แผนยุทธศาสตร์ชาติด้านสาธารณสุข 2560-2579

แผนยทุ ธศาสตรชาติ ระยะ 20 ป ดานสาธารณสุข (พ.ศ. 2560 - 2579) ฉบับปรบั ปรุง คร้ังท่ี 2 (พ.ศ. 2561) กองยทุ ธศาสตรแ ละแผนงาน สำนักงานปลดั กระทรวงสาธารณสุข กระทรวงสาธารณสขุ

แผนยทุ ธศาสตรช าติ ระยะ 20 ป ดา นสาธารณสุข (พ.ศ. 2560 - 2579) ฉบับปรบั ปรงุ คร้ังท่ี 2 (พ.ศ.2561) พมิ พครง้ั ท่ี 1 สิงหาคม 2561 จำนวนที่พมิ พ 1,000 เลม จัดทำโดย กองยทุ ธศาสตรและแผนงาน สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสขุ กระทรวงสาธารณสุข ISBN 978-616-11-3-3757-1



¤Ó¹Ó แผนยทุ ธศาสตรชาติ ระยะ 20 ป (ดา นสาธารณสขุ ) พ.ศ. 2560 - 2579 น้ี จดั ทำขน้ึ เพอ่ื เปน แนวทาง ในการดำเนินงานของหนวยงานดานสาธารณสุข ในการพัฒนาระบบสุขภาพเพื่อใหสอดรับกับนโยบายในระดับชาติ รวมไปถึง การปฏริ ปู ประเทศและปฏริ ปู ระบบสขุ ภาพไปสูค วามเปน ประเทศไทย 4.0 กระทรวงสาธารณสุข ภายใตการนำของ ศาสตราจารยคลินิกนายแพทยปยะสกล สกลสัตยาทร รัฐมนตรีวาการกระทรวงสาธารณสุขไดจัดประชุมผูบริหารระดับสูง “การถอยเพื่อทบทวนหรือการถอยตั้งหลักกอนที่จะกาว ตอ ไปขา งหนา (Retreat)” เพอ่ื กำหนดกรอบและทศิ ทางการทำงานของกระทรวงสาธารณสขุ ในอนาคต โดยมเี ปา หมาย “ประชาชน สขุ ภาพดี เจา หนา ทม่ี คี วามสขุ ระบบสขุ ภาพยง่ั ยนื ” อกี ทง้ั ไดม กี ารทบทวนแผนยทุ ธศาสตรช าติ ระยะ 20 ป (ดา นสาธารณสขุ ) ใหม ี ความสอดคลอ งและเชอ่ื มโยงกบั แผนยทุ ธศาสตรช าติ ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 - 2579) แผนพฒั นาเศรษฐกจิ แหง ชาติ ฉบบั ท่ี 12 (พ.ศ. 2560 - 2564) นโยบายประเทศไทย 4.0 เปา หมายการพฒั นาทย่ี ง่ั ยนื ขององคก ารสหประชาชาติ (Sustainable Development Goals: SDGs) โดยแผนยทุ ธศาสตรฉบบั นปี้ ระกอบดว ย สถานการณแ ละปจ จัยทีส่ ง ผลตอ สุขภาพ สถานะสุขภาพ ยุทธศาสตร ความเปน เลศิ 4 ดา น ของกระทรวงสาธารณสขุ คอื 1) สง เสรมิ สขุ ภาพ ปอ งกนั โรค และคมุ ครองผบู รโิ ภคเปน เลศิ (Promotion, Prevention & Protection Excellence) 2) บรกิ ารเปน เลศิ (Service Excellence) 3) บคุ ลากรเปน เลศิ (People Excellence) และ 4) บรหิ ารเปน เลศิ ดว ยธรรมาภบิ าล (Governance Excellence) มแี ผนงาน/โครงการรวมทง้ั สน้ิ 15 แผนงาน 45 โครงการ ซง่ึ มเี ปา หมาย ตวั ชว้ี ดั และมาตรการสำคญั ในแตล ะโครงการ ตลอดจนแนวทางการขบั เคลอ่ื นและการประเมนิ ผลการดำเนนิ งาน เพือ่ ขบั เคลอ่ื นและสรา งความเขาใจรว มกันในการดำเนินงานดา นสาธารณสขุ ใหแกท ุกหนวยงานในสงั กดั กระทรวงสาธารณสขุ ทงั้ น้ี กระทรวงสาธารณสุขขอขอบคุณผูบริหารและเจาหนาที่สาธารณสุขทั้งสวนกลางและสวนภูมิภาค ที่มีสวนรวม ในการจดั ทำแผนยทุ ธศาสตรฯ ฉบบั น้ี ใหม คี วามสมบรู ณ และหวงั เปน อยา งยง่ิ วา แผนยทุ ธศาสตรฯ ฉบบั น้ี จะเปน กรอบการปฏบิ ตั งิ าน ดานสาธารณสุขใหกับหนวยงานในสังกัดกระทรวงสาธารณสุขทั้งสวนกลางและสวนภูมิภาคเพื่อบรรลุเปาหมาย “ประชาชน สขุ ภาพดี เจา หนา ทม่ี คี วามสขุ ระบบสขุ ภาพยง่ั ยนื ” ตอ ไป กระทรวงสาธารณสขุ ธันวาคม 2560



