วัฒนธรรมญี่ปุ่น

Japanese culture

คำนำ • หนงั สอื เร่ือง วฒั นธรรมในญ่ีป่ นุ จดั ทำขนึ ้ ตำมกิจกรรมกำรเรียนกำรสอนวชิ ำ คอมพิวเตอร์ ระดบั ชนั้ ประถมศกึ ษำปีที่ 3/2 โรงเรียนรำชินบี รู ณะ จงั หวดั นครปฐม โดยมวี ตั ถปุ ระสงค์ทีจ่ ะนำควำมรู้จำกกำรศกึ ษำวฒั นธรรมญ่ีป่ นุ มำใช้ โดยบรู ณำกำรควำมรู้ทไี่ ด้ในวิชำคอมพิวเตอร์ จดั ทำหนงั สอื เร่ืองทส่ี มำชกิ ใน ระดบั ชนั้ ประถมศกึ ษำปีที่ 3/2 สนใจ เพอื่ เป็นกำรศกึ ษำค้นคว้ำ และเผยแพร่ เร่ืองท่ีสนใจในเรื่องวฒั นธรรมญ่ีป่ นุ

สำรบญั หน้ำ เร่ือง 4 5 • ศำสนำในญ่ีป่ นุ 6 • วฒั นธรรมในญี่ป่ นุ 7 • วรรณกรรมในญี่ป่ นุ 8 • กำรใช้ภำษำกบั ระดบั ควำมสมั พนั ธ์ในญี่ป่ นุ 9 • ต๊กุ ตำกบั ควำมเช่ือในญ่ีป่ นุ 10 • กีฬำในญ่ีป่ นุ 11 • อำหำรในญี่ป่ นุ

สำรบญั เรื่อง หนำ้ • กำรโค้งในญ่ีป่ นุ 12 • รองเท้ำในญี่ป่ นุ 13 • กำรแตง่ กำรในญี่ป่ นุ 14 • กำรเขยี นพกู่ นั ญ่ีป่ นุ 15 • กำรสง่ เสยี งดงั ในญ่ีป่ นุ 16 • กำรซดอำหำรเสยี งดงั 17 • มำรยำทในกำรดมื่ 18 • ดนตรีในญี่ป่ นุ 19

ศำสนำในญ่ีป่ ุน • ศำสนำชินโต ซ่ึงเป็ นศำสนำประจำชำติของญ่ีป่ ุน ไม่กีดกนั หรือใจแคบกบั ศำสนำอื่น และกำรนำพทุ ธศำสนำ ลทั ธิขงจ๊ือ และคริสตศ์ ำสนำนิกำยคำทอลิค เขำ้ สู่ประเทศญ่ีป่ ุนในศตวรรษที่ 17 กส็ ร้ำงควำมบำดหมำง ระหวำ่ งผทู้ ี่นบั ถือ ศำสนำเพยี งเลก็ นอ้ ยเท่ำน้นั ยนิ ยอมใหผ้ ทู้ ี่นบั ถือศำสนำที่ต่ำงกนั แต่งงำนกนั ได้ และไมส่ อนศำสนำในโรงเรียนโดยทวั่ ไปวดั ญี่ป่ ุน จำกกำรสำรวจพบวำ่ คนญ่ีป่ ุน ร้อยละ 51.8 ระบุวำ่ ตนไม่มีศำสนำ ศำสนำในญี่ป่ ุนถูกผสมผสำนจนทำให้ พิธีกรรมทำงศำสนำน้นั มีควำมหลำกหลำย

วฒั นธรรมในญี่ป่ ุน • ญี่ป่ นุ มวี ิวฒั นำกำรมำยำวนำนตงั้ แตว่ ฒั นธรรมยคุ โจมงซงึ่ เป็นวฒั นธรรมดงั้ เดมิ ของประเทศ จนถงึ วฒั นธรรมผสมผสำนร่วมสมยั ซง่ึ ได้รับอทิ ธิพลมำจำกเอเชีย ยโุ รป และอเมริกำเหนือ ระเพณีตำ่ ง ๆ เชน่ กำรละเลน่ พธิ ีชงชำ ศิลปะกำรตอ่ สู้ สถำปัตยกรรม กำรจดั สวน ดำบ กำรแตง่ กำย และอำหำร

