ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ μία παράκτια διαδρομή κάστρων στην Ελλάδα
2
ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ μία παράκτια διαδρομή κάστρων στην Ελλάδα Ηγουμενίτσα 2021 «Έργο συγχρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (Ε.Τ.Π.Α.) και την Εθνική Συμμετοχή των χωρών Ελλάδας και Ιταλίας» 3
4
ΚΑΣΤΡΟ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ 5
Συντελεστές τεύχους Κασσιανή Λάζαρη, Αρχαιολόγος Θεοδώρα Λάζου, Ιστορικός - Αρχαιολόγος Αναστασία Κουκουλά, Αρχιτέκτων Μηχανικός © ΥΠΠΟΑ-Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας 6
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Κάστρο Ηγουμενίτσας 1 ΤΑΥΤΙΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΜΝΗΜΕΙΟΥ 1.1 Η ευρύτερη περιοχή και η μορφολογία της 1.2 Φωτογραφική τεκμηρίωση 1.3 Ιστορικές - αρχειακές μαρτυρίες 2 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ 2.1 Ιστορική περιγραφή της περιοχής 2.2 Ιστορική περιγραφή του μνημείου 2.3 Αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά - περιγραφή του μνημείου 2.4 Σημεία ιστορικού, φυσιολατρικού, αρχαιολογικού, αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος στην περιοχή 2.5 Ένταξη του μνημείου στον αστικό ιστό 3 ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΑΛΛΑ ΜΝΗΜΕΙΑ 3.1 Σύνδεση με άλλα μνημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος στην ευρύτερη περιοχή 4 ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΤΟΥ ΜΝΗΜΕΙΟΥ 4.1 Στατική - αρχιτεκτονική αποτύπωση του μνημείου 5 ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ 6 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 7
ΕΙΚ 01 | Το κάστρο της Ηγουμενίτσας πάνω από το λιμάνι και την πόλη 8
Κάστρο Ηγουμενίτσας Περιφέρεια Ηπείρου Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας Δήμος Ηγουμενίτσας Δ.Δ. Ηγουμενίτσας Συντεταγμένες: Γεωγραφικό πλάτος 39°30'0.99\"N – Γεωγραφικό μήκος: 20°15'57.26\"E Χρονολόγηση μνημείου: 15ος-19ος αιώνας Τυπολογία: Κάστρο Εμβαδό (τ.μ.): 6.300 τ.μ. 9
1 ΤΑΥΤΙΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΜΝΗΜΕΙΟΥ 10
11
1.1 Η ευρύτερη περιοχή και η μορφολογία της Η Περιφέρεια Ηπείρου καλύπτει το βορειοδυτικό άκρο της Ελλάδας και αποτελείται από 4 περιφερειακές ενότητες. Το βορειοδυτικό παράκτιο τμήμα της, από τα σύνορα με την Αλβανία στα βόρεια ως περίπου την περιοχή της Πάργας στα νότια, αποτελεί η Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας. Πρωτεύουσα της Θεσπρωτίας, από τη συγκρότηση της διοικητικής ενότητας το 1936 έως σήμερα, είναι η Ηγουμενίτσα, πόλη με πληθυσμό περίπου 10.000 κατοίκων και ένα από τα μεγαλύτερα ελληνικά λιμάνια, στον μυχό του ομώνυμου κόλπου. Το Κάστρο της Ηγουμενίτσας, τα αρχιτεκτονικά λείψανα του οποίου σώζονται σήμερα στην κορυφή πευκόφυτου λόφου, που δεσπόζει στο κέντρο της πόλης, αποτελεί πολιτισμικό μνημείο της περιοχής με μακρά ιστορία. 12
