ผมวา่ “จะดไี หมทเ่ี สนอใหแ้ ยกงานดา้ นอทุ ยานแหง่ ชาตแิ ละสตั วป์ า่ เปน็ องคก์ รอสิ ระขนึ้ มาเปน็ หนว่ ย งานอกี หน่วยงานหน่งึ ” มนั มาสอดคลอ้ งกับแนวความคดิ ของผมพอดี ผมเลยบอกว่า “เขียนไปไดเ้ ลยวา่ ผมต้องการและพยายามผลักดันให้เกิด” พอมาสมยั รฐั บาล พ.ต.ท.ทกั ษณิ ชนิ วตั ร เปน็ นายกรฐั มนตรี กเ็ ปน็ ชว่ งทผี่ มเขา้ มาเปน็ วฒุ สิ ภา 109

เหมือนกัน ก็มีการเสนอร่างพระราชบัญญัติปรับปรุง โครงสร้างกระทรวงทบวงกรมตา่ งๆ มีการตัง้ กระทรวง ทรพั ยากรธรรมชาตฯิ ขนึ้ ส�ำ หรบั เรอ่ื งของกรมปา่ ไม้ ก็ มีการเสนอให้มีกรมป่าไม้เพียงกรมเดยี วอยใู่ นกระทรวง เกษตรและสหกรณ์ พอเรอ่ื งมาถงึ วฒุ สิ ภา ผมเหน็ วา่ งาน อุทยานแห่งชาติและงานอนุรักษ์สัตว์ป่า มันมีขอบเขต มากพอที่จะแยกกันไปจัดตั้งเป็นกรมอุทยานแห่งชาติ และสัตว์ปา่ ได้ ผมจึงไปเอาเรื่องน้ไี ปหารือกบั อาจารย์ พนสั ทศั นียานนท์ กับ อาจารยแ์ กว้ สรร อติโพธิ ที่ เปน็ สว. ดว้ ยกัน อาจารย์พนัสขอผมวา่ “ใหเ้ พิ่มคำ�วา่ พนั ธุพ์ ืชไปด้วย” ผมตอบวา่ “ไม่มีปัญหาอาจารยข์ อให้ ไดแ้ ยกงานนม้ี าเถอะ” จงึ เรยี กกรมใหมน่ ว้ี า่ “กรมอทุ ยานแหง่ ชาต ิ สตั วป์ า่ และพนั ธพ์ุ ชื ” เรากเ็ ดนิ เรอ่ื ง ผลกั ดนั เมอ่ื มกี ารอภปิ รายในวฒุ สิ ภา กไ็ ดร้ บั เสยี งสนบั สนนุ อยา่ งทว่ มทน้ ใหแ้ ยก งานอทุ ยานแหง่ ชาตแิ ละงานอนรุ กั ษส์ ตั วป์ า่ มาจดั ตงั้ เปน็ กรมใหม่ หลงั จากกฎหมายผา่ นวฒุ สิ ภาใน ตอนบา่ ยวันนน้ั รัฐมนตรที ่านหน่งึ ก็โทรศพั ท์มาหาผมทันทีว่า “พ่ีไปเสนอให้ทำ�แยกอยา่ งนไ้ี ดอ้ ย่างไร เสยี หายกนั หมดนะพ”ี่ ผมเรียนท่านไปว่า “ท่านรฐั มนตรี ที่ไหนๆ ในโลกเขาทำ�กันอย่างนแ้ี หละ ทา่ นจะตอ้ งยอมรบั ผลประโยชนข์ องส่วนรวมใหม้ าก เพราะถ้าจะเป็นสากลกท็ �ำ อยา่ งนี้แหละถกู ต้องแล้ว” จากนน้ั นายปองพล อดเิ รกสาร รองนายกรฐั มนตรี ไดเ้ ชญิ ผม อาจารยพ์ นสั อาจารยแ์ กว้ สรร ไปคุยกันเร่ืองกรมอุทยานแห่งชาติฯ จะเอางานอะไรไปบ้าง และได้มีการจดบันทึกอย่างชัดเจนว่า “ให้เอาเฉพาะงานอุทยานแห่งชาติและสัตว์ป่าไปดูแล ส่วนท่ีเหลือให้อยู่ในกรมป่าไม้เหมือน เดมิ ” น่ีเราตกลงกนั อย่างนเ้ี ลย พอเรอ่ื งทีจ่ ะแยกกรมเป็นขา่ วออกไป มกี ระเเสตอ่ ตา้ นในกรมป่าไม้อยู่ตอนนนั้ ก็รู้สกึ วา่ ผม เหมอื นจะไปลดอำ�นาจลดบทบาทกระมัง กรมใหม่เอางานในส่วนของ อทุ ยานฯ และงานอนรุ กั ษ์ สตั วป์ า่ ไป มคี นกส็ รา้ งกระแสเลย ท�ำ ปา้ ยชอื่ ผมกบั อาจารยแ์ กว้ สรรไปแขวนคอหมาขเ้ี รอื้ นสองตวั ที่ วงิ่ ไปวงิ่ มาในกรมปา่ ไม้ ก็มคี นทีก่ รมป่าไม้โทรศพั ท์ไปบอกผม ผมเลยรายงานให้ท่ีประชมุ วุฒิสภา ทราบ ทปี่ ระชุมกห็ วั เราะกันใหญ่ ในกรมปา่ ไมท้ เี่ ขาจะเอารูปอธบิ ดแี ต่ละคนมาเรยี งๆ ตดิ ไวใ้ นห้อง ประชมุ ของกรม กแ็ กลง้ ใหป้ ลดรปู ผมออก แลว้ ปา้ ยชอื่ ผมทต่ี ดิ อยบู่ นปา้ ยชอ่ื อธบิ ดกี รมปา่ ไมก้ ย็ งั สง่ั ใหค้ นไปแกะออก กะวา่ ไมใ่ หผ้ มอยใู่ นท�ำ เนยี บอธบิ ดกี รมปา่ ไมเ้ ชยี วแหละ แลว้ ยงั เขยี นปา้ ยปา้ ยผา้ ดา่ ผม “ผ่อง เลง่ อี้ นักอนุรกั ษ์จอมปลอม” ไปติดท่ีหน้ากรมป่าไม้อีกดว้ ยแต่ก็มคี นเก็บออกไป เรยี กวา่ 110

....ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้แผน่ ดนิ ท�ำ สารพัด เหมอื นเด็กๆ แตผ่ มคิดและท�ำ เรือ่ งน้เี พื่อให้เปน็ ประโยชนก์ ับระบบราชการจรงิ ๆ อยา่ ง เมอื่ ครงั้ ผมทำ�เกาะตา่ งๆ ให้เป็นอุทยานฯ และเขตห้ามล่าสัตว์ป่า มีคนหนงึ่ โวยวายกรมปา่ ไม้ว่า ไปยุ่งอะไรกับทะเลเป็นที่ของประมงเขา แต่บางเรื่องท่ีมันน่าจะเป็นงานของกรมป่าไม้ท่ีต้องดูแล อย่างเร่ืองจระเข้ กรมประมงก็เอาไปดูแล เสนอกฎหมายคล้ายกับกฎหมายอุทยานแห่งชาติ บอก ว่าจะอนุรักษ์เกาะแก่งในทะเล ให้เป็นแหล่งอนุรักษ์ประมง มีการเก็บค่าผ่านประตูและค่าบริการ ท�ำ เหมอื นอทุ ยานแหง่ ชาตเิ ลยแหละ พอเรอ่ื งไปถึงกระทรวงเกษตรฯกถ็ กู ปลัดกระทรวง (ดร.