ผ่อง เล่งอี้...ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้

อนุสาวรียท์ อ่ นซงุ เขตฯ ภูเขียว อยู่ ๒ - ๓ หน พยายามเกลี้ยกล่อม จะจ่ายเงินชดเชยให้ ขนยา้ ยให้ สารพัดจะเสนอวธิ ีการ จนตอ้ ง จา่ ยเงินใตโ้ ต๊ะใหแ้ กนน�ำ นน่ั แหละเขาจงึ ยอมออกมา ทน่ี ่ี ผกค. มันเยอะมาก พวกเราท่ไี ปอยูแ่ รกๆ นั้น ถือว่าอยู่แบบเสี่ยงตายเลย ตอนที่ชาวบ้านยังไม่ยอมออกนั้น เราก็ไปตั้งสำ�นักงานประกบ ไว้ ตอนกลางคืนที่นี่ถือว่าอันตรายมาก เรามีคนงานเฝ้า กลางคืนก็มีเสียงหมาเห่า คนงานที่เฝ้า มันก็ใจไม่ดี ต้องหลบออกมาที่ทำ�การไปอยู่ข้างนอก เดินเท้ากันทั้งคืนเลย ต้องหลบ ผกค. มัน จะไปลอบยิงหน่วยเราที่ทุ่งกะมัง ถ้ามีคนอยู่ก็ตายหมด แต่ที่เราสูญเสียเลยก็มีเหมือนกัน มี วันหนึ่งเจ้าหน้าที่ของเรากำ�ลังเดินทางออกมาจากทุ่งกะมัง มาถึงลำ�ห้วย ขณะที่รถกำ�ลังลงห้วย เราก็ถูกซุ่มโจมตี มันมาซุ่มรอยิงใส่เจ้าหน้าที่เราตายกันไปหลายคน บาดเจ็บก็มาก ที่ตายนี่เป็น ลูกจ้างทั้งนั้น มานพ ชมภูจันทร์ หัวหน้าเขตฯ ภูเขียว ที่ผมให้ไปทำ�งานนั้น ต้องยกย่องเขามาก เพราะเขาไปอยู่ในที่ที่เสี่ยงตาย แต่ก็ทำ�งานจนสำ�เร็จลุล่วงรักษาป่าไว้ได้ ทหารเขาก็ให้ความร่วม มือ ทางจังหวัดก็ช่วยกันดี เรยี กวา่ ป่าภูเขยี วตอนนั้น ไม่มีคนอยู่ ไม่มีไร่ในพื้นที่แล้ว แต่พอมีการ สร้างเขื่อนจุฬาภรณ์กั้นลำ�นํ้าพรหม นํ้าก็ไปท่วมที่นาเขา ชาวบ้านก็เลยรุกเข้าไปถางป่าในพื้นที่ อีก กว่า กฟผ. จะชดเชยให้เขาได้ ป่าเราก็มีตำ�หนิไปบ้าง ที่หนองไร่ไก่ มีแกนนำ�อยู่ที่หมู่บ้านนั้น ผมก็ไปตั้งศูนย์ศึกษาธรรมชาติ ให้ สุรชัย ท้วมสมบูรณ์ ไปเป็นหัวหน้าศูนย์ศึกษาธรรมชาติห้วย กุ่ม ผมพยายามสร้างงานให้พื้นที่เขา ตอนหลัง ผกค. ที่นี่ก็แรงมากขึ้น เราก็ตั้งกองรักษาความ ปลอดภัยเอาพนักงานพิทักษ์ป่า เอาชาวบ้านมาฝึกอาวุธ เอาทหารมาร่วมกันจึงรักษาป่าภูเขียว มาถึงได้อยู่จนเป็นป่าสมบูรณ์อย่างทุกวันนี้ 52

....ผู้เกบ็ สร้างผืนไพรให้แผน่ ดนิ ทงุ่ กะมัง เขตฯ ภูเขียว แตม่ นั กม็ าสะดดุ อยนู่ ดิ หนง่ึ คอื พอเราท�ำ ปา่ มาดแี ลว้ เกบ็ ปา่ ไวไ้ ดแ้ ลว้ พวกปา่ ไมเ้ ขตอยากจะ ได้งานเราไปดูแลแทนอกี บอกงานพวกเขตรกั ษาพันธุส์ ัตวป์ ่า อุทยานแหง่ ชาติน้ี มันต้องไปขน้ึ กับ ป่าไมเ้ ขตทงั้ หมด เขตฯ ภูเขียวต้องขึ้นกับป่าไม้เขตโคราช เขาอยากไดป้ า่ ภเู ขยี วไปดูแล ผมกโ็ มโห เอา...มึงอยากได้ก็เอาไปเลย ผมก็เลยย้ายมานพไปที่อื่นก่อน หลังจากมันเอาไปดูแลไม่เท่าไหร่ ก็ ปรากฏวา่ ชาวบา้ นบุกเขา้ ไปจนถึง ปางมว่ ง หนองไรไ่ ก่ เข้าไปอยู่ ถางป่า ยึดครอง ปา่ ไมเ้ ขตก็มาขอ ความช่วยเหลอื จากเรา ผมก็ตอ่ วา่ มัน พวกนมี้ นั อ่อน เอาเจ้าหน้าทปี่ ่าไมเ้ ขตไปดูแลปา่ อนุรกั ษ์ มัน เคยท�ำ ทไ่ี หน สกั แตอ่ ยากจะได้ แต่ไม่มปี ัญญาดูแล ท่ีสุดมันตอ้ งโอนคืนให้เรา ผมกส็ ่งใหม้ านพกลับ ไปแก้ปญั หาอีกครัง้ แต่คราวนีป้ ญั หาหนักกว่าเดมิ จะให้เขาออกจากป่าอีกนี่ เขาไม่ยอมงา่ ยๆ แล้ว ขดั แยง้ กนั รนุ แรงถึงขนาดจะเผาส�ำ นักงานเรา เป็นเร่ืองใหญโ่ ต หวั หน้ามานพน่เี กือบตาย โดนชาว บ้านช้หี นา้ ด่า จะฆา่ เอา ลอบยิงเจ้าหนา้ ทีเ่ ราเลย อย่าง อดุลย์ ภูยาธร ตอนนน้ั เปน็ ลูกจา้ ง ต่อมาจึง สอบไดเ้ ปน็ ขา้ ราชการ นก่ี ถ็ กู ยงิ ทกี่ น้ เปน็ แผลเหวอะเลย ผมตอ้ งสง่ั ใหเ้ อาเฮลคิ อปเตอรจ์ ากกระทรวง เกษตรไปรับที่ภูเขียว เข้ามารักษาในกรุงเทพ เกือบตาย พวกพนักงานพิทักษ์ป่าที่ปกป้องป่า ถกู ยงิ ตายพวกน้ีต่างหากทค่ี วรไดเ้ ปน็ วีรบรุ ุษเส่ียงเปน็ เสย่ี งตายจริงๆ พวกนกั การเมอื ง พวกทช่ี อบ เอาหน้าน้ันไม่สมควรไดร้ ับการยกยอ่ งด้วยซาํ้ ไป กวา่ ทีป่ า่ ภเู ขยี วจะเดินทางมาจนถึงทกุ วนั น้ี มนั ยาก ตอ้ งแลกมาดว้ ยความตง้ั ใจ ความมงุ่ มน่ั ของคนท่ีทำ�งาน แม้กระท่ังชีวิต บางทีก็ต้องให้ ถ้ามันคุ้มค่า เอ่ยถึงป่าภูเขียว ผมถึงต้องยกความ ชอบให้ มานพ ชมภจู ันทร์ และเจ้าหน้าที่ผูเ้ กย่ี วข้องทกุ คน ที่ทุ่มสดุ กายจนเปน็ ป่าภเู ขียวที่เราเห็น กนั อยา่ งวันน้ี...” 53

ชะตากรรมของสัตว์ป่า ถ้าไม่แก้กฎหมาย แต่ก็เกือบต้องคดี “.... ก่อนหน้านน้ั การด�ำ รงคงอยขู่ องสัตวป์ า่ แตล่ ะชนดิ นน้ั สมุ่ เสี่ยงมาก เพราะไม่มกี ฎหมาย หา้ ม ใครจะคา้ กค็ า้ ได้ ใครจะมหี นงั สตั วซ์ ากสตั ว์ ประดบั บา้ นชอ่ งอยา่ งไรกไ็ ดห้ มด เพราะกฎหมาย ของเขตรกั ษาพนั ธ์ุ หา้ มแตเ่ ฉพาะสตั วท์ อี่ ยใู่ นเขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ จะไปยงิ ไปลา่ ในพนื้ ทเี่ ขตรกั ษา- พันธสุ์ ัตวป์ ่าน้นั ทำ�ไม่ได้ ในพ้นื ที่น่ีหา้ มเดด็ ขาด แตอ่ อกมานอกเขตฯ นต่ี ามสบายเลย ซากสัตวเ์ อง ก็ไมห่ า้ ม ใครครอบครองก็ไมเ่ ปน็ ไร ซึง่ ผมดูแลว้ แบบนี้เหมือนเอาหไู ปนา เอาตาไปไร่ ซากสัตวม์ ัน จะมาจากไหน ก็มาจากในป่าน่ันแหละ มันก็แอบเขา้ ไปล่าในเขตรกั ษาพนั ธ์สุ ตั วป์ า่ พอเอาออกมา นอกเขตฯ เราก็ท�ำ อะไรไม่ไดแ้ ล้ว ผมเลยมาคิดว่าแบบนถ้ี ึงมีการประกาศเขตรกั ษาพนั ธไ์ุ ป แตส่ ตั ว์ ป่าก็ยังจะถูกล่าอยู่ดี เพราะกฎหมายมันยังไม่ครอบคลุมทุกกระบวนการของการค้าสัตว์ป่า ถ้าจะ ไม่ใหม้ ีการลา่ เลย มันต้องมีกฎหมายมาคุ้มครองเรื่องซากสัตว์ หรอื สัตว์ป่าทอี่ ย่นู อกเขตรกั ษาพนั ธ์ุ สัตว์ป่าด้วย ผมเลยมาขอแก้กฎหมาย ตอนนั้นเป็นชว่ งคณะปฏิวตั ิปี ๒๕๑๕ พอดี ผมรา่ งกฎหมาย เองเลย ในฐานะผูป้ ฏบิ ัติงานดา้ นนีเ้ รากร็ นู้ ่ี ว่าจะตอ้ งคมุ แบบไหน ทำ�อย่างไร ผมกร็ ่างกฎหมายเอง เลย เสรจ็ แลว้ กเ็ อาไปเสนอกบั ทหารทส่ี วนร่ืนฯ ซึ่งเป็นที่ทำ�งานของคณะปฏิวัติ ท�ำ กนั สองคนกับ พันเอกอีกท่านหน่ึง ร่างเสร็จผมก็ไม่กล้าให้ใครดูมาก เด๋ียวมันจะมาแก้น่ันแก้นี่ทำ�ให้ไปไม่ถึงไหน พนั เอกทา่ นนัน้ แกกช็ ่วยเดนิ เรอื่ งให้ จนประกาศเป็นคำ�สั่งคณะปฏิวัติออกมาก็ถือเป็นกฎหมาย ในน้นั ระบุเร่ืองหนังสัตวน์ ถี่ อื ว่ามันเขา้ ขา่ ยเปน็ ซาก พอคำ�ส่ังคณะปฏิวตั ิออกผมก็ลุยเลย มีสายมาบอกว่าทท่ี ่านาํ้ ราชวงศ์ มพี อ่ คา้ จะสง่ ออกซากสัตว์ ผมก็พาคนของผมไปกัน ๓ คน ออกไปตรวจค้นจับกุมเป็นโกดังอยู่ริมท่านํ้าราชวงศ์ เข้าไปในโกดังมันมีหนังสัตว์เป็นหม่ืนๆ แผ่น เลย หนังเก้ง กวาง หนังเสอื แตส่ ่วนใหญจ่ ะเป็นหนังพวกเก้ง กวางมากกว่า ยังไมไ่ ด้ฟอก แค่ท�ำ ให้ แหง้ มนั ก็เลยมกี ลน่ิ บา้ ง เขารวบรวมไวเ้ พอ่ื จะขนลงเรือสง่ ไปขายเมอื งนอก เราก็ไปจับ พอได้ของ กลางมากๆ แบบนั้นก็มปี ัญหาอกี คือ ไม่มรี ถขนของกลาง รถของกรมกไ็ มม่ ี เกษม รัตนไชย ทเ่ี ป็น เจ้าหน้าที่ฝา่ ยสัตวป์ ่า เขาก็ไปยืมรถบรรทุกม้าของ พนั เอกสภุ ัทร สารสิน มาให้ เรากข็ นของกลาง กนั ทง้ั คนื เอามาเกบ็ ทก่ี องสัตวป์ า่ ในระหว่างทร่ี ถวิ่งมาลมมนั ก็พัดท�ำ เอาหนงั สตั วป์ ลิวตกตามถนน เร่ียราด ดที ี่ตอนน้ัน ถนนมนั รถไม่หนาแนน่ อยา่ งทุกวันน้ี ไม่อย่างน้ันละยุ่งแน่ แตเ่ ร่ืองมันไม่จบ แค่นั้นสิ แถมเกอื บจะเปน็ เรอื่ งเอาดว้ ย เพราะกฎหมายยังไมส่ มบูรณ์ กฎหมายเขียนบอกว่าไม่ให้ใครมีไว้ในครอบครองซึ่งซากของสัตว์ป่าที่คุ้มครอง ตามชนิดท่ี ระบไุ ว้ในกฎกระทรวง น่ีกฎหมายแม่ออกแลว้ แตก่ ฎกระทรวงยงั ไม่ออก ผมดนั ไปจับเสียก่อน พอ 54

....ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้แผ่นดนิ วัวแดง...ลงกนิ น้ำ�ท่โี ป่งช้างเผือก เขตฯ หว้ ยขาแขง้ รุ่งเชา้ ผมก็ไปประชมุ กรรมการสงวนและคุ้มครองสัตว์ อาจารย์เสง่ยี มเป็นนติ ิกรของกรม ท่านพูด ในที่ประชมุ กรรมการเลย ท่านบอกเฮ้ย..ผอ่ ง แบบน้ีทำ�ไมไ่ ดน้ ะ ดร. เถลิง ท่านนง่ั เปน็ ประธานในท่ี ประชมุ กโ็ กรธอาจารยเ์ สงย่ี ม หาวา่ อาจารยเ์ สงย่ี มไมช่ ว่ ยพวกกนั ดร. เถลงิ บอก “กน็ ก่ี ฎหมายมนั หา้ ม อย่แู ลว้ น่”ี “นนั่ แหละครบั แตก่ ย็ งั จบั กมุ ไมไ่ ด้ จะทำ�ได้ก็ตอ่ เม่ือออกเปน็ กฎกระทรวงมาแลว้ ซาก ของสัตว์ป่าตามที่ระบุไว้ในกฎกระทรวง กฎกระทรวงยังไม่ระบุว่าเป็นซากของสัตว์อะไรบ้าง” พออาจารย์เสงี่ยมท่านบอกแค่น้ี ดร.เถลิงก็อึ้งแล้วมาบ่นให้ผมฟังทีหลังว่า นิติกรนี่ ไม่ช่วยกันเลย ยงั จะมาพดู ในทปี่ ระชมุ อกี อยา่ งนไี้ ดพ้ ากนั ตดิ คกุ หมด อาจารยเ์ สงยี่ มทา่ นเปน็ คนตรงทา่ นกพ็ ดู ตาม ข้อกฎหมาย อาจารย์เสงีย่ มพดู อยา่ งนใี้ นทป่ี ระชมุ ผมก็อง้ึ เหมอื นกนั ร้เู ลยว่าท�ำ พลาดไปแลว้ ด้วย ความทผ่ี มออ่ นหดั เกนิ ไป มองแคเ่ จตนาดี ยงั ไมร่ อบคอบพอ ตอนนนั้ กย็ งั ไมร่ วู้ า่ จะเอายงั ไงดี ดร.เถลงิ ท่านก็เลยตัดบท ไม่ให้พูดต่อ ปรากฏว่าคดีต้องข้ึนศาลแขวง เจ้าของหนังสัตว์ เขาก็ไม่รู้กฎหมาย เขาก็ไปยอมรับผดิ พอรบั ผิด ศาลกต็ ัดสินใหผ้ ดิ ปรับ แลว้ กย็ ึดของกลาง อาจารยเ์ สงี่ยมวา่ น่ีโชคดี นะ ทีเ่ ขาไม่ร้กู ฎหมาย ถ้าเขาสู้ข้ึนมาละกย็ งุ่ แน่ คุณโชคดนี ะคราวนี้ แตค่ รงั้ นัน้ จงึ เป็นบทเรยี นผม เลยว่าท�ำ แบบนม้ี ันเสี่ยงเกินไป เพราะความท่เี ราไม่รอบคอบ ทำ�อะไรตอ้ งระมัดระวังมากกว่าน.้ี ..” 55

ไมปใ่ รชะ่อเยทูแ่ศคไท่วยันนี้ ผมน่ังฟังท่านอธิบดีผ่อง เล่าถึงการประกาศเขตรักษาพันธ์ุสัตว์ป่าอย่างเพลิดเพลิน ราวกับว่า ตัวเองเข้าไปสใู่ นช่วงเวลาทเี่ ขาเร่งเก็บปา่ เหลา่ นั้นเอาไว้ก่อนจะถกู ถากถางจนหมดประเทศ.... ป่าเปลี่ยนสีชว่ งเดือนมีนาคม บรเิ วณ จุดชมววิ กม. ๓๐ อทุ ยานแห่งชาติเขาใหญ่ “....พอผมประกาศเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าไปบ้างแล้ว เห็นผลงานเราก็ภูมิใจ ดีใจ ประกอบ กับผมคิดตั้งแต่เริ่มแรกแล้วว่าอยากให้มีเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่ามันทุกภาค ให้กระจายไปทั่ว ประเทศไทย พยายามให้มีทุกจังหวัด ผมเอาแผนที่ประเทศไทยมาดู แล้วก็วางแผนบนแผนที่ เลยว่าอยากให้ที่ไหนมันมีบ้าง ให้กระจายไปให้ทั่ว มีป่าไว้มันก็มีประโยชน์ต่างๆ อย่างที่รู้กันอยู่ แล้ว เราตเี ปน็ ตวั เงนิ ไมไ่ ดห้ รอกวา่ ปา่ มนั มมี ลู คา่ ไรล่ ะกบ่ี าท เพราะคุณค่าของป่ามันเกินที่จะตีเป็น ตัวเงิน ปัญหาความแห้งแล้งทุกวันนี้เพราะอะไรล่ะ แต่ในบทบาทของคนที่ทำ�งานนั้น ผมมองว่า ประกาศเป็นเขตรักษาพันธุ์มากๆ นี่ มันคือการประชาสัมพันธ์งานอนุรักษ์สัตว์ป่าที่ดีที่สุด เพราะ 56

....ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้แผน่ ดนิ เมื่อเราไปตั้งหน่วยงานขึ้นมา เจ้าหน้าที่ก็จะปฏิบัติงาน ใครทำ�ผิดกฎหมายก็ไปจับกุม พอใครถูก จับสักคนมันก็ถึงกันไปทั่วในหมู่บ้าน ทั่วตำ�บล ว่าเฮ้ย..ไอ้ป่าที่นี่เป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแล้ว ไปยิงสัตว์ ถางป่ามันผิดกฎหมาย จะถูกจับกุม อีกอย่างกฎหมายสัตว์ป่าก็มีแล้ว ถ้าไม่บอก ไม่ ประชาสัมพันธ์ใครจะไปรู้ การมีเขตรักษาพันธุ์ในพื้นที่เหมือนเราเอาหน่วยประชาสัมพันธ์เข้าไป ไว้ในพื้นที่ นี่คือเหตุผลว่าทำ�ไมผมถึงบ้าไปประกาศเขตฯ เยอะแยะ ประเทศไทยถ้าเราไปประกาศ แค่เขาใหญ่ บอกเขาใหญ่เป็นอุทยานฯ เป็นเขตอนุรักษ์ แล้วคนอยู่นราธิวาสเขาไม่รู้ไม่เห็นด้วย อยู่แม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ เขาจะมารู้จักเหรอ ทำ�ไมเราไม่เอาของพวกนี้ให้มันอยู่ในบ้านเขา ทำ�ให้ เขาเห็น มันก็เป็นการประชาสัมพันธ์ไปด้วยให้ประชาชนรู้จักว่าป่าสำ�คัญอย่างไร สัตว์ป่าสำ�คัญ อย่างไร เขตรักษาพันธุ์มีอยู่ในพื้นที่ท่านแล้วนะ คุณต้องช่วยกันดูแลรักษา ถ้าคุณมาบุกรุกคุณ ทำ�ผิดกฎหมาย นี่คือการประชาสัมพันธ์ ผมถึงพยายามกระจายลงในพื้นที่ให้มากที่สุด ไม่ใช่เรา พูดแต่ลมๆ แล้งๆ เป็นกระดาษ เป็นวิทยุ เป็นทีวีออกไป แต่เข้าไม่ถึงชาวบ้านจริงๆ จริงอยู่ที่เมื่อเราเอาพื้นที่เหล่านี้ลงไปในพื้นที่ ก็จะเกิดประชาชนสองส่วน ส่วนที่หนึ่งคือ คัดค้าน ส่วนที่สองคือเห็นด้วย มันมีสองฝ่ายเสมอ เราก็พยายามดึงฝ่ายที่ไม่เห็นด้วยเข้ามา ผม ก็ให้แนวทางว่าหัวหน้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่านี่ คุณต้องพยายามเอาชาวบ้านที่เป็นแกนหลักมา อบรม สัมมนา และตั้งกำ�นันผู้ใหญ่บ้าน เป็นกรรมการเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ให้มีส่วนดูแล บริหาร จัดการ ผมก็ท�ำ ท่เี ขาสอยดาว กับอีกหลายทีใ่ หช้ าวบ้านเขามีบทบาท มีการสัมมนา อบรม เงินทอง ก็ไม่มีให้ไปทำ�หรอก งบประมาณเรื่องนี้โดยเฉพาะมันไม่มี จะเอางบอย่างอื่นมาทำ�มันก็ไม่ได้มัน ผิดประเภท หัวหน้าเขาก็หาวิธีเอามาจนได้ ผมก็ช่วยเขาเยอะไปวิ่งหาในกรมมาให้เขาทำ�งาน เรม่ิ ปลูกจิตสำ�นกึ ขน้ึ มา ประชาชนกเ็ ร่มิ รักปา่ รักตน้ น้ําล�ำ ธาร รักเขตรักษาพันธ์สุ ัตว์ปา่ เขาก็เริ่ม เข้าใจ มันก็เกิดมวลชน ไม่ใช่เขาคุมกันเองอย่างเดียว เขาคุมเจ้าหน้าที่เราด้วย เจ้าหน้าที่ไปทำ� อะไรไม่ดีชาวบ้านก็โวยวาย ร้องเรียนแจ้งความให้จับ เป็นหูเป็นตาช่วยกัน แล้วสิ่งที่ตามมาคือ งบประมาณแผ่นดินจะลงไปด้วย พอมีเขตฯ มีหน่วยงาน ก็มีการจ้างงาน คนในพื้นที่ก็ได้ทำ�งาน บางพื้นที่ก็กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวเศรษฐกิจในพื้นที่ก็ดีขึ้น มีหลายเขตรักษาพันธุ์ที่ผมประกาศ ไว้ ตอนนี้กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยว ทำ�เงินให้พื้นที่เยอะแยะ เห็นไหมว่า มีป่ามันไม่ใช่ไม่มี ประโยชน์ แต่ประโยชน์มันมาก ป่ามันมีคุณค่าในตัวอยู่แล้ว ผมแค่เปิดช่องหายใจให้ป่าแค่นั้นเอง อาจจะมีคนคิดและทำ�อย่างผมเหมือนกัน แต่บังเอิญว่าในช่วงนั้น เป็นโอกาสที่ผมจะทำ�ได้ และ ผมก็ทำ�มัน ทุกวันนี้ไปที่ไหน เห็นผลงานที่เราทำ�ไว้ ผมภูมิใจ นักท่องเที่ยวที่ไปเที่ยว ไปชื่นชม ป่าไม่รู้หรอกว่าผมยิ้มอะไร ผมภูมิใจของผม ...” ฟังทา่ นเล่ามาถงึ ตอนน้ี ผมกอ็ ดยิ้มตามไมไ่ ด้..... 57

ทุ่งใหญน่ เรศวร... ชะตากรรมของป่า-ชะตากรรมของบ้านเมือง ป่าต้นเปง้ ทีท่ ุง่ พระฤาษี ท่งุ ใหญน่ เรศวร ผมเปน็ คนยงิ ค�ำ ถามทา่ นอธบิ ดผี อ่ งเองวา่ แลว้ เขตฯ ทงุ่ ใหญน่ เรศวรละ มที มี่ าทไ่ี ปอยา่ งไร ทา่ น ถงึ ได้เลา่ ให้ฟงั .... “...ยังจำ�ตอนที่ผมเล่าตอนที่จะเริ่มประกาศเขตรักษาพันธุ์ครั้งแรกได้ไหม ตอนนั้นเขตฯ ขาแขง้ อย่ใู นรายชอื่ แรกๆ ทผี่ มเลอื กด้วย แต่ไม่มีรายงานเร่อื งปา่ ท่งุ ใหญ่เขา้ มา ทางป่าไม้เขต ปา่ ไม้ จังหวัดไมร่ ายงานเข้ามา ผมก็ไม่รู้จัก อีกทั้งตอนนั้น หมวดสัตว์ป่า มีคนเดียวคือผมและเอมใจ มากโฉม เป็นลูกจ้างประจํา ทำ�งานกันสองคน ไปไหนไม่ได้ ก็ได้แต่อาศัยรายงานจากป่าไม้เขต ป่าไม้จังหวัด ตามกรอบที่ผมกำ�หนดว่าคุณต้องรายงานอย่างน้ีๆ แต่มีหลายเขต หลายจังหวัดเขา ไม่เขา้ ใจว่าเขตรักษาพนั ธสุ์ ัตวป์ า่ มันจะตอ้ งเปน็ อยา่ งไร บางแหง่ กเ็ สนอมา ๑๐๐ ไร่ ๑,๐๐๐ ไร่ ก็มี บางแห่งก็เอาเยอะมาก ผมก็เลยไดแ้ คเ่ อารายงานพวกนี้มาน่ังอ่านแลว้ เลือกเอาไว้ ๔๐ - ๕๐ แห่ง หว้ ยขาแขง้ กอ็ ย่ใู นน้ี ต่อมาพอผมไปนอก ช่วงทีอ่ ยู่เมอื งนอก กม็ ขี ่าวว่ามนี ายพลโทท่านหน่งึ เข้าไป ลา่ สตั วท์ ่ปี ่าทงุ่ ใหญ่ เมอื งกาญจน์ ลา่ กันเยอะแลว้ ท้ิงซากไว้จนเหมน็ คล้งุ คณุ ประเสริฐ อยู่สำ�ราญ ปา่ ไม้เขตฯ บ้านโปง่ ไปเจอเข้า กเ็ ลยรายงานมาทก่ี รมปา่ ไมว้ า่ มกี ารลา่ สตั วม์ ากมายทน่ี ่ี โดยนายทหาร ชือ่ นีๆ้ เอารถจป๊ิ ทหารไปยงิ สัตว์ รายงานไปที่กรม จนเรอื่ งถงึ กระทรวง กระทรวงก็รายงานนายกฯ คอื จอมพลถนอม ในฐานะท่ที า่ นเปน็ รฐั มนตรกี ลาโหมดว้ ย ทา่ นก็แทงหนังสือตำ�หนิไปว่าทหารทำ� แบบน้ีท�ำ ผดิ กฎหมายแลว้ ยงั ทำ�ผดิ วินัยทหารดว้ ย ตอ่ ไปใหห้ ยดุ ยง้ั การกระท�ำ เชน่ น้ี กท็ ำ�ได้แค่นน้ั ท้ังๆ ที่ยิงสัตวไ์ ปตงั้ เยอะแยะ 58

