การเสียกรุงศรีอยุธยา สุทธิดา หัทยา

การเสียกรุงศรีอยธุ ยาคร้ังทห่ี นึ่ง เป็นส่วนหน่ึงของความขดั แยง้ ระหวา่ งอาณาจกั รพมา่ และอาณาจกั รอยธุ ยา อนั เป็นผลมา จากความตอ้ งการของพระเจา้ บุเรงนองซ่ึงตอ้ งการไดก้ รุงศรีอยธุ ยาเป็นประเทศราชและอาจถือได้ วา่ เป็นผลสืบเน่ืองมาจากสงครามชา้ งเผือก ในปี พ.ศ. 2106 ท่ีทรงตีกรุงศรีอยธุ ยาไม่สาำ เร็จ

สาเหตุ • เกิดความแตกสามคั คีกนั ระหวา่ งสมเดจ็ พระมหินทราธิราชกบั พระมหาธรรมราชาเนื่องมาจาก การยยุ งของขา้ ศึก • ไทยขาดกาำ ลงั ใจต่อสูเ้ นื่องจากสมเดจ็ พระมหาจกั รพรรดิสวรรคตในขณะบญั ชาการศึก • พระยาจกั รีซ่ึงเป็นแม่ทพั ไทยเป็นไสศ้ ึกใหแ้ ก่พมา่ • ไทยวา่ งเวน้ การสงครามมานาน พอมีศตั รูมารุกรานกไ็ มส่ ามารถปรับตวั ไดท้ นั



การเตรียมการของฝ่ ายอยุธยา สมเดจ็ พระมหาจกั รพรรดิทรงใหเ้ ตรียมการป้องกนั บา้ นเมืองเพิม่ เติม ดงั น้ี • สร้างป้อมและหอรบเพ่มิ เติม โดยหอรบอยหู่ ่างกนั หอละ 40 เมตร รวมท้งั เสริมกาำ แพงให้ แขง็ แกร่งข้ึน • จดั ปื นใหญ่ไวต้ ามกาำ แพงเมืองเป็นจาำ นวนมาก โดยห่างกนั เพยี งกระบอกละ 10 เมตร • โปรดใหส้ ร้างแนวกาำ แพงข้ึนใหม่โดยใหช้ ิดกบั คูเมืองทุกดา้ น • ใหส้ ร้างหอรบไวก้ ลางลาำ น้าำ ที่เป็นคูเมืองแลว้ เอาปื นใหญ่ติดต้งั ไวบ้ นน้นั



ลาดบั เหตุการณ์ พระเจา้ บุเรงนองทรงนาำ ทพั เขา้ รุกรานกรุงศรีอยธุ ยาในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2111 ประกอบดว้ ยหลายทพั ท้งั จากพระมหาอุปราชา เจา้ เมืองแปร เจา้ เมืองตองอู เจา้ เมืององั วะ และเจา้ เมืองเชียงใหม่ เชียงตุงและพิษณุโลก รวมจาำ นวนไดก้ วา่ 500,000 นายยกเขา้ มาทางด่านแม่ละเมา เมืองตาก ลงมาถึงพระนครในเดือนธนั วาคมปี เดียวกนั แลว้ ทพั พระเจา้ บุเรงนองกต็ ้งั ค่ายรายลอ้ ม พระนครอยไู่ มห่ ่างการต้งั รับภายในพระนครส่งผลใหม้ ีการระดมยงิ ปื นใหญ่ของขา้ ศึกทาำ ลาย อาคารบา้ นเรือนอยตู่ ลอด ทาำ ใหไ้ ดร้ ับความเสียหายอยา่ งมาก



พระเจา้ บุเรงนองทรงพยายยามโจมตีอยนู่ านจนถึงเดือนเมษายน พ.ศ. 2112 กย็ งั ไม่ไดก้ รุง ศรีอยธุ ยา อีกท้งั ยงั สูญเสียกาำ ลงั พลเป็นจาำ นวนมากพระองคท์ รงพยายามเปล่ียนท่ีต้งั ค่ายอยหู่ ลาย ระยะ โดยในภายหลงั ทรงยา้ ยค่ายเขา้ ไปใกลก้ าำ แพงเมืองจนทาำ ใหส้ ูญเสียพลอยา่ งมาก แต่กท็ าำ ให้ สามารถบุกเขา้ สู่กรุงศรีอยธุ ยาไดใ้ นท่ีสุด ประกอบกบั การท่ีพระมหาธรรมราชาทรงเกล้ียกลอ่ ม พระยาจกั รีใหเ้ ป็นไสศ้ ึกในกรุงศรีอยธุ ยา คร้ันพระยาจกั รีไดร้ ับแต่งต้งั ใหด้ าำ รงตาำ แหน่งรักษาพระ นครแลว้ จึงดาำ เนินการสบั เปลี่ยนหนา้ ที่ของฝ่ ายต่าง ๆ จนกระทง่ั การป้องกนั พระนครอ่อนแอลง และทาำ ใหก้ องทพั พมา่ เขา้ สูพ้ ระนครสาำ เร็จโดยใชเ้ วลาเพยี ง 1 เดือน



