มารยาทในการศึกษาหาความรู้ - โดย : มุหัมมัด บิน อิบรอฮีม อัตตุวัยญิรีย์

0

1 มารยาทในการศกึ ษาหาความรู้ ความรู้ คอื อบิ าดะฮฺ และการจะเป็นอบิ าดะฮฺได้นัน้ ต้องประกอบด้วยสองเง่อื นไข คอื กระทาดว้ ยความ บรสิ ุทธใิ์ จต่ออลั ลอฮฺ สุบหานะฮุวะตะอาลา และยดึ ปฏบิ ตั ติ ามแบบฉบบั ของท่านเราะสูลุลลอฮฺ ซง่ึ บรรดา ผรู้ นู้ นั้ ถอื เป็นทายาทของเหล่าศาสดา และวชิ าความรนู้ นั้ มหี ลายประเภทดว้ ยกนั โดยทส่ี ูงทส่ี ุด มเี กยี รติ มากท่ีสุด และบริสุทธิท์ ่ีสุดก็คือวิชาความรู้ท่ีบรรดาศาสดาและเราะสูลได้นามา อันเป็ นความรู้ เก่ียวกบั อัลลอฮฺ พระนามของพระองค์ คุณลักษณะของพระองค์ การกระทาของพระองค์ ตลอดจน เกย่ี วกบั ศาสนา และกฎหมายของพระองค์ อลั ลอฮฺ ‫د‬สบุ‫حم‬หา‫م‬น( ‫م‬ะْ ฮ‫ ُك‬วุ‫وا‬ะَ ‫ث‬ตْ ‫َم‬ะ‫َو‬อ‫م‬าْ ‫ك‬ลُ ‫ب‬าَ ‫ق َّل‬ไَ ด‫م َت‬ทُ้ ‫م‬รُ ง‫ع َل‬กْ ‫ي‬ลَ ‫่ا‬าُ‫َّلل‬วَّว‫َو‬า่ ‫ت‬:ِ ‫َوا ْْ ُل ْؤ ِم َنا‬ ‫َوِل ْل ُم ْؤ ِم ِني َن‬ ‫ِل َذ ْن ِب َك‬ ‫َوا ْس َت ْغ ِف ْر‬ ‫َّ َّللُا‬ ‫ِإ ََّل‬ ‫ِإ َل َه‬ ‫ََل‬ ‫َأ َّن ُه‬ ‫َفا ْع َل ْم‬ )19 : ความว่า : ดงั นัน้ กจ็ งทราบไว้เถดิ ว่าไม่มพี ระเจ้าผู้ควรกราบไหว้อย่างแท้จรงิ นอกจากอลั ลอฮฺ และจง กล่าวคาอิสติฆฟาร (ขออภัยโทษ) ในความผิดของตัวเจ้าเอง และของบรรดาผู้ศรทั ธาชายและหญิง และอลั ลอฮฺทรงรดู้ ยี ง่ิ ถงึ ความเคลอ่ื นไหวและทพ่ี านกั ของสเู จา้ [มหุ มั มดั : 19] สาหรบั มารยาทในการศึกษาหาความรู้นัน้ มหี ลายประการด้วยกนั ซ่ึงบางส่วนเก่ยี วกบั ตวั ผู้สอน และ บางสว่ นเกย่ี วกบั ผเู้ รยี น โดยในลาดบั ต่อไปน้ี ใครข่ อกล่าวในบางประการเท่านนั้ 1- มารยาทของครผู สู้ อน - ถอ่ มตนและไม่ถือตวั อลั ลอฮฺ สุบหานะฮุวะตะอาลา ไดท้ รงกล่าวแกน่ บ)ี2‫ﷺ‬15ข:อ‫ء‬ง‫را‬พ‫ع‬ร‫ش‬ะอ‫ال‬ง(ค‫ن‬ว์َ ‫่ي‬า‫م ِن‬:ِ ‫َوا ْخ ِف ْض َج َنا َح َك ِْلَ ِن ا َّت َب َع َك ِم َن ا ْْ ُل ْؤ‬ ความว่า : และจงถอ่ มตวั ของเจา้ แก่บรรดาผศู้ รทั ธาทป่ี ฏบิ ตั ติ ามเจา้ [อชั ชอุ ะรออฺ : 215] - มจี รรยามารยาทท่ีงดงาม 1- อลั ลอฮฺ สุบหานะฮวุ ะตะอาลา ไดท้ รงกลา่ วแกน่ บี ‫ﷺ‬ ของพระองคว์ ่า : ‫َع ِظي ٍم‬ ‫ُخ ُل ٍق‬ ‫َل َع َلى‬ ‫َوِإ َّن َك‬ )4 : ‫(القلم‬ ความวา่ : และแทจ้ รงิ เจา้ นนั้ ไดอ้ ยบู่ นคุณธรรมอนั ยง่ิ ใหญ่ [อลั เกาะลมั : 4] 2- อลั ลอฮฺ สุบหานะฮุวะตะอาลา ไดท้ รงกล่า)1วแ9ก9่ท: า่‫ف‬น‫ا‬น‫عر‬บ‫َن (اﷺلีأ‬ข‫ي‬อ‫ه ِل‬งِ ‫ا‬พ‫ َج‬ร‫ْل‬ะ‫ا‬อ‫ِن‬ง‫َع‬คว์‫ ْض‬า่ ‫ر‬:ِ ‫ُخ ِذ ا ْل َع ْف َو َوْأ ُم ْر ِبا ْل ُع ْر ِف َوَأ ْع‬ ความว่า : เจ้าจงยดึ การอโหสิ และจงกระชบั ใหท้ าดี และจงหลกี เลย่ี งจากพวกโฉดเขลาอวชิ ชาทงั้ หลาย เถดิ [อลั อะรอ็ ฟ : 199]









6 - ดอุ าและคาท่ีควรกล่าวปิ ดท้ายการพบปะหรือประชุม จ‫لَََي َلكاى‬า‫تعَْن‬ก‫ َْيُّ َِدن‬อ‫نَْاماشل‬บิَ‫َاختْر‬น‫ุاْي َُِنص‬อ‫ْุعنََْبلن‬ม‫صوِامَي‬รัَ‫نا ْاِط‬เَ‫َُلنم‬รَ‫سمَِمل‬า‫ََنَلْا‬ะ‫تْيَسظ‬ฎُِ‫َنلقع َل‬ยิَْ َْ‫وا‬ลั‫َّ َِمَمه‬ล‫نهىِاب‬อَُ‫ََُِّمللن‬ฮ‫ِهعฺ ْاِلَوعل‬อ«َ‫نُتا‬นَั‫أمََِاهغر‬ฮ‫نَْابثََِبْل‬มุ‫ ََِْلمح‬า‫َََِْقلعيص‬เ‫َويج‬ลْ‫่الَْلَأ‬า‫تنواا‬ว‫َِِ่م ََن‬า‫َِّهناما‬:َ‫نََب ْراْأيسََُنَسَومخنَااوَلر َُِعلَوجتََنبَْياهّْ َّجلََِلانَواَعلأتَْبْملر َعمَُﷺامصذَايُِِِرَصقنصييايوَبَََُموتك َُنقَِماَّووِِِْمتفنَنْىَانم ِ َدْمَجيطِاِلان ََأنَعٍاِْتسحَ َيوَََْكيَحلَتََّتََمنتىاا ََُْيتجوَْباَِدعل ُُِْعجغل ََنَوعااْلِل ِبُبَُّههِدُْهناؤََْلي ََلَاجِوءََّانأ َِاتْرْكل َََبَكثَكِرل ََِموم‬.َ‫ََََيَقمموََّْالرمْ َََِنتميحاُُْعَمحعَََنكنااااوَدَُِبلناَ»أ‬ ความวา่ : “น้อยมากทท่ี ่านเราะสลู ุลลอฮฺ ‫ ﷺ‬จะลุกออกจากทพ่ี บปะจนกว่าท่านจะกลา่ วคาตอ่ ไปน้ตี ่อหน้า บรรดาสหายของท่าน : “อลั ลอฮุมมกั สมิ ละนา มนิ คอ็ ชยะตกิ ะ มายะหลู ุ บยั นะนา วะบยั นะ มะอาศกี ะ วะ มนิ ฏออาตกิ ะ มาตุบลั ลฆิ ุนา บฮิ ี ญนั นะตะกะ วะมนิ ัลยะกนี มาตุเฮาวนิ ุอะลยั นา มุศบี าตดิ ดุนยา วะมตั ติ นา บอิ สั มาอนิ า วะอบั ศอรนิ า วะกุววะตนิ า มาอหั ยยั ตะนา วจั อลั ฮุลวารซิ ะ มนิ นา วจั อลั ซะเราะนา อะลา มนั เซาะละมะนา วนั ศุรนา อะลา มนั อาดานา วะลา ตจั อลั มศุ บี ะตะนา ฟีดนี ินา วะลาตจั อะลดิ ดุนยา อกั บะ เราะฮมั มนิ า วะลา มบั ละเฆาะอลิ มนิ า วะลาตุสลั ลฏิ อะลยั นา มนั ลาหะมุนา” (แปลว่า โอ้ อลั ลอฮฺ ! ขอได้ โปรดทรงประทานความรู้สึกเกรงกลัวต่อพระองค์ท่ีสามารถปิดกนั้ ระหว่างเรากบั การล่วงละเมดิ ต่อ พระองคใ์ หแ้ ก่พวกเราดว้ ยเถดิ ขอไดโ้ ปรดทรงประทานการกระทาความภกั ดตี อ่ พระองคท์ ส่ี ามารถเช่อื ม เราไปยงั สรวงสวรรค์ และความเช่อื มนั่ ทส่ี ามารถใชบ้ รรเทาความทุกขย์ ากลาบากของโลกดุนยาดว้ ยเถดิ ขอไดโ้ ปรดทรงใหเ้ รามคี วามสุขในการฟังของเรา การมองเหน็ ของเรา และพละกาลงั ของเรา ตราบใดท่ี พระองคย์ งั ทรงใหเ้ รามชี วี ติ อยู่ และขอโปรดทรงใหม้ นั เป็นสง่ิ ทค่ี งอย่กู บั พวกเราดว้ ยเถดิ ขอไดโ้ ปรดทรง ชว่ ยเหลอื พวกเราใหม้ ชี ยั เหนอื ผทู้ เ่ี ป็นปรปกษก์ บั เราดว้ ยเถดิ และขอโปรดอย่าทรงใหค้ วามทุกขย์ ากของ เราเกดิ กบั ศาสนาของเรา และขอโปรดทรงอย่าทาใหโ้ ลกดุนยาเป็นสุดยอดความกงั วลของพวกเรา หรอื เป็นจุดสุดสน้ิ ความรขู้ องพวกเรา และขอไดโ้ ปรดทรงอย่าใหพ้ วกทไ่ี รป้ รานีตอ่ เราไดค้ วบคุมพวกเราเถดิ ” [หะสนั บนั ทกึ โดยอลั ตริ มซิ ยี ์ 3502 เศาะฮหี ฺสุนนั อลั ตริ มซิ ยี ์ 2783 ดู เศาะฮหี ฺ อลั ญามอิ ฺ 1268] 2‫ ُد‬-‫ش َه‬มْ รี‫ َيأ‬า‫ك‬ย‫ َذ‬ง‫رِمد‬า‫ْم‬น‫اَلحت‬จ‫بو‬าِ‫َدو‬ก‫مم‬อَّ ‫حه‬บُ ‫أل َّل‬ฮู ‫ุها‬ร‫ك‬ย‫ َัج‬เ‫َنر‬ร‫حخا‬าَ ะ‫ْبأ‬ฮ.‫ ฺُ»س‬เ‫ك‬ร‫َ َك‬า‫ِل‬ะ‫ذَِذل‬ฎَ ‫هه‬ยِิ ِ‫سس‬ลัِ ِ ล‫ِْجلِل‬อ‫م ْج‬ฮَ‫ىฺ َم‬อ‫ِْفن‬นั ‫َِمن‬ฮ‫ََุكما‬ว‫او‬า่ ‫َُمق‬ท‫่هَي‬าُ‫ْلن‬นَ ‫َرأ‬เَ ‫ل‬ร‫ َِف‬า‫ُْبغ‬ะ‫ َق‬ส‫لَ َّل‬ลَู‫ ِإ‬ลุ‫ا‬.‫َكق‬ลَ‫َف‬อ‫له ْي‬ฮَُ ‫ت َلو َغُبﷺ ฺُِطإ‬ไ‫َِأ ُه‬ด‫ف َيو‬กِ้‫َك‬ล‫ُ่ َرر‬า‫كفُث‬วَِ ‫فْغ‬วَ ‫َت‬า่ ‫ٍْسس‬:‫ََأم ْ ْننَ َلَجِ َإلَل َهَ ِسإ َِف َّلى َأ َْنم َْجتِلَأ‬ ความว่า : “ผู้ใดท่นี ัง่ ในท่พี บปะแห่งหน่ึง แล้วเกดิ คาพูดทผ่ี ดิ พลาดข้นึ มากมายในทน่ี ัน้ และเขาได้กล่าว ก่อนจะลุกออกจากท่พี บปะดงั กล่าวว่า “ซุบฮานะกลั ลอฮุมมะ วะบิหาดกิ ะ อชั ฮะดุอลั ลา อิลาฮะ อลิ ลา อนั ตะ วะอะตูบุ อลิ ยั กะ” (แปลว่า ฉันขอสดุดแี ละสรรเสรญิ ต่อพระองค์ โออ้ ลั ลอฮฺ ! โอพ้ ระเจา้ ของฉนั ฉัน ขอยืนยนั ว่าพระองค์เท่านัน้ คือ พระเจ้าท่ีควรกราบไหว้ ฉันขออภยั โทษและขอกลบั เน้ือกลับตัวต่อ