13
ΕΙΚ 02 | Άποψη του κάστρου Ηγουμενίτσας και του νέου λιμένα της πόλης 14
15
1.2 Φωτογραφική τεκμηρίωση Φωτογραφική τεκμηρίωση του μνημείου πριν τις επεμβάσεις. ΕΙΚ 03 | Η βόρεια πλευρά της οχύρωσης ΕΙΚ 04 | Ο βόρειος πύργος (Πύργος 7) 16
ΕΙΚ 05 | Η ΝΑ πλευρά των τειχών ΕΙΚ 06 | Η ΝΔ πλευρά των τειχών 17
1.3 Ιστορικές - αρχειακές μαρτυρίες Από την αρχειακή έρευνα έχουν εντοπιστεί αρκετές απεικονίσεις του κάστρου της Ηγουμενίτσας σε γκραβούρες κυρίως του 17ου αι. Σχεδόν σε όλες η κάτοψη του κάστρου και η χάραξη των τειχών συμπίπτουν με την υφιστάμενη κατάσταση, ενώ στο εσωτερικό του απεικονίζονται κτίσματα, κυρίως κατοικίες, μία χριστιανική εκκλησία και ένα μουσουλμανικό τζαμί με τον μιναρέ του. Από το νεότερο φωτογραφικό υλικό, η αεροφωτογραφία του 1940 καταγράφει την περιοχή του κάστρου πριν την εκτεταμένη δεντροφύτευση τη δεκαετία του 1950 και την κατασκευή της νεότερης δεξαμενής στη βορειοανατολική πλευρά του. 18
ΕΙΚ 07 | H Κέρκυρα και η ακτογραμμή της Θεσπρωτίας όπως αποτυπώνονται σε χάρτες του 1570 από τον Mashias Zündt (αριστερά) και του 1582 από τον Antonio Millo (δεξιά). Στον χάρτη του Zündt αποτυπώνεται το κάστρο της Ηγουμενίτσας (Gamenizza) στον μυχό του κόλπου, ενώ στον χάρτη του Millo ο κόλπος της Ηγουμενίτσας (Gomenize) και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, στο Πρασούδι ή το Αγιονήσι. Κέρκυρα και Θεσπρωτία αποτυπώνονται αντίστροφα όχι από λάθος, αλλά γιατί ο Βορράς δεν είχε ακόμα ταυτιστεί με το πάνω μέρος του χάρτη ΕΙΚ 08 | Η Κέρκυρα και η ακτογραμμή της Θεσπρωτίας, όπως αποτυπώνονται σε χάρτη του οθωμανού ναύαρχου και χαρτογράφου Πίρι Ρέις στο πρώτο μισό του 16ου αιώνα 19
ΕΙΚ 09 | Το κάστρο της Ηγουμενίτσας σε αεροφωτογραφία της δεκαετίας 1940 20
ΕΙΚ 10 | Το κάστρο της Ηγουμενίτσας από το λιμάνι τη δεκαετία του 1950 ΕΙΚ 11 | Το κάστρο της Ηγουμενίτσας σε αεροφωτογραφία της δεκαετίας 1990 21
2 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ 22
23
2.1 Ιστορική περιγραφή της περιοχής Η ευρύτερη περιοχή της Θεσπρωτίας αποτελούσε από τον 8ο αι. διοικητική περιφέρεια της βυζαντινής αυτοκρατορίας, που αναφέρεται ως Βαγενιτία ή Βαγενετία. Μετά το 1204 και τη μερική διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, υπάγεται στο Δεσποτάτο της Ηπείρου και το 1294 συμπεριλήφθηκε στην τεράστια προίκα που δόθηκε από τον Δεσπότη της Ηπείρου Νικηφόρο στη Θυγατέρα του Θάμαρ για τον γάμο της με τον Πρίγκιπα Φίλιππο Ανδεγαυό του