BALKANLAR

5 BALKAN ÜLKESİ

BALKANLAR • Balkanlar veya Balkan Yarımadası, Avrupa kıtasının güneydoğusunda, İtalya Yarımadası'nın doğusu, Anadolu'nun batısı ve kuzeybatısında yer alan coğrafi, kültürel ve çok uluslu bir bölgedir. • Balkan veya Balkanlar sözü Türkçedir. Dünyadaki diğer dillere de Türk dilinden geçmiştir, «sarp, ormanlık, sıradağ, sazlık, bataklık» anlamındadır. • Günümüzde; Hırvatistan, Sırbistan, Karadağ, Kosova, Slovenya, Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Bosna- Hersek, Bulgaristan, Macaristan, Yunanistan gibi ülkeleri ve Trakya'yı sınırları içine alır.



BALKANLAR COĞRAFYASI • Balkanlar, güneybatıda Adriyatik Denizi ve İyon Denizi; güneyde Akdeniz; güneydoğuda Ege Denizi, Marmara Denizi; doğuda Karadeniz ile çevrili bir yarımadadır. • Kuzey sınırlarını Tuna, Sava ve Kupa nehirleri oluşturur. Kuzeybatıdan (Trieste Körfezi) güneye ve doğuya dek olan bölge sınırları denizlerle çevrilidir. • Adriyatik, İyon Denizi, Akdeniz, Ege Denizi, Çanakkale Boğazı, Marmara, İstanbul Boğazı, Karadeniz. Karadenizde kıyıları vardır. • Tuna boyunca kuzey sınır Belgrad'a kadar ulaşır.

BALKANLAR COĞRAFYASI • Sava Nehri boyunca devam edip Hırvatistan-Bosna- Hersek hudut hattından batıya ilerleyen kuzey sınırı Slovenya'ya girer. • Gorizia yakınlarında Soča Nehri ile birleşen sınır, Trieste Körfezi kıyısındaki Monfalcone yakınlarında Adriyatik'e bağlanır. • Balkanlar'ın toplam yüzölçümü 504.884 km²'dir. • Balkan coğrafyasında +01.00 (Hırvatistan, Slovenya, Bosna-Hersek, Karadağ, Arnavutluk, Kosova, Sırbistan, Makedonya) ve UTC+02.00 (Yunanistan, Bulgaristan, Romanya, Türkiye) olmak üzere iki zaman dilimi kullanılmaktadır.





BALKAN DAĞLARI • Bölge alanının büyük kısmı dağlarla kaplıdır ve en yüksek dağı 2925 metreye yükselen ve Bulgaristan'da bulunan Rila Dağı'dır. • Dinar Alpleri, Arnavutluk Alpleri, Şar Dağları, Balkan Dağları, Rodop Dağları dışında, daha küçük ve yerel dağlar da vardır. • Şar Dağları, Arnavutluk, Kosova ve Makedonya toprakları içinde yer alır. • Koca Balkan Dağları, Karadeniz kıyılarından Bulgaristan içlerine doğru yayılır. Hem Bulgaristan ve Yunanistan topraklarında yer alan Rodop Dağları da bu dizidendir.

ġAR DAĞLARI

AKARSULAR, NEHĠRLER • Bölgedeki Tuna Nehri, Balkanlar'ın doğu kısmında yer alan ülkeleri Karadeniz'e bağlar. • Tuna Nehri'ne kuzeyden katılan Sava Nehri ve doğudan katılan Morava Nehri diğer önemli nehirlerdendir. 550 km uzunluğunda, Balkanlar bölgesindeki en uzun nehirdir. • Morava'yı Drina Irmağı takip eder. Batıdan güneye akan ve Adriyatik'te denize dökülen Neretva Nehri de bölgenin önemli su kaynaklarından birisidir. • Ayrıca Meriç nehri, Arnavutluk'ta akan Drina Nehri ve Makedonya'da doğan Vardar Nehirleri bulunmaktadır.



BALKAN GÖLLERĠ • Mekodonya arnavutluk ve Yumanistan arasında yer alan Prespa Gölü, 853 metre yükseklik ile Balkanlar‟daki tektonik göllerden biridir. • Prespa Gölü, 10 kilometre uzaklıkta yer alan Ohri Gölü'nden yaklaşık 150 metre daha yüksekte olduğundan, gölün suları doğal yer altı kanalları aracılığı ile Ohri Gölü'ne akar . • Balkanlarda ayrıca İşkodra, Biograd, Morpva Gölleri de yer almaktadır.



