สุขศึกษา ม.4-04

แนวคิด การจาหน่ายสินค้าและการให้บริการในท้องตลาด ปัจจบุ นั มีคณุ ภาพแตกต่างกนั ขึน้ อย่กู บั มาตรฐานของ ผปู้ ระกอบการ การรบั รู้ ตระหนัก และปฏิบตั ิตามสิทธิ ของผ้บู ริโภครวมทงั้ รู้จกั ใช้ประโยชน์จากหน่วยงาน ค้มุ ครองผบู้ ริโภคจะทาให้ได้รบั ความเป็นธรรมในการ บริโภคตามสิทธิที่พงึ มีตามกฎหมายค้มุ ครองผบู้ ริโภค

ความหมายของการบริโภคและผ้บู ริโภค ผ้บู ริโภค พระราชบญั ญตั ิค้มุ ครองผบู้ ริโภค (ฉบบั ท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๔๑ ได้กาหนดว่า ผ้บู ริโภค หมายความว่า ผ้ซู ื้อหรือผ้ไู ด้รบั บริการจากผ้ปู ระกอบธุรกิจหรือผ้ซู ่ึงได้รบั การเสนอ หรือการชกั ชวนจากผ้ปู ระกอบธรุ กิจเพ่ือให้ซื้อสินค้า หรือรบั บริการและ ความหมายรวมถึงผ้ใู ช้สินค้าหรือผ้ไู ด้บริการจากผ้ปู ระกอบธุรกิจโดย ชอบ แม้มิได้เป็นผเู้ สียค่าตอบแทนกต็ าม

สถานการณ์ปัญหาของผ้บู ริโภค ปัจจบุ นั นี้จะเหน็ ได้ว่ารฐั บาลและเอกชนได้ให้ความสาคญั ในการส่งเสริมให้ ประชาชน ในฐานะผบู้ ริโภค ได้รจู้ กั ค้มุ ครองสิทธิของตนเองโดยไม่ตกเป็ นฝ่ าย เสียเปรยี บที่จะต้องทนอย่ใู นภาวะจายอมไปโดยตลอด การติ ดป้ ายราคาสิ นค้า เป็ นการไม่เอารดั เอาเปรียบผ้บู ริโภค

ปัญหาของผ้บู ริโภค ๑. ไม่ได้รบั ความเป็นธรรมจากการซื้อสินค้าและบริการ ๒. หลงเชื่อโฆษณาสินค้าและผลิตภณั ฑท์ ่ีเป็นเทจ็ หรอื เกินความเป็น จริง ๓. ถกู เอาเปรยี บด้านสินค้าและบริการทวั่ ไป เช่น ราคาสินค้า การ กกั ตนุ สินค้า ไมต่ ิดป้ายราคา คณุ ภาพ และมาตรฐานของผลิตภณั ฑ์ ๔. การถกู เอาเปรยี บจากการทาสญั ญา เช่น บา้ น ที่ดินจดั สรร อาคารชดุ เช่าซื้อรถยนต์ รถจกั รยานยนต์

ปัญหาของผ้บู ริโภค ๕. การถกู เอาเปรียบด้านการขายตรงหรือตลาดแบบตรง ๖. ไม่ได้รบั ความเป็นธรรมเกี่ยวกบั การรกั ษาพยาบาลหรอื บริการทางการแพทย์ ๗. ความยากลาบากในการฟ้องรอ้ งดาเนินคดีกบั ผปู้ ระกอบการ

สิทธิผ้บู ริโภค สิทธิขอ้ ท่ี ๑ สิทธิท่ีจะได้รบั ขา่ วสารรวมทงั้ ค่าพรรณนาคณุ ภาพ ท่ีถกู ต้องและเพียงพอเก่ียวกบั สินค้าและบริการ สิทธิข้อที่ ๒ สิทธิที่จะมีอิสระในการเลือกหาสินค้าและบริการ สิทธิขอ้ ท่ี ๓ สิทธิที่จะได้รบั ความปลอดภยั จากการใช้สินค้า และบริการ

