ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ป.5

คำนำ การมีนิสัยรักการอ่านจะส่งผลต่อการพัฒนาเยาวชนในด้านต่าง ๆ ตามมา ทั้งด้านการเขียน และการคิดวิเคราะห์ตามลำดับ ทักษะดังกล่าวทำให้ผู้เรียนเข้าใจใน องค์ความรู้ที่ได้รับ และเปรียบเสมือนการติดอาวุธทางปัญญาที่เข้มแข็งให้กับตัวนักเรียน การอ่าน การเขียนและการคิดวิเคราะห์มีความสัมพันธ์และมีอิทธิพลต่อผลสัมฤทธิ์ ทางการเรียน ดังนัน้ หากเยาวชนไทยได้รับการพัฒนาทักษะเหล่านี้ กจ็ ะส่งผลต่อการพัฒนา ความสามารถในการศึกษาหาความรู้ตอ่ ไป สาขาวิชาภาษาไทย วิทยาลัยการฝึกหัดครู มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนคร จัดโครงการ “ยกระดับคุณภาพการเรียนรู้ด้านการอ่านการเขียนและการคิดวิเคราะห์ ของนักเรียนในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน” (กิจกรรมยกระดับคุณภาพการเรียนรู้ด้าน การอา่ นการเขียนและการคดิ วิเคราะห์ของนกั เรียนในระดับการศกึ ษาข้ันพ้ืนฐานในเขตพื้นที่ รับผิดชอบ) ขึ้น โดยจัดทำชุดกิจกรรมการเรียนรู้ “การอ่าน การเขียน และการคิด วิเคราะห์” ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ ๑-๖ เพื่อใช้กิจกรรมการเรียนรู้เสริมหลักสูตร ที่เหมาะสมกับช่วงวัย และนอกเวลาเรียนปกติ แล้วประยุกต์ให้เข้ากับบริบทของพื้นท่ี จังหวัดนครนายก สร้างเป็นแนวทางการพัฒนาทักษะการอ่าน การเขียน และการคิด วิเคราะห์ โดยผู้มีส่วนสำคัญในโครงการฯ ประกอบด้วยคณาจารย์ นักศึกษาประจำ สาขาวิชาภาษาไทย และสาขาวิชาหลักสูตรและการสอน วิทยาลัยการฝึกหัดครู มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนคร ร่วมกันพัฒนายกระดับคุณภาพการเรียนรู้ด้านการอ่าน การเขียน และการคิดวิเคราะห์ของนักเรียนในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน เป็นต้นแบบ สำหรบั การนำไปใชใ้ นโรงเรียนต่าง ๆ ใหเ้ กิดขนึ้ อยา่ งยง่ั ยนื ตอ่ ไป สาขาวิชาภาษาไทย วิทยาลัยการฝึกหดั ครู มหาวทิ ยาลัยราชภฏั พระนคร ๒๕๖๒

สำรบญั หนา้ เรอื่ ง ก ข คำนำ ๑ สารบัญ ๔ มาอา่ นกนั เถอะ ๕ การอา่ นจบั ใจความสำคญั ๘ อักษร ๓ หมู่ (ไตรยางศ)์ ๑๐ สระไทย ๑๓ ตารางอกั ษร ๑๔ ฉนั คือใคร ใครคอื ฉัน ๑๖ ประเอย๋ ประโยค ๑๘ คำไหนความหมายถกู ๒๐ ใหภ้ าพเล่าเร่ือง ๒๔ ดินสอกับยางลบ ๒๖ เวลาไมร่ อใคร ๒๗ ทำไดไ้ รส้ นมิ ๒๘ ยุงไข่-ไข่ยุง ๓๑ เจ้าพอ่ ขุนดา่ น ทหารกล้าเมอื งนครนายก ๓๕ เขาเล่าวา่ เจ้าพ่อปลดั จา่ งเขาใหญ่ ๔๐ คำที่หนูอ่านออกเขียนได้ บรรณานกุ รม