วรรณกรรมในญ่ีป่ ุน • วรรณกรรมญี่ป่ นุ ชิน้ แรกได้แก่หนงั สอื ประวตั ศิ ำสตร์ทช่ี ื่อ โคะจิกิ และ นฮิ งโชะกิ และหนงั สอื บทกวสี มยั ศตวรรษที่ 8 ทชี่ ื่อ มงั โยชู ซง่ึ เขียนด้วยภำษำจีนทงั้ หมด ในชว่ งต้นของยคุ เฮองั มีกำรสร้ำงระบบกำรเขยี นแทนเสยี งท่เี รียกวำ่ คะนะ (ฮิระ งะนะ และ คะตะคะนะ) นทิ ำนคนตดั ไม้ไผ่ ถกู พิจำรณำวำ่ เป็นงำนท่ีเก่ำแกท่ ส่ี ดุ ทเ่ี ขียนด้วยภำษำญี่ป่ นุ และวรรณกรรมยอดฮิตคอื โคะโคะโระ

กำรใชภ้ ำษำกบั ระดบั ควำมสมั พนั ธ์ • สงั คมของคนญ่ีป่ นุ เป็นสงั คมท่ใี ห้ควำมสำคญั ตอ่ กลมุ่ และสมำชิกในกลมุ่ โดยมี สถำนท่ีเป็นตวั บง่ บอกคนท่อี ยอู่ ำศยั ในท่ีเดยี วกนั หรือทำงำนในที่เดียวกนั นนั้ ถือ วำ่ เป็นพวกเดยี วกนั เรียกวำ่ (อชุ ิ) และสำหรับคนทอ่ี ยตู่ ำ่ งสถำนที่ตำ่ งบริษทั ตำ่ งประเทศจะถือวำ่ เป็นคนนอกหรือคนอืน่ เรียกวำ่ (โซโตะ) คนญ่ีป่ นุ จะใช้ภำษำ และกำรปฎบิ ตั ติ นท่แี ตกตำ่ งไปจำกตอ่ คนทีอ่ ยใู่ นสงั กดั เดียวกนั โดยจะใช้ภำษำ ท่ีสภุ ำพและกำรถอ่ มตนกบั ผ้ทู ี่เป็นผ้อู นื่ แม้วำ่ ตนเองจะไมร่ ู้สกึ ยกยอ่ งคนๆนนั้ ก็ ตำม

ตุก๊ ตำกบั ควำมเช่ือในญ่ีป่ ุน • ต๊กุ ตำไลฝ่ น เป็นต๊กุ ตำทห่ี ลำยคน อำจจะเคยเหน็ กนั มำบ้ำงแล้วในกำร์ตนู เรื่อง \"อกิ ควิ ซงั \" โดยจะมลี กั ษณะเป็นต๊กุ ตำผ้ำสขี ำว หวั กลม และเขยี นตำ จมกู ปำก เมื่อทำต๊กุ ตำ เสร็จแล้วก็ให้นำไปแขวนไว้ทรี่ ะเบยี งหรือชำยคำของบ้ำน และอธิษฐำนให้อำกำศ วนั นแี ้ จ่มใส ปลอดโปร่ง หลงั จำกทค่ี ำอธิษฐำนเป็นจริงแล้วก็ให้รินเหล้ำสำเกใส่ ต๊กุ ตำ และผกู กระด่งิ ทองให้อีกด้วย เพื่อเป็นกำรตอบแทนทีท่ ำให้คำภำวนำเป็น จริง ในบำงโอกำสชำวนำจะแขวนต๊กุ ตำไลฝ่ นกลบั หวั สำหรับขอฝน

