БейсенбекБейсенбекұлы Д. Қылтұсау

(J)n/i'xa/H 3)сйгем</еШ 0ы соц. — Е ю -уш кун бурын келген анау америкос бар гой. Сол Kiiwijj болады? — EuiKiMiM емес, Б ек. М эскеудеп А ю Сергей бар еда гой. Е а ц д е ма, баягы питерлжтермен атысатын кезде б1зге цолдау керсеткен ж1пт. С ол тек аэропорттан кутт алып, ж ен ал те п ж1беру1мд1 етш дь Кдтты тапсырган жок,. С оган цараганда ол ушш де аса мацызды боп турган жок,-ау ол бала. Н е боп к,алды, жейш а ма? — М эке, мешц ж алгыз улым бар гой, биесщ. — Бек терец куранда. — С ол еткенде 6ip бузацылыц жасап, менттерге Tycin цалды. О л ар да маган TicTepiH цайрап ж ур ед1, Кудай нлегендерш бергендей. Кдз1р улымныц мойнына б1рнеше цылмыстык, icTi Lain, «цорага» дарпзешн деп отыр. Берет1н1н берд1м, соныц езш де босатпайды. Егер сешц ешюмщ болмаса, мен сол америкосыцды цурбандыкца шалам. У лым ушш. Ренин болмай ма? О н ы ц уст1не ол б1зден «тауар» алгысы келгенмен, 6epi6ip ездерш е жетш зудщ жолын таппайды. О л мумкш емес нэрсе. — Ж алгы з улдыц куйiпн б1лем гой мен, Б ек, — дед1 6ip кездер1 еркектщ салттан б е зш т , тура жолдан тайцыган жалцы улды дел царацусынан атып тастаган цаЬарлы Ж1пт агасы кез1 жасаурап. — О н ы ц жанында «К^ганныц» улы Бабит бар. Сол босца к у й т кетпесшин тек. — И я, еткенде сол алып келгуананы. Улкен ж1птбопты eai. Б аягыда сол балага кезекпенен балмуздак, тасушы едш тж елей зауы тты ц езш ен. Е а ц д е ме? — деда Бек устел устшде жатцан темеш цорабын аударыстырып. — О л ж1птке алацдама, М эке. Кез1мшц царашыгындай сацтаймын оны. — Сейт, — дед1 М ар ат еюуштылау жауап цатып. — Кел мынаны алып тастайыц та баягыдагыдай тастаяц coFafibiK,. Бурынгыдай емес, уйренш цалган шыгарсыц енда. Достарды ц жарцын кулю а бокалдар сыцгырына жутылып жатты. 100

_________ ■/(,('t. un у с т / *** Румырында туцгыш рет театрга бас суккан Рабит Аккулы кел» балетшен жалыга бастады. — М ара, — дед1 сыбырлай сейлеп. — М ен шыгамын, пшм пысып к е тп мынадан. — М эдениетп болу керек адам деген. — О й, мен опера тамашалап отыратын жаста емесшн ал1, — Рабит сы£ылык,тап кулдь — Айта бер, шаруацды. Aguia керек пе? Рабит Kuipin £алды. — М ара, анау америкалы^тыц кезш куртсам, ертецп KyHi 1здеуш1лер1 бола ма? М араттыц кез1 алайып K erri. — Габа, не ойлаганыцды бглмеймш, 6ipaK, сол америкостыц басынан 6ip тал шаш туссе, алдымен сен жауап б ереац. О сы н ы e d g e сак,та. «Кдп, — дед1 Р абит 1штей шжш ш. - & П . карточкасында мол акдга бар сияк,ты. Банкоматкд салган сайын уыстап ж уз долларлы^тарды алып жатыр. О зш ешюм таба алмайтын 6ip жерге апарып кемш тастасам, кдлтасындагы бар а&шасы маган %алар еда». Eneyi де у н а з сахнага телм1рда. XI Ж ан экесшен айырылган жабыр^ау болмысты жарты кецммен жата^ханасына жеткен Тамшы eKi кун бойы еш^айда шыкдай жатып &алды. Тек ymiHmi кун дегенде басын KOTepin, Рабит^а крцырау шалган. У адаказ согылган крцырауларга жауап болмады. Ж ет1мареген журек агасындай к о р т , мешр1мше шолдеп туратын 0м1рд1 1здеген. Белмелес ^ы здарды ц айтуына Караганда 0Mip ауруханада жаткан кершедг — Ж агдайы ете ауыр сия&ты, — дед1 группаласы Нурзия. — Кафеге барып отырган. Сосын шыга бергенде ж тттерм ен тебелескен бе, элде б1реулер жабылып оны урып кеткен бе, £ыс&асы сондай, — деген староста 0 с е л . — К^1здар, бар гой-шы, мешц ойымша оган ешшм 101

] afixait J>(i/ct н г / г к у л ы __________________ жабылматан. О н ы соккыга жы ккан Рабит болуы мумкш, — дед1 булардан уш ж асца улкенд1п бар, былтыр Сафурамен 6ip бвлмеде турган А ^марал. — О йткеш сол кун1 кешке мен Эм1рд1 дэл1зде Kepin цалтам. О л «Ия, Рабит тыцдап турмын» деп телефонмен сейлесш кетт бара жатты. А л, сэлден соц Эм1р таза KHiHin, сыртца беттедк С онысына цараганда оны Рабит 6ip жерге шацырды. Ж урепм сезед1, бул неде болса Рабиттан келдь Содан 6epi Рабит жатацханага мулдем жоламады. О л д а ауруханага Tyciirri дегенд1 еспмед1м е з басым. Т есекте бауырына жастыгын к,ысып, 6ypicin отырган Тамшы д1ридеп к е та . С оцты кездер1 iiui 6ypin ауырып, шаранага ж ан б т п , цозтала бастайтын болтан тэр1здк К^зшдар самбырлай свйлеп сабакка к ета. Староста Осел есжтен шытып бара жатып: — С ен 6ip-eKi кун вз-езщ е кеп ал, Тамшы, эз1рге мутал1мдерге ез1м ту с н э д р т айтып цоям жагдайды, — дед1жанашырлык, корсете. Тамшы дереу телефонын цолына алып, Рабитке хабарласты. — А лоу, ия, — дед1 керенау дауыс. — А , селем, Тамшы. Келдщбе? — М ен бвлмедемш, тез1рек жет. Сатан айтатын 6ip эцпмем бар. — Н е эцпм е ол? Телефонда айта 6epmi. Kp3ip 6ip шаруаларым бар ед1, — дед1 Тамшыныц даусынан 6ip жайсыздык,ты сезе к,ойган Р абит барынша сыргацтап. — Ж оц, Рабит, телефонда айтатын эцпме емес. Тез1рек кел. Кутш отырмын. ...К езект16ip сай-суйеп сырцырап, бойын к,ыск,ан цара жы н ap6ip цабыртасын санап турып сындырып жатцандай шыбын ж аны кезш е керше ah урып, кебж цусып жатцан Р абит ацыры шыдай алмай экесше хабарласцан. У лы ны ц кур сулдер1 цалып, кездерш щ айналасы Kerepin, myijipemn турганын керген эке цалшылдап цоя бердь Э кесш щ 6ip ашуланса даланыц долданган боранындай тоцтау бермейтшш жацсы б1\\етш Рабит орайлы 6ip с э та пайдаланып: 102

— Э ке, буйыртса жак,ында немерел! боласыз. К елшйцздщ аягы ауыр, —дед1 кшэл1 жандай к езш твмен салып уялган сыцайда. ; А ш у цысцан эке юлт тоцтаган. — Келш дейсщ бе? А ягы ауыр? — дед1 куанышын | жасыра алмай. | — И я, эке, солай боп цалды. 1 — У л дей ме, цыз дей ме? Тексер1лд1 ме ез1 келш? I У З И дегендей... — И я, эке, ул депт1, — деп мурын астынан м щ пр e n i I’ Fa6HT. Э кесниц жанды жершен устаганына куанып та TYp - [ — Келш &айда енд1? Н еге маган керсетпейсщ? Bipre I турып жатырсыцдар ма? —дед1экеа абдырап. I — Келшщш жатацханада. Bipre турамыэ. Кдз1р э к е а I хэл устшде жатыр. 0Keci цалтасынан партмонесш суырды . 1шшен акдга I алып, Бабит-тщ алдына тастай салды. — Келшге жацсылап кара. Келш аман-есен босанган кун1 сендерш уш белмел1 пэтер, су жаца машина к у т т турады. BipaK, сен оган дешн мына пэлецд1 тастайтын бол. — 0Keci буныц иыгына цолын артып, басына басын ту т с п р д ь — Улым, егер адам цатарына цосылсац мен с е т вз жаныма цызметке алам. М ен де шайтан емеспш, 6ip кун1 элем. М ы н а бизнеске А йару екеущ ие боп цаласындар. М еш ц сендерден баска ешкшпм жоц. Ж ер басып жургел1 61реудщ эм1рл1буйрыгын орындап кврмеген Бабит жаца Тамшыныц «тез ж ет» деген з1лд1 дауысын еспгенде эуел1 киты ™ 11 калган, артынша экесЫ ц осы э ц п м е а eciHe тусш, ту п басылды. Тамшыныц жуз1 сыныц екен. Бетш ен сушп бауырына цысцанмен ол шаге цоймады. «Тагы не боп цалды, сайтан алгыр». — О ты р, —дед1 Тамшы тесект! нусцап. — Кдлайсыц? Н е icTen жатсыц? Bip хабарласып цою дегенд1 бимейсщ. — Экейд1 аман-есен женелтпцдер ме ацтыц сапарга? — дед1 Вабит Тамшыныц цолынан устап, езш е тартып. 103

Тамшыныц мурны пышылдады. Рабит Тамшыныц шпнен сипады. — К еп жылай берме, жаным, балага эсер етеда сешн кец1л-кушц. Тамшыныц салалы саусацтары Рабиттщ цалыц шашын тарамдады. — 0 M ip ауруханада жаты р дейда гой. С еш ц цатысыц бар ма, Рабит? — Ауруханада ж аты р ма? Быме/Цм ол жагын. — Рабит, тап цаз1р е з балацды устап турсыц, — дед1 Тамшы imiH устап турган Рабиттщ цолынан сипап. — Балацны ц атымен ант етап цатысым жок, деп. Рабит дереу цолын тартып алмац болып ед1, Тамшы алацан сыртынан цыса устап, шннен босатпай цойды. — Баламныц атымен ант етем де. — Ж ок,-ей, — дед1 Р абит Tyririn. — Бейкунэ першггем араластырма бул жерге, Тамшы. — 1£атысыц ж оц болса «жоц» деп айта салудыц не циыншылыгы бар? Fa6Hrri мына кысылтаяннан эндете женелген телефоны кутцарды. Телефон тутцасын цулагына тосцан куш терезе алдына жацындады. — Ассалаумагалейкум, Б ек ага. LLIук!р жацсы. Ацырындап. 0здерщ 1з цалайсыздар? А , ия, ия. 0ткендеп шаруа гой. Аспара? Болды, ага, уцтым, кештетш жетш цалармыз буйыртса. © з щ з б е н хабарласып отырам гой. К елктж кеке... Тамшыныц ж анары жасаурап Kerri... *** П алатада терт науцас. Е ю цария кунузак, шахмат ойнаудан жалыцпайды. Е ю аягы б1рдей сынган отыздар шамасындагы орыс ж нтг цолындагы планшет1мен ауре. 0M ip дэкемен тацылган басын KeTepin айналасына шола царады. Гипстелген цолы сыздап барады. Кешел1 6epi буган ею рет суцтана цараган керип палатадагы етженд1апай б упн тагы д а есжтен сыгалады. «Крйдан керд1м бул ю а ш ? » деп ойлады 0Mip. Есше туспедь BipaK, Typi тым таны с едь 104

