คู่มือ ปฐมนิเทศ (ปรับปรุง)

1

2

3 คมู่ อื ดำ� เนินโครงการส�ำหรบั นกั ส่อื สารสขุ ภาวะ ของศูนย์สือ่ สารเด็กไทยฯ ( องค์กรสาธารณประโยชน์ เลขท่ี ๔๓๑๔ )

4 หนา้ ท่ี 6 สารบญั 14 16 ส่วนท่ี เนอื้ หา 51 1 แนะนำ� สสส. 66 2 ท�ำความรูจ้ กั “เรา” ศนู ย์สอื่ สารเดก็ ไทยฯ 71 3 แนวทางปฏิบัตเิ มื่อรับทุนสนบั สนนุ 101 4 แนวทางการบริหารจดั การเงนิ 114 5 ข้อพงึ ระวัง 6 Media Lab กำ� กับและควบคมุ ส่ือ 7 ตวั อยา่ งแบบฟอรม์ ท่ีจ�ำเป็น 8 ชอ่ งทางในการติดตอ่

5 1 แนะน�ำ สสส.

6 แนะนำ� สำ� นกั งานกองทนุ สนบั สนุนการสรา้ งเสริมสุขภาพ (สสส.) เปน็ หนว่ ยงาน ของรัฐที่มิใช่ส่วนราชการหรือรัฐวิสาหกิจ จัดต้ังขึ้นตามพระราชบัญญัติกองทุน สนบั สนนุ การสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ พ.ศ. 2544 และอยภู่ ายใตก้ ารกำ� กบั ดแู ล โดยคณะ กรรมการที่มีนายกรัฐมนตรีเป็นประธาน เริ่มด�ำเนินงานเม่ือวันที่ 8 พฤศจิกายน 2544 ด้วยเจตนาที่จะให้มีกองทุนเพ่ือท�ำหน้าที่ในการโน้มน�ำและสนับสนุนให้ ประชาชนเกดิ พฤติกรรมสร้างเสริมสุขภาพทั้งด้านร่างกาย จติ ใจ ส่งิ แวดล้อม และ สร้างความเข้าใจเก่ียวกับอันตรายจากการบริโภคสุราและยาสูบ หรือสารอ่ืนท่ี ทำ� ลายสขุ ภาพ หรอื จากพฤตกิ รรมการด�ำรงชีวติ ท่ีไม่ถกู ตอ้ ง

7 วสิ ัยทศั น์ “ทกุ คนบนแผน่ ดนิ ไทยมีขดี ความสามารถ สงั คม ส่ิงแวดลอ้ ม ท่ีเอื้อตอ่ สขุ ภาวะ” หมายถงึ ทกุ คนบนผนื แผน่ ดนิ ไทย ไมแ่ บง่ แยก เชอ้ื ชาติ สญั ชาติ สถานะทาง เศรษฐกจิ และสงั คม ควรมคี วามรู้ ความสามารถทจ่ี ะดแู ลตนเองและครอบครวั ใหม้ ี สขุ ภาวะทด่ี ี รวมถงึ สงั คมไทยและสภาพแวดลอ้ ม ทร่ี วมถงึ การมกี ฎหมาย มาตรการ คา่ นิยม วฒั นธรรม และระบบสขุ ภาพท่ีสนับสนนุ และเอื้ออำ� นวยให้ทุกคนสามารถ ด�ำรงชวี ติ ไดอ้ ยา่ งมสี ขุ ภาวะ พนั ธกจิ “จดุ ประกาย กระตนุ้ สาน และเสรมิ พลงั บคุ คล และองคก์ รทกุ ภาคสว่ น ให้ มขี ีดความสามารถและสรา้ งสรรค์ระบบสังคม ที่เอ้ือตอ่ การมสี ขุ ภาวะ” สสส. เปน็ องคป์ ระกอบหนงึ่ ของระบบสขุ ภาพไทยมบี ทบาทหนา้ ทใี่ นการจดุ ประกายกระตนุ้ และสนบั สนนุ พฒั นาการของระบบสขุ ภาพใหเ้ ปน็ ไปในทศิ ทางทพ่ี งึ ประสงค์ตามวิสยั ทัศน์ขา้ งตน้ สสส. ไมม่ บี ทบาทหนา้ ทใ่ี นการเปน็ ผรู้ บั ผดิ ชอบปฏบิ ตั กิ ารประจำ� หรอื ปฏบิ ตั ิ การซำ้� ซอ้ น แตส่ สส. จะดำ� เนนิ งานดว้ ยการสง่ เสรมิ สนบั สนนุ หนว่ ยงานตา่ งๆทร่ี วม เรียกว่า “ภาคี” โดยสสส. เนน้ บทบาทการพฒั นาความเข้มแข็งของระบบสุขภาพ ในส่วนท่ีเป็นภาคสังคมท้องถิ่น และภาคนโยบายสาธารณะ สสส. ไม่มีภารกิจให้ บริการสุขภาพแต่อาจสนับสนุนให้การบริหารจัดการระบบบริการสุขภาพสอดรับ กับพฒั นาการของภาคสังคมทอ้ งถ่ิน และนโยบายสาธารณะ