มาอ่านกนั เถอะ การอ่าน เป็นพ้นื ฐานทส่ี ำคญั ของการเรียนรู้และพัฒนาสติปัญญาของคนใน สังคม การอา่ นทำให้เกิดการพฒั นาดา้ นสติปัญญา ความรู้ ความสามารถ พฤติกรรม และค่านิยมต่าง ๆ รวมทั้งช่วยในการเปลี่ยนแปลงการดำรงชีวิต พัฒนาไปสู่สิ่งที่ดี ที่สุดของชีวิต การอ่านจึงมีความสำคัญต่อชีวิตมนุษย์อย่างยิ่ง (สำนักงาน คณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพ้ืนฐาน, ๒๕๕๐: ๑) นอกจากนี้ การอา่ นยังเปน็ เครือ่ งมือ ที่สำคัญที่ใช้ในการเสาะแสวงหาความรู้ การรู้และใช้วิธีการอ่านที่ถูกต้อง จึงเป็น สิ่งจำเป็นสำหรับผู้อ่านทุกคน การรู้จักฝึกฝนอ่านอย่างสม่ำเสมอก็จะช่วยให้ผู้อ่าน มีพื้นฐานในการอ่านที่ดี (สุนันทา มั่นเศรษฐวิทย์, ๒๕๔๓: ๑) อีกทั้งยังช่วยให้ คนเรียนเก่ง เพราะการเรียนวิชาต่าง ๆ จำเป็นต้องอาศัยการอ่านช่วยให้ผู้อ่าน ประสบความสำเร็จในการประกอบอาชีพ โดยการนำความรู้จากเอกสารที่ได้อ่านมา ปรับปรุงงานของตน การอา่ นทำใหไ้ ด้รบั ความบันเทิงในชีวิตมากข้นึ ทำให้ผู้อ่านเป็น ที่ยอมรับของสังคม เป็นคนที่นา่ สนใจ เนื่องด้วยการอา่ นหนังสือมากทำให้มีความคิด ลึกซึ้งกว้างขวาง สามารถแสดงความรู้ ความคิดเห็นได้ดี (ฐะปะนีย์ นาครทรรพ, ๒๕๔๕: ๒๐) การอ่านออกเสียง เป็นการอ่านที่ผู้อ่านเปล่งเสียงออกมาให้ผู้อื่นได้ยิน เป็นถ้อยคำ ประโยค หรือเรื่องราว โดยมีหลักในการอ่านออกเสียง เช่น ไม่อ่านเร็ว หรือช้าเกินไป อ่านด้วยความดังที่เหมาะสมไม่ดังหรือเบาเกินไป อ่านถูกต้องตาม อักขระวิธี แบ่งวรรคตอนในการอ่านให้ถูกต้อง อ่านให้ชัดเจน ไม่อ่านออกเสียงในที่ ทีไ่ มค่ วรอ่าน เชน่ ในหอ้ งสมดุ เปน็ ต้น แต่กอ่ นที่ จะอ่านออกเสียงได้คล่องนั้น ควรฝึกอ่านสะกด คำให้ได้เสียกอ่ น การอ่านจากคำอ่าน เป็นการอา่ นคำ จากคำอ่านซึ่งถอดเสียงจากการเขียนที่กำกับไว้ ต่อจากคำที่ให้ฝึกอ่านนั้น ๆ การเขียนคำอ่านมี ความซบั ซอ้ นหลายประการ โดยมหี ลักการเขียน คำอา่ น ดังนี้ (ปราณี ปราบรปิ ,ู ๒๕๕๙: ๒๔-๒๘) ๑

๑. พยัญชนะต้น เสียงพยัญชนะเดียวกันในกลุ่มอกั ษรเดียวกัน ใช้เสียง พยัญชนะเดยี วกนั เช่น ข ใช้ ข ค ฆ ใช้ ค ฐ ถ ใช้ ถ ฑ ฒ ท ธ ใช้ ท พ ภ ใช้ พ ผ ใช้ ผ ซ ทร ใช้ ซ ศ ษ ส ใช้ ส ตวั อย่าง ขาล = ขาน คุณภาพ = คุน - นะ - พาบ โฆษณา = โคด - สะ - นา ฐานนั ดรศักด์ิ = ถา - นนั - ดอน - สัก ถาวรวตั ถุ = ถา - วอ - ระ - วดั - ถุ ถา - วอน - วดั - ถุ ณรงค์ = นะ - รง นามธรรม = นาม - มะ - ทำ พลวตั = พน - ละ - วดั ภาพลกั ษณ์ = พาบ - ลกั ศีลธรรม = สนี - ละ - ทำ / สนี - ทำ ษมา = สะ - มา สถานภาพ = สะ - ถา - นะ - พาบ พยัญชนะต้นเสียงพยัญชนะเดียวกันในกลุ่มอักษรต่างกนั ใช้รูปของ พยัญชนะน้ัน ๆ เชน่ ขะมกั เขมน้ = ขะ - มัก - ขะ - เม่น ครุภณั ฑ์ = คะ - รุ - พนั หริ โิ อตตปั ปะ = หิ - หฺริ - โอด - ตบั - ปะ ฮอร์โมน = ฮอ - โมน ๒

๒. คำควบกลำ้ ทม่ี ี ห นำ และคำที่มอี กั ษรนำ หรอื คำที่ออกเสียงเหมือน มี ห นำ ให้มีเครื่องหมาย ฺ ที่พยัญชนะตัวแรกของพยัญชนะควบกล้ำ ที่มี ห นำ หรือที่อ่านเหมือนมี ห นำ เช่น กรมพระ = กฺรม - มะ - พรฺ ะ หลอมตวั = หฺลอม - ตัว ถลก = ถะ - หลฺ ก อนาถ = อะ - หฺนาด รงั สฤษฎ์ = รัง - สะ - หฺรดิ อุปโลกน์ = อบุ - ปะ - โหฺลก สารประโยชน์ = สา - ระ - ปรฺ ะ - โหฺยด ๓. สระที่ออกเสยี งซำ้ กัน เช่น เสียง /อำ/ ไม่วา่ จะใชร้ ูปสระ -ำ หรือ -ัม ให้เขียนเสียงอ่านเป็น -ำ เสียง /ไอ/ ไม่ว่าจะใชร้ ปู สระ ใ-, ไ-, ไ-ย, -ัย ให้เขียนคำ อ่านเป็น ไ- เชน่ กำเนดิ = กำ - เหนฺ ดิ สมั ปทาน = สำ - ปะ - ทาน อำมหิต = อำ - มะ - หดิ ภูมิใจ = พูม - ไจ (ราชบัณฑิตยส ถ าน อ่านอยา่ งไร เขียนอย่างไร หน้า ๒๖ ใช้ พมู - ใจ แตย่ อมรบั ว่าพิมพผ์ ดิ ) ไสยาสน์ = ไส - ยาด ไชยสถาน = ไช - สะ - ถาน (เชยี งใหม่) ชัยบาดาล = ไช - บา - ดาน (ลพบรุ )ี ชยั พฤกษ์ = ไช - ยะ - พฤกษ์ ๔. คำที่ใชต้ ัวสะกดหรือพยัญชนะสะกดไมต่ รงมาตรา การเขียนคำอ่าน ให้ใชต้ วั สะกดแม่น้ัน ๆ ตรงมาตรา เชน่ คุณโทษ = คุน - โทด สุขศกึ ษา = สกุ - ขะ - สกึ - สา / สกุ - สึก - สา สุนทรียภาพ = สนุ - ทะ - รี - ยะ - พาบ ๓