I] Т у р а бергеннен ы цгайсызданды м а екен, етжецд1апай | палатага шрдй Kipe айналаны шола кдраган. Ш ахм атты ц £ызыгындагы кдриялар мойын бура крймады. О л Эм1рдщ жанына таяп келдй 1 — Балам, сеш ц аты ц Эм1р емес пе? — дед1 ол. — И я, апай, мен Ом1рмш. Ci3.. ! — С ен шынымен 0Mipcifj бе? Элиулы 0M ip? — дед1 i жет1мдер уш нщ мецгерунна Гулнар Х асен^ы зы &оцыр кездер1 MeftipiM шаша. — О й , А лла-ай, ceni кермегел1 &анша уак,ыт болды. М ен Гулнар апайыцмын гой. Гулнар I XaceHjyDi3bi... E d g e ... — О й , Гулнар апай, кенпрвдз. О з д 1 танымай ijapa I басып... мен де... 0M ip к^1зарак,тап &алды. О н жы лга жуьщ жетсмдер <ушнде ана орнына ана болтан адамды танымай ^алганына уяттан ер тен т барады. — Мше.уп-улкенжшггболыпсыц. Келий мацдайыцнан суйешн. Гулнар Хасенк,ы зы балалар ушнде ескен ж ш г т ^ушагынан босатпай 6ipa3 турды. — О йбуй, Гулнар апай, 0 зд е н у ят болды гой, — дед1 0Mip еркелей сейлеп, апайыныц аркасынан 1$агып. — Кешел16epi eciMe Tycipe алмай, «бул ю а ш кайдан кврд1м» деп ойланумен болдым. — Bi3 ^артайдык, &ой, балам. TypiMi3 де озгердр бет1м1зд1 эж1м басты. — Гулнар Х а с е н ^ з ы 0м1рдщ KepneciH жондеп, мацдайынан сипады. — Айтпак,шы мен еткен аптада гана эж е болдым. Ш ы цгы сты б1леац гой. Сешмен жасты ма едй элде улкен бе? Сол Ш ыцгыстыц эйел1 ул босанып, уйдщ шй азан-казан боп жат^ан жайымыз бар. — Бауы 6epiK, мандайы керж болсын немерендздщ! Ш ыцгы с екеум1з ж астымыз. Bipre ойнап естш к,ой. Гулнар Х асенк,ы зы тагы д а мешрлене коз салды. — Кудай-ай, сендердщ осындай эп-эдем1 азамат болып ескендер1цд1 де керетш кун бар екен-ау. ©ткен айда Х адиш а кеп кеткен баласын epTin. Куйеу бала да 6ipre келштк Е анд е ме Хадиша? 8-1026 105

2Ьетхш/снуль1 ________ J — Эрине еам д е, апай, сеп з oiyjin жургенде сол Х адиш а уппн теб е л е с т, а з д щ кабинетпн, терезесш сындырып К.ОЙЫПедок, — деп кулд1 Эм1р. — Е , солай ма едо? 0irrey ip сен анау аты юм едо... элп, сэры бала ше... ерш ж ыры£... Санат, ия, ия, сол Санат екеущ &атты бузы& болдыцдар. С ол еамде Калыпты. Kja3ip тэртш к,атал. Бурынгыдай емес. Тжелей полицейлердщ ездер1кддагалайтын болган. Гулнар Х асен^ы зы Э м 1рдщ жузше барлай фарады. — С еш Repin, eciM шыгып... жагдайыцды д а сурамап- пын гой, балам. Н е боп ^алды? Т ебелестщ бе, тагы? — Ж ога, апай, 6ip кафеден шыгып келе жат^анда беитаныс ж1пттер жабылып, еамд1 бммей жатып ^алыппын, — дедо Эм1р апайыныц крлынан &ысып. — K,a3ip сендердщ жанып турган кездерщ. От&а да, суга да ^арамайсындар. Тек абайлап жур1ндер, &арагым. К<аз1ракдганыц сейлеген заманы болды гой, —деп етжецд1 апай курсшдо. —О сыдан уш ж ы л бурын ба, Саша бар гой, Александр, сенен ею жаск,а Kiiui болатын. С ол баламыз кешеде 6ip &ызды зорлама^ боп жаткдн бузак,ыны урам деп, бостан-бос^а сотталып Kerri. А к д тс ы кеп байдыц баласы екен, KeuiipiM бермей &ойды. 0M ip Гулнар Хасен&ызыныц жузш е угрлдь «Bip кездер1 аш ац жузд1 ажарлы келшшек едГ бул Kici де картаяйын дептй>. — Сен1 алып кеткен агацныц аты юм ед1? Экецнщ досы болган. © 3i сондай б1рбеткей адам екен. CeHi алмай кетпеймш деп бес кун бойы кабинет1мде отырып алды гой, — дед1 апайы басын шай^ап. — То^тарбек агам гой. О л ю сиер жа&сы, ауылда. Ж ер устайды, егш салады. Азын-аула^ малдары бар, соларды ^арайды. — К удайды ц назарындагы адамдар гой. Аман болсын, — дед1 Гулнар Хасем^ызы. — О з де ауырып кдлдыцыз ба, апай? — О й , б1здш к эр ш ктщ ауруы гой, балам. Ж ас келген соц ынкы л-сыккылык кебейед1 екен. Е ртец шыгам буйыртса. 106

— А лла eHfli ауыртпасын, апай. C i3 ауырсацы з ана { жак,тагы ею ж у з баланыц ж урен 6ipre ауырады гой, — ; дед1 0Mip тесектен туруга арналган &айыс белбеуден ij тартып. 1 Гулнар апайы сэл томен сыргып, Э м 1р жасты гын •I KOTepin, тж телш отырды. ] — 0м1ржан, — дед1 апайы жет1мдер уш ндеп еркелетш Уайтатын атымен этап. — Сен орныцнан турып журе !( аласы цба? — Ия, апай, аягым закымданбады. Тек колым ею 1 жерден сынып Kerim i, — дед1 Э м 1р гипстелген крлын j керсет1п. » — О й оцбагандар-ай, &a3ip кешеде журуге коркдсыц. Караты , ты п-тыныш журген балага со^тыгып. Алла жазасын берсш олардыц. I Ш ахмат ойнап болган а^сакдлдар булардьщ эцпмеане I кулак, Typin отыр екен. — Ештеце етпес. Е р Ж1г г т ц басына нелер келш, не кетпес дейд1 гой, — дед1 Кршылордадан Алматыдагы кызынын ушне к,ыдырып келген сидац кария. Кдриялар 6ip-6ipiHe бас H3ecin амандаскан. Гулнар Хасенкызы кетуге ыцгайланды. — 0м1ржан, уакытыц болса менщ палатама жур, саган айтатын мацызды 6ip эцпмем бар, — дед1тесектен кетерме бере. Гулнар Х асенкы зы а^ы лы палатада 6ip e3i гана екен. Кен, кереуеттщ жаны на орындык, экелш койды. ©3i тесепне жайгасып, эцпмеш неден бастарын б1лмей 6ipa3 сипактап отырды. — О ткенде Т океш апайы ц мен А йгул апайы ц ceHi теледидардан кердж, журналист боп кетшК деп айтып келген маган. Bip багдарламага цатысыпсыц гой. Б ор1м1з куанып кдлдык,. О л апайларыц эл1 бар, сонда. Кешю ауысымга тусед1 бупн. — Кудай цаласа Kipin шыгармын, амандасып. — Сен1 жумысыца 1здеп барайын деп ж ур ед1м, 0м1ржан. BipaK, 6i3re ауруханада ж олыгуды ж азыпты. Гулнар Х асенцы зы тоцтаусыз жотелд1. 107

- J иftхан '))<iif( Ht/itiy im — М ына Kepi жолдас — жетел де 6ip пэле болды, — ДеД' артынша тумба у спндеп бетелкеден су куйып irnin. — Уяттымын, апай, аздердщ жа^сылы^тарыцызды елеем умытпаймын гой. Тек жумыс, анау-мынау деп уак,ыт болмай кетедь Гулнар Х асен^ы зы терезеге к ез салды. Кезект1 рет ж етел т алды. — 0 M ip , сенщ Б аты р деген im g болтан екен. М ен соган кдтысты 6 ip деректер тауып алдым, — дед1 дауысынан &обалжыганы сезш п. 0M ip селк ете тусп. — 0 м1ржан, мен бул жумыекд то&сан тогызыншы ж ы лы келд1м, оны 6iAecig гой. С енщ Ыцд1 ток,сан сепзш пп ж ы лы Америкалык, отбасы асырауга алган екен. Сол кдгазды тауып алдым еткенде. М енде тур. Жумыста. Кеп алып кетсец болады. — Баты р... Tipi... д е й а з бе?.., — дед1 0 M ip тутыгып. Орынынан калай атып турганын e3i сезбедь — Д уры с туешущщ етшемш, 0м1ржан. М енщ бул icKe тук ^атысым жок,, — дед1 Гулнар Х асен^ы зы жалма-жан бос &алган стакднга су куйып, буган усынып жатып. — О сы кезге д е й т 6ipfle-6ip баламды шетелге асырауга бермед1м. С енщ журналист боп жумыс icren жургешнД еспгенде осы ак,и^атты саган айту керек деп шепгпм. С енде iHitjai 1здеп табуга мумюндж бар к,аз1р, 0Mip. О л Tipi, ол епщандай ауруханада кез жумбаган. 1шсшщ суйюмд1сэби бейнеа кез алдына келе калды. Топ-томпак, бала, жасы уште болса да езшен ею жас кана улкен агасын «кекелеп» артынан калмайтын. Балалар ушнде де будан 6ip ел! ажырамай, тунде аркасынан куша^тап уйьщтайтын Б аты р гой... — T ip i екенещ гой, Батыр. — 0Mip сол^ылдап жылап Ж1бердк Гулнар Х асен^ы зы к,олы гипстелген ж ю гп а^ырын £уша&тап, бауырына басты. — Бесе, журепм сен елд1 дегенге енщашан сенбейпн. С ен унем1 туам е Kipymi едщ, Батыр. Каращ-ы тунде 6 ip шун&ырга Tycin кет1п, «мен1 шыгаршы, кеке» деп шыр^ырап жылап жататынсьщ туам де. Кудай сезд1рген екен гой, сезд1рген 108