....ผู้เกบ็ สร้างผืนไพรให้แผน่ ดนิ ตอ่ มากเ็ ลยมกี ารเสนอใหท้ งุ่ ใหญท่ ท่ี หารไปลา่ สตั วน์ ่ี ใหเ้ อาเปน็ เขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ เสยี แตเ่ รอ่ื ง ทร่ี ายงานมา ทา่ นเสนอมาแคพ่ นั ไร่ เฉพาะสว่ นทเ่ี ปน็ ทงุ่ เทา่ นน้ั พอผมกลบั มาจากนอกมาอยฝู่ า่ ยสตั ว์ ปา่ ตอนนน้ั ผมยงั ไมไ่ ดเ้ ปน็ หวั หนา้ หมวด คณุ เชดิ ชอเขาเปน็ หวั หนา้ เรอ่ื งกม็ าถงึ ผม แตผ่ มกท็ �ำ อะไรไมไ่ ด้ เรอ่ื งมนั กเ็ งยี บไป แตต่ อนทผ่ี มไปเรยี นเมอื งนอกนน้ั เขากพ็ าไปดงู านทช่ี คิ าโก เปน็ พพิ ธิ ภณั ฑเ์ กย่ี วกบั การ จดั การสตั วป์ า่ กไ็ ปเจอกบั ดร.Jack Fooden เปน็ ผเู้ ชย่ี วชาญเกย่ี วกบั เรอ่ื งลงิ ทว่ั โลก แกกศ็ กึ ษาเรอ่ื งน้ี แกรวู้ า่ ทป่ี ระเทศไทยเปน็ ถน่ิ ก�ำ เนดิ ของลงิ ระหวา่ งลงิ หางยาวและลงิ หางสน้ั มนั มลี งิ หางปานกลาง คอื ลงิ แสมและลงิ วอก ลงิ กงั และลงิ เเสมมาเจอกนั แลว้ เกดิ เปน็ ลงิ วอกอะไรประมาณนแ่ี หละ แกกเ็ ลยสนใจ จะมาศกึ ษาเรอ่ื งลงิ ในเมอื งไทย ผมไปดงู านเลยรจู้ กั ทา่ น ไปอยเู่ กอื บเดอื นกส็ นทิ กนั ชว่ งนน้ั ผมไมไ่ ดเ้ ปน็ หวั หนา้ เปน็ แคป่ ระจ�ำ หมวดเฉยๆ งานในหนา้ ทก่ี เ็ ลยไมม่ าก พอแกมา ผมกเ็ ลยเปน็ คนทต่ี อ้ งพาแกไป ศกึ ษาวจิ ยั เรอ่ื งลงิ กไ็ ปทเ่ี มอื งกาญจน์ ผมกไ็ ปกบั แก เปน็ คนน�ำ ทางบา้ ง เปน็ ลา่ มบา้ ง กไ็ ปอยกู่ บั แกสกั เดอื นหนง่ึ ไปเดนิ ส�ำ รวจลงิ กนั พอเขา้ ไปเจอปา่ ทงุ่ ใหญ่ เหน็ สตั วป์ า่ เยอะแยะ ตอนนน้ั ผมกน็ กึ วา่ ปา่ น้ี มนั ใหญส่ มชอ่ื จรงิ ๆ กต็ ดิ ใจตง้ั แตน่ น้ั มา คดิ วา่ เมอ่ื มโี อกาสจะเอาเปน็ เขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ ใหไ้ ด้ แตม่ า ตดิ ทต่ี อนนน้ั ผมยงั ไมไ่ ดเ้ ปน็ หวั หนา้ อกี ทง้ั ปา่ ทงุ่ ใหญก่ เ็ ปน็ ปา่ สมั ปทานของบรษิ ทั กาญจนบรุ ที �ำ ไมจ้ �ำ กดั สว่ นแรกนเ้ี ขาท�ำ กนั อยแู่ ลว้ ผมกไ็ ปอาศยั เหมอื งแรเ่ ขานน่ั แหละเปน็ ทพ่ี กั ดร.Jack Fooden ทา่ นกไ็ ป ศกึ ษาเรอ่ื งลงิ เกบ็ ตวั อยา่ งเรากไ็ ดไ้ ปส�ำ รวจ ไดร้ สู้ ภาพปา่ ทงุ่ ใหญแ่ ละปา่ แถวนน้ั ดว้ ย กาญจนบรุ ี อทุ ยั ธานี ไปหมดแหละทม่ี แี หลง่ ลงิ ไทย - พมา่ ผมกไ็ ดค้ วามรเู้ รอ่ื งลงิ จาก ดร.Jack Fooden ดว้ ย พอเอาเรอ่ื ง ปา่ ทงุ่ ใหญม่ าเลา่ ใหผ้ ใู้ หญใ่ นกรมฟงั เขากเ็ ฉยๆ กนั จนปี ๒๕๑๓ ผมขน้ึ เปน็ หวั หนา้ ฝา่ ยจดั การสตั วป์ า่ แทนคณุ เชดิ ขอ ผมกส็ ง่ั ให้ เกษม รตั นไชย ไป เปน็ ผูบ้ ุกเบิก ส�ำ รวจเขตรกั ษาพันธ์สุ ตั ว์ป่าท่งุ ใหญน่ เรศวรเมอ่ื ปี ๒๕๑๔ ทีน้ีความเหน็ ผมกับทปี่ ่าไม้ เขตรายงานมามนั ไมต่ รงกนั เขารายงานมาจะใหเ้ ปน็ แคพ่ นั ไรเ่ ฉพาะทเี่ ปน็ ทงุ่ หญา้ ผมไปเหน็ พนื้ ทกี่ บั ตามาแลว้ แคท่ ุ่งหญา้ มันไม่ไดผ้ มเอาหมด ๓ ลา้ นไร่ แต่มนั ไปตดิ พน้ื ทป่ี า่ สมั ปทาน เขากไ็ มย่ อม พอดี เดอื นกุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๑๖ ทั้งเดือนผมอยู่วอชิงตัน ดีซี ผมไปประชุมแทนรัฐบาลไทย ไปยกรา่ ง อนสุ ญั ญาไซเตส กไ็ ปนอนบา้ น คณุ อ�ำ พล คณุ ะสวสั ด์ิ ซง่ึ เปน็ เพอื่ นกนั แกอยสู่ �ำ นกั งานดแู ลนกั เรยี น ไทยที่วอชิงตันของ กพ. ไปเดือนหนึ่งผมก็กลับมา ประมาณเดือนมีนาคม ก็ได้ข่าวว่ามีคณะนาย ทหารไปลา่ สตั วแ์ ลว้ ไมม่ ใี ครท�ำ อะไรเขาได้ เอาเฮลิคอปเตอรข์ องกองทพั นแี่ หละไปล่าสตั ว์ พอเดอื น เมษาชว่ งสงกรานต์พอดี อาจารย์ถนอม เปรมรัศมี รองอธิบดีกรมป่าไมส้ มยั นน้ั กเ็ รยี กผมไป บอก ว่า ผ่อง ไดข้ า่ วว่ามพี นั เอก ส. (ทา่ นบอกชือ่ มาด้วย นายทหารท่านนี้เป็นเลขาของผูใ้ หญข่ องบ้าน เมืองในตอนนัน้ ) และคณะก�ำ ลังจะไปลา่ สตั ว์ จะทำ�อะไรกท็ �ำ แตค่ ุณอยา่ เอาชอ่ื ผมไปอ้างนะ แล้ว คนท่ีบอก คณุ กอ็ ยา่ ไปเปดิ เผยช่ือเขา ผมก็วา่ เปน็ ใครครับอาจารย์ ผมขอรู้หน่อยหนงึ่ คณุ อย่าไป พดู ต่อนะ ทา่ นกบ็ อกชอ่ื ผมมา เป็นนักหนังสือพมิ พ์ใหญใ่ นยคุ น้ัน 59

พอผมรแู้ บบนก้ี ว็ างแผนเลย เขาจะไปกนั พรงุ่ นี้ ผมกต็ อ้ งไปหาคนชว่ ย ผมไปหาอาจารยผ์ สม เพชรจ�ำ รสั ทที่ า่ นเปน็ ทปี่ รกึ ษาชมรมอนรุ กั ษธ์ รรมชาติ ม.เกษตรศาสตร์ ผมบอกอาจารย์ มนั มคี ณะ นายทหารเขาจะไปลา่ สตั วท์ ท่ี งุ่ ใหญ่ จะท�ำ ยงั ไงกนั ดอี าจารยผ์ สมบอก ตอนนก้ี �ำ ลงั ยงุ่ เลย เพราะก�ำ ลงั จะไปทำ�เรอ่ื งแมก่ ลองเน่ากันอยู่ แล้วก็มคี นบอกต้องเอาเรอื่ งแม่กลองกอ่ น เปน็ วาระเร่งดว่ น เรอ่ื ง อน่ื ท้งิ ไวก้ ่อน เร่อื งลา่ สัตวน์ ีเ่ อาไว้ทีหลงั พอเป็นแบบน้ี ผมกเ็ ลยหาทางอ่ืน อาจารย์ถ้าอยา่ งน้นั ผม ขอนสิ ติ เป็นตัวแทนพวกชมรมอนุรักษ์ไปสักคนสองคนก็ยังดี ไปยื่นหนังสือให้เอาหนังสือพิมพ์ ไปดว้ ย พวกนกั ขา่ วนผี้ มกไ็ มร่ จู้ กั ใครผมกเ็ ลยไปขอคณุ ไพโรจน ์ สวุ รรณกร กอ่ นหนา้ นนั้ ผมเอาเรอื่ ง น้ไี ปบอกคณุ ไพโรจน์ สุวรรณกรมาแล้ว “คุณ (พนั เอก ส.) นะกเ็ พ่อื นคุณไมใ่ ช่หรือ” ผมบอกไพโรจน์ ไพโรจนบ์ อก “ใช่ๆ เพอ่ื นๆ กนั ” “โทรไปบอกเขาหนอ่ ยนะวา่ อยา่ ไปลา่ สตั ว์ เพราะได้ขา่ ววา่ เขาจะไปลา่ กันอีก” “เออๆๆ จะบอกให้” ปรากฏวา่ ไพโรจนก์ ไ็ ปบอก แตก่ ไ็ มเ่ จอพนั เอก ส. ไพโรจนก์ ็เลยไปบอกฝากอกี คนหนง่ึ เร่ืองกเ็ ลยไปถงึ หู จอมพลประภาส วา่ พนั เอก ส. จะเอาเฮลคิ อปเตอรไ์ ป ลา่ สตั ว์ จอมพลประภาสเลยเรยี กไปดา่ พนั เอก ส. เลย โกรธ พาลไปโกรธไพโรจนด์ ว้ ย เขากเ็ ลยไมฟ่ งั ฝนื ทจ่ี ะ ไปใหไ้ ด้ ผมกเ็ ลยไปบอกไพโรจน์ “ไพโรจน์ มนั ไปจริงๆ วะ่ ผมจะจัดการแล้วนะ คณุ ชว่ ยหาหนงั สอื พมิ พใ์ หผ้ มหนอ่ ยสิ” ไพโรจน์ เขาคนุ้ เคยกบั นกั ขา่ ว เขากห็ านกั ขา่ วใหไ้ ป กบั ผมดว้ ย มสี ยามรฐั กม็ ี ไพบลู ย ์ สขุ สเุ มฆ กับ สคุ นธ์ ชัยอารยี ์ ตอนนน้ั เขาไมร่ จู้ กั ผมหรอก ผมกไ็ มร่ ู้จักเขา ตอ้ งอาศยั ไพโรจนจ์ รงิ ๆ ทแี รกกะจะไปจบั ทที่ งุ่ ใหญ่ ให้ เปน็ ขา่ วเลย แตล่ กู นอ้ งหลายคนบอกหวั หนา้ อยา่ ไปเลย ใหห้ วั หนา้ คอยดกั ถา่ ยรปู ที่ ราบ ๑๑ นแ่ี หละ เพราะเดี๋ยว ฮ. มันต้องมาลงที่นี่ ให้เอานักข่าว ช่างภาพไปดักถ่ายเพื่อเป็นหลักฐานดีกว่าทางนนั้ เดยี๋ วพวกผมลยุ เอง ผมกเ็ ลยไมไ่ ดไ้ ป ลกู นอ้ งเขาไปกนั แลว้ ผมกไ็ ปเอาชา่ งภาพของกรมไปรอถา่ ย แต่ ไม่ได้เอานักข่าวไปด้วยเพราะกลัวว่ามันจะฉาวไป เด๋ียวทหารเขาจะโกรธหาว่าเราไปดักถ่ายภาพ จับผิดเขา ตอนนนั้ ทหารมีอำ�นาจมาก ไมก่ ลวั แต่ก็หว่นั ๆ จำ�ไดว้ นั ท่ี ๑๓ เมษายน ตอนบา่ ย ผมเฝา้ ถงึ ตอนบ่ายแกๆ่ วนั นน้ั มพี ายแุ รงมากพดั จนตน้ ไมห้ กั ตน้ กา้ มปรู มิ ถนนพหลโยธนิ สมยั กอ่ นมนั ไมไ่ ด้ 60

....ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้แผน่ ดนิ เปน็ ถนนอย่างนี่ มันมีแค่ ๒ เลนเอง ผมนึกในใจ เอ๊ะ...! ไม่มาสักที นี่ก็จะมืดอยู่แล้ว สงสัย เฮลคิ อปเตอรม์ นั โดนพายพุ ดั ตกหรอื เปลา่ หวา่ รอนาน ไมม่ ากเ็ ลยกลบั กนั แตป่ รากฏวา่ รงุ่ เชา้ ขน้ึ มา ผมก็ไปถงึ ทฝี่ ่ายสตั ว์ป่าแตเ่ ชา้ หนงั สือพิมพ์ก็ยงั ไมไ่ ด้อ่าน อาจารย์ผสม เพชรจ�ำ รัส มารออยทู่ ฝี่ า่ ย จัดการสัตว์ปา่ แลว้ ดูแกดีใจใหญเ่ ลย แกบอก... “นอ้ งผ่อง น้องผอ่ งรหู้ รอื เปลา่ ” “อะไรพี่” “เอ้า...ไมร่ ู้เหรอวา่ พวกท่ไี ปลา่ สตั ว์ คอปเตอรม์ นั ไปตกที่บางเลนตายกนั หมดแล้ว “ “เหรอ” หนังสือพิมพ์ที่ลงข่าวบอกพวกนี้ไปปฏิบัติภารกิจราชการลับที่ชายแดนไทย - พมา่ ขากลบั เกิดอุบัติเหตุเฮลิคอปเตอร์ตกเพราะไปราชการ ผมเห็นอย่างน้ีก็เลยโทรหาคุณอนุสรณ์ ทรัพย์มนู ซึ่งแกสนใจเรื่องสัตว์ป่าแกเป็นน้องภรรยาของคุณอดิศัย ล่ําซำ� นมตรามะลิ แกกว้างในวงการ หนังสอื พิมพ์ “คุณอนสุ รณ์ ผมอยากไดห้ นงั สือพิมพ์มาสมั ภาษณ์ผมหน่อย ผมจะเปิดเผยเรือ่ งไอ้พวกไปลา่ สัตวจ์ นเฮลคิ อปเตอรต์ กนี่ ความจริงไม่ใช่ มนั โกหก มนั ไม่ไดไ้ ปราชการหรอก ไปล่าสตั วท์ ี่ทุง่ ใหญ่ นผี่ มดกั จับมนั อยทู่ ั้งวัน ท�ำ อยา่ งไรถึงจะออกเป็นข่าวค้านมนั ได”้ “เหรอๆ เอาๆ” แกก็เลยโทรไปหาเดลินิวส์ เขาก็ส่งคุณนิตย์ โลหิตคุปต์ มากับช่างภาพอีกคนมาสัมภาษณ์ ผม ผมก็เปิดเผยเป็นฉากๆ ความเป็นมาว่ามันเป็นอย่างไร ว่าพวกนี้ไปล่าสัตว์ไม่ได้ไปราชการลับ อะไรหรอก เขาเคยไปบ้างแล้ว เคยหา้ มแลว้ แต่เขาไม่ฟัง คราวนี้เลยให้นักศกึ ษาชมรมอนุรักษ์ กับ จนท. ปา่ ไม้ของผมไปดกั จบั กัน นสพ. ก็ลงขา่ วเป็นฉากๆ ในซากเฮลคิ อปเตอร์เจอซากสัตว์ มเี ขา กระทิง และซากสัตวอ์ ่ืนๆ พอรุง่ เช้า นสพ. เดลินิวส์ออกวางตลาด ขา่ วออกไป กฮ็ ือฮากันทงั้ ประเทศ หนงั สือพมิ พอ์ ่ืน ก็เสริมต่อ โจมตีรัฐบาลทหารว่า ปล่อยปละละเลย เอาของหลวงไปทำ�ผิดกฎหมาย โจมตีรัฐบาล ตอนนน้ั เป็นรฐั บาลทหาร ถกู หนังสอื พิมพโ์ จมตี เขาก็ส่งั ให้หนงั สอื พมิ พ์หยุดเสนอข่าว ตอนนั้นมัน ตกอยภู่ ายใตอ้ ทิ ธพิ ลของเผดจ็ การ หนงั สอื พมิ พเ์ ขากเ็ ลยประชมุ กนั วา่ จะเอายงั ไงดี เขากบ็ อกวา่ ตอ้ ง ประทว้ งรัฐบาลทม่ี าห้ามการน�ำ เสนอข่าว ซง่ึ เปน็ การรดิ รอนสทิ ธเิ สรภี าพของสอ่ื มวลชน ประทว้ ง โดยการจะไม่มีการน�ำ เสนอข่าวใดๆ ทง้ั สิน้ จะไม่มีเร่อื งอะไรเลย เชน่ นสพ.สยามรฐั ก็จะเขียน แตห่ วั หนงั สอื พมิ พว์ า่ สยามรฐั แลว้ กป็ ลอ่ ยวา่ งหมดทงั้ ฉบบั เปน็ การประทว้ ง ไทยรฐั กเ็ หมอื นกนั ไมม่ ี หนา้ อะไร มแี ต่กระดาษเปลา่ ๆ วางขาย ทนี่ ้ีหมอ่ มคึกฤทธิ์ ทา่ นไมเ่ อาดว้ ย ท่านบอกใครจะท�ำ แบบ นั้นกท็ �ำ เถอะ ผมไมท่ �ำ ผมไมก่ ลวั มนั ผมจะเสนอขา่ วตอ่ ปรากฏวา่ สยามรฐั เสนอขา่ วตอ่ อีกท้งั ยังเขม้ ข้น 61

ลงลกึ กว่าเดมิ อีก ฉบับอื่นเห็นวา่ สยามรัฐลุยแลว้ ไมเ่ ปน็ อะไร ไมม่ ีใครมาวา่ ได้ กเ็ ลยลยุ ตาม ก็รุมกัน ตีรฐั บาลทุกๆ วนั ตไี ปตีมา กร็ วู้ า่ รัฐบาลนไี้ ม่ได้แขง็ จริงนี่ เพราะห้ามหนงั สอื พิมพ์ก็ไมอ่ ยู่ กเ็ ลยเกดิ กรณีนักศึกษารามคำ�แหง ท่ีจำ�ได้ก็มี สมพงษ์ สระกวี และอีกหลายคน ที่เป็นคณะกรรมการทำ� หนงั สือของมหาวิทยาลัย เขาทำ�หนังสือชื่อ มหาวิทยาลัยที่ไม่มีคำ�ตอบ เพราะตอนนั้นกำ�ลัง โจมตีอธิการบดี ดร.ศักดิ์ ผาสุกนิรันดร์ อยู่ด้วย วนั หนึง่ กม็ กี ารออกเปน็ หนงั สอื กระแนะกระแหน จอมพลประภาส เพราะตอนน้ัน ครม. ไดม้ มี ตใิ ห้ตอ่ อายขุ า้ ราชการของจอมพลประภาส ผบ.ทบ. ออกไปอีก ๑ ปีพวกเด็กนักศึกษาที่เป็นคณะทำ�หนังสือของมหาวิทยาลัยรามคำ�แหงฉบับนี้ ก็ได้ เขียนเป็นรูปการ์ตูนหรืออะไรทำ�นองน้ี เขียนเยาะเย้ยถากถางว่า สภาสัตว์ป่าทุ่งใหญ่มีมติให้ต่อ อายุหัวหน้ากระทงิ อกี ๑ ปี เทา่ นั้นแหละ จอมพลประภาสคงโกรธ ดร.ศักดิ์ ในฐานะอธกิ ารบดี ก็ เลยลงโทษนักศึกษาทีท่ �ำ หนงั สอื จ�ำ นวน ๑๐ คน โดยลบชอื่ นกั ศึกษาออกจากการเปน็ นักศึกษา พอ มีการลบช่ือปับ๊ กม็ กี ารปลุกระดมนกั ศกึ ษา กเ็ กิดการต่อต้าน มารวมตัวกนั เข้า เรียกร้องใหย้ กโทษ ให้คืนสถานภาพ นักศึกษามีการเดินขบวนขับไล่ ดร. ศักดิ์ ประทว้ งอยหู่ ลายวนั จนในทส่ี ดุ ดร. ศกั ด์ิ ตอ้ งยอมตามขอ้ เรยี กรอ้ ง คนื สถานภาพใหน้ กั ศกึ ษา ทนี น้ี กั ศกึ ษากเ็ หน็ วา่ ชนะ และรฐั บาลกไ็ มไ่ ดเ้ ขม้ แขง็ จรงิ เขากเ็ ลยวางแผนตอ่ ไปเรยี กรอ้ งรฐั ธรรมนญู มคี น ๑๓ คนท�ำ ใบปลวิ ไปเดนิ แจกตามถนนเรยี กรอ้ งใหม้ รี ฐั ธรรมนญู โดยเรว็ มนี กั การเมอื งดว้ ย เชน่ คณุ ไขแสง สกุ ใส รว่ มดว้ ย ต�ำ รวจกไ็ ปจบั เอา ๑๓ คนนน้ั ไปขงั ไว้ ทนี น้ี กั ศกึ ษากย็ ง่ิ รวมตวั กนั มากขน้ึ ทกุ มหาวทิ ยาลยั มารวมกลมุ่ กนั เขา้ ไปทถ่ี นนราชด�ำ เนนิ ประชาชนกม็ าประสมโรงรวมกลมุ่ ประทว้ งอยู่ หลายวนั คนกเ็ พม่ิ ขน้ึ ทกุ ๆ วนั ผสมกบั ทม่ี ขี า่ วเอาเฮลคิ อปเตอรม์ าปราบกราดยงิ นกั ศกึ ษา ประชาชน ทส่ี ะพานพระปน่ิ เกลา้ ดว้ ย มกี ารลม้ ตาย ทบุ ตนี กั ศกึ ษา ตกนา้ํ ตกคู นสพ. กถ็ า่ ยรปู มาใหเ้ หน็ ขา้ มรว้ั วงั สวนจติ รฯ พอมกี ารตายเกดิ ขน้ึ ดว้ ย กเ็ ลยท�ำ ใหป้ ระชาชนเคยี ดแคน้ รฐั บาล กเ็ ลยออกมากนั มากขน้ึ จน ในทส่ี ดุ กเ็ กดิ ความรนุ แรงนองเลอื ด จนกลายเปน็ ๑๔ ตลุ า จนในหลวง (ร.๙) ออกมาตรสั กบั ประชาชน วา่ เปน็ วนั มหาวปิ โยค และเพอ่ื ความสงบของบา้ นเมอื ง ไดข้ อใหจ้ อมพลถนอมลาออก และออกจาก ราชอาณาจกั ร เขากอ็ อกไป ประชาชน นกั ศกึ ษา ดใี จกนั ใหญ่ ในหลวงกท็ รงตง้ั อาจารยส์ ญั ญา ธรรมศกั ด์ิ เปน็ นายกรฐั มนตรี ขอใหป้ ระชาชนใหค้ วามรว่ มมอื ในการบรหิ ารบา้ นเมอื ง เชอ่ื ฟงั รฐั บาล ทกุ คนก็ เรยี บรอ้ ยฟงั รฐั บาล ตอนนน้ั รฐั บาลอาจารยส์ ญั ญา กม็ ี ดร. เถลงิ เปน็ รองปลดั กระทรวงเกษตร กม็ า เปน็ รฐั มนตรชี ว่ ยกระทรวงเกษตร พอทา่ นมาเปน็ รฐั มนตรชี ว่ ย ผมยง่ิ ท�ำ งานสตั วป์ า่ สะดวกเลย พอรัฐบาลเพลี่ยงพล้ําต่อกระแสสังคม ผมก็เลยเสนอว่าจะเอาพ้ืนที่ป่าทั้งหมดท่ีเป็นป่า สัมปทานในเมืองกาญจน์ ๓ ล้านไร่ เอามาเป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า อธิบดีประดิษฐ์ ท่านเป็น ประธานในที่ประชุม ท่านก็ไวต่อกระแสสังคมตอนน้ัน ท่านก็เชิญผู้จัดการกาญจนบุรีทำ�ไม้มาร่วม ประชุม แล้วก็มสี ่วนราชการต่างๆ ใหผ้ มไปชีแ้ จง ผมบอกผมจะเอาทง้ั หมดน่ันแหละ ๓ ลา้ นไร่ ทุก 62

....ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้แผ่นดนิ โครงการท�ำ ไมท้ ไ่ี ดส้ มั ปทานอยเู่ อาเปน็ เขตรักษาพันธ์ุสัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร เสีย นั่นแหละที่ทำ�ให้ป่าเมืองกาญจน์ ไม่มีสัมปทานทำ�ไม้เลยตั้งแต่น้ันมา คุณประสงค์ ตัวแทนบรษิ ทั ท�ำ ไม้เขาก็ บน่ ใหญว่ า่ อยา่ เอาหมดเลย แบง่ ใหเ้ ขา ครงึ่ หนึ่งนะ ท่านก็ว่าของท่านไป ผมก็ ไมฟ่ ัง ไดท้ ีแล้วนี่ และกวา่ จะสบช่องท่ี จะเอาปา่ ผนื ใหญค่ นื มามนั ไมง่ า่ ยรอมานาน ไดจ้ งั หวะแบบนผ้ี มกเ็ สยี งแขง็ ไมย่ อม ในทส่ี ดุ กรมปา่ ไม้ ตอ้ งไปหาปา่ จงั หวดั อน่ื มาชดเชยใหบ้ รษิ ทั กาญจนบรุ ที �ำ ไม้ ปา่ ทใี่ หช้ ดเชยไปบางสว่ นอยทู่ รี่ อยตอ่ ทาง ดา้ นจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี รอยตอ่ ทางดา้ นราชบรุ ี เพชรบรุ แี ถวนน้ั ยงั พอมปี า่ พอไดช้ ดเชยกนั ไป แตก่ ไ็ ด้ ไมม่ าก คราวนั้นบริษัททำ�ไม้ค่อนข้างเสียผลประโยชน์ แตก่ ็เปน็ ผลประโยชนท์ ี่เขาไม่ควรได้ แผ่น ดินมันเสยี หายมาก ถา้ ปล่อยใหม้ ีการท�ำ ไม้ในป่าเมอื งกาญจน์อยู่ เขา้ ใจว่าตอนนป้ี า่ เมืองกาญจน์จะ หมดไปมากกว่าน้ี ถา้ ไมม่ กี ารประกาศเปน็ เขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ เสยี กอ่ นฯ ๓ ล้านไร่นี่ผมเอาหมดเลย ผมเอาจรดจังหวดั ตาก ทิศตะวันตกเอาจรดพมา่ จากทงุ่ หญา้ ท่เี สนอมาให้ผมทแี รกแค่พนั ไร่ จนมา เป็นเขตฯ ทุ่งใหญ่ ๓ ลา้ นไร่ แค่ท่งุ หญา้ จะท�ำ อะไรได้ เขาไมเ่ ขา้ ใจ Concept ของเขตรักษาพันธ์ุ สัตวป์ ่า เสนอมาแบบขอไปที วา่ ไดเ้ สนอแลว้ ทุ่งใหญ่ ๑,๐๐๐ ไร่น้ีเป็นเพยี งส่วนหนง่ึ ของ ecology ที่สัตว์ป่ามนั จะเอาเป็นแหล่งอาหาร แต่ที่หลบภยั ทจี่ ะนอนพกั ผอ่ นในปา่ มันไม่มี ทจ่ี ะเคล่ือนยา้ ย อพยพตามฤดกู าลไม่มี สตั วป์ ่าอย่ไู ม่ได้ ทงุ่ หญา้ มันเปน็ สว่ นประกอบหนึง่ ของ habitat มันจำ�เปน็ จะต้องประกอบไปดว้ ย ทุ่งหญ้า แหล่งนํ้า ปา่ ทอ่ี ยู่อาศยั ที่หลบภัย มันจงึ จะสมบูรณ์ ต้องมองอยา่ ง นนั้ ผมกช็ แ้ี จงไปตามหลักวชิ าการวา่ ถา้ คณุ เสนอแคน่ ้ี อยา่ เสนอเลย เสนอแล้วมันก็ทำ�ไมไ่ ด้ เป็นไป ไม่ได้ สัตว์มันไมอ่ ยู่ มันจะตายตอนมันหวิ ไม่หิวมันกไ็ ปที่อืน่ ในปา่ ไม่มหี ญ้า มันก็ตอ้ งออกมา สว่ น เหมอื งแรน่ น้ั กต็ อ้ งใหเ้ ขาท�ำ จนกวา่ จะหมดอายปุ ระทานบตั รนนั่ มนั เปน็ เงอ่ื นไขทางกฎหมายทเี่ ขา บอกว่า พน้ื ทท่ี จ่ี ะประกาศเปน็ เขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ หรอื อทุ ยานแหง่ ชาตนิ น้ั บรรดาใบอนญุ าตที่รัฐ ออกใหแ้ กเ่ อกชนไปแลว้ ก็ให้มอี ายุสิน้ สดุ เมื่อหมดอายุประทานบัตร แปลวา่ ไม่ให้หมดอายุโดยการ ประกาศเป็นเขตฯหรืออุทยานฯ ทีหลัง ที่ทำ�มาแลว้ ก็ใหท้ �ำ ต่อไปแตห่ ลังจากน้ันห้ามต่ออายุ เหมือง แร่มันเนอ้ื ทไ่ี ม่มาก เราต้องเอาส่วนใหญ่ ถา้ มัวเก่ยี งวา่ ไมใ่ ห้มีเหมืองแรก่ ่อนแล้วคอ่ ยประกาศกเ็ สรจ็ อีก กวา่ จะหมดอายุ พอดปี ่าไมเ่ หลอื ต้องเอาไวก้ ่อน ต้องรักษาส่วนใหญ่ไว.้ ...” ฟังเบ้ืองลกึ เบือ้ งหลงั การประกาศเขตรักษาพันธุส์ ตั วป์ ่าทุ่งใหญ่นเรศวรแล้ว เหมือนอา่ น นิยายคมเฉอื นคม แต่น่ีตวั จรงิ เสียงจริงมาเล่าเอง ยง่ิ ทงึ่ ยิ่งศรัทธาของคนทำ�งานสมยั ก่อน... 63

