นาย ภูสิทธิ จันโคตรเเก้ว

ความหลากหลายทางชวี ภาพ Biodiversity (Biodiversity) • ความหลากหลายทางชีวภาพ (biodiversity)  Principle of Biology (01424111) = Biological + Diversity เกษม คงนิรันดรสุข • “การมีสิ่งมีชีวิตเปนจํานวนมากและแตกตางกัน ซ่ึงมีความหลากหลาย อนุกรมวิธาน (Taxonomy) ทั้งในระดับพันธุกรรมท่ีปรากฏในสิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกัน (genetic  diversity)  และความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตตางชนิดกัน ตั้งแต Gk.  tasso     = การจดั เรียงลําดับ (arrange, classify) ลํ า ดั บ ขั้ น ส ป ชี ส จี นั ส ไ ป จ น ถึ ง ลํ า ดั บ ข้ั น ที่ สู ง ขึ้ น เ รื่ อ ย ๆ nomos  = กฏ (law) (organismal  diversity)  นอกจากน้ียังรวมไปถึงความ หลากหลายในระดับระบบนิเวศ (ecological diversity)” • การจดั จาํ แนกส่งิ มีชวี ติ เปนหมวดหมูตา ง ๆ (Classification) • การตงั้ ช่ือสิ่งมีชีวิต (nomenclature) การจาํ แนกส่ิงมีชีวิต • เกย่ี วกับการวินจิ ฉยั และระบุชอ่ื ของสง่ิ มชี วี ติ (identification) 1. ลักษณะภายนอก (morphology) และโครงสรา งภายในรา งกาย (anatomy) 2. แบบแผนการเจรญิ เตบิ โตและโครงสรา งในระยะตัวออน (embryo) 3. ซากดกึ ดาํ บรรพ (fossil) 4. โครงสรา งของเซลลแ ละออรแกเนลล 5. สรรี วทิ ยา (physiology) และการสงั เคราะหส ารเคมี 6. ลกั ษณะทางพันธุกรรมของสงิ่ มีชีวติ 7. โครงสรางของโมเลกุลชวี ภาพ (biomolecule)

ลําดับในการจัดหมวดหมขู องสิ่งมีชีวิต (taxon) Kingdom อาณาจักร (Kingdom) number similarity ไฟลัม (Phylum) หรอื ดวิ ิชัน (Division) Species คลาส (Class) การตง้ั ช่ือส่ิงมีชีวิต อนั ดบั (Order) Superfamily วงศ (Family) Subfamily • ชือ่ ของส่ิงมชี ีวติ โดยทว่ั ไปมี 2 ประเภท สกุล (Genus) 1. ชอื่ สามัญ (common name) ชนดิ (Species) ชอื่ ทเ่ี รยี กส่ิงมีชีวิตตามภาษาทอ งถ่ิน ทําใหสิง่ มีชีวติ ชนิดเดยี วกนั อาจมีช่อื แตกตางกันไปตามแตล ะสถานท่ี สปช ีส (species) 2. ช่ือวิทยาศาสตร (scientific name) • สปช สี คอื หนวยยอยที่เล็กท่สี ุดของการจําแนกประเภทสง่ิ มีชวี ิต เปนชอื่ เรยี กส่ิงมีชีวติ ที่เปน ที่ยอมรับของนกั วทิ ยาศาสตรทว่ั ไป ซึ่งไดร บั การ พัฒนาโดยนักวทิ ยาศาสตรชาวสวเี ดนทชี่ ่ือ ลนิ เนยี ส (Linneaeus) – มีความสมั พันธุใ กลชิดกนั ทางบรรพบุรษุ – สามารถผสมพันธุกันได และลูกทไี่ ดจะตอ งไมเ ปน หมัน – มโี ครงสรา งของอวยั วะและหนาทีเ่ หมือนกนั – ควรมโี ครโมโซมเทากัน (แตไ มเปน จริงเสมอไป เชน ผ้ึงเพศผู = n ราชินีผง้ึ = 2n)

ชื่อวทิ ยาศาสตร (scientific name) หลกั เกณฑก ารตงั้ ชื่อวิทยาศาสตร • ประกอบดว ยคํา 2 คํา (ทวนิ าม หรือ binomial nomenclature) 1. ชื่อวทิ ยาศาสตรตองเปน ภาษากรกี หรือลาตนิ 2. ตอ งประกอบดวยคํา 2 คาํ คือ ชือ่ สกลุ และสเปซฟิ ก เอพิเทต genus specific epithet 3. ถาทราบชอ่ื ของผตู ง้ั ชอื่ ใหใ สไ วท า ยชอื่ วทิ ยาศาสตร เชน Quercus rubra Hypogastrura nivicola Yosii Quercus rubra 4. ถาสิง่ มีชวี ิตชนดิ เดยี วกนั ถกู คน พบและตัง้ ชือ่ ไวหลายชือ่ ใหถ อื วา ช่ือ หรอื วทิ ยาศาสตรท ตี่ ้ังเปน ครัง้ แรกเปนหลัก สว นช่ือที่ต้ังคร้งั หลังใหย กเลกิ Quercus rubra ไวรสั (Virus)

ไวรัส (Virus) • L. viro = poison • ไวรสั มขี นาด 10 – 400 nm  • ไมม อี งคป ระกอบของเซลล มเี พยี ง DNA หรอื RNA อยา งใดอยา ง หน่ึง ซ่ึงถกู หมุ ดว ยโปรตนี • ไมม เี มแทบอลิซมึ่ และไมต อบสนองตอ ส่ิงเรา • เพิ่มจํานวนไดภายในรา งกายโฮสต (host)

อาณาจกั รสง่ิ มชี วี ติ (Kingdom) เกณฑในการจําแนกส่ิงมีชีวิต โดย Woese เซลลย ูแครโิ อต (eukaryotic cell) Prokaryote อารเ คยี (archaea) ยูแบคทีเรยี (eubacteria) • Gk. pro = before; kary = nucleus เซลลโ พรแครโิ อต (prokaryotic cell) • เปน กลุมส่งิ มีชีวติ ทีม่ ีโครงสรางไมซับซอนและมีขนาดเล็ก ความยาว ประมาณ 1 – 10 μm • พบไดในทุกถน่ิ อาศยั (habitats) • สืบพันธุแบบไมอาศยั เพศ (asexual reproduction)

เซลลโ พรแคริโอต (prokaryotic cell) Reproduction in Prokaryote • ไมม เี ยอ่ื หุมนิวเคลยี ส Binary fission Endospore • โครโมโซมมลี ักษณะเปน วง Gk. endon = within L. binarius = two (circular DNA) ไมม ี fissura = break spora = seed โปรตีนฮีสโตน (histone) พบในสภาวะทีไ่ มเ หมาะสม • ผนงั เซลลป ระกอบดวย มอี าหารสมบูรณ เพปทโิ ดไกลแคน (peptidoglycan)  อารเคีย (Archaea) ยกเวน ใน archaea 1. Halophiles [halo = salt; phile = like] โดเมนอารเ คยี (Archaea) เปนกลุมที่ทนตอความเค็มจัด พบไดทั่วไปในดินและน้ําท่ีมีความเค็มสูง เชน dead  sea  ไดพลังงานจากการออกซิเดชันของสารอินทรีย (chemorganotroph) สว นใหญต อ งการออกซเิ จน 2. Methanogens เปน กลมุ ทผ่ี ลิตแกส มเี ทน พบอยูในบรเิ วณทไี่ มม ีออกซเิ จน เชน ในบอ บาํ บัด นาํ้ เสยี โคลนตม และในมหาสมทุ รที่ลึก 3. Thermoacidophiles เปนกลมุ ทท่ี นตออุณหภูมทิ ่ีรอนและกรดจดั สว นใหญอาศยั พลังงานจากเม แทบอลซิ มึ ของกํามะถัน พบมาในบรเิ วณนา้ํ พรุ อนท่ีมีกํามะถัน ภูเขาไฟ