____________________ и \\ ь иляъиаШ екен, — дед1 апайын кушацтаган 0Mip кез жасын тия алмай. 0м1рдщ nipniriHe ш нген соцгы тамш ы терезеден тускен кун сэулеамен ш агылысып, жал!$ы сэт ж ылтырап турды д а у зш п Kerri. О л енда жыламауга беюндь XII Ш у цаласынан кун батысты бетке алып, Аспара станциясына к,арай ызгыган М ицубиси П адж еро к е л т ш ц гапнш де отмрган Рабит музыка унш кетерш цойды. Бадди артцы салонда бук тусе жатып, уйцыга кеткен. «Аспарадан сендерд1 ж т т т е р Kyrin алады. А ры царай шатцалга барасындар. Ж т т т е р тунде цы зу жумыс icTen, кунд1з демалып жатады. А нау америкос 61здщ ж1пттердщ ею кун бурын орып, Kemipin, дайындап цойган анашасын шегш, «дэмш» алып KepciH. 0 з щ мейлшше сац бол. Мумюндйшше машинадан туспеуге тырыс. Ж эне машинацды сенд1рме. А лда-ж алда сацшылар кеп кдлса келжтщ жарыгын коспай цаш. Досыца аландап, соны кутем деп к,олга Tycin цалушы болма. Е ц бастысы ез басыцныц амандыгын ойла», — деп тапсырган Бек агасы буган телефонда. «Сонша зэрл1 сейлегешне цараганда б!зд1 6ip сумдык,- ты ц Kyrin тургандыгы анык, сеюлдЬ> деп ойлады Р абит цара жолга телм1рген цалпы. «А нау америкалыцца еш куд1к тугызба 6ipaK_. Кррцып цалмасын» деген Б е к ж эне 03шегелеп. «Булар Баддиге цацпан цурып отырганнан сау ма i?» дейд1 кудж-кумэш бас кетерш. «Крй, Бадди оларга кол-Kecip пайда экелгел1 турган ж о ц па. Баддид1 сата цоймас». Аспара станциясына жете бере телефоны безектедй — Паджеродагы сенсщ бе, Рабит? — И я, менмш, — дед1 Рабит к е л т ш ц терт ескертпе шырагын цосып. — Авариюш жацтым, кердщ бе? — Алдыцдагы бурылыстан OTin, о ц ж акка тоцта. Бес минутта куып жетемш. 109

(fjg //x m t Эзеш хмЛж 1флы Р абит Баддид1 оятгы. О л кезш уцалап, айналага магынасыз кез тастады. — Бадди, ж т т т е р келда. Кдз1р шатцалга царай журем1з, — дед1 Р абит келж тщ айнасы арцылы булардыц артына кеп ток,таган келжтен к езш айырмай. — Телефоныц шырылдап жатыр, Рабит, —деда Бадди. — А лоу, ия, туспей-ац цояйыц. Б 13 бе, 6i3 екеум1з сол. А ха, америкалык, жйтг бар жанымда. Жак,сы, epin отырам. Буларды ц артына кеп тоцтаган жол талгамайтын жегул келж сол цапталды ала алга тусш, жылдамдыгын арттырды. С элден соц цара жол 6iTin, ойлы-шункыр жолсызга туст1 алдыцгы машина, {^арацгылыц цойнауын тш тлеген цос машина 6ipep шацырымнан соц шагын шатцалды айнала бере тоцтады. Алдыцгы келжтен царгып тускен ею жйтг буларга таяп келда. Р абит есйспц эйнепн туарда. — ^а й с ы с ы ц «ешмдЬ> керетш? — дед1 гужбан цара гур eTin. Рабит Баддиге бурылды. — Сен бе америкалык, дегеш? — дед1 гужбан цара Р аб и тп ц бетше жарык, Tycipin. Ж оц, мен емес, ол ж1пт салонда отыр. Б адди де 6ip сумдыцтыц боларын сезгендей айналасына жалтацтай царады. Сосын Ky6ip-Ky6ip eTin, цасиетп дугасын оцыгандай сел юдарда. А ртцы eciKTi ашып, жерге царгып туей. — М енмш жйтгтер америкалыц. «Тауар» цене, керешк? — С ен маган мыц доллар царызсыц, Уэз1р. Айтгым гой, шеф цазацша сейлейтш америкалыц цонац деп айтцан. А л сен бой бермейсщ, — дед1 гужбан жанындагы узын бойлы яйптке бурылып. Крл шырагын жарцыратып Баддид1 асыкдай 6ip айналып шыцты. — Адам, кэдамп 6i3 сияцты адам. Америкалык, дегенге к ез алдыма жатпланеталыцтар елестегендей боп еда. М ынауыц да ет пег ” \" ПО

Б адди мырс етш кулей. — К,азак,ша сейлей берейж, дос. — К еп сезд1 цойындар, жур, одан да «тауарынды» кер, — дед1 гужбан цара шатцалдагы цолдан уцплген уцпрге жарыгын Tycipin. Бадди адымдай басып журш Kerri. — Сен машинадан туспе! — дед1 узы н бойлысы Рабитца эм1рл1 сейлеп. — К упия цойманы шм кершгенге керсете бермейм13. Рабит осынау кец алцаптын, цожайындарындай мац басцан мына ею есерге царсы ештеце демедк М ашинасыныц жарыгын ceHflipin, Б адд и nipin кеткен унпрге телм1румен болды. Кенет, абалаган иттер жацгырыгына эр тустан ысцырган ундер цосылып, айнала азан-цазан болды да Kerri. А яц-цолы д1р1лдеп, не icTepiH б им ей сасцан Рабит цолшырац устаган сацшылардыц ит жетектеп уцпрге таяп цалгандыгын аныц кердк О лардыц артын ала айналаны тепстей жарыцтандырып прожекторы бар eni машина жуштюп келедй Рабит дереу цозгалтцышты цосып, газды тубше дешн басты. Машинаны бурып алды да ездер1 келген 1збен Kepi заулады. Терезеден соцгы рет басын шыгарып цараганда уцпрден асыгыс шыккан уш ж т г п ц кел1ктер1не царай цустай ушып бара жатцанын кердг О л кезде ит жетектеген сацшылар да цацтарулы турган машинага ж е т т улгерген едк — Сайтан алгыр, олар улгермедЙ, — деп айцайлады Рабит. Айнага ундлш еда буныц соцынан тускен ешюм байцалмады. О л к ел тш ц жарыгын цосып, шоцалац жерлермен жулдыздай ацты. Изолятор imi муздай суыц. Т ерт цабыргасы бетоннан цаланып, тар терезеа тем1рмен шарбацталган белме eni адамга арналган сеюлдь Крлына салынган юсенд1 шенип алган соц Бадди сабан теселген оц жацтагы бетон керуетке отырды. Сацшы сацырлаган TeMip eciKTi цулыптап, узап Kerri. Ill

'Jidf/xiiH ИЬсйссш/гмщ ы _____________________ _______ Бадди ойына жацагы ею ж тгг оралды. «Оларды к,ай жерге тамады екен? А ттарын да сурап алмаптым тым курыганда» дед! Б адди ш тей ^обалжып. «М ен ушш олар да соттала ма енд1? Бул жа&та мык,ты адвокаттар бар ма екен? Рабит цашып ^утылган сеюлдй Н еге ол ескертпеда б1здерге сол сэтте? Bipag, ол да к,ор(узш кеткен шыгар... Эх, Хьюстон. Ф рэнк...» Гужбан к,ара мен узын бойлы ж т т п сак,шылар сол сэтте-ак, босатып ж1бергенш, тек бунын, езш гана &олын юсендеп, уа^ытша &амау изоляторына кдмаганын, бул жоспардын, Бектщ е з улын ^ут^ару ушш уйым- дастырылган арнайы шара екенш Бадди б1лмейтш едь — Ф р энк ке хабарласу керек, — дед1 ол куб1рлеп. — Д ереу жагдайды хабарлау &ажет. Bip жак,сысы, сак,шылар буларды устаган сэтте ^алтасынан анаша !здеп, тула бойын тштшенмен, шулыгына жасырган телефонын байкдмай ^алган едй Бадди дереу шулыгынан телефонын алып, асыгыстау тере бастады. « Ф р эн к , мен Ш у д а сацшылардыц ^олына Tycin Калдым. К,аз1р кдмауда жатырмын. А ры к,арай не болатынын бммеймш. Дереу Джошуа хабарла» деп агылшын тш нде смс-хабарлама аттандырды. Соцын ала д эл осы мазмундас хатты А йарудыц да нем1рше женелтть С акдш лар ecTin &оймасын деп телефоныныц дауысын бэсендетш, сенд1рт шулыгына салып ^ойды. Б етен ел, ж ат ж ерде &амауга тускен Баддидщ бойын ^ор^ыныш билеп алды. Тагдыры тумандана бастаганын енд! TyciHe бастаган оныц ойына He6ip к,орк,ынышты елестер е н т, сабан устше жантая кегп. Ж уреп ат^а^тап, эз1н элемдеп ен, ^органсыз адам сезшдй E ciH e эткенде Бабит екеу! « К эк базар» аралап журш жолыккан к е р тк е л туей. Н е деп ед1? И я, ия, ол к е р т к е л буган ез1 таяп KeAin, тацыр^ай ^араган. «Улым, — дед1 сосын жецшен тартып. — Улым, журив былай», — деп оцашага шыгарган. «Сен ^айдан келдщ, балам? Ж ергш кт! емессщ». «Апа, мен шетелден келген туристшн», — дед1 бул тусш ш аз кершкелге бажырая 112