BALKANLARIN TARĠHĠ • Tarih boyunca Avrupa‟nın hiçbir bölgesi Balkanlar kadar saldırı, istila ve işgale uğramadı. • Uzun tarihi boyunca, özellikle kuzeyden ve doğudan gelen değişik orduların saldırısına uğrayan bölge, küçüklü büyüklü birçok ulusun yaşam alanı olmuştur. • Balkanlar; Persler, Makedonlar, Romalılar, Bizanslılar, Hunlar, Avarlar, Bulgarlar, Sırplar, Türkler, Avusturyalılar ve daha başka uluslar tarafından uzun yıllar boyunca yönetildi. • Yerli halkı olan topluluklar ise tarih boyunca hep başka milletlerin idaresi altında yaşamışlardır.

BALKANLARDA TÜRKLER • Anadolu‟dan Türklerin Balkanlar‟a gelip yerleşmesi, 1261‟de Selçuk Sultanı İzzeddin Keykavus zamanında gerçekleşmiştir. • Moğol istilasından kaçan otuz-kırk Türkmen obasının, kutsal kişisi olan Sarı Saltuk Baba İzzeddin Keykavus‟un yanına gelmiş ve Bizans imparatoru tarafından Kuzey Dobruca‟ya yerleştirilmiştir (1263). • 1332‟de gezgin İbn Battuta, Baba kasabasını, “Türklerin oturduğu bir şehir” olarak anar.



OSMANLILAR BALKANLARDA • Osmanlı Türkleri, Trakya‟ya ayak bastıktan sonra, 1361‟de Edirne‟yi ve 1363‟te de Filibe‟yi alarak bölgede ilerlemeye başladı. • Haçlı Orduları ile Osmanlılar arasında; 14. yüzyıl ortalarında Sırpsındığı Savaşı (1364) ile başlayan çatışmalar, I. Kosova Savaşı (1389), Niğbolu Savaşı (1396), Varna Savaşı (1444) ve son olarak da II. Kosova Savaşları (1448) 15. yüzyıl ortalarına kadar devam etti. • Bu yıllarda Osmanlılar yoğun olarak Balkanlarda yerleşmeye başladılar.



OSMALILAR BALKANLARDA • Balkanlar, 17. yüzyıl sonlarındaki II. Viyana Kuşatmasına kadar , sakin ve huzurlu bir dönem geçirdi. • II. Viyana Kuşatmasında Osmanlı ordusunun uğradığı ağır yenilgi sonrası, Avrupalılar kutsal bir ittifak kurarak Osmanlılara karşı saldırıya geçtiler. • Avrupalı müttefiklerle, Osmanlı Devleti arasındaki çok kanlı ve uzun savaşlar oldu (1683-1699) • 1699 Karlofça Antlaşması ile Osmanlı Devleti Balkanlarda gerileme dönemine girdi.

BALKANLARA VEDA • Balkanlar‟da 19. yüzyılda başlayan isyanlar, etnik karşıtlıklardan kaynaklı çatışmalar sonrasında patlak veren Balkan Savaşları, bölgedeki Osmanlı egemenliğini sarsmağa başladı. • I. Balkan Savaşı‟nda çok sayıda cephede, büyük birliklere karşı savaşmak zorunda kalan Osmanlı ordusu, birkaç başarı hariç, bütün savaşlarda yenilgiye uğradı. • II. Balkan Savaşı‟nda ise Osmanlı ordusu, kaybettiği küçük birkaç toprak parçasını ve Edirne‟yi geri almıştı.



YENĠ BALKANLAR • 28 Ekim Soğuk savaş döneminde Balkanlar‟daki ülkeler, Sovyetler destekli komünist yönetimlerin hâkimiyetine girdiler. • Ardından, milyonlarca Balkan‟lı Türk Anadolu‟ya göç etti. • Soğuk Savaş döneminde Tito yönetimindeki Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti (1948) ve Arnavutluk (1961) devletleri Sovyetler Birliğinden ayrıldı. • Bu dönemde Arnavutluk, Enver Hoca idaresinde katı bir rejim altında girdi.

GÜNÜMÜZDE BALKANLAR • Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti, Soğuk Savaş döneminde Türk nüfusu barındıran bir Balkan ülkesi idi. • Bu ülkede, özellikle Kosova Özerk Sosyalist Cumhuriyeti, Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti ve Sırbistan Sosyalist Cumhuriyeti içindeki Sancak bölgelerinde Türkler yaşamaktaydılar. • Sosyalist sistemle yönetilen Yugoslavya‟da dil, eğitim gibi haklar verilmişti. • 1990‟larla beraber çatırdayıp çöküşe giden Yugoslavya sisteminin ardından, kanlı savaşlar sonrası küçük ülkelere bölündü.