สิทธิผ้บู ริโภค สิทธิขอ้ ท่ี ๔ สิทธิท่ีจะได้รบั ความเป็นธรรมในการทาสญั ญา สิทธิขอ้ ที่ ๕ สิทธิที่จะได้รบั การพิจารณาและชดเชยความ เสียหาย

แนวทางการเลือกบริโภคอย่างฉลาด และปลอดภยั ๑. แยกความต้องการของตนเอง ว่าอะไรเป็นความต้องการแท้ (Need) อะไรเป็นความต้องการเทียม (Want) ๒. ศึกษาฉลากให้เขา้ ใจก่อนทกุ ครงั้ เช่น ชื่อผลิตภณั ฑแ์ ละท่ีตงั้ ของผผู้ ลิต หรอื ผแู้ ทนจาหน่าย วนั เดือนปี ท่ีผลิตหรอื หมดอายุ ๓. จะต้องคิดถึงประโยชน์ที่ตนเองจะได้รบั จากสินค้าและบริการ

แนวทางการเลือกบริโภคอย่างฉลาด และปลอดภยั ๔. ถ้าพบว่ามีผลิตภณั ฑ์ สินค้า หรอื บริการสขุ ภาพท่ีไม่ได้มาตรฐาน ควรแจ้งให้หน่วยงานท่ีเกี่ยวข้องทราบทนั ที ๕. เลือกซื้อผลิตภณั ฑ์ สินค้าและบริการสขุ ภาพท่ีได้มาตรฐานหรอื มี การรบั รองคณุ ภาพ ๖. ถา้ ได้รบั ความไม่เป็นธรรม ให้รอ้ งเรียนต่อเจ้าหน้าที่ของหน่วยงาน ค้มุ ครองผบู้ ริโภค

การปฏิบตั ิตามสิทธิผ้บู ริโภค ๑. การรวมกล่มุ หรอื มีการรวมตวั กนั เพ่ือรกั ษาผลประโยชน์ของ ตนเองเม่ือได้รบั ความเดือดรอ้ นหรอื การถกู เอารดั เอาเปรียบ ๒. ศึกษาหาความรจู้ ากหนังสือ อินเทอรเ์ น็ต วิทยุ โทรทศั น์ วารสาร หรอื สื่ออื่นๆ เก่ียวกบั เรอ่ื งสิทธิของผบู้ ริโภค ๓. มีส่วนรว่ มในการเผยแพรค่ วามรแู้ ละรบั รขู้ ้อมลู ขา่ วสารด้าน การค้มุ ครองผบู้ ริโภคสามารถทาได้หลายรปู แบบ

หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกบั การค้มุ ครอง ผ้บู ริโภค ๑. สานักงานคณะกรรมการค้มุ ครองผบู้ ริโภค สานักนายกรฐั มนตรี

หน่วยงานท่ีเก่ียวข้องกบั การค้มุ ครอง ผ้บู ริโภค ๒. สานักงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสขุ อาหารแปรรปู อาหารสด อาหารปรงุ เครื่องหมายรบั ประกนั คุณภาพอาหารประเภทต่างๆ เพื่อสุขภาพของผ้บู ริโภค

หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกบั การค้มุ ครอง ผ้บู ริโภค ๓. กรมอนามยั กระทรวงสาธารณะสขุ ๔. กรมการค้าภายใน กระทรวงพาณิชย์ ๕. กรมทะเบยี นการค้า กระทรวงพาณิชย์ มอก. ๘๓-๒๕๒๗ ๖. กรมที่ดิน กระทรวงมหาดไทย เครื่องหมายมาตรฐานสินค้าอุตสาหกรรม ๗. สานักงานมาตรฐานผลิตภณั ฑอ์ ตุ สาหกรรม กระทรวงอตุ สาหกรรม ๘. กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์

หน่วยงานที่เก่ียวข้องกบั การค้มุ ครอง ผ้บู ริโภค ๙. คณะอนุกรรมการค้มุ ครองผบู้ ริโภคประจาจงั หวดั การใช้บตั รเครดิตซื้อสินค้า ควรศึกษารายละเอียดการผ่อนชาระก่อนใช้บตั รเครดิต