8

9 สสส.จะด�ำเนนิ บทบาท ดงั น้ี จุดประกายกระตุ้นและสนับสนุนงบประมาณสมทบแก่ภาคีผู้รับผิดชอบ นโยบายสาธารณะ เพ่ือเกิดการเรียนรู้ ตระหนักถึงปัญหาของโทษภัยของ สุรา ยาสูบ และปจั จัยเส่ยี งตา่ งๆ ต่อสขุ ภาพ เพอื่ ให้ภาคีเหล่าน้ีรว่ มด�ำเนินมาตรการลด ปจั จยั เสยี่ งดงั กลา่ ว มาตรการการบงั คบั ใชก้ ฎหมายอยา่ งจรงิ จงั และมาตรการสรา้ ง เสรมิ สุขภาพ กระตุ้นและสนับสนุนภาคีวิชาการ ภาคีปฏิบัติการ ภาคีนโยบาย ให้ท�ำงาน ร่วมกันเพื่อพัฒนาความรู้กระบวนการเรียนรู้ และจัดการข้อมูลสารสนเทศอย่าง เปน็ ระบบเพ่อื ใช้สนับสนนุ การสร้างเสริมสุขภาพ สนับสนุนงบประมาณสมทบเพือ่ พัฒนาขีดความสามารถบคุ ลากร และการ บริหารจัดการเพ่ือสร้างเสริมสุขภาพในองค์กร องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ินและ ชมุ ชน กระตุ้นและสนับสนุนงบประมาณเพื่อส่งเสริมบทบาทของส่ือสาธารณะ สอ่ื มวลชน และเทคโนโลยกี ารสอ่ื สาร เพอ่ื ประโยชนใ์ นการปรบั เปลยี่ นคา่ นยิ ม ความ เชื่อ พฤตกิ รรมของประชาชนใหไ้ ปสูก่ ารลดปจั จยั เสีย่ งเพ่อื การสรา้ งเสรมิ สุขภาพ

10 ในการดำ� เนนิ พนั ธกจิ ดงั กลา่ ว สสส. จะใชข้ ดี ความสามารถในการจดั การและ จัดงบประมาณสมทบเพ่ือการจุดประกายกระตุ้นและสนับสนุนเพิ่มประสิทธิภาพ แต่มิใช่จัดงบประมาณให้ในลักษณะงานประจ�ำหรือท่ีมิได้พัฒนาแนวคิดแนวทาง ใหม่ๆ ยทุ ธศาสตรก์ ารทำ� งานสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ ยทุ ธศาสตรห์ ลกั : สานสามพลงั ยุทธศาสตร์ สานสามพลัง ประกอบด้วยพลังทางปัญญา พลังทางสังคม และพลงั นโยบาย เปน็ ยทุ ธศาสตรห์ ลกั สำ� หรบั ขบั เคลอ่ื นการเปลย่ี นแปลงและแกไ้ ข ปญั หาสุขภาวะท่ยี าก และสำ� คญั ในสังคมไทยอยา่ งสร้างสรรคท์ ก่ี องทนุ ได้ใช้อยา่ ง ไดผ้ ลตลอดมากองทนุ ยงั คงใชย้ ทุ ธศาสตรน์ เ้ี ปน็ ยทุ ธศาสตรห์ ลกั ตอ่ ไป โดยกองทนุ เปน็ กลไกท่ชี ว่ ยสร้างความเขม้ แข็งและสนับสนุนให้เกดิ ความเชอ่ื มโยงของ “พลัง” ทงั้ สาม