หลงั สงคราม สมเดจ็ พระมหินทราธิราช ถูกพาตวั ไปท่ีกรุงหงสาวดีแต่ประชวรสวรรคตระหวา่ งทางไป กรุงหงสาวดี โดยพระเจา้ บุเรงนองต้งั ใหส้ มเดจ็ พระมหาธรรมราชาเป็นพระมหากษตั ริยพ์ ระองค์ ใหมข่ องอยธุ ยา ซ่ึงมาจากราชวงศส์ ุโขทยั แลว้ นาำ พระราชโอรสของสมเดจ็ พระมหาธรรมราชาไป เล้ียงดู ซ่ึงพระราชโอรสของสมเดจ็ พระมหาธรรมราชาคนน้นั คือสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช ซ่ึง ต่อมาในภายหลงั เป็นผนู้ าำ ที่ทาำ สงครามกบั พม่านาำ อิสรภาพมาสู่สยาม

อาณาจกั รอยธุ ยาตกเป็นเมืองข้ึนของพม่าเป็นเวลานาน 15 ปี โดยพมา่ แต่งต้งั ใหพ้ ระมหา ธรรมราชาธิราชเป็นพระมหากษตั ริยอ์ ยธุ ยาในฐานะประเทศราช ประชาชนส่วนใหญ่ถกู กวาด ตอ้ นไปยงั เมืองพม่า โดยเหลือใหร้ ักษาเมืองเพยี ง 1,000 คน คนท่ีเหลือกห็ นีไปหลบอาศยั อยทู่ ่ีอ่ืน ทรัพยส์ ินจาำ นวนมากถูกลาำ เลียงไปยงั เมืองพมา่ พร้อมดว้ ยพระบรมวงษศานุวงศห์ ลายพระองค์ บา้ นเรือนและส่ิงปลูกสร้างท้งั หลายไดร้ ับความเสียหายเป็นอนั มาก

การเสียกรุงศรีอยุธยาคร้ังทส่ี อง ในระหวา่ งท่ีสมเดจ็ พระที่นง่ั สุริยาศนอ์ มั รินทร์ครองราชย์ พมา่ ไดย้ กกองทพั เขา้ มาตีกรุง ศรีอยธุ ยา เม่ือปี พ.ศ.2303 สมเดจ็ พระเจา้ เอกทศั ไดท้ รงขอใหพ้ ระเจา้ อุทุมพรลาผนวชมาช่วย บญั ชาการรบ พระเจา้ อลองพญา กษตั ริยพ์ ม่า ที่ยกทพั มาไดร้ ับบาดเจบ็ จากปื นใหญ่ ตอ้ งยกทพั กลบั และสิ้นพระชนมร์ ะหวา่ งทาง

ต่อมาในปี พ.ศ. 2307 พระเจา้ มงั ระ โอรสของพระเจา้ อลองพญา ไดข้ ้ึนเป็นกษตั ริยพ์ มา่ และไดส้ ่งกองทพั มาตีกรุงศรีอยธุ ยาอีก ใหเ้ กณฑก์ องทพั กวา่ 70,000 นาย ยกเขา้ ตีเมืองไทย 2 ทาง ทางทิศใตเ้ ขา้ ตีเขา้ ทางเมืองมะริด ส่วนทางตอนเหนือตีลงมาจากแควน้ ลา้ นนา

และบรรจบกนั ท่ีกรุงศรีอยธุ ยา เป็นศึกขนานกนั สองขา้ งโดยได้ ลอ้ มกรุงศรีอยธุ ยานาน 1 ปี 2 เดือน กเ็ ขา้ พระนครได้ เมื่อวนั ที่ 7 เมษายน พ.ศ. 2310 ใน พงศาวดารฉบบั หอแกว้ และคอ งบองของพมา่ ไดบ้ รรยายให้ เห็นวา่ ในสงครามคร้ังน้ี ผปู้ กครองกรุงศรีอยธุ ยาเองกไ็ ด้ เตรียมการและกระทาำ การรบ อยา่ งเขม้ แขง็ มิไดเ้ หลวไหล ออ่ นแอแต่ประการใด