Τάραντα. Η περιοχή υπήρξε σε όλο το διάστημα του 13ου και το πρώτο μισό του 14ου αι. πεδίο ανταγωνισμού και πολεμικών συγκρούσεων ανάμεσα στους αυτοκρατορικούς Βυζαντινούς, τους Βυζαντινούς του Δεσποτάτου και τους Ανδηγαυούς βασιλείς της Νεαπόλεως, μέσω των υποτελών τους, Ορσίνι, κυρίαρχων στα απέναντι Ιόνια νησιά. Από τις αρχές του 15ου αι. η περιοχή σταδιακά περιήλθε υπό οθωμανικό έλεγχο. Οι κατακτημένες περιοχές συγκρότησαν το νέο οθωμανικό σαντζάκι της Αρβανιτιάς. Κατά τη διάρκεια των βενετοτουρκικών πολέμων και μέχρι το τέλος του 17ου αι., τα παράλια της Ηπείρου γίνονται επανειλημμένα θέατρο πολεμικών επιχειρήσεων έως την οριστική ένταξή τους στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Έως και τον 18ο αι. οι Τσάμηδες αγάδες και μπέηδες θα παραμείνουν εκπρόσωποι της οθωμανικής νομιμότητας στην περιοχή και ταυτόχρονα θα εκδηλώσουν αποσχιστικές τάσεις από την κεντρική εξουσία. Στα τέλη του αιώνα εδραιώνεται η εξουσία του Αλή μπέη Τεπελενλή, που αναδεικνύεται ως ισχυρός παράγοντας της περιοχής μέχρι την οριστική του ρήξη με την Πύλη και το θάνατό του το 1822. 24
ΕΙΚ 12 | Το κάστρο της Ηγουμενίτσας (Gomenizze) σε χαρακτικό του Vincenzo Coronelli (1687) ΕΙΚ 13 | O βενετός χαρτογράφος Vincenzo Coronelli (1650‐1718) θα αποτυπώσει το κάστρο της Ηγουμενίτσας 25
Η περιοχή της Ηγουμενίτσας, στα τέλη του 19ου αιώνα, ήταν ένα μικρό ψαροχώρι. Παραμονές των Βαλκανικών πολέμων (1912), οι Οθωμανοί αντιλαμβάνονται τα πλεονεκτήματα της γεωγραφικής της θέσης και προσπαθούν με τη βοήθεια του τοπικού Μπέη Χαμίτ να δημιουργήσουν μια πόλη-λιμάνι με το όνομα Ρεσαδιέ. Τα σχέδια διακόπτονται από την έναρξη του Α΄ Βαλκανικού πολέμου και την απελευθέρωση της περιοχής από τον ελληνικό στρατό, τον Φεβρουάριο του 1913. Την περίοδο του Μεσοπολέμου η αξιοποίηση του λιμανιού και η διάνοιξη του δρόμου για τα Ιωάννινα (1933) αναβαθμίζουν τον ρόλο της Ηγουμενίτσας σε βασικό οικονομικό κέντρο της περιοχής. Ακολουθεί το 1936 η συγκρότηση της Θεσπρωτίας σε ανεξάρτητο νομό και η ανάδειξη της Ηγουμενίτσας σε πρωτεύουσα. ΕΙΚ 14 | Μία σπάνια φωτογραφία των αρχών της δεκαετίας του 30. Στην παραλιακή ζώνη κάτω από τον λόφο της Γράβας βρισκόταν ακόμα η προβλήτα για τα καΐκια και τις βάρκες. Δεν έχει κατασκευαστεί ακόμα ο δρόμος για τα Ιωάννινα (1933). Φωτ. Γεώργιος Βαφιαδάκης, 1931 26
ΕΙΚ 15 | Η Ηγουμενίτσα από το Αγιονήσι. Στην κορυφή δεσπόζει το ενετικό κάστρο. Στα αριστερά το κτίριο της Νομαρχίας. Η ανέγερση του δεύτερου ορόφου έχει ξεκινήσει αλλά δεν έχει ολοκληρωθεί. Πριν τη δεκαετία του 1940. Φωτ. Λ. Κισσόπουλος ΕΙΚ 16 | Το παραλιακό μέτωπο της πόλης το 1952. Το δάσος σιγά σιγά αρχίζει να κρύβει τα ερείπια του ενετικού κάστρου, ενώ έχει αποπερατωθεί ο δεύτερος όροφος του κτιρίου της Νομαρχίας,. Πίσω διακρίνεται το κτίριο του Δασαρχείου 27