ตั้งกองอนุรักษ์สัตว์ป่า “......ผมโชคดที ไี่ มเ่ คยไปเปน็ หวั หนา้ เขตฯ หรอื หวั หนา้ อทุ ยานฯ ทไ่ี หนมากอ่ น ไมเ่ คยไปอยทู่ ี่ ใดทหี่ นง่ึ โดยเฉพาะ ผมเปน็ นกั บรหิ ารอยตู่ รงกลาง ใจทจ่ี ะโนม้ เอยี งไปทางไหนจงึ ไมม่ ี ผมเอาแผนท่ี ประเทศไทยมาดูว่ามันควรจะกระจายทรัพยากรพวกนี้ไปได้อย่างไร ที่สำ�คัญมันเอางบประมาณ แผน่ ดนิ ลงไปกระจายในพนื้ ทไี่ ดอ้ ยา่ งไร ผมพยายามจะกระจายไปใหท้ ว่ั โดยหนว่ ยงานทผ่ี มมอี ำ�นาจ ตง้ั ไดน้ แี่ หละเอาลงไป แตท่ พ่ี ทั ลงุ นต้ี อ้ งยกเวน้ ตอ้ งเนน้ เลย เรยี กวา่ โนม้ เอยี งเพราะเปน็ บา้ นเกดิ ความ ท่ีเป็นบ้านเกดิ ผมก็ทำ�ใหห้ มด ต้งั อทุ ยานฯ เขาปู่ - เขายา่ ตัง้ เขตรกั ษาพันธุส์ ตั วป์ า่ เขาบรรทดั ตั้ง เขตห้ามล่าสตั ว์ปา่ ทะเลนอ้ ย สวนพฤกษศาสตร์ ฯลฯ ผมทำ�เร่ืองอนุรักษ์มา แต่ก็เป็นงานในส่วนราชการที่รู้ว่ามีงานน้ี แต่ในหมู่ประชาชนนี้ยัง ไม่ค่อยต่ืนตัว ไม่ค่อยรับรู้กันนัก เพิ่งจะมาเป็นท่ีรู้จักกันก็ที่ตอนผมมักพานักข่าวทำ�สารคดี พวก หนงั สือพิมพ์ ไปนอนตามเขตรักษาพนั ธ์สุ ตั วป์ า่ ใหเ้ ห็นการทำ�งาน ให้เห็นคณุ คา่ ความสวยงามของ พืน้ ทแ่ี ละประโยชน์ของป่าไม้ กลับมาเขากเ็ ขียน เขยี นหลายครัง้ หลายหนเขียนอย่บู ่อยแล้วก็ชมผม ตลอด แมแ้ ต่ ม.ร.ว คกึ ฤทธิ์ ปราโมช ตอนน้ันท่านท�ำ หนงั สือพมิ พ์สยามรฐั ทา่ นก็ชมผมอยู่ ๒ - ๓ คร้งั แต่ทีส่ ำ�คัญกระแสอนุรกั ษ์มนั เรมิ่ เกิดขึน้ ในหม่ปู ระชาชน คนเริม่ สนใจอย่างจรงิ จงั ยงิ่ ตอนเกดิ กระแสเรื่องทุ่งใหญ่นเรศวร เรื่องท่ีมีการไปล่าสัตว์ ถ้าไม่เกิดกระแสนั้นผมก็คงลำ�บากเหมือนกัน เพราะตอนนัน้ ผมไปขัดแยง้ กับทางการเมืองเขา้ ผมถกู จอมพลประภาส จารุเสถยี ร ดา่ เอา ทำ�ท่า จะเอาเร่ืองกับผม ท่านว่าผมไปว่าพวกล่าสัตว์ จะเล่นงานผม พอพวกหนังสือพิมพ์เขารู้เข้า เขาก็ ไม่ยอม หนังสือพิมพ์ก็เริ่มเขียนโจมตีรัฐบาลเรื่องน้ี ม.ร.ว.คึกฤทธ์ิ ก็เขียนบทความช่วยเหมือนกัน ความไม่ชอบรัฐบาลสมัยนั้นมันหลายต่อหลายเร่ือง ของผมน่ีก็ส่วนหน่ึง จนมันลุกลามกลายเป็น ความเปลี่ยนแปลง ๑๔ ตุลาคม ๒๕๑๖ ข้นึ มา ดว้ ยกระแสอนั น่นี ีแ่ หละ ดร.เถลิง ทา่ นเลยฉวยโอกาสทำ�ให้เกดิ กองอนรุ ักษ์สตั วป์ า่ ว่ามัน ตอ้ งตง้ั เปน็ กองแลว้ นะ งานมนั ส�ำ คญั อนั ทจ่ี รงิ จะตง้ั อยแู่ ลว้ แตเ่ ขาดงึ เรอ่ื งไวป้ หี นง่ึ นา่ จะเปน็ ปี ๒๕๑๗ ต้งั กองอทุ ยานไปก่อนแลว้ กองสัตว์ป่าน่ีมาทหี ลังหนง่ึ ปี ประสทิ ธิ์ แม้นสวุ รรณ เพ่ือนผมทีอ่ ยู่ กพ. เขาเป็นหลาน อธิบดตี รี กกคำ�แหง อธิบดกี รมป่าไม้ เขากับผมกส็ นทิ สนมกนั เขาดึงเร่ืองไว้หนึง่ ปี รอผมเพราะถ้าตั้งมาก่อนแล้วผมยังไม่โตพอสำ�หรับตำ�แหน่งน้ัน มันจะมีคนมาสวมแทน ก็เลยดึง เร่ืองไวพ้ อปี ๑๘ ผมชกั โตขน้ึ มา ดร.เถลงิ ทา่ นกม็ าเปน็ รมต. พอดี เลยประกาศตง้ั กองอนรุ กั ษส์ ตั วป์ า่ ผมกไ็ ดเ้ ป็น ผอ.กองอนุรกั ษ์สัตวป์ ่าคนแรก อธิบดีประดิษฐ์ วนาพทิ ักษ์ มาเป็นอธบิ ดี ทา่ นกร็ ู้ทาง ว่ากระแสสังคมตอนนั้นเป็นอย่างไร ท่านก็ไม่กล้าฝืน อีกอย่างพวกป่าไม้เขต ป่าไม้จังหวัดเขา ก็มีผลประโยชน์อย่างอื่นเขาก็ไม่อยากมาเป็น เลยไม่มีใครมาแย่ง ผมก็เลยได้เป็นผู้อำ�นวยการ 64

....ผู้เกบ็ สร้างผืนไพรให้แผ่นดนิ น้ำ�ตกถำ�้ ฝนุ่ เขตรักษาพนั ธสุ์ ตั วป์ ่าภูวัว กองอนรุ กั ษส์ ัตวป์ ่าคนแรก พอยกฐานะขนึ้ เปน็ กองกม็ บี ทบาทมาก กล็ ยุ งานเยอะเลยทนี ้ี จนเกดิ เปน็ ระบบการจดั การเขต รักษาพันธุส์ ตั ว์ปา่ ผมก็วางโครงสรา้ ง ขอบเขตของรักษาพนั ธุส์ ัตวป์ า่ อยา่ งเช่น ตัง้ งานวจิ ยั สัตวป์ ่า กเ็ รม่ิ ดงึ นกั วทิ ยาศาสตรท์ างดา้ นชวี ะมาบรรจุ มกี รอบอตั ราต�ำ แหนง่ นกั วทิ ยาศาสตรเ์ กดิ ขน้ึ เอาคนที่ จบสตั วบาลมาเพอื่ ท�ำ หนา้ ทเี่ พาะเลยี้ งสตั วป์ า่ ไปขอต�ำ แหนง่ พวกนม้ี าจาก กพ. ต�ำ แหนง่ สตั วแพทย์ เรากม็ ตี �ำ แหนง่ ในกองอนรุ กั ษส์ ตั วป์ า่ เพยี งแตส่ ตั วแพทยน์ เ้ี ขาไมค่ อ่ ยชอบมาอยู่ ต�ำ แหนง่ พยาบาลผม เสนอใหม้ ีประจำ�อุทยานฯ มันก็ได้มาแต่มันไม่มีพยาบาลไปอยู่จริง เราก็ตั้งกรอบไว้ กม็ รี ะบบ เกดิ ขน้ึ ตอนนน้ั กองสตั วป์ า่ นค่ี กึ คกั มาก คนท�ำ งานกส็ นกุ สนานกบั งาน รกั งาน รกั ปา่ รกั กนั สามคั คี คนมนั รกั ในงาน รกั ในหน่วยงาน จนงานมนั ไปไกลมาก ไปไกลกวา่ กองอทุ ยานฯ เยอะท้งั ๆ ท่เี ขา สรา้ งมากอ่ น ๑ ปี ลยุ ประกาศเขตรกั ษาพนั ธจ์ุ ากเรม่ิ แรก ๕ แหง่ ตง้ั แตป่ ี ๒๕๐๘ แหง่ แรกคอื สลกั พระก็ ประกาศไปอกี เยอะแยะ ๒๐ - ๔๐ แหง่ จนทา่ นอธบิ ดถี นอม แกเบรกวา่ อยา่ ประกาศอกี เลย พอแลว้ แตผ่ มไมฟ่ ัง ผมเลยถูกย้ายในปี ๒๕๒๒ เวลา ๑๔ ปี ทีท่ �ำ งานมาถูกเบรก ทำ�ให้ไม่มอี �ำ นาจอยู่ ๓ ปี กต็ อนทก่ี ลบั มาจากนอกแลว้ ไมไ่ ดเ้ ปน็ หวั หนา้ ไปประจ�ำ หมวดเสยี เกอื บ ๓ ปตี ง้ั แตป่ ี ๒๕๐๙ - ๒๕๑๓ พอปี ๒๕๑๓ เดือนพฤศจิกายน ผมได้เป็นหัวหน้าฝา่ ยผมกบ็ ุกเลยทนี ้ี สง่ มานพ ส่งธานี สง่ มรุต สง่ ธำ�มรงค์ไปตั้งเขตฯ ขึ้นมาเรื่อยๆ บางอย่างตั้งเขตฯ แล้วหาหัวหน้าไม่ได้ผมก็เอาหัวหน้าที่อื่น รักษาการณไ์ ปกอ่ นรอคนท่จี ะมาจรงิ ใครมาในช่วงผมนี้ไดเ้ ป็นหัวหน้าหมดทุกคน มาประชุมกอง 65

ละอง ละมง่ั ท่เี ขตรักษาพันธุส์ ตั วป์ ่าสลกั พระ มีแตห่ ัวหน้าเขตฯ ทงั้ นนั้ ผมยดึ หลกั ไวว้ ่าไปยดึ หัวหาดไว้ก่อน ไปเอาป่าไวก้ อ่ น แล้วคอ่ ยมาเจรจาท่ี หลงั มาแกม้ าอะไรทหี ลงั ผมยดึ เอาภารกจิ นีไ้ ปอ้างกับสำ�นกั งบประมาณไปอ้างกบั กพ.ว่าผมมีงาน อยู่แล้ว เขากใ็ หต้ �ำ แหนง่ มา ถ้าไมใ่ ห้ หนังสือพิมพ์กด็ า่ เพราะเรามพี วกเปน็ นักข่าวกนั มาก กพ็ าไป นอนปา่ ไปดไู ปเหน็ ปา่ นแ่ี หละ ไปมากร็ จู้ กั กนั คนุ้ กนั เปน็ เพอื่ นกนั ส�ำ นกั งบประมาณไมใ่ หต้ �ำ แหนง่ ไม่ให้เงิน นกั ข่าวเขาก็เขียนตำ�หนิเอง สำ�นักงบประมาณจงึ เคอื งผมหนอ่ ยๆ พวกป่าไม้ด้วยกนั น้ีเขา ก็เหมน็ หนา้ ผมอยู่ เพราะเราไปเอาปา่ สมั ปทานเขามาเปน็ เขตรักษาพันธสุ์ ตั ว์ปา่ หมด ตอนผมมาอยู่ อทุ ยานฯ กใ็ หเ้ ปน็ อทุ ยานฯ หลายทเ่ี ลยทเ่ี ปน็ ปา่ อนรุ กั ษต์ อนน้ี อยใู่ นรายชอ่ื ทผ่ี มจะท�ำ ทง้ั นน้ั ถา้ ประกาศ ทนั ในสมยั ผมผมกป็ ระกาศ แตม่ บี างทม่ี าประกาศทหี ลงั แตถ่ า้ ไปยอ้ นดปู ระวตั กิ จ็ ะเหน็ วา่ ผมสง่ คน ไปสำ�รวจมากอ่ นบ้าง ดำ�เนินการไปบางสว่ นบา้ ง ส่วนใหญผ่ า่ นหูผา่ นตาผมมาทัง้ นน้ั บางทเี่ ตรยี ม ไว้แต่ยงั ไมไ่ ดง้ บประมาณมาทำ� ก็ชา้ ไป เหมือนห้วยขาแขง้ ทด่ี ำ�เนนิ การสำ�รวจตงั้ แต่ปี ๒๕๐๘ มา ประกาศเอากป็ ี ๒๕๑๕ ใช้เวลา ๗ ปีกวา่ จะประกาศเป็นเขตรกั ษาพันธ์ุสัตวป์ า่ ได้ ๗ ปีที่เสยี ไป ปา่ หว้ ยขาแข้งก็เสียหายไปเยอะ นี่ถ้าเราทำ�ได้เร็วเท่าทผี่ มคิดไวท้ แี รก เราจะมปี า่ มากกว่านี้อกี เยอะ ไมม่ ปี า่ ทไ่ี หนใหมส่ �ำ หรบั ผมเปน็ ปา่ ทผี่ มไดเ้ ขยี นเตรยี มไวห้ มด คนมาทหี ลงั เขามาเหน็ หวั หนา้ ฝ่ายเสนอเขาก็ต้องทำ�ตามแผน สานตอ่ ซ่ึงผดิ กับอุทยานฯ ซ่งึ อุทยานฯ ตอนนน้ั ไม่มแี ผนอยูเ่ ลย ผม ไปเป็นผู้อ�ำ นวยการกองอทุ ยานฯ ยงั ต้องตามประกาศของเกา่ ท่สี ำ�รวจมาตง้ั แต่ปี ๒๕๐๒ เชน่ ดอย สุเทพ ทย่ี งั ไม่ได้ประกาศผมก็หยิบมารีบๆ ประกาศใหเ้ สยี ถา้ หน่วยงานมีจดุ มงุ่ หมายรว่ มกัน รักกนั สามัคคกี ัน มจี ติ ใจท�ำ เพอ่ื ประเทศชาติรว่ มกันมหี รอื ทม่ี นั จะไมก่ ้าวหน้า ไม่เจริญ...” 66

....ผู้เกบ็ สร้างผืนไพรให้แผน่ ดนิ กํำ�เนิดเขตฯ ภูหลวง มรดกแหง่ อีสาน กุหลาบแดง ภูหลวง เอ่ยถึงภูหลวงแห่งเมืองเลย ผมว่าหลายคนก็คงอยากรู้ที่มาที่ไป ของผืนป่าแห่งนี้ ท่านอธิบดี ผอ่ งกรณุ าเลา่ ว่า.... “....หลังจากเรื่องทุ่งใหญ่ในปี ๒๕๑๖ นั้น ผมกำ�ลังดังมากหนังสือพิมพ์ก็เขียนถึงบ่อยๆ ว่า เป็นนักอนุรักษ์ที่ยิ่งใหญ่มาสัมภาษณ์กันไปบ่อยก็มีคนรู้จักว่าทำ�งานด้านอนุรักษ์ป่า วันหนึ่งก็มี นายอ�ำ เภอภหู ลวง ช่ือ คุณศรพี นม วราหะ ตอนหลงั น้แี กไปสมัคร ส.ส. ได้เปน็ อยูพ่ กั หนง่ึ แกเป็น นายอ�ำ เภอท่ีสนใจเรื่องธรรมชาติ ชอบธรรมชาติ ชอบเรือ่ งอนรุ กั ษ์ เร่อื งสตั วป์ า่ อะไรพวกน้ี แกก็มา พรอ้ มดว้ ยคณะครใู นท้องถิ่นแถวภูหลวงนั่นแหละ มาหาผม ทำ�หนังสือมายื่นกับผมว่าขอให้เอา ภหู ลวงนเ้ี ปน็ วนอทุ ยาน แกคงไมร่ จู้ กั ค�ำ วา่ อทุ ยานแหง่ ชาตหิ รอื วนอทุ ยาน ตอนนน้ั แกคงนกึ ถงึ วนอทุ ยาน กม็ าเจอกนั แกกบ็ รรยายเนอ่ื งจากวา่ มที วิ ทศั นส์ วยงามมกี หุ ลาบแดง กหุ ลาบขาวมธี รรมชาตสิ วยงาม มากอยากจะใหส้ งวนเอาไวไ้ มอ่ ยากใหม้ กี ารท�ำ ไมเ้ พราะพอมกี ารท�ำ ไมก้ นั ชาวบา้ นเขาไมช่ อบ เขาวา่ มันจะแห้งแล้ง แกก็เลยมาหาผม แต่ผมเหน็ วา่ เขาอยากจะเสนอใหเ้ ปน็ วนอทุ ยาน ผมเลยพาเขาไป พบคุณไพโรจน์ สวุ รรณกร ตอนน้นั กำ�ลงั เพิง่ กอ่ ตั้งกองอทุ ยานใหม่ๆ คณุ ไพโรจน์เปน็ ผอ.กอง พอ ไพโรจนเ์ ห็นหนังสือนายอำ�เภอ แกก็บอก ผมทำ�ไม่ไหว ผมยังไม่พร้อมเพราะแค่เขาใหญ่ก็จะตาย อยู่แล้ว ไม่อยากทำ�หลายที่อยากทำ�เขาใหญ่ให้ดีสักแห่งก่อน นายอำ�เภอแกก็รู้สึกผดิ หวงั 67

อุตส่าห์มา ผมเห็นใจ ผมก็เลยเชิญไปที่ทำ�งานผมไปนั่งคุยกันหน่อย ผมก็ถามท่านนายอำ�เภอว่า ปา่ ภหู ลวงนอกจากมีทิวทัศน์สวยงามแล้วมันมีสัตว์ป่าบ้างไหม เพื่อจะให้เข้าองค์ประกอบของ เขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ แกกบ็ อกวา่ มี มชี า้ ง กระทงิ เกง้ เลยี งผา มสี ตั วป์ า่ เตม็ เลย อา้ ว...ถา้ อยา่ งนน้ั ท่านนายอำ�เภอทำ�หนังสือใหม่ เรียนหัวหน้าฝ่ายจัดการสัตว์ป่าแห่งชาติขอเสนอให้ป่าภูหลวงเป็น เขตรักษาพนั ธส์ุ ตั ว์ป่า แลว้ ช่วยเขียนบอกในหนงั สอื ด้วยนะวา่ มนั มสี ตั ว์อะไรบา้ ง อย่าเขียนแตเ่ ร่ือง ทิวทัศน์ แกก็เขียนเด๋ยี วน้นั เลย ผมก็ให้เด็กพิมพ์ให้ พอรับเป็นหนังสือราชการเสร็จผมก็ถ่ายส่งให้ หนังสือพิมพ์เอาไปลงข่าวก่อน ว่าภูหลวงมีสัตว์ป่า มีช้างป่า มีอะไรน่าสนใจมากมายเหมาะที่จะ เป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า นสพ.ก็ลงให้ รสู้ กึ เดลนิ วิ สห์ รอื ไทยรฐั นแ่ี หละ เม่ือก่อนเดลินิวส์กับผมนี้ จะคุ้นกันตั้งแต่เร่ืองทุ่งใหญ่มาแล้ว พอเขาลงให้ ผมก็ตัดเอามาแนบแล้วทำ�หนังสือถึงหัวหน้ากอง บำ�รุง ส่งต่อถึงอธิบดีขอประกาศเป็นเขตรักษาพันธ์ุสัตว์ป่า พอเร่ืองมันไปถึงก็ประสานไปทางกอง จัดการปา่ ไม้ พอกองจัดการป่าไมร้ ู้เขา้ เขากบ็ อกวา่ เป็นป่าสัมปทาน ทำ�ไมไ่ ด้ กองจัดการป่าไมเ้ ขา รับผดิ ชอบเรอ่ื งการสัมปทาน รสู้ กึ จะเปน็ ของบรษิ ทั ไมอ้ ดั ไทยเปน็ เจา้ ของสมั ปทานปา่ ทน่ี น่ั ผมกเ็ ลย ยนื ยนั วา่ เรอ่ื งน้มี นั ส�ำ คญั นะ เพราะหนังสือพิมพเ์ ขาเรยี กร้องมา แล้วกล็ งหนา้ หนงั สือพมิ พ์แลว้ คน เขารับร้ไู ปท่วั ประเทศแล้ว ถ้าเราไม่ดำ�เนินการมันจะเสยี ภาพพจนข์ องกรมนะ ผมกว็ า่ ไปเรอ่ื ย ยก เหตุผลมาสารพัด อธิบดีก็เลยหาทางออก นัดประชุมกองจัดการป่าไม้กับกองบำ�รุงตอนน้ันผมยัง เปน็ ฝ่ายยงั ไม่ไดเ้ ป็นกอง ผมกเ็ ขา้ ประชมุ ดว้ ย กป็ ระชมุ หารอื กนั ผมกน็ �ำ เสนอเหตผุ ลตา่ งๆ วา่ มนั เหมาะสมอยา่ งไรบา้ ง มสี ัตว์ปา่ มีอะไรตอ่ อะไร ตอนปี ๒๕๑๖ ท่านอธิบดีตรี กกคำ�แหง ท่านยังอยู่ ตอนผมเสนอเรือ่ งข้ึน ไป ทา่ นเห็นแลว้ ท่านสั่งให้ประชุมหารอื กนั ก่อน ทา่ นอธิบดีประดษิ ฐ์ ตอนนัน้ เป็นรองอธิบดนี ัง่ เป็น ประธานในทปี่ ระชมุ แทน พอประชมุ กนั ในวนั นนั้ ทกุ ฝา่ ยนอกจากผมกส็ รปุ ตกลงกนั วา่ ใหผ้ มท�ำ เปน็ เขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ ไดเ้ ฉพาะพน้ื ทที่ อ่ี ยบู่ นยอดเขาทเ่ี ปน็ ทรี่ าบหลงั แป ผมกย็ นื ยนั วา่ สตั วป์ า่ มนั ไม่ ไดอ้ ยตู่ รงน้นั ทเ่ี ดียว มนั อยขู่ า้ งลา่ งโนน่ ตามตนี เขา เชงิ เขาโน่น ซึง่ ความจริงผมก็ไมร่ ู้หรอก เพราะ ไม่เคยไป แต่ดูเอาจากแผนท่ีกับวิชาการท่ีศึกษามา ก็เห็นว่ามันมีไหล่เขา มีที่ราบเชิงเขา ผมบอก โน่นครับ...สัตว์ป่ามันเลยไปถึงแม่นํ้าเลยวังไสโน่น บริเวณน้ันเป็นแหล่งนํ้าสัตว์มันต้อง กินน้ํา ผม จงึ ตอ้ งขอขา้ งลา่ งดว้ ยครบั แตท่ ่ปี ระชมุ สว่ นใหญเ่ ขาก็ยืนยันวา่ ไมไ่ ด้ ถ้าทำ�อย่างนน้ั มนั จะเสยี หาย เร่อื งสัมปทาน จะตอ้ งมาประชุมกันใหม่ต้องหาป่าชดเชยใหเ้ ขา ซึง่ มันไม่มีปา่ ใหแ้ ลว้ ผมก็เลยนกึ ใน ทป่ี ระชมุ ตอนนน้ั วา่ สงสยั เราคนเดยี วนจ่ี ะตา้ นไมอ่ ยตู่ อ้ งปลอ่ ยมนั ไปกอ่ นดกี วา่ คอ่ ยมาตลบหลงั ขนื ยนื กรานจะไมไ่ ดท้ ง้ั หมด ในทป่ี ระชมุ เขากเ็ ลยเหน็ ดว้ ยทใ่ี หเ้ ปน็ เขตรกั ษาพนั ธสุ์ ตั วป์ า่ มเี ฉพาะบนยอด เขา ตอนนนั้ ไดแ้ คบ่ นยอดเขา ก็เอาไวก้ ่อน กม็ คี นบนั ทกึ การประชมุ วา่ กรมปา่ ไมเ้ ขาเหน็ อยา่ งนี้ แตผ่ มนนั้ ยงั ไมเ่ หน็ ดว้ ย ผมเลยเอาเรอื่ ง 68

....ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้แผ่นดิน นไี้ ปเสนอทป่ี ระชมุ คณะกรรมการสงวนและคมุ้ ครองสตั วป์ า่ ทก่ี ระทรวงเกษตรฯ ผมกไ็ ปน�ำ เสนอใน ทปี่ ระชุมว่า ทางนายอ�ำ เภอศรพี นม นายอ�ำ เภอภูหลวงและชาวบ้านไดม้ ารอ้ งเรยี น ว่าอยากเสนอ ให้ป่าภหู ลวงเปน็ เขตรกั ษาพันธสุ์ ตั วป์ ่า เนอ่ื งจากวา่ มชี า้ งปา่ มกี ระทงิ มสี ตั วป์ า่ นานาชนดิ มากมาย ในกรมป่าไม้ก็ประชุมกันเร่ืองนี้ เพ่ือจะได้ไม่กระทบกับป่าสัมปทาน ที่ประชุมเขาบอกว่าขอให้ทำ� เป็นเขตรักษาพันธ์ฯุ เฉพาะบนยอดเขา แต่ผมอยากจะเรียนคณะกรรมการวา่ ถ้าเราท�ำ เฉพาะบน ยอดเขา สัตว์ปา่ เขาก็คงล�ำ บาก เพราะสัตว์มันไม่ได้อยบู่ นยอดเขาอยา่ งเดยี ว นํ้ากไ็ ม่มีบนยอด แต่ สตั วม์ นั อยขู่ า้ งลา่ งโนน้ มนั ไปหานาํ้ หาอาหาร ถา้ แคบ่ นยอดเขา สตั วป์ า่ ไมไ่ ดอ้ ะไรเลย ทา่ นประธาน คณะกรรมการสงวนและคมุ้ ครองสตั วป์ า่ คอื ดร.เถลงิ ทา่ นกบ็ อก เอามนั ทงั้ หมดนะแหละ กรรมการ ทา่ นอนื่ ก็เห็นด้วย เรอ่ื งกผ็ ่านแคน่ ัน้ สน้ั ๆ พอทป่ี ระชมุ คณะกรรมการสงวนและคุม้ ครองสัตว์ปา่ ระดบั กระทรวงเขาสรปุ อยา่ งน้ี ผมก็ ยังไม่บอกกรมป่าไม้เร่ืองมติคณะกรรมการฯ ในตอนน้ันเก็บเงียบไว้ก่อน อธิบดีท่านเป็นกรรมการ คณะกรรมการสงวนฯ อยู่แล้ว แต่ท่านไม่เคยอ่านหรอกบันทึกการประชุมท่านไม่ค่อยเข้าประชุม พอทา่ นเหน็ วา่ ผมนเี่ ป็นฝา่ ยสตั วป์ า่ เขา้ ประชุมแล้ว ในฐานะท่ีเป็นเลขาก็คงรู้เร่ืองแทนกรม กลบั มา ผมกร็ บี รา่ งพระราชฎกี าเลย ตอนนน้ั อธบิ ดที า่ นกเ็ ปน็ คนเซน็ เพราะทา่ นกร็ บั รวู้ า่ จะเปน็ เขตรกั ษาพนั ธ-์ุ สตั วป์ า่ (เฉพาะบนยอดเขา) อยแู่ ลว้ แตท่ า่ นไมไ่ ดด้ รู ายละเอยี ดทา่ นกเ็ ซน็ ให้ เรอื่ งกไ็ ปถงึ ปลดั กระทรวง ไปถึงรัฐมนตรไี ปเข้า ครม. ก็ผา่ นมาตามล�ำ ดับ จนเป็นพระราชกฤษฎกี าประกาศออกมา พอประกาศเสรจ็ เรากท็ �ำ หนงั สอื เวยี น ไปตามหนว่ ยงาน ทกุ หนว่ ย ทกุ กอง ใหร้ วู้ า่ ทน่ี ปี่ ระกาศ ผาเตล่นิ เขตรักษาพันธุส์ ตั ว์ป่าภูหลวง 69

