ฅนมีไฟ

ฅน มีไฟ ทางเลอื ก...เพื่อพลงั งานพอเพยี ง

ฅนมีไฟ ภาพปก พรทพิ ย์ ดษิ ฐเกษร

“...นำ้ มนั ปาล์มทราบวา่ ดีเป็นนำ้ มนั ท่ดี ใี ชง้ านได้ ใชบ้ ริโภคแบบใชน้ ำ้ มันมาทอดไข่ได้ มาทำครวั ได้ เอาน้ำมันปาล์มมาใสร่ ถดเี ซลได้ กำลังของน้ำมันปาล์มน้ดี ีมากได้ผล เพราะว่าเมอ่ื ได้มาใสร่ ถดีเซล ไม่ตอ้ งทำอะไรเลย ใสเ่ ข้าไป แล่นไป คนทีแ่ ลน่ ตามบอกวา่ หอมดี...” พระราชดำรัสพระบาทสมเด็จพระเจ้าอย่หู วั ฯ

ไบโอดีเซล (Biodiesel) ทางเลือกหนึ่งของพลังงานทดแทน น้ำมันเช้ือเพลิงเป็นปัจจัยสำคัญและจำเป็นต่อการดำรงชีวิตของ ประชาชนโดยตรง มีความสำคญั ตอ่ ภาคการผลิต ทั้งภาคอุตสาหกรรม ภาคเกษตรกรรม และภาคธุรกิจการขนสง่ จากการท่ีราคานำ้ มนั เช้ือ ในตลาดปจั จุบนั มแี นวโน้มสงู ข้ึนเรือ่ ยๆ มีผลตอ่ ค่าครองชีพของประชา- ชนทม่ี รี ายได้น้อยโดยเฉพาะเกษตรกร ทำให้ตน้ ทนุ การผลิตเพ่ิมขนึ้

บโอดีเซล เป็นผลติ ภณั ฑท์ ี่ ไดจ้ ากการนำนำ้ มนั พชื ชนดิ ตา่ งๆ หรือน้ำมันสตั ว์มา สกัดเอายางเหนียวและส่ิง สกปรกออก จากนน้ั นำไปผ่านกระบวน การทางเคมี โดยการเตมิ แอลกอฮอล์ เชน่ เอทานอลหรอื เมทานอล และมีตวั - เรง่ ปฏิกริ ยิ า เช่น โซเดยี มไฮดรอกไซด์ ภายใตส้ ภาวะทม่ี อี ณุ หภมู สิ งู เพอ่ื เปลย่ี น โครงสร้างน้ำมันจาก Triglycerides เปน็ Organic Acid Esters เรยี กว่า “ไบโอดีเซล” และไดก้ ลเี ซอรอลเป็น ผลพลอยได้ใช้เป็นวัตถุดิบสำหรับอุต- สาหกรรมยา เคร่อื งสำอาง ไบโอดีเซลมีคุณสมบัติในการหล่อล่ืนดี วัตถุประสงค์ของกระบวนการ กว่านำ้ มันดีเซล ดังกล่าวคอื ช่วยปรับปรงุ คุณสมบตั ขิ อง น้ำมันเชอื้ เพลิงชนดิ นี้ สามารถ น้ำมันในเร่ืองความหนืดให้เหมาะสมกับ ผลิตได้จากวัตถุดิบจากการเกษตรภาย การใช้งานกบั เคร่อื งยนต์ดีเซล และเพ่ิม ในประเทศ เชน่ ไขมนั จากพชื ไขมนั จาก ค่า cetane number การใช้ไบโอดเี ซล สตั ว์ และสาหรา่ ยบางชนดิ ในระดบั ชมุ ชน สามารถลดมลพษิ อากาศ ซง่ึ เปน็ ผลจาก สามารถทำการผลิตได้จากพืชน้ำมันใน การเผาไหม้ในเครื่องยนต์ได้ส่วนหน่ึง ท้องถ่ิน เชน่ นำ้ มันสบดู่ ำหรือโดยการ เน่อื งจากองค์ประกอบของไบโอดีเซลไม่ ใช้น้ำมันประกอบอาหารท่ีใช้แล้วจาก 5 มธี าตุกำมะถัน แตม่ ีออกซเิ จนเป็นองค์ กจิ การตา่ งๆ ทง้ั ในครวั เรอื น รา้ นอาหาร ฅนมีไฟ ประกอบประมาณ ๑๐% โดยน้ำหนกั ภตั ตราคาร กลุ่มผลิตผลิตภัณฑ์ OTOP จึงชว่ ยการเผาไหมไ้ ดด้ ีข้นึ และลดมลพษิ หรอื โรงงานอตุ สาหกรรมอาหารในชมุ ชน ซัลเฟอร์ไดออกไซด์ ไฮโดรคาร์บอน ซ่ึงจะเป็นการเพ่ิมมูลค่าของผลผลิตทาง คารบ์ อนมอนนอกไซด์ ฯลฯ นอกจากน้ี การเกษตร หรอื เป็นการเพมิ่ คณุ ค่าของ