โดเมนยแู บคทเี รยี (Eubacteria) ยแู บคทเี รีย (Eubacteria) Gram positive vs Gram negative • Eubacteria = true bacteria [eu = true] • เปนกลมุ แบคทเี รียทีพ่ บทวั่ ไป มีรปู รา ง 3 แบบ คือ • รปู เกลยี ว (spirillum)  รปู ทอ น (bacillus) และแบบกลม (coccus) 

ยแู บคทเี รีย (Eubacteria) ไซแอโนแบคทเี รยี (Cyanobacteria) • สามารถจาํ แนกออกเปน 3 กลุมดงั นี้ • สาหรายสีเขียวแกมน้ําเงิน • เปนกลุม ทีม่ ีความสําคัญทางววิ ฒั นาการและเปนผูผลติ ทีส่ ําคัญทาง – กลุม ทไี่ มมผี นังเซลล (cell wall) ไดแ ก Mycoplasmas – แบคทเี รียแกรมบวก (Gram‐positive bacteria) ไดแ ก นเิ วศวิทยา • มรี งควตั ถคุ ลอโรฟลล เอ (chlorophyll a), แคโรทีนอยด Actinomycetes, Streptoccocus – แบคทีเรียแกรมลบ (Gram‐negative bacteria) ไดแก (carotenoid), ไฟโคบิลินส (phycobilin) • สะสมอาหารในรปู ไกลโคเจน Escherichia coli, Oscillatoria โดเมนยแู คเรยี (Eukarya) Oscillatoria sp. Anabaena sp. Spirulina sp.

ยูแคเรยี (Eukarya) Prokaryotic vs Eukaryotic cell • เปน กลมุ สง่ิ มชี วี ติ ทมี่ ีลกั ษณะเซลลเดี่ยว (unicellular) หรอื อยู โพรทสิ ตา (Protista) รวมกันหลายเซลล (multicellular) • เปน กลุมส่ิงมีชวี ิตทม่ี ีเซลลแบบยูแครโิ อต [Gk. Proto = first] • มีการสืบพันธแุ บบอาศยั เพศ (sexual) และไมอ าศยั เพศ • มโี ครงสรา งเปนเซลลเ ดี่ยวหรือหลายเซลล • มกี ารสบื พันธุท้ัง 2 แบบ (sexual & asexual) (asexual reproduction) • สามารถจาํ แนกออกเปน 3 กลมุ ดงั น้ี • จาํ แนกออกเปน 4 อาณาจักร – พวกท่ีสงั เคราะหแ สงได (photosynthetic protist) ไดแก พวกสาหรา ย (algae) -โพรตสิ ตา (Protista) ‐เหด็ และรา (Fungi) – พวกทต่ี องกนิ อาหาร (ingestive protist) ไดแ ก พวกโพรโตซวั -พืช (Plantae) ‐สัตว (Animalia) (protozoa) Pro – พวกท่ีดูดซึมอาหารและมีลักษณะคลายเช้ือรา (absorptive protist) ไดแ ก ราเมอื ก (slime mold) อาณาจกั รโพรทสิ ตา (Protista)

สาหรา ย (Algae) สาหรา ย (Algae) • เกณฑในการจาํ แนกสาหรา ย • เปนกลมุ โพรติสที่สามารถผลิตอาหารได โดยการสงั เคราะหแ สง (photosynthetic protist) – ชนดิ ของรงควตั ถุ – ชนิดอาหารที่เกบ็ สะสมไวภายในเซลล • มีรงควตั ถคุ ลอโรฟลลเ อ (chlorophyll a) และรงควตั ถุอนื่ ๆ – สวนประกอบทางเคมีของผนังเซลล • สว นมากอยใู นนํา้ มีรูปรา งหลายแบบ ไมมรี าก ลําตน และใบ – ลักษณะและตาํ แหนงของแฟลเจมลัม (flagellum) • ไมมคี ิวตเิ คล (cuticle) ซ่งึ เปน สารเคลือบผิวเพื่อปอ งกนั การสูญเสีย – วิธกี ารสืบพันธุ น้าํ และไมม รี ะยะเอมบริโอเหมอื นกลุมพืช • สามารถจาํ แนกออกเปน 7 ไฟลมั ดังน้ี – ไฟลมั ยูกลีโนไฟตา (Phylum Euglenophyta) – ไฟลัมไพรโ รไฟตา (Phylum Pyrrophyta) – ไฟลัมบาซิลลาริโอไฟตา (Phylum Bacillariophyta) – ไฟลัมคริสโซไฟตา (Phylum Chrysophyta) – ไฟลัมฟโ อไฟตา (Phylum Phaeophyta) – ไฟลมั โรโดไฟตา (Phylum Rhodophyta) – ไฟลัมคลอโรไฟตา (Phylum Chlorophyta)

ไฟลมั ยูกลโี นไฟตา (Euglenophyta) Euglena Trachelomonas • มี chlorophyll a และ b และแคโรทนี อยด Euglena Phacus • เปนพวกเซลลเด่ียว มรี งควตั ถุท่ีรวมกันเปน จุดรับแสง (eye spot)  • ประโยชนไ ดแก และมีแฟลเจลลมั 2 เสนขนาดไมเ ทา กัน • ไมมีผนังเซลลท ่ีเปนเซลลโู ลส แตม แี ถบโปรตนี เรียก เพลลิเคิล – เปนผูผลิตท่ีสําคัญในระบบนิเวศทางทะเล และสามารถกอใหเกิด ปรากฏการณเรียกวา วอเตอรบลูม (water  bloom)  ซึ่งเกิดจาก (pellicle) ซึ่งไมแ ข็งและยดื หยุน ได ทําใหเปล่ยี นรปู รางได ไดโนแฟลเจลเลตสีแดงแบงตัวจํานวนมาก ทําใหน้ําทะเลเปลี่ยนเปนสีแดง • อาหารสะสมอยใู นรปู ของ paramylon ซงึ่ เปน แปง ทไ่ี มละลายนํ้า (red tide) หรอื เรียกวา ขีป้ ลาวาฬ และไมใ หสเี มอื่ ถกู ไอโอดีน armour plate • สบื พันธแุ บบไมอ าศัยเพศเทานน้ั ไฟลมั ไฟรโ รไฟตา (Pyrrhophyta) • มีแคโรทีนอยด, ฟวโคแซนทนิ และรงควัตถุ chlorophyll a และ c • สวนใหญเปน เซลลเ ดียว มีรปู รางตาง ๆ เกิดจากผนังเซลลทีม่ ีลักษณะ เปนแผน หลาย ๆ แผนประกบกนั เรยี กวา อารเ มอรเ พลต (armour  plate) ตรงกลางมีรอ งลึก • เคลอ่ื นท่ีโดยอาศัยแฟลเจลลา 2 เสนทตี่ ิดอยจู ดุ เดยี วกนั ตรงรอ งกลาง ตวั แฟลเจลลมั เสน หน่ึงจะพันรอบรองกลางตัว สว นอีกเสน หน่ึงย่ืน ออกไปทางทา ยเซลลช วยหาทศิ ทางในการเคลื่อนท่ี • สะสมอาหารในรปู น้ํามันหรือสารพอลแิ ซก็ คาไรด Dinoflagellate

Gymnodinium Peridinium Ceratium ไฟลมั บาซิลลารโิ อไฟตา (Bacillariophyta) บางชนดิ เปน พวกทเี่ รอื งแสงได • มีแคโรทนี อยด, ฟวโคแซนทินและรงควตั ถุ chlorophyll a และ c (bioluminescent) • พบทั้งเซลลเ ดยี่ วและอยรู ว มกนั เปน กลมุ ผนังมีสารซิลกิ าชว ยใหผนงั เซลลแขง็ และคงรปู • มกี ารสะสมอาหารในรปู ของน้ํามนั หรอื สารคารโบไฮเดรตท่ีเรียกวา คริส โสลามนิ ารนิ • ประโยชนไ ดแ ก – เปนผูผลติ ท่ีมีความสําคัญมากที่สุดในทะเล เพราะมปี รมิ าณมากที่สุด – ใชในทางอตุ สาหกรรม เชน ยาขดั โลหะ ทําเครอื่ งกรอง ทําวตั ถุฉนวนความ รอ นในเตาไฟฟาและหมอนา้ํ ไฟลัมครสิ โซไฟตา (Chrysophyta) • มแี คโรทีนอยด, ฟวโคแซนทิน และรงควัตถุ chlorophyll a และ c • พบทั้งเซลลเ ดยี่ วและอยรู ว มกนั เปนกลุม มรี ปู รา งหลายแบบเชน รูปรา ง คลายอะมีบา, เปนสายยาว หรอื มลี กั ษณะคลายเนือ้ เย่อื • มีอาหารสะสมเปน ครสิ โซลามนิ าริน (chrysolaminaran) อยู ในแวคิวโอล • ประโยชนไ ดแ ก – มีความสําคัญในระบบนเิ วศ เนอื่ งจากเปนผูผลติ ที่สําคัญในทะเล เมอื่ ในน้ํามี สารอาหารมากเกนิ ไปจะเกดิ การแบงตวั จํานวนมาก (bloom) เรยี กวา brown tide และจะกอใหเกดิ สารพิษในแหลง น้ํา

