การบัญชีชั้นสูง1-01

หนว่ ยที่ 1 การบัญชเี ก่ียวกับ กจิ การรว่ มค้า

1 ความร้เู กยี่ วกับกจิ การร่วมค้า การร่วมค้า หมายถึง การประกอบกิจกรรมเชิงเศรษฐกิจของบุคคลหรอื กิจการ ตงั้ แต่สองรายขน้ึ ไปโดยใหม้ กี ารควบคมุ รว่ มกนั ตามทต่ี กลงไวใ้ นสญั ญา ผรู้ ่วมค้า หมายถงึ บุคคลหรอื กจิ การทเ่ี ขา้ รว่ มในการรว่ มคา้ และมอี านาจ ควบคุมรว่ มในการรว่ มคา้ นนั้

ผลู้ งทนุ ในการรว่ มค้า หมายถึง บุคคลหรอื กจิ การท่ี เขา้ รว่ มในการร่วมคา้ และไม่มี อานาจควบคุมรว่ มในการร่วม คา้ นนั้ การควบคมุ หมายถงึ อานาจในการกาหนดนโยบายทางการเงนิ และการ ดาเนินงานของกจิ กรรมเชงิ เศรษฐกจิ เพอ่ื ใหไ้ ดร้ บั ประโยชน์จากกจิ กรรมนนั้

วิธีส่วนได้เสีย หมายถงึ วธิ กี ารบญั ชี สาหรบั ผู้ร่วมค้าในกิจการท่ีควบคุม ร่วมกันโดยบนั ทึกส่วนได้เสียในการ รว่ มคา้ เรม่ิ แรกดว้ ยราคาทุน การควบคุมร่วม หมายถึง การมสี ่วนร่วม ในการควบคุมกิจกรรมเชงิ เศรษฐกิจตามท่ี ตกลงไวใ้ นสญั ญา

รปู แบบของการร่วมค้า มาตรฐานการบญั ชฉี บบั น้ีกาหนดการร่วมคา้ เป็นประเภทใหญ่ๆ ไว้ 3 ประเภท คือ การดาเนินงานท่ีควบคุมร่วมกัน สินทรัพย์ท่ีควบคุม ร่วมกนั และกจิ การท่คี วบคุมร่วมกนั การร่วมคา้ ทงั้ 3 ประเภทเป็นไป ตามคานยิ ามของการรว่ มคา้ ซง่ึ ตามปกตมิ ลี กั ษณะทุกขอ้ ดงั น้ี 1 . ผู้ร่ ว ม ค้า ส อ ง ร า ย ห รือ 2 . ข้อ ต ก ล ง ต า ม สัญ ญ า มากกว่าข้ึนไปมีความผูกพัน กาหนดให้มีอานาจในการ โดยขอ้ ตกลงรว่ มคา้ ตามสญั ญา ควบคมุ รว่ มกนั

รายการค้าระหว่างผรู้ ว่ มค้ากบั การรว่ มค้า ผคู้ า้ รว่ มตอ้ งรบั รสู้ ว่ นของกาไรหรอื ขาดทนุ ทเ่ี กดิ จากการโอนหรอื ขายสนิ ทรพั ยใ์ หแ้ ก่ การรว่ มคา้ ตามเน้ือหาของรายการคา้ ทเ่ี กดิ ขน้ึ หากผรู้ ว่ มคา้ โอนสนิ ทรพั ยพ์ รอ้ มกบั ความเสย่ี งและผลตอบแทนทม่ี นี ัยสาคญั ของความเป็นเจา้ ของใหแ้ ก่การร่วมคา้ และ หากการรว่ มคา้ ยงั คงครอบครองสนิ ทรพั ยน์ นั้ อยู่ ผรู้ ่วมคา้ ตอ้ งรบั รู้กาไรหรอื ขาดทุน ในงบการเงนิ ของผรู้ ว่ มคา้ เฉพาะสว่ นทเ่ี ป็นสว่ นไดเ้ สยี ของผรู้ ว่ มคา้ อ่นื

การเปิ ดเผยข้อมลู ผรู้ ว่ มคา้ ตอ้ งเปิดเผยจานวนรวมของรายการหน้ีสนิ ทอ่ี าจเกดิ ขน้ึ ต่อไปน้ีแยกต่างหากจากรายการ หน้ีสนิ ทอ่ี าจจะเกดิ ขน้ึ อ่นื ยกเวน้ กรณที ผ่ี ลขาดทุนจากรายการดงั กลา่ วไมน่ ่าทจ่ี ะเกดิ ขน้ึ ผรู้ ่วมคา้ ตอ้ งเปิดเผยจานวนรวมของภาระผกู พนั ของตนทเ่ี กดิ จากการมสี ่วนไดเ้ สยี ในการรว่ มคา้ ทกุ ขอ้ ดงั ตอ่ ไปน้แี ยกต่างหากจากภาระผกู พนั อน่ื ผรู้ ่วมคา้ ตอ้ งเปิดเผยรายการและคาาอธบิ ายเก่ยี วกบั ส่วนไดเ้ สยี ในการร่วมค้าท่ีมนี ัยสาคญั และ สดั สว่ นของสว่ นไดเ้ สยี ในสว่ นของเจา้ ของทม่ี ใี นกจิ การทค่ี วบคมุ รว่ มกนั ผรู้ ว่ มคา้ ตอ้ งเปิดเผยวธิ กี ารทใ่ี ชใ้ นการรบั รสู้ ว่ นไดเ้ สยี ในกจิ การทค่ี วบคุมรว่ มกนั