11

12 กระบวนการทำ� งานของ สสส. สสส. มไิ ด้เนน้ บทบาทท�ำหนา้ ทเ่ี ปน็ แหล่งทุนแตม่ ุ่งเปน็ หนว่ ยกระตุ้น และ สนับสนุนให้เกิดการสร้างเสริมสุขภาพสสส. จึงสร้างระบบการท�ำงานเพ่ือให้เกิด การพฒั นาโครงการ และกจิ กรรมทจี่ ะกอ่ ผลกระทบ และนำ� ไปสคู่ วามเปลย่ี นแปลง อย่างแท้จริง รวมทั้งมีพัฒนาการอย่างต่อเน่ืองนับตั้งแต่ข้ันตอนการพิจารณา และพัฒนาข้อเสนอโครงการช่วงระหว่างการด�ำเนินงาน และหลังจากด�ำเนินงาน โครงการเสรจ็ สิน้ โดยประกอบด้วยระบบงาน 3 ส่วนได้แก่ 1. การพฒั นาขอ้ เสนอโครงการใหม้ คี ณุ ภาพสงู โดยสว่ นผทู้ มี่ คี วามเชยี่ ววชาญ และ มปี ระสบการณจ์ ากภายนอกในสาขาทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั เนอ้ื หาหลกั ในขอ้ เสนอโครงการ รว่ มเป็นคณะผ้พู จิ ารณา และให้ขอ้ เสนอแนะ(Reviewer) ด้านวชิ าการเพอื่ พัฒนา โครงการใหม้ คี ุณภาพ 2. การติดตามการประเมินผลและการตรวจสอบเชิงพัฒนาแก่โครงการเพ่ือ สนับสนุนการท�ำงานของโครงการที่ได้รับการสนับสนุนจากสสส. ตลอดจนศึกษา และค้นหาเง่ือนไขอปุ สรรคโอกาส และบทเรียนเพ่อื สร้างองค์ความรูใ้ นการท�ำงาน และพฒั นางานอย่างต่อเนื่อง 3. การขยายผลจากกจิ กรรมทดี่ ำ� เนนิ การเพอื่ เผยแพรต่ น้ แบบทด่ี สี สู่ าธารณะ ผา่ น ช่องทางการสื่อสารต่างๆและการผลักดันให้เกิดนโยบายสาธารณะเพ่ือสุขภาพใน ประเดน็ สำ� คญั