º·ÊÃØ» จากสถานการณการเปลี่ยนแปลง ปจจัยทั้งภายในและภายนอกที่สงผลตอระบบสุขภาพ อาทิเชน ¼ŒºÙ ÃËÔ Òà การเปลย่ี นแปลงโครงสรา งประชากรไทย การเปลย่ี นแปลงฐานเศรษฐกจิ ไปสูยุคดิจิทัล การเกิดโรคอุบัติใหมและอุบัติซ้ำ การเสียชีวิตดวยโรค ไมต ดิ ตอ ทส่ี ามารถปอ งกนั ได ปญ หามลพษิ สง่ิ แวดลอ ม ภยั พบิ ตั ธิ รรมชาติ และภยั กอ การรา ย กระทรวงสาธารณสขุ ไดจ ดั ทำแผนยทุ ธศาสตรช าติ ระยะ 20 ป (ดา นสาธารณสขุ ) พ.ศ. 2560 - 2579 โดยมวี ตั ถปุ ระสงค เพอ่ื เปน กรอบแนวทางในการดำเนนิ งานของหนว ยงานดา นสาธารณสขุ ในการพัฒนาระบบสุขภาพเพื่อใหสอดรับกับการเปลี่ยนแปลงของ บรบิ ททางสง่ิ แวดลอ ม แผนยทุ ธศาสตรช าติ ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 - 2579) แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง ชาติ ฉบบั ท่ี 12 (พ.ศ. 2560 - 2564) นโยบายประเทศไทย 4.0 เปา หมายการพฒั นา ที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals: SDGs) รวมไปถึงนโยบายการปฏิรูปประเทศมุงสู “ความมน่ั คง มง่ั คง่ั ยง่ั ยนื ” โดยการจดั ทำแผนยทุ ธศาสตรฉ บบั นี้ กระทรวงสาธารณสุขไดจัดประชุมผูบริหารระดับสูง “การถอยเพื่อทบทวนหรือการถอยตั้งหลัก กอ นทจ่ี ะกา วตอ ไปขา งหนา (Retreat)” เพอ่ื เปน กรอบและทศิ ทางการทำงานของกระทรวงสาธารณสขุ ในอนาคต โดยมีเปาหมาย “ประชาชนสุขภาพดี เจาหนาที่มีความสุข ระบบสุขภาพยั่งยืน” และไดจ ดั การประชมุ เชงิ ปฏบิ ตั กิ ารทง้ั สว นกลางและสว นภมู ภิ าค เพอ่ื ทบทวนการจดั ทำแผนยทุ ธศาสตรช าติ ระยะ 20 ป (ดา นสาธารณสขุ ) และกำหนดยทุ ธศาสตร กระบวนการดำเนนิ งาน คา เปา หมาย ตวั ชว้ี ดั พรอ มรายละเอยี ดตามเปา หมายหลกั รวมทง้ั แผนงาน/โครงการ โดยกำหนดเปา หมายการดำเนนิ งาน เปน 4 ระยะ ระยะละ 5 ป และมีจุดเนนแตละระยะ คือ ระยะที่ 1 ระยะท่ี 2 ระยะที่ 3 ระยะท่ี 4 2560 - 2564 2565 - 2569 2570 - 2574 2575 - 2579 ปฏริ ปู ระบบ สรางความ สูความย่ังยืน เปน 1 ใน 3 เขม แข็ง ของเอเชยี โดยมยี ทุ ธศาสตรความเปนเลศิ 4 ดา น คอื 1) สง เสรมิ สขุ ภาพ ปอ งกนั โรค และคมุ ครองผบู รโิ ภคเปน เลศิ (Promotion, Prevention & Protection Excellence) 2) บรกิ ารเปนเลิศ (Service Excellence) 3) บคุ ลากรเปน เลศิ (People Excellence) และ 4) บรหิ ารเปน เลศิ ดว ยธรรมาภบิ าล (Governance Excellence) ประกอบดวย 15 แผนงาน 45 โครงการ โดยกำหนดเปาหมาย และมาตรการสำคัญ ใหเกิด ประสทิ ธภิ าพ และประสิทธิผลภายใตงบประมาณและทรัพยากรที่มีอยูใหเกิดความคุมคา มากที่สุด รวมทั้งไดกำหนดแนวทางการถายทอดยุทธศาสตรและตัวชี้วัด สรางความเขาใจ แกผูปฏิบัติงานในทุกระดับในการขับเคลื่อนยุทธศาสตรไปสูการปฏิบัติอยางแทจริง และมี การติดตาม ประเมินผลทส่ี ะดวก รวดเรว็ เพอ่ื ลดขนั้ ตอนในการปฏิบัตงิ านอีกดว ย