.Ц ьм т ц са у. к,арап. «Сенщ аурацды Kepin турмын. К еремет», — дед1 ч кершкел цалтасынан тусшиссЬ жазуга тола штабын шыгарып. «CeH i перш телер к,оршап тур. Bipa& е зщ лас icneH айналысады екенсщ», — деда керш кел буны тап к,ылмыс устшде устап алгандай нацла-нац ж ауап к,атып. Бадди д1р ете калган. А надай жерде Р абит жайбарацат шылым шепп тур. «Крз1р мен с е т ок,ып ж1беремн. С эл юдаре туршы», — деп кершкел куб1рлей женелген. «Апа, апа, мен асыгыспын, кеннрнуз», —деда Бадди кашцандай болып Рабитке царай асыгыс басып. Баддидщ K63i ш н ш кетшть Т у е KepinTi. Д э л осы изолятор. Тусшде де уйыцтап жатыр екен. Кенет тем1рмен шарбак,талган терезеге Kepi gapra к,онактады. Айналасына кезекпен ^араган узац к,ус тырнагымен буре устаган кара шубар жыланды бул жатцан камерага тастап кеп ж1берда. Ж ерде шубатылып, ирелендеп жатцан сала Кулаш жылан бауырын жазып, бул ж аткан тесекке жылжыды. Бадди ыцырсып 6ip жак, бушрше аунап т уеп. I К,ара шубар жылан кереуетке к етерш п, Баддидщ | мойнына оратылып алды. Ж ш -ж щ ш ке жыланда осынша | Каукар бар деп ойламапты бурын. Б адди £ылк,ына бастады. Е ю к,олымен мойнына оратылган ж ы ланды жулып алмак, болып тыраштанган сайын жылан да цаттырац к,ыса туст1. | «0лд1м» дед1 Бадди. К ез алды туманданып, тынысы I тарыла бастады. Дауысы кырылдап, ауа жетпеген д енеа iciHe бастагандай куйде сулк Tycin жатыр. О с ы сэтте I «санк» ете калган дауысты кулагы шалды. Кдра аспанды КаКт>ле тем1р торлы терезеден найзагайдай тушлген кек- сур к,аРшыга кус буныц мойнына оратылган жыланга Tereypiaai тырнагын батыра, Kepi сершлдк Ею-уш жулкып барып орауы ж азылган шубар ж ыланды KOTepin, терезеден ушып шыкты. Бадди терец демалып, талыксып Kerri. Бадди туешен шошып оянды. Ауа жетпей бастырылып жаты р екен. О рнынан кетерш п, KYHblCbin калган жауырынын ж азып журелеп отырды. Кез1н жумып, терец тыныстады. Айсыз туннщ царацты терезесшен 113

___________ ](J)n //xt!H 3)сш х,нг/г.кщ цы 6ipey буган TeAMipin царайтын тарюдк Бойы муздап, а^ырын к езш ашып терезеге бурылды. Крнацтаган царга Б аддиден хабарлама алган Ф р эн к дереу офиске ж етп. С м ит бар екен. Ж агдайды асыгыстау тусшдарда. — С ен цаз1р Д ж ош уа Kipin шык,, — дед1 Смит те сасцалацтап. — Д ж ош ты ц хабардар болганы дурыс бул icTeH. Баддид1 шыгарып алу тек соныц цолынан келеда. Басца не айтам? Егер ацша цажет десен, Джоштыц жазбаш а руцсатын ала кел. М ен дайындап цоям. Ф р эн к офистен шыга сала Айаруга телефон соцты. — Ф р эн к , не боп кетть Баддида не ушш цамауга алды? Н е булд1рд1 ол? — деда А йару бастырмалатып. — Бммеймш, мисс. Ci3 цайдасыз? — М ен сабацтамын. Ci3 досысыз гой, айтыцызшы етш ем, Б адди Ш у д а не icren жур? Телефоны да сендаруль — Сабагыцыздан шыга аласыз ба K,a3ip? Барып алып кетсем cis/ii, мисс. К елж ке кеп отырганда Айаруга «бьлмеймшнен» басца сез айтпаган Ф р эн к Дж ош ты ц «цутты мекен1не» кеп KOAiriH ipiKTi. Дж ош тыц да жауабы цысца болды. «М еш ц атымды атаушы болмасын. П арамен шешуге тырысыцдар. Бурынгы К С Р О -д а бэрш ацшамен шешуге болады деп жататын. Болмаса 6epin 03 мойнына алсын, кеп жы л бере цоймас» дед1 сабазы ц epiHe сейлеп. «О ты з мыц долларга руцсат жазып бер, Смиттен ала турайын. Эйтпесе, Баддид1 урып-согып цинаганда сешц атыцды айтып цоюы мумган. Сондыцтан оны мейлшше тез цутцарып алу керек. Бадди аман-есен шыкцан соц ею жацтап ацшаныц орнын толтырамыз» деда Ф рэн к еткен жолгыдай емес, Джошца батылдана сейлеп. Алдында жатцан 6ip т1л1м цагазга тктенш отырып «30 000» деп жазып, астына цолын цойган Дж ош жуца эйнек астынан цагазды сыргытып ж1берд1. «Хайуандар, 6ip icTi дурыстап атцара алмайтын сш м тж тер ецкей. Алдагы 6ip айда кассага цайта салатын бол. Эйтпесе елдам дей 114

■Kci.tin / с а / бер. С ен де, анау А зиаты ц да. У цты ц ба, ей, елж ?!» дед1 жулцынган Дж ош телефон тутцасын тастай бере. М ашинага к,айтып келген Ф р э н к А йарудан цаламсап сурады. Джош жазган «30 000»-ныц жанына тагы да «О» косты да, келш н оталдырып, цалага карай б еттузедь Уш ж уз мыц доллардыц руксат касазын коргенде Смитпц K03i атыздай болды. — О , май гад, — деда кара зэц п шыцгырып. — Сен сейфтеп буюл акшаны алып кетешн деп турсыц гой. Угып турсыц ба, Ф рэнк?! М ен ертец «тауарга» калай тапсырыс берем? К,алган aiyua Д ж ош ты ц жеке есеп- шотында жатыр. — А л, сен Бадди жаны кысылганда Джош тыц атын этап, оныц мойнына тагы да 6ip халыцаралыц цылмыс артып бергешн цалайсыц ба?! —дед1 Ф р э н к айцайлап. — Джоштыц ез1 «атымды атамасын, бэрш ацшамен шешш, Б аддид1кутцарып алыцдар» деп жалынып отыр. Сенбесец жур, Дж ош ты ц ез1мен беттеспреш н... Смитпц жуш жыгылып цалды. Ф рэнкке 6ip, Джош Кол койган кагазга 6ip карап койды. — Семкецд1 бер, кэпе, — деда дауысын бэсецдетш. Ф рэн к иыгындагы рюкзагыныц ауызын memin, тубшен устап устел устшде тецкердк Бос калган семкеш Смитпц колына устатты. Сейф турган болмеге кабарып гарген Смит жыларман боп шыкты. — Енда, сен е зщ бармаксыц ба досыца? Семке толы акшаны иыгына артып, Смитпц сауалын жауапсыз цЗАДырып Ф р эн к ж упре басып женелда. Ф р э н к н ц не icTen жургеншен бейхабар А йару келж шпнде ацтарылып отыр екен. — М исс Айару, — дед1 Ф р э н к рулге отыра бере. — Ci3 Баддид1 кутцару yuiin елнузге бара аласыз ба тап Каз1р? О л ете киын жагдайда. — Баруын барам гой. Б1рац... — А йару тосылып калды. — Н е 6ipaK? — О ны ц не уинн цамауга тускенш б1лсем бола ма? 115

(J a ftх ч н — О ны тек Б аддидщ ез аузынан ести аласыз енд1, мисс. М ен а зд е р жак,тыц зацын бымеймш. Т1лдер1ндзд1 де тусшбеймш. В иза жасатып болганша да б1рталай уа&ыт озды рып алайын деп турмын. Сондык,тан бар у м т м тек азд е, Айару. Ф р э н к eKi &олын айкдстыра басын сыгымдай (удсты. — М енщ де басыма келген 6ipiHiui ой — Бадди менщ кемепме мук,таж-ау болды. М ен баруын барам, 6ipa& мэселеш шешш шыга алмаймын гой, Ф рэнк. — Е ц бастысы барсацыз болды. М ен а з арк,ылы жагдайды бш п отырам. Ашыгын айтуым керек азге, мисс А йару, ci3 маган ш отыцы зды ц HOMipiH кдлдырасыз, мен оган ею ж уз мыц доллар аударамын &аз1р. О л aiyiia Баддид1 ^ут^арып алуга толы;$ жетщ кдлады деп ойлаймын. Б ундай ак,шадан ешюм бас тарта алмас, — дед1 Ф р э н к асыга сейлеп. — T in T i каж ет десец1з элем дж атышулы сот процесшде аты шы^к,ан адвокатгы жалдайык,. 0йтеу1р Б аддид1шыгарып алуымыз керек. *** Тан, ата А лматыга ушып келген А йару такси устап е з ушне тартты. О ндагы ойы к,ылмыс элемшде абырой- бедел1 эл1 сак,талган экесш ен кемек сурамак, едк EciKTi уй Kyryuiici ашты. А йаруды ц ерт сенд1ргендей турш керш ол да шошып кетп. — Кргзым-ау, тыныштык, па эйтеу1р? Н еге ескертус1з журсщ? — дед! М ахаббат Таскен^ызы уй^ысы ашылмай турган кез1н укдлап. — А мансыз ба, Лю ба апай! Bapi жа^сы. Ж олдан шаршап келгендЫ болар, — дед1 А йару крбалжуын жасырып. Кутупи эйел Айаруды кушактап, бетшен суйдй — Экем уйде ме, Лю ба апай? Айару ая£ кшмш шешш, жогаргы кабаттагы ез белмесш е к,арай журдь — Э кец юсапармен Атырауга кеткен, еркем. Ею- уш к у н а з келмейдьау, шамасы, — дед1 уй кутуци eciKTi жауып жатып. — Душ кабылдап, жуынып-шайынып 116