เป็นเขตรักษาพันธ์ุสตั วป์ า่ แล้วนะ พอหนังสือเวียนไปถงึ กองจัดการป่าไม้ฝา่ ยนนั้ ที่เปน็ เจ้าของเรอื่ ง บอกเฮย้ ..! นีท่ ำ�ไมประกาศเกินไปจากทต่ี กลงกันน่ีหวา่ จะไปกระทบกระเทือนปา่ สัมปทานเขานะ แล้วก็เคยมีมติท่ีประชุมแล้วว่าให้เอาเฉพาะข้างบน ทำ�ไมเอาท้ังหมด หัวหน้าฝ่ายจัดการสัตว์ป่าก็ ต�ำ หนผิ มใหญ่ คณุ ผอ่ งน่ี แกทำ�นอกลนู่ อกทางนอกมติ ทำ�ใหเ้ สียหายต้องมีความผดิ กเ็ ขียนหนังสอื ตำ�หนิผมไปท่ีกรม จนในท่ีสุดกรมก็สั่งให้ประชุมเรื่องน้ีว่าควรจะให้มีการศึกษาหารือเรื่องน้ีอีกที ให้ทบทวนแนวเขตเสียใหม่ พอดีตอนน้ันอธิบดีประดิษฐ์ ท่านข้ึนเป็นอธิบดีใหม่ๆ เราก็ได้ประชุม กัน พอเขา้ ประชมุ กองจัดการป่าไมก้ ไ็ ปรอผมกอ่ น บอกไมท่ �ำ ตามมตแิ บบน้ี ท�ำ ใหเ้ สยี หายอยา่ งโงน้ อยา่ งงี้ เขาก็ต�ำ หนิไป ผมก็เฉย พอถึงคราวผมพดู ผมกบ็ อกวา่ ผมกพ็ ยายามทำ�ตามมตทิ กี่ รมแล้ว ผมชีแ้ จงในทีป่ ระชุมคณะกรรมการแล้ววา่ กรมมมี ตอิ ยา่ งไร คณะกรรมการสงวนและคมุ้ ครองสตั ว์ ปา่ ทป่ี ระชมุ กบ็ อกวา่ แคบ่ นยอดเขาสตั วม์ นั อยู่ไมไ่ ด้ ตอ้ งเอาปา่ ทง้ั หมด แตผ่ มไมไ่ ด้บอกหรอกวา่ ผม เปน็ คนใหค้ วามเหน็ โนม้ นา้ วทป่ี ระชมุ คณะกรรมการฯ เขาเอง ผมกบ็ อกทปี่ ระชมุ ตอ่ วา่ เรอ่ื งนอี้ ธบิ ดี ประดษิ ฐท์ า่ นเปน็ คนเซน็ เสนอกระทรวงเอง แลว้ เรอื่ งมนั กผ็ า่ นไปแลว้ มนั นอกเหนอื อ�ำ นาจผมจะไป แย้งให้เป็นตามมติกรม อีกทั้งเพราะเป็นมติของคณะกรรมการสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า ซึ่งใหญ่ กวา่ มตขิ องกรม มนั กเ็ ลยใชม้ ตคิ ณะกรรมการนนั่ แหละเปน็ ทยี่ ตุ ิ อธบิ ดปี ระดษิ ฐก์ เ็ ลยบอก เฮย้ ...เขา ออกเปน็ กฤษฏีกาไปแลว้ มนั แก้ไมไ่ ด้แลว้ จะมาประชุมอะไรกันอีก กองจดั การคุณไปหาปา่ ทไี่ หน มาชดเชยให้เขาซะเรื่องกจ็ บ ท่านวา่ อย่างน้ี ไมต่ ่อว่าผมสักค�ำ จนในทสี่ ดุ กไ็ ปไดป้ า่ ปากชมจงั หวดั เลย ซง่ึ เปน็ ปา่ ไมต้ ะแบกเปน็ สว่ นใหญ่ ชดเชยใหก้ บั บรษิ ทั ไมอ้ ดั ไทย ปรากฏวา่ บรษิ ทั ไมอ้ ดั ไทยทมี่ า ประชมุ กผ็ ดิ หวงั กันเป็นแถว กะจะลอ่ ผมอยูแ่ ลว้ เขาไมค่ ่อยชอบหน้าผมอยแู่ ลว้ เรือ่ งน้ี บอกวา่ ผมนี่ ตวั แสบ จะเอาปา่ มาเกบ็ อยา่ งเดยี ว ผมกเ็ ลยไดภ้ หู ลวงมาเพราะอยา่ งน้ี ความจรงิ มนั ควรเปน็ อทุ ยาน แหง่ ชาติ ใครกอ็ ยากใหเ้ ปน็ อทุ ยานแหง่ ชาติ แลว้ มนั มาดงั ตอนพลเอกอาทติ ย์ ขน้ึ เปน็ ผบ. ทบ. สมยั ผมเปน็ ผอ. กองอนรุ กั ษส์ ตั วป์ า่ กเ็ คยขอความชว่ ยเหลอื จากพลเอกอาทติ ย์ ตอนนน้ั ทา่ นเปน็ ผบ. กองกำ�ลงั ทำ�อะไรสกั อย่างทเ่ี มืองเลย เขาอตุ สา่ หเ์ มตตา เอาปืนของทหารมาให้พนักงานพิทกั ษ์ปา่ ภหู ลวงยมื เพราะมี ผกค. เยอะ แล้วเอาทหารมาฝึกให้ มรุต นิลสุวรรณ ตอนนน้ั เปน็ หัวหน้าเขต รักษาพันธ์สุ ตั วป์ ่าคนแรก ผมดงึ เขามาจากภูเขยี วเมื่อก่อนเป็นผูช้ ่วยมานพ พลเอกอาทติ ย์ ก็มาช่วย เสรมิ กำ�ลังให้ แล้วตอนหลังท่านเป็น ผบ.ทบ. ทา่ นใหส้ มญานามภหู ลวงว่าเป็น มรดกอสี าน จงั หวดั กท็ �ำ เปน็ แหลง่ ทอ่ งเทยี่ ว เรากพ็ ดู ไมอ่ อก มนั ผดิ กฎหมายเขตรกั ษาพนั ธสุ์ ตั วป์ า่ ทไี่ ปท�ำ อยา่ งนน้ั ไมไ่ ด้ เอาทัวรไ์ ปลงทางด้านวงั สะพุง ในท่ีสดุ กล็ ้มเหลว ไปไมร่ อด กไ็ ม่เปน็ ไรไม่ว่ากนั ถ้าจะใหค้ นไปเท่ียว มันกต็ อ้ งเป็นอุทยานแหง่ ชาต.ิ ...” ผมฟงั ทา่ นอธบิ ดผี อ่ งเลา่ เบือ้ งหน้าเบือ้ งหลงั การไดม้ าซ่งึ ปา่ ภหู ลวงน้ี ต้องยอมรบั เลยวา่ การต่อสู้บนโต๊ะหรือในห้องประชมุ นก่ี ไ็ ม่ได้น้อยกวา่ การป้องกันรักษาปา่ ทีต่ อ้ งใชอ้ าวุธเลย 70

....ผู้เกบ็ สร้างผืนไพรให้แผ่นดนิ ทํำ�ปF่าoตrะrวeันsตtก Cจoุดmเรpิม่ lแeนวxคิด ปา่ แก่งกระจาน มองจากบนยอดเขาพะเนนิ ทงุ่ ผมอดถามทา่ นถงึ เรอื่ งปา่ ผนื ใหญอ่ ยา่ งปา่ ตะวนั ตกของเราทรี่ วมอทุ ยานแหง่ ชาติ เขตรกั ษาพนั ธุ์ สตั ว์ปา่ จนป่ากลายเปน็ ผนื ขนาดใหญ่ และเคยมกี ารจะนำ�ความคดิ รอ้ ยรวมป่าอนรุ ักษเ์ หลา่ นี้ ใหเ้ กดิ ขน้ึ ในสว่ นอน่ื ๆ ของประเทศ ท่านอธบิ ดีผ่องเล่าเร่อื งน้ีว่า.... “...เรอื่ งพน้ื ทปี่ า่ ผนื ใหญๆ่ น่ี ผมไมร่ นู้ ะวา่ ตอนหลงั ใครจะมาขยายความอยา่ งไร แตถ่ า้ ถามจดุ เร่ิมต้น ตัง้ แต่ทผี่ มท�ำ ไว้คือการประกาศใหป้ า่ แต่ละผนื มาเชือ่ มตอ่ กัน เป็นเขตรักษาพันธุ์บ้าง เป็น อทุ ยานฯ บา้ ง อยา่ งปา่ ตะวนั ตก ตอนทป่ี ระกาศเขตฯ ทงุ่ ใหญน่ นั้ ผมกย็ งั ไมไ่ ดม้ องไปถงึ เรอื่ งวา่ มนั จะ เปน็ มรดกโลกหรอื ไม่ เพยี งแคต่ อ้ งการทจี่ ะประกาศใหป้ า่ มนั มาบรรจบกบั ปา่ หว้ ยขาแขง้ ทไี่ ดป้ ระกาศ ไปก่อนแล้วเทา่ นน้ั อยากให้มนั เป็นผนื เดียวกัน ก็ตงั้ แต่ทีผ่ มเลือกเอาพ้ืนที่ป่าทีเ่ ขารายงานมา ทผ่ี ม อยากจะใหก้ ระจายออกไปทุกจังหวดั ทางตะวนั ตกทต่ี ิดเขตประเทศพมา่ ตามแนวเขาตะนาวศรีนน้ั ผมหมายตาอยากจะเอาเปน็ เขตรกั ษาพนั ธทุ์ งั้ แถบนนั่ แหละ แตถ่ า้ ขนื ผมประกาศทเี ดยี วแบบนน้ั ไมม่ ี ใครเขายอมผมแน่ ผมกเ็ ลยใชว้ ธิ ขี องผมคอื ประกาศเปน็ หย่อมๆ ก่อน แล้วหาจงั หวะค่อยประกาศ เพมิ่ เตมิ ใหม้ นั เชอื่ มตดิ ตอ่ กนั ผมกไ็ ปเรมิ่ เอาทปี่ ายกอ่ นเลย (เขตฯ ลมุ่ นา้ํ ปาย แมฮ่ อ่ งสอน) แลว้ ไลล่ ง มาทส่ี าละวนิ ลงมาเรอื่ ยจนถงึ จงั หวดั ตาก ปา่ แมล่ ะเมา มาทงุ่ ใหญ่ ทเี่ ปน็ เขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ ทใ่ี หญ่ ที่สดุ จนตอนหลังนม้ี นั ใหญม่ าก ดูแลดว้ ยหน่วยงานเดยี วไม่ไหว เขาเลยแบง่ เป็น 2 เขต เปน็ ทุ่งใหญ่ 71

ตะวันออก กับตะวนั ตก แตพ่ ืน้ ที่มนั ก็เหมอื นเดมิ เท่าเดิม ขยายไปตอ่ กับป่าแมว่ งก์ แมเ่ ปนิ แลว้ ทำ� เขตรกั ษาพนั ธสุ์ ตั วป์ า่ ลมุ่ นาํ้ ภาชี (ราชบรุ )ี ขา้ มไปทร่ี ะนองกใ็ หม้ เี ขตฯ คลองนาคา เขตฯ คลองแสง ท่ี สรุ าษฎรธ์ านี จนถงึ เขาบรรทดั จงั หวดั ตรงั ผมท�ำ เปน็ จดุ ๆ ไว้ แตเ่ อาตามแนวทว่ี าง เพอื่ หวงั มาเชอ่ื ม ต่อกันทหี ลงั พอผมถูกยา้ ยมาอยู่กองอทุ ยาน ผมก็เอาอุทยานแห่งชาตไิ ปแซม แก่งกระจาน กุยบรุ ี ทางอทุ ยานฯ แมว่ งก์ จงั หวัดนครสวรรค์ อทุ ยานฯ น้ําตกคลองลาน จังหวดั ก�ำ แพงเพชร หลายทน่ี ะ ตอนนนั้ ผมขอใหม้ นั เปน็ ปา่ ไวก้ อ่ น จะในรปู ของเขตรกั ษาพนั ธสุ์ ตั วป์ า่ หรอื อทุ ยานแหง่ ชาตกิ ช็ า่ งมนั ให้ป่ามันเช่ือมต่อเปน็ ผนื ใหญ่ๆ เพราะปา่ ผืนเล็กๆ มนั ท�ำ อะไรไม่ได้ เปน็ ที่อยสู่ ัตวป์ า่ มันก็ยาก สตั ว์ มนั ตอ้ งอพยพไปมา ไปกักไปกั้นมัน มันผสมพันธุ์ข้ามสายพันธุ์ไม่ได้ เด๋ียวกจ็ ะตาย จะสูญพนั ธ์ุไป ในทสี่ ดุ ตอนหลังนใี่ ครจะมาต่อยอดเป็นผืนปา่ ตะวนั ตก เป็นอะไรผมกไ็ มว่ ่ากัน ดีใจด้วย ดีใจท่ปี า่ มนั ยงั เหลอื จนมาถึงเดี๋ยวนี้ ผมไม่ได้บอกแผนการกับใคร แตล่ งมอื ท�ำ ไวใ้ ห้ แนวคดิ นีจ้ ะวา่ ไปกไ็ ดอ้ านสิ งฆม์ าจากตอนทีผ่ มไปส�ำ รวจลงิ กบั ดร.Jack Fooden นั่นแหละ ได้ไปเห็นสภาพป่ากับตาตัวเองหลายพื้นที่ ไปเมอื งกาญจน์ ไปอทุ ยั ฯ นครสวรรค์ ก�ำ แพงเพชร มนั ปา่ ใหญท่ ง้ั นนั้ พอเอาแผนทม่ี าดู มนั ท�ำ ใหต้ อ่ กนั ไดน้ น่ี า ผมเลยท�ำ จะสงั เกตวา่ ปา่ แถวนถี้ า้ ไมเ่ ปน็ เขต รกั ษาพนั ธสุ์ ตั ว์ป่าก็จะเป็นอทุ ยานฯ โชคดีที่ผมไปเปน็ ผอ. ทัง้ สองกองซงึ่ ใชก้ ฎหมายเหมอื นกนั ท้ัง เขตรักษาพันธสุ์ ัตวป์ า่ และอุทยานแหง่ ชาติ เลยท�ำ ได้ ก็เลยกลายเปน็ ปา่ ตะวนั ตกทุกวนั นี้ มจี งั หวะ ท�ำ เขตรกั ษาพนั ธกุ์ ท็ �ำ เขตรกั ษาพนั ธุ์ ปลอ่ ยชอ่ งใหค้ นอนื่ หายใจบา้ ง พอสบชอ่ งทางอทุ ยานแหง่ ชาติ ผมกท็ �ำ อทุ ยานแหง่ ชาติ ทยอยท�ำ ไมถ่ กู ตอ่ ตา้ นดว้ ย นอกจากจะไดป้ า่ อนรุ กั ษแ์ ลว้ ยงั เปน็ การปดิ กนั้ สมั ปทานปา่ ไมไ้ ปในตวั ดว้ ย ตอนนนั้ สมั ปทานปา่ ไมน้ ม้ี นั มที วั่ ประเทศเลย ขนื ไมท่ �ำ อะไร ปา่ เมอื งไทย มนั เจง๊ หมด พอเราประกาศเขตรกั ษาพนั ธส์ุ ัตวป์ า่ ประกาศอุทยานแห่งชาติ สัมปทานก็ตอ้ งยกเลกิ โดยปรยิ าย ตอนปี ๒๕๑๕ มนั มมี ติ ครม. เขาจะเรง่ รดั ใหส้ มั ปทานใหท้ วั่ ประเทศ ภายใน ๑๕ มนี าคม ๒๕๑๕ ตอนนนั้ ผมกเ็ สนอในทป่ี ระชมุ กรมเลยวา่ กอ่ นประกาศใหส้ มั ปทานไปทวั่ ประเทศนนั้ ขอให้ ผมกบั ฝา่ ยอุทยานฯ ทำ�แผนขออนมุ ตั ใิ นเรอื่ งหลักการว่าจะเอาพ้นื ทไี่ หนเป็นเขตรักษาพันธ์ุสัตว์ป่า บ้าง ท่ไี หนเป็นอุทยานแห่งชาติบ้าง ก่อนทจี่ ะใหส้ มั ปทานจะได้ไหม แต่ท่ีประชมุ ตอนนน้ั บอกว่า ที่ ประกาศมานก้ี ม็ ากพออยู่แลว้ เกินพอแล้วดว้ ย สัมปทานน้ีสำ�คัญ คุณตอ้ งไมล่ ืมนะว่าเป็นนโยบาย ของรฐั ทจี่ ะตอ้ งเรง่ ใหส้ มั ปทานทว่ั ประเทศตอ้ งออกใหห้ มด ครม. มมี ตไิ วแ้ ลว้ เราตอ้ งท�ำ ตามมติ ครม. เขาก็ไมย่ อม ตอนนัน้ ผมยงั นึกในใจว่า มงึ ไมย่ อมเดี๋ยวกหู าทางเอาจนได้ แล้วผมกท็ �ำ ไดจ้ ริงๆ ห้าม ผมไม่อยูห่ รอก สัมปทานยังใหเ้ ลกิ ได้ โดยเอากฎหมาย ๑ ฉบบั นี้แหละเป็นเครอื่ งมือ ตอนหลงั นี้พอ เขารวู้ า่ ผมจะไปทไี่ หนน่ี มนั บอกเลยวา่ อยา่ ใหผ้ มรวู้ า่ ทไี่ หนมสี ตั วป์ า่ มนี าํ้ ตก มถี า้ํ มที วิ ทศั นส์ วยงาม ตรงไหน เด๋ียว ผอ.ผอ่ ง มันเอาเป็นปา่ อนรุ ักษ์หมด มนั กลัวผมจะตายไปพวกสมั ปทานนี.่ ..” บอกตามตรงวา่ ผมยิง่ ฟงั ยิ่งสนกุ ..... 72

....ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้แผ่นดิน กองอุทยานแหง่ ชาติ ชา้ งปา่ ทีอ่ ทุ ยานแห่งชาตกิ ยุ บุรี ทค่ี คู่ ก่ี นั มากบั กองอนรุ กั ษส์ ตั วป์ า่ คอื กองอทุ ยานแหง่ ชาติ ทา่ นอธบิ ดผี อ่ งกรณุ าเลา่ ทม่ี าทไ่ี ปใหฟ้ งั ..... “..... มาถึงตรงนี้ผมขอเล่าเรื่องกองสตั วป์ ่ากับกองอทุ ยานฯ เสยี ก่อน เดี๋ยวจะงงกนั คอื เม่ือ กอ่ นมนั มสี องฝา่ ยสองหมวด สองแผนก แตอ่ ยใู่ นกองบ�ำ รงุ ทงั้ หมด ค�ำ สงั่ แรกทหี่ วั หนา้ กองบ�ำ รงุ ออก ค�ำ ส่ังให้ผมเป็นหัวหนา้ หมวดคมุ้ ครองสัตวป์ ่าเมือ่ ปี ๒๕๐๔ ในค�ำ ส่งั เดยี วกัน ก็ตงั้ คุณสนัน่ ค�ำ ไสย ซง่ึ เปน็ เพอ่ื นรนุ่ เดยี วกนั จบมาพรอ้ มกนั กบั ผม ใหเ้ ปน็ หวั หนา้ หมวดอทุ ยานแหง่ ชาติ เรยี กวา่ สองหมวด นเ้ี กดิ พรอ้ มกนั ค�ำ สง่ั เดยี วกนั เลย กอ่ นหนา้ นไ้ี มม่ ฝี า่ ย ไมม่ หี มวด งานชนิ้ ไหนใครถนดั หวั หนา้ กองก็ มอบหมายใหค้ นน้นั ไปท�ำ แต่ก่อนมี คุณวนิ ยั พนั ธบ์ุ ูรุ ณะ ซึง่ เขาจบนอกมา รู้สึกจะฟลิ ปิ ปินสห์ รือ อะไรนแ่ี หละ แต่เขาคงไมถ่ นดั งานอุทยาน หวั หน้ากองทา่ นเลยใหส้ นนั่ ท�ำ ผมกับคณุ สนนั่ ก็ทำ�งาน มาแล้วไล่ๆ กนั แต่สนัน่ นนั้ เค้าไม่อยากอย่หู มวดอุทยาน เขากม็ ารบเรา้ หวั หน้ากองว่าอยากไปเป็น หัวหนา้ สวนปา่ แลว้ ตอนทผี่ มไม่อยู่ไปเรยี นเมืองนอกนั้น หวั หน้ากองรศั มี ก็ใหค้ ุณเชดิ ชอ มาเปน็ หวั หนา้ หมวดสงวนและคมุ้ ครองสตั วป์ า่ แทนผม แลว้ ให้ คณุ สวสั ด์ิ นชิ รตั น์ ทจ่ี บปรญิ ญาโทมาจาก อเมริกา มาเป็นหวั หน้าหมวดอทุ ยานแหง่ ชาติ สองหมวดนกี้ ท็ �ำ งานด้วยกนั พอผมกลบั มาขอเสนอ ใหเ้ ปลย่ี นชอื่ หมวด สงวนและคมุ้ ครองสตั วป์ า่ เปน็ ฝา่ ยจดั การสตั วป์ า่ แหง่ ชาติ หมวดอทุ ยานฯ เลยขอ เป็นฝ่ายมั่ง แต่พอตอนจะเป็นกอง กองอุทยานฯ เขาเป็นก่อน ๑ ปี แตฝ่ า่ ยสตั วป์ า่ มาเป็นกองทีหลงั พอปี พ.ศ. ๒๕๑๘ สมยั อาจารยส์ ญั ญา ธรรมศกั ด์ิ เปน็ นายกรฐั มนตรี ดร.เถลงิ ธ�ำ รงนาวาสวสั ด์ิ เปน็ รฐั มนตรชี ว่ ยวา่ การกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มกี ารอนมุ ตั ติ ง้ั กองอทุ ยานแหง่ ชาติ ดร. เถลงิ ท่านมีสว่ นผลักดันให้จดั ตัง้ กองอุทยานแห่งชาติ และกองอนรุ ักษส์ ัตวป์ ่าเปน็ อยา่ งมาก…” 73

เขตห้ามล่าสัตว์ป่าทะเลน้อยจังหวัดพัทลุง ของขวัญให้บ้านเกิด ทะเลน้อย ....การสนทนา ท่ีหนกั ไปทางผ้ใู หญเ่ ลา่ ใหเ้ ด็กฟงั เสยี มากกว่า ทา่ นอธบิ ดีเลา่ สถานทีไ่ หน ผมก็ ลว้ นเคยไปเหน็ มาแลว้ พอทา่ นเลา่ ผมก็นึกภาพออก เลยท�ำ ใหก้ ารสนทนาออกรสชาติมากขน้ึ อยา่ งเชน่ เรื่องทะเลน้อยกเ็ ชน่ กนั ... “..... ผมพยายามจะให้ที่นั่นท่ีน่ีมีเขตรักษาพันธ์ุสัตว์ป่ากระจายไปทั่วประเทศ ก็มานึกถึงว่า จังหวัดเล็กๆ อย่างพัทลุงบ้านผมน่ี ถูกมองข้ามไป มันเป็นจังหวัดเล็กๆ ไม่มีหน่วยงานเร่ืองป่าไม้ เลย ไม่มีงบประมาณขา้ ราชการลงไป พอผมมีโอกาสเปน็ ผ้อู �ำ นวยการกองท้ังสองกอง คอื อทุ ยาน และสตั วป์ า่ นผี้ มกไ็ ปตง้ั เขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ เขตหา้ มลา่ อทุ ยานแหง่ ชาติ ศนู ยเ์ พาะช�ำ กลา้ ไม้ ศนู ย์ เพาะเลยี้ งสตั วป์ า่ สวนพฤกษศาสตร์ ศนู ยว์ ศิ วกรรมปา่ ไมท้ ่ี ๘ (พทั ลงุ ) ผมไปตง้ั ในจงั หวดั พทั ลงุ เยอะ แยะ และโดยเฉพาะทะเลนอ้ ย ผมกเ็ ปน็ คนผลกั ดนั ใหม้ กี ารพฒั นาและอนรุ กั ษส์ ตั วป์ า่ จนกลายเปน็ ทีร่ ้จู กั กนั ทว่ั โลก เมื่อปี ๒๕๑๗ คุณจรัล บุญแนบ หวั หน้าสวนพฤกษศาสตร์เขาชอ่ ง ทตี่ รัง แกมาเลา่ ให้ฟงั ว่า มันมคี นจับนกเป็ดนํา้ จากทะเลน้อย เอามาผกู ขารอ้ ยเปน็ พวง ไปขายท่ีตลาดปากคลองทกุ วัน วาง ขายกันเกลือ่ นเลย มนั ทรมานสตั ว์ เห็นแล้วสงสาร ผมก็นกึ ว่า ไอ้ทะเลน้อยน่ี มนั ก็บา้ นผมนี่นา แต่ 74

....ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้แผน่ ดนิ ไมเ่ คยมใี ครมาสะกิด มาบอกอะไร ผมก็นกึ ไมถ่ ึง เม่อื พ่จี รลั มาเลา่ แบบนีก้ ็มานึกว่าน่าจะเก็บทะเล นอ้ ยไว้ ผมเลยบอกคณุ จรลั วา่ “เมอื่ ทะเลนอ้ ยมนี กเปด็ นา้ํ เยอะอยา่ งนี้ ถา้ อยา่ งนนั้ เราเอามาอนรุ กั ษ์ กันดีกวา่ พ่จี รลั ” ผมกส็ ่งั ใหค้ ณุ จรลั ดำ�เนนิ การสำ�รวจ แตย่ ังไมท่ นั ไดส้ �ำ รวจ พอดีพบทา่ น ดร. เถลงิ เป็นรฐั มนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตร ผมเคยเกรน่ิ เรอ่ื งนกี้ ับทา่ นไปบ้างแลว้ แต่ใหบ้ ังเอญิ วา่ ผม มาเจอท่านก่อนวันประชมุ ครม. ทา่ นเลยบอกผมวา่ “ ผอ่ ง...พรุ่งนจ้ี ะเข้าประชุม ครม. คณุ เอาเร่ืองทะเลน้อยเขา้ ครม. ซะเลยดมี ย้ั ประกาศมนั ซะเลย” ผมก็ “...ครับๆ เดย๋ี วเช้ามดื วนั พรุ่งนีผ้ มเอาเอกสารมาให้ท่านครบั ” รับปากไปท้ังๆ ที่ยังไม่มีเอกสารประกอบสักแผ่น คืนนั้นผมก็น่ังเขียนเร่ืองเสนอเลย เขียน มันทั้งคืนเลย เขตห้ามลา่ มนั ตอ้ งมอี ะไรบ้าง กม็ แี ผนทีท่ ะเลนอ้ ย ผมกห็ าแผนท่ีมาจนได้ เอาแผนท่ี ระวาง ๑ : ๕๐๐๐๐ มา ก็เขียนกว้างเอาให้มากทีส่ ดุ ไวก้ อ่ นทับทีใ่ ครเอาไปกอ่ น แล้วรายชอ่ื สตั ว์ปา่ ที่จะประกาศมนั ตอ้ งมปี ระกอบ ผมก็นงั่ นึกเอา ไปเอาหนังสือสัตวป์ า่ มาดู หนังสอื Birdguide of Thailand ก็มาเปิดดูช่อื นกน้าํ ผมกเ็ ขียนชื่อลงไป เช้าผมก็เอาไปให้ท่านรัฐมนตรีก่อนเข้าประชุม ครม. ปรากฏว่าตรายางตำ�แหน่งของท่าน ดร.เถลิง ที่ท่านจะต้องประทับท้ายหนังสือท่ีลงนาม เสนอท่านนายกรัฐมนตรีไม่ได้เอาไปด้วย...ลืม จึงต้องให้คนขับรถของท่านกลับมาเอาตรายางด่วน ไปประทับทีท่ ำ�เนียบในทีป่ ระชมุ ครม.เดยี๋ วน้นั แล้วเสนอเด๋ยี วนนั้ เลย พอ ครม. เห็นชอบ ทา่ นก็ เซน็ แลว้ ประกาศวนั นน้ั แหละ วันเปิดป้ายเขตห้ามล่าฯ ผมก็เชญิ ท่านไปเปดิ ป้าย วันเปิดก็ทำ�กนั ฉุกละหุกอีก ทำ�ป้ายกันท้ังวันทั้งคืนให้ทันวันเปิดป้ายก็เป็นเขตห้ามล่าสัตว์ป่าทะเลน้อยมาต้ังแต่ ปี ๒๕๑๘ แรกๆ ชาวบา้ นกค็ า้ นนะ เพราะยงั มองไมเ่ หน็ ประโยชนด์ า้ นอน่ื วา่ เราดแู ลนกเปด็ นา้ํ พอมนั มากๆ เขา้ มนั ไปกดั กินข้าวของชาวนา ไปกินตน้ จูด (ชาวบ้านเอาไปสานเสอ่ื หรือของใชอ้ ืน่ ๆ) เสียหายหมด คนจะอดตายกนั อยแู่ ลว้ มารกั ษานกไวท้ �ำ ไม เสยี งบประมาณไปเปลา่ ๆ นช่ี าวบา้ นวา่ แบบนท้ี แี รก แต่ ตอนนท้ี ะเลนอ้ ยดงั ไปแลว้ ชาวบา้ นทอ่ี ยรู่ อบๆ ไมไ่ ดแ้ คจ่ บั ปลา หรอื แคส่ านเสอ่ื กระจดู แตม่ รี ายไดจ้ าก การทอ่ งเทย่ี วมากมาย เรอื รบั จา้ งพาเทย่ี ว ทพ่ี กั รา้ นอาหารรา้ นขายของทร่ี ะลกึ เปน็ แหลง่ ทอ่ งเทย่ี วท่ี เปน็ หนา้ ตาของจงั หวดั ไปแลว้ ถา้ ตอนนน้ั ผมกลวั ชาวบา้ นตอ่ วา่ วนั นท้ี ะเลนอ้ ยจะเปน็ อยา่ งไรกไ็ มร่ ู้ จะสงั เกตวา่ แทบทกุ เรอ่ื งทผ่ี มท�ำ ทา่ น ดร.เถลงิ ทา่ นชว่ ยตลอด ถา้ ไมม่ ที า่ น ผมกท็ �ำ งานล�ำ บาก เพราะไมม่ คี นคอยปกปอ้ ง งานคงจะไมร่ าบรน่ื และรวดเรว็ อยา่ งน้ี อยา่ งปา่ ดอยสเุ ทพจงั หวดั เชยี งใหม่ คณะรฐั มนตรีให้สำ�รวจจัดตั้งอุทยานแห่งชาติตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๐๒ แต่ก็ไม่สามารถประกาศได้ สักที พอผมมาเป็นผู้อำ�นวยการกองอุทยานแห่งชาติ ปี พ.ศ. ๒๕๒๒ ผมก็ดำ�เนินงานจนมี พระราชกฤษฎีกา เมื่อปี พ. ศ. ๒๕๒๔ ประกาศจนได้ ทา่ นกช็ ว่ ย...” 75