ÊÒúÑÞ หนา บทท่ี 1 บทนำ 9 บทท่ี 2 ปจ จัยที่สงผลตอระบบสขุ ภาพ 15 บทที่ 3 สถานะสขุ ภาพ 23 บทท่ี 4 สถานการณบรกิ ารสขุ ภาพ 31 บทท่ี 5 ยทุ ธศาสตรชาติ ระยะ 20 ป ดานสาธารณสขุ (พ.ศ.2560 - 2579) 37 42 - ยุทธศาสตรที่ 1 ดา นสงเสรมิ สขุ ภาพ ปองกนั โรค และคมุ ครองผูบริโภคเปนเลิศ (PP & P Excellence) 55 - ยุทธศาสตรท่ี 2 ดา นบริการเปน เลศิ 78 (Service Excellence) 82 - ยุทธศาสตรที่ 3 ดา นบคุ ลากรเปนเลศิ (People Excellence) 93 - ยุทธศาสตรที่ 4 ดา นบริหารเปนเลิศดว ยธรรมาภิบาล (Governance Excellence) บทท่ี 6 การติดตามและประเมนิ ผล เอกสารอางองิ

08 ¡Í§ÂØ·¸ÈÒʵÏáÅÐá¼¹§Ò¹ ¡ÃзÃǧÊÒ¸ÒóʢØ

บทที่ 1 บทนำ á¼¹ÂØ·¸ÈÒʵê ÒµÔ ÃÐÂÐ 20 »‚ 09 ´ÒŒ ¹ÊÒ¸ÒóÊØ¢

¡Ãͺá¹Ç¤Ô´á¼¹ÂØ·¸ÈÒʵê ÒµÔ ÃÐÂÐ 20 »‚ ´ŒÒ¹ÊÒ¸ÒóÊØ¢ (¾.È.2560 - 2579) รฐั ธรรมนญู SDGs Thailand 4.0 นโยบายรฐั บาล แผนปฏิรูปประเทศ ประชารัฐ ยทุ ธศาสตรชาติ 20 ป แผนพฒั นาเศรษฐกิจ แผนพฒั นาสุขภาพ และสังคมแหงชาติ แหงชาติ ฉบับที่ 12 ฉบับท่ี 12 แผนยทุ ธศาสตรช าติ ระยะ 20 ป ดา นสาธารณสขุ (พ.ศ. 2560 - 2579) ฉบบั ปรบั ปรงุ ครง้ั ท่ี 1 (พ.ศ. 2561) ไดพ ฒั นาจากการวเิ คราะหเ งอ่ื นไข และสถานการณ ภายใตบ รบิ ทสง่ิ แวดลอ มของสงั คมไทย และกระแสโลกในปจ จบุ นั จนถงึ แนวโนม ความทา ทายในอนาคต ทม่ี คี วามเกย่ี วขอ งกบั สขุ ภาพของประชาชน โดยแผนยทุ ธศาสตรฯ นม้ี คี วามสอดคลอ งและเชอ่ื มโยงสเู ปา หมายการพฒั นาทย่ี ง่ั ยนื ขององคก ารสหประชาชาติ (Sustainable Development Goals: SDGs) เปน ไปตามแนวทางของรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2560 ยทุ ธศาสตรช าติ ระยะ 20 ป นโยบายรฐั บาล นโยบายประเทศไทย 4.0 แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง ชาติ ฉบบั ท่ี 12 แผนพฒั นาสขุ ภาพแหง ชาติ ฉบบั ท่ี 12 รวมทง้ั แนวนโยบาย ประชารฐั และประเดน็ เรง ดว น เพอ่ื เปา หมายการปฏริ ปู ประเทศไทยของรฐั บาล ซง่ึ เกย่ี วขอ งกบั การปฏริ ปู สาธารณสขุ 10 ประเดน็ สำคญั ไดแ ก 1) คณะกรรมการ พฒั นาคณุ ภาพชวี ติ ระดบั อำเภอ (พชอ.) 2) การพฒั นาคลนิ กิ หมอครอบครวั (Primary