Ж ,ьtu m ijra i/ Iал да теменге туе. О ты ры п шэй ш ей ж , 1$ызым. Жацалы^тарынды айт маган. I — Ж арайды , Л ю б а апай, — дед1 А йару баспалда^пен I кетершп бара жатып. Уак,ыт агзам туске таяганда А йару агасы Бабитке цоцырау шалды. — Кдлыц кдлай, ^арындасым? — дед1 Рабит кец1лаздеу т1л &атып. — Ш ую р, жак,сымын. Рабит, сен кдйдасын,? А^ылдасар 6ip шаруалар шыгып тур. М ен уйге келгенмш. — А , уйге келд1м дейсщ бе? М ен &аз1р Тараздамын. Буйыртса кешке Алматыда боламын. Ж еткен кезде хабарласайын саган, Ару. Айару белмесшде байыз тауып отыра алмады. Люба апаймен де э ц п м е а онша жараса &оймады. «Ш уга бару керек. Б адд и не куйде екен, байкус бала-ай» дед! | куб1рлеп. А йару Бабитке кайыра &оцырау шалып, Ш у : каласына бара жаткднын ескертт!. М умюндж болса сол ; Ш у д а жолыгайык, деген усынысына Б абит б1рден келкгп. Ш аруаторы М ахаббат Таскенк,ызы журпзунпге &оцырау шалып, тез жетуш етш дь А йару кшмш ауыс- тырып, экесшщ жене келж журпзуннеш сыртта к у т . — М ахаббат &ой, — деп жымиды терезеден сыртта квз тастаган М ахаббат Таскен^ызы. — Жастык, ша& деген тауекелге толы болады емес пе?! Кд&па аузы на кеп ток,таган ак, Л ексус кеп кш рм едй К Ук еюнд1ден ауа Ш у &аласына жеткен А йару куре жолдыц шетшде орналас^ан кафеге юрдь Рабит кутш отыр екен. Кушагын жайып, жылыушырай к,арсы алды. — Амансыц ба, Ару! Ж айшылы^ па? Адамныц журепн ушырдын, гой, —дед1 ^арындасынын, мандайынан шскеп. — Кел, отыр мунда, тамакда тапсырыс берейж. — 0з1м ам анмы н,ага. М енде 6api дурыс. Тек 6ip досым ж айсы з жагдайга ушырап к,алып, соган байланысты бупн тацертец ушып келгенмш. — Н е жагдай ол, кдндай досыц? — Х ьюстонда менен 6ip ж ы л бойы &аза&т ш н уйрешп, Кдзакстанды кару арманым деп осы еткенде гана

n. <jiuiL a f/xm i ^b ( ИссмЛ Алматыга Б адди деген досым келген. Саяхатшы езк Сол маган кеше см с-хат Ж1берштй Ш у д а полицияга усталый &алдым деп. Ж урепм 6ip жаманды^ты сезедй.. F абиттщтур1 бозары п Kerri. А йару сез1н юлтток,татты. — А га, — дед1 ак,ырын Б аби тпц колын жулк,ып. — Ага, азге не болды? — Бадди... элп америкос, сонда се-се-сенщ де досыц ба? — Бабиттщ уш жер астына жутылып кеткендей Кумык,ты. — О , К удай, не боп Kerri 03i? — И я, aFa, оган казак, -п а ш мен уйреткенмш. — Айару бейкунэ болмыспен сурак крйды: — Ci3... сонда... Баддид1 танисыз ба? Fa6nT аз-кем абдырап отырды да, аркырап сейлей женелдк — Арука, егер Бадидд1 досым деп санасацкателесесщ. © йткеш ол — наркоман. Н агы з елж. К,азакша сайраган т ш болмаса, ол енщандай да саяхатшы емес. Ол Америкасында да героин сатумен айналыск,ан пэле. С ен к,алай оны досым деп журсщ? Элде ондай icneH айналысатынын б1летш бе едщ? А йару агасына мелшие к,арап калыпты. Тебесш ен жай Tycin, TiAi байланып калгандай. — Бьлмесец айтайын, Б аддш ц каз1р аудандык iiiiKi icTep бшймшщ изоляторында жатыр. О н ы ец кем1 уш жылдан жет1 жылга дешн бас бостандыгынан айырады. Артынан 1здеп келер ешюм1 де жок, сеюлдк Сондык,тан, А рука, ескерт1п айтам, бул icKe жолаушы болма. Э кец 6iAce ж агдайыц к,иындап кетед1. А йару бетш басып сыртк,а к,арай атыла женелдк Буларга карай ас мэз1рш экеле жатк,ан даяшы кыз состиып турып калыпты. — Мейл1, — дед1 А йару келж тщ жанында шылым iueriM турган агасына карап кдтуланып. — М ейл1, ол ci3 айткандай-ак болсын. Bipajs та мен оган кемектес^м керек. О л бул жерд1 мулдем 61лмейдй Б1здщ елге туцгыш рет келш тур. М ен оныц Хью стонда ж ургенде ешк,андай жаман кылыгын байкамадым. Бэлш м б1реулердщ 118-

алдауына тусш ^алган болар. б й тк е ш ол жа&сы адам. Кемектесщзип маган, ага, етшемш азден. Рабит жанарымен ж ер шу&ыды. К ррындасы сункылдай бастады. — Ж арайды, карындасым, кемектесемга. Министр- лжке дейш звондап, барлык, жерд1 хабардар е т т К.ОЙДЫК,. K,a3ip елш ш ктщ e3i nipicin ж аты р, — дед1 Р абит амалсыздан Баддиге кдтысты шаруаныц шетш шыгарып. XIII — KeiueAi 6epi бул ж н тгп ц 1здеуцйлер кеп боп Kerri. Элемге эйгш эшш ме, не пэле e3i? — Инспектор найкдла басып, белме iiniH кездй — Д осы м ед1 д ейандер ме?! Миллионердщ баласы гой деймш, 6ipaK, б1здщ Ш у га к,ай &удайы айдап келд1 екен? Инспектор креслосына шынтагын тесеп, Рабит пен Айаруга фарады. — Экелерщ к,алай? Денсаулыгы жа^сы ма о л гасшщ? — Ш угар, жак,сы, — дед1 А йару 6ipiHini т1л &атып. — Ci3re дугай-дугай сэлем айт деде — С элемет болсын! Инспектор орнына отырып, телефон кулагын бурады. — Н урж ан, тацертец мен тапсырган кужаттар келд1 ме? Енд1 неге маган бермей отырсыцдар? Инспектор кужаттарга шу|униып кеп отырды. Арасында бас шай^ауы кебешп Kerri. Рабит пен Айару енд1п жагдайдыц &алай боларына алацдап, оган жалтак,- жалта^ кдрайды. Кенет инспектордыц Tyci жылып сала бердь — Б есе, бул к,алай ^аза^ш ага судай десем. ©з1м1зд1н, бала екен гой. — Крлай сонда?, — дед1 Р абит инспектордыц крлындагы ^агазга кез салып. — Баганадан 6epi ашыгын айтпайсыцдар ма, досым, досым дей бергенше. То^сан ceri3iHuii ж ы лы Алматыдагы детдомнан Америкалык, отбасы асырап алган бала екен гой. А ты — Б аты р дейдь М ш е А К ДЛ е л ш ш п ш ц аны^тамасы. Б есе неге 6epi айгай-аттан боп Kerri десем. 119

И нспектор алдындагы кдгазды буларга карай лацтыра салды. F абит пен А йару таласцандай болып цагазга б1рдей Кол созды. А ныцтаманыц жогаргы жагына агылшынша, астына ка за&ша аудармасымен жазылыпты. Айару жогаргы б е л т н , Рабит теменп ж агын окуга KipicTi. Б елм е iuiiHe ел1 тыныш тык орнады. Кезэйнегшщ астынан буларга к ез сатып отырган инспектор сэлден соц жетюршдк «Бадди езш щ к азак баласы екенш неге маган айтпаган? Н е ушш жасырды? К,азакстанга келудеп максаты не болды? Ж о -ж о к, мумкш емес. © йткеш ол баягыда маган езш щ кай ултка ж ататынын бишейтшш айтгы емес пе..». Айару ойын жинап улгермедн — Экелер1цнщ жаксылыгы еткен маган. О ны Кудай алдында мойындайын, — дед1 инспектор жанары жасын атып. — Бул ж йтгпц жагдайы ана жакта талкыланган. Инспектор жогаргы жакка саусагын кадап, уктыцдар ма дегендей басын изедг — Б ул эцпм еш сыртка жайып журмеулер1нд1 етшем. Экелер1цшц жаксылыгы еткен деп айттым гой жаца. Сол кййшц басын сыйлаганым уиин гана айтайын. Бул ж нтгп 61зд1Ц бандиттер урындырып отыр. Крюцасы пайдаланып кетпек болды. О н ы 6epiMi3 6 u in отырдык- Б упн тацертец осыган бола бастыгымыз орнынан туей. Бекпен келкш , пайда таба калмак болган гой, акымак, — дед1 инспектор бурынгы басшысына деген ж еккеруш ш пн жасыра алмай. — Ш амасы жетпейтш шокпарды белше байлаймын деп аттан сыпырылып туей, эне. — Ага, енд| Баддидщ жагдайы калай болады? А йарудыц yHi жалынышты шыкты. Ж ылауга шак отыр екен. — Б ули дей алмаймын, ертец босатып каламыз- Ру ксат кут1п отырмыз ана жактан. Тацертец оркестрмен келш кутш алыцдар достарыцды, соншалыцты к аДФл‘ болса. — И нспекторды ц ce3i з и а з шыцты. — Экелерще селем айтыцдар. Денсаулыгын кутш ж урсш ацсакал. 120

./O't.im/цгм и Инспектор уэдесшде турды. Ертецшде туске таяу Бадди кдпастан б1ржола босап шы^ты. Y iu кундак азап пен тунектен кэдампдей жасы п &апты: айналасына ала^тай карап, «шынымен ш ы^тым ба 03i» дегендей Айару мен Еабиткд жэутецдей коз салады. j — Е1л шулат^ыш саяхатшы, — дед1 А йару Баддид1 ; кушактай алып. I Дауысынан «неге меш алдап Kerrijj?» деген е к п е а : сезш п калды. I — Ж олы ц ж ец1л екен, батыр, —деда Бабит америкалык досын аркадан к,агып. — Б урын-соцды сот басталмай жатып босауга шык&ан ешк1мд1 кер м еп тн . А мериканыц кудареп, ия? — Рахм ет сендерге, достарым, — деда Б адд и eKeyiHe • кезекпен коз тастап. — Сендер болмасандар Америка I тугш Крггайдыу ек1 ж у з елу миллиондык, acKepi де j Куткдра алмас ед1 Meni. Алматыга карай бет алган колin ш ш де отырган yuieyi - эудем жер жак, ашпай отырды. К рс &олымен рулд1 сыгымдай устаган Бабит тамагын кырнаганмен, сол жутынган куш &алды. А йару да жаны ндагы Баддиге ( урлана кез салып, эцпмеш неден бастарын бимей к дагдарды. KeiueAi 6epi Айаруды мазалаган 6ip ой бар еда: j Хью стонда будан ттл уйренш журген кезш де бул I Баддинен « а зд щ улты цыз &андай?» деп сурап кдлган- ды. Бадди ж азып отырган жазуынан кезш айырмай узак отырды. — Ш ыны м ды айтайын ба? — дед1 сосын басын KOTepin. — Ш ы ны м ды айтсам кай улттыц еюл1 екешмд1 0з 1м де бслмеймш. Эке-ш еш ем меш асырап алгандыгын б1лемш. BipagoA жайында мулдем сейлеспепшз. Сенсендз шыным осы. — Ж еке OMipijji3re катысты сура& койганыма KeiuipiM етшем, — деда А йару Б аддидщ ж ан жарасын тырнап алганына ыцгайсызданып. — Тек, а з д щ тур1ндз б1здщ Казак,тарга оте к,атты уксайды. О н ы ц устше т1л уйренуде .1026 121