เถลงิ ธ�ำ รงนาวาสวสั ด)์ิ ตกี ลบั มา วา่ มนั ไปซา้ํ ซอ้ นกบั กฎหมายสงวนและคมุ้ ครองสตั วป์ า่ บางคนอาจจะผกู ใจ เจบ็ มาตง้ั แตค่ ราวนน้ั กไ็ ด้ แตพ่ อเขา้ มาดแู ลกรมปา่ ไมก้ ลบั ไมย่ อมคนื งานสว่ นนไ้ี ปใหก้ รมประมง แสดง วา่ ถา้ อะไรทต่ี นเองไมไ่ ดด้ แู ล ไมม่ อี �ำ นาจกเ็ ปน็ ผดิ หมด แตอ่ นั ไหนทเ่ี ขามปี ระโยชน์ มอี �ำ นาจเหนอื ถอื วา่ ถกู หมด แบบนม้ี นั สองมาตรฐานเสยี ยง่ิ กวา่ ทเ่ี ขาก�ำ ลงั เคลอ่ื นไหวอกี การมองคน การพสิ จู นค์ นมนั ตอ้ ง ใชเ้ วลาพสิ จู น์ แลว้ ดผู มตอนนส้ี ิ ผมสบาย ผมพอ ผมกม็ คี วามสขุ ผมไปเหน็ ปา่ ทไ่ี หน เหน็ อทุ ยานฯ ไหน มนั สมบรู ณ์ ผมภมู ใิ จทม่ี สี ว่ นเกบ็ รกั ษาไวใ้ หป้ ระเทศชาตแิ ละคนรนุ่ หลงั คนเราปากจะพดู จะปา้ ยสใี คร กพ็ ดู ไปได้ แตส่ กั วนั ทกุ คนกจ็ ะรเู้ อง.....” เหลยี วมองกลบั หลงั จากสายตาผทู้ ผ่ี า่ นมากอ่ น เกอื บมาถงึ สดุ ทา้ ยของการสนทนา ผมบอกทา่ นอธบิ ดผี อ่ งวา่ ถา้ ทา่ นจะมองอดตี ตลอดระยะเวลา ทท่ี �ำ งานมาตง้ั แตเ่ ปน็ ขา้ ราชการเดก็ ๆ มาจนขน้ึ สจู่ ดุ สงู สดุ ของหนว่ ยงาน ทา่ นอยากจะพดู อะไรบา้ ง... “....ตลอดเวลาทผ่ี มท�ำ งานมา ผมไมอ่ าจบอกวา่ เปน็ ผลงานของผมคนเดยี ว จรงิ อยทู่ ผ่ี มอาจจะ ผลักดนั เดินเร่อื ง แลว้ แตบ่ ทบาทและหนา้ ท่ผี มในขณะน้นั ๆ แต่ถ้าไม่มผี ้ใู หญช่ ว่ ยผม ผมกไ็ ม่มที าง ท�ำ มาไดจ้ นถงึ ขนาดน้ี คนทช่ี ว่ ยผมอยา่ งมากและจะไมเ่ อย่ ถงึ ทา่ นไมไ่ ดค้ อื ดร.เถลงิ ธ�ำ รงนาวาสวสั ด์ิ ทา่ นผูน้ ี้ช่วยผมมาตั้งแต่ท่านเป็นรองปลัดกระทรวง ท่านเป็นรองปลัดก็จรงิ แตท่ า่ นปลดั ปรดี า กรรณสตู ร มอบอ�ำ นาจให้ ดร. เถลงิ ดแู ลกรมป่าไม้ทา่ นมแี นวความคิดเรอื่ งอนรุ ักษน์ ้อี ยู่แลว้ เวลาที่ ผมเจออปุ สรรคท่านกม็ ักเรียกผมไปใหก้ ำ�ลงั ใจ ตอนทีผ่ มเสนอให้ตงั้ กองอนรุ ักษ์สัตวป์ ่าข้นึ มา ท่าน ก็เป็นคนผลักดันให้เกิดกองนขี้ น้ึ ทงั้ ๆ ท่ีมันเป็นกองใหมค่ นยังนกึ งานมันไมอ่ อกด้วยซํ้า แล้วเวลาท่ี ผมเสนออะไรในทป่ี ระชมุ คณะกรรมการคมุ้ ครองสตั วป์ า่ ทา่ นกจ็ ะเอาดว้ ยทกุ เรอ่ื ง ผมซง่ึ เปน็ เลขา คณะกรรมการฯ เสนออะไรไป ประธานกม็ กั สรปุ เอาตามนี้ ทา่ นสนใจเรอื่ งอนรุ กั ษน์ มี้ าก แลว้ ทา่ นจะ ไปเยยี่ มหนว่ ยงานเขตอนรุ กั ษ์สัตว์ปา่ ผมพาทา่ นไปเยย่ี ม ไปนอนในหนว่ ย ไปเกือบทุกแห่ง แลว้ ผม กเ็ ชญิ ท่านเปน็ ประธานเปิดส�ำ นกั งานเกือบทกุ แห่งเหมอื นกัน ทา่ นเป็นประธาน ผมกลา่ วรายงาน 111

เรยี กได้ว่าตอนนน้ั ผมก็ทำ�งานอยา่ งสนุก เชิญทา่ นให้ไปที่ไหนท่านกไ็ ปให้ จนกรมปา่ ไม้หมั่นไส้ผมหาว่าไปเกาะ ดร.เถลิง แตค่ นท่ีเขา้ ใจวัตถุประสงคเ์ หมอื นกนั วิธีการ ท�ำ งานคลา้ ยกนั พอมาจบั คกู่ นั มนั กด็ เู สรมิ ดสู ง่ กนั งานการของประเทศชาตกิ เ็ ดนิ ใครจะวา่ อยา่ งไร ผมกไ็ มค่ ดิ มาก เวลาทีผ่ มมปี ัญหา ถกู รังแก ความทีท่ า่ นรจู้ ักผม ทา่ นก็ออกหนา้ แกต้ ่างให้ผมดว้ ย ถา้ ไมไ่ ดค้ นๆ นผ้ี มจะทำ�งานได้ยาก ต้องให้เครดิตทา่ น ดร.เถลงิ ธำ�รงนาวาสวัสด์ิ อย่างมาก อธิบดีตรี กกกำ�แหง เป็นอีกคนหนึ่ง ท่านเป็นผู้บังคับบัญชาที่ช่วยผม ท่านเป็นอธิบดีที่ ซื่อสัตย์ ตงฉิน ชอบคนทำ�งาน ท่านจะปกป้องผมหลายเรื่อง ในเรื่องกฎหมายที่ผมไปจับพวกค้า หนังสัตว์จำ�นวนมากๆ นั้น ท่านก็ช่วยผม ครั้งที่สองที่เกิดเรื่องคดีทุ่งใหญ่ปี ๒๕๑๖ ตอนนั้น ท่านก็ป่วยมากแล้ว ท่านก็ช่วยปกปอ้ งผม ทา่ นก็เป็นหว่ ง คุณเสริมศรี เอกชัย “สนทะเล” คอลัม นิสต์หนังสือพิมพ์ ไปสัมภาษณ์ท่านเรื่องนี้ ถามว่าเป็นห่วงอะไรในคดีนี้ไหม ท่านบอกเป็นห่วงนาย ผอ่ ง เพราะเปน็ คนไมก่ ลวั ใคร กลวั จะ ถกู คนเลน่ งาน คณุ เสรมิ ศรี ก็เอาไปลง นสพ. เพื่อป้องกันพวกที่คิดจะเล่น งานผม เอาไปบอกให้สาธารณะชน เขารู้ ท่านอธิบดีตรี เป็นคนดี ตั้งใจ ทำ�งาน ท่านก็ให้ผม ๒ ขั้นเกือบทุก