2 ประเภทของธรุ กิจท่ีดาเนินธุรกิจร่วมคา้ 1 ธรุ กิจขายสินค้า ธุรกจิ แบบน้ีจะมผี ูร้ ่วมค้าตงั้ แต่ 2 คนข้นึ ไป โดยฝ่ ายหน่ึงจะทาหน้าท่ี จดั หาสนิ คา้ เพ่อื ขาย และผรู้ ่วมคา้ อกี ฝ่ ายหน่ึงจะทาหน้าทเ่ี ป็นผจู้ ดั การ ขาย ซง่ึ ขน้ึ อย่กู บั ผรู้ ่วมคา้ จะตกลงกนั รวมทงั้ มกี ารตกลงเกย่ี วกบั การคดิ ค่านายหน้าให้กบั ผู้ซ้ือสนิ ค้ามาขายและผู้ขายสนิ ค้า เม่ือการร่วมค้า สน้ิ สดุ ลงกจ็ ะแบง่ ผลกาไรตามอตั ราทต่ี กลงกนั

2 ธรุ กิจการจดั สรรที่ดิน ธุรกจิ แบบน้ีจะมผี ู้ร่วมค้าคนหน่ึงมกี รรมสทิ ธใิ ์ นท่ดี นิ และนาท่ีดินดังกล่าวมาร่วมลงทุนในกิจการร่วมค้า สว่ นผรู้ ว่ มคา้ คนอ่นื จะนาเงนิ สด สนิ ทรพั ย์หรอื แรงงาน มาลงทุนเพอ่ื ปรบั ปรุงใหท้ ด่ี นิ มสี ภาพดขี ้นึ เพอ่ื ทจ่ี ะได้ นาทด่ี นิ ไปขาย เมอ่ื ขายไดแ้ ลว้ กจ็ ะนากาไรมาแบ่งปัน กนั ตามขอ้ ตกลงทใ่ี หไ้ ว้

3 ธรุ กิจการสรา้ งและ จดั จาหน่ายภาพยนตร์ ธุรกิจแบบน้ีจะมีผู้ร่วมค้าหลา ยคน ประกอบไปดว้ ยผทู้ ด่ี าเนินการเก่ียวกบั การติดต่อนักประพันธ์ การทาบท ภาพยนตร์ การจดั หานักแสดง ผกู้ ากบั การแสดง ผูอ้ าานวยการสร้าง รวมถึง ผู้ ใ ห้ เ งิ น ทุ น แ ล ะ ผู้ จัด จ า ห น่ า ย ภาพยนตร์ หลงั จากการฉายภาพยนตร์ เสร็จส้ินแล้ว ผู้ร่วมค้าก็จะนากาไรมา แบ่งปันกนั ตามขอ้ ตกลงทใ่ี หไ้ วแ้ กก่ นั

3 สาเหตทุ ีม่ กี ารทาธุรกจิ แบบรว่ มค้า 01 03 การลดความเสย่ี งภยั การประหยดั คา่ ใชจ้ า่ ย 02 04 เพอ่ื รวบรวมเงนิ ทนุ ประโยชน์ทางกฎหมาย 05 การรวบรวมความรคู้ วามสามารถจากบคุ คลตา่ งๆ

4 การบนั ทึกบญั ชขี องกจิ การร่วมค้า วิธีท่ี 1 ไมเ่ ปิ ดสมดุ บญั ชีชดุ ร่วมค้าอีกชดุ หน่ึง วธิ ีน้ีผู้ร่วมค้าแต่ละคนจะจดบนั ทึกรายการร่วมค้าทงั้ ส้นิ ใน สมุดบญั ชขี องตนเองโดยไมเ่ ปิดสมุดบญั ชชี ุดร่วมค้าต่างหาก อกี ชุดหน่ึง เพราะรายการคา้ มจี านวนน้อยและระยะเวลาการ ดาเนนิ งานเป็นระยะเวลาสนั้ ๆ

วิธีท่ี 2 เปิ ดสมดุ บญั ชีชดุ ร่วมค้าอีกชดุ หนึ่ง วิธีน้ี จ ะ มีก า ร ม อ บ ห ม า ย ใ ห้ผู้ร่ว ม ค้า ค น ใ ด ค น ห น่ึ ง รบั ผดิ ชอบในการทาสมดุ บญั ชชี ุดรว่ มคา้ ขน้ึ อกี ชุดหน่ึง เพ่อื บนั รายการคา้ ทเ่ี กดิ ขน้ึ จากการร่วมค้าสาหรบั ผู้ ร่วมค้าแต่ละคนจะจดบนั ทกึ รายการร่วมค้าเฉพาะท่ี เกย่ี วกบั ตนเองเท่านนั้ วธิ นี ้ีเหมาะสาหรบั กจิ การร่วม ค้าท่ีมีรายการค้าจานวนมาก และระยะเวลาการ ดาเนินงานคอ่ นขา้ งยาวกวา่ วธิ แี รก

การแสดงสิทธิสว่ นไดเ้ สียและกาไรขาดทุนจาก 5 กจิ การรว่ มค้าในงบการเงินของผรู้ ว่ มค้า สิทธิส่วนได้เสียในกิจการร่วมค้า จะ ปรากฏในงบแสดงฐานะการเงนิ ทางดา้ น สนิ ทรพั ย์แต่อาจจะมลี กั ษณะเป็นไปได้ ทงั้ สนิ ทรพั ยห์ มุนเวยี น หรอื สนิ ทรพั ยอ์ ่นื ทงั้ น้ีขน้ึ อยกู่ บั ระยะเวลาทค่ี าดวา่ จะไดร้ บั คนื เงนิ จากกจิ การรว่ มคา้