กีฬำในญี่ป่ ุน • หลงั จำก กำรปฏิรูปเมจิ กีฬำตะวนั ตกก็เริ่มเข้ำมำในญ่ีป่ นุ และแพร่หลำยไปทวั่ ประเทศด้วยระบบกำรศกึ ษำ ในญ่ีป่ นุ กีฬำนบั เป็นกิจกรรมยำมวำ่ งท่ีดตี อ่ สขุ ภำพ ชว่ ยพฒั นำวินยั กำรเคำรพกฎกติกำ และช่วยสง่ั สมนำ้ ใจนกั กีฬำ ชำว ญ่ีป่ นุ ทกุ วยั ให้ควำมสนใจกบั กีฬำทงั้ ในฐำนะผ้ชู มและผ้เู ลน่ กีฬำทไ่ี ด้รับ ควำม นยิ มในญ่ีป่ นุ ได้แก่ ซูโมเ่ ป็นกีฬำประจำชำตขิ องญี่ป่ นุ ท่ีมปี ระวตั อิ นั ยำวนำน และเป็นกีฬำทไ่ี ด้รับควำมนยิ มอยำ่ งมำกในญี่ป่ นุ

อำหำรในญ่ีป่ ุน • ชำวญี่ป่ นุ กินข้ำวเป็นอำหำรหลกั อำหำรญี่ป่ นุ ทมี่ ชี ื่อเสยี งได้แกซ่ ูชิเทมปรุ ะ สกุ ียำกีย้ ำกิโทริและโซบะอำหำรญ่ีป่ นุ หลำยอยำ่ งดดั แปลงจำกอำหำร ตำ่ งประเทศ เช่นทงคตั สึ รำเมง็ และแกงกะหร่ีญี่ป่ นุ อำหำรญ่ีป่ นุ ได้รับควำมนิยม ในตำ่ งประเทศเพรำะเป็น อำหำรทีด่ ีตอ่ สขุ ภำพ จำกกำรสำรวจพบวำ่ ในปี 2006 มีร้ำนอำหำรญ่ีป่ นุ มำกกวำ่ 20,000 แหง่ ทวั่ โลก

กำรโคง้ ในญี่ป่ ุน • ชำวญี่ป่ นุ ไมน่ ิยมไหว้แบบคนไทย หรือจบั มอื แบบฝรั่ง แตจ่ ะนยิ มโค้งแทนใน เวลำทีพ่ บหรือลำ ประเพณีกำรโค้งของคนญี่ป่ นุ นบั วำ่ ซบั ซ้อนพอควร เชน่ กำร โค้งควรจะตำ่ เพยี งไรและโค้งได้นำนเทำ่ ไร หรือโค้งเป็นจำนวนกี่ครัง้ และโค้งใน โอกำสอะไร เชน่ ผ้อู ำวโุ สก้มให้ลกึ แตถ่ ้ำระดบั เทำ่ กนั โค้งพองำม นอกจำกโค้ง เวลำพบกนั หรืออำลำจำกกนั แล้ว สำมำรถโค้งเมอ่ื ต้องกำรขอบคณุ

รองเทำ้ ในญ่ีป่ ุน • คนญี่ป่ นุ ถือเรื่องเท้ำคล้ำยคลงึ กบั คนไทย เชน่ ห้ำมสวมรองเท้ำในบ้ำน วดั โรงแรม รวมไปถงึ พิพิธภณั ฑ์ ร้ำนหรือห้องอำหำรบำงแหง่ โดยปกตแิ ล้วจะมกี ำร เตรียมรองเท้ำแตะไว้ให้กอ่ นเข้ำบริเวณทห่ี ้ำมสวมรองเท้ำ แตถ่ ้ำเป็นพนื ้ ทป่ี เู สอื่ ตะตะมิ แม้รองเท้ำแตะก็ต้องถอดก่อนขนึ ้ ไปนง่ั หรือเดนิ ให้ถอดรองเท้ำไว้ที่ เกงคงั (บริเวณหน้ำบ้ำน สำหรับไว้ถอดรองเท้ำก่อนขนึ ้ บ้ำน) โดยให้ปลำย รองเท้ำหนั ไปทำงด้ำนประตเู ทำ่ นนั้ นอกจำกนเี ้วลำเข้ำห้องนำ้ จะมีรองเท้ำแตะท่ี จดั ไว้ใช้เฉพำะสำหรับห้องนำ้