ปี ท่านยังเป็นคนที่อนุมัติให้ผมไป ทำ�ป่าภูเขียวให้เป็นเขตรักษาพันธุ์ สัตว์ป่า ไม่ให้เอาไปออกสัมปทาน ก็เพราะความดีของท่านนี่แหละ ถ้าเป็นคนอื่นไม่แน่ว่าจะผ่านให้ ก็ควรจารึกชื่อท่านไว้อีกคนว่า อธิบดีคนนี้มีส่วนสำ�คัญ เราเป็นแค่ผู้เสนอแต่อำ�นาจอยู่ที่ท่าน บรรดาลกู นอ้ งของผมทง้ั ทกี่ องอนรุ กั ษส์ ตั วป์ า่ และกองอทุ ยานฯ กเ็ ปน็ คนอกี กลมุ่ หนง่ี ทถี่ อื วา่ ช่วยผมท�ำ งาน ไม่มพี วกเขา ผมก็ไมอ่ าจทำ�งานทีต่ วั เองอยากทำ�ใหเ้ สร็จเป็นรูปรา่ งได้ เพราะผมคดิ วางแผน พวกเขาเหล่านี้เอาแผนผมไปทำ� เราต่างตั้งจุดหมายในการทำ�งานร่วมกัน แล้วผมหนุน ลกู นอ้ งเต็มท่ี ผมให้ดาบเขาออกไป กลบั มาผมมีเสบียงอาหาร น้ําเยน็ บาดเจบ็ มากร็ ักษาพยาบาล ผมถือว่าเขาทำ�งานใหผ้ ม ผมก็ต้องดแู ลเขาไม่ทง้ิ เขา แลว้ ยังจะสง่ เสรมิ เขาดว้ ย ยุคที่ผมท�ำ งานอยู่ ทง้ั สองกองน้ี บคุ ลากรจงึ ท�ำ งานกนั อยา่ งสนกุ ผมไมม่ ไี ปเกบ็ สว่ ยลกู นอ้ ง ไมไ่ ปท�ำ ใหเ้ ขาอดึ อดั ใจ ไม่ ต้องเก็บเงินมาส่งผม ในเมื่อหัวไม่ส่าย ลกู นอ้ งก็ทำ�งานสบาย แลว้ คนทที่ ำ�งาน กท็ �ำ อยา่ งไม่ตอ้ ง ห่วงหน้าพะวงหลัง งานมันก็เดินหน้า ลูกน้องผมเหล่านี้พอเกษียณออกมาก็ไม่มีข้อครหาตามหลัง รว่ มฝา่ ฟันเหนือ่ ยยาก ทำ�งานมาด้วยกนั ความดีทั้งหลายท้ังปวงก็ตอ้ งยกใหเ้ ขาเหล่านด้ี ้วย ....” 112

....ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้แผ่นดนิ เมื่อลว่ งปจั ฉิมวัย การเปน็ สอ่ื สารมวลชน ท�ำ ใหผ้ มไดม้ โี อกาสพบเจอ พดู คยุ กบั ผใู้ หญใ่ นบา้ นเมอื งหลายคน แตต่ อ้ ง ยอมรบั เลยวา่ ผมนง่ั พดู คยุ กบั ทา่ นอธบิ ดผี อ่ ง เหมอื นผใู้ หญน่ ง่ั เลา่ เรอ่ื งใหเ้ ดก็ ฟงั แลว้ เดก็ กน็ ง่ั ฟงั ตาแปว๋ เปน็ การพดู คยุ กบั ผใู้ หญท่ ไ่ี มค่ อ่ ยไดเ้ จอบอ่ ยนกั ผมถามทา่ นวา่ ....ถา้ ทา่ นจะสรปุ ชวี ติ การท�ำ งานของทา่ นทผ่ี า่ นมา ทา่ นอยากจะท�ำ หรอื คา้ งคาอะไรอกี หรอื ไม.่ ... “...ตลอดชีวิตการทำ�งานของข้าราชการคนหนึ่ง ที่ทำ�งานเพ่ือเป็นการสนองคุณแผ่นดินเมื่อ มโี อกาสทำ�ได้ ผมทมุ่ เทแรงกาย แรงใจหลายอย่าง ใหไ้ ด้มาซ่งึ สมบัติของชาติ เปน็ แหลง่ ทรัพยากร ของแผน่ ดนิ โดยเฉพาะปา่ ไม้ ในขณะทท่ี �ำ งาน ผมกท็ �ำ โดยไมไ่ ดส้ นใจผลกระทบอะไรมากนกั ท�ำ ดว้ ย จดุ มงุ่ หมายเดียว ในตอนนั้นคนคงจะมองผมด้วยสายตาที่ติดลบ เคลอื บแคลง แต่มาถงึ วนั น้ี วันท่ี 113

ผมเกษียณอายุ ออกมาเปน็ คนแก่คนหนึ่งทนี่ ั่งพักผอ่ นอยกู่ ับบา้ น เวลาทีเ่ ดินทางผ่านป่าเขาแห่งใด ภูมิภาคใดผมก็อดท่ีจะนึกถึงไม่ได้ว่าป่าผืนนี้ผมมีส่วนร่วมในการเก็บรักษาไว้ให้ลูกหลาน ไว้ให้เป็น ทรัพยากรของชาติอย่างไร แม้ไม่มีใครที่จะนึกถึงคนท่ีทำ�ให้ป่าผืนน้ียังคงอยู่ ผมก็ไม่ได้ตัดพ้อหรือ นอ้ ยอกนอ้ ยใจอะไรเพราะรอู้ ยแู่ กใ่ จผมวา่ ผมท�ำ อะไร ท�ำ อยา่ งไร จงึ เกบ็ ปา่ ผนื นไ้ี วไ้ ดจ้ นถงึ ปจั จบุ นั บางคนอาจจะเห็นว่าการท่ีผมตะลุยประกาศป่าอนุรักษ์ท้ังหลายไปอย่างมากมายนั้น ท�ำ ให้ เกิดปัญหาซ้อนทับกับท่ีชาวบ้านตามมา ผมก็ไม่ปฏิเสธว่ามันไม่จริง แต่ก็อยากจะให้มองในอีกมุม หน่ึงวา่ ถ้าผมไมร่ บี ประกาศให้เป็นป่าอนุรักษ์เสยี ก่อน รอใหล้ ่วงเลยมาจนถงึ ปจั จบุ ัน การประกาศ ป่าให้เปน็ ป่าอนรุ กั ษ์ ใหเ้ ป็นของสว่ นรวมนน้ั จะทำ�ไดย้ ากเย็น แสนเข็ญ บางทอี าจจะท�ำ ไม่ได้เลย เพราะนอกจากขนั้ ตอนในสว่ นขา้ ราชการจะยงุ่ ยากหลายล�ำ ดบั ชน้ั แลว้ ยงั มขี น้ั ตอนของชาวบา้ นมา เกยี่ วข้องดว้ ย ชาวบ้านเขากอ็ ยากใหเ้ ป็นทีท่ �ำ กิน เขา้ ไปถากถาง เขา้ ไปตัดฟนั กไ็ ม่ถกู จบั ขนาดปา่ สงวนธรรมดาเดย๋ี วนยี้ งั ถกู จบั จองใหเ้ ปน็ ปา่ ชมุ ชนของชมุ ชนนนั้ ชมุ ชนนี้ ทงั้ ๆ ทตี่ อนนน้ั กฎหมายปา่ ชมุ ชนยังไมอ่ อกมาบงั คบั ใช้ แตก่ ารไดเ้ ปน็ ป่าอนุรกั ษน์ ้นั คนท้งั ประเทศเปน็ เจา้ ของ คนท้ังประเทศ ไดป้ ระโยชน์ ไมใ่ ชช่ มุ ชนใดชมุ ชนหนึ่ง ต้องดูองคร์ วมท้งั ประเทศ ว่าเราจะใหม้ แี ต่พน้ื ทท่ี �ำ กนิ ทอี่ ยู่ อาศัยมันไม่ได้ มันจะต้องมีป่าไว้ให้เป็นแหล่งนํ้า แหล่งทรัพยากรต่างๆ อย่าไปคิดว่านํ้ามาจากฝน อยา่ งเดยี ว ฝนมันไม่ตกหรอกถา้ ไม่มีป่า โลกเราจะร้อนขน้ึ อกี มากมายถา้ ไมม่ ปี า่ อาจจะรอ้ นกันจน อยู่กันไม่ได้ เราอาจจะต้องไปซื้อนํ้าจืดมาใช้อุปโภค บริโภคด้วยซํ้า การมีป่าอนุรักษ์อาจจะ เดือดรอ้ นชาวบา้ นบางส่วนแนๆ่ แต่สว่ นรวมกจ็ ะไดป้ ระโยชน์ ประเทศไดป้ ระโยชน์ ผา่ นไปทใ่ี ด มองเหน็ ปา่ ผนื ใดกอ็ ดนกึ ถงึ อยา่ งนไ้ี มไ่ ด้ แตก่ อ็ ดทจ่ี ะหว่ งใยในทรพั ยากรปา่ ไมใ้ น ปัจจบุ ันความสุ่มเสี่ยงอกี นานปั การทจี่ ะเกดิ ขึ้นในอนาคต ผมจึงอยากฝากแนวทางในการทำ�งาน รกั ปา่ รักษาทรพั ยากรธรรมชาตอิ ันส�ำ คัญน้ี เรอ่ื งแรก การอนุรกั ษท์ รัพยากรธรรมชาติ ไม่ว่าจะอทุ ยานแหง่ ชาตหิ รือเขตรักษาพันธุ์สัตว์ปา่ ถา้ จะท�ำ ใหส้ �ำ เรจ็ ได้ ผทู้ รี่ บั ผดิ ชอบเรอ่ื งนท้ี กุ ระดบั ตอ้ งเปน็ คนทเ่ี สยี สละอยา่ งสงู เพราะมนั มสี ง่ิ ยวั่ ยวน ใหเ้ กดิ ความโลภไดม้ าก มผี ลประโยชนต์ า่ งๆ มากมาย สมยั ผมทตี่ อ่ สเู้ รอ่ื งนเ้ี พอื่ จะประกาศเปน็ เขตฯ หรอื อทุ ยานฯ มเี จา้ ของสมั ปทานปา่ หรอื โรงเลอ่ื ยไมม้ าใหส้ นิ บนผมหลายราย แตผ่ มไมย่ อมรบั ทงั้ ยงั เรง่ ประกาศใหเ้ รว็ ขน้ึ อกี ยงั มานกึ ภมู ใิ จจนทกุ วนั น้ี เมอื่ ผมท�ำ เปน็ ตวั อยา่ งทดี่ ี ลกู นอ้ งทไ่ี ดม้ ารว่ มงาน กับผม ก็เห็นตวั อยา่ งทด่ี ีในการท�ำ งาน เขาก็มกี �ำ ลงั ใจ มแี นวทางในการทำ�งาน ผมใหอ้ �ำ นาจในการ ทำ�งานเตม็ ที่ ให้เขาจ้างหาคนเอง ไมไ่ ปลว้ งลกู หรือส่ังการอะไรผดิ ๆ ผมไม่เคยเรยี กสว่ ยจากลกู นอ้ ง ท่เี ป็นหวั หน้าเขตรกั ษาพันธุฯ์ หรอื หัวหนา้ อุทยานฯ แล้วไมต่ ้องมาสง่ สว่ ยใหผ้ ม หลายคนยืนยันได้ ไมไ่ ด้เงินแลว้ ยงั ยากจนอกี ต่างหาก ผมทำ�แต่งาน แลว้ ก็ใหก้ ำ�ลงั ใจคน ใครเจอหนา้ ผม งานน้ันไป ถงึ ไหนผมจะไปเย่ยี ม นอนตามหน่วย ไมไ่ ปนอนโรงแรม ไปพดู คยุ เห็นความเป็นอยู่ เขานอนในปา่ 114

....ผู้เกบ็ สร้างผืนไพรให้แผน่ ดนิ ผมทีเ่ ป็นหวั หนา้ กไ็ ปนอนในป่าเหมือนเขาใหก้ ำ�ลังใจเขา อย่ามองป่าว่าเป็นแหล่งหาผลประโยชน์ทางธุรกิจ เพราะถ้าคิดว่ามันเป็นธุรกิจผมเชื่อว่าป่า อนุรกั ษท์ ท่ี ำ�กนั ไว้ทกุ วันน้ี ต่อไปมันจะเสียหาย อุทยานแห่งชาติที่มีปรัชญาว่า จะรักษาไวเ้ พ่อื คนรุ่นหลัง รักษาไว้ซึ่งธรรมชาติดั้งเดิมให้อยู่ต่อไปไม่มีวันสิ้นสูญ เพื่ออนุชนรุ่นหลัง ถ้าเราไม่ยึด ปรัชญาน้แี ตไ่ ปยดึ ว่าอุทยานแห่งชาติคือแหลง่ แสวงหาผลประโยชน์ หารายได้ ปรชั ญาทว่ี า่ มันก็ จะผดิ เพย้ี นไป เดยี๋ วนีเ้ พ้ียนหนักจนมองว่าทำ�อะไรตอ่ อะไรในอทุ ยานฯ ในเขตรักษาพนั ธุ์ เพ่ือใหไ้ ด้ เงิน ได้ผลประโยชน์ทางตวั เงนิ เข้ามา แม้กระทัง่ ความคิดจะให้เอกชนเขา้ มาใชพ้ นื้ ท่ีธรรมชาติ ท�ำ เป็นโรงแรม รีสอร์ท ก็มีขึ้นแล้วมันก็ไม่ต่างอะไรกันกับการให้สัมปทานในอดีต เพียงแต่สมัยน้ีมัน ซอ่ นรปู มันไม่ไดท้ ำ�ไปแล้วปา่ หายในพริบตาเหมอื นให้สมั ปทาน แตถ่ า้ เรามองปา่ ว่าเป็นแหลง่ ผล ประโยชน์ ต่อไปสภาพมนั กไ็ มต่ ่างกนั ถา้ ไปมองปา่ ทเี่ รารกั ษาไว้ มองแบบตมี ลู คา่ ทางตวั เงนิ มนั กจ็ ะเละทกุ ที่ จะเขา้ สยู่ คุ แหง่ ความ เสอื่ มโทรม ท�ำ ลายธรรมชาตโิ ดยไมร่ ตู้ วั แลว้ อยา่ มองปา่ เพยี งแคเ่ ปน็ ทพ่ี กั ผอ่ น หาความสนกุ สนาน จดุ มงุ่ หมายของอทุ ยานฯ หรอื ของเขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ นน้ั ดมี าก มองประโยชนค์ รอบคลมุ มองครบ ทกุ ดา้ น แตป่ จั จบุ นั เราไปมองแคด่ า้ นบนั เทงิ ดา้ นสนั ทนาการอยา่ งเดยี ว แทนทจ่ี ะไปศกึ ษาธรรมชาติ หาความรจู้ ากธรรมชาติ มนั มคี ณุ คา่ อยา่ งไร มคี วามส�ำ คญั อยา่ งไร เพอ่ื ทจี่ ะใหป้ ระชาชนทไี่ ป เกดิ ส�ำ นกึ เกดิ แนวคดิ เกดิ ปญั ญาในการสรา้ งสรรค์ เรยี กวา่ เอาสง่ิ บนั ดาลใจจากธรรมชาตมิ าใช้ มนั กจ็ ะ ไมม่ ี พอเรามองดา้ นเดยี วคุณค่ามันก็น้อย นน่ั คอื เร่อื งท่หี นึง่ เร่อื งทส่ี อง คอื การแต่งต้งั ตัวบุคคลต้องถูกต้อง ตรงกบั ลกั ษณะงาน ดคู วามร้คู วามสามารถ อนั นเ้ี ปน็ เรอ่ื งใหญม่ าก สมยั กอ่ นหวั หนา้ เขตฯ หรอื หวั หนา้ อทุ ยานฯ ทกุ คนมอี ดุ มการณ์ รกั พนื้ ทข่ี อง เขา เพราะเราส่งเขาไปทำ�งานบุกเบิก เขาก็ผูกพัน แล้วไม่เคยไปโยกย้ายเปลี่ยนแปลง ไม่หักหาญ นา้ํ ใจโดยไมม่ เี หตผุ ล ทกุ คนก็มงุ่ มั่น มีหลักๆ อยู่แค่เนื้องานกับกำ�ลังใจคน สองอย่างนี้เอาใจใส่อย่างจริงจัง ผมว่าการอนุรักษ์ ในบา้ นเราจะไปได้อกี ยาวไกล เสริมบ้านเมอื ง เสริมผู้คนให้อย่สู ุขสบายได.้ ...” การสนทนาครั้งน้ีผมถือว่ามีคุณค่าเป็นอย่างมาก ขอบคุณสำ�หรับชายผู้นั่งเล่าเรื่องให้ฟัง ผม ชื่นชมในผลงานของเขาทท่ี ำ�ใหก้ ับแวดวงอนุรักษธ์ รรมชาตใิ นบ้านเมืองน้ี เมอ่ื ใดก็ตามท่ีไดเ้ ดิน ทางไปสมั ผสั ผนื ปา่ ใดในประเทศนี้ ชอ่ื ของชายผนู้ จ้ี ะถกู นกึ ถงึ ตลอดไป ชายผเู้ กบ็ สรา้ งผนื ไพรให้ แผน่ ดิน ชายทช่ี อ่ื ...ผ่อง เลง่ อี้ g 115

ประวัตกิ ารทำ�งานของ ดร.ผอ่ ง เล่งอ้ี หวั หนา้ หมวดสงวนและคมุ้ ครองสตั วป์ า่ คนแรก ปี ๒๕๐๔ - ๒๕๐๗ หัวหน้ากองอนุรักษส์ ตั วป์ า่ คนแรก ผอู้ �ำ นวยการกองอนรุ ักษ์สตั วป์ ่า ผู้อ�ำ นวยการกองอทุ ยานแหง่ ชาติ รองอธิบดกี รมปา่ ไม้ รองอธิบดีกรมปศุสตั ว์ ผูต้ รวจราชการกระทรวงเกษตรฯ อธบิ ดีกรมป่าไม้ ปี ๒๕๓๕ - ๒๕๓๘ รองปลดั กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ประธานองคก์ ารสะพานปลา สมาชกิ วฒุ ิสภา 116

ภาคผนว.ก...ผู้เกบ็ สร้างผืนไพรให้แผ่นดิน จำ�นวนเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าที่ได้ดำ�เนินการจัดตั้งระหว่างที่ดำ�รงตำ�แหน่ง หัวหน้าหมวดสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า หัวหน้าฝ่ายจัดการและผู้อำ�นวยการกองอนุรักษ์สัตว์ป่า ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2505-2522 บางแห่งได้ออกพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งแล้ว และบางแห่งได้รับการประกาศในเวลาต่อมา รวม 38 แห่ง ลำ�ดับ ชื่อ จังหวัด เนื้อที่ (ไร่) ประกาศในราชกิจจานุเบกษา วัน/เดือน/ปี 1 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ กาญจนบุรี 1,723,719 31 ธันวาคม 2518 11 สิงหาคม 2520 2 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ระนอง, 631,456 26 พฤษภาคม 2515 คลองนาคา สุราษฎร์ธานี 16 กันยายน 2534 3 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูเขียว ชัยภูมิ 1,858,125 26 พฤษภาคม 2515 8 มีนาคม 2522 4 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาสอยดาว จันทบุรี 931,239 4 กันยายน 2515 24 กันยายน 2541 5 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ตาก, อุทัยธานี 4,366,112 4 กันยายน 2515 30 พฤษภาคม 2535 6 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าลุ่มน้ำ�ปาย แม่ฮ่องสอน 2,222,530 13 พฤษภาคม 2515 7 สิงหาคม 2529 7 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร กาญจนบุรี 4,279,500 24 เมษายน 2517 (ด้านตะวันตกและตะวันออก) ตาก 21 สิงหาคม 2524 8 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาเขียว-เขาชมพู่ ชลบุรี 90,437 2 กรกฏาคม 2517 9 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าคลองแสง สุราษฎร์ธานี 2,939,758.31 18 ธันวาคม 2517 8 พฤษภาคม 2529 10 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูหลวง เลย 2,939,758.31 18 ตุลาคม 2517 16 สิงหาคม 2534 11 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูวัว หนองคาย 116,562 2 พฤษภาคม 2515 12 