๕. คำที่มีตัวการันต์ จะไม่ปรากฏตัวการันต์ และเครื่องหมาย -์ (ทณั ฑฆาต) ในการเขยี นคำอ่าน เช่น ทิวทศั น์ = ทวิ - ทดั ทุนทรัพย์ = ทุน - นะ - ซับ (ทร ออกเสียง /ซ/) ๖. คำทม่ี ี รร เขียนคำอ่านตามหลักการอ่าน รร เช่น กรรไกร = กนั - ไกร เวรกรรม = เวน - กำ กรรมวธิ ี = กำ - มะ - วิ - ที กรรมาธิการ = กำ - มา - ทิ - กาน กนั - มา - ทิ - กาน การอา่ นจับใจความสำคญั การอ่านจับใจความสำคัญ คือ การอ่านที่มุ่งเน้นค้นหาสาระของเรื่องหรือ หนังสือแต่ละเล่มว่าคืออะไร ซึ่งแบ่งออกได้เป็น ๒ ส่วน (แววมยุรา เหมือนนิล, ๒๕๔๑: ๑๒) ดงั น้ี ๑. สว่ นที่เป็นใจความสำคญั ๒. สว่ นทีข่ ยายใจความสำคญั หรอื ส่วนประกอบ ผู้สอนภาษาไทยโดยทั่วไป มักแนะนำให้ใช้หลักการในการฝึกจั บใจ ความสำคัญของเรอื่ งโดยใช้หลกั ๕W๑H คอื ๑) Who: ใคร ๒) What: ทำอะไร ๓) Where: ทีไ่ หน ๔) When: เม่ือไหร่ ๕) Why: เพราะเหตใุ ด/ทำไม ๖) How: อยา่ งไร ๔

อกั ษร ๓ หมู่ (ไตรยางศ์) ไตรยางศ์ คือ อักษร ๓ หมู่ ซึ่งจัดแบ่งพยัญชนะไทย ๔๔ ตัว ได้แก่ อักษรสูง อักษรกลาง อักษรต่ำ โดยยึดเอา________ของ พยญั ชนะทย่ี งั ไม่ไดผ้ ันวรรณยกุ ต์เป็นเกณฑ์ คำสั่ง ให้นักเรียนเติมพยญั ชนะในอกั ษร ๓ หมใู่ หค้ รบ และ ฝกึ ทอ่ งวิธจี ำอกั ษร ๓ หมู่ อักษรกลาง _____ ตวั ฏ จฎ ดต ป ๕

อักษรสงู _____ ตัว ผ ถฐ ขศ ษฉ อักษรต่ำ (เด่ยี ว) _____ ตวั ย ม งญ ร ฬ ๖

อกั ษรต่ำ (ค่)ู _____ ตวั พภฟฑ ฅฆซฮ ชฌ วธิ ีจำง่าย ๆ อกั ษรกลาง : ไก่จิกเด็ก(ฎ)ตาย(ฏ)บนปากโอง่ อักษรสูง : ผีฝากถุง(ฐ)ข้าว(ฃ)สาร(ศ,ษ)ให้ฉัน อกั ษรตำ่ (เด่ยี ว) : งใู หญน่ อนอยู่ ณ รมิ วัดโมฬโี ลก อกั ษรตำ่ (ค)ู่ : พ(ี่ ภ)แฟนเธอ(ฑ,ฒ,ท)คง(ฅ)แซว เฮยี ชั้น(ฌ) ๗

สระไทย คำส่งั ให้นักเรียนทบทวนสระไทยที่มีทั้งหมด..................รูป................เสียง แลว้ คดั ลายมือให้สวยงาม โดยแบ่งเป็นสระเสียงสั้นและสระเสยี งยาว ดงั น้ี เสียงสั้น เสยี งยาว เสียงส้ัน เสียงยาว -ะ -า -ิ -ี -ึ -ื -ุ -ู เ-ะ เ- แ-ะ แ- โ-ะ โ- เ-าะ -อ ๘

เสียงส้ัน เสียงยาว เ-อะ เ-อ สระประสม เ-ือะ เ-อื เ-ยี ะ เ-ยี -วั ะ -วั สระเกนิ -ำ ใ- ไ- เ-า ฤ ฤๅ ฦ ฦๅ ๙

ตารางอักษร คำสงั่ ใหน้ ักเรยี นเขยี นคำลงในช่องวา่ งใหต้ รงกบั ความหมาย และเขียนคำอา่ นใหถ้ กู ตอ้ ง ตวั อยา่ ง ค ๐) สละให้, เสียสละ บ ริ จ า อา่ นวา่ บอ - ริ - จาก ๑) การแสดงความออ่ นนอ้ มด้วยการกราบไหว้ ั นา อ่านวา่ ๒) ทเุ ลาหรือทำให้ทุเลา ท บ อา่ นวา่ ๑๐

๓) ภัยอันตรายทเี่ กิดจากนา้ํ ทว่ ม ทย อ่านวา่ ๔) ละเอียดลออมาก น ิีิั ถ อา่ นวา่ ๕) ผลติ ผลธรรมชาติ ได้จาก พืช สตั ว์ และแรธ่ าตุ ท่ใี ช้เปน็ ยา ส ไร ุ อ่านวา่ ๖) รัฐกำหนดขน้ึ ไวเ้ พอ่ื ใชช้ ำระหนี้ เ รา อา่ นวา่ ๑๑