นำ้ มนั ทใ่ี ชแ้ ลว้ และช่วยลดปริมาณของ ดังนั้นเพ่ือสนองพระราชดำริฯ เสียที่จะทำให้เกิดมลพิษต่อสิ่งแวดล้อม พสกนกิ รจงึ สมควรนอ้ มนำเทคโนโลยกี าร ในชมุ ชนได้อีกด้วย ผลติ นำ้ มนั ไบโอดเี ซลมาปฏบิ ตั ิ เพอ่ื ทำให้ ด้วยสายพระเนตรอันยาวไกล สามารถพงึ่ ตนเองได้ดา้ นพลงั งานต่อไป พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยูห่ ัวฯ ทรงมี พระราชดำริให้ศึกษาวิจัยและทดลอง สตู รการทำน้ำมนั ไบโอดีเซลจาก ผลิตนำ้ มันไบโอดเี ซล นำมาใช้กับยาน น้ำมันพชื นำ้ มนั สัตว์ที่ใช้แล้ว พาหนะในพระราชวังสวนจิตรลดาเมื่อ หลายสิบปีท่ผี ่านมา และทรงมพี ระราช ๑. นำนำ้ มันพืชหรือน้ำมนั สตั ว์ท่ใี ช้แลว้ ดำรสั เกย่ี วกบั การใชน้ ำ้ มนั ไบโอดเี ซลเปน็ กรองเอาเศษอาหารทป่ี นออก จากนัน้ พลังงานทดแทนเพ่ือช่วยแก้ปัญหาของ ยกขนึ้ ตงั้ ไฟ ชาตดิ า้ นพลงั งาน กบั คณะบคุ คลทเ่ี ขา้ เฝา้ • หากมีน้ำผสมอยู่ในน้ำมัน (จะมี ถวายพระพรเน่ืองในวันเฉลิมพระชนม ลักษณะขาวขน้ ) ตอ้ งตม้ น้ำมันใน พรรษา ๔ ธนั วาคม ๒๕๔๘ ทผี่ า่ นมา อณุ หภมู ิ ประมาณ ๑๑๐ องศา นาน 6 ฅนมไี ฟ

ประมาณ ๑๐ นาที แลว้ ดับไฟ ไบโอดีเซลมี • หากไม่มีน้ำปน (มลี ักษณะใส) ให้ ตม้ นำ้ มนั ทอ่ี ณุ หภมู ิ ๕๗ องศาแล้วดับ คุณสมบัติ ไฟ ความร้อนจะขึน้ ถึง ๖๐ องศา ในการหล่อลื่น ๒. นำเมทิลแอลกอฮอล์ ใส่ลงในภาชนะ ดีกว่าน้ำมันดีเซล คล้ายแกลลอนที่มีฝาปิดและนำโซดาไฟ ใส่ลงไป ปดิ ฝาแล้วเขย่าจนละลายหมด ณ เวลาใกลเ้ คยี งกบั นำ้ มนั อณุ หภมู ทิ ่ี ๖๐ หากมีการสัมผัสให้ล้างน้ำสะอาดทันที องศา ระหว่างเขยา่ ควรหยดุ เปดิ ฝาให้ ไอรอ้ นระเหยออกจากแกลลอน แล้วจึง ๓. เมอ่ื น้ำมันทต่ี ม้ มอี ณุ หภมู ิ ๖๐ องศา เขย่าอีกครง้ั ขน้ั ตอนนค้ี วรทำด้วยความ ให้ยกน้ำมันลงจากเตา แลว้ นำสว่ นผสม ระมดั ระวัง อยา่ สมั ผสั สว่ นผสมหรือสดู ของขอ้ ๒ เทลงไป กวนใหเ้ ขา้ กนั พกั ทง้ิ ดมไอระเหย และอย่าทำให้เกิดประกาย ไว้ ๑ คนื ตอนเชา้ จะพบวา่ มีฝา้ ลอยอยู่ ไฟ ควรทำในสถานท่ีอากาศถา่ ยเทได้ดี บนผิวหน้าให้ตักออก แลว้ ตกั ของเหลว