เขตห้ามลา่ สัตว์ป่าพรุโต๊ะแดง มหัศจรรย์แหง่ ป่าพรุ ป่าพรุโต๊ะแดง มาถงึ เรอ่ื งปา่ พรโุ ตะ๊ แดงทนี่ ราธวิ าส ทต่ี อนหลงั เปลย่ี นเปน็ ปา่ พรสุ ริ นิ ธร ทน่ี เ่ี ปน็ ความมหศั จรรย์ ของป่าพรผุ นื ใหญ่ของไทย ทา่ นอธิบดีผ่องเลา่ ท่ีมาทไี่ ปให้ฟัง.... “.... ผมมีเพอ่ื นอยู่คนหนึง่ เรยี นเกษตรมาดว้ ยกนั เขาอยู่กรมพฒั นาทีด่ นิ หรืออะไรนี่แหละ วนั หนงึ่ เขากม็ าหาผม ถือแผนทมี่ าดว้ ย “เฮ้ย...ผ่อง เห็นผลงานลื๊อเยอะมากเลย เลยอยากคุยด้วยวะ อั๊วติดใจป่าพรุโต๊ะแดง มัน สวยมากเลยป่านี่ยังสมบูรณ์ มีต้นปาล์ม ต้นหมากแดงเต็มทุ่ง แดงอร่ามเลย สัตว์ป่าสารพัด มีหม้อข้าวหม้อแกงลิง มีปลามากมาย แล้วเนื้อที่มันตั้งแต่ปัตตานีลงไปเลยจนเชื่อมต่อนราธิวาส แต่มันมีนํ้าขัง ” ผมก็วา่ “... เอาสิวะ เอง็ เอาแผนที่มาเลย เด๋ียวดใู ห”้ เขากเ็ อาแผนทมี่ าให้ผม ผมดแู ล้วมันก็น่าสนใจ เป็นพ้ืนท่ีลกั ษณะพิเศษ มนี าํ้ ขังก็จรงิ แตม่ ัน 76

....ผู้เกบ็ สร้างผืนไพรให้แผน่ ดิน เปน็ รปู แบบของปา่ พรเุ นอื้ ทเ่ี กอื บลา้ นไร่ กวา้ ง มากเพราะคลมุ ตง้ั ๒ - ๓ จงั หวดั ผมเลยต้ังเปน็ เขตห้ามล่าก่อนเพราะถ้าเป็นเขตรักษาพันธ์ุ เลยมันมีข้อจำ�กัดและขั้นตอนมาก ต้องผ่าน ครม. ผ่านคณะกรรมการ ข้ันตอนอีกเยอะ แต่เขตห้ามล่านี้มันง่ายในการดำ�เนินการ จัดตั้ง ขั้นตอนมันไม่ยุ่งยากซับซ้อนนัก แล้ว เราก็ต้องการยึดพ้ืนที่ไว้ก่อน ยึดมาอย่างเร่งด่วนไม่อย่างนั้นไม่ทันชาวบ้าน ตอนน้ันท่ีฝ่ายสัตว์ป่า ไมม่ คี นเหลอื ใหผ้ มใชไ้ ดเ้ ลย ผมใชไ้ ปบกุ เบกิ งานจดั ตงั้ เขตรกั ษาพนั ธสุ์ ตั วป์ า่ ทอ่ี น่ื หมดกบ็ งั เอญิ มนี กั วทิ ยาศาสตรอ์ ยทู่ ก่ี องสตั วป์ า่ ชอื่ บปุ ผา อาํ่ เกตุ บปุ ผานเี่ ขาเปน็ ผหู้ ญงิ นะ แตม่ าอาสาไปเปน็ หวั หนา้ เขต เพราะมนั ไมม่ คี นจรงิ ๆ ผมถงึ ตอ้ งเอาผหู้ ญงิ ไป แตแ่ มเ้ ขาจะเปน็ ผหู้ ญงิ แตใ่ จเขาสู้ ผมบอกไปบา้ ง ไมไ่ ปบา้ งกไ็ ดน้ ะ แคไ่ ปถา่ ยรปู มากย็ งั ดี มนั ไกล กนั ดาร เรากเ็ หน็ ใจเขา แตบ่ ปุ ผาเขากไ็ ปอยจู่ รงิ ๆ นะ ไปทำ�อะไรไว้มากมาย ตอนหลังนเ้ี ป็นหัวหนา้ เขตรักษาพันธุส์ ตั วป์ า่ ดว้ ย…” มาถงึ ตรงน้ี ทา่ นอธิบดีผ่อง เลา่ บรรยากาศการตดั ไม้ การตีตราไม้ ซ่งึ เปน็ บรรยากาศก่อน ทง่ี านดา้ นอนุรักษ์จะเกดิ ข้นึ วา่ ..... “....คนในกรมป่าไม้เกือบ ๘๐ เปอร์เซ็นต์ไม่ค่อยชอบขี้หน้าผม เพราะผมไปทํางานแบบน้ี อะไรท่ีเขาเคยทำ�กันมาแต่ผมดูแล้วมันไม่เป็นผลดีกับประเทศในเรื่องป่าไม้ผมก็ทำ�ต่างจากเขา แต่ ก่อนนนั้ งานหลกั กรมป่าไม้คือส่งเสรมิ การท�ำ ไม้ รัฐบาลก็สง่ เสรมิ ขนาดหลักสตู รวนศาสตร์ยงั เนน้ เรอ่ื งนีเ้ ลย คนในกรมปา่ ไม้ก็ชอบสิ ผลประโยชน์ทัง้ นน้ั มกี ารตดั การใหไ้ ม้สมั ปทาน ป่าไมใ้ ครๆ ก็ ชอบทง้ั นัน้ แหละ มแี ตก่ ารจดั การกบั ปา่ ไมเ้ พอ่ื ผลประโยชนเ์ ปน็ หลกั ผ้รู ับสัมปทานซ่ึงกค็ ือโรงเลอื่ ย นแ่ี หละ กจ็ ะตงั้ ไวว้ า่ ถา้ คณุ สง่ บญั ชไี มม้ าวา่ กที่ อ่ นๆ สมมตุ ติ กลงไวว้ า่ ทอ่ นละ ๕๐ บาทกตี่ น้ กเ็ อา ๕๐ คณู คดั เลือกไดห้ ลายตน้ มนั ก็คณู ไปเรอ่ื ยๆ นักวิชาการป่าไม้ก็อยากออกไปคดั เลือกไมก้ ัน เอาเป็น วา่ สมยั นน้ั ใครไดร้ ับคำ�สั่งให้ไปคัดเลือกไม้นี่ไปดาวน์รถ ไปซื้อบ้านรอได้เลย ขั้นตอนนี้เขาเรียกว่า ตีตราคดั เลือก พอคดั เลือกเสร็จ พอ่ ค้ากไ็ ปตัด พอพอ่ ค้าไมไ้ ปตดั กจ็ ะมอี กี คณะหนงึ่ ไปตีตราชักลาก เจา้ หนา้ ท่ขี องป่าไมเ้ ขต ปา่ ไมจ้ ังหวัดอกี นนั่ แหละกจ็ ะไปตีตรา ว่าน่ใี หช้ ักลากไปรวมหมอนได้ เสร็จ แลว้ ปา่ ไมจ้ งั หวดั กจ็ ะสง่ เจา้ หนา้ ทไ่ี ปตตี ราอกี เพอื่ จา่ ยคา่ ภาคหลวงเรยี กปี พ.ศ. จา่ ยคา่ ภาคหลวงเปน็ งานของป่าไมจ้ งั หวดั กไ็ ด้ตงั ค์อีก บรกิ ารพวกนไี้ ดเ้ งินทงั้ นนั้ แตก่ ่อนกต็ ้องยอมรับวา่ ป่าไม้เขต ปา่ ไม้ จงั หวดั เขาเหมอื นมหี นา้ ทช่ี ว่ ยเหลอื โรงเลอ่ื ย พอมพี วกจะเอาปา่ มาท�ำ เขตอทุ ยานฯ ท�ำ เขตรกั ษาพนั ธ์ุ สัตวป์ ่าเขาจงึ ไม่ชอบเพราะจะหมดหน้าทีท่ จ่ี ะไดเ้ งนิ ดว้ ย เลยหาทางย้ายผมแตก่ ็ทำ�ไม่สำ�เร็จเพราะ ท่านปลัดกระทรวงคือ ดร.เถลงิ ดํารงค์นาวาสวัสด์ิ ช่วยผมไวท้ กุ ครงั้ .....” 77

ย้ายจากกองอนุรักษ์สัตว์ป่า การสนทนา ทห่ี นกั ไปทางนง่ั ฟงั ผใู้ หญท่ า่ นเลา่ ใหฟ้ งั อยา่ งสนกุ สนาน ด�ำ เนนิ ตอ่ ไป อยา่ งไมร่ เู้ บอ่ื ... “....ผมยอมรับวา่ ผูกพนั กบั ฝา่ ยสตั ว์ป่าเพราะเหมอื นผมกอ่ ต้งั มาแต่แรก ตง้ั แตเ่ ป็นหมวด ผม ยงั เปน็ ขา้ ราชการใหมๆ่ มาผลกั ใหเ้ ปน็ ฝา่ ย ยกฐานะเปน็ กองแลว้ กท็ �ำ งานกนั อยา่ งสนกุ เรยี กวา่ เปน็ ชว่ งทผ่ี มท�ำ งานสนกุ มากเหน็ ผลงานเปน็ เนอื้ เปน็ หนงั ลกู นอ้ งรกั ใครส่ ามคั คกี นั แตแ่ ลว้ ผมกโ็ ดนยา้ ย จนได้ อธิบดีกรมป่าไม้สมัยนั้น ท่านเคืองผมที่ขอให้ผมหยุดประกาศเขตรักษาพันธ์ุสัตว์ป่าได้แล้ว เพราะมนั จะท�ำ ใหป้ า่ สมั ปทานเขาเดอื ดร้อน แลว้ กรมปา่ ไมก้ ต็ อ้ งไปหาปา่ มาชดเชยใหเ้ ขา เดือดรอ้ น กรมปา่ ไมอ้ ีก ท่านบอกผม ผมก็ไม่เถยี งแต่ผมก็ท�ำ ของผมไปเรื่อยโดยอธบิ ดแี กไมร่ ู้ แกคงถอื ว่าแก บอกแล้วผมคงฟัง แต่เวลาเสนอเรื่องจะให้ที่ไหนประกาศเป็นเขตรักษาพันธ์ุสัตว์ป่า เสนอเร่ืองไป กระทรวง ผมจะไม่ไดเ้ สนอให้ทา่ นลงนาม เพราะผมทราบดวี า่ ถ้าเสนอไปกค็ งไม่เห็นดว้ ยพาลจะด่า ผมอีก ผมก็แอบเอาเรื่องไปให้รองอธบิ ดีลงนาม ใหร้ องฯ ดิเรกมัง่ รองฯ เตม็ บา้ ง ท่านเซ็นใหแ้ ล้ว ผมก็ไปดันเร่ืองต่อจนประกาศเป็นเขตฯ พอมีกฤษฎีกาประกาศเป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าออกมา ทา่ นอธบิ ดเี หน็ เขา้ แกกโ็ กรธวา่ สง่ั แลว้ ท�ำ ไมไมฟ่ งั เขากเ็ ลยยา้ ยผมบอกวา่ ผอ่ งอยทู่ ส่ี ว่ นกลางมานาน แลว้ ไปหาประสบการณต์ า่ งจงั หวดั บา้ งแลว้ ใหไ้ ปเปน็ ปา่ ไมเ้ ขต สง่ เรอ่ื งไปทก่ี ระทรวงขออนมุ ัตใิ หผ้ ม ไปเปน็ ป่าไม้เขตสงขลา ตอนนน้ั ดร.เถลงิ ทา่ นเปน็ ปลดั กระทรวง ท่านตอ้ งเป็นผทู้ ี่จะให้ความเหน็ ชอบในการยา้ ย พอ เหน็ ชอ่ื ผมจะถกู ยา้ ยไปเขตสงขลา ทา่ นกเ็ รยี กอธบิ ดไี ปคยุ ทา่ นบอกอธบิ ดวี า่ คณุ ผอ่ งเขาเรยี นมาทาง นแี้ ลว้ เขากท็ �ำ งานไดผ้ ลจะยา้ ยเขา้ ไปอยเู่ ขตมนั ไมเ่ หมาะหรอกทา่ นอธบิ ดจี ะยา้ ยเขากด็ แี ลว้ แตผ่ ม ขอเปลย่ี นจากเขตสงขลาไปอยกู่ องอทุ ยานฯ แทนกแ็ ลว้ กนั เพราะงานอทุ ยานแหง่ ชาตขิ ณะนไี้ มค่ อ่ ย ก้าวหนา้ สั่งอะไรไปกเ็ ฉยๆ ทา่ นอธบิ ดกี ็เลยให้ ผอ.กองอทุ ยานคนเดิมไปเขตสงขลาแทนผม แล้วให้ ผมไปอยกู่ องอทุ ยานแทน ตวั ผมนน้ั ไม่เคยไปแยง่ ต�ำ แหน่งใคร ผ้ใู หญ่เขาเลือกผมเอง ผมไมร่ เู้ รือ่ งเลย พอ ดร.เถลิงท่าน เซน็ อนมุ ตั ไิ ปแลว้ จงึ เรยี กผมไป ผมยงั บอกทา่ นวา่ ผมขอไมเ่ อาไดไ้ หม ผมไมอ่ ยากตาย ผมอยากจะอยู่ กองสตั วป์ า่ ท�ำ งานตอ่ เพราะผมมเี ปา้ หมายพนื้ ทที่ จี่ ะท�ำ อกี เยอะ ผมยงั ท�ำ งานไมส่ �ำ เรจ็ งานวชิ าการ ท�ำ สถานวี ิจยั สตั วป์ ่า ศูนยศ์ ึกษาธรรมชาติและก็ศูนย์เพาะเล้ียงสตั วป์ ่า ท่ีผมบุกเบิกไวต้ ง้ั หลายแหง่ นักสัตวบาลกไ็ ดม้ าแลว้ พยาบาลสัตว์ สัตว์แพทย์ตำ�แหน่งพวกน้กี ็เกิดข้ึน อยากจะท�ำ ให้เรียบร้อย ก่อนขอเวลาอีกสักปีได้ไหม ท่านบอกไม่ได้เพราะท่านสั่งไปแล้ว ท่านก็พูดกับผมว่าคุณฟังผมนะ คุณน่ะเป็นคนมคี วามสามารถ งานกองอทุ ยานนมี้ นั นา่ จะดกี วา่ ของสตั ว์ป่า แตก่ ลบั ไม่ดีอย่างที่คิด 78

....ผู้เกบ็ สร้างผืนไพรให้แผ่นดิน มนั ไม่กา้ วหน้าเลย อยากให้ไปช่วยปรับปรงุ อทุ ยานให้มันดี ผมเชื่อว่าผ่องทำ�ได้ กองสัตว์ปา่ ทท่ี �ำ มา นนั้ กด็ พี อแลว้ เขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ เยอะแลว้ เขา้ รปู เขา้ รอยแลว้ ใครมาท�ำ ตอ่ กไ็ มเ่ ปน็ ไรทา่ นกบ็ อก อกี อย่างผมอยากจะเอาไพโรจน์มาสานงานทส่ี ัตวป์ า่ ท่คี ณุ ท�ำ ไว้ ใหเ้ ห็นแก่บ้านเมืองเถอะนะ ท่านพดู แบบนีผ้ มก็เลยมาอยกู่ องอทุ ยาน เปน็ ผอู้ �ำ นวยการกองอทุ ยานแห่งชาติ เปน็ ผอ. กองอุทยานแหง่ ชาติ มาฟังงานใหมข่ องท่านอธิบดผี ่องกนั .... “......พอย้ายมากองอุทยาน ผมก็ยังมาทำ�เร่ืองพื้นที่ต่อ ผมย้ายมาตุลา ๒๕๒๒ ผมอยู่จน ๒๕๒๙ หรอื ปี ๒๕๓๐ น่แี หละ มาอยกู่ องอทุ ยานนผ้ี มก็บกุ เหมือนเดมิ ตอนนัน้ บ้านเรานี่นอกจาก ปา่ สมั ปทานแลว้ ชาวบา้ นกบ็ กุ รกุ พน้ื ทปี่ า่ ถางปา่ จะเอาทด่ี นิ กนั มาก ผมเลยตอ้ งรบี ตงั้ อทุ ยานฯ โดย ถือหลักยดึ พน้ื ทไ่ี วก้ อ่ นแม้จะมีแคก่ ระดาษแผ่นเดยี วกต็ ้องทำ�ผมสงั่ ใหเ้ จ้าหน้าทไ่ี ปดำ�เนนิ การจัดต้ัง อทุ ยานแห่งชาตดิ ้วยค�ำ ส่งั กรมปา่ ไมแ้ ผ่นเดียว อะไรกไ็ ม่มีให้ งบประมาณกไ็ ม่มี ผมตอ้ งไปเบยี ดเอา จากอทุ ยานฯ ใหญ่ๆ มาให้ซึ่งอุทยานฯ ใหญ่ๆ เขาก็คงนกึ ดา่ ผมอย่ใู นใจเหมอื นกนั ท่ไี ปแบง่ เอาเงิน เขามา แต่ผมคิดว่าเราต้องเห็นแก่ส่วนรวมเพราะต้องรีบแย่งพื้นที่กับป่าสัมปทานกับชาวบ้าน ถา้ ขนื ชา้ เราจะเหลอื แตซ่ ากปา่ ไมเ่ หลอื ปา่ ผมจงึ วางหลกั เกณฑท์ จ่ี ะเลอื กพน้ื ทเ่ี พอ่ื ประกาศเปน็ อทุ ยาน กอ่ นโดย ๑. ปา่ เหนอื เข่อื นตา่ งๆ ตอ้ งประกาศเปน็ อุทยานแหง่ ชาติใหห้ มด เพราะป่าเหนือเขื่อนเป็น ไปสำ�รวจน�้ำ ตกห้วยแมข่ มิน้ คร้งั เปน็ ผอ. กองอุทยานฯ 79

ตน้ ธารนํา้ ที่ผลติ นํา้ มาเตมิ ใส่เขือ่ น ทไี่ หนมีทิวทัศนส์ วยงาม ผมก็ส่งคนไปดูหมด แหง่ แรกทผี่ มสง่ ไปทนั ทเี ลยคอื อทุ ยานแหง่ ชาตแิ กง่ กระจานซงึ่ เปน็ อทุ ยานแหง่ ชาตทิ ใ่ี หญท่ สี่ ดุ เปน็ ปา่ เหนือเข่ือนทย่ี ังมคี วามอุดมสมบูรณ์ ผมได้ส่ง คณุ สามารถ มว่ งไหมทอง ไปบกุ เบกิ อทุ ยาน แหง่ ชาติเขอ่ื นศรนี ครนิ ทร์ผมกส็ ่ง คณุ ไพบูลย์ เศวตมาลานนท์ ไปส�ำ รวจและจดั ตงั้ ตอนผมเปน็ ผู้อ�ำ นวยการกองอนรุ กั ษส์ ตั ว์ป่า ผมประกาศเขตรกั ษาพันธส์ุ ัตวป์ า่ ลมุ่ นํ้าภาชีจงั หวดั ราชบรุ ีไปแลว้ เลยเอาแกง่ กระจานไปต่อ ลงไปอีกกจ็ ะเปน็ อุทยานแหง่ ชาตกิ ยุ บุรี ๒. เกาะต่างๆ ในทะเลท้ังหมด ต้องประกาศเปน็ อทุ ยานแหง่ ชาตทิ างทะเล เพราะตอนทผี่ ม เปน็ ผอู้ �ำ นวยการกองอนรุ กั ษส์ ตั วป์ า่ ผมคดิ จะจดั ตง้ั หมเู่ กาะสรุ นิ ทรเ์ ปน็ เขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ อยแู่ ลว้ ผมให้ คณุ เสาวณี สวุ รรณชพี นกั วทิ ยาศาสตรไ์ ปส�ำ รวจเปน็ คนแรก แฟนแกกไ็ ปดว้ ย คณุ เสาวนยี ไ์ ด้ เขยี นรายงานไวแ้ ลว้ แตผ่ มยงั ไมท่ นั จะไดน้ �ำ เสนอคณะกรรมการสงวนและคมุ้ ครองสตั วป์ า่ กถ็ กู ยา้ ย ไปเปน็ ผอู้ �ำ นวยการกองอทุ ยานแหง่ ชาตเิ สยี กอ่ น พอผมมาเปน็ ผอู้ �ำ นวยการกองอทุ ยานแหง่ ชาตผิ ม นำ�เร่ืองหมู่เกาะสุรินทร์ไปเสนอคณะกรรมการอุทยานแห่งชาติเพื่อขอความเห็นชอบท่ีจะประกาศ เป็นอุทยานแห่งชาติทางทะเลทันที หมู่เกาะสุรินทร์เลยกลายเป็นอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสุรินทร์ อยา่ งทกุ วันนี้ ตามมาดว้ ยหมเู่ กาะสมิ ลิ ัน หาดเจ้าไหม อา่ วพังงา และเกาะอะไรต่างๆ ตอ้ งเอาเกาะ ในทะเลอันดามันทั้งหมด เพราะพ้ืนที่ทะเลอันดามันท้ังหมดตอนนั้นรัฐบาลกำ�ลังจะให้บริษัทไทย ออยล์รบั สัมปทานขุดหาน้ํามนั และแก๊ส พอผมไปเสนอให้จดั ต้งั เกาะไหนเป็นอุทยานแหง่ ชาตใิ นท่ี ประชมุ และคณะกรรมการอุทยานแห่งชาติ กรมทรพั ยากรธรณีกค็ ้านว่า “ตอนนี้รัฐบาลกำ�ลังจะให้สัมปทานขุดหาน้ํามันกับบริษัทไทยออยล์” ดร.เถลิงฯ น่ีแหละ ท่านไปชว่ ยกล่อมผ้ใู หญว่ า่ “ไปใหส้ มั ปทานท�ำ ไม ควรอนรุ กั ษไ์ วใ้ หล้ กู หลานในอนาคต” ผใู้ หญท่ า่ นกเ็ หน็ ดว้ ย ผมถงึ ตอ้ งยา้ํ บอ่ ยๆ วา่ ไมใ่ ชผ่ มท�ำ คนเดยี ว แตเ่ ราเสนอ ทา่ นมสี ว่ นชว่ ยท�ำ ใหม้ นั ไดเ้ กดิ ขน้ึ อยา่ งมาก ผมถงึ ยกยอ่ ง ทา่ น เอย่ ถงึ ทา่ นบ่อยๆ เวลาทีเ่ ราไปเทย่ี วกนั ทีไ่ หนไปเกาะตา่ งๆ ดูไวเ้ ถอะ ทา่ น ดร. เถลงิ ท่านเก็บ ไวใ้ ห้พวกเราท้ังนน้ั ผมแคค่ นท�ำ งานใหท้ า่ น ให้ประเทศ ทา่ นชว่ ยผมมากมาย ถา้ ทา่ นวางเฉย ลำ�พงั ผมคนเดียว ข้าราชการตัวเล็กๆ ไม่มีทางทำ�ได้ ผมถึงต้องบอกว่า ต้องขอบคุณท่าน ดร.เถลิง ธ�ำ รงนาวาสวัสด์ิ อยา่ งมาก ทช่ี ว่ ยท�ำ ใหป้ ระเทศเรามปี า่ มอี ทุ ยานฯ มเี ขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ อยา่ งทกุ วนั น้ี ๓. อทุ ยานแหง่ ชาตทิ มี่ มี ติ ครม. เมอื่ ปี ๒๕๐๒ ทคี่ า้ งอยไู่ ดย้ งั ไมไ่ ดป้ ระกาศ พวกนเี้ ปน็ อทุ ยาน แหง่ ชาตริ นุ่ เรม่ิ แรกของบา้ นเราทง้ั นนั้ รนุ่ พวกเขาใหญ่ อนั ไหนทสี่ �ำ รวจไวน้ านแลว้ แตย่ งั ไมป่ ระกาศ ผมจะเรง่ ใหป้ ระกาศเปน็ อทุ ยานฯ ใหห้ มด เชน่ ดอยสเุ ทพ ตดิ นน่ั ตดิ น่ี มผี ใู้ หญไ่ ปซอื้ ทซ่ี อ้ื ทางสารพดั มนั เลยประกาศไม่ได้ คาราคาซัง ผมจะประกาศให้หมด ผมวางแผนการท�ำ งานของผมไวอ้ ยา่ งนอ้ี ยา่ งชดั เจนเลย แลว้ กม็ าคดิ วา่ มาอยกู่ องอทุ ยานฯ ก็ 80

....ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้แผน่ ดิน ดีเหมือนกัน จะได้สานแนวคดิ ต้งั แต่ไปเดนิ ส�ำ รวจลงิ ปา่ ตะวันตก ตรงไหนท่ยี ังไมเ่ ป็นเขตรักษาพันธุ์ สตั ว์ป่า ก็จะท�ำ ใหเ้ ปน็ อุทยานแหง่ ชาตแิ ซมเสยี ให้หมด เขตฯ ลมุ่ นํา้ ภาชี ราชบุรี ให้มันไปตอ่ เช่ือม กบั แกง่ กระจาน ผมกท็ �ำ ใหเ้ ชอื่ มตดิ กนั เอราวณั ใหต้ ดิ กนั กบั สลกั พระ หว้ ยแมข่ มนิ้ เขอ่ื นศรนี ครนิ ทร์ เขาแหลมผมเอาหมด แยง่ ป่ามาเป็นอุทยาน (รปู อทุ ยานไทรโยค) ตรงอุทยานฯ ไทรโยค เมือ่ ก่อนมนั เป็นสวนปา่ อยูก่ องบ�ำ รุง ไมส้ ักตน้ โตแล้ว กถ็ ูกชาวบา้ นมา ลักไปเกือบหมด กองบำ�รุงไม่อยู่เฝ้า ปลูกไว้เฉยๆ ผมเลยไปยึดเอาเป็นสำ�นักงานอุทยานแห่งชาติ ไทรโยค กองบำ�รุงกม็ าว่าผมหาวา่ ไปยดึ เอาสวนปา่ ของเขา ผมกว็ ่า “แลว้ คณุ รไู้ หมสวนสกั คณุ ลงทนุ ไปเทา่ ไหร่ แลว้ มาถกู ชาวบา้ นตดั ไปเกอื บหมดแบบนี้ พอผม ไปอยสู่ วนสักของคุณมันปลอดภยั ไหม น่ีคุณยงั ไมพ่ อใจอกี เหรอ คุณอยากจะไปตดั ไม้ของคุณก็เชญิ แต่ผมจะเอาเปน็ อุทยานฯ” เขาก็ไม่เถียง ก็มันเป็นเรื่องจริงอย่างที่ผมว่า เขามีหน้าที่ปลูก ไม่มีหน้าที่มาดูแล ปลูกแล้ว กแ็ ล้วไป เคลอ่ื นย้ายไปเร่อื ย ทิ้งของเก่า หนว่ ยป้องกันกไ็ ม่ดแู ล เราจงึ ต้องเขา้ ไปดูแลเสยี เอง กอง บ�ำ รุงทำ�ไวด้ ี ไม้โตแล้วมนั ก็กลายเป็นอทุ ยานฯ เด๋ียวนีไ้ ปดูสิ ตน้ สกั ตน้ โตใหญ่ ไม่ง้ันหมด คนเรม่ิ บุกรกุ เขา้ ไปท�ำ สวน ท�ำ ไร่ จะเอาพน้ื ท่ี กองบ�ำ รงุ เขากป็ ลกู จนโต ผมกไ็ ปดแู ลตอ่ เอากฎหมายอทุ ยานฯ ไปคุ้มครอง ถึงไดเ้ หลือเปน็ อุทยานแห่งชาตไิ ทรโยค อยา่ งทกุ วันนี้...” 81