การล้อมกรุงศรีอยธุ ยา พระเจา้ เอกทศั โปรดใหร้ วบรวมประชาชนและเสบียงเขา้ มาไวใ้ นพระนครและเตรียมการป้องกนั ไวอ้ ยา่ ง แน่นหนา โดยรอคอยฤดูน้าำ หลากและอาศยั ยทุ ธวิธีคอยตีซ้าำ เม่ือกองทพั พม่าถอนกาำ ลงั ออกไป อยา่ งไรกต็ าม ฝ่ ายอยธุ ยากม็ ิไดต้ ้งั รับอยใู่ นพระนครแต่เพียงฝ่ ายเดียว ยงั ส่งกาำ ลงั ออกไปโจมตีค่ายเน เมียวสีหบดีและค่ายมงั มหานรธาอยหู่ ลายคร้ังส่วนทางดา้ นกองทพั พม่ากระจายกาำ ลงั ออกลอ้ มกรุง เอาไวท้ ุกดา้ น พยายามเขา้ ประชิดกาำ แพงพระนครหลายคร้ังกไ็ ม่ประสบผล จึงยงั มีราษฎรหลบหนีภยั พม่าเขา้ มาอาศยั อยใู่ นกรุงอยเู่ สมอ

สาำ หรับเสบียงอาหารในกรุงกย็ งั คงบริบูรณ์ดีอยู่ ดงั ปรากฏในจดหมายเหตุของ บาทหลวงฝร่ังเศสวา่ \"เมื่อพม่าเขา้ ต้งั ประชิดพระนครและลอ้ มกรุงอยา่ งกวดขนั ข้ึนต้งั แต่ วนั ท่ี 14 กนั ยายน พ.ศ. 2309 น้นั เสบียงอาหารในกรุงกย็ งั บริบูรณ์ดี มีแต่ขอทานเท่าน้นั ท่ีอด ตาย

เรือรบพม่าสมยั ราชวงศ์โกนบอง เม่ือฤดูน้าำ หลากใกลเ้ ขา้ มา แมท่ พั พมา่ บางส่วนเห็นวา่ ควรจะลม้ เลิกการรุกรานเสีย แต่มงั มหานรธาและเนเมียวสีหบดีไมเ่ ห็นดว้ ย และกองทพั พม่าเตรียมพร้อมรับการไหล หลากของน้าำ ดว้ ยการสร้างเรือและเข่ือนบนท่ีสูง คร้ันเม่ือถึงฤดูน้าำ หลาก มงั มหานรธาให้ กองทพั รวบรวมเสบียงอาหารสาำ รองไวใ้ ช้ ใหท้ หารปลกู ขา้ วในที่นาละแวกใกลเ้ คียง ระดบั น้าำ ที่เพ่ิมสูงข้ึนทาำ ใหท้ หารพมา่ ถกู แบ่งแยกเป็นหลายส่วนบนเกาะประดิษฐเ์ หลา่ น้นั ใน ระหวา่ งวนั ที่ 5-10 หลงั ฤดูน้าำ หลากเริ่มตน้ เรืออยธุ ยาถกู ส่งออกไปโจมตีค่ายมงั มหานรธา และค่ายเนเมียวสีหบดี

คร้ังแรกมีพระยาตาน และคร้ังท่ีสองมีพระยากรู ะติเป็นแม่ทพั ตามลาำ ดบั ในการรบคราว แรกน้นั พระยาตานถูกยงิ ดว้ ยปื นคาบศิลา และกองเรือท่ีถกู ส่งออกมาน้นั กห็ นีกลบั เขา้ พระนคร ส่วนในการเผชิญหนา้ อีกคราวหน่ึงน้นั ปื นใหญ่อยธุ ยาสามารถทาำ ลายเรือพมา่ ไดส้ องลาำ พร้อมฆ่า ทหารไปหลายนาย

การเสียกรุงคร้ังน้ี นอกจากจะส่งผลใหอ้ าณาจกั รอยธุ ยาล่มสลายลงแลว้ ตะนาว ศรีตอนใตย้ งั ไดต้ กเป็นของพมา่ เป็นการถาวรและเกิดความขดั แยง้ ระหวา่ งกลุ่มการเมือง ในระดบั ต่าง ๆ จนแทบนาำ ไปสู่การล่มสลายของรัฐไทยอยา่ งไรกด็ ี พม่าจาำ ตอ้ งถอน กาำ ลงั ส่วนใหญ่ในอาณาจกั รอยธุ ยาเดิมกลบั คืนประเทศไปเมื่อถกู จีนบุกครอง จึงเป็น เหตุใหส้ มเดจ็ พระเจา้ กรุงธนบุรีทรงเถลิงอาำ นาจและต้งั อาณาจกั รของคนไทยใหม่



จบการนาำ เสนอ โดย นางสาวสุทธิดา พรมชยั เลขท่ี7 นางสาวหทั ยา สาำ ราญสลุง เลขที่14 ปวช.2/1 แผนกการท่องเท่ียว