7 พระองค์) เขาก็ย่อมจะได้รบั อภยั โทษในสง่ิ ท่เี กิดข้นึ ณ.ท่พี บปะดงั กล่าว” [เศาะฮีหฺ บนั ทกึ โดยอหั มดั 10420 และ บนั ทกึ โดยอลั ตริ มซิ ยี ต์ ามสานวนน้ี 3433 เศาะฮหี ฺสุนนั อลั ตริ มซิ ยี ์ 2730] 2- มารยาทของนกั เรยี นนกั ศกึ ษา - ท่านัง่ ของนักเรยี นนักศึกษา 1‫لىى‬-‫َعََر‬จ‫ ُي‬า‫َِ َهل‬ก‫ر ْي‬อ‫ع َِّف‬มุ‫ش َ َك‬รัَّ‫ َع‬บ‫اَضل‬นิ ‫َِود‬อ‫َووا‬ลَั ‫هس‬คَِ ‫ْي‬อ็‫بُ َدت‬ฏَ ‫دْكي‬ฏ‫ش ُ ِر‬อ็ ‫ َى‬บ‫ِإبَل‬เِ ร‫ِاه‬า‫ َْيي‬ะ‫ب َِثت‬ฎ‫ْكا َل‬ยิ‫ ُضر‬ลِั ‫د‬ลَ ‫َان‬อ‫بْ َسي‬ฮَ ‫فُ ฺَدأ‬อَ ‫ي‬นั‫ ِﷺد‬ฮ‫ ุ َش‬เ‫لى‬ลٌِ ‫่ب‬าِ‫َُّنج‬ว‫َ่رل‬า‫نىاا‬:َ ‫َْعّ َّلِرِل ُاف ُه ِمﷺ َّن َاذاَأ َ َتح ٌَيدْوٍ َمح َِّإت ْىذ ََطجََلل َع َسَع َِلإ َْلي‬.‫نامل ِتعَّْنفس ََدفق َِرر ُعَلسوَيَول ِه َلي‬.ُ ‫ر‬.‫ُح‬.ْ ‫َبََفْعي ََِلن ْخيَ َمِذهاْي ََِنأ َهث‬ ความว่า : “ในขณะทพ่ี วกเรากาลงั อยู่พรอ้ มกบั ท่านเราะสลู ุลลอฮฺ ‫ ﷺ‬ในวนั หน่ึงนนั้ กไ็ ดม้ ชี ายทม่ี เี ส้อื ผ้า ขาวผ่อง ผมดาสนิทคนหน่ึงเขา้ มาหาพวกเรา เขาไม่มรี ่องรอยของการเดนิ ทางไกล แต่ก็ไม่มผี ู้ใดในหมู่ พวกเราทร่ี ู้จกั เขา จนกระทงั่ เขาไดน้ ัง่ ลงตรงหน้าท่านนบี ‫ ﷺ‬แลว้ เขาก็ประกบหวั เข่าของเขากบั หวั เขา่ ของทา่ น และว่างสองฝ่ามอื ลงบนโคนขาของเขา ... [มุตตะฟัก อะลยั ฮฺ บนั ทกึ โดยอลั บุคอรยี ์ 50 และมุสลมิ ตามสานวนน้ี 8] 2.‫ت َل‬-‫ َو‬ม‫يَكُق‬รีَ ‫س‬า‫ْ َن‬ย‫ََأف‬ง‫ر‬،าَ ‫َث‬น‫ًّيْاك‬จ‫ ِبَأ‬า‫ ََّنم‬ก‫ ُﷺث‬อ. น»‫د‬สั‫ََّفم ٍُة‬บ‫ذ َاح‬นิ َ‫حُم‬มُ‫وِب‬าَ‫ك‬ลَ،กิ‫ًُبناو‬เ‫َيأ‬ร‫«د‬าِ ะ‫َمل‬ฎِ‫لاَا‬ยิ‫ َسق‬ล‫إ َัْف‬ลِ‫الى‬อ‫أِِبب‬ฮ‫ْ ฺن َ َو‬อ،‫م‬นัَ‫ًّلبا‬ฮ‫اุ ََر‬ว‫ َلِقل‬าَّّ่‫ا ََف‬:‫ َع ََفل َىقا ُ َر ْمك َبَعَتْبْي ُِدهَ َّفَّل َِلقاا ْب َلُن َر ُِحضَذياَن َاف َِبة‬،‫ ِلا َف َب َر َﷺك َُعخ ََرم َُجر‬.‫َأ« َّن َ َسرُل ُسوِنو َىل َ»ّ َّل‬ ‫أخرجه البخاري‬ ความว่า : “ท่านนบี ‫ ﷺ‬ไดอ้ อกมา แลว้ อบั ดุลลอฮฺ บนิ คุซาฟะฮฺกย็ นื ขน้ึ แลว้ ถามว่า “ใครคอื พ่อของฉัน ?” ท่านตอบว่า “พ่อของท่านคอื คุซาฟะฮฺ” หลงั จากนนั้ ท่านกพ็ ดู ซ้าแลว้ ซ้าเล่าว่า “จงถามฉนั ซิ ๆ ๆ ๆ” อุมรั เลยคุกเข่าลงพร้อมกบั กล่าวว่า “เราะฎตี ุบลิ ลาฮิ รบั บา วะบลิ อสิ ลามดิ ีนา วะบมิ ุหมั มะดิน ‫ ﷺ‬นะบียา” (แปลว่า