๗) พรรณไม้เลือ้ ย ์ ย เว อ่านวา่ ๘) ของหวานทำใหข้ ้นด้วยความเยน็ ี ไศร อา่ นวา่ ๙) กิจการท่ีรบั ฝากเงิน าคา อ่านวา่ ๑๐) หนังสือว่าดว้ ยถอ้ ยคำบอกความหมายในภาษาใดภาษาหน่งึ พ นร อ่านวา่ ๑๒

ฉันคอื ใคร ใครคือฉัน คำสั่ง ให้นกั เรียนเขียนคำจากภาพและอา่ นคำท่ีกำหนดให้ แลว้ โยงเสน้ จบั คูก่ บั ความหมายให้ถูกตอ้ ง ตัวอย่าง ........ม...ดี .......... ๐. เครอ่ื งใช้สำหรบั ฟัน ผา่ จกั เหลา . ..................... ๒. ..................... ก. มีบาดแผลหรือ ๓. ..................... รอยฟกช้ำทำให้ ๔. ..................... เจบ็ ปวด ๕. ..................... ข. สิ่งของหรือเงิน ๑๓ ที่ได้มาเพราะ ค ว า ม ด ี ห รื อ ความสามารถ ค. ผูด้ แู ลคนไข้ ง. เลือด จ. บัตรที่ออกใช้ เป็นเงนิ ตรา

ประเอ๋ยประโยค คำสง่ั ใหน้ กั เรียนแตง่ ประโยคจากคำทกี่ ำหนดให้ ขอ้ ละ ๑ ประโยค ตวั อยา่ ง บรรพบุรษุ / ทาส …(ต…วั …อ…ย…า่ ง…)…บ…ร…ร…พ…บ…ุรุษ…ข…อ…ง…ช…าว…ไ…ท…ยไ…ด…ร้ ับ…ก.…า…รเ…ลิก…ท…า…ส… ๑. โอวาท / รางวัล …………..………………………………………………………………………… ๒. การบ้าน / บทเรยี น …………..………………………………………………………………………… ๓. บรรเทา / อาการ …………..………………………………………………………………………… ๔. พระสงฆ์ / ทำวตั ร …………..………………………………………………………………………… ๕. อวยพร / เยาวชน …………..………………………………………………………………………… ๑๔

๖. สมนุ ไพร / สรรพคณุ …………..………………………………………………………………………… ๗. รถโดยสาร / วิทยุ …………..………………………………………………………………………… ๘. ธนบัตร / ไมโครเวฟ …………..………………………………………………………………………… ๙. บรจิ าค / อุทกภยั …………..………………………………………………………………………… ๑๐. สามคั คี / สงบสุข …………..………………………………………………………………………… ๑๕

คำไหนความหมายถกู คำส่ัง ให้นักเรียนทำเครื่องหมาย ✓ หน้าคำที่ให้ความหมาย ไว้ถูกต้อง และทำเครื่องหมาย  หน้าคำที่ให้ ความหมายไม่ถูกต้อง พร้อมเขียนคำอ่านให้ถูกต้อง ตัวอยา่ ง ๐.  สนุ ัข หมายถึง แมว ๐๐. ✓ อา่ นวา่ สุ - นกั แพทย์ หมายถึง หมอรกั ษาโรค อา่ นวา่ แพด ๑. คณุ สมบตั ิ หมายถงึ ลักษณะประจำตวั ของบุคคล อ่านวา่ ๒. มารยาท หมายถงึ คนในวงศ์วานท่ีมีใจบาปหยาบชา้ อ่านว่า ๓. ปฏบิ ตั ิ หมายถึง กระทำตาม อา่ นวา่ ๔. ออฟฟิศ หมายถึง สำนกั งาน, ทท่ี ำการ อ่านวา่ ๑๖

๕. สาหัส หมายถึง ฝกึ , ฝกึ ฝน, ทำให้ชำนาญ อา่ นว่า ๖. สารพี หมายถึง ทัพพี อา่ นว่า ๗. ภตั ตาหาร หมายถงึ อาหารสำหรับภกิ ษุสามเณรฉนั อ่านวา่ ๘. เทนนิส หมายถงึ ช่อื กฬี าชนิดหน่ึง อา่ นวา่ ๙. ประดษิ ฐ์ หมายถึง ตั้งขึน้ , คดิ ทำขึน้ , สรา้ งข้ึน, แต่งขน้ึ อ่านว่า ๑๐. ประโยชน์ หมายถึง ชอ่ื มาตราวัด อา่ นว่า คำไหนผดิ บ้าง ? ........................................... ........................................... ........................................... ๑๗

ให้ภาพเลา่ เร่ือง คำสัง่ ให้นกั เรยี นแตง่ เรอื่ งตามจนิ ตนาการจากภาพทกี่ ำหนดให้ และเล่าให้เพ่ือน ๆ ฟัง ทมี่ า: travel.kapook.com ชื่อเรือ่ ง .............................................................. ............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ๑๘

............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ............................................................................................................ ๑๙