Balkanlar'daki Türk tarihini anlatan Hıdırlık Tabya'ya • Edirne'nin 1361 yılındaki fethinden, 1913 yılındaki Balkan Savaşı sonrasına kadar, Türklerin Balkanlar'daki tarihini anlatan, «Edirne Balkan Tarihi Müzesi» Hıdırlık Tabya‟da kuruldu. • Balkan Savaşları'nda Şükrü Paşa komutasındaki Edirne savunmasının karargah binası olarak kullanılan Hıdırlık Tabya, Balkan Savaşları'nın 100. yılı anısına aslına uygun olarak restore edildi. • Türklerin Balkanlar'daki 600 yıllık tarihini görmekve anlamak için bu müzeyi gezip görmeli.

HIDIRLIK TABYA, EDĠRNE

5 BALKAN ÜLKESĠ TURU • 5-12 Temmuz 2023 tarihleri arasında, İzmir‟den hareketle 5 Balkan Ülkesi turuna katıldık. • Bu Ülkeler, Türkiye‟ye vize uygulaması olmayan; Sırbistan, Bosna Hersek, Arnavutluk, Karadağ ve Mekodonya idi. • Gezilen ve konaklama yapılan şehirler ve yerler ise; Belgrad, Saraybosna, Mostar, Blagaj-Poçitel, Budva, Kotor, Podgoridsa, Tiran, Elbistan, Ohrid, Üsküp, Resne, Manastır, Kalkandelen, Matka kanyonu. • Geziyi organize eden Güzin ve Seyhan Teoman çiftine bir kez daha teşekkürlerimizi sunuyoruz.

Matka Kanyonu Bragaj-Poçitel Manastır-Resne



















SARAYBOSNA • Saraybosna (Boşnakça ve Hırvatça: Sarajevo), Bosna-Hersek‟in başkentidir. • Nüfüsü 619.030 kişidir. • Saraybosna, Bosna bölgesinin Dinar Alpleri'yle çevrili Saraybosna Vadisi içerisinde Miljacka Nehri'nin çevresinde kurulmuştur. • Şehir, barındırdığı dinî çeşitliliğiyle bilinir. Müslümanlık, Katoliklik, Ortodoksluk ve Musevîlik, burada yüzyıllar boyunca barış içinde bir arada var olagelmişlerdir.



SARAYBOSNA • Osmanlıların 1463'te bölgeyi ele geçirmesiyle şehirde büyük bayındırlık faaliyetleri başlar ve bunun sonucunda Saraybosna, Türklerin Avrupa'da kurduğu en büyük kent olur. • Saraybosna, tarihi boyunca uluslararası önemi olan birçok olay yaşamıştır: 1914 yılında I. Dünya Savaşı'nın başlaması, Arşidük Franz Ferdinand'ın suikastı bu kentte gerçekleşti. • 1984 Kış Olimpiyat oyunları bu kentte yapıldı.

Avusturya tahtının varisi Franz Ferdinand ve eĢi Sofia, 1914’te kemerli bir taĢ köprünün kuzey ucunda gerçekleĢen suikast sonucu öldürüldü ve bu olay, Dünyanın kaderini değiĢtirdi. Köprü bugün Latin Köprüsü adıyla anılıyor.









BOSNA SAVAġI • 1992-1995 yıllarında Bosna Savaşı sırasında Saraybosna kuşatması büyük ölçekli yıkım ve dramatik nüfus değişimi ile sonuçlandı. • Yugoslav Halk Ordusu ile Sırp Cumhuriyeti'ne bağlı güçler Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'yı kuşattı. • Kuşatma sırasında, 1.500'den fazlası çocuk olmak üzere 11.541 kişi öldü. 15.000'i çocuk olmak üzere yaklaşık 56.000 kişi yaralandı. • Günümüzde savaşın izleri hala görünüyor.



BAġÇARġI • Başçarşı, Saraybosna'nın merkezinde yer alan ve 16. yüzyılda kurulmuş bulunan meşhur Osmanlı çarşısıdır. • Dört tarafı İstanbul camilerinin mimari tarzında inşa edilmiş Osmanlı camileriyle çevrili olan Başçarşı'da Bosna Beylerbeyi Gazi Hüsrev Bey tarafından yaptırılmış bir han, medrese ve çok sayıda imaret bulunmaktadır. • Avlusunda Gazi Hüsrev Bey'in türbesinin bulunduğu Gazi Hüsrev Bey Camii'nin de yer aldığı Başçarşı yine Saraybosna'nın en merkezi mevkilerinden olan modern Ferhadiye Caddesi'ne bağlanmaktadır.