Ectocarpus Fucus, Laminaria ไฟลมั ฟโ อไฟตา (Phaeophyta) พวกขนาดเล็ก รปู รา งเปน สายแตกแขนง พวกขนาดใหญ • มีแคโรทีนอยพวกฟว โคแซนทิน (fucoxanthin) ใหส ีนํ้าตาล และรงค วตั ถุ chlorophyll a และ c • สวนใหญมโี ครงสรา งประกอบดว ยหลายเซลล ผนังเซลลป ระกอบดว ย เซลลโู ลส และกรดแอลจนี ิก • มขี นาดใหญทสี่ ดุ ในกลมุ สาหรา ย บางชนดิ มรี ปู รา งลกั ษณะคลา ยพืชช้นั สูง เชน Sargassum โดยมีสวนท่คี ลา ยราก ลาํ ตน ใบ และผล • อาหารสะสมเปนสารคารโ บไฮเดรตเรยี กวา ลามนิ ารนิ • ประโยชนไ ดแ ก – นาํ ใชเ ปนอาหารและทําเปน ปุยธรรมชาติ์ – สกดั กรดแอลจนิ เพอ่ื นาํ มาใชใ นอุตสาหกรรมพวกทาํ สี ยา และขนมหวาน ไฟลมั โรโดไฟตา (Rhodophyta) • มีสารสแี ดงไฟโคอริ ทิ ทริน (phycoerythrin) มากกวา chlorophyll a และ d • สว นใหญม ีหลายเซลล แตบางชนิดก็เปน เซลลเ ดยี่ ว • มอี าหารสะสมในรปู แปงที่เรยี กวา ฟลอรเิ ดยี น (floridean starch) มี สูตรโครงสรา งคลา ยกับ amylopectin ในพืชชั้นสูง • ประโยชนไ ดแ ก – นาํ มาสกัดเปนอาหารวุน เนอ่ื งจากผนังเซลลม พี อลิแซ็กคาไรดทีค่ อนขา งเหนยี ว – เปน แหลงอาหารทสี่ าํ คัญเนอื่ งจากเปนแหลงวิตามินซี และเกลอื แร เชน จไี ฉ (Porphyra)

ชนิดของสาหรา ย ตัวอยาง ไฟลมั คลอโรไฟตา (Chlorophyta) Chondrus มีสารพวกคารร าจีแนน (carrageenan) ซงึ่ สามารถสกดั ใช • ภายในคลอโรพลาสต ประกอบดว ยสารสีท่ีสําคญั คอื chlorophyll a และ b ในการทาํ อาหารเชน ไอศกรมี ผลติ ภณั ฑ • มรี ปู รา งหลายแบบตัง้ แตเ ซลลเดยี่ ว เชน Chlorella, Chlamydomonas นม Porphyra หรอื จีไฉ นํามาใชเปน จนถงึ กลมุ ทีม่ ีขนาดใหญแ ละมโี ครงสรางซับซอนเชน Codium อาหาร เนอ่ื งจากมวี ติ ามินและเกลือแรสูง • มอี าหารสะสมในรปู แปง (starch) • มผี นงั ท่ปี ระกอบดว ยเซลลูโลส (cellulose) Gelidium นํามาใชสกัดวุน เพ่ือใชเปน • ความสําคัญไดแ ก อาหารเล้ียงเชอ้ื แบคทเี รยี และใชเ ปน อาหารมนษุ ย – เปน อาหารโดยตรงเพราะมโี ปรตีนสูง เชน คลอเรลลา – ในทางการแพทย พบวามีสารคลอเรลลิน ทใ่ี ชย บั ยัง้ การเจรญิ ของแบคทีเรีย โครงสรา งของสาหรา ย ตัวอยาง โครงสรา งของสาหรา ย ตัวอยา ง เซลลเ ดย่ี ว เคลอ่ื นทโี่ ดยใชแฟลเจลลัม เปนแผนบาง สวนมากอยใู นน้ําเค็ม ไดแ ก Chlamydomonas ไดแ ก Ulva อยรู ว มกนั เปนกลมุ เคล่อื นท่ีได ชนดิ เปน ทอ ไมม ีผนงั เซลลก้ัน โครงสราง ไดแ ก Volvox เปน ทอกลวงยาวติดตอ ถงึ กันตลอด ไดแ ก Codium เปน สายไมแตกแขนง แตล ะสาย ประกอบดวยเซลลแ ถวเดยี ว ชนิดทคี่ ลา ยพืชชั้นสงู จะมีสวนท่คี ลายลํา ไดแ ก Spirogyra ตน เหน็ ขอและปลองชัดเจน และมแี ขนง แตกออกไปรอบขอ ไดแ ก Chara

โพรโทซวั (Protozoa) โพรโทซวั (Protozoa) • เปน กลมุ โพรตสิ ที่ไมส ามารถสรางอาหารเองได (heterotroph)  บางชนดิ ดํารงชพี แบบปรสติ • พบท้งั แบบทอี่ ยูเปน เซลลเด่ียวหรอื อยูรวมกันเปน กลุม • สืบพันธทุ ั้งแบบ sexual และ asexual reproduction – Sexual = conjugation ในกลมุ ciliate – Asexual = binary fission โพรโทซวั (Protozoa) ไฟลมั ซารโคดินา (Sarcodina) • สามารถจาํ แนกออกเปน 6 ไฟลมั ดังน้ี • เปนกลมุ ทเ่ี คลอ่ื นท่ีดวยการคืบคลานดว ยเทา เทียม (pseudopodium) โดยอาศัยการไหลเวยี นของไซโทพลาซึม – ไฟลัมไรโซโพดา (Phylum Rhizopda) ไฟลมั ซารโคดนิ า – ไฟลมั ฟอรามินเิ ฟรา (Phylum Foraminifera) (Sarcodina) • กินอาหารโดยฟาโกไซโทซิส – ไฟลัมแอกทโิ นโพดา (Phylum Actinopoda) – ไฟลมั มาสทโิ กฟอรา (Phylum Mastigophora) – ไฟลัมซิลิโอฟอรา (Phylum Ciliophora) – ไฟลัมอะพิคอมเพลก็ ซา (Phylum Apicomplexa)

• ไรโซโพดา Amoeba sp. Foraminifera ‐อยูเ ปน เซลลเด่ียว ดํารงชพี แบบอสิ ระ มีการสบื พนั ธุแบบไมอ าศยั Arcella sp. Radiolarians เพศเทานนั้ • ฟอรามินิเฟรา Trypanosoma Giardia ‐เปน โพรทิสตทอี่ าศัยในทะเล มีเปลือกทเ่ี ปน สารหินปูนหรือ กอใหเ กดิ โรคเหงาหลับ ทําใหเกดิ อาการปวดทอง ทองเสยี หรอื แคลเซียมคารบ อเนต ภายในเปลอื กแบง เปนชอ ง เปลือกมรี พู รุน • แอกทโิ นโพดา (african sleeping sickness) ทอ งรว งอยา งรุนแรง ‐สว นใหญเ ปนแพลงกตอนทะเลมเี ทาเทยี มท่เี รยี กวา แอกโซพอด (axopod) กระจายออกมาจากตวั เซลล เปลือกเปน สารพวกซลิ กิ า ไฟลมั มาสทโิ กฟอรา (Mastigophora) • กลมุ โพรโตซัวทใี่ ชแฟลเจลลัมในการเคลื่อนท่ี • สว นใหญพบแบบเซลลเดีย่ ว บางพวกอยรู ว มกนั เปนกลุม • สวนใหญด ํารงชพี แบบอสิ ระ บางชนดิ เปนปรสิตเชน Giardia  lamblia และ Trypanosoma • แฟลเจลเลตบางชนิดมีลักษณะพิเศษคือ ปลอกคอ (collar) ไดแก พวกโคอาโนแฟลเจลเลต (choanoflagellate)