ใสตอนบน (ไบโอดีเซล) ไปพกั ไว้ ๗ วนั หากใช้โซดาไฟท่ีช้ืนหรือมีน้ำปน ค่อยนำไปใช้ เป็นเชอ้ื เพลิงแทนนำ้ มนั อยู่ จะได้สว่ นท่ี ๔ เกดิ ขึ้นคือ สบู่ ดเี ซล ส่วนช้นั ล่างเป็นของแขง็ สนี ำ้ ตาล คอื กลซี อรีน สามารถนำไปทำเปน็ สบู่ การใชน้ ำ้ มันไบโอดีเซล ธรรมชาติเพ่ือใช้ล้างทำความสะอาดพ้ืน ควรหม่ันตรวจไส้กรองดีเซลและ หรือทำเป็นเช้อื เพลิงติดไฟ เปลี่ยนตามกำหนด หรือถ่ายนำ้ มนั จาก หากหลงั จากกวนส่วนผสม ผลท่ี กรองดกั นำ้ บอ่ ยๆ เพอ่ื ปอ้ งกนั การอดุ ตนั 8 ได้เป็นของเหลวคล้ายเจลโดยไม่มีการ ของสบู่ หากเครื่องยนตม์ อี าการสะดดุ แยกตัว หมายความว่า โซดาไฟมากไป ใหต้ รวจสอบระบบท่อนำ้ มัน และตรวจ ฅนมไี ฟ หากไดเ้ ป็น ๓ ส่วน คอื ส่วนบน ไส้กรองนำ้ มนั ดีเซล - ไบโอดีเซล ส่วนกลาง - นำ้ มนั ทีย่ งั ไม่ ทำปฏิกิริยา และส่วนลา่ ง - กลีซอรีน หมายความว่า โซดาไฟน้อยเกินไป

แก๊สชวี ภาพ หรือ ไบโอแก๊ส เป็นแก๊สท่ีเกิดขึ้นตามธรรมชาติ ระบบแกส๊ ชีวภาพ จากการย่อยสลายสารอินทรีย์ภายใต้ เปน็ ระบบจดั การของเสยี ควบคไู่ ป สภาวะทป่ี ราศจากออกซเิ จน แกส๊ ชวี ภาพ กบั การปรับปรงุ สภาพแวดลอ้ ม ภายใน ประกอบดว้ ยแกส๊ หลายชนิด สว่ นใหญ่ ระบบ โดยวธิ ที างชวี ภาพแบบไมใ่ ชอ้ ากาศ เปน็ แกส๊ มเี ทน (CH4) ประมาณ ๕๐- ด้วยการนำสารอินทรีย์หรือมูลสัตว์ไป ๗๐% และ แกส๊ คาร์บอนไดออกไซด์ หมักโดยวิธีชีวภาพเพ่ือให้กลุ่มจุลินทรีย์ (CO2) ประมาณ ๓๐-๕๐% สว่ นทเ่ี หลอื ชนิดที่ไม่ต้องการออกซิเจนย่อยสลาย เป็นแกส๊ ชนิดอน่ื ๆ เช่น ไฮโดเจน (H2) มลู สตั วเ์ หลา่ นน้ั และเกดิ เปน็ แกส๊ ชวี ภาพ 9 ออกซเิ จน (O2) ไฮโดรเจนซลั ไฟด์ (H2S) ท่สี ามารถจดุ ติดไฟได้ โดยมแี ก๊สมเี ทน ฅนมีไฟ ไนโตรเจน (N2) และไอน้ำ เป็นองคป์ ระกอบหลัก แกส๊ ชวี ภาพน้นั สามารถนำไปใช้เป็นพลังงานทดแทน พลังงานเชือ้ เพลงิ อนื่ ๆ ได้ น้ำเสียที่ผ่าน การบำบัดจากระบบชีวภาพจะกลาย