(J п / х а н Ht/ttiy {m ______________________ де еш циналмайсыз. Бурыннан ж ат^а бьлетш сезиуз сеюлд1. Ешцандай а к ц е н т ^ з жоц. — TypiM азиаттыц, бэлшм азд ерге туыс болуым да гажап емес к,ой, — деп Б адди жарцырай кулген сол жолы. — Казацстанга барганда а зд е н б1реулер «цай ултсыз?» деп сурамайтынына кешлдж берем, — деген Айарудыц сезш Бадди басцаша TyciHinTi. — С онда 1^азак,станда нэалге белшу, ултын сурау деген жок, па? — Ж оц, —дед1 Айару. —Ci3 дурыс тусшбей цалдыцыз. С1здщ т у р щ з к,азацк,а уцсайтын болгандыцтан олар С1зд1 баск,а улт екен деп ойламайды. Бадди эппац тютерш ацсита кулш, «енд1 туащцм» дегендей басын шулгыды. Енд1, MiHe, кеше инспектордыц крлынан А К Д 1 елш ш гш щ аныцтамасын керген соц Баддидщ езше шындыцты айтуга оцталган. Атасы Еабитке бар жайды жасырмай баяндады. «Егер расында езшщ ултын бишейтш болса айтайык,, цайта куанып цалар» деген Еабит. Агасыныц келте кайырган жауабына цанагаттанбай, Айару е з ойымен тэты да арпалысцан. «К^зац екешмд1 цалай дэлелдейсщ десе не жауап Катам?» дейда 6ipiiiini ойы. «И нспекторды ц цолындагы аныцтаманыц квпнрмесш жасап алдыц гой жаца» дейд1 ек1нш1 ойы. А йару аныцтаманыц кепйрм еа салынган семкес1не царап, жанына жацындатып цойган. — Айтпацшы, Бабит, — дед1 осы кезде у н а зд 1юп Б адди бузып. — Айарумен таныстырмаппын Foft сеш. Америкадан келген мешц досым. М аган ттл уйреткен осы Kici. 0 3 i цатал мугал1м. Бабит ортацгы айнадан Айаруга цадалды. «Баддиге сен цазацтыц урпагы екенац деп цалай айтам» деумен басы цатып отырган А йарудыц миы цацылтырга тас тигендей «ш ы ц-ц-ц-ц» ете цалды. «Баддиге цатысты 6ip туш щи шеше алмай отырганда, екшгш 6ip ryciHflipyi циын мэселеш ц бой кетергенш царашы» деда iurreft абыржып. — Еабит те мешц досым. MeHi аэропорттан кутш алгалы жанымда жур. © те жацеы ж ю т, — дед1 Бадди 122

сезш Айаруга багыттаганмен, айналасына алацсыз кез тастап. — Алматыга жеткенде дереу м е т тамагы жацсы ресторанга апарындаршы. Кдрным ашты. А йна арцылы 6ip-6ipiHe цараган Еабит пен А йару Баддидщ мына сезш е epincia жымиды. «Сен баста» дегендей Бабит царындасына кез1мен ымдады. — Саяхатшы жолдас, — дед1 А йару акдорын. — Ci3re 6ip цы зы ц айтсам сен б есаз. Bi3 Бабит екеум1з туган ! агалы-царындаспыз... — Кеш е мен изоляторда отырганда 6ip полицай «цазак, болмаганыц жацсы болды америкос. Эйтпесе цазацтар \\ 6ip-6ipiMeH ж е н сурасып, Ty6i туысцан боп шыгады» деп айтып ед1, сол сеюлд1 болдыцдар гой сендер де. Агам, • царындасым деп. Yiueyi ду кулдь — Б адди, мен шынымды айтып турмын, — дед1 А йару кулшсш тиып. — Бабит, телцуж атыцды керсетнп, к,эне. Эйтпесе, бул сенбейдй Бадди А йару мен Р абиттщ телкужаттагы б1рдей тепне царап, сенер-сенбесш 61лмей ацтарылып цалды. — О , май гад! — дед1 агылшын тш нд е. — Сонда сендер... туган... Расымен... — А йару « с е т танимын, саган т1лд1 мен уйреткенмш» деген кезде мен де сенбегем. T irrri, та ц цалгам, — дед1 Fабит мойнын созып, айнадан кершген Баддиге царап свйлеп жатып. — 0 м1рде мундай да сэйкестж болады екен-ау?! О й, Алла-ай! — Айару маган цазацтш н уйретп Америкада, ал агасы м е т К^азацстанда кутш алды. К р1зыц, — дед1 Б адди эл1 де булардыц туыстыгына сешцюремегендей бас шайцап. Кенет кул1мареген куш: — Э лде мешц 1^азак.станга келе жатцанымды сен агаца айтып цойдыц ба, мне Айару? — деда. — Ж оК, К удайы шыным, оллахи айтцам жоц. А йта Калган кунде д е ceHi юм деп таны сты рар ем, — деп кулд1 Айару. — Бул 6ip кутпеген жагдай екен. — Б адди орындыкка 123

U iaf/x m t Щ ейсеш /ёкф м _________ _ шалцалап, бойын кердь Артынша терец eciHen алды. — К^зацстан мен уннн цызыцца толы болды гой, — дедк Ж е р апшысын куырган Паджеро Алматыга тумсык, т!регенде А йару мен Б адди салонныц артцы белйчнде eciK тутцасын устаган куш уйыцтап отыр еда. «Егер Б аты р Tipi болса, оны америкалыц отбасы асырап алган болса, ол осы кезде жиырмага келген нйпт болды емес пе?! Ендеше неге осы кезге дейщ м е т 1здемейд1? Э л д е санацнац сызылып к етам бе? М ен уш жасы мда еамда бглетш бе ед1м ез1м?». 0M ip шахмат ойнап отырып, ракировка rnypicme кел1спей, 6ip-6ipiHe дауыс кетере айцайласып жатцан ею царияга магынасыз коз тастады. Ащы дауыстары цулагына жеткенмен, ой тегрзшде жалгыз цайыцпен жанталасцан санасына сщбеда. «М ен гой, жарайды, апайлардыц «шщ ауруханада кез жумды. О л алысца к е та » деген сезш е ceHin, ceHi экем мен шешемшццасына барган екен, олар ceHi камкорлыкка алыпты Fofi деп ойладым балац санамен. А л сен умытып цалмасац агац бар екенш б1летш едац гой. Э л д е жаца отбасыцда атыц езгерш, сейлесетш орта болмаган соц туган тш ц де ж ат болды ма, цайран ним?». Ес1ктен цолына гул устаган суйюмда цыз юрда. Палата imiHe сыдырта к ез жупрткен бойжеткен буган царай журда. — С элем, Эм1р! 0M ip Т амшыныц цолынан тартып, ецкейта де бетшен суйда. — Кдлай, Teyip боп цалдыц ба, 0Mip? Тамшы цолындагы жемю-жидек салынган целлофанды тумбага цойды. — Ш угар, Тамшыжан, жацсымын. О з щ цалайсыц? О куы ц жацсы ма? — Б1зде 6epi жацсы, 0Mip. Крлыпты. Сессия жацындап келеда, — дед1 \"Тамшы цысца жауап цайырып. — Ауылдан келдам. Экемда ацтыц сапарга шыгарып салдыц. 0M ip Тамшыны тагы д а крлынан тартып, цушацтады. 124

— Ж аткдн жер1 ж айлы , топырагы тор&а болсын! М аретмныц жасамаган жасын бала-шагасына берсш! — оумин! Р азм ет, — дед1 Тамшы к езш суртш. 0Mip Тамшыныц суйрж саусак,тарын &аттыра& к,ысты. E neyi 6ip-6ipiHe м еш рлене к,арап, узак, оты рды . Тосекте тура алмай жаткдн жанныц жанары: «Сагындым гой, сеш жаным-ау. Экецнен айырылып, &анатыц &айырылган екен. Ж а н ы ц ортайып, журегщ езглген екен. Б ул — eiuip гой. ©Mip ел1м аз болушы ма ед1?! 0м 1рдщ соцгы аялдамасы — туптщ Ty6i бэрйшэдщ «жалган» атты келжпен aiy>i телемей тегш баратын жер1м1з. Сондык,тан, бекем бол. 0з1нд1 сак,та. С ен маган керексщ, ейткеш. Ж анымныц жалгыз мунарасы тек сешмен гана ецсел1 екен. О н ы ен/ц аны& у&тым. Тек Еабитке жолама. О л сеш алдап жур, Ty6i сенен 6e3in кетерше мен к еп и . Т урак,сыз жанга тагдырынды табыстама ешкдшан. Солай, алтыным, сенщ тек мендж болганынды ^алаймын. М ейль бурын 6ipeyfli жак,сы керген шыгарсыц, бэлгам... алданып, от бас^ан да шыгарсыц... ол мен ушш м ацы зды емес, ^алкдм. М ен осы жолы адамдардыц «0м1р» деп дабырайтып журген 6ак,ыттарыныц тукке турмайтынына к ез жетюзд1м. С енщ «©Mip» деп байльщсанайтын к,ундылыгыцб1р жындыныц 6ip сэттж ашуы екен. Крлыцнан келгенше 6ip-6ipiijai nip тутып, сыйласып еткенге жетпейд1 екен бул гумыр. Сыйласып, сырласып етер жан сен болсац — армансыз адам мен ед1м, айнам...», — дейтш дей ж ар^ылдап. Твсектщ томен жагына жайгаскдн ^ы зды ц уздже Караган бота кездерп «Б1лем, борщ де сезем. Bipajs мен акдшак, болдым. С енщ ce3iMijyu 6iAflipep кунд! кутпей булд1рт алдым. Б эрш е ез1м юнэл1мш. Тагдырымныц yniMi солай шыгар... Н е icTefi алам, шарам не, амалым к,айсы? K^i3 байкустыц тагдыры — кулюсшде екен, 0Mip. ¥ я ц кулю уятынды са^тайды, арсыз кулю арынды твгедь ¥ я т пен арсыздьщ тьщ арасында к,ыз гумыры кекпарга тускел1 &ашан... Сендей арлы жйтг мен сеюлд1 керт1к алмага Tic батырып кдд1рш кашырмас болар. С енщ тецщ езщ сеюлд! бет-жузшен мешр1м-шуагы теплген 125

6ip асыл жан екенше сенемш. О л байкустыц да журеп жалгызсырап ум1т пен кудж элемш щ циылысында сеш к ут1п отыр емес пе. С енщ бацытыц сол, 0Mip. Екеум13 тек дос боп цалайыц. Достыгымыз узимесш. Сеш «жаным» деп цушацтауга, «багым» деп аймалауга арым ж1бермейд1, цацым жоц. М ен енд1 б1реудщ... ия, сол, езщ бьлер F абиттщ шылауына тускен 6ip бейбацпын. Солай, 0Mip. К еш меш... Е а н д е болса, баягы 6ip кендл котерген кеште сен маган, «nepiurre екенсщ» деген ец. Енд! &арап турсам, перш телер жерде болмайды екен, 0Mip. Першггенщ мекеш тек кекте сеюлдп.. Тек кекте...», — деп мун, шагатындай. — К рй, мен кетешн, 0Mip. Тез1рек сауыгып кетуще т1лектеспщ, —дед1Тамшы орнынан кетерш п. — К еп рахмет! — дед1 эл 1Тамшыны кез1мен аймалап турган 0Mip. — Алла разы болсын, жаным. — Тагы да келем, буйыртса, 0Mip. Керек заттарыц болса цоцырау шалып айтарсыц, экелш беремш. Тамшы «б1зге ешюм к,арап отырган жоц па» дегендей жан-ж агы на 6ip царап алды да, тен1п кеп 0м1рдщ ерншен суйдь Ып-ыстыц от ерш 0м1рдщ бойын карып erri. 0 M ip козш ашцанда eciK «сырт» етш жабылды. «О сыдан жумысца бара салган куш б1рден A K JU - ты ц К^азацстандагы елш ш пне, сосын... Ж о-ж оц, ец эуел1 ел1м1зд1н, сыртцы icTep министрлшне, одан кешн барып елш ш кке Баты рды 1здеп сурау салуым керек» деп санасына колденецнен к и т кеткен тосын ой Тамшы суйген ершшц от лебш лезде суытып тастады... *** «К,азацстан» цонац ушне жацындаган А йару Баддиге цоцырау шалып, теменге тусуш сурады. ©3i 6ipiHiui цабаттагы т1ркеу цызметш щ царсысындагы былгары диванга Ti3e букть «Болды , — дед1 1штей е з-е зш жш ерленш рт. — Енд1 созуды ц цаже-ri жоц. Баддиге шындыцты айтатын кез жетп». Кеш епдей емес, Б аддидщ жуз1 нурланып, бойындагы шаршаудан арылгандай ширап цалыпты. Сергек кершдк 126

— Таудыц ауасымен уйы&таган 6ip тунщ ж у з жылга татиды-ау, инркш, — дед1 Б адди кендлд1 унмен. — И я, устазым, eMipre деген кез^арасы цы з к,алай? — Кэз&арасын, келюпегенмен 0Mip 03 дегенш гстейдь — О ган дауласудыц £ажет1 шамалы, устазым. — Ак,и£атты б1лу эр&ашан ауыр болган. «Рабит Айаруга бэрш айтып крйды ма? Элде, элде... Б1лмесш, 6iAMeyi керек А йару. Енд1 ол юке eATipce де араласпаймын. K^iyin т е н т турса бармай крярмын Америкасына. Bipaij мен енд1 ешкдшан ecipTKi б и зн е с тщ ойыншысы да, тутынушысы д а болмаймын. Сез1м — С03. Айару мешц бул лас т1рлшм/у кенаре алмауы мумюн. Сондык,тан... Э л д е А йару агасы Рабиттен к,оярда-к,оймай жалынып сурап алды ма екен...». Кекешнде анталаган сурак,тар &аптаган Бадди А йаруга жаскдншакдай &арады. — Б адди, сенен етшер1м —байбалам салмай, сабырмен мынаны о^ып шык,, — дед1А йару онын, крлына 6ip TiAiM кдгазды устата &ойып, А йару (^агазга угулген Баддиден коз айырмады. Б адди эуел1 к0зш жыпылыкдатты. С элден кешн &агазды тоцкерш, артын фарады. О н д а еш&андай ж азу жо& екенш корген соц &агазды к,айта аударды. К ^йта угрлдь М ацдайын сипап, басын кдсыды. К дгазды KOTepin, басылган мердщ шпндеп усак, жазуды айналдыра ок,ып шык,ты. «Нендей куй кенип отыр екен? С енер-сенбесш б1лмей, тебеанен жай тускендей есецпреп отырган шыгар?! Тасемен тагдыры салган цылтусаудыц К,аза^стан деген елге кеп шеннлгенше куанар ма екен, элде &апалана ма?» деп ойлады штей. — Ш ы н ба? — дед1 бет элпетшен тук 03repic бай^алмаган Бадди. — Мен шынымен кдзакдын ба? EciMiM — Б аты р ма? — С оцгы сезд1айткднда Баддидщ K03i жасаурап бара ж атты. — И я, — дед1 А йару ест1лер ест1лмес. — С ен — Батырсыц. С ен — к,азак,сын,, Бад... — Кудайым... Кудайым-ау, мен ajyiipbi оз1мнщ юм еке1пмд1 б1лд1м, б!лд1м, мше. — Бадди ei<i к,олын кокке 127

Wafixa/H. JSeiifCHt/tmf.ibr _______ созы п, куб1рлеп турды. — М ен — Батырмын, мен — цазацпын... М ен - Батырмын, мен - цазацпын... *** Терезе алдына цонацтаган Рабит ecipTKi туинш вкпе толтыра сорды да, он секундтай оны сыртца шыгармай зорлана устап турды. Дем жетпей бара жатцанда гана тутшда сыртца урледа. Бой-бойына цан ж у п р т , денеа 6ipT e-6ipT e жендлдешн деда. О л темею талына салынган анашаны цушырлана сорды. Ш еккен сайын Кумары цанбай, еюнийсш тутатты. «К ок TyriH — кекпецбек булт сеюлдь.. Бабит бултпен 6ipre цалыцтай женеледк © зш кецштжте ерюн сезшш, булт устшде жантайып жатады . KeAeci 6ip квк туинда сорган кезде будац булт устшде шалцайып жатты. Тэй- тэй басцан баладай кец ш ecin, вз-озшен сыцылыцтап кулда. Б улт устшен турып, енд1алга ^арай ацырын басып журда. Табаныныц астына царады. М ам ы ц жун сеюлда. О л цуанып Kerri. Енд1 бар кушш сала ж упре жвнелд1. Булт та буныц табаны ныц астында 6ipre цозгалып келед1. Е-хе-хе-хей... Д ауы сы майда, эуезд1 еснлдь MiHe, рахат, мше, нагыз ем1р деп ойлады. Ешцандай бас цатыру жоц. Ж аннат деген осы шыгар бэлюм... К енет ол булттыц ш енне кеп цалыпты. Кулап кете жаздады . Ж у р еп зу ете тусп. А рты на бурылып ед1 булттыц да келем1 цысцарып, тарылып келед1 екен. Артца царай eKi цадам inerimn едй булттыц аргы шетше кеп прелдк Оцта, солга... Табынындагы булт сыгымдалып келеди Бабит жандэрмен цалтасын царманды. Кдлтасынан ушшнй анашаны алып шеккен кезде Рабит цайтадан цалы юлемдей жайылган цалыц булттыц устшде малдас цурып отырды. К ецш жайланды. Кднша отырганы 6eArici3, элден соц дулей дауыл бул отырган бултты айдалага куа женелда... EciKri ашып Тамшы юрген. Б уныц келгенше мойын бурып назар аудармаган Р аб игпц терезе ернеушде цос пзес1н цушацтап отырган тусшжс1з кейп1не тацдана цараган Тамшы есж кезш де тура беруге ыцгайсызданып, буган жацындады. 128

■ Х -^г-у — Fa6HT, — деда Тамшы оны ц цолынан тартцылап. — Рабит, не ойлап кетпц? — Н е? — дед1 Р абит тусшбей. К ездер1 цызарып, царашыгы шытынаган эйнектей сызаттанып KeTinTi. — Юм дейсщ? Тамшы Fa6Hrri цолынан тартып, терезе ернеушен жерге ту а р е бергенде Р абит шыцгырып ж1берда. Булт устшен жерге царай кулдилай цулап кеткен Рабиттщ 3epeci ушты. Ш ы цгы ра берд1, шыцгыра берда... Тамшы шошып Kerri. — Рабит, мен гой Тамшы. Сеш ц болашак, балацныц анасы, мен Тамшымын, — дед1 алдаусыратып, тесепне жатцызбац болын. Табаны жерге тиген Р абит аз-кем д1р1лдеп турды да Тамшыны кулац-шекеден цулаштап турып nepin Ж1бердк Тамшы теледидар турган тумбаныц тубше цулады. Коз алдына жын кершгендей жерде сулап жаткан Тамшыны 1штен тептй Тамшы буктелш TycTi. Е ар ж тен ген Рабит аягыныц астында жатцан бейкунэ жанды бас-кез1не царамай тепкией берд1, тепм лей берда... Жет^мдер ушшц ауласында турган келжке мшген Бадди 6ipa3 уацыт мелшиш отырып цалды. — Хабарласцаныц дурыс, —дед1А йарутац етш . — О л сешц бауырыц, туганыц екен. С еш ц еацде цалмаганмен, оныц есшде болуы эбден мумкш. — I-i-i, ия, — дед1 есецпреп отырган Бадди. «Туганыц дейд1, туганым болса неге осы кезге дешн мен1 1здемед1? Н еге мешц шетел асып кету!ме тосцауыл болмады? Ж арайды, ол кезде ол да бала болган шыгар. Б1рац каз1р мешц оз1м жиырмага толдым. О л болса кем1 жиырма беске таяган шыгар. Енд1 неге у н -ту н а з ж атыр? Н еге туган ш м бар ед1 деп цозгалмайды? 0 л д е оган кереказбш бе? Солай шыгар. Меш керек етпеген агага мен неге жалпацтап хабарласуым керек?». Айару А К Д ] елш ш п берген аныцтаманы керсетт, таныстары арцылы Бадди ескен жетсмдер ушн 1здеп 129