ไฟลมั ซิลิโอฟอรา (Ciliophora) • สวนใหญอ ยเู ปนเซลลเดีย่ ว มีซิเลีย (cilia) ในการเคล่อื นที่และหา อาหาร มเี ปลือกหุม เพลลิเคลิ (pellicle) ซงึ่ ยดื หยุน ได ทําใหซ ลิ ิเอต เปลยี่ นแปลงรูปรางได • มีนิวเคลียสขนาดเลก็ (micronucleus) และนิวเคลียสขนาดใหญ (macronucleus) ไฟลมั อะพคิ อมเพลก็ ซา (Apicomplexa) • ไมม ีโครงสรางท่ใี ชใ นการเคล่ือนท่ี ยกเวน ในชว งระยะสบื พันธุ • ดาํ รงชีพแบบปรสิต • โพรโทซัวที่สําคัญและกอ ใหเ กดิ โรคไดแก – Plasmodium ทําใหเกิดโรคมาลาเรีย – Pneumocystis carinii ทําใหเ กิดโรคนวิ มอเนยี

ราทเี่ ปน ปรสติ และราเมอื ก ราทเ่ี ปน ปรสิตและราเมอื ก (water mold and slime mold) • มีลักษณะที่คลายกับเห็ดรา (Kingdom Fungi) หลายประการ – มกี ารสรา งอบั สปอร (sporangium) – เปนกลุมเฮเทอโรโทรฟ (heterotroph) • การกนิ อาหารมที ้ังแบบดูดซมึ อาหารท่ียอย (saprotrophic)  หรอื ฟาโกไซโทซิส • พบในแหลง นํา้ และบรเิ วณท่ชี ้ืนแฉะ รวมท้ังเปน ปรสติ ในสงิ่ มชี ีวิต ราทเี่ ปน ปรสติ (water mold) ราเมือก (slime mold) อาณาจกั รเหด็ รา (Fungi) Physarum Saprolegnia เปน ปรสิตในปลา เปนพวกรานํ้า มีทั้งเซลลเ ด่ียวและแบบ เปน สายท่มี ีหลายนิวเคลยี สคลา ยเหด็ รา ระยะ plasmodium ประกอบดวยเซลล คลา ยอะมีบา ในสภาวะท่ีไมเ หมาะสมจะรวมตวั เปนกอ น สรางกา นชูอับสปอรและอับสปอร

Fungi • การสบื พันธุแบบไมอาศยั เพศ • เซลลเ รียงตอ กนั เปนสายใยเรยี กวาไฮฟา (hypha) – budding หรอื fragmentation • Hypha รวมกันเปน รา งแหเล็ก ๆ เรียกวาไมซเี ลียม (mycelium) • มีผนงั เซลลเ หมือนเซลลพชื ประกอบดว ยเซลลโู ลสและไคติน • การสบื พันธุแบบอาศัยเพศ เกดิ จาก hypha 2 สายมาจบั คกู นั • Heterotroph ไมสามารถสรา งอาหารเองได ดํารงชีพโดยการยอ ย Haploid hyphae dikaryotic สลายสารอินทรยี หรือเปนปรสติ Dikaryotic stage [Gk. di = 2; kary = nucleus] • สืบพันธุแบบไมอาศัยเพศ (homospore) และแบบอาศัยเพศ Diploid zygote • สะสมอาหารในรปู ไกลโคเจน และไมม กี ารเคล่อื นท่ี = ไฮฟาทมี่ ี 2 haploid nuclei (n+n) • มกี ารจาํ แนกออกเปน 4 ไฟลัม (Phylum) – ไฟลมั ไซโกไมโคตา (Zygomycota) – ไฟลมั แอสโคไมโคตา (Ascomycota) – ไฟลมั เบสิดิโอไมโคตา (Basidiomycota) – ไฟลมั ดิวเทอโรไมโคตา (Deuteromycota)

ไฟลมั ไซโกไมโคตา (Zygomycota) • ราท่มี ไี มซีเลียมแบบไมมผี นังกั้น • มีการสืบพันธทุ ัง้ แบบอาศยั เพศและไมอ าศยั เพศ – แบบอาศัยเพศ จะสรา ง zygospore  • ดํารงชพี บนดนิ หรือบนขนมปง เชน Rhizopus stolonifer ไฟลัมแอสโคไมโคตา (Ascomycota) • [asco = bag] • ราชนดิ ท่ีมีไมซเี ลียมแบบมีผนังกัน้ ไมส มบูรณ (incomplete  septate mycelium)  • พบท้ังแบบเซลลเด่ียวหรือหลายเซลล มีจํานวนมากที่สุด พบไดหลาย ถ่นิ ท่ีอยอู าศัยเชน น้าํ จดื ทะเล และบนพ้ืนดิน • มกี ารสืบพันธแุ บบอาศยั เพศ โดยสรา ง ascospore ภายในถงุ ทเ่ี รยี ก แอสคสั (ascus) สว นแบบไมอาศยั เพศจะเปน แบบแตกหนอ

ไฟลมั เบสดิ ิโอไมโคตา (Basidiomycota)  อาณาจกั รพชื (Plantae) • [L. basidi = small pedestal] • ราทีม่ โี ครงสรา งซับซอ นทส่ี ุด • สืบพันธแุ บบอาศัยเพศโดยการสรางเบสดิ ิโอสปอร (basidiospore) จากเบสเิ ดียม (basidium) • ตัวอยางไดแก เหด็ ฟาง เหด็ โคน เห็ดหอม ราสนิม ราเขมาดํา ไมคอรไ ร ซา ไฟลัมดิวเทอโรไมโคตา (Deuteromycota) • เปนกลมุ ราทีม่ ผี นังก้ัน • การสบื พนั ธุพบแตแบบไมอาศยั เพศ • บางครง้ั เรยี กรากลมุ นีว้ า imperfect fungi • ตัวอยา งไดแก Penicillium, Aspergillus มีความสําคัญทาง อุตสาหกรรม สวนพวกท่ีกอโรคไดแก Ephidermophyton  floccosum ทาํ ใหเ กดิ โรคฮองกงฟตุ

Kingdom Plantae วงชีวติ แบบสลบั (alternation of generation) • เปน พวกส่ิงมชี วี ิตหลายเซลล (multicellular) gamet = wife or • เซลลแบบยแู ครโิ อต (Eukaryotic cell) และเซลลทาํ หนา ท่ีรวมกนั husband เปนเน้ือเยอื่ spore = seed • ผนงั เซลลเปนเซลลูโลส (cellulose) phyte = plant • สรางอาหารดว ยการสังเคราะหแ สง (autotroph by  photosynthesis) และเกบ็ สะสมอาหารในรปู แปง • มีคลอโรพลาสต ภายในบรรจุ chlorophyll a และ b • มีวงชีวิตแบบสลับ (Alternation of generations) Homosporous plant Heterosporous plant archegonium egg female archegonium egg antheridium gametophyte antheridium gametophyte spore sperm sperm fertilization megaspore male gametophyte fertilization microspore zygote spore mother cell zygote megaspore sporangium embryo mother cell microspore mother cell microsporagium sporophyte megasporagium sporophyte embryo