เปน็ ปุ๋ยอนิ ทรียค์ ุณภาพดี จลุ นิ ทรีย์กลุม่ สร้างมเี ทน (methane- producing bacteria) ขบวนการยอ่ ยสลายสารอินทรยี ์ สภาวะปราศจากออกซิเจน ประโยชน์ของแก๊สชวี ภาพ ขบวนการย่อยสลายประกอบ ๑. ด้านพลังงาน ด้วย ๒ ข้นั ตอน คอื เมื่อพิจารณาถึงเศรษฐกิจแล้ว ๑. ข้ันตอนการย่อยสลายสารอนิ ทรีย์ การลงทุนผลิตแก๊สชีวภาพจะลงทุนต่ำ โมเลกุลใหญ่ เช่น ไขมันแป้งและโปรตีน กวา่ การผลติ เชอ้ื เพลงิ ชนดิ อน่ื ๆ สามารถ ซึ่งอยใู่ นรปู สารละลายจนกลายเป็นกรด นำมาใช้ทดแทนพลังงานเชื้อเพลิงจาก 10 อินทรียร์ ะเหยง่าย (volatile acids) โดย แหล่งอน่ื ๆ ฅนมไี ฟ จลุ นิ ทรยี ก์ ลมุ่ สรา้ งกรด (acid-producing ๒. ดา้ นปรบั ปรงุ สภาพแวดลอ้ ม bacteria) โดยการนำมูลสัตว์และน้ำล้าง ๒. ขน้ั ตอนการเปลย่ี นกรดอนิ ทรยี ใ์ หเ้ ปน็ คอกมาหมักในบอ่ แกส๊ ชีวภาพ จะเปน็ แก๊สมเี ทน แกส๊ คารบ์ อนไดออกไซด์ โดย การชว่ ยกำจดั มลู ในบรเิ วณทเ่ี ลย้ี ง ทำให้

กล่ินเหม็นและแมลงวันในบริเวณนั้น ปยุ๋ คอก ทง้ั นเ้ี นอ่ื งจากในขณะทห่ี มกั ลดลง และผลจากการหมกั มลู สตั วใ์ นบอ่ จะมีการเปล่ียนแปลงสารประกอบ แกส๊ ชวี ภาพทป่ี ราศจากอกซเิ จนเปน็ เวลา ไนโตรเจนในมลู สตั วท์ ำใหพ้ ชื สามารถ นานๆ ทำให้ไขพ่ ยาธิและเช้อื โรคสว่ น นำไปใช้ประโยชน์ได้ ใหญใ่ นมลู สตั วต์ ายดว้ ย ซง่ึ เปน็ การทำลาย • การทำเป็นอาหารสตั ว์ โดยนำส่วน แหลง่ เพาะเชอ้ื โรคบางชนิด เช่น โรคบิด ท่เี หลอื จาการหมัก นำไปตากแหง้ “แมใ้ นปัจจบุ นั จะมกี ารพดู ถงึ พลงั งานทางเลือกจากไบโอแก๊ส “ควาย”และไบโอดีเซลกันมากขนึ้ แต่ในอดตี แรงงานหลกั ๆ ในภาคเกษตรกรรมคือ กรมปศสุ ัตว์ระบวุ า่ หากมีการไถนาด้วยควาย ๑๐% ของพื้นทน่ี าปี จำนวน ๕๗ ล้านไร่ จะสามารถลดการใชน้ ้ำมันเชื้อเพลิง ๑๘.๘ ล้านลติ ร (๔๐ บาท/ลติ ร) เป็นเงนิ ๗๕๒ ลา้ นบาท โดยจะลดนำ้ มันเชื้อเพลิงได้ ๓.๓ ลิตร/ไร่ มูลค่า ๑๓๒ บาท/ไร่ ควายจึงเปน็ พลังงานทางเลอื กใหมท่ นี่ ่าสนใจไม่นอ้ ย...” อหิวาต์ และพยาธิ ทอี่ าจแพรก่ ระจาย แล้วนำไปผสมเป็นอาหารสัตว์ให้โค จากมูลสัตว์ด้วยกนั แลว้ ยงั เปน็ การปอ้ ง และสุกรกินได้ แตท่ ั้งน้มี ขี อ้ จำกัดคือ กันไม่ให้มูลสัตว์ถูกชะล้างลงไปในแหล่ง ควรใส่อยรู่ ะหว่าง ๕-๑๐ กโิ ลกรมั น้ำตามธรรมชาติ ตอ่ ส่วนผสมท้งั หมด ๑๐ กโิ ลกรมั 11 ๓. ด้านการเกษตร จะทำให้สัตว์เจริญเติบโตตามปกติ ฅนมีไฟ • การทำเปน็ ปยุ๋ กากที่ได้จากการ หมักแกส๊ ชีวภาพ เราสามารถนำไป และเปน็ การลดตน้ ทนุ การผลิต ใช้เปน็ ปุ๋ยไดด้ ีกวา่ มลู สัตวส์ ดๆ และ