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาบรรทัด ตรัง, พัทลุง 3,180,718.32 4 กันยายน 2518 สตูล, สงขลา 31 ธันวาคม 2530 13 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่ายอดโดม อุบลราชธานี 394,315 11 ตุลาคม 2520 30 ธันวาคม 2535 14 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอ่างฤาใน ฉะเชิงเทรา, ชลบุรี 1,385,664 11 ตุลาคม 2520 จันทบุรี, ปราจีนบุรี, 30 ธันวาคม 2535 สระแก้ว, ระยอง 15 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูเมือง อุตรดิดถ์, 1,106,212.72 31 ธันวาคม 2520 และภูทอง พิษณุโลก 8 เมษายน 2535 117

ล ำ�ดับ ชื่อ จังหวัด เนื้อที่ (ไร่) ประกาศในราชกิจจานุเบกษา วัน/เดือน/ปี 16 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้าง สงขลา, สตูล 408,537.38 14 กรกฎาคม 2521 31 ตุลาคม 2529 1 สิงหาคม 2521 17 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่น้ำ�ภาชี ราชบุรี 305,820 10 สิงหาคม 2521 19 สิงหาคม 2526 18 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่ตื่น เชียงใหม่, ตาก 2,233,125 24 สิงหาคม 2521 24 สิงหาคม 2521 15 ธันวาคม 2521 16 กรกฎาคม 2523 19 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเชียงดาว เชียงใหม่ 325,625 31 ธันวาคม 2552 12 พฤศจิกายน 2523 20 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสาละวิน แม่ฮ่องสอน 1,487,500 7 พฤษภาคม 2536 31 ธันวาคม 2523 21 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าพนมดงรัก ศรีสะเกษ 197,500 19 สิงหาคม 2526 1 ตุลาคม 2527 22 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยผาเมือง ลำ�พูน, ลำ�ปาง 1,890,648 1 สิงหาคม 2528 1 มีนาคม 2529 31 ธันวาคม 2529 23 มีนาคม 2531 23 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า กระบี่, สุราษฎร์ธานี 155,363 26 กันยายน 2531 23 มีนาคม 2531 คลองพระยา 26 กันยายน 2536 17 เมษายน 2532 24 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยผาช้าง พะเยา, น่าน 717,394.95 30 มีนาคม 2537 28 ธันวาคม 2533 25 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอมก๋อย เชียงใหม่, ตาก 765,000 28 พฤษภาคม 2536 10 กรกฎาคม 2539 26 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยหลวง แพร่ 60,625 3 ตุลาคม 2539 22 พฤศจิกายน 2539 27 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาสนามเพรียง กำ�แพงเพชร 63,125 24 กันยายน 2541 28 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่ยวนฝั่งขวา แม่ฮ่องสอน 182,500 29 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าซับลังกา ลพบุรี 96,875 30 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ชุมพร, ระนอง 480,625 อุทยานสมเด็จในกรมหลวงชุมพรทิศใต้ 31 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ชุมพร, ประจวบฯ 415,620 อุทยานเสด็จในกรมหลวงชุมพรทิศเหนือ 32 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอุ้มผาง ตาก 3,191,561 33 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยศาลา ศรีสะเกษ 237,500 34 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาประ-บางคราม กระบี่,ตรัง 97,700 35 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งระยะ-นาสัก ระนอง,ชุมพร 211,650 36 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฮาลา-บาลา นราธิวาส,ยะลา 662,414 37 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดงใหญ่ บุรีรัมย์ 195,486 38 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่จริม อุตรดิตถ์ 412,500 รวมเนื้อที่ทั้งหมด 42,960,801 ไร่ หรือประมาณ 13 % ของเนื้อที่ประเทศไทย 118