เกณฑใ นการจําแนกพืช พชื ไมม ีทอ ลาํ เลยี ง (non vascular plant) ไมม ีทอลําเลียง (non vascular) ไมม เี มลด็ (seedless) ไมม ผี ลหมุ เมลด็ (gymnosperm) มผี ลหุมเมลด็ (angiosperm) พชื ไมม รี ะบบทอลําเลียง (non vascular plant) พืช (plant) • กลุมของพืชที่ไมม ีราก ลําตน และใบทแี่ ทจรงิ พชื ไมมีทอลําเลยี ง พืชมีทอ ลําเลยี ง • ดดู สารอาหารดว ยไรซอยด (rhizoid) หากมีสว นที่ทําหนา ทีค่ ลา ยใบ (vascular plant) (non vascular  และลําตน จะเรยี กวา phylloid และ cauloid ตามลําดบั plant) • ระยะแกมโี ทไฟต (gametophyte) เปนระยะเดน สวนสปอโรไฟต Anthocerophyta hornwort (sporophyte) จะลดรูปและอาศยั อยบู นแกมโี ทไฟต • พชื ในกลมุ นตี้ องการน้ําในการชว งทม่ี กี ารสืบพันธุ เนอ่ื งจากมกี ารสรา ง Hepatophyta liverwort Bryophyta moss  สเปรม ท ่ีมแี ฟลเจลลมั

เฮพาโทไฟตา (Hepatophyta) • สืบพันธมุ ี 2 แบบคอื • ลิเวอรเวิรต (liverwort) ไดแ ก Marchantia, Riccia – แบบไมอาศยั เพศ โดยการสรางถว ยเจมมา (gemma cup) – พบในปาดบิ ชื้นมีรมเงา มีฝนชุก หรอื รมิ หนองนํ้าที่ชน้ื แฉะ – มรี ปู ราง 2 แบบคอื แบบแผนแบน (thallus) และแบบคลายใบ (leafy) Thallose liverwort Leafy liverwort – แบบอาศัยเพศ จะมกี ารสรา งอวยั วะสืบพนั ธุ o เพศผู เรียกวา แอนเทอริเดียม (anteridium) o เพศเมีย เรยี กวา อารค ีโกเนยี ม (archegonium) Male Female Liverwort http://dedyaristyanto.blogdetik.com/

แอนโทเซอโรไฟตา (Anthocerophyta) ไบรโอไฟตา (Bryophyta) • ฮอรนเวริ ต (hornwort) • มอส (moss) ไดแก ชองนางคลี่ (Lycopodium, club  moss), ขา วตอกฤาษี (Sphagnum) – แกมโี ทไฟตร ปู รา งแบบแทลลัส (แบนบาง) มีรอยหยักที่ขอบ – ระยะสปอโรไฟตยะมีลักษณะเปนทอเจรญิ ข้นึ มาคลายเขาสัตว – มีสมาชิกมากที่สดุ ในกลุมพืชท่ีไมม ที อลําเลยี ง – การสบื พันธแุ บบไมอาศัยเพศ จะแตเ ปนชิ้น ๆ โดยแตละช้ินจะงอกเปนตน ใหม – แกมโี ทไฟตมี 2 ระยะคอื (fragmentation) • ชวงแรกจะมีลกั ษณะแตกแขนงคลายสาหรายเรียกวา โปรโตนมี า (protonema)  • ชว งที่สองจะเจริญจากหนอของโปรโตนมี า มีารลักษณะคลา ยพืชตนเล็ก ๆ แกนกลาง มกี ารแตกกิง่ แบบไดโคโทมสั (dichotomus) หรอื แบบขนนก (pinnate) ใบ จะเรียงตวั เปนเกลยี วรอบแกนลาํ ตน เมอื่ เจรญิ เต็มท่ีจะสรางอวัยวะสืบพนั ธทุ ปี่ ลาย ยอกซ่ึงแยกเพศกันคนละตน – สวนมากสืบพันธุแบบไมอาศัยเพศ (fragmentation) – สปอโรไฟตช ว งแรกมสี เี ขยี วสามารถสังเคราะหแสงได เม่ือ เจรญิ เตบิ โตเตม็ ที่จะมสี นี ้ําตาลและไมส ามารถสงั เคราะหแ สงได Sporophyte ขาวตอกฤาษี ชอ งนางคลี่ 2nd Gametophyte 1st Gametophyte

พชื ไมม เี มลด็ (Seedless plant) พชื (plant) ไซโลไฟตา (Psilophyta) พชื ไมมที อลาํ เลียง พชื มที อ ลําเลยี ง • หวายทะนอย (Psilotum) (vascular plant) (non vascular  – เปนกลุมพืชที่มวี ิวัฒนาการตํา่ สุดในกลมุ พืชท่ีมีทอ ลําเลียง plant) – ไมม ีใบและรากแทจรงิ – แกมีโทไฟต มขี นาดเล็กมีการสรา งอารคโี กเนยี มและแอนเทอรเิ ดยี มบนตน ไมมีเมลด็ (seedless  มเี มลด็ (seed plant) plant) เดยี วกัน – สปอโรไฟต มลี ําตนตง้ั ตรง มขี นาดเล็กสีเขยี ว แตกแขนงแบบสองแฉก สวนใต Lycophyta Club moss ดินจะมีไรซอยดและอาจมเี ชื้อราไมคอรไ รซากระจายทั่วผิวเซลล Sphenophyta horsetail – มกี ารสรา งอบั สปอรท ม่ี สี ีเหลืองขนาดเลก็ มี 3 พคู ลายฟกทอง Psilotophyta Whisk fern Pterophyta fern

หวายทะนอย (Psilotum) ไลโคไฟตา (Lycophyta) Lycopodium • Club moss : Lycopodium, ตนี ตกุ แก (Selaginella) • แกมโี ตไฟตจะสรา งเซลลส ืบพันธทุ ้งั 2 เพศบนตนเดียวกนั ยกเวนพืชใน สกลุ Selaginella และ Isoetes • ตนสปอโรไฟตมลี ําตนและรากที่แทจริง มีใบแทขนาดเลก็ ทเ่ี รยี กวา ไม โครฟลล ไมมีการแตกแขนงของเสน ใบกลางหลัก • มโี ครงสรางท่ีลักษณะคลา ยลูกสน เรยี กวา สโตรบลิ ัส (strobilus) สฟโ นไฟตา (Sphenophyta) • Horsetails: หญาถอดปลอ ง (Equisetum) • ลักษณะเดนมีการสะสมซิลกิ าทผ่ี ิวดา นในของเนื้อเย่ือช้นั ผิวบรเิ วณลํา ตน • แกมโี ตไฟต เปน แผน บางสเี ขยี วแยกเปนแฉก ๆ และมไี รซอยดดูดนํ้า และแรธาตุ • สปอโรไฟต ลาํ ตน มลี กั ษณะเปน ขอ ปลอ ง • มกี ารสรา งสตรอบิลสั ที่ภายในมี homospore

หญา ถอดปลอ ง (Equisetum) เทอโรไฟตา (Pterophyta) • เฟรน (fern) • แกมโี ตไฟต เปน แผน บางสีเขียว คลายรปู หวั ใจ เรียกวา โปรทลั ลัส (prothallus) มีการสรา ง antheridium และ archegonium บนตนเดียวกัน • สปอโรไฟต เจริญอยูบนแกมโี ตไฟต ใบมขี นาดใหญคลายขนนก มกี าน เชอ่ื มตอ กบั ลําตน ใบออ นจะมกี ารมว นตัวคลายลานนาฬกิ าโบราณ เรียกวา ฟดเดิลเฮด (fiddlehead) 

พชื ไมม ผี ลหมุ เมลด็ (Gymnosperm) พชื มีเมล็ด (seed plant) Gk. Gymnos = naked, sperma = seed ไมมผี ลหุมเมล็ด มีผลหุมเมลด็ (Gymonsperm) (Angiosperm) Coniferophyta conifer Cycadophyta cycad Ginkgophyta Ginkgo tree Gnetophyta gnetophyte Phylum ลักษณะสาํ คัญ โคนเิ ฟอโรไฟตา (Coniferophyta) -ระยะแกมโี ทไฟตจ ะลดรูปอยบู นสปอโร ไฟตแ ละมีชวงระยะเวลาส้นั ลง แกมีโทไฟตเพศผูไดแ ก หลอดละอองเรณู (pollen tube) แกมีโทไฟตเพศเมียไดแ ก ถงุ เอมบรโิ อ (embryo sac) -ระยะสปอรโรไฟตเ ปน ตน ขนาดใหญ มใี บ และรากแทจรงิ ใบมขี นาดเล็ก เปน ใบ เด่ยี ว มลี กั ษณะเปนเกล็ดหรือรปู เขม็ อยู รวมกันกลุม ละ 2 – 3 ใบ มีการสรา งโคน หรอื สตรอบิลสั Male cone Female cone