กำรแต่งกำยในญ่ีป่ ุน • กิโมโน หรือชดุ แตง่ กำยของชำวอำทติ ย์อทุ ยั มปี ระวตั ิยำวนำนตงั้ แตส่ มยั เฮอนั หรือตรงกบั ค.ศ.794-1192 หรือพ.ศ.1337-1735 ซงึ่ ถือเป็นชว่ งเร่ิมต้นกำรใส่ กิโมโน ชำวญี่ป่ นุ พฒั นำเทคนคิ กำรตดั ชดุ เสอื ้ ผ้ำด้วยกำรตดั ผ้ำเป็นเส้นตรง เพอ่ื ให้ง่ำยตอ่ มำสวมใส่ หยบิ มำคลมุ ตวั ได้ทนั ที ทงั้ ยงั เป็นชุดท่ีเหมำะกบั ทกุ สภำพอำกำศ ถ้ำหนำวๆใช้ผ้ำหนำ ถ้ำฤดรู ้อนก็เปลยี่ นไปใช้ผ้ำบำงๆ ทงั้ ผ้หู ญิง และผ้ชู ำยจะนิยมใสช่ ดุ กิโมโนท่ีสสี นั แสบทรวง ยิ่งเป็นนกั รบจะต้องย่งิ ใสช่ ดุ ทส่ี ี ฉดู ฉำดมำกๆ เพื่อแสดงถงึ ควำมเป็นผ้นู ำ บำงครัง้ เรียกวำ่ ไปแขง่ แฟชน่ั กนั ใน สนำมรบกนั เลยทีเดียว

กำรเขียนพกู่ นั ญ่ีป่ ุน • ญ่ีป่ นุ มีประวตั ศิ ำสตร์อนั ยำวนำนในกำรสร้ำงสรรค์ตวั อกั ษรทส่ี วยงำม โดยเฉพำะกำรเขยี นตวั อกั ษรจำกปลำยพกู่ นั ซงึ่ ต้องได้รับกำรฝึกฝน กำรฝึกฝน เขียนพกู่ นั นี ้เป็นหนงึ่ ในหนทำงในกำรผอ่ นคลำย และฝึกสมำธิ ไปพร้อมๆกบั กำรสร้ำงสรรค์อกี ด้วย ในกำรเดนิ ทำงไปญี่ป่ นุ คณุ เองก็สำมำรถฝึกเขียนพกู่ นั ญี่ป่ นุ เบอื ้ งต้นด้วยตวั เอง โดยใช้พกู่ นั แบบญี่ป่ นุ และหมกึ สำหรับกำรเขยี นพกู่ นั ซงึ่ มขี ำยทว่ั ไป หรือซอื ้ เป็นของฝำกก็ได้

กำรส่งเสียงดงั ในญ่ีป่ ุน • ในเมืองใหญ่บำงคนมคี วำมรู้สกึ ไวโดยเฉพำะตอ่ เสยี งตำ่ งๆ ท่ีเกิด ขนึ ้ ใน ชีวิตประจำวนั และไมใ่ จกว้ำงยอมรับแม้แตเ่ สยี งท่ีเดก็ ทำขนึ ้ จึงขอให้ ระมดั ระวงั เป็นพเิ ศษ ถ้ำอำศยั อยทู่ บ่ี ้ำนพกั รวมอยำ่ งเชน่ อพำร์ตเมนท์ โดยทวั่ ไปหลงั 22:00 น. พยำยำมอยำ่ สง่ เสยี งดงั ให้คนข้ำง บ้ำนได้ยนิ บำงคนทำงำนตอน กลำงคนื และนอนพกั ตอนกลำงวนั จงึ เป็นเวลำสำคญั สำหรับพวกเขำ มี บำงครัง้ สำหรับตวั เองเสยี งอำจไมด่ งั แตโ่ ครงสร้ำงอำคำรอำจทำให้เกิดเสยี งดงั รบกวนเพื่อนบ้ำนใกล้เคียงได้ กำรเปิดปิดประตใู นตอนกลำงคนื ขอให้ระวงั เป็น พเิ ศษ ถ้ำมีปัญหำเรื่องเสยี งรบกวน กรณีบ้ำนพกั รวม แจ้งกบั เจ้ำหน้ำที่ อสงั หำริมทรัพย์ท่ีทำสญั ญำเชำ่ นอกเหนือจำกนปี ้ รึกษำกบั เจ้ำหน้ำที่สมำคม ปกครองตนเอง