ดนิ สอกบั ยางลบ คำสัง่ ให้นักเรียนอ่านออกเสียงเรอ่ื ง “ดนิ สอกบั ยางลบ” ใหค้ ณุ ครูฟงั แลว้ ตอบคำถาม นานมาแล้ว ดินสอเป็นเพื่อนกับยางลบ ทั้งคู่ไปไหนมาไหน ด้วยกัน ทำอะไร ด้วยกัน หน้าที่ของดินสอ ก็คือ “เขียน” มันจึงเขียน ทุกที่ทุกอย่างเสมอตลอดเวลาที่อยู่กับยางลบ หน้าที่ของยางลบ คือ “ลบ” มันจึงลบทุกอยา่ งท่ีดนิ สอเขยี นทกุ ที่ ทกุ เวลา เวลาผ่านไปนาน หลายสิบปี ทุกอย่างก็ยังดำเนินเหมือนเดิม เรือ่ ยมา จนกระท่งั ดินสอเอย่ กับยางลบวา่ ดินสอ : เรากบั นายคงอยู่ดว้ ยกันไม่ได้แล้ว ยางลบ : ทำไมละ่ ดนิ สอ : กเ็ ราเขียน นายลบ แลว้ มนั กไ็ ม่เหลืออะไรเลย ยางลบ : เราทำตามหนา้ ท่ีของเรา เราไม่ผิด ท้งั คจู่ งึ แยกทางกนั ดินสอ พอแยกทางกับยางลบ มันก็ดีใจ ที่สามารถเขียนอะไรได้ ตามใจมนั แต่พอเวลาผา่ นไป มนั เรมิ่ เขียนผิด ข้อความสวย ๆ ท่ีมนั เคย เขียนก็สกปรก มีแต่รอยขดี ทิ้งเตม็ ไปหมด มันคิดถงึ ยางลบจับใจ ฝ่ายยางลบพอแยกทางกับดินสอ มันกด็ ีใจ ที่ตัวมันไม่ต้องเปื้อนอีกต่อไป พอเวลาผ่านไป มันกลับใช้ชีวิตอย่างไร้ค่า เพราะไม่มีอะไร ให้ลบอีก มันคิดถึงดินสอจับใจ ทั้งคู่จึงกลับมาอยู่ ดว้ ยกันใหม่ ๒๐

คราวน้ี ดนิ สอเขียนน้อยลงเขียนแตส่ ่ิงที่ดี สว่ นยางลบก็ลบเฉพาะ สงิ่ ที่ดินสอเขียนผดิ เทา่ นนั้ ถ้าเปรียบการเขียนเป็นการ “จำ” ดินสอ ตอนแรกก็จำทุกเรื่อง ทั้งดีและไม่ดี แต่พอเปลี่ยนไป มันก็หัดเลือกจำแต่สิ่งดี ๆ เท่าน้ัน ส่วนการลบเปรียบเหมือนการลืม ยางลบในตอนแรกก็ลืมทุกอย่าง ทัง้ ดแี ละไม่ดี แต่ทุกคร้งั ที่ลืมเรอ่ื งดี ตัวมันก็จะสกปรก แต่ตอนหลัง มันเลือกลืมแต่เรื่องไม่ดี คือ “การให้อภัย” น่ันเอง ฉะน้ัน การเปรียบการเดินทางของทั้งคู่ดุจญาติมิตร คือ การจำ แตส่ ิง่ ดี ๆ และลมื ในส่ิงทอี่ าจผดิ พลาดบ้าง ชวี ิตคนเราปรับปรุงแก้ไขกันได้ ขอใหเ้ ราเรยี นรู้ท่ีจะมอบความรัก และให้อภยั ตอ่ เพื่อนมนุษย์ด้วยกนั ชีวติ ก็จะมคี วามสุข (กลั ยาณมติ ร) ๑. จากเร่อื ง “ดนิ สอกบั ยางลบ” ใหน้ ักเรียนจบั ใจความสำคญั ดงั น้ี ๑.๑ ตัวละครมีใครบ้าง ............................................................ ............................................................................................................ ๑.๒ ตัวละครกำลังทำอะไร ....................................................... ................................................................................................................ ๒๑

๑.๓ ตัวละครอยู่ที่ไหน .............................................................. ................................................................................................................ ๑.๔ เรื่องราวเกดิ ขึ้นเม่ือใด ....................................................... ................................................................................................................ ๑.๕ เพราะเหตุใดจึงเกดิ เรื่องน้ีขึ้น ............................................. ................................................................................................................ ................................................................................................................ ๑.๖ เรื่องราวเกิดขึน้ อยา่ งไร ...................................................... ................................................................................................................ ................................................................................................................ ๒. ถา้ นักเรียนเป็น “ดินสอ” นักเรียนจะเลอื กเขียนอะไรบ้าง ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ๒๒

๓. ถา้ นักเรยี นเปน็ “ยางลบ” นกั เรยี นจะเลอื กลบอะไรบ้าง ............................................................................................................ ................................................................................................................ ........................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ๔. จากเรอ่ื ง “ดินสอกับยางลบ” สอนให้ร้วู า่ อย่างไรบา้ ง ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ๒๓

เวลาไมร่ อใคร ๏ เวลา เปรยี บสมบตั ิ ตอ้ งฝกึ หดั คิดไถ่ถาม ทำงาน ให้เหมาะงาม พยายาม ออมเวลา เสียเวลา เหมอื นสญู ทรพั ย์ โอกาสดับ รบั ปัญหา สญู เสยี ความก้าวหนา้ ไม่อาจหา มาทดแทน ที่มา: มณีรตั น์ สกุ โชติรัตน์, (๒๕๖๐: ๕๗) คำถามชวนคิด ๑. คำวา่ “ออม” หมายความว่าอยา่ งไร ............................................................................................................ ................................................................................................................ ............................................................................................................. ................................................................................................................ ................................................................................................................ ๒๔