Care Cluster: PCC) 3) การพฒั นาระบบบรกิ าร (Service Plan) 4) การดแู ลผสู งู อายรุ ะยะยาว (Long Term Care: LTC) 5) นโยบายเจบ็ ปว ยฉกุ เฉนิ วกิ ฤต มสี ทิ ธทิ กุ ท่ี (Universal Coverage for Emergency Patients: UCEP) 6) การพัฒนาศูนยปฏิบัติการฉุกเฉิน ดานการแพทยและสาธารณสุข (Emergency Operation Center: EOC) 7) การพัฒนาอุตสาหกรรมการแพทย ครบวงจร 8) การเพม่ิ ประสิทธิภาพการขึ้นทะเบียน และใบอนุญาต 9) ยุทธศาสตรเขตสขุ ภาพพเิ ศษ และ 10) โครงการ GREEN & CLEAN Hospitals โดยกรอบแนวคดิ การจดั ทำแผนยทุ ธศาสตรช าตฯิ น้ี เปน กรอบการพฒั นาระยะยาว มงุ เนน เพอ่ื ใหบ รรลวุ สิ ยั ทศั น “ประเทศไทย มคี วามมน่ั คง มง่ั คง่ั ยง่ั ยนื เปน ประเทศพฒั นาแลว ดว ยการพฒั นาตามหลกั ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง” โดยมกี ระทรวงสาธารณสขุ เปน องคก รหลกั ในการขบั เคลอ่ื น ทใ่ี หค วามสำคญั กับการมสี วนรวมของประชาชนและภาคีเครอื ขายตางๆ เพื่อเปาหมายสงู สดุ ใหค นไทยมสี ขุ ภาพดี 10 ¡Í§ÂØ·¸ÈÒʵÃᏠÅÐá¼¹§Ò¹ ¡ÃзÃǧÊÒ¸ÒóʢØ

¤ÇÒÁàªÍ่× Áâ§¢Í§Â·Ø ¸ÈÒʵÏªÒµÔ 20 »‚ áÅÐ á¼¹¾Ñ²¹ÒÏ ©ºÑº·Õ่ 12 การพัฒนาภาคเมือง และพ้ืนท่ีเศรษฐกจิ เสรมิ สรา ง สรางความเขมแขง็ ความม่นั คงแหง ชาติ ทางเศรษฐกิจและ เพอ่ื การพัฒนาประเทศ แขง ขนั ไดอยางยั่งยนื สคู วามมงั่ คั่ง และยง่ั ยืน ความรว มมอื ¤ÇÒÁÁÑ蹤§ ¡ÒÃÊÃÒŒ § การพัฒนาวทิ ยาศาสตร ระหวางประเทศ ¤ÇÒÁÊÒÁÒö เทคโนโลยี วิจยั เพื่อการพฒั นา 㹡ÒÃᢧ‹ ¢Ñ¹ และนวัตกรรม การบริหารจัดการ ในภาครฐั การปอ งกนั ¡ÒûÃѺÊÁ´ÅØ Â·Ø ¸ÈÒʵê ÒµÔ การทจุ ริตประพฤติมิชอบ 20 »‚áÅоѲ¹Ò และธรรมาภบิ าล ¡ÒþѲ¹ÒáÅÐ ในสังคมไทย Ãкº¡ÒúÃËÔ Òà àÊÃÁÔ ÊÌҧ ¨Ñ´¡ÒÃÀÒ¤ÃÑ° ÈÑ¡ÂÀÒ¾¤¹ ¡ÒÃÊÌҧ ¡ÒÃÊÃÒŒ § เสริมสรา งและ ¡ÒÃàµºÔ âµº¹¤Ø³ÀÒ¾ ¤ÇÒÁàÊÁÍÀÒ¤áÅÐ พฒั นาศักยภาพ à·‹Òà·ÕÂÁ¡Ñ¹ ªÇÕ Ôµ·èÕ໹š ÁµÔ à ·Ò§Êѧ¤Á ทนุ มนษุ ย ¡ÑºÊè§Ô áÇ´ÅÍŒ Á การเติบโตทีเ่ ปนมิตร สรางความเปน ธรรม กบั สิ่งแวดลอมเพื่อ ลดความเหลอื่ มล้ำ การพฒั นาอยา งยัง่ ยนื ในสังคม การพัฒนา โครงสรา งพนื้ ฐาน และระบบโลจิสติกส á¼¹Â·Ø ¸ÈÒʵÏªÒµÔ ÃÐÂÐ 20 »‚ 11 ´ŒÒ¹ÊÒ¸ÒóÊØ¢