....ผู้เกบ็ สร้างผืนไพรให้แผน่ ดิน จำ�นวนเขตห้ามล่าสัตว์ป่าที่ได้ดำ�เนินการจัดตั้ง จำ�นวน 19 แห่ง ลำ�ดับ ชื่อ จังหวัด พื้นที่ (ไร่) ประกาศในราชกิจจานุเบกษา วัน/เดือน/ปี 1 เขตห้ามล่าสัตว์ป่าทะเลน้อย พัทลุง 285,625 29 เมษายน 2518 25 มีนาคม 2523 นครศรีธรรมราช 9 พฤศจิกายน 2525 15 กรกฏาคม 2518 สงขลา 66,250 11 พฤศจิกายน 2518 100,000 2 ธันวาคม 2518 2 เขตห้ามล่าสัตว์ป่าบึงบอระเพ็ด นครสวรรค์ 38,438 2 ธันวาคม 2532 8 มิถุนายน 2519 3 เขตห้ามล่าสัตว์ป่าป่าพรุ นราธิวาส 8 มิถุนายน 2519 11,600 8 มิถุนายน 2519 4 เขตห้ามล่าสัตว์ป่าหนองทุ่งทอง สุราษฎร์ธานี 10,937 8 มิถุนายน 2519 25,937 227,916 8 มิถุนายน 2519 26 กรกฎาคม 2520 5 เขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำ�บางพระ ชลบุรี 100 23 กันยายน 2520 2,906 6 เขตห้ามล่าสัตว์ป่าดอยสุเทพ เชียงใหม่ 47 29 สิงหาคม 2521 7 เขตห้ามล่าสัตว์ป่าถ้ำ�ละว้า-ถ้ำ�ดาวดึงส์ กาญจนบุรี 74 1 พฤศจิกายน 2521 8 เขตห้ามล่าสัตว์ป่าทะเลสาบ สงขลา 320,000 27 มีนาคม 2522 27 พฤศจิกายน 2522 พัทลุง 279,687 8 กรกฏาคม 2523 13,000 22 กรกฏาคม 2523 9 เขตห้ามล่าสัตว์ป่าวัดตาลเอน พระนครศรีอยุธยา 13,925 20 กรกฏาคม 2544 12,770 16 กรกฏาคม 2531 10 เขตห้ามล่าสัตว์ป่าเขาท่าเพชร สุราษฎร์ธานี 11 เขตห้ามล่าสัตว์ป่า สมุทรสาคร 210,938 4 ธันวาคม 255 วัดราษฎร์ศรัทธากะยาราม 62,599 12 เขตห้ามล่าสัตว์ป่าวัดไผ่ล้อม ปทุมธานี และวัดอัมพุวรามราม 13 เขตห้ามล่าสัตว์ป่าบึงเกริงกะเวีย กาญจนบุรี และหนองน้ำ�ซับ 14 เขตห้ามล่าสัตว์ป่าหมู่เกาะลิบง ตรัง 15 เขตห้ามล่าสัตว์ป่าเขาน้ำ�พราย ตรัง 16 เขตห้ามล่าสัตว์ป่าเขาพระเทว ภูเก็ต 17 เขตห้ามล่าสัตว์ป่าหนองปลักพระยา สตูล และเขาระยาบังสา 18 เขตห้ามล่าสัตว์ป่าลำ�ปาว กาฬสินธุ์, อุดรธานี ขอนแก่น 19 เขตห้ามล่าสัตว์ป่าบ่อล้อ นครศรีธรรมราช รวมเนื้อที่ทั้งหมด 1,682,749 ไร่ หรือประมาณ 0.5% ของเนื้อที่ประเทศไทย 119

จำ�นวนอุทยานแห่งชาติที่ได้ดำ�เนินการจัดตั้งในขณะดำ�รงตำ�แหน่ง ผู้อำ�นวยการกองอุทยานแห่งชาติระหว่างปี พ.ศ. 2522-2530 ซึ่งมีทั้งที่ได้พระราชกฤษฎีกาแล้ว และ ที่ได้ประกาศในเวลาต่อมาจำ�นวน 71 แห่ง ล ำ�ดับ ชื่อ จังหวัด เนื้อที่ (ไร่) ประกาศในราชกิจจานุเบกษา วัน/เดือน/ปี 1 เฉลิมรัตนโกสินทร์ กาญจนบุรี 36,875.00 12 กุมภาพันธ์ 2523 2 รามคำ�แหง สุโขทัย 213,125.00 27 ตุลาคม 2523 3 ไทรโยค 312,500.00 27 ตุลาคม 2523 4 ทะเลบัน กาญจนบุรี 122,500.00 27 ตุลาคม 2523 สตูล 22 กรกฎาคม 2534 12 พฤศจิกายน 2523 63,750.00 22 ธันวาคม 2523 5 หมู่เกาะอ่างทอง สุราษฏร์ธานี 461,712.50 2 สิงหาคม 2537 6 เขาสก สุราษฏร์ธานี 31 ธันวาคม 2523 14 เมษายน 2524 135,737.50 26 กันยายน 2525 ชัยภูมิ 160,812.73 30 สิงหาคม 2560 7 ตาดโตน เชียงใหม่ 29 เมษายน 2524 8 ดอยสุเทพ-ปุย 8 พฤษภาคม 2524 2 มิถุนายน 2524 250,000.00 12 มิถุนายน 2524 พังงา 133,250.00 27 ธันวาคม 2527 สุโขทัย 27,856.25 24 กันยายน 2541 สระบุรี 1,821,687.84 9 กรกฎาคม 2524 9 อ่าวพังงา เพชรบุรี 9 กรกฎาคม 2524 10 ศรีสัชนาลัย ประจวบคีรีขันธ์ 6 กรกฎาคม 2550 11 น้ำ�ตกสามหลั่น 31,325.00 13 กรกฎาคม 2524 12 แก่งกระจาน กระบี่ 88,252.00 21 ธันวาคม 2537 พังงา 13 กรกฎาคม 2524 627,346.00 13 กรกฎาคม 2524 เชียงใหม่ 1 ตุลาคม 2524 ลำ�พูน, ตาก 56,250.00 9 ตุลาคม 2524 ภูเก็ต 50,000.00 12 พฤษภาคม 2554 13 เขาพนมเบญจา อุบลราชธานี 31,875.00 14 ตุลาคม 2524 14 หมู่เกาะสุรินทร์ ระยอง 256,115.60 13 กันยายน 2532 แพร่, ลำ�ปาง 29 ตุลาคม 2524 144,292.36 23 ธันวาคม 2524 ตรัง 15 แม่ปิง 247,875.00 แม่ฮ่องสอน 93,125.00 ตาก 16 สิรินาถ 17 แก่งตะนะ 18 เขาแหลมหญ้า-หมู่เกาะเสม็ด 19 เวียงโกศัย 20 หาดเจ้าไหม 21 น้ำ�ตกแม่สุรินทร์ 22 ตากสินมหาราช 120