2.2 Ιστορική περιγραφή του μνημείου Η ίδρυση του πρώτου οχυρού στην κορυφή του πευκόφυτου λόφου πάνω από την πόλη της Ηγουμενίτσας ανάγεται στους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους και συνδέεται πιθανότατα με τον υστερορωμαϊκό – παλαιοχριστιανικό οικισμό του Λαδοχωρίου που ιδρύεται από Ρωμαίους εποίκους τον 2ο αι. μ.Χ., στον μυχό του κόλπου της Ηγουμενίτσας. Κατά την αυτοκρατορική περίοδο (1ος-3ος αι. μ.Χ.) ο παράλιος οικισμός θα γνωρίσει σημαντική εμπορική και οικονομική ανάπτυξη. Τότε κτίζεται πιθανότατα και το πρώτο φρούριο της πόλης. Τον 6ο αι. μ.Χ. ο οικισμός θα υποπέσει σε παρακμή και σταδιακά θα εγκαταλειφθεί. Στους αιώνες που ακολουθούν, οι πληροφορίες που διαθέτουμε σχετικά με την κατοίκηση της Ηγουμενίτσας παραμένουν πενιχρές. Το λιμάνι πρέπει να ήταν σε χρήση, καθώς αναφέρεται σε πορτολάνο από την Πίζα, στα μέσα του 12ου αι., ως portum Gomitisso δίπλα στον ποταμό Calama. Στα μέσα του 13ου αι. με την ενσωμάτωση της Θεσπρωτίας στο Δεσποτάτο της Ηπείρου, αρχίζει μια νέα περίοδος που χαρακτηρίζεται από τη βυζαντινή κυριαρχία στην περιοχή. Το 1294 μέρος της Θεσπρωτίας, μαζί με την Ηγουμενίτσα, δίδεται από τον δεσπότη της Ηπείρου Νικηφόρο ως προίκα στην κόρη του Θάμαρ για το γάμο της με τον πρίγκιπα Φίλιππο Ανδεγαυό του Τάραντα. Το 1361, όταν ολόκληρη η Ήπειρος και το Δεσποτάτο κυριεύονται από τους Σέρβους και τον Στέφανο Δουσάν, η πόλη μνημονεύεται ως Γουμενίτσα σε χρυσόβουλο του Δεσπότη Συμεών Ούρεση Παλαιολόγου. Την περίοδο της Ενετοκρατίας, στα μέσα του 15ου αι. και εξής, η Ηγουμενίτσα αναφέρεται ως βενετσιάνικος σταθμός, ενώ το λιμάνι της χρησιμοποιείται εκ νέου ως αγκυροβόλιο και ασφαλές καταφύγιο πλοίων (Porto delle Gomenizze). Την ίδια περίοδο το Κάστρο αλλάζει μορφή και ενισχύεται με πύργους, οχυρωματικές πύλες, πυλίδες, τοξωτά ανοίγματα και κανονιοθυρίδες. 28
ΕΙΚ 17 | Συγκριτική θεώρηση απεικονίσεων κάστρου μέσα από χαρακτικά του Coronelli 29
Η λήξη του πρώτου βενετοτουρκικού πολέμου, το 1479, σηματοδοτεί την αρχή της οθωμανικής κυριαρχίας στην περιοχή. Η παρουσία των Οθωμανών ωστόσο γίνεται περισσότερο αισθητή περί το 1540, όταν όλες οι κτήσεις των Βενετών στα παράλια της Ηπείρου περνούν οριστικά στα χέρια των Οθωμανών. Τον 17ο αι., στη διάρκεια του πέμπτου βενετοτουρκικού πολέμου (1645-1669), ο βενετικός στόλος πραγματοποίησε σειρά από σύντομους αντιπερισπασμούς στην περιοχή. Αποκορύφωμα αυτών των ενεργειών υπήρξε η ανατίναξη του τουρκικού οχυρού το 1685, που είχε στο μεταξύ ανεγερθεί, από τον ναύαρχο Μοροζίνι, αφού