ลุยสร้างอุทยานไว้ให้ชาติ มาฟังเรือ่ งเล่าผู้ทอ่ี ย่เู บ้ืองหลังการประกาศจัดตงั้ อุทยานแหง่ ชาตทิ ั้งหลายกันตอ่ ..... “.....ตอนนน้ั ผมตง้ั ใจจะจดั ตง้ั ใหไ้ ด้ ๑๐๐ อทุ ยาน เพราะไปชอบนยิ ายของ พนั ธ์ บางกอก เรอื่ ง รอ้ ยปา่ พระเอกมนั ชอื่ เสอื กลน่ิ สกั ตวั เลขมนั จ�ำ งา่ ยดว้ ย ๑๐๐ ปา่ ๑๐๐ แหง่ หลงั จาก พล.ต. สนนั่ ขจรประศาสตร์ ประกาศยกเลกิ สมั ปทานไมใ้ นปี ๒๕๓๒ น้ี ทนี งี้ า่ ยเลย ไมต่ อ้ งไปตอ่ สกู้ บั ใครไมต่ อ้ ง มารบกบั บริษทั ทำ�ไม้ ไมต่ อ้ งมาตอ่ สกู้ นั กบั เจา้ หนา้ ทเ่ี ราทเ่ี ขาท�ำ เรอ่ื งอนญุ าตการท�ำ ไม้ ในกรมปา่ ไม้ เองกไ็ มม่ ใี ครคา้ นเรา แลว้ ปา่ หลายทก่ี เ็ หลอื แตซ่ ากของสมั ปทาน กลายเปน็ ปา่ โซน E โซนเศรษฐกจิ ตอนหลังน้มี อี ธบิ ดกี รมอทุ ยานฯ ท่ตี ั้งขนึ้ ใหม่ มาเร่งประกาศกนั ใหญโ่ ต ไมใ่ ชอ่ ะไรแค่จะแยง่ พืน้ ท่ี จากกรมป่าไม้ ก็กรมเดิมท่ีตัวเองเพ่ิงแยกมาน่ันแหละ พอตั้งกรมอุทยานฯ เจ้าตัวจะไปเป็นอธิบดี กรมอทุ ยานฯ แลว้ ทง้ิ กรมปา่ ไม้ กรมนั้นก็ลูกน้องเก่าเขาทั้งนั้น พวกเด็กๆ ก็ไม่กล้าหือไม่มีปาก ไมม่ เี สยี ง พอไม่มีใครเถยี ง มันกป็ ระกาศเลอะเทอะไปหมด ทุกวันน้ียังมีปญั หา สรปุ แล้วทั้งเขตฯ และอทุ ยานฯ มนั กก็ ลายเปน็ ป่าอนรุ กั ษด์ ้วยกนั ทง้ั หมด พอไมม่ กี ารทำ�ไม้ มนั กไ็ มเ่ ปน็ ไรแลว้ โอกาสทจี่ ะมกี ารท�ำ ลายปา่ โดยการท�ำ ไมม้ นั กไ็ มม่ ี งา่ ยในการดแู ลรกั ษา อกี อยา่ ง สงั คมกไ็ มย่ อมรบั วธิ กี ารท�ำ ลายปา่ แบบนแี้ ลว้ มนั กเ็ ลยตอ้ งหยดุ สมยั กอ่ นมนั ถางปา่ ที ๒ - ๓ ลา้ นไร่ เดย๋ี วนป้ี หี นง่ึ หลกั หมนื่ เมอื่ กอ่ นตอ้ งตอ่ สกู้ บั ยคุ การท�ำ ลายปา่ อยา่ งรนุ แรงขนาดมนั ลกั ท�ำ ทง้ั กลางคนื กลางวนั เอาแทร็กเตอร์ไปบกุ ปา่ ไปจบั กนั ท่เี ขาสอยดาวน่ ี ไชโย ยิ่งเภตรา ตอนน้นั เป็น ผช.เขตฯ เขาสอยดาว มีคนเอาแทร็กเตอร์มาไถเขตรักษาพันธ์ุสัตว์ป่ากลางคืน ไชโยพาพวกไปจบั มัน มันกส็ ู้ ปลํ้าฟัดกัน ไอ้คนขับรถตัวมันโต ไชโยตัวมันเล็กมันจับไชโยไปโขกกับผานรถไถ ไชโยหัวแตกเลือด อาบเลย กว่าจะจับมนั ได้ แลว้ เราก็ถกู กลา่ วหาวา่ เราไปเผากระทอ่ มชาวบา้ น ถกู ด�ำ เนินคดี ผมก็ไป วง่ิ เตน้ ให้กวา่ จะหลดุ ผมเลยให้รางวัลเขา ส่งไปอยู่อุทยานฯ ท้ายเหมืองก่อน ตอนหลังนี้ย้ายไป ออบหลวง ไชโยนก้ี ท็ �ำ งานกนั กบั ผมมาดมี าก เปน็ รนุ่ บกุ เบกิ เขาสอยดาวถอื เปน็ มอื ขวาของผมคนหนง่ึ ..” นั่งเฮลคิ อปเตอร์...ได้ป่าทับลาน ฟงั มาตง้ั นาน ผมยงั ไมเ่ หน็ ทา่ นอธบิ ดผี อ่ งเลา่ เรอ่ื งปา่ เขาใหญ่ - ดงพญาเยน็ แตภ่ ายหลงั หวั หนา้ บญุ เรอื ง สายศร เปน็ คนมาเลา่ เรอื่ งการบกุ เบกิ อทุ ยานแหง่ ชาตเิ ขาใหญใ่ หฟ้ งั สว่ นทา่ น อธิบดผี ่อง ทา่ นเลา่ เรอ่ื งปา่ ทับลานขึน้ มา.... “...ถา้ เราพดู ถงึ ปา่ มรดกโลกเขาใหญ่ ดงพญาเยน็ - พญาไฟนี่ เราคงทง้ิ ปา่ ทบั ลานไมไ่ ด้ เพราะ มันเป็นป่าต่อกันเป็นส่วนหน่ึงของป่ามรดกโลก ซึ่งท่ีน่ีเป็นท่ีที่ผมอยากเอามาทำ�ป่าเป็นผืนใหญ่ 82

....ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้แผน่ ดิน ทงุ่ ตรู้ ถไฟ อทุ ยานแห่งชาติทบั ลาน เหมอื นทางตะวนั ตก ซ่ึงมนั เช่อื มไปถึงปา่ ทางเขมรได้เลยนะ ตอนทผ่ี มเป็น ผอ.กองอุทยานนัน้ ไดม้ ี โอกาสน่งั เฮลคิ อปเตอร์ บนิ ไปกบั ทา่ นรองปลดั กระทรวง ทา่ น รองฯ กังวาล เทพหัสดินฯ มีภารกิจ ทไ่ี หนสกั แหง่ ทางอสี านนแี่ หละ ตอนนน้ั แถวทบั ลานน่ี ผกค. ทง้ั นนั้ เลยเขา้ ไปลกึ ๆ ไมม่ ใี ครกลา้ เขา้ ไป ผกค. มนั ชมุ ตอนนน้ั เขาใหญป่ ระกาศเปน็ อทุ ยานฯ แลว้ แตด่ า้ นนย้ี งั เปน็ ปา่ สงวนธรรมดา ผมบนิ ผา่ น ไปทนี่ ่ันกเ็ หน็ ปา่ มนั สมบรู ณ์ เออ...ปา่ มนั ดีมากเลย ตน้ ไมห้ นาทบึ ไปทง้ั เขตอำ�เภอปกั ธงชัย อ�ำ เภอ ครบรุ ี อ�ำ เภอเสงิ สางอะไรโนน่ ปา่ ผนื ใหญม่ าก ตอนนน้ั ผมนกึ ในใจแลว้ วา่ จะเอามาเปน็ อทุ ยานฯ แต่ ยงั ไมก่ ลา้ บอกใหใ้ ครรู้ เดย๋ี วจะถกู ขดั ขวางอกี พอผมกลบั มา ผมกใ็ หเ้ จา้ หนา้ ทฝ่ี า่ ยจดั การอทุ ยานแหง่ ชาติ จ�ำ ชื่อไม่ได้แล้ว คุณไปมาหาแผนท่ี ท่ตี รงนีม้ าให้ผมหน่อย ตรงอ�ำ เภอกบินทร์บรุ ี ปักธงชยั คณุ ไป เอามา เขาก็ไปหามาให้ ผมดูแผนที่แล้วเอาปากกาวงในแผนที่เลย แล้วเรียก สมบูรณ์ วงศ์ภักดี เฮ้ย... สมบรู ณ์ ลอ้ื ไปส�ำ รวจปา่ ที่นห่ี น่อยวะ มนั เปน็ ยังไง ปา่ ทับลานน่ี ต้นลานมนั จะเจง๊ หมดแล้ว ชาวบา้ นจะบกุ รกุ กันใหญ่ สมบูรณ์กไ็ ปสำ�รวจแล้วกม็ าบอกผม ผมกเ็ อาเรอื่ งเข้าที่ประชุมกรรมการ อุทยานฯ ท่ีกระทรวงผมกน็ �ำ เสนอวา่ ขอประกาศเปน็ อทุ ยานแหง่ ชาติ โดยเอาจดุ เดน่ คอื มีป่าลาน ซงึ่ มอี ยแู่ หง่ เดยี วในประเทศไทย และเปน็ ปา่ ทม่ี เี อกลกั ษณท์ โ่ี ดดเดน่ มที วิ ทศั นส์ วยงาม มภี เู ขาสลบั ซับซ้อน ไมม่ กี ารบกุ รกุ ก็ว่าไป มคี นตงิ ผมเหมือนกันว่าจะเอาไปท�ำ ไม ผกค. มนั เยอะนะ เขา้ ไปกไ็ ม่ ได้ ผมบอกมนั จะไมเ่ ปน็ สภาพแบบนีไ้ ปตลอดหรอกครบั เราพูดวนั นอ้ี นาคตวนั หนา้ มนั อาจจะไม่มี ผกค. แลว้ ก็ได้ ในท่ีสดุ ทป่ี ระชุมก็ไดม้ ีมติเห็นชอบใหป้ ระกาศเป็นอุทยานแหง่ ชาติ โดยมเี นอ้ื ท่เี ป็น ล้านไรใ่ ห้คงไว้เป็นปา่ ผนื เดยี วกับเขาใหญ่ - ปางสดี า จนเปน็ มรดกโลกอยา่ งทกุ วนั นี้ ตอนที่ผมมาเป็น ผอ. กองอุทยานฯนี่ ผมก็ทำ�อุทยานฯ ไว้หลายที่ ถ้าสังเกตุจะเห็นว่ามัน เยอะกว่าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าด้วยซํ้าไป ตอนหลังนี้เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเพิ่มขึ้นน้อย เพราะ พอผมออกมาจากฝ่ายสัตว์ป่าคนที่อยู่เขาก็ไม่เอา ทำ�เท่าที่มี พอผมมาอยู่อุทยานฯ ผมจึงมาเพิ่ม จำ�นวนอุทยานฯ ถ้าผมไม่ถูกย้ายจากสัตว์ป่าเสียก่อน เมืองไทยนี้จะมีเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า มากกว่าอุทยานแห่งชาติเสียอีก...” 83

อทุ ยานแหง่ ชาตริ ะหวา่ งประเทศ (International Parks) เขาพระวิหาร “.... ตอนอย่สู ัตว์ป่า ผมก็เน้นไปทีเ่ ขตฯ พอมาอยู่อทุ ยานฯ ตอนหลังคอ่ ยมาทำ�ตอ่ กันใหเ้ ป็น ผืน อยา่ งอทุ ยานฯ เขาพระวหิ ารผมกเ็ อามาท�ำ กนั ตอ่ กบั เขตฯ พนมดงรกั ทป่ี ระกาศมากอ่ นแลว้ ใจเรา ก็อยากทำ�ให้คล้ายๆ ทางตะวันตกคือให้มันเป็นผืนใหญ่ ให้มันเช่ือมต่อกัน ป่าบ้านเราทางด้านนี้ ไม่มากเท่าทางตะวันตกก็จริง แต่ป่าของเขมรของลาวยังเยอะ ป่ามันต่อกันได้หมด เราทำ�ของเรา ให้เป็นผืนเล็ก แลว้ คอ่ ยไปตอ่ ผนื ใหญข่ องเพอ่ื นบา้ น มนั กไ็ ดป้ ระโยชนเ์ หมอื นกนั ป่าผืนใหญ่น้ีมันมี ประโยชนท์ ง้ั นน้ั แลว้ เวลามนั เออ้ื ประโยชนม์ นั ไมแ่ ยกประเทศนผ่ี มกเ็ อาไวก้ อ่ น พอมาอยกู่ องอทุ ยานฯ ผมก็ให้คนไปสำ�รวจเขาพระวิหาร ดักทางขึ้นมันเลย เพราะผมฝังใจเรื่องที่ศาลโลกตัดสินให้ เขาพระวิหารเป็นของเขมรด้วย ทางขึ้นมันอย่ทู างฝ่ังเราแท้ๆ แล้วไปดแู ผนทปี่ ระเทศ มันเลาะ หน้าผามาตลอด มาถึงตรงปราสาทมันมาแหว่งตัดเอาตรงประสาทไปซะง้ัน เป็นเหลี่ยมกลของ ประเทศใหญ่ ที่ใช้ศาลโลกเป็นเคร่ืองมือ ผมก็อดขัดใจกับเร่ืองน้ีมาตลอด จึงให้คนไปทำ�อุทยานฯ ดักไว้เอาสิ ถา้ ใครจะขน้ึ ไปเทย่ี วปราสาทเขาพระวหิ าร มนั ตอ้ งผา่ นอทุ ยานฯ ผมจะเกบ็ เงนิ คนพวกน้ี แลว้ ตอนนน้ั พวกคอมมวิ นสิ ต์ มนั เยอะจริงๆ ทางอีสานใต้น่ี แตผ่ มมองว่ามนั ไมเ่ ปน็ แบบนไ้ี ปตลอด หรอก สักวนั มนั ก็สงบ ผมถงึ เอาปา่ ไว้กอ่ น 84

....ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้แผ่นดนิ แล้วผมกไ็ ปเอาปา่ ภจู อง-นายอย ต่อ ทีน่ ผ่ี มมองแล้ววา่ มันเป็นทมี่ ันบรรจบ ๓ ประเทศ คอื ไทย เขมร ลาว ผมมองแลว้ วา่ นม่ี นั เปน็ จดุ เดน่ ตอ่ ไปตรงนจี้ ะเปน็ จดุ เดน่ ของพนื้ ท่ี ตอ่ มากม็ รี ฐั มนตรี อะไรนนั่ จะไปสรา้ งเปน็ แหลง่ ทอ่ งเทย่ี ว สรา้ งคาสโิ น ยา่ นนนั้ กบั ระเบดิ มนั เยอะมาก มนั คอมมวิ นสิ ต์ ท้ังนั้น ผมสง่ ผูช้ ่วยจากภกู ระดงึ ไปบกุ เบิก สามเหล่ียมมรกตน้มี ันจะเป็น Hilight เปน็ Unique อัน หนึ่งเพราะมันต่อ ๓ ประเทศเพราะผมมีความคิดท่ีจะตั้ง International wildlife santuary and International Parks ผมเคยไปเสนอทีก่ าฏมณั ฏทุ ี่เนปาล เม่อื มกี ารประชมุ FAO ผมก็ไป Lobby ให้มมี ตขิ ้อนีข้ อ้ หนึง่ วา่ ให้ประเทศสมาชกิ FAO สนับสนุนใหม้ กี ารจดั ตงั้ International wildlife santuary หรอื International Parks เพ่อื อนุรกั ษร์ ่วมกัน มันมีอยู่ในมติ แล้วผมก็เดนิ ตามแนวทางน้บี ้านเราน่อี ะไรทีอ่ ยชู่ ายแดนบา้ ง ผมกน็ กึ ถึงแลว้ พยายามประกาศไปหมด อนั ทีจ่ รงิ เปา้ หมายตอนผมมาอยูอ่ ทุ ยานฯ ตอ้ งเพิม่ เรื่องนเ้ี ข้าไปด้วย เลยขึน้ มาจนถงึ ทางผาแตม้ บา้ ง ทนี ้ีผมไปเดินส�ำ รวจพ้นื ท่เี องเลย แต่ก่อนอทุ ยานฯ ผาแตม้ ยงั ไม่มี มีแค่วนอุทยานแก่งตะนะ มนั อยู่ขึ้นกับปา่ ไมเ้ ขต ก็ วน. อยู่แค่น้ันไม่ขยบั ขยายอะไรเหมอื น เดมิ ผมกไ็ ปดงึ เอามาจากปา่ ไมเ้ ขต เอามาท�ำ ใหเ้ ปน็ อทุ ยานแหง่ ชาตฯิ ซะ อยกู่ บั เขตไมไ่ ดเ้ รอ่ื งหรอก เขาไมค่ ่อยสนใจ มวั แตไ่ ปหาความส�ำ คัญกบั การท�ำ ไม้กนั อยู่ ผมไปขอ เขาก็ไมเ่ สยี ดาย ทงั้ ยังรู้สกึ ว่า วนอทุ ยานพวกนเ้ี ปน็ ภาระอกี พอผมประกาศเปน็ อทุ ยานฯ การเปน็ วนอทุ ยานกถ็ กู ยกเลกิ ไปโดยปรยิ าย ส่วนผาแต้มนีม้ าทหี ลงั เดมิ เลยผาแตม้ มันเปน็ แค่ปา่ สงวน ป่าไมเ้ ขตเขาดูแล ก็ไดช้ ่อื วา่ ดูแล ไปอย่างนั้น แต่ถือเป็นความโชคดีหนึ่งอย่างของป่าที่นี่เพราะมันมีแต่ลานหิน ชาวบ้านท่ีจะมาเอา ทที่ างไปท�ำ ไรท่ �ำ นาจงึ ไม่มี ผมไปขอมา ให้เป็นสว่ นหนงึ่ ของแกง่ ตะนะ ท�ำ อุทยานฯ แก่งตะนะแลว้ ประกาศคลุมพื้นที่เลียบหนา้ ผาไปเลย ตอนหลงั จงึ มาแจ้งให้เป็นอุทยานฯ ผาแตม้ ต่างหาก จะเห็น วา่ ปา่ มนั จะต่อๆ กนั ตอ่ กันเขตเราบา้ ง ตอ่ กับป่าเพอื่ นบา้ นบา้ ง นัน่ แหละผมตั้งใจทำ� ลงมาทางใต้ท่ตี ่อกับทางมาเลเซยี บา้ ง อย่างอทุ ยานฯ บางลางทีเ่ ดิมอยู่ในแผนที่จะประกาศ เป็นเขตรักษาพันธ์ุสัตว์ป่าสมัยที่ผมอยู่กองสัตว์ป่า ไม่ทันได้จัดทำ� ผมมาเป็น ผอ.กองอุทยานเสีย ก่อน เลยเอามันมาร้ือฟื้นทำ�ในรูปของอุทยานแห่งชาติ เพราะกองสัตว์ป่าไม่ทำ�ซะที มันอยู่เหนือ เขื่อนพอดี เขา้ สเปค็ ท่ตี ัง้ ไว้ หรอื ฮาลาบาลา เปน็ ทน่ี แ่ี รกๆ ทผ่ี มเลอื กตอนทเ่ี ขารายงานเขา้ พรอ้ มพวกสลกั พระ ฮาลาบาลา เทือกเขาบูโดยา่ นน้มี ันท�ำ ยากประกาศยาก เพราะสมัยนน้ั โจรจนี คอมมวิ นสิ ต์ (จคม.) มนั เยอะ อยู่ ท่วั ไปหมด ที่นี่เป็นปา่ สัมปทานจรงิ แตค่ นทำ�ไมม้ นั ไมก่ ลา้ มนั เข้าไมไ่ ด้ ประกอบกบั มีคนคัดค้านวา่ จะเอาทำ�ไม เข้ายังเข้าไม่ได้เลย ผมก็ว่า เออน่า...วันหนึ่งมันไม่มี จคม. ไปแบบนี้ตลอดหรอก ลกู หลานวนั ขา้ งหนา้ กจ็ ะไดใ้ ช้ อยา่ ไปสนใจเรอ่ื งวนั นเ้ี ลยมองไปขา้ งหนา้ เหตกุ ารณม์ นั เปลยี่ นแปลง เสมอ แล้วเดยี๋ วนีก้ ็เป็นอย่างท่ีคาดไว้...” 85

การไดก้มลาเมขอ็ดงเดปด็่าแพตรา่ลยะแหง่ เปน็ การฟงั ผใู้ หญเ่ ลา่ เรื่องทส่ี นกุ มาก ผมน่งั ฟังอย่างไม่รูจ้ กั เบอื่ ทา่ นผ้เู ลา่ กไ็ มเ่ บือ่ เลา่ เพราะ ฟงั แล้วบางเร่ืองเราแอบลนุ้ แอบเอาใจช่วย อย่างเชน่ เรอ่ื งนี้.... “...ผมมาอยอู่ ทุ ยานฯ กไ็ มห่ ยดุ ถา้ มงี บประมาณนะผมท�ำ ไปมากกวา่ นเ้ี ยอะแตม่ นั กม็ อี ปุ สรรค อย่างทีบ่ อกเพราะอธบิ ดีเขาไมพ่ อใจเราเพราะเราไปขยายงานมากเกนิ เงินกจ็ ะไม่ค่อยใหไ้ ปทำ� เรา ทำ�มากกต็ อ้ งหาเงินมามากเพอื่ เอาไปทำ�งาน ผมสั่งใหล้ กู นอ้ งไปทำ�อุทยานฯ ที่นั่นทน่ี ี่ ผมก็ต้องหา เงนิ ใหเ้ ขา ผมมาดแู ลว้ วา่ งบประมาณปลายปขี องกรมปา่ ไม้ มนั มเี ยอะทห่ี นว่ ยงานกองตา่ งๆ ใชไ้ มห่ มด ก็จะต้องสง่ คืนกรม ผมกม็ านกึ วา่ เมอ่ื เงนิ มนั เหลอื นเ่ี รานา่ จะไปขอเอาไปใชไ้ ด้ ผมกไ็ ปปรกึ ษากบั คุณ สมุ ติ รา เขาเปน็ ผอ. กองคลงั ของกรม บอกเลา่ ปญั หาใหเ้ ขาฟงั เขากเ็ หน็ ใจเรานะวา่ กองตา่ งๆ นี่ เงนิ มนั ใชไ้ มห่ มดแตก่ องอทุ ยานฯ มนั ตดิ ลบเขาเลยชว่ ย โดยสว่ นมากจะปดั มาใหก้ องอทุ ยาน เงนิ ทไี่ ดไ้ ป ทำ�งานมนั กเ็ งนิ เหลอื เขาแลว้ แต่เราเอาไปเคลียร์หนี้ได้ตั้งเยอะ ค่านํ้ามัน ค่าสารพัด ตามอุทยานฯ มนั เครดติ ทงั้ นน้ั หาเงนิ ไปชว่ ยลกู นอ้ ง สมุ ติ ราเขากร็ วู้ า่ ผมมาวงิ่ เอาเงนิ มาท�ำ งาน ตอนนน้ั มนั ท�ำ งาน เกินงบ งบให้มาท�ำ ๕ ผมท�ำ ๑๕ เงนิ ไม่พอมนั ตอ้ งไปหาที่อนื่ สมุ ติ ราแกมาแอบเลา่ ใหผ้ มฟังนะว่า ผู้ใหญ่ท่านรู้ว่าผมมาวิ่งเอาเงินเหลือไปทำ�งาน ผู้ใหญ่เค้าเลยสั่งว่าอย่าไปให้มัน ห้ามมันแล้วไม่ฟัง แต่แกไมร่ หู้ รอกว่าจรงิ ๆ แลว้ ให้หรอื ไมใ่ ห้แกก็ถือว่าแกสั่งแลว้ แตส่ ุมิตรากใ็ ห้มา ก็เงินมันเหลือเรอื่ ง อะไรจะไปคืนในเมือ่ พรรคพวกยงั เดอื ดรอ้ น อย่างที่ผมบอกไปวา่ งานกรมป่าไมต้ อนนนั้ ๘๐% ทำ�งานเพอื่ จดั การการปา่ ไม้ น่นั คอื การท�ำ ไม้ออกโดยมีสัมปทานป่าท่ัวประเทศ ผู้ที่ปฏบิ ตั งิ านไดแ้ ก่ สนง.ปา่ ไม้เขต ป่าไมจ้ งั หวดั ป่าไมอ้ �ำ เภอ ทเี่ ขา้ มาเกย่ี วขอ้ งเรอื่ งสมั ปทานไม้ ทนี ถ้ี า้ สมั ปทานถกู ยกเลกิ พวกนกี้ จ็ ะไมค่ อ่ ยมงี านท�ำ นพ่ี ดู แคเ่ รอื่ ง เนอ้ื งานไมพ่ ูดถงึ ผลประโยชน์ท่ีเกีย่ วข้องมันก็จะเดือดร้อนกันทวั่ ประการท่ีสอง พอประกาศพื้นที่ อนุรักษไ์ ปแลว้ กจ็ ะถกู สมั ปทานโวยวายขอใหห้ าปา่ มาชดเชย ถ้าไม่มีป่าชดเชยให้เขาก็เดือดร้อนอีก ตอ้ งมาเจรจากนั ใหญ่ไอ้น่กี เ็ ป็นปญั หาเขาเหมือนกัน แต่ผมมองว่าไอ้ระบบการให้สัมปทานมันไม่แฟร์กับคนไทยทั้งประเทศ ทรัพยากรของคน ไทยท้ังประเทศไปยกให้คนกลุ่มเดียว ไม่ต้องเสียเงินค่าสัมปทานใดๆ เลยจ่ายเงินหมื่นเดียวแล้ว ให้สัมปทานไปเพราะมีหลักการว่าให้ทุกจังหวัด จัดต้ังบริษัททำ�ไม้ขึ้นมา เช่นถ้าเป็นพัทลุง ก็จะ เป็นบริษทั ท�ำ ไมพ้ ทั ลงุ จำ�กัด บรษิ ัทท�ำ ไม้เชยี งใหมจ่ �ำ กัด ทกุ จงั หวัดมีบรษิ ทั ท�ำ ไมห้ มด แลว้ กไ็ ปจด 86

....ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้แผ่นดิน ไปเปดิ ศาลเจ้าพอ่ ตะรเุ ตา ทะเบยี นโดยหลักการว่าให้เอาประชาชนในพน้ื ท่จี ังหวดั นัน้ ถอื หุ้นเป็นหนุ้ มหาชนโดย ออป. ถือหุ้น ๒๐% หรอื ๔๐% น่ีแหละ แตก่ ป็ รากฏวา่ เขากไ็ ปหารายชอ่ื ผถู้ อื หนุ้ มาจนครบตามเกณฑ์ แตเ่ จา้ ของ หุน้ จรงิ ๆ กค็ ือโรงเลือ่ ยในแต่ละจังหวดั จะมีโรงเลอื่ ยน่ีแหละท่มี าถอื หุน้ ท�ำ ไปท�ำ มา ป่าสมั ปทานไป เช่าของ ออป. ออป.ก็ไปใหโ้ รงเลอ่ื ยท�ำ ไม้แทน ผลประโยชน์มนั ก็ตกกับคนกลุ่มเดยี วซง่ึ มนั ผิดหลกั เงอื่ นไขทเ่ี ขยี นไวด้ วี า่ ตอ้ งดแู ลรกั ษาปา่ อยา่ งใกลช้ ดิ ตดั แลว้ ตอ้ งปลกู ปา่ ชดเชยท�ำ โนน่ ท�ำ นเ่ี ยอะแยะ แต่เวลาปฏิบัติจริงมันไม่ทำ�แล้วก็ไม่มีใครไปทำ�อะไรมันได้ ไม่มีใครยกเลิกสัมปทาน ความจริงทุก สมั ปทานสามารถยกเลิกได้หมด เพราะมันผิดเงื่อนไขทั้งนั้นแต่มันก็มาอ้างว่ามันไม่ใช่พนักงาน เจ้าหน้าทีด่ ูแลไม่ไหว กแ็ กต้ วั ไปเรื่อย แต่ตอนมันมาขอสัมปทานมนั ไม่พดู พอได้แลว้ ทำ�ป่าเสยี หาย ผมก็ไม่พอใจ นีแ่ หละผมจึงเร่งประกาศตง้ั อทุ ยานฯ ทั้งเขตรักษาพนั ธุ์ ผู้ใหญ่จงึ เหม็นหน้าผม เงินทองกจ็ ะ พาลไมใ่ ห้ แต่โชคดคี นท่เี ห็นประโยชนข์ องชาติไมใ่ ชม่ ีผมคนเดยี วคนอนื่ กช็ ่วยมีส่วนเหมือนกนั ...” 87