....ผู้เกบ็ สร้างผืนไพรให้แผน่ ดิน ล ำ�ดับ ชื่อ จังหวัด เนื้อที่ (ไร่) ประกาศในราชกิจจานุเบกษา วัน/เดือน/ปี 23 เขื่อนศรีนครินทร์ กาญจนบุรี 957,500.00 23 ธันวาคม 2524 23 ธันวาคม 2524 24 ทับลาน นครราชสีมา 1,397,375 7 กรกฎาคม 2532 22 กุมภาพันธ์ 2525 ปราจีนบุรี 27 พฤษภาคม 2525 25 ปางสีดา สระแก้ว, ปราจีนบุรี 527,500.00 1 กันยายน 2525 25 กันยายน 2541 26 เขาปู่-เขาย่า ตรัง, พัทลุง 433,750.00 25 ธันวาคม 2525 31 ธันวาคม 2525 นครศรีธรรมราช 19 สิงหาคม 2526 6 ตุลาคม 2526 27 หมู่เกาะสิมิลัน พังงา 87,500.00 22 พฤศจิกายน 2539 13 ตุลาคม 2541 26 กรกฎาคม 2527 31 ธันวาคม 2527 28 คลองลาน กำ�แพงเพชร 187,500.00 20 กันยายน 2528 9 เมษายน 2553 29 หมู่เกาะช้าง ตราด 406,250.00 1 มีนาคม 2529 14 เมษายน 2529 30 แหลมสน ระนอง พังงา 196,875.00 14 พฤษภาคม 2553 1 มิถุนายน 2530 31 หาดนพรัตน์ธารา-หมู่เกาะพีพี กระบี่ 242,437.17 14 กันยายน 2530 2 พฤศจิกายน 2530 16 เมษายน 2531 28 กรกฎาคม 2531 28 กรกฎาคม 2531 32 ภูหินร่องกล้า พิษณุโลก, เลย 191,875.00 28 ธันวาคม 2543 28 ธันวาคม 2531 33 หมู่เกาะเภตรา ตรัง, สตูล 308,987.00 18 กรกฎาคม 2546 1 สิงหาคม 2532 34 ภูเก้า-ภูพานดำ� หนองบัวลำ�ภู, ขอนแก่น 198,973.00 8 สิงหาคม 2555 16 เมษายน 2533 29 พฤศจิกายน 2548 35 แม่ยม แพร่, ลำ�ปาง 284,218.75 36 เขาลำ�ปี-หาดท้ายเมือง พังงา 44,950.00 37 ภูจอง-นายอย อุบลราชธานี 428,750.00 38 แม่วงก์ กำ�แพงเพชร, นครสวรรค์ 558,750.00 39 น้ำ�ตกชาติตระการ พิษณุโลก 339,375.00 40 ศรีพังงา พังงา 153,800.00 41 ภูผายล สกลนคร, นครพนม 517,850.00 มุกดาหาร 42 แจ้ซ้อน ลำ�ปาง 480,000.00 43 ภูผาเทิบ มุกดาหาร 30,245.67 44 ศรีลานนา เชียงใหม่ 878,557.90 45 ดอยหลวง เชียงราย, พะเยา, ลำ�ปาง 730,927.00 121

ล ำ�ดับ ชื่อ จังหวัด เนื้อที่ (ไร่) ประกาศในราชกิจจานุเบกษา วัน/เดือน/ปี 46 หมู่เกาะลันตา กระบี่ 83,750.00 15 สิงหาคม 2533 47 คลองวังเจ้า กำ�แพงเพชร, ตาก 466,875.00 29 สิงหาคม 2533 48 น้ำ�ตกโยง นครศรีธรรมราช 128,125.00 22 กรกฎาคม 2534 49 เขาน้ำ�ค้าง สงขลา 132,500.00 22 กรกฎาคม 2534 50 เขาหลัก-ลำ�รู่ พังงา 78,125.00 30 สิงหาคม 2534 51 เขาแหลม กาญจนบุรี 935,583.69 8 พฤศจิกายน 2534 11 มิถุนายน 2545 14 สิงหาคม 2552 52 ออบหลวง เชียงใหม่ 345,625.00 4 ธันวาคม 2534 53 แก่งกรุง สุราษฏร์ธานี 338,125.00 4 ธันวาคม 2534 54 น้ำ�ตกห้วยยาง ประจวบคีรีขันธ์ 100,625.00 8 ธันวาคม 2534 55 ภูเวียง ขอนแก่น 203,125.00 8 ธันวาคม 2534 56 ภูผาม่าน เลย, ขอนแก่น 218,750.00 8 ธันวาคม 2534 57 ใต้ร่มเย็น สุราษฏร์ธานี 265,625.00 31 ธันวาคม 2534 58 ผาแต้ม อุบลราชธานรี 212,500.00 31 ธันวาคม 2534 59 ภูสระดอกบัว อำ�นาจเจริญ, ยโสธร 144,375.00 30 ธันวาคม 2535 มุกดาหาร 60 หาดวนกร ประจวบคีรีขันธ์ 23,750.00 30 ธันวาคม 2535 61 สาละวิน แม่ฮ่องสอน 450,950.00 9 พฤศจิกายน-37 62 บางลาง ยะลา 163,125.00 24 กุมภาพันธ์ 2542 63 กุยบุรี ประจวบคีรีขันธ์ 605,625.00 25 มีนาคม 2542 64 ดอยภูคา น่าน 1,065,000.00 17 มิถุนายน 2542 65 บูโด-สุไหงปาดี นราธิวาส, 213,125.00 17 มิถุนายน 2542 ปัตตานี, ยะลา 66 แม่วะ ลำ�ปาง ตาก 364,173.00 17 พฤศจิกายน 2534 67 แม่จริม น่าน 270,000.00 6 กรกฎาคม 2550 68 น้ำ�ตกทรายขาว ปัตตานี, ยะลา, สงขลา 43,482.00 28 พฤษภาคม 2551 69 ถ้ำ�ปลา-น้ำ�ตกผาเสื่อ แม่ฮ่องสอน 394,120.00 23 ธันวาคม 2552 70 น้ำ�ตกเจ็ดสาวน้อย สระบุรี 26,238.00 26 ธันวาคม 2559 71 แม่ตะไคร้ เชียงใหม่, ลำ�พูน 221,446.00 12 ธันวาคม 2560 รวมเนื้อที่ทั้งหมด 22,444,951.96 ไร่ หรือประมาณ 6.99% ของเนื้อที่ประเทศไทย รวมผลงานพื้นที่ป่าที่ได้อนุรักษ์ไว้ทั้งสิ้น 67,088,501.96 ไร่ หรือประมาณ 20.5 % ของเนื้อที่ประเทศไทย 122