13 การพิจารณาโครงสรา้ งการสร้างเสรมิ สขุ ภาพ โครงการที่เสนอเข้ามายังส.ส. เพื่อพิจารณาขอรับการสนับสนุนจะเข้าสู่ กระบวนการพจิ ารณาและทราบผลภายในระยะเวลาประมาณ 60 วนั โดยมขี น้ั ตอน กระบวนการพจิ ารณาโครงการดงั นี้ 1. ข้ันการวเิ คราะหโ์ ครงการเบ้ืองตน้ (Screening process) ปน็ การวิเคราะห์ ว่าโครงการท่ีส่งเข้ามาสอดคล้องกับหลักเกณฑ์ และแนวทางการสนับสนุนโครง การของสสส. หรือไม่ ตลอดจนตรวจสอบความครบถ้วน และความถูกต้องของ เอกสารโครงการท่ีไม่ผ่านการตรวจทาน ในข้ันน้ีจะได้รับจดหมายแจ้งสาเหตุท่ีไม่ ผา่ นการพจิ ารณา และขอ้ แนะนำ� ในการปรบั ปรงุ หากตอ้ งการเสนอเขา้ มาใหม่ สว่ น โครงการทผ่ี ่านในขั้นนจี้ ะเข้าสูข่ ้นั ตอนต่อไป 2 . ข้ันการทบทวนโครงการด�ำเนินการ (Review Process) โดยผู้ทรงคุณวุฒิ ภายนอกทมี่ คี วามเชยี่ วชาญ และประสบการณใ์ นประเดน็ เนอื้ หาหลกั ของโครงการ เพื่อพิจารณาความเป็นไปได้ ความสมเหตุสมผลในด้านต่างๆและประโยชน์ท่ีจะได้ รับจากโครงการ รวมถงึ ความสอดคล้องตามหลักเกณฑ์ท่กี ำ� หนด จากนั้นจงึ เข้าสู่ ขัน้ ตอนพิจารณาอนุมตั ิ 3 . ขั้นตอนการพิจารณาโครงการ (Approving Process) เป็นการพิจารณา จากความเหน็ ของผู้ทรงคณุ วุฒทิ ม่ี ีต่อโครงการ เพื่อประกอบการสนับสนนุ หรอื ไม่ สนับสนุนโครงการ โดยทุกโครงการจะได้รับจดหมายแจ้งผลการพิจารณาพร้อม ชแ้ี จงเหตุผล และขอ้ เสนอแนะในการปรบั ปรงุ โครงการ 4 . ข้นั ทำ� สญั ญา (Contracting Process) โครงการทผ่ี ่านการพิจารณาและได้ รับการอนุมัติจะได้รับการประสานงาน เพ่ือให้เกิดข้อตกลงร่วมกันระหว่าง สสส. และผเู้ สนอโครงการเกยี่ วกบั รายละเอยี ดการสนบั สนนุ เชน่ งบประมาณ ระยะเวลา การน�ำสง่ ผลงาน และการเบิกเงินงวดและเง่ือนไขการรบั ทุนอื่นๆ เปน็ ต้น

14 ท�ำความรู้จกั “เรา” ศนู ยส์ อ่ื สารเดก็ ไทย เป็นองค์กรที่ขับเคล่ือนการด�ำเนินงานด้านการใช้สื่อเป็นเครื่องมือในการ สง่ เสรมิ และพฒั นาศกั ยภาพเดก็ และเยาวชน ดว้ ยกระบวนการเรยี นรแู้ ละสรา้ งสรรค์ โดยสอดคล้องกับความต้องการ และการพัฒนาศักยภาพเด็ก เยาวชน และ ครอบครวั ผ่านการมสี ่วนร่วมอยา่ งสรา้ งสรรค์ โดยเริ่มตน้ จดทะเบยี นเมื่อปี 2558 เป็น องคก์ รสาธารณประโยชน์ ทะเบียน เลขท่ี 4314 ทผี่ า่ นมา ไดด้ ำ� เนนิ โครงการในการพฒั นาคนรนุ่ ใหม่ ทง้ั ในระดบั ชมุ ชน จงั หวดั และภมู ภิ าค(ใต)้ จนไดร้ บั รางวลั “สอ่ื สรา้ งสรรคส์ ำ� หรบั เดก็ และเยาวชนดเี ดน่ ” จาก กองทนุ พฒั นาสอ่ื ปลอดภยั และสรา้ งสรรค์ ประจำ� ปี 2561 และ รางวลั ผใู้ ชป้ ระโยชน์ ดเี ดน่ จากสภาผชู้ มและผฟู้ งั รายการ องคก์ ารกระจายเสยี งและแพรภ่ าพสาธารณะ แหง่ ประเทศไทย