à»Ò‡ ËÁÒÂÂ·Ø ¸ÈÒʵÏªÒµÔ ÃÐÂÐ 20 »‚ (´ÒŒ ¹ÊÒ¸ÒÃ³Ê¢Ø ) ประชาชนสขุ ภาพดี เจา หนา ท่มี คี วามสขุ ระบบสขุ ภาพยง่ั ยนื อายุคาดเฉล่ีย อายุคาดเฉลี่ย 75 ปของการมีสขุ ภาพดี 85 ปเม่ือแรกเกดิ (Health Adjusted Life (Life Expectancy: LE) Expectancy: HALE) PP & P Excellence Strategy Service Excellence People Excellence Governance Excellence 4 Excellences 15 แผนงาน 45 โครงการ สงั คมผสู งู อายุ ปญ หาสง่ิ แวดลอ ม ปจ จยั ทส่ี ง ผล ปญ หาการเปลย่ี นแปลงภมู อิ ากาศ การเชอ่ื มตอ การคา -การลงทนุ ตอ ระบบสขุ ภาพ ความกา วหนา ทางเทคโนโลยี สถานะสขุ ภาพคนไทย สถานะ อตั ราปว ยจากโรคสำคญั อตั ราตาย สขุ ภาพ โรคตดิ ตอ อบุ ตั ใิ หม สถานการณบรกิ ารสขุ ภาพ สถานการณ สถานการณกำลงั คนดา นสขุ ภาพ บรกิ ารสขุ ภาพ 12 ¡Í§ÂØ·¸ÈÒʵÃᏠÅÐá¼¹§Ò¹ ¡ÃзÃǧÊÒ¸ÒóÊØ¢

á¼¹Â·Ø ¸ÈÒʵÏªÒµÔ ÃÐÂÐ 20 »‚ 13 ´ŒÒ¹ÊÒ¸ÒóʢØ

14 ¡Í§ÂØ·¸ÈÒʵÏáÅÐá¼¹§Ò¹ ¡ÃзÃǧÊÒ¸ÒóʢØ

บทที่ 2 ปัจจยั ท่ีส่งผล ตอ่ ระบบสขุ ภาพ á¼¹Â·Ø ¸ÈÒʵê ÒµÔ ÃÐÂÐ 20 »‚ 15 ´ÒŒ ¹ÊÒ¸ÒóʢØ





































สถานการณกำลังคน º··Õè ดานสขุ ภาพ 4 อัตราสว นประชากรตอ บคุ ลากรทางการแพทยท ่ีสำคัญของประเทศไทย ป 2558 แพทยอตั ราสว น ตอ ประชากร ทนั ตแพทยอตั ราสวนตอประชากร แพทย : ประชากร ทนั ตแพทย : ประชากร 1 : 2,035 1: 9,352 เภสัชกรอตั ราสวน ตอประชากร อัตราสวนพยาบาลวิชาชพี ตอประชากร เภสัชกร : ประชากร พยาบาลวชิ าชพี : ประชากร 1 : 5,317 1 : 436 อัตราสว นพยาบาลเทคนคิ ตอประชากร พยาบาลเทคนคิ : ประชากร 1: 9,716 ¡Í§ÂØ·¸ÈÒʵÏáÅÐá¼¹§Ò¹ ทม่ี า: รายงานทรพั ยากรสุขภาพ กองยทุ ธศาสตรและแผนงาน กระทรวงสาธารณสขุ ¡ÃзÃǧÊÒ¸ÒóÊØ¢ 34

á¼¹Â·Ø ¸ÈÒʵÏªÒµÔ ÃÐÂÐ 20 »‚ 35 ´ŒÒ¹ÊÒ¸ÒóʢØ

36 ¡Í§ÂØ·¸ÈÒʵÏáÅÐá¼¹§Ò¹ ¡ÃзÃǧÊÒ¸ÒóʢØ

บทที่ 5 ยุทธศาสตรช์ าติ ระยะ 20 ปี ดา้ นสาธารณสุข (พ.ศ.2560 - 2579) á¼¹Â·Ø ¸ÈÒʵê ÒµÔ ÃÐÂÐ 20 »‚ 37 ´ŒÒ¹ÊÒ¸ÒóÊØ¢