๒. รอ้ ยกรองบทนีส้ อนให้รูว้ า่ อยา่ งไร ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ๓. นกั เรียนคดิ วา่ เพราะเหตุใด “เสยี เวลาจงึ เหมือนสญู เสยี ทรัพย”์ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ๒๕

ทำไดไ้ ร้สนิม คำสงั่ ให้นักเรียนอ่านเรื่อง “ทำไดไ้ ร้สนมิ ” แล้วตอบคำถาม น้อง ๆ เคยชว่ ยคณุ พ่อทำสวนกันไหมครับ พ่ีจ้อย ทำบ่อย แต่สังเกตบ้างหรือเปล่า เครื่องมือทำสวนที่เป็นโลหะ ของน้อง ๆ เป็นสนิมบ้างไหม ถ้ายัง ไม่เป็นนี่ดีเลยครับ พี่จ้อยแนะนำให้ ทาน้ำมันพืช หรือวาสลิน ทาผิวของ โลหะทกุ คร้ังหลังใช้และล้างสะอาดแล้ว เท่านี้สนิมก็ไม่กัดเครื่องมือของน้อง ๆ แล้วครบั คำถามชวนคิด อริญชย์ สงวนวงษ์ : เรยี บเรียง นอ้ ง ๆ คดิ วา่ เพราะเหตใุ ดทาน้ำมันพืชแลว้ สนิมจึงไม่กินโลหะ ................................................................................................................ ........................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ๒๖

ยุงไข่-ไขย่ งุ คำสง่ั ใหน้ กั เรียนอา่ นเรื่อง “ยุงไข่-ไข่ยงุ ” แลว้ ตอบคำถาม ยุงไข่ในตุ่ม! ทำอย่างไรดี วันนี้พี่จ๋ามี คำตอบมาให้จ้า เพียงแค่น้อง ๆ หาฝามาปิดตุ่ม หลังใช้ง่ายก็เรียบร้อย แต่เอ๊ะ! ถ้าไม่มีฝาจะทำ อย่างไร น้อง ๆ แค่นำอิฐแดงมาเผาไฟให้ร้อน แล้วใช้ที่คีบ คีบใส่ตุ่มทันที เท่านี้ยุงจะไม่กล้ามา ไข่ทิ้งไว้อีกเลย คำเตือน! วิธีนี้ต้องให้คุณพ่อ คณุ แมช่ ่วยนะคะ อริญชย์ สงวนวงษ์ : เรียบเรียง คำถามชวนคิด นอ้ ง ๆ คดิ ว่าเรานอกจากตมุ่ แล้ว ยุงสามารถไขท่ ี่ไหนไดอ้ ีกบา้ ง ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ๒๗

เจ้าพ่อขุนด่าน ทหารกลา้ เมอื งนครนายก คำสง่ั ใหน้ กั เรียนอ่านออกเสยี งเรื่อง “เจ้าพอ่ ขุนดา่ น ทหารกลา้ เมืองนครนายก” ใหค้ ณุ ครฟู งั และตอบคำถาม ศาลเจ้าพ่อขุนด่าน อยู่ที่เขาชะโงก จังหวัดนครนายก ขุนด่านเป็นชื่อตำแหน่งนาย ด่าน ในสมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ในปี พ.ศ. ๒๑๓๐ พม่ายกกองทัพเข้าประชิด กรุงศรีอยุธยา ขณะนั้น “ขุนด่าน” เป็น นายด่าน ซึ่งขุนด่านไม่ยอมให้กองทัพเขมรโดย พระยาละแวก กองทัพฝั่งพม่าผ่านเข้ามางา่ ย ๆ แม้จะมีกำลังน้อยรวบรวมคนที่เหลืออยู่เข้ามาทางเขาชะโงก ต่อมา กองทัพเขมรเข้าเมืองนครนายกได้และยึดเมอื งไว้ ขนุ ดา่ นกน็ ำกำลังเข้า โจมตีเขมร ในทีส่ ุดเขมรก็ถอยไปจากนครนายกและปราจนี บุรี เมื่อขุนด่านเสียชีวิตลง ชาวนครนายกมีความเชื่อว่าท่านเป็น เทพารักษท์ ม่ี ผี ู้นบั ถอื มาก จงึ ตัง้ ศาลเขาชะโงก ต่อมาชว่ งสงครามโลก ครั้งที่ ๒ ทหารญี่ปุ่นไปตั้งค่ายอยู่และทำลายศาล ทำให้ล้มตายโดยหา สาเหตุไม่ได้เป็นจำนวนมาก ผลงานขุนด่านผู้เสียสละป้องกันเมือง นครนายกไว้ นบั เปน็ วีรบรุ ุษของชาวนครนายกท่ีแทจ้ รงิ ๒๘

อ่านจรงิ หรอื เปลา่ คำส่ัง ใหน้ กั เรียนกากบาท  ทับตัวเลือกท่ถี กู ต้องที่สดุ (ข้อละ ๑ คะแนน) ตวั อย่าง ๐. “นกกระจอก” เปน็ สตั วช์ นิดใด ก. สัตวบ์ ก ข. สัตวน์ ำ้ ค. สตั วป์ ีก ๑. “ขนุ ดา่ น” เป็นชอ่ื เรียกของอะไร ก. วรี บรุ ษุ ผ้กู ล้าหาญ ข. ตำแหน่งนายดา่ น ค. ชอ่ื กษตั รยิ ป์ กครองเมือง ง. ชื่อเมอื งของจังหวัดนครนายก ๒. “ขุนด่าน” ต้ังกองทพั อยทู่ แ่ี หง่ ใด ก. เขาอีโต้ ข. เขาใหญ่ ค. เขาเขียว ง. เขาชะโงก ๒๙