เรือ่ งทีป่ ่าเขาใหญ่ ท่งุ หญ้าเขาใหญ่ เรอ่ื งนเ้ี ปน็ เรอ่ื งทผ่ี มถามทา่ นอธบิ ดผี อ่ งมาแตต่ น้ วา่ ทา่ นเกย่ี วขอ้ งอะไรกบั ปา่ เขาใหญห่ รอื ไม่ เพราะ ผมเคยไดย้ นิ เรอ่ื งราวมาบา้ ง ทา่ นอธบิ ดผี อ่ งบอกวา่ เดย๋ี วเลา่ ใหฟ้ งั ....จนกระทง่ั ทา่ นเลา่ จรงิ ๆ “... ผมเลา่ อะไรต่อมิอะไรใหฟ้ งั ไปแลว้ ที่น้มี าเรื่องทเ่ี ธอถามมาแตต่ ้น อยา่ นกึ วา่ ผมจะไมเ่ ลา่ เพราะทนี่ เี่ ปน็ ทท่ี ม่ี ชี อื่ เสยี ง ผมอาจจะมีส่วนเข้ามาเกี่ยวข้อง จนบางคนไมร่ คู้ วามจรงิ กจ็ ะมองวา่ เรามีมลทิน ลองมาฟงั เรอื่ งนี้จากปากผมบา้ ง แม้ว่าผมไม่ได้เคยไปอยู่ไม่เคยมาทำ�งานที่เขาใหญ่แต่ชีวิตผมก็ได้ผูกพันกับป่าแห่งน้ีในหลาย ช่วงหลายตอนโดยเร่ิมแรกเลยน้ัน เขาใหญ่น่ีข้ึนกับกองบำ�รุง อาจารย์ประมวล อุณหนันท์ ท่าน เป็นหวั หนา้ กอง จรัล บญุ แนบ นเ่ี ป็นลูกศิษย์คนโปรดของอาจารย์ประมวล ถ้ามีงานอะไรส�ำ คัญก็ ใชจ้ รลั ตอนนน้ั เขาใหญถ่ ูกจอมพลสฤษด์ิ ธนะรัชต์ เลือกจะใหท้ �ำ เป็นอทุ ยานฯ อาจารยป์ ระมวล ก็ ใชใ้ หพ้ จ่ี รลั นแ่ี หละขน้ึ ไปส�ำ รวจเขาใหญค่ นแรกเลย เรยี กวา่ เปน็ คนแรกทถ่ี กู เลอื กใหไ้ ปดเู ขาใหญเ่ พอื่ บกุ เบกิ ทำ�เปน็ อุทยานแหง่ ชาติ บงั เอญิ ผมกบั พจ่ี รลั นก่ี ช็ อบกนั ตง้ั แตผ่ มเปน็ นสิ ติ แกเข้ารบั ราชการ แลว้ แกกด็ กี บั ผม ผมไมม่ ตี งั คแ์ กกใ็ หผ้ มใช้ พอแกจะไปส�ำ รวจเขาใหญผ่ มพลอยไดต้ ดิ สอยแกไปดว้ ย ตอนนั้นจะข้นึ บนเขาใหญ่นีไ่ ปได้ทางเดียวคือเขา้ ทางปากชอ่ งทางทีม่ ีศาลเจา้ พอ่ เขาใหญ่ แตถ่ นนท่ี จะเขา้ ไปมันแยกจากถนนมติ รภาพเปน็ ทางลกู รงั บ้าง บางส่วนกก็ ำ�ลงั เกรดทางกรุยทางกันอยู่ แลว้ ก็จะไปสิน้ สดุ แคต่ รงศาลเจา้ พอ่ เขามาลาดยางทีหลังแล้วให้ช่อื วา่ ถนนธนะรัชต์ ตอ่ จากศาลเจ้าพอ่ 88

....ผู้เกบ็ สร้างผืนไพรให้แผ่นดิน จะขน้ึ เขาใหญ่ จะเปน็ ทางล�ำ ลองในปา่ รถกพ็ อวงิ่ ได้ แตท่ างจะแยห่ นอ่ ยถา้ หนา้ ฝนกย็ ง่ิ ยาก เสน้ ทาง จะข้นึ ไปตนั แค่บนเขาใหญ่เทา่ น้ัน ทางท่ีจะลงมาทางดา้ นปราจนี บรุ เี หมือนทุกวันนไี้ ม่มี ตอนนน้ั ผม ไปกย็ งั ไมร่ วู้ า่ อทุ ยานฯ นเี้ ขาท�ำ กนั ยงั ไง ผมไปกแ็ คไ่ ปดๆู ตามรนุ่ พไี่ ปเทา่ นนั้ แตก่ อ่ นเขาใหญม่ นั เปน็ ที่อยขู่ องพวกเสือปลน้ พวกท�ำ ผิดกฎหมายบา้ นเมือง หนกี ฎหมายกข็ ้นึ ไปหลบกันบนนั้น ปลูกพรกิ ปลูกพชื ไร่ อยกู่ ันเป็นหม่บู า้ นเลยแต่ก็กระจัดกระจายกันไม่ได้อยรู่ วมกนั ตอนที่เขาใหญถ่ กู เลือกให้ เป็นอุทยานฯ นั้นก็มีการอพยพคนลงมาแล้ว สภาพที่ขึ้นไปเห็นจึงเป็นท่ีทำ�กินเก่า สภาพหมู่บ้าน บา้ นเรอื นในปา่ ทปี่ ลกู สรา้ งไมม่ น่ั คงนกั พจ่ี รลั แกเลา่ วา่ พอหวั หนา้ กองใหม้ าบกุ เบกิ เขาใหญ่ แกกม็ า ตง้ั ส�ำ นักงานชัว่ คราวใกลๆ้ ศาลเจา้ พ่อ แลว้ จงึ เอาคนงานขน้ึ เขากนั มาจัดเตรยี มพ้นื ที่เพ่อื จะสรา้ ง สำ�นกั งานกอ่ น ขน้ึ มาถงึ กนั ทแี รกน่ี โอโ้ ฮ...พน้ื ทบ่ี นเขามนั กวา้ งใหญม่ รี อยซากกระทอ่ ม บา้ นคน พชื ไร่ พรกิ มะเขอื ทช่ี าวบา้ นปลกู นล่ี กู มนั ใหญๆ่ ทง้ั นน้ั ขน้ึ มาถงึ กไ็ ปเลอื กท�ำ เลจะตง้ั ทพ่ี กั ชว่ั คราวกอ่ นตรงไหน ก็ ไปเลอื กเอารมิ นา้ํ ทเ่ี ปน็ ศนู ยบ์ รกิ ารทอ่ งเทย่ี วปจั จบุ นั นแ่ี หละ ปรากฏวา่ เราไมร่ วู้ า่ ตรงนน้ั มนั เปน็ ปา่ ชา้ เกา่ ของชาวบา้ น คนื แรกนก้ี เ็ จอดเี ลย ไมใ่ ชผ่ แี ตเ่ ปน็ เสอื เสอื เยอะมากมาเดนิ ปว้ นเปย้ี น จนไมไ่ ดน้ อน กนั ตอนหลงั นก่ี เ็ ลยยา้ ยมาตรงหนองขงิ งานทพ่ี จ่ี รลั กบั ลกู นอ้ งตอ้ งท�ำ นอกจากการจดั สรา้ งส�ำ นกั งาน กค็ อื การเดนิ ส�ำ รวจพน้ื ทโ่ี ดยเอาหนองขงิ ทเ่ี ปน็ จดุ สรา้ งส�ำ นกั งานนน่ั แหละเปน็ ศนู ยก์ ลาง เดนิ เทา้ ส�ำ รวจมนั หมดทกุ เสน้ ทาง ไปเหวสวุ ตั ไปผากลว้ ยไม้ เดนิ ส�ำ รวจดทู าง วดั ระยะ ท�ำ แผนท่ี เพอ่ื ก�ำ หนด พน้ื ทจ่ี ดั การอทุ ยานฯ สว่ นทอ่ี ยบู่ นเขา ตวั เองกต็ อ้ งขน้ึ ๆ ลงๆ กบั ส�ำ นกั งานตรงศาลเจา้ พอ่ ทง้ิ คนงาน ไวใ้ หท้ �ำ งานขา้ งบน เวลาจะสง่ เสบยี งเอาไปใหค้ นงานกต็ อ้ งใชม้ า้ บรรทกุ ขา้ วสารเดนิ ไป มคี รง้ั หนง่ึ มา้ มนั บรรทกุ ขา้ วสารเดนิ ไปโดยมคี นงานอทุ ยานฯ นแ่ี หละคมุ ขบวนไป ไปไดไ้ มไ่ กล ม้ามนั ต่ืนเสอื โคร่ง ก็มนั เล่นมานอนขวางทาง มา้ มนั เห็น มันไดก้ ลิ่นมันก็เตลดิ ข้าวสารท่ีมนั บรรทุก ไปกต็ ก หกเร่ียราด แกกม็ านกึ ว่าท�ำ ไงถงึ จะเอาข้าวสารไปส่งคนงานบนเขาได้ แกเลยหาวธิ ีใช้คนจงู มา้ แล้วเอาผ้าปิดตามา้ ไว้ แล้วเอามะนาวบบี ใส่จมกู ม้า มา้ มันกไ็ ดแ้ ตก่ ล่ินมะนาว ไมไ่ ดก้ ลน่ิ เสอื มอง กไ็ ม่เห็นเพราะถูกผ้าปดิ ตา ก็เอาข้าวไปสง่ คนงานได้ เสอื บนเขาใหญ่นี้ชมุ มาก พ่จี รลั ก็ไปเตรยี มการ จนเขาใหญ่พอมเี คา้ ลาง หัวหนา้ กองประมวล ทา่ นก็ไปดงึ เอา บญุ เรือง สายศร ทีต่ อนนน้ั ไปส่อง กล้องส�ำ รวจดูทีด่ ทู างทที่ ่งุ แสลงหลวง ท่ีนนั่ กจ็ ะทำ�เป็นอุทยานเหมอื นกนั ตอนน้ันบญุ เรือง ไปเป็น ผชู้ ว่ ยอยู่ที่นั่น ก็ให้มาเป็นหัวหน้าอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ บุญเรืองนี่เป็นหัวหน้าอุทยานฯ คนแรกอย่างเป็นเร่อื งเป็นราว พจ่ี รัลเปน็ แคห่ วั หน้าท่มี าดลู าดเลาและก็เตรียมการจัดตง้ั ปี ๒๕๐๔ มาปรบั ทที่ างกนั พอปี ๒๕๐๕ เขาใหญ่ก็ประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติอย่างสมบูรณ์ เป็นอุทยาน แหง่ ชาตแิ หง่ แรกของบา้ นเรา กรมทางเขากม็ าท�ำ ถนนขน้ึ ไปบนเขาให้ ท�ำ เปน็ ถนนราดยาง ทงั้ นไี้ มใ่ ช่ อะไรหรอกท�ำ ถนนขึ้นไปตามค�ำ บัญชาของจอมพลสฤษดิ์ ที่จะทำ�สนามกอล์ฟบนนั้น ไม่ได้จะทำ� 89

เพื่ออทุ ยานฯ หรอก แตเ่ ราก็ได้ประโยชนด์ ้วยกัน พอบุญเรอื ง ไปอยกู่ เ็ ขา้ ไปด�ำ เนินการสร้างที่พัก จัดระบบการจดั การ ควบคุมไม่ใหค้ นลา่ สตั ว์ อะไรพวกน้ีช่วงที่แกกำ�ลังทำ�เขาใหญ่อยู่น้ัน บุญเรืองก็เกิดได้ทุน AID ไปเรียนท่ีแคนาดารู้ สึกจะ ปี ๒๕๐๖ เพราะผมจำ�ไดบ้ ุญเรอื ง สอบ ทุน กพ. แข่งกับผม พอสอบได้แกก็ไป นอกพอบุญเรืองได้ทุนไปเรียนแคนาดา ก็เลยเอา ปรีชา อบอาย ซง่ึ เป็นหวั หน้า สวนป่าปางอโศกใกล้ๆ กับฟาร์มโชคชัย ให้ไปทำ�หน้าท่ีเป็นหัวหน้าอุทยานฯ เขา ใหญ่แทน ตอนหลังหัวหน้ากองรัศมีเป็น หัวหนา้ กองบ�ำ รงุ คณุ ไพโรจน์ สวุ รรณกร อยทู่ ป่ี ากชอ่ ง แกไปทำ�แปลงทดลองวิจัย เรื่องการพังทลายของดินท่ีนั่นหัวหน้า กองรศั มเี ลยใหค้ ณุ ไพโรจนม์ าอยเู่ ขาใหญ่ แทน ปรชี า อบอายเพราะแกจะเอาปรชี า ไปบกุ เบกิ ท�ำ สวนปา่ ทฮ่ี อด คอื สวนสนบอ่ แกว้ บอ่ หลวงทฮี่ อดจังหวดั เชยี งใหม่ พอคณุ ไพโรจนเ์ ขาขึ้นไปอยู่เขาใหญ่ แกก็ทำ�งาน คล่องแคล่วกระฉับกระเฉง ใครไปเท่ียว ก็ดูแล บริการดี เอาใจใส่ คนก็ชอบแก แกก็ท�ำ งานดีเอาจริงเอาจงั ไพโรจน์ก็อยู่เขาใหญ่หลายปีจนในกรม เขาตั้งกองอุทยานขึ้นมา ดร.เถลิง จึงผลักดันให้ ไพโรจน์ มาเปน็ หวั หนา้ กองอทุ ยานคนแรก เพราะ ตอนเป็นฝ่ายอุทยานนั้นมี สวัสดิ์ นิชรัตน์ เป็นหัวหน้าฝ่ายแต่ ดร.เถลิง แกไม่ค่อยแฮปปี้ พอ เป็นกองจึงดึงไพโรจน์มาเป็น ไพโรจน์นี้เป็นหัวหน้าอุทยานฯ คนที่ ๓ พอบุญเรืองกลับมา ดร.เถลงิ แกก็ไปเจรจาขอตะรเุ ตาจากกรมราชทัณฑ์ ใหเ้ อามาทำ�อุทยานฯ พอกรมราชทัณฑย์ กให้ ก็ส่งบญุ เรืองไปบุกเบิกทต่ี ะรุเตา พอตะรเุ ตาเรมิ่ เข้าทีเ่ ขา้ ทาง ก็ยุคผมเป็น ผอ.กองอทุ ยานฯ ผมก็ ไมอ่ ยากใหแ้ กนง่ั เรอื ไกล มาอยเู่ ขาใหญ่ อยใู่ กลก้ รงุ เทพดว้ ย แตพ่ อบญุ เรอื งมาเขาใหญเ่ ทยี่ วนี้ กเ็ กดิ เร่ืองเพอื่ นจะเอาเข้าคกุ ให้ได.้ ...” 90

....ผู้เกบ็ สร้างผืนไพรให้แผน่ ดิน วิบากกรรม มลทนิ เพราะถนนสายเขาใหญ่-ปราจีนบุรี มาถงึ ไฮไลทท์ ีผ่ มได้ยนิ มานาน แลว้ ทา่ นอธบิ ดีผ่อง ทา่ นก็เลา่ .... “..... เรอ่ื งนถ้ี อื เปน็ เรอื่ งใหญโ่ ตมากในชวี ติ การท�ำ งานของผม ขนาดตอ้ งขน้ึ โรงขนึ้ ศาลกนั เลย เหตมุ นั กเ็ พราะวา่ กองทพั ภาค เขาเสนอขอตดั ทางสายยทุ ธศาสตร์ จากทท่ี �ำ การอทุ ยานฯ บนเขาใหญ่ ลงไปทางปราจีนบรุ ี โดยใหก้ รมทางเป็นคนท�ำ กเ็ ปน็ ชว่ งท่ผี มมาเป็น ผอ.กองอุทยานแหง่ ชาติชว่ ง นนั้ พอดี ผมกน็ �ำ เสนอเรอื่ งนกี้ บั คณะกรรมการอทุ ยานแหง่ ชาตวิ า่ กองทพั เขาขออยา่ งนดี้ ว้ ยเหตผุ ลท่ี กองทพั เสนอมาอยา่ งนๆี้ กองทพั เขากม็ เี หตผุ ลของเขาผมกเ็ สนอไปตามทเ่ี ขาบอก แตใ่ นสว่ นเราเอง น้ันตอนท่ียังไม่มีถนนลงมาทางปราจีนบุรีน่ีก็ต้องยอมรับว่ามันก็ลำ�บากจริงๆ ทำ�งานก็ลำ�บาก เขา ใหญ่มันต่อเนื่องพ้ืนที่หลายจังหวัด ไม่ว่ามีธุระปะปังทางไหน ก็ต้องลงจากเขาทางศาลเจ้าพ่อแล้ว จงึ ไปเรม่ิ จากทางถนนมติ รภาพทกุ ครง้ั ไป อยา่ งเวลามเี รอื่ งทนี่ ครนายก เราตอ้ งลงมาทป่ี ากชอ่ งกอ่ น เข้าสระบรุ ี แลว้ จงึ เข้านครนายกวันหนึ่งไม่ตอ้ งทำ�อะไรแลว้ น้าํ มันกจ็ ำ�กัด รถกไ็ มม่ ี หรือไปโคราช ไปปราจีนก็เหมือนกัน ผมว่ามันจำ�เป็น ถนนนี้มันเป็นเคร่ืองมือในการทำ�งานอย่างหนึ่ง ในฐานะ ผอ.กองอทุ ยานฯ ผมจงึ ไม่ขัดข้อง พอทางเราอนุญาต เขาก็ลงมือสร้างถนน ทีน้ีก็มีคนคัดค้าน ไม่เห็นด้วยกับการตัดถนนสายน้ี มีดอกเตอร์หลายคน เป็นกลุ่มอนุรักษ์ ธรรมชาติ ซึ่งจะวา่ ไปแล้ว ก็เป็นพรรคพวกกนั ทงั้ นัน้ มาเรือ่ งนี้เขาก็ด่าผมวา่ ไม่น่าใหท้ ำ� แตถ่ ้าใคร มาน่ังตรงตำ�แหน่งท่ีผมอยู่น่ีดูสิ ไม่ให้ทำ�สิจะซวยเอาเพราะทหารเขาขอมาเหตุผลทางความมั่นคง แล้วเรากม็ องแล้ววา่ ทำ�แล้วว่ามันจะมปี ระโยชน์กว่า ตอนที่จะอนุญาตให้ทำ�นัน้ ผมก็เร่มิ ระแวงแลว้ วา่ นา่ จะโดนเล่นงานแน่ มีเร่ืองอะไรบา้ งทน่ี ่าจะโดน ก็เรอื่ งไม้ เด๋ยี วเราต้องโดนกล่าวหาในเร่ืองไม้ แนๆ่ เพราะพอตัดทางมนั ก็ตอ้ งตดั ตน้ ไม้ตามทางออก แล้วไมส้ องข้างทางในรศั มถี นนอีกละ มนั จะ มไี ม้ที่ถกู ตดั ผมระแวงว่าอาจจะมีคนมาหาว่าผมเอาไม้ทตี่ ัดน้ีไปขาย ผมเดาไวแ้ ลว้ ว่าตอ้ งถกู หาวา่ เซ็งลี้ไมร้ ่วมกบั พอ่ ค้าไมแ้ น่ เพราะมันก็มีพอ่ ค้ามาวง่ิ ขอทำ�ไมท้ ี่ตัดออกตามเสน้ ทางจรงิ ผมก็เลยทำ�บันทึกถึงอธิบดี ว่าตามที่ได้มีการอนุมัติให้กรมทาง โดยกองทัพบกเป็นผู้ขอให้ ตัดทางจากที่ทำ�การอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ไปทะลุทางปราจีนน้ัน เนื่องจากมีไม้อยู่สองข้างทาง มาก ถ้าไม่ด�ำ เนนิ การอย่างหนึ่งอยา่ งใดใหเ้ ปน็ กฎเกณฑจ์ ะเป็นทคี่ รหา ซง่ึ กองอทุ ยานแห่งชาติเหน็ ว่า โดยหลักธรรมชาติแล้ว ทรัพยากรเหล่านี้อยู่ในอุทยานแห่งชาติ แม้จะเกิดจากการการทำ�งาน ไม้ที่ตัดไว้น่ีก็ไม่ควรจะเอาออกหรือจำ�หน่าย เพื่อประโยชน์ในการอนุรักษ์และไม่ให้เกิดช่องโหว่ใน 91

การทำ�งาน เห็นสมควรให้ทิ้ง ไม้ไว้ในป่าให้มันผุพังไปตาม ธรรมชาตเิ หมอื นในประเทศอน่ื ๆ ท่เี ขาทำ�กัน อธิบดีถนอม ตอน น้ันแกเป็นอธิบดี ก็อนุมัติไม่ ต้องทำ�อะไรกับไม้ท้ังสิ้นให้ทิ้ง ไว้อย่างนั้น แต่มันก็มีข่าวไปลง หนังสือพิมพ์ว่าการตัดทางลงน้ี มแี อบขโมยไม้ หวั หนา้ บญุ เรอื งปล่อยให้ไม้ท่ถี ูกตัดน้ันหายไป ทำ�ให้รฐั เสยี หาย หาวา่ ผมกร็ บั เงินรับ ทองเขามา เอารฐั มนตรีณรงค์ วงศว์ รรณ มากดดันจะใหย้ า้ ยผมให้ได้ เรอ่ื งมนั รอ้ นจน รมต.ณรงค์ เอาเฮลคิ อปเตอรม์ าดพู น้ื ทท่ี ต่ี ดั ถนนเลย ทา่ นเหน็ แลว้ ทา่ นกเ็ ขา้ ใจ ท่านกบ็ อกไม่เป็นไร อวั๊ ะรแู้ ล้ว คนมนั อิจฉาล๊อื ทา่ นกเ็ งียบไม่ใหส้ มั ภาษณอ์ ะไร แตม่ ันก็มีการฟ้องขึน้ มา พอฟอ้ งขึ้นมาก็ตง้ั กรรมการสอบ หาว่าหวั หน้าบญุ เรอื ง ปล่อยปละ ละเลย ทำ�ให้ไมห้ าย ปล่อยใหม้ ีการลกั ไมไ้ ปขาย ไมเ่ ฝ้าดูแลไมซ้ ึ่งเป็นทรัพยข์ องแผ่นดินบา้ ง แล้วก็ ตั้งชนะ บัววิรัตน์ ตอนน้ันเขาเป็นผู้ตรวจของกรมป่าไม้ให้เป็นประธานสอบบุญเรือง ก็สรุปว่าผิด ทำ�ให้เสียหายแก่ราชการ พอเขาสรุปมาอย่างนี้ก็เข้า อกพ.ของกรม ก็สู้กันด้วยข้อมูลข้อเท็จจริง แตล่ ะขอ้ กลา่ วหานถ่ี า้ ไมย่ นื ยนั ในความถกู ตอ้ งนตี่ ดิ คกุ ตดิ ตะรางแน่ เพราะพวกจะเอาเราเขา้ คกุ กนั ให้ได้ แต่พอเอาขอ้ เท็จจริงเขา้ สู้ มันกร็ อดมาได้ ไม่ต้องเขา้ คกุ เขา้ ตะราง แต่ท่ปี ระชุมเขาวา่ อยา่ งไร กต็ าม บญุ เรืองนีม่ ีขา่ วเยอะเหลอื เกนิ ท�ำ หนงั สือวา่ กลา่ วตกั เตอื นเสียหน่อย การวา่ กล่าวมันไมเ่ ปน็ โทษ ผมในฐานะ ผอ.กอง ก็เลยทำ�หนังสอื วา่ กลา่ วตกั เตือนไป บุญเรืองหลดุ ในเรอ่ื งน้ี ฝา่ ยอนรุ ักษ์น้ี มนั คา้ นสะบนั้ หน่ั แหลก จะตอ้ นเราจนเขา้ ตาจนใหไ้ ด้ ดนี ะทเี่ ราไมม่ แี ผล ไมอ่ ยา่ งนนั้ กค็ งยากเหมอื น กนั แลว้ เหน็ ไหมวา่ ถนนทต่ี ดั ลงมาปราจนี นนั้ ไดใ้ ชป้ ระโยชนก์ นั หมด ปา่ สองขา้ งทางทบี่ อกวา่ มนั จะ เสียหาย เด๋ียวนี้ ตน้ ไม้ก็ข้นึ มาจนคลมุ ทางหมดแล้ว ดไู มอ่ อกเลยวา่ เคยถูกถางทำ�ทางมาก่อน ป่าข้ึน กนั เต็ม ช้างป่าก็ยังมาเหมือนเดิม ทีแรกโจมตีบอกท�ำ ให้ชะนมี ันข้ามถนนไมไ่ ด้ ไปแยกชะนีฝ่ังซ้าย ฝั่งขวาออกมนั ผสมพนั ธ์ุไม่ได้ สารพดั จะคา้ น ด่า ผอ.กองอุทยานตลอด ผอ. กองอทุ ยานนีม้ ันไมม่ ี ความร้เู ลย ควรจะจบั มาอบรมวชิ าอุทยานฯ ซะหน่อย โธเ่ อย๊ ... ผมนีเ้ ป็นคนแรกของประเทศไทยท่ี จบปรญิ ญาโทสาขาการจดั การอทุ ยานแหง่ ชาตแิ ละรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ จะไมร่ ไู้ ดอ้ ยา่ งไง มกี ารตดั ฟนั ไม้ ทง้ั ในเขตอุทยานฯ หรอื เขตรกั ษาพนั ธ์ุที่ไหน ไม่วา่ ขโมยตัด เราจบั ได้ ผมไม่เคยใหเ้ อาไมอ้ อกเลย ให้ปล่อยใหผ้ ุพงั ไวแ้ บบนั้นตลอด แลว้ ทำ�ไมมาที่เขาใหญผ่ มถงึ จะใหเ้ อาออก เรอ่ื งนีถ้ ้าไม่เอาสุจรติ เปน็ ทต่ี ้งั ผมกบั บุญเรืองแย่แน่ ....” 92

....ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้แผน่ ดนิ ภัยที่เกือบถงึ ตัว (รปู ค่ายเยาวชน) เรือนนอนใหมท่ ี่สร้างในต�ำ แหนง่ คา่ ยเยาวชนเดิมบนเขาใหญ่ “.... ถา้ ถามผมวา่ มคี วามสุขกบั เรอ่ื งใดบา้ ง ผมกค็ งต้องบอกวา่ เร่อื งหนึง่ ในความสุขของผมก็ คือการท่ีได้ทำ�งานท่ีตัวเองรัก โดยเฉพาะการได้เก็บรักษาพื้นท่ีป่าไว้ให้กับประเทศนี้มากมายอย่าง ที่เห็นในทุกวันนี้ แต่ชีวิตการท�ำ งานมันก็ไม่ได้ราบรื่นตลอด บางคร้ังก็ต้องผ่านวิบากกรรมเหมือน กัน ในชวี ิตรบั ราชการกม็ ีที่มันมีการถูกตั้งคณะกรรมการสอบดว้ ย สาเหตทุ บี่ างครัง้ เราลืมมองราย ละเอยี ดไปกม็ ี แตผ่ มยนื ยนั ไดว้ า่ ไมม่ เี จตนาทจุ รติ และไมไ่ ดท้ �ำ ไปเพอื่ การกระท�ำ มชิ อบแนน่ อน อยา่ ง เชน่ เรอ่ื งที่ถูกต้งั กรรมการสอบผมกบั หวั หนา้ บญุ เรอื ง สายศร หวั หนา้ อุทยานแหง่ ชาตเิ ขาใหญ่ ใน คราวสร้างอ่างเก็บนํา้ และสร้างหอประชุมน่ีก็เหมอื นกัน เรื่องนี้มันเกิดขึ้นตอนผมเป็นผู้อำ�นวยการกองอุทยานแล้ว บุญเรือง สายศร เป็นหัวหน้า อุทยานฯ เขาใหญ่ตอนนั้น คุณชวน หลกี ภยั เขาเป็นรฐั มนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ คณุ สุเทพ เทอื กสุบรรณ เปน็ เลขารัฐมนตรี คณุ สุเทพแกก็มาบอกผมว่า “พี่ผ่อง ผมอยากจะพานักเรยี น ตวั แทนนกั เรยี น มาจากทกุ โรงเรยี น ทุกจงั หวัดในภาคใต้ สกั ๒,๐๐๐ คน ใหม้ าเหน็ มาศึกษาธรรมชาตขิ องป่าทเ่ี ขาใหญ่บ้าง จะได้มีทกั ษะ เกิดความรกั เข้าใจ ในธรรมชาติ และก็จะมีการทำ�กจิ กรรมต่างๆ ด้วย” เลขารฐั มนตรพี ดู ออกมา กเ็ หมอื นสงั่ เรานนั่ แหละ ไอส้ งั่ นะไมว่ า่ อะไรหรอก จะวา่ กค็ อื พอแกสง่ั ปบุ๊ ปรากฏวา่ อกี เดอื นเดยี ว เดก็ จะมากนั แลว้ เรามเี วลาแคเ่ ดอื นเดยี ว จะท�ำ ยงั ไง ทพ่ี กั กไ็ มม่ ี จะให้ 93