15

16 แเมนือ่ วรับททาุนงสปนับฏสบินนุ ตั ิ

17 กระบวนการทำ�งานของ NODE สสส. ศูนย์สอ่ื สารเดก็ ไทยฯ (องคก์ รสาธารณประโยชน์ ทะเบยี นเลขท่ี4314) ซึง่ ทำ�หนา้ ท่ีเป็น Node หรอื หนว่ ยจดั การดา้ นเทคโนโลยีดิจทิ ลั เพื่อการสอื่ สารสุขภาวะ มีบทบาทหน้าท่ี ฐานะกลไกสำ�คัญในการดำ�เนินงาน ติดตามและให้คำ�ปรึกษา พ่ีเลี้ยง ตลอดจนกลุ่ม แกนนำ�ทปี่ ฏบิ ตั งิ านในพนื้ ที่ ในการรว่ มกบั ขบั เคลอ่ื นผา่ นการใชเ้ ทคโนโลยดี จิ ทิ ลั เพอ่ื การ สอ่ื สารสขุ ภาวะ ผา่ นสังคมออนไลน์ 1 พฒั นาข้อเสนอโครงการใหม้ คี ุณภาพ โดย สสส. เชญิ ผู้ทม่ี คี วามเชยี่ วชาญและมีประสบการณ์ภายนอก รว่ มเป็นคณะผพู้ ิจารณาและให้ข้อเสนอแนะเพอื่ พัฒนาโครงการ 2 พัฒนาศักยภาพคณะทำ�งานโครงการ ปฐมนิเทศเพ่ือสร้างความเขา้ ใจเกีย่ วกบั การบรหิ ารโครงการ และ จัดอบรมพฒั นาศกั ยภาพให้แก่คณะทำ�งานของโครงการย่อย 3 ตดิ ตามและเสรมิ พลงั ตดิ ตามความก้าวหน้า สนับสนุน และเสริมพลงั การทำ�งาน สรา้ งพนื้ ท่ี การแลกเปลย่ี นเรยี นรสู้ ือ่ สขุ ภาวะทีโ่ ครงการย่อยผลติ ข้นึ 4 กำ�กบั ควบคุมและการประเมินผลการเผยแพร่ส่ือ กำ�กบั ดแู ลสอ่ื ท่ีโครงการย่อยผลิตข้นึ ผา่ นรูปแบบ Media Lab โดยพิจารณาความเหมาะสม รวมถึงเสรมิ หนนุ การเผบแพรส่ ื่อ 5 ขยายผลจากกิจกรรมทีด่ ำ�เนินการ เพ่ือเผยแพร่ตน้ แบบส่อื ทด่ี สี ู่สาธารณะผา่ นชอ่ งทางการสื่อสารตา่ งๆ และผลกั ดนั ส่ือให้เกิดนโยบายสาธารณะเพอื่ สขุ ภาพในประเดน็ สำ�คัญ 6 ถอดบทเรียนการดำ�เนนิ งาน การถอดบทเรยี นโครงการ โอกาสในการพฒั นาตอ่ ยอดขยายผล หรอื ผลงานที่ประสบความสำ�เร็จเพอ่ื เปน็ แบบอย่างทดี่ ใี หแ้ ก่ สสส.