Phylum ลักษณะสาํ คญั Phylum ลกั ษณะสาํ คญั ไซแคโดไฟตา (Cycadophyta) กงิ โกไฟตา (Ginkgophyta) -ระยะแกมโี ทไฟตคลายสน -ระยะแกมโี ทไฟตคลา ยสน -ระยะสปอรโรไฟตค ลายเฟรน มใี บ -ระยะสปอรโรไฟตประกอบดวยใบขนาด ประกอบแบบขนนก ลําตนเตย้ี ไมแ ตก เลก็ เปนใบเดย่ี ว แบนบาง สีเขยี วคลา ย กง่ิ กาน รูปพัด -ใบจะเจรญิ เฉพาะสวนบนสุดของลาํ ตน -ลําตน สงู มีรากแทจริง -มีรากแทจรงิ -แปะกวย (Ginkgo) -ปรง (Cycad) เพศผู เพศเมยี Phylum ลกั ษณะสาํ คญั เพศผู เพศเมีย นโี ทไฟตา (Gnetophyta) -ระยะแกมีโทไฟตค ลา ยสน พชื มผี ลหมุ เมลด็ (Angiosperm) มะเมื่อย (Gnetum) -ระยะสปอรโรไฟต มะเมอื่ ย ใบมลี ักษณะแบนกวางคลาย ใบของพืชมดี อกขนาดเลก็ พบไดท่ัวไปใน ปา เขตรอ นชนื้ มว่ั อึง๊ ใบมีขนาดเลก็ ลดรูป ลําตน แตก ก่ิงกานสาขา -มีรากท่ีแทจรงิ มั่วอึง๊ (Ephedra)

Gametophyte Sporophyte ในพืชกลุมน้ีระยะแกมโี ทไฟตจะลดรปู อยู ‐มีดอกและมเี มลด็ ท่มี ผี ลหมุ บนสปอโรไฟตและมชี วงระยะเวลาสัน้ ลง ‐มีการพัฒนาของเอมบริโอภายในเมล็ด แกมีโทไฟตเ พศผูไ ดแ ก ละอองเรณ,ู ‐มีการปฏสิ นธิซอ น (double  fertilization) หลอดละอองเรณู (pollen tube) ‐พชื ดอกทกุ ชนดิ , จอก, แหน, สาหรายหาง แกมีโทไฟตเพศเมียไดแ ก ถุงเอมบรโิ อ กระรอก (embryo sac)

อาณาจกั รสตั ว (Animalia) อาณาจกั รสตั ว (Animalia) เกณฑใ นการจาํ แนก • ลกั ษณะสาํ คัญของส่งิ มีชีวิต 1. ระดบั ความซับซอนของการจดั ตวั ของเซลล – มีจํานวนเซลลมากกวา 1 เซลล (multicellular) – เซลลมีการทําหนาท่ีรว มกันเปน เนื้อเย่อื แบงออกเปน 2 กลุม คอื – มเี ซลลแบบยูแครโิ อต แตไ มมีผนงั เซลล 1. พาราซัว (Parazoa) – ไดสารอาหารจากการกนิ (heterotroph) – มกี ารเคล่ือนที่ หรือเคลือ่ นที่ในระยะใดระยะหนึง่ ของชว งชีวติ = มจี ํานวนหลายเซลลแตย งั ไมมกี ารทาํ หนาทร่ี วมกันเปนเน้อื เยอื่ – มีการตอบสนองตอ ส่งิ เรา 2. ยเู มทาซัว (Eumetazoa) – สวนใหญม กี ารสืบพันธุแบบอาศยั เพศ = มีจํานวนหลายเซลลและมกี ารทาํ หนาท่ีรวมกนั 2. การมสี มมาตร (symmetry)  เนอื้ เยอ่ื อวยั วะ ระบบอวัยวะ = การผา ครง่ึ ตวั สตั วผานจดุ ศนู ยกลางลําตวั แลวไดลําตัว 2 ซีกทีเ่ หมือนกนั ทุกประการ – ไมม สี มมาตร (asymmetry) – สมมาตรตามรศั มี (radial symmetry) = สามารถผาไดม ากกวา 4 ระนาบ – สมมาตรดานขาง (bilateral symmetry) = สามารถผา ไดเ พยี งระนาบเดยี ว http://evolution.berkeley.edu/evolibrary/article//arthropods_04

3. จาํ นวนช้ันเนอื้ (germ layer) – เน้อื เยอ่ื 2 ชน้ั (diploblastic) = ectoderm  + endoderm – เน้อื เยอื่ 3 ชนั้ (triploblastic) = ectoderm  + mesoderm  + endoderm http://www.baileybio.com/plogger/plog‐print.php?id=1474 4. โพรงลําตัว (body cavity หรือ coelom) • โพรโทสโตม – รเู ปดเจริญเปน ปาก (mouth) • ดวิ เทอโรสโตม – รเู ปดเจรญิ เปน ทวารหนกั (anus)

5. การมปี ลองตวั (segmentation) ไฟลมั ในอาณาจกั รสตั ว ไฟลมั พอรเิ ฟอรา (Porifera) พอรเิ ฟอรา (Porifera) http://migration.wordpress.com/2007/07/02/model‐organisms‐the‐sea‐sponge/ • [L. porus = pore, fera = bearing] • ลําตัวมรี ูพรนุ • มเี น้ือเยือ่ 2 ชนั้ และมี mesohyl กนั้ กลาง • อสมมาตร (asymmetry) หรือ สมมาตรแบบรัศมี • มเี ซลลลกั ษณะพิเศษทเี่ รียกวา โคแอโนไซด (Choanocyte) • มโี ครงรา งค้ําจนุ (spicule) เปน สารพวกหินปูน ซลิ ิกา และเสนใย โปรตนี • ไมม ีระบบเลือดและระบบหายใจ

โคแอโนไซด (Choanocyte) โครงสรา งของฟองนํ้า • เช่ือวาฟองนํ้ามีวิวัฒนาการมาจากโพรโทซัวพวก choanoflagellate ostium spongocoel Flagellum  osculum Collar of microvilli choanoflagellate http://www.bio.miami.edu/dana/106/106F06_10print.html http://abelcastillo.com/platinum/boston.php?q=choanoflagellates http://siera104.com/bio/porifera.html การสบื พนั ธุ (Reproduction) spicule • แบบไมอ าศัยเพศ mass of  amoebocyte – แตกเปนช้ินและงอกใหม (fragmentation) – สรางเจมมลู (gemmule) ในสภาวะท่ีไมเ หมาะสมตอ การสบื พันธุ http://biodidac.bio.uottawa.ca/thumbnails/filedet.htm?File_name=PORI005B&File_type=GIF http://www1.fccj.cc.fl.us/dbyres/animals.htm • แบบอาศัยเพศ http://nashzoology.ning.com/forum/topics/website‐review?commentId=2223964%3AComment%3A9708 – มสี องเพศในตวั เดยี ว (hermaphrodite) – ผสมพนั ธขุ ามตัว (cross ferilization) – ตวั ออ นสามารถวายน้ําได เมอ่ื ลงเกาะจะเจริญเปน ตวั เตม็ วยั และอยกู ับท่ี