๓. พระเจ้าแผ่นดินเขมรทีส่ ง่ กองทัพเขา้ มาในปราจนี บุรี มีพระนามวา่ อะไร ก. พระเจา้ กอง ข. พระบรมรามา ค. พระยาละแวก ง. พระเจ้าชยั วีรวรมนั ๔. ในชว่ งสงครามโลกครงั้ ที่ ๒ ใครทำลายศาล พอ่ ขุนด่าน ก. ทหารญ่ปี นุ่ ข. นักรบผกู้ ล้า ค. เจา้ เมืองเขมร ง. ชาวบา้ นทีล่ บหลู่ ๕. เพราะเหตุใดชาวนครนายกจงึ ยกย่องพ่อขุนด่านว่า เป็นวรี บรุ ุษ ก. เปน็ ผ้นู ำชาวบา้ น ข. รบชนะกษตั ริยพ์ มา่ ค. ปราบกองทัพเขมรให้พน้ เมอื ง ง. ฟนื้ ฟสู ภาพแวดลอ้ มเขาชะโงก ๓๐

เขาเลา่ ว่า เจา้ พอ่ ปลัดจ่างเขาใหญ่ คำสัง่ ใหน้ กั เรียนอา่ นออกเสยี งเรอื่ ง “เขาเลา่ ว่า เจา้ พอ่ ปลัดจา่ งเขาใหญ่” ใหค้ ณุ ครูฟงั และตอบคำถาม “เจ้าพ่อปลัดจ่าง” เมื่อยังมีชีวิตอยู่ ปลัดผู้นี้มีนามจริงว่า “นายจ่าง นิสัยสัตย์” เป็นคนบ้านป่าดงซู่ จ.นครนายก ที่รับราชการ สังกัดกองทัพไทย เคยรบกบั ข้าศึกจากประเทศเพือ่ นบา้ นจนไดเ้ ปน็ ปลัด ในเวลาต่อมา ปลัดจ่างมักจะขี่ม้าออกเยี่ยมลูกน้องกับครอบครัว สร้างขวัญกำลังใจได้อย่างมาก ครั้งหนึ่งมีคนใกล้ชิดที่เคยร่วมรบ ไปเป็นโจรร่วมกับกลุ่มชายฉกรรจ์ที่หนีคดีอาญาแผ่นดินอยู่บน เขาใหญ่ และถางป่าเป็นผืนนาทำกิน ปลัดจ่างรู้สึกเสียใจจึงรีบขึ้นไป ขอร้องให้ลูกน้อง รวมถึงหัวหน้าโจร ๕ คน หยุดการคุกคามป่าแล้ว เคลื่อนย้ายลงไปทำกินยังพื้นที่ราบแทน เพื่อเก็บรักษาป่าเอาไว้ พวกโจรไม่พอใจที่ถูกกดดัน จึงนัดหมายปลัดไปตกลงกันที่ป่าหญ้าคา ๓๑

ใกล้หนองเชิงเขาใหญ่ แต่ไม่สำเร็จ เกิดการต่อสู้กัน โดยปลัดจ่าง สามารถปลิดชพี หวั หนา้ โจรได้สำเร็จ “ป่าเขาใหญ่” จึงปราศจากการคุกคามของกลุม่ โจรเหล่านั้น ทิ้ง ไว้แต่ป่าหญ้าคาให้เห็นเป็นตำนานเพียงว่า ตรงนั้นเคยเป็นผืนนาของ โจรชั่วกลุ่มนั้นมาก่อน “ปลัดจ่าง” ได้สิ้นลมด้วยโรคไข้ป่าเมื่อ วัย ๗๕ ปี ชาวบา้ นทใี่ หค้ วามศรัทธาจงึ พร้อมใจกนั สร้างศาลเพียงตาขึ้น ใต้ต้นกระเบาใหญ่ ที่วังหนองงูเหลือม จ.นครนายก เพื่อเป็นท่ี สิงสถิตดวงวิญญาณของผู้มีคุณอนันต์กับป่าเขาใหญ่ และ เรียกศาลดังกล่าวนีว้ า่ “ศาลเจ้าพอ่ ปลัดจ่าง” ดัดแปลงจาก: https://www.thairath.co.th/content/659034 ๓๒

อา่ นจริงหรอื เปล่า คำส่งั ให้นกั เรียนกากบาท  ทับตวั เลือกทีถ่ กู ต้องทส่ี ดุ (ขอ้ ละ ๑ คะแนน) ตัวอยา่ ง ๐. “นกกระจอก” เปน็ สตั วช์ นดิ ใด ก. สตั วบ์ ก ข. สัตวน์ ำ้ ค. สัตว์ปกี ๑. “เจ้าพอ่ ปลดั จา่ ง” มชี ือ่ วา่ อะไร ก. นายปลัด รกั ษน์ ิยม ข. นายจา่ ง นิสยั สัตย์ ค. นายปลดั จา่ ง บุญสัตย์ ง. นายกระจ่าง ซอ่ื สัตย์ ๒. “ปลดั จ่าง” เสียชวี ติ ดว้ ยโรคอะไร ก. โรคไขป้ า่ ข. โรคฝดี าษ ค. โรคไข้มาลาเลีย ง. โรคไข้เลือดออก ๓๓