(J {фхам J‘ )tiirrнг/ t h ijtir _ тапцан. Баддидщ езш е айтпай, ж эй цыдырып журген болып сол уйге экелдь Э кеаш ц келюн журпзепн Бауыржан бул берген ацшага eni семкеш толтыра ойыншыц алып, машинаныц артына салып к,ойган екен. Бадди мен А йару ap6ip баланыц басынан сипап, ойыншыцтарын таратты. Б алаларды ц 6ip с этп к кулюлерш цызыцтап, бацытты соттерше ортацтасты. Сыртца шыгар сэттершде бала кутуш1 келшшек: — С1здерд1 мецгеруцй шацырып жатыр, — дед| бастыгыныц кабинетше бастап. Ж ы л ы амандасудан кешн жет1мдер ушшц Mejjrepyiuici булардыц балаларга керсеткен цамцорлыгына теб1рене отырып алгыс айтты. Ж екелеген адамдар шын ниет1мен, ыцыласымен жетсмдер ушне кшм-кешек, азыц-тулж акеп жатцанын, енер адамдарыныц жылына 6ip келш тепн концерт уйымдастырып кететшш шаттана айтып бердк А йару болса oijriMe ауанын курт езгертш, жанындагы отырган Бадди деген ж йтгпц осы балалар ушнде ескенш, мы ц тогы з ж уз тоцсан сепзшцп жылы 6ip царапайым америкалыц отбасыныц осы баланы уш жасында асырап алгандыгын, оны айгацтайтын аныцтамасы бар екешн баяндады. С ем кеанен аныцтаманы шыгарып, мецгерупиге усынды. Мецгеруин аузына сез туспей, аныцтамага царап отырып 6ip цызарып, 6ip бозарды. Кенет ацпме тыгынын босатты-ай келш: езш щ бул жумысца тоцсан тогызыншы жылы турганын, царапайым бала кутупйден бастап осы мецгерушшкке дешн жеткен жолын, керген михнатын айтты. К елеаде Батыр жайлы эцпмеш еепгенш, титл жуырда ecni цагаздардыц арасынан Батырдыц америка асып кеткеш жайлы цужатты тауып алганын, Батырдыц 6ipre туган агасы Эм1рдщ осы уйде он бес жасына дешн тарбиеленгенш, булардыц зке-шешесшщ тоцырау жы лдары nici цолынан цаза тапцанын, жацында гана езш щ Эм1рмен ауруханада кездесш цалганын, оган Б аты р жайлы зцпмелегенш, Эм1рдщ ел таныган беделд1 журналист болганын мацтана отырып жеткЬдь Алдында 130

________________ ■Я,/'i.im tj c ti y жатцан Т1лдей цагазга 0м1рдщ нем1рш ж азы п, Эм1рд1ц бул жайтца цатты куанатынын цосып цойды. ) Жет1мдер yfii мецгеруыпсшщ кабинетшен есецпреп |шыкцан Бадди мше, туган агасына ия хабарласарын, ия, хабарласпасын б1лмеи дагдарып отыр. j — 0тш ем сенен, Батыр, хабарласшы агаца. I Айарудыц «Батыр» деп атаганы Баддидщ цулагына цызык, естм дь Кдозыц емес-ау, ж агы мды сем лдь Б адди терец к у р а н т алды д а телефон нем1рш тере бастады. — Алеу, — дед1 аргы жацтагы ун жацгыра ecTiAin. — Алеу, бул юм? Сейлесещзшй Алеу... — 0м1рсщ бе?, — дед1 Б адд и дауысы жумсарып, кецш толцып. — 0Mip, сен цайдасыц? — И я , мен 0MipMiH. Ci3 KiMболасыз? Н е керек? М ен ауруханада жатырмын. — М ен... мен... мен цаз1р саган барам, 0M ip. А д р еац щ ту сй од рт айтшы, бауырым, — дед1 Б адди телефоныныц дауыс кушейткишн цосып. — Болды , — дед1 А йару алацанын шарт етм зш . — Бауыржан, тарттык мына адрес бойынша. Крзацстан деген мекенге келгел1 ем1ршщ мулде басца арнага бурылып, сэби кезде жогалтцан асылдары шетшен табылып жатцанына кецш сенбей, «мен осы Хьюстонда, ез тесепмде цатты уйыцтап, туе керш жатцан жоцпын ба» деген цорцыныш биледа бойын. Терезеден кершген музды тауга телм1рдк Айару цалалыц клиникалык, аурухананыц цабылдау бел1мшен 0Mip жатцан палатаныц не\\йрш 6iAin келдк — Б аты р, — дед1 А йару 0M ip жатцан палатаныц алдына келгенде. — Сеш ц толцып турганыцды бмем. Соцгы адам есецпретер цат-цабат жацалыцтар сешц кецш цд) бузып, ж урепцщ езгенш де сезем. Bipag, сен бул палатадан ем1рщ деп жалгыз жанаш ырыцды табасыц. Туганыцды кез1кт1ресщ. Б адди eciK тубше тацап келд1 де, тутцаны устаган куш денесш жартылай бурып: — Айару, Фз ете мешр1мд1адамсыз. М ы н а элем тек ci3 131

секида кайырымды жандардыц аркдсында гана эдем1, - дед1 дауысы д1р1лдеп. К езш аш^анда кергенк ^анга беккен цыздыц дэл аягы ныц астында ара-тура ыцырсып жаткдны. Бабит ол туралы ойлангысы келдь Bipag, eciHe ештеце туспеда. С ай-суйеп сыр^ырап, д енеа ^алшылдап Kerri. Орынан т у р м а н а умтылып ед1, эл1 келмедь Т есектщ бас тем1ршен устап, жулк^ тартты. К,алталак,тап кетер1лгеш сол ед1, ^алтыраган ттзе ауыр салмагын кетере алмай буыны кетш, жерге гурс етш рулады. А са ауырсына ^ойган жок,. Б етш е жылымшы к,ан тидк М урынына &анныц Hici келетшдей. А ^ы ры н басын кетерш фарады. Он, жацта жат^ан к,ыздыц басынан, жок, кезш ен, элде &улагынан ба, аузынан ба екен... эйтеу1р Тамшыныц ^аны еденд1 жайлап, жайылып барады... Рабит 6ypice к,алып, буктетые тусп. Ж уреп кдосылып, тамырлары бырт-бы рт етш у з ш п жаткдндай. Рабит ajjbipFbi купли жиып, 1$олын созып Тамшы сузе кулаган тумбаныц тартпасын ашты: саусагына баланыц жудырыгындай унта& толы туйшшек ш к тк Ол жандэрмен унта& ecipTKiHi уыстай алып шскеген, сосын Кумары канбагандай, уыты бойга дарымагандай болган соц езуш ен Ko6iri аккан ауызына тыкпалады... Бадди палатага nipin, eciKTi жап^ан сэтте бутан терт жанныцсепз кез1 султана кддалды. «0м1р деген —шахмат так,тасы» деп угатын кос к,ария бетен жанта бажырая Карайтындай. Дуние ертеш п бара жатса да планшетшен бас кетермейтш орыс жйтг те неондертальдык адам ауруханата адасып Kipin кеткендей тжсше к,алыпты. Кунд1з-туш Tipiflefi айырылган жет1м ihicih ойлап кецш боздап, ж уреп &обыздай кущренш жатцан Эм1р гана есжтен енген жанга елеуаз кез салды. « М еш ц жалгыз улым аптасына 6ip согады. ByriH келетш куш емес ол неменщ». деп ойлаган Алматылык шакар шал Tepic бурылды. 132

.Длt.tш уст / «Ауылдан жеткен немерелер1ме де уцсамайды. О сындагы Айманымныц улкен улы алтыншыга енд1 барды. Бул бала маган бетен» деген ойга беюген К ^13ылордадан цыдырып келген сезуар шал жамылгысын буркендь «М ына уш цазацца келмесе, менде мундай таныс i ж ок». О ры с ж т т планшетше ун!лд1. ! «Баты р ш1мд1 аман-есен тауып алып, туган елше « цайтарсам гой. Bip эке, 6ip анадан тугандыгымызды j угындырсам гой. Атам Аралбайдыц эулетш жалгап, I TyriHiH тутетсек к,ой, цйркш...». К,алыц ой кушагына • шомган 0м1рдщ кезш е ecix аузы нда буган телм1ре &арап 7 турган взше цатты уцсайтын бозбала жылыушырап кетп. Bip куанышты сезетшдей ж уреп булцынды. — Батыр... Батырым-оу... бул сенсщ бе... — Эм1р... сен... 0M ipcig бе... Тагдырлары туа салганнан таяцтап, ер жеткенше : мушздеп 6iTipreH к,ос муцлык, ejjipen кеп цушацтасты... ...А рада транша уацыт еткеш белггаз. Б адди-Б аты рды | кутш аурухананыц цабылдау бел1м1нде мулгш отырган Айару кенет дабылымен жер-кектщ урешн ушырып кеп тоцтаган «Ж едел жэрдем» келшше шошына царады. Ш ошына царап турды да, кенет цулын дауысы шыга ! шыцгырып ж1бердг Бул кезде аяц асты дурлшш кеткен I аурухана цызметкерлер1 ек>катафалкага салынган Kerepin бур1скен Бабит пен цанга бвккен Тамшыныц денес1н ота жасайтын бвлмеге асыга суйреп бара жатцан едг Сол туш ай тутылып, аспаннан exi жулдыз агып тусп... Бабит пен Тамшыныц ж ас K,a6ipiH цушацтап жылаган А йару мен Б адди uuti6ip сэтте енд1 6ip-6ipiHci3 eMip суре алмайтындыцтарын жанарларынан о цыган... ...Уялы телефонына мухиттыц аргы бетшен смс-хат кел1пт1. «Бадди, сен цаз1р елге келме. М ен Д ж ош ца тапсырыс 133

Ч к ф х а н 3 } c tir (H (/fh u .iM ______________________ берд!м. О л енд1 жок,. М ен Кенияга кетпп барам. Бабамнан есиет болтан к е р тк е л д ж £асиет1ме жол ашамын. 0з1нд1 кут, 03iiyii cajjTa, Бадди дос! Б ул дуниеде дидарласуды жазбаса, бэлюм, о дуниеде £ауышармыз. Амандыгыцды Tweyiui — ез1цнщ Ф рэнк-Э ппагы ц». ^...Алматыныц кум1с иек тацында журепн езген кулм Кайгысы умыт боп, керген &орлыгы сагымдай булдырап, жанын жеген уайымынан арылып Бадди — Б аты р болып оянды... 22.07.2015 -2 2 .0 9 .2 0 1 5 ж

М АЗМ УНЫ КЫЛТУСАУ (роман).

¥ ч лс-о о ДАРХАН БЕЙСЕНБЕКУЛЫ £ЫАТ¥САУ Сарашысы - ¥лжалгас Ззу/рбекова Техникалык, сарашысы, безенд/рген жэне беттеген - Н ургул Сейдахметова Теруге 02.09.15 яибертдБ Басуга 06.10.15 кол койылды. Кагазы офсеттж. K apin Typi “Таймс\". riiiuiMi 84x1087,г. Офсетт1 к басылыс. Баспа табагы 8,5. Шартты баспа табагы 7.00. Таралымы: м емлекеттж тапсырыс бойынша 2000 дана+баспа ecc6ineH 200 дана. Тапсырыс № 1026. Келклмд1 бага. ИБ № 5151 “Ж алын баспасы” Ж ауапкериш йп шектеул1 серштестМ. 050009. Алматы каласы, Абай дацгылы, 143/93-уй. Тел.: 8(727)394-36-40 Тапсырыс беруапнщ дайын файлдарынан басьшып шыкты. I ЖШС РПБК «Дэу1р», 050009, Алматы каласы, Гагарин д-лы, 93а. iAoy_ip| E-mail: [email protected], [email protected] ISBN 978-601-7835-01-J