ฟองนาํ้ ทโ่ี ครงรางคาํ้ จนุ ประเภทหนิ ปนู ฟองนาํ้ ทโ่ี ครงรา งคํ้าจนุ ประเภทซลิ กิ า http://virtual.yosemite.cc.ca.us/rdroual/Zoology/Chapter%206/Calcium%20carbonate%20spicules.htm http://www.bio.miami.edu/dana/dox/sponges.html http://www.biosci.ohiou.edu/introbioslab/bios173/images/lab1/spicules.htm http://www.microscopy‐uk.org.uk/mag//artjun08/rh‐british6.htmld ฟองนา้ํ ทโี่ ครงรา งค้ําจนุ ประเภทเสน ใยโปรตนี ไฟลมั ในอาณาจกั รสัตว http://www.bio.miami.edu/dana/dox/sponges.html http://faculty.palomar.edu/rmustard/biol201prepslides/page5/files/page5‐1012‐full.html http://virtual.yosemite.cc.ca.us/rdroual/Zoology/Spongin.htm http://www8.nos.noaa.gov/onms/park/Parks/SpeciesCard.aspx?pID=8&refID=2&CreatureID=1342

ไฟลัมไนดาเรยี (Cnidaria) ไนดาเรีย (Cnidaria) • ลําตัวกลวงมีปากแตไมม ีทวารหนกั ชองกลางตัวเรยี กวา gastrovascular cavity ทําหนาทย่ี อ ยอาหาร • มีเน้ือเย่อื 2 ชน้ั (diploblatic) และมชี นั้ มโี ซเกลยี (mesoglea)  ก้ันกลาง • มีสมมาตรแบบ radial symmetry • มเี ซลลล กั ษณะพเิ ศษทเี่ รยี กวา ไนโดไซด (cnidocyte) ซงึ่ ภายในมี เขม็ พิษ (nematocyst) ไนดาเรีย (Cnidaria) • แบบไมอาศยั เพศ • ลําตวั กลวงมปี ากแตไ มม ีทวารหนกั ชองกลางตัวเรยี กวา – แตกหนอ (budding) gastrovascular cavity ทําหนาทย่ี อ ยอาหาร • แบบอาศัยเพศ • มเี น้อื เย่ือ 2 ชน้ั (diploblatic) และมชี น้ั มโี ซเกลยี (mesoglea)  กัน้ กลาง – มสี องเพศในตัวเดยี ว (hermaphrodite) หรอื เพศแยก • มสี มมาตรแบบ radial symmetry • มรี ปู รา ง 2 แบบไดแ ก – โพลปิ (polyp form) รูปรา งทรงกระบอก มปี ากดา นบน – เมดซู า (medusa form) รปู รา งคลายระฆังควาํ่ มีปากอยูด า นลาง

Asexual และ sexual ใน Hydra Alternation stage ในแมงกะพรนุ http://pridsanaaksorn.blogspot.com/2009_02_01_archive.html • มรี ะบบประสาทแบบรา งแห (nerve net) http://www.connecticutvalleybiological.com/coelenterata‐hydrozoa‐c‐1300_1310.html • ไมม รี ะบบเลือดและระบบหายใจ • มเี ซลลล กั ษณะพเิ ศษทเ่ี รยี กวา ไนโดไซด (cnidocyte) ซง่ึ ภายในมี เขม็ พิษ (nematocyst)

ไฟลมั ในอาณาจกั รส ัตว Obelia hydra ไฟลัมแพลทเี ฮลมนิ ทีส ไฟลมั แพลทเี ฮลมินทสี (Platyhelminthes) (Platyhelminthes) • ลาํ ตวั แบนจากดา นบนลงลา ง (dorso‐ventral) • เปน พวกแรกทมี่ สี มมาตรดา นขา ง (bilateral symmetry) • มีเนือ้ เยื่อ 3 ชั้น (triploblastic) • ทางเดนิ อาหารไมส มบรู ณ โพรงชอ งทางเดนิ อาหาร (gastrovascular cavity) มกี ารแตกแขนง • ไมม โี พรงลําตวั (acoelomate) • ไมมรี ะบบไหลเวยี นเลือด แลกเปลยี่ นแกส็ โดยการแพร • สว นใหญม ี 2 เพศในตวั เดียวกนั (hermaphodite) ยกเวน พยาธใิ บไม ในเลือด

• ของเสยี ในรปู แอมโมเนยี จะถกู กําจัดโดยการแพรอ อกทางผิวหนงั หรอื ทาง frame cell • ระบบประสาทมปี มประสาท (ganglia) ทางดานหัว และ เสนประสาท (nerve cord) ยาวตลอดตัว • พวกปรสิตจะมีการสรางทีด่ ูดยึด (sucker) หรือตะขอ (hook) ไว สําหรับเกาะโฮสต (host) hook Opisthorchis Schistosoma Fasciola head immature mature gravid พยาธิใบไมใ นตบั พยาธิใบไมเ ลอื ด พยาธิใบไมในลําไส

ไฟลมั เนมาโทดา (Nematoda) เนมาโทดา (Nematoda) • กําจดั ของเสียในรปู NH3 ทาง excretory pore  • สวนใหญเ พศแยก ตัวผูเลก็ กวา ตวั เมยี • [Gr. Nematos = thread] • เปน กลมุ ของหนอนตัวกลม รูปรา งทรงกระบอก บรเิ วณสว นปลายแหลม ผนังลําตัวเรียบ ไมม ขี อ ปลอง ผิวลําตัวมคี ิวตเิ คลิ (cuticle) คลมุ เพื่อ ปอ งกนั น้ํายอ ยจากโฮสต (host) • มีเนื้อเย่อื 3 ชั้นและสมมาตรแบบดา นขา ง • ทางเดินอาหารสมบรู ณ มีปากและทวารหนกั • ไมมีระบบเลอื ด, แลกเปล่ียนแกส็ โดยการแพรผ านผนังลาํ ตวั • การเคลือ่ นตัวอาศัยการทาํ งานของกลา มเน้ือตามยาว

พยาธิ รายละเอยี ด พยาธิ รายละเอยี ด :ลกั ษณะคลา ยแส : ตัวเมียมขี นาดยาวกวาตัวผู Trichuris : พยาธแิ สมา :ลาํ ตวั สว นหนาเปนเสนยาวเรียวโดยมี : ตัวผูดานทา ยจะโคงงอ Ancylostoma: พยาธิปากขอ ความยาวประมาณ 3/4 ของ ลําตัว : ดํารงชีวิตอยใู นกระแสเลือดสนุ ขั สว นทา ยมีลักษณะหนากวา และแมว :อาศยั อยใู นลําไสทีเ่ รยี กวา caecum Dirofilaria : โรคพยาธหิ นอนหัวใจ : เปน รปู ทรงกระบอกเรยี วยาว ลักษณะคลา ยเสนดายสั้นๆ : ตัวเมียมขี นาดยาวกวาตัวผู : ชอ งปาก มที งั้ เปน แผน ฟน และเปน : ตัวผูดานทายจะโคงงอ เขยี้ วแหลม : ดํารงชวี ิตอยใู นลาํ ไสเลก็ ของคน : ตัวผูมสี วนหางแผออกเปนแผน กวาง เรยี ก เบอซา Ascaris: พยาธไิ สเ ดือน ไฟลมั แอนเนลดิ า (Annelida) แอนเนลดิ า (Annelida) • [L. annelus = little ring] • ลาํ ตวั กลมยาว เปนขอปลองทั้งภายนอกและภายใน โดยมีเยื่อกน้ั (septum) ยกเวนในปลิง • ระบบทางเดินอาหารสมบรู ณ, สมมาตรดานขาง • มรี ะบบเลือดแบบปด (close circulatory system) • มีกลามเนือ้ วงและกลามเนื้อตามยาว • มีระบบประสาทเรยี งตวั ทางดานทอ ง (ventral) ประกอบดว ยปม ประสาทและเสนประสาทดานขา ง

• อวัยวะขับถา ยไดแก nephridia พบปลอ งละ 1 คู • มกี ารแลกเปลย่ี นแก็สที่บรเิ วณผวิ หนงั เหงือก และ parapodia  Class Polychaeta Class Oligochaeta Class Hirudinea ไฟลมั อารโ ทรโพรดา (Arthropoda) สวนหัวเจรญิ ดี แตล ะปลอง สวนหัวลดรูป ไมม ี ไมม ี setae แตจ ะมี sucker ดานหัวและทา ย มี parapodium และ parapodia แตย งั พบ ตวั เพศรวม setae จํานวนมาก setae แตมจี ํานวนนอย ปลงิ ดดู เลือด (leech) เพศแยก เพศรวม ไสเ ดอื นทะเล ไสเ ดอื นดนิ (polychaete) (earthworm) http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Artemia_salina_3.jpg