เราพอใจแลว้ กบั การมอี ลั ลอฮฺเป็นพระเจา้ กบั การมอี สิ ลามเป็นศาสนา และกบั การมมี ุหมั มดั ‫ﷺ‬ เป็นศาสดา) ท่านเลยจงึ เงยี บลง [บนั ทกึ โดยอลั บุคอรยี ์ หมายเลข 93 ] - การให้ความสาคญั ต่อการร่วมกลุ่มกบั กลุ่มศึกษาวิชาและกลุ่มขดั สมาธิท่ีมีอยู่ตามมสั ยิดต่าง ๆ และเขาควรจะนัง่ ลงตรงไหน หากมาถึงในขณะที่คนอ่ืนต่างนัง่ อยใู่ นกลุ่มเรยี บร้อยแลว้ ม‫ََّّثلمِلِااة‬รีَّ‫َََأا‬า‫لَلو‬ย‫ِ َّث‬،‫ول‬ง‫اا‬า‫َُِهرس‬น‫ََِففري‬จ‫ىَّن‬า‫َاَللس‬ก‫ن ِإ‬อ‫عِج َِلن‬บََ‫َفنا‬วีَ‫ ْْثم‬า‫ِكةا‬ฟُ‫بิََُقرل‬ดِ‫ َْ ْقحخَْلب‬อ‫َْف َُلأأ‬ลั‫َ َال‬ล،‫ف َأى‬ยั‫ة ٍِ«ر‬ซ‫نجَ َلًف‬ยีََ‫َُْ์قةرا‬เ‫ثف‬รَُ‫َاﷺ‬า‫ىل‬ะ‫ َث‬ฎ‫ َِلََرالأ‬ย‫قَ ََّبفَّิل‬ลัْ ‫ألا‬ลَُ‫ذوَم‬อْ‫سإُه‬ฮِ‫ُ ُد‬،‫َح ฺر‬อَ‫غُه‬นَั‫ َ ََرعأ‬ฮ‫ َّุمََفما‬ว‫فمَُأاس‬าََّ่ ‫اَل‬:‫ل َّنَفﷺ‬،‫ َا َلوَُأهََّف َم َواو َاق َلَج َّفثا ِاالِل َعٌَُسلث ِىفَف ََىأر ْاُدَْْسبلَ َروِْسَلذِاجَ َِِّّهلدًِلباَاوا‬،‫هْي ََْنمق َام‬،‫َأالَّآنﷺَخَ َرُورُ َسذ َفَوه ََجلََلبَّ ََّلَوِلساا ِ َحخ ٌْلدﷺَف َُب‬









12 ความว่า : “ฉันไดถ้ ามอะลยี ว์ ่า ท่านมหี นงั สอื ใด ๆ (ทบ่ี นั ทกึ จากท่านนบี ‫) ﷺ‬ไหม ? เขาตอบว่า “ไม่มี มกี ็ เพยี งแต่คมั ภรี ข์ องอลั ลอฮฺ หรอื คาอธบิ ายทใ่ี หก้ บั ชายมุสลมิ หรอื สง่ิ ทบ่ี นั ทกึ อย่ใู นหน้ากระดาษน้ีเท่านนั้ ” ฉันถามว่า “แลว้ สงิ่ ทบ่ี นั ทกึ อยู่ในกระดาษน้ีคอื อะไรกนั ?” เขาตอบว่า “คอื (คาอธบิ ายเก่ยี วกบั กฎของ) เชอื ก (หมายถงึ การจ่ายค่าสนิ ไหมชดแทน) การปลดปล่อยเชลย และ (คาอธบิ ายเก่ยี วกบั การท่ี) มุสลมิ ตอ้ งไมถ่ ูกประหารเพราะ (การฆา่ ) กาฟิร” [บนั ทกึ โดยอลั บุคอรยี ์ 111] 2‫َ َل‬-‫ َو‬จ‫ب‬าُ ก‫ك ُت‬อْ ‫ي‬บَ ‫ن‬ฮี َ รุ‫كا‬อ็َ ย‫ ُه‬เ‫ َّن‬ร‫ف ِإ‬าَ ะ‫و‬ฮ‫مฺ ٍر‬เْ ร‫ َع‬าะ‫ِن‬ฎ‫ ْب‬ยิ ‫ِلا‬ลั‫ّ َّل‬ลَ อ‫ ِد‬ฮ‫ ฺَع ْب‬อ‫ن‬นั ْ ฮ‫ ุ ِم‬เ‫ن‬ลَ ‫่ا‬า‫ َكي‬ว‫่ار‬า‫خَام‬:‫اِإلَب َّل‬،‫ ْنأ ُهخ ِم ِرنجىه‬.‫ َأَتا َْبص َعَحُها َِمب ْعاَمل ٌَّنرِب ِ َىع ْن َﷺه ََّأماَ ٍحمٌد ََعأ ْْكنَث ََأرِب َىح ُِهد َيرًْيث َارَة َع‬.