กำรซดอำหำรเสียงดงั • กำรซดอำหำรเสยี งดงั ในญี่ป่ นุ เป็นกำรแสดงวำ่ อำหำรนนั้ อร่อยมำก ยิ่งเสยี งดงั แสดงวำ่ ยิ่งอร่อยและยงั เป็นกำรชื่นชมและขอบคณุ คนทำอำหำรนนั้ ด้วย แตค่ น ญี่ป่ นุ ไมเ่ คีย้ วอำหำรเสยี งดงั เพรำะจะทำให้ภำพลกั ษณ์ดแู ย่

มำรยำทในกำรดื่ม • ลกู ค้ำมกั จะรินเบยี ร์จำกขวดให้กนั และกนั เพอื่ แสดงถึงมิตรภำพ ถ้ำคณุ เป็น สหำยนกั ดืม่ เบียร์ ให้ตอบแทนด้วยเบยี ร์ในขวดของคณุ อยำ่ เพ่ิงเริ่มดมื่ จนกวำ่ ทกุ คนได้รับเสริ ์ฟเคร่ืองดมื่ แล้ว ยกแก้วขนึ ้ สงู ๆ ขณะทีท่ กุ คนตะโกนวำ่ คมั ปำย! (ดมื่ !) ถ้ำคณุ ด่ืมสำเกแล้วมคี นเสนอให้คณุ ดม่ื สำเกจำกขวดของเขำ คณุ ต้องดม่ื สำเกท่ีเหลอื อยใู่ นถ้วยของคณุ ให้หมดกอ่ นยน่ื ถ้วยออกไป ในกรณีแบบนคี ้ วร ตอบแทนด้วยเช่นกนั แตอ่ ยำ่ ให้ถงึ ขนั้ ควบคมุ ไมไ่ ด้ กำรรินสำเกให้แก่กนั อยำ่ ง รวดเร็วอำจทำให้คณุ เมำเร็วจนคำดไมถ่ งึ

ดนตรีในญี่ป่ ุน • ญ่ีป่ นุ ได้รับอทิ ธิพลจำกวฒั นธรรมข้ำงเคยี งเชน่ จีนและคำบสมทุ รเกำหลี ตงั้ แต่ โบรำณ เครื่องดนตรีหลำยชนิ ้ เช่น บิวะ โคะโตะ ถกู นำเข้ำมำจำกจนี และชะมิ เซง็ เป็นเคร่ืองดนตรีทดี่ ดั แปลงจำกเคร่ืองดนตรีโอะกินะวะซง่ึ มีจดุ เริ่มต้นท่กี ลำง พทุ ธศตวรรษท่ี 21 ญ่ีป่ นุ มีเพลงพนื ้ บ้ำนมำกมำย เช่นเพลงทร่ี ้องระหวำ่ งกำรเต้น บงโอะโดะริ เพลงกลอ่ มเดก็ ดนตรีตะวนั ตกเร่ิมเข้ำมำในต้นพทุ ธศตวรรษท่ี 25 และถกู ผนวกเป็นสว่ นหนงึ่ ของวฒั นธรรม หลงั สงครำม ญ่ีป่ นุ ได้รับอทิ ธิพล ทำงด้ำนดนตรีสมยั ใหมจ่ ำกอเมริกำและยโุ รปเป็นอยำ่ งมำก