อารโ ทรโพดา (Arthropoda) • สัตวใ นไฟลัมนี้สามารถจาํ แนกออกเปน 4 ซบั ไฟลัม (Subphylum) • ลําตวั และรยางคมกี ารแบงเปนขอปลอง – ไตรโลบิตา (Trilobita) หรอื ไตรโลบิโทมอรฟ า (Trilobitomorpha) • มโี ครงรา งแขง็ หมุ รา งกาย (exoskeleton) ประกอบดวยโปรตนี ลิปด ไค – เคลเิ ซราตา (Chelicerata) – ครสั ทาเชยี (Crustacea) ติน และ CaCO3 – ยูนเิ รเมยี (Uniramia) • มีทางเดินอาหารสมบูรณ, สมมาตรดานขา ง • ระบบไหลเวยี นเลอื ดเปน แบบเปด มีแอง เลอื ดเรยี กวา hemocoel • ระบบประสาทอยบู ริเวณดานทอ งประกอบดวยสมอง ปมประสาทและ เสนประสาท 1 คู ไตรโลบติ า (Trilobita) เคลเิ ซราตา (Chelicerata) • [L. tri = 3] • Gr.  Chela = กรงเล็บ (claw), cera = เขา (horn) • รา งกายมีลักษณะรปู ไข แบงออกเปน 3 สวน และเห็นพชู ดั เจน • รา งกายแบงออกเปน 2 สว นคือ • มแี ผน แขง็ คลมุ ทําใหเหน็ ปลองไมช ัดเจนจากดา นหลัง • อวยั วะเดนชัดคือตา เม่ือพลกิ ดานทองจะเห็นปากชัดเจน – เซฟาโลทอแรกซ (cephalothorax)หรอื โพรโซมา (prosoma) • เปน กลมุ สัตวท ่โี บราณที่สุด สูญพันธุหมดแลว – สวนทองหรอื ออพิสโทโซมา (opisthosoma) • มีขา 4 คู ยกเวน แมงดาทะเลมี 5 คู • อวยั วะในการขับถายไดแก mulpighian tubule • อวยั วะในการหายใจไดแ ก book lung • สัตวในกลุมนี้ไดแ ก แมงดาทะเล, แมงปอ ง, แมงมมุ , เห็บ, ไร

ครสั ทาเชีย (Crustracea) • อวัยวะในการขบั ถายไดแก ไดแ ก • [L. crusta = เปลอื ก] coxal gland, antennal  • สว นใหญอยใู นทะเลและน้ําจืด มีสวนนอ ยทอ่ี ยูบ นบก gland, maxillary gland • ลาํ ตวั แบง เปน cephalothorax และ abdomen • มรี ะยะตัวออนทเ่ี รยี กวา นอเพลียส • มีรยางคท แ่ี ตกแขนงออกเปน 2 กง่ิ คอื (nauplius larva) – แขนงดา นนอก (exopodite) – แขนงดา นใน (endopodite) • มีเพศแยก, มีขา 5 คู • อวยั วะในการหายใจไดแก เหงือก (gill) • มี metamorphosis

ยูนเิ รเมยี (Uniramia) คลาสชโิ ลโพดา (Chilopoda) • [L. unus = หนึ่ง, ramus = กงิ่ ] • Gk. Cheilos = ขากรรไกร, podos = เทา • รยางคมปี ลายกิ่งเดยี วไมแ ตกแขนง (uniramus) • สัตวก ลุมนี้ไดแ ก ตะขาบ (centiped = 100 feet) • สว นหัวเดนชัด และมแี ผน แขง็ หุมหนาแขง็ แรง • มหี นวด 1 คู และแตล ะปลอ งมขี า 1 คู • อวยั วะในการหายใจไดแก ทอลม (tracheae) • มี metamorphosis ในกลุมแมลง • สัตวใ นกลมุ นีไ้ ดแ ก กงิ้ กอื ตะขาบ และแมลง

คลาสดิโพลโพดา (Diplopoda) คลาสเฮกซาโพดา (Hexapoda) • Gk. Diplos = double • [hexa = 6, poda = feet] • สตั วก ลุมนี้ไดแก กง้ิ กอื (miliped = 1000 feet) • รา งกายแบง ออกเปน 3 สว นคือ • มหี นวด 1 คู และแตล ะปลอ งมขี า 2 คู – หัว (head) – อก (thorax) – ทอง (abdomen) • มีหนวด 1 คู ขา 3 คู และปก • อวัยวะในการขับถายไดแ ก mulpighian tubule

ไฟลมั มอลลสั กา (Mollusca) ไฟลัมมอลลสั กา (Mollusca) http://www.institutonazca.org/archives/english/biodiversity‐english.html • ลาํ ตัวออ นนุม ปกคลุมดวยเยอ่ื บาง ๆ เรยี กวา แมนเทิล (mantle)  Body = visceral mass + mantle + foot • มเี นอื้ เยอื่ 3 ชนั้ ทางเดนิ อาหารสมบรู ณ และมอี วัยวะท่ีใชข ดู อาหาร Visceral mass = กลมุ ของอวัยวะภายใน จากพน้ื เรยี กวา แรดูลา (radula) ไดแ กท างเดินอาหาร ไต และอวัยวะสืบพันธุ • สมมาตรแบบดานขาง, ไมม กี ารแบง ลําตัวเปน ปลอ ง • ระบบไหลเวียนโลหติ เปนแบบเปด ยกเวน ในกลุม cephalopod • มีอวยั วะขับถายไดแก ไต (kidney) • มีการพฒั นาอวยั วะรับสัมผัสหลายชนิดเชน รับสมั ผัส กล่นิ ความสมดุล และการมองเห็น โดยเฉพาะในกลุม cephalopod มกี ารตาเจริญดี

Polyplacophora Gastropoda • พบอยูในทะเล เปลือกประกอบดว ยแผนจํานวน 8 แผนมาเรยี งกัน • พบอยูในทะเล, แหลงนาํ้ และบนบก • หัวมขี นาดเล็กมาก มีแรดูลา • สวนหัวเจรญิ ดี มเี ปลอื ก 1 อันและมีแผน ปดท่ปี ากเปลือก (operculum) บาง • ใช foot ในการเคลอื่ นที่ กลมุ เปลือกอาจลดรูปหรอื ไมม ี เชน sea slug •มีอวยั วะหายใจคอื เหงือก (gill) •มีอวยั วะหายใจคอื ปอด (lung) • ตย.ลิ่นทะเล • มแี รดลู าและใช foot ในการเคลือ่ นท่ี • ตย.หอยทาก ทากเปลอื ย (nudibranch)

Bivalvia Cephalopoda Mytilus Nautilus • พบอยูในทะเล และแหลง นํ้าจดื • พบอยูในทะเล •เปลอื กแบน ประกอบดวย 2 ฝา • หวั มหี นวดที่มที อ ดดู (sucker) ไวใ ชจับเหย่ือ • ไมม ีหวั และแรดูลา เน่อื งจากกินอาหารโดยการกรองผานเหงือก • มโี ครงสรา งเปลอื กอยูภายในรางกาย ยกเวนหอยงวงชาง (Nautilus) • ใช foot ในการเคลอ่ื นท่ี เย่อื แมนเทลิ มกี ารพัฒนาเปน ทอ (siphon) •ปากมีแรดลู า หรอื อาจไมม ี และมเี ขี้ยว (jaw) ไวสําหรบั ฉีกเหยอื่ • ตย.หอย 2 ฝา เชน หอยแมลงภู (Mytilus), หอยแครง • ใชการพน ออกทางทอนา้ํ (siphon) ซ่ึงพฒั นามาจาก foot ในการเคลอ่ื นท่ี • ตย.หมึก, หอยงวงชาง (Nautilus) ไฟลมั ในอาณาจกั รส ัตว ไฟลมั เอก็ ไคโนเดอรม าตา (Echinodermata) http://ocean.nationalgeographic.com/ocean/photos/sea‐urchins/