προηγουμένως μετέφερε στην Κέρκυρα τα 12 κανόνια του. Στα τέλη του 18ου αι., μετά την κατάλυση της Ενετικής Δημοκρατίας, ο Αλής Τεπελενλής, πασάς των Ιωαννίνων, κατέλαβε την πρώην ενετική θέση και επιχείρησε, χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία, να επισκευάσει το μισογκρεμισμένο οχυρό της. Στους αιώνες που ακολούθησαν η περιοχή ερημώθηκε και καλύφθηκε από τη λήθη. Στις μέρες μας τα λιγοστά ερείπια που διασώζονται, αποτελούν τους σιωπηλούς μάρτυρες ενός ένδοξου παρελθόντος. 30
ΕΙΚ 18 | Το κάστρο της Ηγουμενίτσας σε έγχρωμο σκίτσο άγνωστου αυτόπτη μάρτυρα που επέβαινε στον στόλο του Μοροζίνι, όταν ανατίναξε το οχυρό στις 28 Οκτωβρίου 1685. Στο σκίτσο έχει αποδοθεί ο οικισμός εντός αλλά και εκτός των τειχών καθώς και το μικρό βοηθητικό κάστρο (fortini) που κτίστηκε πιθανότατα από τους Τούρκους στην περιοχή του λιμανιού. Λίγο πριν την απόβαση των Ενετών, η τούρκικη φρουρά και οι κάτοικοι του κάστρου είχαν προλάβει να το εγκαταλείψουν (Gomenize Abandonate, δηλ. εγκαταλελειμμένη) 31
2.3 Αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά - περιγραφή του μνημείου Το κάστρο της Ηγουμενίτσας έχει τραπεζιόσχημη κάτοψη με τεθλασμένη την ανατολική του πλευρά, εμβαδόν περίπου 6.300 τ.μ. και συνολική περίμετρο 412 μ. Αποτελείται από ψηλά τείχη που έχουν δεχτεί επισκευαστικές επεμβάσεις σε διάφορες χρονικές περιόδους. Ο οχυρωματικός περίβολος σώζεται κατά τμήματα έως το ύψος των 6,00 μ. περίπου και έχει μέσο πάχος 2,00 μ. Χαρακτηριστική είναι η παρουσία πύργων σε όλη την περίμετρο του κάστρου. Η επικοινωνία μεταξύ αυτών και του εσωτερικού της οχύρωσης εξασφαλιζόταν από τοξωτές πύλες. Σε καλή κατάσταση διασώζονται οι πύργοι στη ΝΑ πλευρά του οχυρωματικού περιβόλου, με διαστάσεις 6,40 x 6,20 μ. και 6,50 x 6,00 μ. αντίστοιχα. Ένας ακόμη πύργος στο ΝΔ τμήμα του κάστρου είναι ο μόνος που διατηρεί τη θολωτή οροφή του. Μεγαλύτερος σε σχέση με τους υπόλοιπους (8,00 x 7,20 μ.) είναι ο πύργος στη ΒΔ γωνία του τείχους. Η κύρια πύλη βρίσκεται περίπου στο μέσον της τεθλασμένης νοτιοανατολικής πλευράς και ενισχυόταν αμυντικά επίσης από δύο πύργους. Το άνοιγμά της, πλάτους περίπου 2,50 μ., οριζόταν από δύο καλοφτιαγμένες ορθογώνιες παραστάδες. Έκλεινε με θύρα που ενισχυόταν από ξύλινη δοκό. Στην περίμετρο του τείχους και κυρίως κατά μήκος της καλύτερα διατηρημένης νότιας πλευράς του, αλλά και δευτερευόντως στη δυτική, υπάρχουν τοξωτές κανονιοθυρίδες, οι οποίες επίσης έχουν υποστεί κατά τη διάρκεια χρήσης τους πολλές μετασκευές και προσθήκες. Αποσπασματικά σωζόμενα κατάλοιπα τοιχοποιιών διαφόρων φάσεων καθώς και τμήματα λιθόστρωτων δαπέδων υποδεικνύουν την ύπαρξη και άλλων αρχιτεκτονικών κατασκευών και κτιρίων εντός του κάστρου. Σε μεγαλύτερο ύψος, περίπου 1,50 μ., διατηρείται μόνο ένας ορθογώνιας κάτοψης χώρος που εφάπτεται στη ΒΔ γωνία του τείχους και φέρει στο εσωτερικό του επίχρισμα από κονίαμα. Το βορειανατολικό τμήμα του κάστρου έκλεινε με διατείχισμα και λειτουργούσε ως εσωτερική ακρόπολη. Η πύλη του διατειχίσματος πιθανολογείται περίπου στο μέσον του μήκους του. 32