ขนั้ ตอนการสร้างถงั หมักแก๊สชีวภาพ • วาล์วปิด-เปดิ ๒ ตัว ตวั ที่ ๑ จากมลู สตั ว์ ขนาดครวั เรือน สำหรับเปดิ สงิ่ ปฏกิ ลู เมือ่ ปฏิกลู อุปกรณ์ หมดอายใุ น ๑๐ - ๑๒ เดอื น ตวั ท่ี ๒ สำหรับเปดิ ปฏกิ ูลท้ิงรายวัน ๑. ถังหมักแก๊ส เม่ือนำเศษอาหารใส่แตล่ ะมอื้ • ถงั พลาสติกขนาดบรรจุ ๒๐๐ • เกลยี วตอ่ สายยางทอ่ นำแก๊ส ลติ ร ๑ ใบ พรอ้ มฝาปิด ออกจากถังหมักแก๊สไปยังถังรับ • ทอ่ พีวซี ขี นาดเส้นผา่ ศูนย์กลาง แก๊ส ๑ ตัว ๒ ๑/๒ นว้ิ สำหรบั ทำทอ่ เตมิ เศษ • กาว ซลิ โิ คน และอปุ กรณต์ า่ งๆ อาหาร และทำตัวประคองแกน ๒. ถังรบั แกส๊ ใบพัดกวนปฏกิ ูลในถงั หมักแก๊ส • ถังพลาสติกขนาดบรรจุ ๒๐๐ • ทอ่ นำ้ ประปาขนาดเส้นผา่ ศูนย์ ลติ ร ๑ ใบ เปน็ ตัวเปลือก กลาง ๑ น้ิว ทำเปน็ แกนเชื่อม • ถงั พลาสตกิ ขนาดบรรจุ ๑๘๐ เหลก็ แผน่ เปน็ ใบพัด ๒ ชนั้

ลติ ร ๑ ใบ เป็นถังรับแกส๊ เพอ่ื ใสอ่ ปุ กรณต์ อ่ กบั สายยางนำแกส๊ • เกลียวต่อสายยาง ๒ ตวั ตวั ที่ จากถงั หมักไปยงั ถงั บรรจุแกส๊ ๑ ตอ่ สายยางจากถงั หมกั แกส๊ • เจาะรทู ข่ี า้ งถงั หมกั แกส๊ ๒ รู รทู ่ี ๑ ตัวท่ี ๒ ต่อจากถงั รับแก๊สไปยัง ใชท้ ง้ิ ปฏกิ ลู ทห่ี มดอายุ (กำหนดปฏกิ ลู เตาหุงต้ม ๑๐ - ๑๒ เดือน) และรูที่ ๒ สำหรับ ทิง้ ปฏิกลู รายวนั วิธีทำ ๑. วธิ ีทำถงั หมกั แก๊ส ๒. วธิ ที ำถังเกบ็ แก๊ส 13 • เจาะคว้านฝาครอบถังบรรจุแกส๊ • นำถังเกบ็ แกส๊ คว่ำลงในถังเปลอื ก ฅนมีไฟ ๒ รู ขนาดเส้นผา่ ศูนยก์ ลาง ๒ ๑/๒ • เจาะก้นถงั เกบ็ แก๊ส ๒ รู รทู ่ี ๑ นิว้ เพ่อื ทำช่องใส่เศษอาหารแต่ละ สำหรบั ตอ่ สายยางนำแกส๊ จากถงั หมกั ม้ือ กับชอ่ งประคองแกนกวนปฏกิ ลู แกส๊ มาเกบ็ รทู ่ี ๒ สำหรบั ตอ่ สายยาง • เจาะรูทฝ่ี าครอบถังหมกั แก๊ส ๒ รู นำแกส๊ ออกไปใช้โดยติดตัง้ กบั เตา