เดก็ ไปนอนเตน้ ทต์ ากฝนกไ็ มเ่ หมาะ ผมกป็ รกึ ษาบญุ เรอื งวา่ เราตอ้ งสรา้ งคา่ ยเยาวชนแลว้ ละ่ เพราะ มนั หนา้ ฝน ฝนตก หอประชมุ ทท่ี �ำ สนั ทนาการส�ำ หรบั คน ๒,๐๐๐ คน ไดเ้ รากไ็ มม่ ี กเ็ ลยเรง่ สรา้ งหอ้ ง ประชุมทอ่ี ยตู่ ดิ ศนู ยบ์ รกิ ารแตเ่ ด๋ยี วน้ีเขารือ้ และสรา้ งใหมแ่ ลว้ ให้เปน็ หอประชมุ ทำ�สนั ทนาการได้ สว่ นพีพ่ กั นนั่ บญุ เรืองก็ไปสรา้ งเป็นเรือนเยาวชน (อย่ตู รงท่ตี ง้ั ค่ายพกั สุรสั วดีในปจั จบุ นั .....ผู้เขยี น) ท�ำ เปน็ อาคารแถวยาว ยกพนื้ ขน้ึ มาสกั คร่งึ เมตร มีฝาสามดา้ น ดา้ นหน้าเปิดโล่ง มันก็เหมาะ สมกบั สภาพธรรมชาตไิ มเ่ หมอื นทกุ วันนี้ทตี่ รงค่ายเยาวชนเดิมนนั้ เขารอื้ ออก แล้วทำ�เป็นอาคารปูน หลายชั้น ตง้ั อยกู่ ลางปา่ ใครไปใครมากค็ งเหน็ เหมาะสมกบั ธรรมชาตหิ รอื ไมก่ ต็ อ้ งไปดูกนั เอง คา่ ย เยาวชนทผี่ มสรา้ งครัง้ นั้น หลงั จากเสร็จงานนกั ท่องเทย่ี วกไ็ ด้ไปพักอาศัยพกั แรมได้ดว้ ย แตอ่ าคาร ปนู ท่ีสรา้ งใหมน่ ่ใี ครเคยได้ไปใช้บา้ งล่ะ บญุ เรืองเขาเรง่ สร้างท้ังวนั ทั้งคนื ก็เสร็จทนั วนั งานคุณชวนก็ไปเปิดงานดว้ ย ทีนี้เรอ่ื งมนั จะ ซ้อนกันอยู่ เพราะก่อนหน้านั้นนักท่องเที่ยวเขาร้องเรียนว่า พอหน้าแล้ง น้ําท่ีเราสูบไปให้เขาใช้ ตามบา้ นพกั แถวกรองแกว้ ซง่ึ เราสบู มาจากล�ำ ตะคองนน่ั แหละ เขารอ้ งเรยี นวา่ มนั คนั จะไมค่ นั ไดย้ งั ไง พอหนา้ แลง้ นํา้ นอ้ ยใบไม้ก็ตกลงไปทับถมกัน แลว้ หน้าแลง้ นํา้ ในห้วยกไ็ ม่คอ่ ยไหล พอสบู ไปใช้มนั กค็ นั ผมกห็ าแหลง่ นาํ้ ใชใ้ นหนา้ แลง้ ชว่ ยกนั หวั หนา้ บญุ เรอื งใหส้ รา้ งฝายตรงมอสงิ โต ทเี่ หน็ เปน็ ฝาย สายศรทกุ วันนแี้ หละ เพยี งแคจ่ ะหาแหล่งน้ําไว้ใชใ้ นหนา้ แลง้ ทนี ี้พอกั้นเปน็ ฝายน้ํา มันก็มีต้นไมแ้ ช่ นา้ํ ตาย บญุ เรอื งก็เลยเอาไม้นนั่ แหละไปสร้างค่ายเยาวชน ก็มีการร้องเรียนในเรื่องนี้ขึ้นมา แต่ถา้ ว่า ไปแลว้ มนั กไ็ มเ่ ชงิ เปน็ เจตนาของหวั หนา้ บญุ เรอื ง เพราะผมสง่ั ไป เขากไ็ ปสรา้ ง แตไ่ มไ่ ดบ้ อกวา่ ใหท้ �ำ ไง ลูกน้องกค็ งเจตนาดี แตค่ งไม่รอบคอบ เหน็ ตน้ ไมแ้ ชน่ า้ํ ตายเลยตัดเอาไปสร้างคา่ ย กพ็ วกไมย้ าง ไม้อะไรพวกนัน้ หวั หนา้ บญุ เรืองมาเหน็ กล็ ูกน้องตัดไปแลว้ ก็เลยตามเลย แตม่ ันก็ผิดจริง เพยี งแต่ ไม่ได้ตัดไปเอาเขา้ พกเขา้ หอ่ เอามาทำ�ประโยชน์ ผมในฐานะคนส่ัง ก็ต้องรับผิดชอบร่วมกัน กม็ กี าร ลงข่าวหนงั สอื พมิ พเ์ ขยี นโจมตหี าว่าเราเอาไมไ้ ปขาย ไดเ้ งินมาตง้ั ๒๐ ลา้ น ปปป. (สมยั นนั้ ) ก็สอบ ผมกบั บญุ เรอื งเป็นจ�ำ เลย ตอ่ ส้คู ดีกนั ตอนนั้นท่านผู้ว่า ปัญญา ฤกษ์อุไร ท่านเป็นผู้ว่าฯ ปราจีนบุรี ท่านก็เห็นนี่นาว่าเราไม่ได้ เอาไปขาย เอาไปสร้างค่ายเยาวชนจริง ไม้ก็เป็นไม้จมนํ้า ไม่ได้ตัดเอาในป่า ท่านอยู่ตรงนั้น ท่านก็ เห็น เลยช่วยผม ขนาดท่านจะถูกย้ายไปอยู่จังหวัดอื่นที่ใหญ่กว่า ท่านยังขอไว้ว่าจะขออยู่ช่วยดูแล เรื่องนี้ก่อนแล้วค่อยย้าย ปรากฏว่าเกิดความเห็นความขัดแย้งกันระหว่างผู้ว่าฯ กับอัยการจังหวัด ทีนี้เรื่องก็ถูกส่งไปที่อัยการเขตที่ชลบุรี อัยการเขตก็พิจารณาแล้วเห็นว่าไม่ควรฟ้องตามที่ผู้ว่าฯ มี ความเหน็ อนั ทีจ่ รงิ เรือ่ งมนั ควรจะจบแลว้ ปรากฏวา่ มคี นเอาเรือ่ งนีไ้ ปรอ้ งทีอ่ ธบิ ดกี รมอยั การ ทา่ น ดร.โกเมนทร์ ภัทรภิรมย์ ส่งรูปถ่ายไม้ยางที่ถูกตัด ตอไม้บ้าง ส่งไปประกอบ ซึ่งไปถ่ายมาจากไหน ก็ไม่รู้ ท่าน ดร.โกเมนทร์ ภัทรภิรมย์ ก็สั่งให้ทบทวนเรื่องนี้ เรื่องก็ส่งมาที่กรม ไปเข้ากองที่เกี่ยว 94

....ผู้เกบ็ สร้างผืนไพรให้แผน่ ดิน ฝายน�้ำ สายศร กับคดีนี้ ดูแล้วแนวโน้มถูกฟ้องแน่ บังเอิญคงเป็นบุญของเรา ท่านอธิบดีกรมอัยการท่านมักชอบ ไปเที่ยวเขาใหญ่ทุกปี แต่ไปเที่ยวนี้ท่านไม่ได้พักบ้านของอุทยานฯ ท่านไปพักที่ของกรมทาง ตรง ทางขึ้นเขาเขียว พอบุญเรืองรู้ก็ไปหาท่าน ไปรายงานตัวแล้วเชิญท่านไปดูที่เกิดเหตุ ท่านก็ไปเห็น หอประชุม หลังเบ้อเร่อเลยบรรจุนักเรียนได้เป็นพัน แล้วก็ไปดูค่ายพักนักเรียน แล้วไปดูฝายเก็บ นํ้าที่มอสิงโต ซึ่งก็แก้ปัญหาเรื่องนํ้าไม่มีใช้ในหน้าแล้งได้ อาบไดไ้ มค่ นั ไม้บางส่วนก็เอามาตัดเป็น แว่นๆ ให้นักเรียนนั่งได้ ได้ประโยชน์ทั้งนั้น ไม่ได้เอาไม้ไปขายอะไรเลย พอท่านเห็นท่านก็ยอมรับ วา่ เขา้ ใจผดิ และคดิ วา่ เรอ่ื งนค้ี งเหมอื นพวกปา่ ไมท้ กี่ นิ ปา่ เหมอื นทเ่ี คยไดย้ นิ ๆ มา พอทา่ นเหน็ แบบน้ี ท่านก็เปลี่ยนใจ สั่งไม่ฟ้อง ผมกับบุญเรืองจึงรอดมาได้ นด่ี ูสิ ไม่ติดคกุ ตดิ ตะรางก็จริง แต่กว็ า้ วุน่ เสียเวลาเป็นคดกี นั นาน แต่สดุ ทา้ ยก็รอดมาได้ กถ็ อื เปน็ อปุ สรรคในการท�ำ งานบา้ ง มนั กไ็ มไ่ ดร้ าบรนื่ ไปทง้ั หมด เพราะเราตงั้ ใจท�ำ งานอยา่ งเดยี วนแี่ หละ จนบางทีกล็ ืมคิดเลก็ คดิ น้อยไป ตอ้ งถอื ว่าเป็นบญุ ที่รอดมาได.้ ..” 95

ข้ึนเป็นฝ่ายบรหิ าร รองอธบิ ดีกรมป่าไม้ “...... ผมเปน็ ผอู้ �ำ นวยการกองอทุ ยาน แห่งชาติอยู่ประมาณ ๗ ปีได้ทำ�งานกับ อธบิ ดีหลายทา่ น อธบิ ดีถนอม อธบิ ดีพงษ์ โสโน อธิบดีจ�ำ นง โพธสิ าโร จนถงึ ยคุ ของ อธิบดีชำ�นิ ปรากฏว่าตำ�แหน่งรองอธิบดี มันว่าง เพราะคุณอดุ ม หริ ัญพฤกษ์ ท่ีแก เป็นรองอธิบดีอยู่ก่อน แกไปเป็นผู้ตรวจ ราชการกระทรวงเกษตรฯ วนั หนง่ึ รฐั มนตรี ณรงค์ วงศว์ รรณ กเ็ รยี กผมไปพบแลว้ บอก วา่ “ผมจะแตง่ ตงั้ ใหค้ ณุ เปน็ รองอธบิ ดี คณุ มผี ลงานเยอะ ประวตั กิ ารท�ำ งานกด็ ี ไมม่ เี รอื่ งเสยี หายอะไร ผลงานก็ชัดเจน ตรงไปตรงมา ผมจะสนับสนุนคณุ ” แลว้ ท่านกส็ ่ังไปทาง ดร. เถลงิ ปลดั กระทรวง เกษตรฯ ปลดั กส็ งั่ ใหก้ องการเจา้ หนา้ ทรี่ า่ งค�ำ สง่ั แลว้ กท็ า่ นเซน็ ให้ ตอนนน้ั คณุ ภริ มย์ ศรจี นั ทร์ เปน็ เจ้าหนา้ ที่กองการเจา้ หน้าท่ี คุณภริ มย์ ศรจี ันทร์ มาคุยกับผม แกบอกว่าผมน่ีแปลก คนอนื่ เขาอยากเป็นกัน คุณผอ่ งกลบั ไมอ่ ยากเป็น ก็บังเอิญว่ามีการยุบสภา รัฐมนตรีณรงค์ วงศ์วรรณ ท่านพ้นจากรัฐมนตรีว่าการกระทรวง เกษตรฯ ค�ำ สง่ั ทใ่ี หผ้ มไปเปน็ รองอธบิ ดกี อ็ อกมา ใหผ้ มไปรกั ษาการแทน แลว้ ใหค้ ณุ อดุ ม หริ ญั พฤกษ์ มาอยกู่ ระทรวง ค�ำ สง่ั แตง่ ตง้ั ออกมาแลว้ แตผ่ มยงั ไมไ่ ปรบั งาน ยงั คงท�ำ งานกองอทุ ยานอยู่ ปี ๒๕๒๙ ก็มกี ารต้ังรฐั บาลใหม่ พลเอกเปรม ตณิ สลู านนท ์ ทา่ นเปน็ นายกฯ พลเอกหาญ ลนี านนท์ มาเปน็ รฐั มนตรวี า่ การ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ในโควตาของพรรคประชาธิปัตย์ ท่านก็สั่งยกเลิกคำ�ส่ังของรัฐมนตรี ณรงค์ ไมใ่ หผ้ มเปน็ รองอธบิ ดี ผมกเ็ ฉยๆ เพราะผมไม่อยากเป็นตั้งแตต่ ้นแลว้ ยกเลิกไปผมก็ไม่วา่ อะไร พลเอกหาญทา่ นกม็ าบรหิ ารทก่ี ระทรวงเกษตร อยซู่ กั เดอื นกวา่ ๆ ทา่ น ดร.เถลงิ ปลดั กระทรวง ทา่ นกไ็ ปคยุ กบั พลเอกหาญ บอก “คณุ ผอ่ งนนั้ รฐั มนตรณี รงค์ วงศว์ รรณ ตง้ั เขาไวใ้ หเ้ ปน็ รองอธบิ ดี แล้ว เขาเปน็ คนที่เหมาะสม คำ�สัง่ ยกเลกิ ไม่คอ่ ยจะเป็นธรรมกับเขาเท่าไหรน่ ะ” คงพดู ทำ�นองน้ี พลเอกหาญกบ็ อกว่า “แล้วจะใหช้ ว่ ยอะไร” ทา่ นปลดั กแ็ นะใหเ้ อาผตู้ รวจราชการกระทรวง 96

....ผู้เกบ็ สร้างผืนไพรให้แผน่ ดิน เกษตรฯ ไปเปน็ ทป่ี รกึ ษาของบรษิ ทั ไมอ้ ดั ไทยเสยี เพอ่ื ใหต้ �ำ แหนง่ ผตู้ รวจมนั วา่ ง แล้วให้เอาผมจาก ผู้อำ�นวยการกองอุทยานแหง่ ชาติ ไปเปน็ ผูต้ รวจ จาก ซ.ี ๙ ผมก็ไปเป็นผู้ตรวจกระทรวง ซี.๙ โดย คำ�ส่ังพลเอกหาญ พลเอกหาญก็ไม่เสียหน้าท่ีมาเบรกผม ผมก็ไม่เสียหายที่ไม่ได้ไปเป็นรองอธิบดี ถือวา่ เปน็ ทางออกท่เี หมาะสม ผมก็มาทำ�หนา้ ที่ผตู้ รวจราชการ พลเอกหาญมาทำ�งานทกี่ ระทรวง เกษตรฯ ทา่ นกเ็ ปน็ คนสนใจเรอ่ื งปา่ ไม้ ใหค้ วามส�ำ คญั กบั เรอ่ื งน้ี ทนี ท้ี า่ นเหน็ ผมอยกู่ รมปา่ ไมม้ านาน ท่านเลยใชผ้ มไปทำ�งานบอ่ ยๆ ผมกท็ �ำ งานให้ไดอ้ ย่างท่ีท่านสง่ั วันหน่ึงท่านก็มาบอกวา่ อยากให้ผม ไปเปน็ รองอธบิ ดี โดยใหย้ า้ ยสลบั กบั คณุ บญุ สง่ สรรพศรี ผมกบ็ อกวา่ ไม่ตอ้ งหรอกครบั ผมอยูต่ รง นี้อกี ๖ เดอื นผมกไ็ ด้ ซ.ี ๑๐ แลว้ อยตู่ รงนี้ก็ดีก็สบายอย่แู ลว้ ครบั แต่วันหนึ่งผมมาถงึ ท่ที �ำ งานกเ็ ห็นคำ�สงั่ วางอย่บู นโตะ๊ แล้ว ผมก็เลยได้กลับกรมป่าไมอ้ กี ครง้ั มาเปน็ รองอธิบดี กระเช้าขึ้นภูกระดงึ เต็นท์พกั บนภูกระดงึ สมยั ๒๕๒๐ เรอื่ งนเี้ กดิ ขนึ้ สมยั ทผ่ี มเปน็ รองอธบิ ดี บรษิ ทั นเ้ี ขาขออนญุ าตขน้ึ ไปท�ำ กจิ การเลก็ ๆ บนภกู ระดงึ อยา่ งพน้ื ทก่ี างเตน็ ท์ ทำ�ตามระเบยี บ ผมก็อนุญาตไป ท่ีนบี้ งั เอิญ เสรี เวชชบษุ กร ตอนน้ันเขาเป็น 97

ผอ.กองอุทยานฯ เขาเปน็ เจา้ ของเรือ่ ง เขากไ็ ปร่างสญั ญา ในตัวตน้ ร่างน้นั จะมวี ่า ผขู้ ออนุญาตเขา ขอสรา้ งสถานลี วดสลงิ ล�ำ เลียงของ ตดิ อยู่ในตวั ร่างด้วย กม็ กี ารดึงเร่อื งนไี้ ปแล้ว พอเปน็ สัญญาตวั จรงิ ทจ่ี ะเอาไปใช้ เขากต็ ดั เอาค�ำ ขอนีอ้ อกไป ผมก็ไม่ได้อา่ น นึกวา่ เรยี บรอ้ ยไปแลว้ ผมก็เซ็นไปแลว้ ดร.ช�ำ นิ อธบิ ดที า่ นเปน็ คนอนญุ าต พอผมยา้ ยจากกรมปา่ ไมไ้ ปอยกู่ รมปศสุ ตั วแ์ ลว้ กม็ เี รอ่ื งรอ้ งเรยี น ขน้ึ มา มนั กม็ เี ชอ้ื มาตงั้ แตค่ ราวทผี่ มไปจบั ไมท้ ปี่ ายแลว้ กม็ กี ลมุ่ คนทเ่ี ขาเสยี ผลประโยชนก์ จ็ อ้ งจะเลน่ งานผม เขาก็ไปค้นเจอเรื่องนี้ ว่าในสญั ญา มีการอนุญาตใหผ้ ู้รบั สัมปทานทำ�สลงิ ขนของได้ด้วย แต่ ไปขยายตอ่ ว่า ต่อไปมนั จะเป็นกระเช้าลอยฟา้ ขน้ึ ภูกระดึง ทนี ้กี ็เลยกลายเป็นเร่อื งใหญเ่ ลย มกี าร ตง้ั กรรมการสอบคณุ เสรี คณุ เสรแี กกย็ อมรบั ผดิ แตแ่ กไมไ่ ดต้ งั้ ใจจรงิ ๆ เพราะแทนทจี่ ะไปหยบิ แผน่ ที่เอาไปท�ำ สญั ญา แกดนั ไปหยิบแผ่นรา่ ง ทมี่ ันยงั มีค�ำ วา่ ลวดสลงิ ติดอยู่ ท้งั ๆ ทต่ี อนนนั้ แกก็เข้าใจ แลว้ นะวา่ มกี ารแกไ้ ข ตดั ค�ำ นอี้ อกไปแลว้ ตอนแกไปหยบิ แกกย็ งั นกึ วา่ หยบิ แผน่ ถกู อยู่ แกกย็ อมรบั ว่า ตอนไปหยบิ เอาไปเสนอกันไมไ่ ดด้ อู ีกรอบ ดเู ฉพาะที่แกม้ าก่อนหนา้ นเี้ ทา่ น้ัน ผมก็ไม่ไดด้ ูเหมอื น กัน ก็นกึ วา่ เรียบร้อยมาจากอทุ ยานฯ แล้ว ไปท่อี ธบิ ดที ่านก็เซน็ จนออกใบอนุญาต เรอ่ื งก็เลยไปถูก ฟอ้ งไปที่ ปปช. ปปช. เขากส็ อบเรอ่ื งน้ี เขากโ็ ยงวา่ ผม เพราะกรรมการบรษิ ทั บางคน เขากเ็ ปน็ คนไป ปฏบิ ตั ธิ รรมทวี่ ดั เหมอื นกนั เขากก็ ลวั วา่ เราจะมสี ว่ นไดเ้ สยี แลว้ สลงิ นตี้ อ่ ไปมนั จะเปน็ กระเชา้ ลอยฟา้ พน้ื ทก่ี างเตน็ ทจ์ ะกลายเปน็ รสี อรท์ คนทเ่ี ขารอ้ งเรยี กกต็ ไี ปแบบนี้ แตผ่ มยนื ยนั ไดว้ า่ เรอื่ งนพี้ าซอ่ื กนั ทัง้ นน้ั ไมม่ นี อก ไมม่ ใี นเลย เสรีก็ไมไ่ ด้ตัง้ ใจ ผมกไ็ มไ่ ดด้ ู เซน็ ตไ์ ปตามขัน้ ตอน ปปช. เขากเ็ รียกผมไป สอบ ผมก็ชี้แจงวา่ ถ้าท�ำ เปน็ กระเช้าจริงๆ มนั เป็นเรอื่ งใหญต่ ้องมีแผนมีแปลนในการก่อสร้าง ต้องมี การประมูล ตอ้ งเป็นเรอ่ื งระดับรัฐบาล ไม่ใชร่ ะดับกรมแค่น้ี แลว้ เรอ่ื งใหท้ �ำ รสี อรท์ ในปา่ นน้ั ผมไมเ่ หน็ ดว้ ยมาแตไ่ หนแตไ่ ร แมก้ ระทง่ั ทเี่ คยมแี นวคดิ ทกี่ รมอทุ ยานฯ จะไปใหเ้ อกชนมาท�ำ รสี อรท์ ในอทุ ยานฯ ผมยงั คดั คา้ นไม่เหน็ ดว้ ย เรือ่ งนีเ้ ป็นอดุ มการณผ์ มเลย ผมไม่ยอม แตใ่ นเม่อื สัญญามนั ปรากฏแบบ น้เี รากย็ อมรับว่าผิดพลาด แต่ไมม่ เี จตนาใดๆ จริงๆ ก็เลยมกี ารยกเลิกสญั ญาไป ทางบริษทั เอกชน เขากย็ อมยกเลกิ ไมต่ ดิ ใจ เรอ่ื งนเ้ี กอื บท�ำ ใหผ้ มมวั หมอง ถา้ ไมย่ ดึ มน่ั ในเจตนาดี และใจทบี่ รสิ ทุ ธจิ์ รงิ ๆ ผมกจ็ ะแปดเปื้อนได้...” ทานกระแสการเมืองไม่ไหว ถูกย้ายไปเป็นรองอธิบดีกรมปศุสัตว์ ผมยอมรับเลยว่า นั่งฟังท่านอธบิ ดผี ่องเล่าสารพดั เร่ืองใหฟ้ ังแล้ว เพลินมาก มาฟงั ต่อ.... “...ปลายปี ๒๕๒๙ ผมไปเป็นรองอธิบดีกรมป่าไม้ ก็ท�ำ งานในต�ำ แหนง่ นี้มาได้สักปหี น่งึ กม็ ี 98

....ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้แผ่นดิน นำ�้ ตกเหวสุวัต อุทยานแหง่ ชาติเขาใหญ่ ปญั หาการตดั ไม้ที่ปา่ แม่ปาย โดยมันจะต้องเป็นการตดั เพื่อท�ำ การบำ�รงุ ปา่ พลเอกหาญ ลีนานนท์ ก็ให้ผมไปตรวจสอบเรื่องน้ี ผมไปดู โอโ้ ฮ...มนั ตัดไมก้ นั มากมาย ตัดจนเกนิ กำ�ลังป่า ตดั จนเลยเถดิ จากหลกั วชิ าการ ไมม้ นั เยอะขนาดนก้ี เ็ ลยมกี ารจบั กมุ เปน็ ขา่ วใหญใ่ นสมยั นน้ั เลย มขี า้ ราชการระดบั สงู หลายคนเขา้ ไปเกย่ี วขอ้ ง คงมหี ลายฝา่ ยเขาไมพ่ อใจผมจากกรณไี ปจบั ไมท้ ปี่ ายนแี่ หละ เรอ่ื งนเ้ี ปน็ เรื่องใหญม่ าก จนมกี ารเปล่ยี นแปลงทางการเมอื ง มกี ารปรับ ครม. ใหม่ พลเอกหาญกถ็ ูกปรับออก จาก รมต.แล้วมี พล.ต.สนัน่ มาเป็น รมต.เกษตรฯ แทนไม่ถึง ๒ อาทติ ย์ ผมถูกย้ายจากตำ�แหนง่ รอง อธบิ ดกี รมป่าไม้ ไปเป็นรองอธิบดีกรมปศุสัตว์ ผมนึกแล้วว่าลงไปแตะแหล่งผลประโยชน์เขา แล้วเป็นขา่ วใหญข่ นาดนท้ี ัง้ ข้าราชการระดบั สูง ท้ังพอ่ ค้า คงว่ิงเต้นกนั นา่ ดทู จี่ ะเอาผมออกไปจาก เสน้ ทางใหไ้ ด้ ผมก็เตรยี มใจไวแ้ ลว้ พอมีคำ�สง่ั ยา้ ยมา คุณชวน หลกี ภยั ตอนนัน้ ทา่ นเป็นรัฐมนตรี ว่าการกระทรวงศกึ ษา กโ็ ทรไปหาผมท่านบอกว่า “พผี่ อ่ งอยา่ ลาออกนะ ใหไ้ ปตามนก้ี อ่ น ตอนจะไปกไ็ ปลา เสธ.หนนั่ เขาหนอ่ ย แลว้ ผมจะชว่ ย แกไ้ ขให้” ผมก็ ครบั ๆ ทา่ นคงกลวั ผมจะนอ้ ยใจแลว้ ลาออกเสยี กอ่ น จงึ รบี โทรมาคยุ ดว้ ย ผมกท็ �ำ ตามท่ี ท่านบอก วนั หนง่ึ ผมไปหาทา่ นที่กระทรวงศกึ ษา ท่านก็เข้ามาจบั ไม้จบั มอื ท่านบอก “ไมเ่ ป็นไรพ่ี ไม่มีใครตง้ั เดีย๋ วผมต้ังพี่เป็นอธิบดเี อง” ผมกเ็ ลยพูดเล่นกบั ทา่ นว่า “ทา่ นตอ้ งได้เป็นหวั หนา้ พรรค ประชาธิปัตยก์ อ่ น แล้วได้เปน็ นายก จึงจะตัง้ ผมได”้ ก็หวั เราะกัน ผมกไ็ ปอยู่ทกี่ รมปศุสตั วเ์ สยี ๒ ปี คดิ ว่าอาจจะไม่ได้กลับมากรมป่าไม้ หนว่ ยงานท่ีผมทงั้ รัก ทั้งผูกพันอกี แล้ว....” 99

ชีวติ ผกผัน และการเปลีย่ นแปลงครั้งใหญ่ “..... ผมมาอยู่กรมปศุสัตว์ ได้รับมอบหมายให้ทำ�งานบริหาร ผมก็ทำ�งานไปตามปกติ เสธฯ หนั่นมาเป็น รมต.กระทรวงเกษตรฯ ก็ตั้งไพโรจน์ สุวรรณกร ให้เป็นอธิบดีกรมป่าไม้ อยู่มา ได้ ๒ ปี ปรากฏว่า เสธฯ หนั่นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรฯ นั้น ถูกอภิปรายไม่ไว้วางใจเรื่อง ป่าสวนกิตติ กับเรื่องซื้อปุ๋ย ก็เลยมีการปรับ ครม. โดยเอาคุณชวน จากกระทรวงศึกษาให้มาอยู่ กระทรวงเกษตรฯ แทน พอคุณชวนไปเป็นรัฐมนตรีเกษตร มี ดร. เถลิง เป็นปลัดกระทรวง ก็สั่ง ย้ายผมจากรองอธิบดีกรมปศุสัตว์ให้ไปเป็นผู้ตรวจราชการ ซี. ๑๐ ผมมาอยู่กระทรวงท่านไปไหน ก็เอาผมไปด้วย ตอนนั้นคุณชวนจะตั้งผมเป็นอธิบดีกรมป่าไม้ โดยจะย้ายสลับกับอธิบดีไพโรจน์ สุวรรณกร ผมมาเป็นผู้ตรวจได้สักปี ก็มีการปรับ ครม. อีกคณะรัฐมนตรีก็มีการเปลี่ยนแปลง พลเอกเปรม ท่านเป็นนายกมา ๘ ปีท่านบอกพอแล้ว ไม่เอาแล้ว พลเอกชาติชาย เลยเป็นนายกฯ ก็จะเอาผมมาเป็นอธิบดีกรมป่าไม้ตามที่คุณชวนท่านคิดไว้ แต่จะเดือนตุลาแล้วคุณไพโรจน์จะ เกษียณปีนั้นอยู่แล้ว ตำ�แหน่งอธิบดีก็จะว่าง แล้วจึงค่อยให้ผมมา นี่ผู้ใหญ่เขาก็วางแผนกันอย่าง นี้ ก็บังเอิญเกิดปฏิวัติ มีคณะ รสช. เสียก่อนแผนนี้ก็เลยล้มไป ...” 100

....ผู้เก็บสร้างผืนไพรให้แผน่ ดนิ ข้ึนจุดสูงสุดในชีวติ ข้าราชการ จากรองปลัดกระทรวงเปน็ อธบิ ดีกรมป่าไม้ อธิบดีกรมปา่ ไม้ “....คณะ รสช. ให้ คุณอานันท์ ปนั ยารชุน มาเป็นนายกฯ คุณอาณตั ิ อาภาภริ มย์ มาเป็น รฐั มนตรวี า่ การกระทรวงเกษตรฯ บงั เอญิ ต�ำ แหนง่ รองปลดั กระทรวงวา่ ง ผมกเ็ ลยไดร้ บั การคดั เลอื ก ใหเ้ ปน็ รองปลดั กระทรวงเกษตรฯ ดแู ลกรมสง่ เสรมิ การเกษตร กรมวชิ าการเกษตร เปน็ รองปลดั อยปู่ หี นง่ึ กม็ กี ารเลอื กตง้ั แลว้ มกี ารจดั ตง้ั รฐั บาลใหม่ คุณชวนมาเป็นนายกรัฐมนตรี คุณนิพนธ์ พร้อมพันธุ์ มาเป็นรฐั มนตรวี ่าการกระทรวงเกษตรฯ ทา่ นอยากใหผ้ มไปเปน็ ท่านกม็ เี หตผุ ลว่าคณุ ผอ่ งเขาเป็น นักอนรุ กั ษ์ มผี ลงานและมีชอื่ เสียงดี ไม่มีขอ้ ครหาอะไรใหเ้ สียหาย ประวัติดี ท่านวา่ พอ่ ของทา่ นคา้ ไม้ ทา่ นเลยรดู้ วี า่ ขา้ ราชการคนไหนเปน็ อยา่ งไร ทา่ นบอกวา่ ผมไมเ่ คยมปี ระวตั วิ า่ รบั เงนิ รบั ทองใคร ทา่ นยืนยันจะเอาผม แต่ในตอนนั้นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรไม่เห็นด้วย สองรัฐมนตรี ก็ตกลงกันไม่ได้ เลยไปพบนายกฯ ชวนที่ทำ�เนียบ นายกฯ ชวนท่านก็ตัดสินให้เอาผม ผมจึงได้ เป็นอธิบดีกรมป่าไม้ในบรรยากาศทกี่ ารเมืองเข้ามายมุ่ ยา่ มไปหมด...” 101