‫ََأمْاك ُت ِم ُ ْبن‬ ความว่า : “ไม่มสี หายของท่านนบี ‫ ﷺ‬คนไหนทร่ี ายงานหะดษี จากท่านมากไปกว่าฉัน นอกจากสงิ่ ทม่ี อี ยู่ กบั อบั ดลุ ลอฮฺ บนิ อมั รฺ เพราะวา่ เขานนั้ เขยี นเป็น ในขณะทฉ่ี นั เขยี นไมเ่ ป็น” [บนั ทกึ โดยอลั บคุ อรยี ์ 113] - หากละอายที่จะถาม กใ็ ห้คนอ่ืนช่วยถามแทน จ«า‫ل‬กَ ‫ا‬อ‫ َق‬ะ‫َف‬ล‫ه‬ยีُ ‫أ َ์ل‬เَ ‫س‬รَ า‫ف‬ะَ ฎ‫ِد‬ย‫ َ ิو‬ล‫ ْ ัس‬ล‫ل َأ‬อ‫ا‬ฮ‫ ฺَن‬อ‫ ْب‬นั ‫ َد‬ฮ‫َ ุدا‬เ‫ق‬ลْ ‫ل‬าِْْ่ ‫ا‬ว่า‫ ُت‬:‫ت َمأت ْسف َتقْح ِيعلىيَأهْن َأ ْس َأ َل ال َّن ِب َّى ﷺ ِْ َل َكا ِن ا ْب َن ِت ِه َف َأ َم ْر‬.ُ»‫َُيك ْْغن ِ ُست ُ َلر َُذج َلك ًاَرَُهم ََّوَذياَتًءَو َو َُّضكُأْن‬ ความว่า : “ฉันเป็นคนท่มี นี ้ากาหนัดออกอยู่เสมอ และฉันก็อายท่จี ะถามท่านนบี ‫ ﷺ‬อนั เน่ืองมาจาก สถานะของบุตรสาวของท่าน (ทเ่ี ป็นภรรยาของฉัน) ฉันเลยใชใ้ หอ้ ลั มกิ ดาด บนิ อลั อสั วดั ช่วยถามให้ แลว้ ท่านกต็ อบว่า “ใหเ้ ขาลา้ งอวยั วะเพศของเขา แลว้ เอาน้าละหมาด”” [มุตตะฟัก อะลยั ฮฺ บนั ทกึ โดยอลั บคุ อ รยี ์ 269 และมุสลมิ ตามสานวนน้ี 303] - การเขา้ ประชิดอิหม่ามในเวลาอบรมสงั่ สอน มรี ายงานจากสะมุเราะฮฺ บนิ ญุนดุบ เราะฎยิ ลั ลอฮฺ อนั ฮุ ว่าท่านนบขี องอลั ลอฮฺ สุบหานะฮุวะตะอาลา ได้ กล่าววา่ : ‫َد َخ َل َها‬ ‫َوِإ ْن‬ ‫ا ْل َج َّن ِة‬ ‫ِفى‬ ‫ُي َؤ َّخ َر‬ ‫َح َّتى‬ ‫َي َت َبا َع ُد‬ ‫َي َزا ُل‬ ‫َ َل‬ ‫ال َّر ُج َل‬ ‫َف ِإ َّن‬ ‫الِإ َما ِم‬ ‫ِم َن‬ ‫َوا ْد ُنوا‬ ‫ال ِذ ْك َر‬ ‫ا ْح ُض ُروا‬ ‫ أخرجه‬.» » ‫أبوداود‬ ความว่า : “พวกท่านจงเขา้ ร่วมในสถานพบปะเพ่อื ราลกึ ถงึ อลั ลอฮฺ และจงเขา้ ใกลอ้ หิ ม่าม เพราะว่าคน ๆ หน่งึ อาจจะอยหู่ ่าง ๆ เป็นอาจณิ จนทาใหเ้ ขาตอ้ งถูกใหอ้ ยู่ในทท่ี า้ ย ๆ ในสวรรค์ แมว้ ่าเขาจะไดเ้ ขา้ กต็ าม” [หะสนั บนั ทกึ โดยอบูดาวดู 1108 เศาะฮหี ฺสุนนั อบดี าวดู 980]

13 - การมีมารยาทที่ดีในท่ีชุมนุม 1‫وا‬-‫ ُز‬อ‫ ُش‬ลั ‫ْن‬ล‫فا‬อَ ฮ‫ز ฺوا‬สُ ‫ุش‬บُ ห‫ْن‬1‫ا‬า1‫ل‬นَ :‫ي‬ะ‫ةق‬ฮِ ‫ل‬วุ‫ذدا‬ะَ‫إا‬ต‫َوِج‬ะ‫مْل‬อْ‫ك(ا‬าُ ‫ر‬ล‫ي ٌَل‬า‫َّلخلُِبا‬ไََّด‫حن‬ทَِ้ ‫سو‬รَ ‫ُل‬ง‫َفم‬กْ ‫َْيع‬ล‫واَت‬า่ ‫ا‬ว‫ َُحم‬ว‫ ِسب‬า่‫فَّللُ َا‬:ّْ َ‫ََيي ْار ََأف ُِّي َعهاَّ َّلا َّلُلا ِذا َّيل َِذني َآَ َنم َُآن َموُان ِإواَذ ِام ْنِقُكي َْمل ََلواَُّلك ِْذمي َتَ َنف ُأ َّوسُت ُحواواا ْلِف ِعيْلاَ ْمْ َل َدَ َجرا َِلجا ِ ٍست ََفوا‬ ความว่า : โอ้ บรรดาผู้ศรทั ธาเอ๋ย เม่อื มคี นบอกสูเจา้ ว่า “จงขยบั ขยายในท่ชี ุมนุม” สูเจ้าก็จงขยบั ขยาย เพราะอลั ลอฮฺจะทรงขยบั ขยายทอ่ี นั กวา้ งขวางแก่สูเจ้า (ในวนั กยิ ามะฮฺ) และเม่อื มคี นบอกสูเจ้าว่า “จง แยกย้าย” สูเจ้าก็จงแยกย้าย เพราะอลั ลอฮฺจะทรงเล่อื นชนั้ แก่บรรดาผู้ศรทั ธาในหมู่สูเจ้าและบรรดา นกั วชิ าการหลายระดบั ชนั้ และอลั ลอฮฺนนั้ คอื ผทู้ รงรอบรยู้ ง่ิ ในสงิ่ ทส่ี เู จา้ กระทา (อลั มุญาดะละฮฺ : 11) 2- มรี ายงานจากอบิ»น‫ุه‬อ‫ุلي‬ม‫ع‬รั ‫ق‬เร‫ف‬า‫ت‬ะ‫م‬ฎ.»ยิ ‫ا‬ลั‫و‬ล‫ ُع‬อ‫َّس‬ฮ‫ ฺَو‬อ‫وَت‬นัَ ‫ا‬ฮ‫و‬มุ‫ ُح‬า‫ َّس‬ว‫่ف‬าَ ‫ت‬ทَ ‫ن‬าْ่ น‫ ِك‬น‫َوَل‬บ‫ُس ِفﷺي ีِه‬ได‫ِل‬ก้‫ ْج‬ล‫ َي‬า่ ‫َّم‬ว‫ُث‬ว‫่ه‬าِ ‫ ِد‬:‫َ َل ُي ِقي ُم ال َّر ُج ُل ال َّر ُج َل ِم ْن َم ْق َع‬ ความวา่ : “ชายคนหน่งึ จงอย่าทาใหช้ ายอกี คนหน่งึ ลกุ ออกจากทข่ี องเขา แลว้ เขากลบั นงั่ แทนทเ่ี ขาคนนัน้ แต่ (เขาจงกล่าวว่า) “พวกท่านจงขยบั ขยายให้กว้างดว้ ยเถดิ ” [มุตตะฟัก อะลยั ฮฺ บนั ทกึ โดยอลั บุคอรยี ์ 6270 และมุสลมิ ตามสานวนน้ี 2177] 3- มรี ายงานจากอบฮี ุรอ็ ยเราะฮฺ เราะฎยิ ลั ล»อ‫م‬ฮฺ‫ل‬อ‫س‬นั ‫م‬ฮ‫ ุه‬ว‫่ج‬า‫ر‬ท‫่خ‬า‫أ‬น.น»บ‫َح ُّقﷺِีب ِه‬ไ‫أ‬ดَ ‫و‬กَ้ ‫ه‬ลُ ‫َف‬า่ ‫ه‬วِ ‫ي‬วْ ‫َل‬า่‫ِإ‬ : ‫ُث َّم‬ ‫َم ْج ِل ِس ِه‬ ‫ِم ْن‬ ‫َقا َم‬ ‫َم ْن‬ ‫َر َج َع‬ ความวา่ : “ ผใู้ ดทล่ี ุกออกจากทน่ี งั่ ของเขา หลงั จากนนั้ เขาไดห้ วนกลบั มาใหม่ เขากย็ ่อมมสี ทิ ธใิ นทน่ี ัง่ นัน้ มากกวา่ คนอ่นื ” [บนั ทกึ โดยมุสลมิ 2179] 4- จากญาบริ บนิ สะมเุ ราะฮฺ เราะฎยิ ลั ลอฮฺ อนั ฮุ เล่าวา่ : .‫َي ْن َت ِهى‬ ‫َح ْي ُث‬ ‫َأ َح ُد َنا‬ ‫َج َل َس‬ ‫ال َّن ِب َّى‬ ‫َأ َت ْي َنا‬ ‫ِإ َذا‬ ‫ُك َّنا‬ ‫أخرجه أبوداود والترمذي‬ ‫ﷺ‬ ความว่า : “พวกเรานัน้ เม่อื มาหาท่านนบี ‫ ﷺ‬ต่างคนกจ็ ะนัง่ ลง ณ ท่ซี ่งึ เขาหยุด(นัน่ คอื ท่ี ๆ คนสุดท้าย นัง่ )” [เศาะฮหี ฺ บนั ทกึ โดยอบูดาวูด 4825 เศาะฮหี ฺสุนันอบดี าวูด 4040 และบนั ทกึ โดยอลั ตริ มซิ ีย์ 2725 