18 เงือ่ นไขส�ำ คัญทเ่ี ก่ยี วข้องสำ�หรบั โครงการ ทจี่ ะไมไ่ ด้รบั การพิจารณากลน่ั กรอง 1.บคุ คลหรือองค์กรท่ีเสนอโครงการ ท่ไี ด้รับการสนับสนุนจากผู้ผลิตสรุ าหรือยาสบู หรอื สินคา้ ทำ�ลายสขุ ภาพ 2.บคุ คลหรือองคก์ รท่กี ำ�ลังไดร้ ับการสนบั สนนุ จาก สสส. และมีประวัติดา่ งพรอ้ ยใน การปฏบิ ัติงานไม่เป็นไปตามขอ้ ตกลงหรือไดส้ ร้างความเสีอ่ มเสยี แก่ สสส. หรอื แก่ บุคคลอืน่ ๆในสังคม 3.โครงการทีม่ จี ุดมุง่ หมายหรือเกย่ี วพันผลประโยชน์ทางการเมืองอยา่ งชดั เจน 4.โครงการที่มวี ัตถปุ ระสงคห์ ลกั เพ่อื การหาทนุ หากำ�ไร ลงทุนเพื่อการแสวงหากำ�ไร หรือจัดตัง้ กองทุนตา่ งๆ มุง่ เน้นการตัง้ งบประมาณเปน็ ค่าตอบแทน ใหร้ างวัล/สง่ิ ของ หรอื จดั ซื้อรางวัล 5.โครงการด้านการปฏิบัตกิ ารเน้นในพ้ืนที่ออนกรานเ์ ป็นหลัก เชน่ การจดั คา่ ย การจัด อบรม การแข่งขัน การจดั ประกวด การจัดนิทรรศการแสดงผลงาน เป็นตน้ 6.โครงการท่มี ีมงุ่ จัดหา ครภุ ัณฑ์หรอื อุปกรณข์ นาดใหญ่ เชน่ อุปกรณ์กลอ้ งถ่ายรูป กล้องวิดีโอ คอมพวิ เตอร์ เคร่อื งอัดสียง ฉาก ชดุ ไฟสตูดิโอ เป็นต้น 7.โครงการจดั ต้งั สำ�นกั งาน หรือโครงการที่มีเจตนาหารายไดเ้ ขา้ สำ�นกั งานเปน็ หลัก 8.โครงการทีม่ ุ่งเน้นค่าใช้จ่ายเป็นเงินเดอื น ค่าตอบแทนของผู้เสนอโครงการและคณะ ทำ�งานหรือคา่ ใช้จ่ายสำ�นักงาน 9.โครงการทก่ี ารดำ�เนินงานมเี พยี งกิจกรรมเดยี ว หรอื เป็นกจิ กรรมระยะส้ัน ทีไ่ ม่สง่ ผล ต่อการเปล่ียนแปลงด้านพฤตกิ รรมสุขภาพของกล่มุ เป้าหมาย 10.โครงการท่ีเปน็ งานประจำ�ของหนว่ ยงานรฐั หรอื องค์กร หรอื ชุมชน น้นั อยู่แลว้ 11.โครงการทไี่ มม่ ีการแจกแจงรายละเอยี ดงบประมาณแบบราคา/หน่วยในแตล่ ะ กจิ กรรมอย่างชัดเจน 12.โครงการทคี่ าดวา่ ไมส่ ามารถดำ�เนนิ งานตามระยะเวลาทีก่ ำ�หนด และไมส่ ามารถเข้า ร่วมกจิ กรรมทที่ างหน่วยจดั การไดอ้ อกแบบไว้

19

20

21

22

23

24

25

26 Digitor เป็นคำ�ที่มาจากคำ�ว่า Digital และ Creator ซึ่งหมายถึง ..ผู้สร้างสรรค์ ในโลกดิจิทัล.. ผ่านการ เ ป็ น “ พ ล เ มื อ ง ดิ จิ ทั ล ส ร้ า ง ส ร ร ค์ ส่ื อ สุ ข ภ า ว ะ ” ห รื อ “ Digital Citizen Creative for Health ” “ เทคโนโลยี ” เปลยี่ น “ วิถีชีวติ ” ในยคุ ทเ่ี ทคโนโลยมี กี ารเปลยี่ นแปลงอยา่ งรวดเรว็ สง่ ผลตอ่ การด�ำ เนนิ ชวี ติ ของผคู้ นในสงั คมปัจจบุ ันอยา่ งมาก การเปลยี่ นแปลงทเ่ี กิดขึน้ จาก Disruptive Technology หรอื แนวคดิ ทเ่ี ทคโนโลยเี ปลี่ยนวถิ ชี ีวิต เทคโนโลยีดจิ ิทลั ได้ถกู นำ�มาอ�ำ นวยความสะดวกใน การดำ�เนินชีวิตประจ�ำ วัน การใช้เทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อการสร้างเสริมสุขภาพ จึงมีความจำ�เป็นอย่างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การใช้ Social Media ของคนรุ่นใหม่ที่สามารถสร้างสรรค์และออกแบบในการส่ือสารท่ีสามารถ พัฒนาศักยภาพการใช้สื่อเทคโนโลยีดิจิทัลท่ีทันสมัย รู้เท่าทัน พลังพลเมือง ดิจิทัลจึงมีความจำ�เป็นต่อการสร้าง “นักส่ือสารดิจิทัลสร้างสรรค์” สกู่ ารเปลยี่ นแปลงผา่ นสอ่ื สงั คมออนไลน์ เพอื่ ใหค้ นไทยเกดิ ความตระหนกั ร้แู ละมที นั คตเิ ชิงบวกทางสุขภาวะมากข้นึ

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50