กฎหมายท่ีเกี่ยวข้องกบั การค้มุ ครอง สาระสาคญั ได้แก่ ผ้บู ริโภค ๑. พระราชบญั ญตั ิอาหาร พ.ศ. ๒๕๒๒ ๑.๑ กาหนดให้มีการประกาศให้อาหารใดเป็นอาหารควบคมุ เฉพาะ ๑.๒ กาหนดให้มีคณะกรรมการอาหารและยาทาหน้าที่ให้คาปรึกษา เก่ียวกบั ควบคมุ คณุ ภาพของอาหาร ๑.๓ กาหนดให้มีการขออนุญาตเพ่ือผลิต จาหน่าย หรือนาเข้าเพ่ือ จาหน่ายอาหาร ๑.๔ กาหนดลักษณะของอาหารท่ีผิ ดกฎหมาย หรือห้ามผลิ ต จาหน่ าย หรือนาเข้าเพื่อจาหน่ าย ได้แก่ อาหารไม่บริสุทธ์ิ อาหารปลอมและอาหารผิดมาตรฐาน

กฎหมายที่เก่ียวข้องกบั การค้มุ ครอง ผ้บู ริโภค ๒. พระราชบญั ญตั ิยา (ฉบบั ท่ี๕) พ.ศ. ๒๕๓๐ สาระสาคญั คือ การกาหนดประเภทของยา ออกเป็น ๙ ประเภท ประกอบด้วย ๑. ยาแผนปัจจบุ นั ๒. ยาแผนโบราญ ๓. ยาสามญั ประจาบา้ น ๔. ยาอนั ตราย ๕. ยาควบคมุ พิเศษ ๖. ยาบรรจเุ สรจ็

กฎหมายที่เกี่ยวข้องกบั การค้มุ ครอง ผ้บู ริโภค ๗. ยาสมนุ ไพร ๘. ยาใช้ภายนอก ๙. ยาใช้เฉพาะที่ เพื่อสะดวกในการควบคมุ การควบคมุ การผลิตและ การขายยาโดยเภสชั กร และผปู้ ระกอบโรคศิลปะ แล้วแต่ประเภทของ ยา

กฎหมายท่ีเก่ียวข้องกบั การค้มุ ครอง ผ้บู ริโภค ๓. พระราชบญั ญตั ิหลกั ประกนั สขุ ภาพแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๔๕ สาระสาคญั คือ การกาหนดให้ทกุ คนมีสิทธิได้รบั บริการสาธารณสขุ ที่มี มาตรฐานและมีประสิทธิ ภาพ โดยให้มีคณะกรรมการหลกั ประกนั สขุ ภาพแห่งชาติ เพื่อให้มีอานาจหน้าท่ีในการกาหนดมาตรฐานการ ให้บริการสาธารณสขุ ของหน่วยบริการและเครอื ข่ายหน่วยบริการ สาธารณสขุ

สรปุ การปกป้องสิทธิของผบู้ ริโภคเป็นหน้าที่สาคญั ประการหนึ่งของผบู้ ริโภคใน การรกั ษาสิทธิของผู้บริโภคตามที่กฎหมายกาหนดตามท่ีได้เรียนมาแล้ว ข้างต้นผบู้ ริโภคควรคานึงถึงสิทธิดงั กล่าวและควรปฏิบตั ิตนอย่างเหมาะสมใน การปกป้องรกั ษาสิทธิของตนเองด้วย เมื่อมีปัญหาเกี่ยวกบั การถกู ละเมิดสิทธิ ผบู้ ริโภคในรปู แบบต่างๆ ควรดาเนิ นการปกป้องและเรียกร้องสิทธิของตนใน รูปแบบต่างๆ โดยแจ้งหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการคุ้มครองผู้บริโภคซ่ึง ปัจจุบันมีอยู่หลายหน่ วยงานเพื่อจะได้ดาเนิ นการควบคุมดูแล ลงโทษ ผปู้ ระกอบการที่เอารดั เอาเปรียบผบู้ ริโภคต่อไป