ΕΙΚ 19 | Κάτοψη του κάστρου Ηγουμενίτσας 33
ΕΙΚ 20 | Η ΝΑ πλευρά της οχύρωσης (επάνω ) και ο βόρειος πύργος (κάτω) 34
ΕΙΚ 21 | Η περιοχή της πύλης του κάστρου πριν τις επεμβάσεις αποκατάστασης 35
ΕΙΚ 22 | Ανοίγματα κανονιοθυρίδων στη νότια πλευρά των τειχών 36
ΕΙΚ 23 | Δεξαμενή εφαπτόμενη στη ΒΔ γωνία του τείχους και κατάλοιπα διαφόρων οικοδομικών φάσεων 37
2.4 Σημεία ιστορικού, φυσιολατρικού, αρχαιολογικού, αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος στην περιοχή Το κάστρο της Ηγουμενίτσας αποτελεί το μοναδικό εν δυνάμει επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο εντός του αστικού ιστού της πόλης και είναι άμεσα προσβάσιμο τόσο από το κέντρο της όσο και από την κύρια παραλιακή οδό, μέσω του αστικού δασυλλίου που το περιβάλλει. Λόγω της μικρής του απόστασης από το λιμάνι, η επίσκεψή του μπορεί να πραγματοποιηθεί ακόμα και στο πλαίσιο μίας ολιγόωρης στάσης στην Ηγουμενίτσα και να συνδεθεί με τα υπόλοιπα ιστορικά και τουριστικά σημεία της περιοχής: Το Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης βρίσκεται σε απόσταση 1,5 χλμ. και σε αυτό εκτίθενται τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα της Θεσπρωτίας από την παλαιολιθική περίοδο έως και τους Βυζαντινούς χρόνους. Στις επιμέρους πέντε εκθεσιακές ενότητες του Μουσείου παρουσιάζονται η αρχαιολογική και ιστορική πορεία της Θεσπρωτίας ανά τους αιώνες, οι σημαντικότεροι οικισμοί της ύστερης κλασικής και ελληνιστικής περιόδου (4ος – 2ος αι. π.Χ.), που αποτελούν την περίοδο ακμής της περιοχής, όψεις του δημόσιου και του ιδιωτικού βίου και τα ταφικά έθιμα των ανθρώπων που έζησαν στη Θεσπρωτία. ΕΙΚ 24 | Εξωτερική άποψη του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηγουμενίτσας 38
ΕΙΚ 25 | Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας. Όψεις της μόνιμης έκθεσης 39
Η ρωμαϊκή έπαυλη εντός των εγκαταστάσεων του νέου λιμένα της Ηγουμενίτσας πρόκειται να γίνει επισκέψιμη εντός των επόμενων ετών, οπότε θα ολοκληρωθεί και η κατασκευή της Γ΄ φάσης του λιμανιού. Πρόκειται για μια κατοικία που χρονολογείται μεταξύ 2ου και 4ου αι. μ.Χ. και στην οποία, εκτός από τα δωμάτια διαμονής, έχουν ερευνηθεί και εργαστηριακοί χώροι για την παραγωγή κρασιού. Δίπλα της υπήρχε επίσης το πολυτελές μαυσωλείο των ιδιοκτητών της. ΕΙΚ 26 | Η ρωμαϊκή έπαυλη εντός των εγκαταστάσεων του νέου λιμένα Ηγουμενίτσας. Πρόταση εργασιών ανάδειξης 40