ภาพ www.seppo.net • นำน้ำเทใสร่ ะหวา่ งถงั เปลือกกับถงั เพิ่มคุณภาพของจุลินทรีย์ท่ีทำให้เกิด เกบ็ แกส๊ เพือ่ เปน็ ตัวกน้ั กนั แกส๊ ออก แก๊ส ใหเ้ ตมิ เศษอาหารในครวั เรือนท่ไี ม่ จากถงั มรี สเปรย้ี วใดๆ ทง้ั สน้ิ ๑ กก. ในชอ่ งทาง เตมิ เศษอาหาร แล้วกวนให้เข้ากันกบั ๓. วิธหี มักมลู สัตว์ท่ีทำให้เกิดแกส๊ ปฏกิ ลู ท่ีมีอยู่ในถังหมกั เดิม เปิดชอ่ งทาง ใชม้ ลู สตั ว์ ๑ ปบ๊ี (เปน็ มลู สดจะดี ระบายด้านข้างเพื่อให้ปฏิกูลส่วนเกิน กวา่ มลู แหง้ ) นำนำ้ เปลา่ ๑ ปบ๊ี (ควรเปน็ ไหลออกมา ปรมิ าณ ๑ กก. (สามารถนำ 14 นำ้ ประปาทร่ี องทง้ิ ไวเ้ กนิ ๘ ชม. เพอ่ื ให้ ไปทำเปน็ ปุย๋ ได้) กลน่ิ และฤทธค์ิ ลอรนี ลดลง หรอื นำ้ ทไ่ี มม่ ี ฅนมไี ฟ คลอรนี จะดกี วา่ ) นำนำ้ ผสมมลู สตั วเ์ ทใส่ ขอขอบคุณข้อมลู เพ่มิ เติมจาก ถังหมกั นาน ๑๐ วนั จะเกดิ แกส๊ เริม่ ต้น http://gotoknow.org/blog/ และจะผลติ แกส๊ ไดน้ าน ๑๐ - ๑๒ เดอื น rutchanee/213006 การเตมิ เศษอาหารลงถงั หมกั เพอ่ื

ฅนมีไฟ เจ้าของ มูลนิธกิ สกิ รรมธรรมชาติ ทป่ี รึกษา ดร. วิวฒั น์ ศลั ยกำธร, ธีระ วงษเ์ จรญิ , ปัญญา ปุลิเวคนิ ทร์, พงศา ชแู นม, บวั พันธ์ บุญอาจ, ประยงค์ อัฒจกั ร, ไตรภพ โคตรวงษา และทนิ กร ปาโท เรยี บเรยี ง ดร. สาคร สร้อยสังวาลย,์ เรงิ ฤทธิ์ คงเมอื ง ภาพประกอบ เรงิ ฤทธิ์ คงเมือง รูปเลม่ ศริ ิพร พรศิริธเิ วช จัดพิมพแ์ ละเผยแพร่ กรมส่งเสรมิ การเกษตร ๒๑๔๓/๑ ถนน พหลโยธนิ เขตจตุจกั ร กรงุ เทพมหานคร ๑๐๙๐๐ พิมพท์ ี่ โรงพิมพต์ ะวนั ออก

มูลนธิ กิ สกิ รรมธรรมชาติ ๑๑๔ ซอย บี ๑๒ หมบู่ า้ นสมั มากร แขวงสะพานสงู เขตสะพานสูง กรงุ เทพฯ ๑๐๒๔๐ โทรศัพท์/โทรสาร ๐๒-๗๒๙๔๔๕๖ อเี มล์ [email protected] เวปไซด์ http://www.agrinature.or.th