เศาะฮหี ฺสุนนั อลั ตริ มซิ ยี ์ 2193] 5- มรี ายงานจากอมั รฺ บนิ ชุอยั บฺ จากพ่อของเขา จากลุงของเขา เราะฎยิ ลั ลอฮฺ อนั ฮุ ว่าท่านเราะสลู ุลลอฮฺ ‫ن ِإَ َّلﷺ‬ไِ ด‫َل ْي‬ก้‫ ُج‬ล‫่ َر‬า‫ن‬วَ ‫ي‬วْ ‫่ َب‬า‫ُس‬: ‫ َع ْن َأ ِبي ِه َع ْن َج ِد ِه َأ َّن َر ُسو َل َّ َّل ِلا ﷺ َقا َل « َ َل ُي ْج َل‬- ‫ا َوقدا َل ا ْب ُن َع ْب َد َة‬-‫وأْب ِخنر ُجشهَع ْأيب ٍوبد‬.‫ِبَِعإ ْْذ ِننِه ََعم ْام ِ»ر‬ ความว่า : “คน ๆ หน่งึ จะตอ้ งไม่ถูกใหน้ งั่ ระหว่างชายสองคน ยกเวน้ ดว้ ยการอนุญาตของคนทงั้ สอง ” [หะ สนั บนั ทกึ โดยอบูดาวดู หมายเลข 4844 เศาะฮหี ฺสนุ นั อบดี าวดู หมายเลข 4054]

14 6«-‫ َل‬จ‫ا‬า‫ َق‬ก‫ َف‬อ‫ى‬ชั ‫د‬ชِ ‫َي‬ะ‫ة‬รِ ด‫َأ ْل َีي‬บ‫ى‬นิ ‫ع َل‬สَ วุ ‫ت‬ยัُ ด‫ ฺَك ْأ‬เ‫ َّت‬ร‫وا‬าَ ะ‫ى‬ฎ‫ ِر‬ยิ‫َظ ْه‬ลั ล‫ف‬อَ ฮ‫َ ฺخ ْل‬อนั‫ى‬ฮ‫سุ َر‬เْล‫ُ่ي‬า‫ ْل‬ว‫่ى ا‬าَ :‫َه َك َذا َو َق ْد َو َض ْع ُت َي ِد‬ ‫س‬.»ٌ ‫اَّْْلََّل ِلْغا ُضﷺو َِوَأب َناَع َل َْيِجها ِْلم‬ ‫ََأ َمت َّْرق ُِبع ُىد َ ِرق ُ ْسع َود َُةل‬ ‫أخرجه أحمد وأبوداود‬ ความว่า : “ท่านเราะสูลุลลอฮฺ ‫ ﷺ‬ไดเ้ ดนิ ผ่านตวั ฉันในขณะทฉ่ี นั กาลงั นงั่ อย่างน้ีอยู่ โดยฉนั ไดว้ างมอื ซา้ ย ทด่ี า้ นหลงั และตะแคงบนฝ่ามอื ท่านจงึ กล่าวว่า “ท่านนงั่ ในท่าทางของผทู้ ถ่ี ูกกรว้ิ โกรษ (หมายถงึ ชาวยวิ ) หรอื ?” [เศาะฮหี ฺ บนั ทกึ โดยอหั มดั 19683 และบนั ทกึ โดยอบูดาวดู 4848 เศาะฮหี ฺสนุ นั อบดี าวดู 4058 ] 7- มรี ายงานจากอบิ นุมสั อูด »เร‫ه‬า‫ي‬ะ‫ل‬ฎ‫ع‬ยิ ‫ق‬ลั ‫ف‬ล‫ت‬อ‫م‬ฮ.ฺ»อ‫ه‬นัُ ‫زُن‬ฮِ ‫ْ ุح‬ว‫่ي‬าُ ท‫่ َك‬า‫ِل‬น‫ َذ‬เ‫ن‬รَّ า‫ف ِإ‬ะَ ส‫ما‬ลู َ ‫ุه‬ลِ‫ِب‬ล‫ ِح‬อ‫صا‬ฮَ ฺ ‫و َنﷺ‬ไ‫ ُد‬ด‫ن‬กِ้ ‫ا‬ล‫่ث َن‬าْ ‫ا‬ว‫ى‬ว‫َ่ج‬า‫نا‬:َ ‫ِإ َذا ُك ْن ُت ْم َثل َا َث ًة َفل َا َي َت‬ ความว่า : “เม่อื พวกท่านอยู่ด้วยกนั สามคน กจ็ งอย่ากระซบิ กนั ระหว่างสองคนโดยไม่มเี พ่อื นอกี คนเขา้ ร่วมดว้ ย เพราะการกระทาดงั กล่าวจะทาให้เขาเสยี ใจ ” [มุตตะฟัก อะลยั ฮฺ บนั ทกึ โดยอลั บุคอรยี ์ 6290 และมสุ ลมิ ตามสานวนน้ี 2184] ผเู้ ขยี น : มุหมั มดั บนิ อบิ รอฮมี อตั ตุวยั ญริ ยี ์ ผแู้ ปล : สุกรี นูร จงรกั สตั ย์