ΕΙΚ 27 | Αεροφωτογραφία της ρωμαϊκής έπαυλης και του μαυσωλείου 41
Κατά την περιήγηση στην ίδια την πόλη της Ηγουμενίτσας, κατά μήκος του παραλιακού μετώπου, μπορούν να γίνουν σύντομες στάσεις στο κτίριο του πρώην Μοτέλ Ξενία, που σήμερα στεγάζει το ΤΕΙ Ηπείρου, και αποτελεί έργο του γνωστού αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη και το Αρχοντικό της οικογένειας Πιτούλη, σε μικρή απόσταση προς το εσωτερικό της πόλης. Πρόκειται για μία αστική κατοικία της περιόδου του Μεσοπολέμου, το μοναδικό αντίστοιχο παράδειγμα στην, κατά τα άλλα σύγχρονη, Ηγουμενίτσα. Στον πεζόδρομο κέντρο της πόλης βρίσκεται το λαογραφικό μουσείο \"Το Σπίτι της Ρένας\". Στο Μουσείο, το οποίο αναβιώνει τοπικά έθιμα και παραδόσεις, εκθέτονται περισσότερα από 2.000 αντικείμενα: κεντήματα και υφαντά, παραδοσιακές φορεσιές της περιοχής, παιδικές συλλογές αλλά και πολλά καθημερινά χρηστικά σκεύη. 42
ΕΙΚ 28 | Οικία Πιτούλη, Σεπτέμβριος 1977 43
ΕΙΚ 29 | Ξενία Ηγουμενίτσας: οι «πολύχρωμες» πτέρυγες των δωματίων. Φωτ. Δημ. Παπαδήμας (δεκαετία του ‘60) ΕΙΚ 30 | Ο εσωτερικός χώρος του εστιατορίου του Ξενία Ηγουμενίτσας. Φωτ. Νικ. Στουρνάρας (1960) ΕΙΚ 31 | Σχέδια του Άρη Κωνσταντινίδη για τις πολυθρόνες που χρησιμοποιούσε ευρέως στα Ξενία 44
ΕΙΚ 32 | Το συγκρότημα του Ξενία σήμερα, στον χώρο του ΤΕΙ Ηγουμενίτσας ΕΙΚ 33 | Λαογραφικό μουσείο το «Σπίτι της Ρένας» 45
Σε άμεση εγγύτητα (περίπου 10 χλμ.) με την πόλη βρίσκεται επίσης ο αρχαιολογικός χώρος του Πύργου Ραγίου, σε χαμηλό λόφο κοντά στις παλαιές εκβολές του ποταμού Καλαμά, που παρουσιάζει διαχρονική χρήση από τη Μέση Παλαιολιθική περίοδο έως τους χρόνους της Οθωμανικής κυριαρχίας. Ο χώρος έχει ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τη διώροφη οχυρή κατοικία (Πύργο) που κατασκευάστηκε κατά την οθωμανική περίοδο επάνω στον βόρειο πύργο της οχύρωσης του 5ου αι. π.Χ. Στη διαδρομή από την Ηγουμενίτσα προς τον Πύργο Ραγίου ο επισκέπτης κινείται κατά μήκος της τουριστικής παραλίας του Δρεπάνου, με μήκος πάνω από 4 χλμ., αλλά και μέσω της προστατευόμενης περιοχής των εκβολών του Καλαμά, που είναι πλούσια σε χλωρίδα και πανίδα και ιδανική για παρατήρηση πτηνών. 46
ΕΙΚ 34 | Αεροφωτογραφία του αρχαιολογικού χώρου του Πύργου Ραγίου ΕΙΚ 35 | Ο αναστηλωμένος πύργος της Οθωμανικής περιόδου 47
ΕΙΚ 36 | Η προστατευόμενη περιοχή στις εκβολές του ποταμού Καλαμά 48
ΕΙΚ 37 | Η προστατευόμενη περιοχή στο Δέλτα Καλαμά ΕΙΚ 38 | Η παραλία του Δρεπάνου 49
ΕΙΚ 39 | Ο υδροβιότοπος του Δρεπάνου αποτελεί καταφύγιο για κοπάδια φλαμίνγκο 50
Search