๓. ศาลเพียงตาเจา้ พ่อปลดั จา่ ง ถูกสรา้ งขน้ึ ไวใ้ ตต้ น้ ใด ก. ตน้ เสีย้ วใหญ่ ข. ตน้ เสลาใบใหญ่ ค. ต้นตะแบกใหญ่ ง. ตน้ กระเบาใหญ่ ๔. เพราะเหตุใดชาวบ้านจึงยกยอ่ ง “เจ้าพอ่ ปลดั จ่าง” ก. เป็นตวั แทนแขง่ ขันข่ีมา้ ข. ปราบโจรทีบ่ กุ รกุ ผนื ป่า ค. สู้รบกบั ข้าศกึ ตามคำสั่งนาย ง. หัวหนา้ โจรผู้ใจกลา้ และเสยี สละ ๕. “ปลัดจ่าง” มบี ้านเกดิ อยทู่ ีใ่ ด ก. บา้ นท่าดา่ น ข. บ้านดงละคร ค. บา้ นปา่ ดงซู่ ง. บ้านนาหนิ ลาด ๓๔

คำทหี่ นอู า่ นออกเขียนได้ คำสงั่ ให้นกั เรียนคัดลายมือคำทห่ี นอู ่านออกเขียนไดจ้ ากใน หนงั สือเล่มน้ี อย่างนอ้ ย ๑๕ คำ .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .................................................................................................................................................... ............... ................................................................................................................................. .................................. .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .................................................................................................................................................... ............... .............................................................................................................................................. ............... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .................................................................................................................................................... ............... ................................................................................................................................................................... ๓๕

.............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .................................................................................................................................................... ............... ........................................................................................................................... ........................................ .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .................................................................................................................................................... ............... ................................................................................................................................ ............................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .............................................................................................................................................. ..................... ๓๖

................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .................................................................................................................................................... ............... .................................................................................................................................... ............................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .............................................................................................................................................. ..................... ............................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .................................................................................................................................................... ............... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... ๓๗

.............................................................................................................................................. ..................... .................................................................................................................................................... ............... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .................................................................................................................................................... ............... ................................................................................................................................. .................................. .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .............................................................................................................................................. ..................... ............................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... ๓๘

.............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .................................................................................................................................................... ............... .................................................................................................................................... ............................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .................................................................................................................................................... ............... ................................................................................................................................ ............................... .............................................................................................................................................. ..................... ................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. ..................... .............................................................................................................................................. ..................... ๓๙

บรรณานกุ รม ฐะปะนีย์ นาครทรรพ. (๒๕๔๕). การสอนภาษาไทยระดับประถมศึกษา. กรุงเทพฯ: ศูนย์ส่งเสริม วชิ าการ. ปราณี ปราบรปิ ู. (๒๕๕๙). ความรู้สำหรบั ครู : วธิ สี อนอา่ น. (ม.ป.ท.) มณรี ตั น์ สุกโชตริ ัตน.์ (๒๕๖๐). รอ้ ยกรองสอนคิด (ชุด อา่ นออก อ่านได้ อา่ นเป็น). กรงุ เทพฯ: นานมีบ๊คุ ส.์ แววมยุรา เหมือนนลิ . (๒๕๔๑). การอา่ นจบั ใจความ. (พมิ พค์ รั้งท่ี ๒). กรุงเทพฯ : สวุ ีริยาสาสน์ , สุนันทา มั่นเศรษฐวิทย์. (๒๕๔๓). หลักและวิธีการสอนอ่านภาษาไทย. (พิมพ์ครั้งที่ ๕). กรุงเทพฯ: ไทยวฒั นาพานชิ . สำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐาน. (๒๕๕๐). หนงั สอื ค่มู ือการเรียนการสอนภาษาไทย เร่ือง สร้างเด็กไทยให้อ่านเก่ง อ่านเร็ว ช่วงชั้นที่ ๒ (ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔-๖). กรุงเทพฯ: องค์การคา้ สำนักงาน สกสค. กัลยาณมิตร. (๒๕๕๕). ดินสอกับยางลบ. (ออนไลน์). เข้าถึงได้จาก https://kalyanamitra.org /th/article_detail.php?i=5007 (สบื ค้นเมื่อวนั ท่ี ๓๐ กรกฎาคม ๒๕๖๒). ทรูปลูกปัญญา. (๒๕๕๗). การอ่านออกเสียง. (ออนไลน์). เข้าถึงได้จาก https://www.trueplook panya.com/learning/detail/27844/040172 (สืบค้นเม่ือวนั ที่ ๓๐ กรกฎาคม ๒๕๖๒). รัก-ยม. (๒๕๕๙). เขาเล่าว่า...\"เจ้าพ่อปลัดจ่างเขาใหญ่\" นั้นเฮี้ยนนัก! .. (ออนไลน์). เข้าถึงได้จาก: https://www.thairath.co.th/content/659034 (สืบคน้ เมอื่ วันที่ ๓๐ กรกฎาคม ๒๕๖๒). ๔๐

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้ “การอา่ น การเขยี น และการคดิ วเิ คราะห”์ ระดับชัน้ ประถมศกึ ษาปีที่ ๑-๖ กิจกรรมยกระดบั คณุ ภาพการเรียนรู้ด้านการอา่ น การเขียน และการคิดวเิ คราะห์ ของนกั เรียนในระดบั การศึกษาขั้นพน้ื ฐานในเขตพื้นท่ีจังหวัดนครนายก คณะผจู้ ดั ทำ รองศาสตราจารย์ ดร.ศุภวรรณ์ เล็กวไิ ล อาจารยป์ รัชญา ใจภักดี อาจารย์กญั จณป์ ภัสส์ สุวรรณวหิ ค ออกแบบปกและรูปเล่ม นายอรญิ ชย์ สงวนวงษ์ นางสาวณัฐริกา คำเตอื นใจ