ภาษาไทย

คูม่ อื พฒั นาทกั ษะการเรียนรู้ เพอื่ เพ่มิ ผลสัมฤทธ์ทิ างการเรยี นส�ำหรบั นกั ศึกษา หลกั สูตรการศกึ ษานอกระบบระดบั การศกึ ษาขั้นพ้ืนฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 รายวชิ า ภาษาไทย (พท11001) ระดบั ประถมศกึ ษา ส�ำนกั งานสง่ เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั จงั หวัดกาฬสนิ ธ์ุ สำ� นกั งานส่งเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั ส�ำนกั งานปลัดกระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

คำ� น�ำ สำ� นกั งาน กศน.จงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ ในฐานะผรู้ บั ผดิ ชอบในการจดั การศกึ ษาใหก้ บั กลมุ่ เปา้ หมายประชาชน ทว่ั ไปทอ่ี ยนู่ อกระบบโรงเรยี น โดยใชห้ ลกั สตู รการศกึ ษานอกระบบระดบั การศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 ในการจัดการศึกษาใหก้ บั กลุม่ เปา้ หมายดังกลา่ ว และเพอ่ื เป็นการตอบสนองนโยบายของกระทรวงศกึ ษาธิการ ในการยกระดับผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนของผู้เรียน กศน. หลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษา ขนั้ พน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 ใหส้ งู ขน้ึ สำ� นกั งาน กศน.จงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ จงึ ไดจ้ ดั ทำ� คมู่ อื พฒั นาทกั ษะการเรยี น รู้ เพื่อเพิ่มผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนส�ำหรับนักศึกษา หลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 ซง่ึ จะทำ� ใหผ้ เู้ รยี นเขา้ ถงึ สอื่ ไดส้ ะดวก รวดเรว็ อนั จะสง่ ผลใหผ้ เู้ รยี นมผี ลสมั ฤทธทิ์ างการเรยี น ดีข้นึ คู่มือพัฒนาทักษะการเรียนรู้ เพื่อเพิ่มผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนส�ำหรับนักศึกษา หลักสูตรการศึกษา นอกระบบระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 มีเอกสารสรุปเน้ือหาที่ต้องรู้และแนวข้อสอบจาก การนำ� หนงั สือเรยี นของส�ำนกั งาน กศน. มาสรุปเนือ้ หา ประเดน็ สำ� คญั และจัดท�ำแนวขอ้ สอบที่สอดคล้องตาม ผงั การออกขอ้ สอบในแตล่ ะรายวชิ าของสำ� นกั งาน กศน. สำ� หรบั คมู่ อื พฒั นาทกั ษะการเรยี นรู้ เพอ่ื เพม่ิ ผลสมั ฤทธิ์ ทางการเรียนส�ำหรับนักศึกษา หลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 สำ� นักงาน กศน.จังหวัดกาฬสนิ ธุ์ ได้จดั ท�ำรายวชิ าบงั คบั จำ� นวน 42 รายวชิ า ทงั้ น้ี ส�ำนกั งาน กศน.จังหวัด กาฬสินธ์ุ ได้เชญิ ผเู้ ชยี่ วชาญดา้ นเนือ้ หา นกั วิชาการศึกษา ครผู ้สู อน และผเู้ กี่ยวข้อง มาสรุปคู่มอื พฒั นาทักษะ การเรียนรู้ เพ่ือเพ่ิมผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนส�ำหรับนักศึกษา หลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษา ขนั้ พ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 ในรายวชิ าดงั กลา่ ว ส�ำนักงาน กศน.จังหวัดกาฬสินธุ์ หวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะเป็นประโยชน์กับผู้เรียน กศน. หลักสูตร การศึกษานอกระบบระดับการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 ตามสมควร จึงขอขอบคุณผู้เช่ียวชาญ ด้านเน้ือหา นักวิชาการศึกษา ครูผูส้ อน และผู้เก่ียวข้องมา ณ โอกาสนี้ (นางสาวนพกนก บุรษุ นนั ทน)์ ผอู้ �ำนวยการสำ� นักงาน กศน.จังหวดั กาฬสนิ ธุ์ มิถุนายน 2560 2 ภาษาไทย ระดับประถมศึกษา : พท11001 ส�ำนกั งาน กศน.จงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ

สารบญั หนา้ 2 คาํ นํา 5 คาํ แนะนาํ การใชค้ ู่มอื 6 บทท่ี 1 การฟง การดู 6 เรอ่ื งที่ 1 หลักการ ความสําคญั ของการฟงและการดู 7 เรื่องที่ 2 การฟงและการดเู พือ่ จับใจความสําคญั 8 เรอ่ื งท่ี 3 การดูเพอ่ื จบั ใจความสําคัญ 8 เรื่องที่ 4 มารยาทในการฟงและการดู 9 กิจกรรมทายบท บทที่ 2 การพูด 10 เรอ่ื งที่ 1 การพดู และความสําคัญของการพดู 10 เรอ่ื งที่ 2 การเตรยี มการพูด 10 เรื่องที่ 3 การพูดในโอกาสตาง ๆ 11 เรื่องที่ 4 มารยาทในการพดู 13 กจิ กรรมทายบท 14 บทท่ี 3 การอาน 15 เรอ่ื งที่ 1 หลักการ ความสําคญั และจุดมุง หมายของการอาน 15 เรื่องที่ 2 การอานรอยแกว 17 เรื่องท่ี 3 การอานรอยกรอง 18 เรื่องท่ี 4 มารยาทในการอานและนสิ ยั รกั การอาน 18 กจิ กรรมทายบท 18 บทท่ี 4 การเขยี น 19 เรื่องท่ี 1 หลกั การเขยี นและความสําคญั ของการเขยี น 19 เรอ่ื งท่ี 2 การเขียนภาษาไทย 20 เรอ่ื งที่ 3 การเขยี นสะกดคํา 20 เรื่องท่ี 4 การเขียนคําคลองจอง 20 เรื่องที่ 5 การเขียนในรูปประโยค 21 เรื่องที่ 6 การเขียนสื่อสารในชวี ิตประจําวนั 21 เรอ่ื งที่ 7 การเขียนเรียงความ ยอ ความ 30 เรื่องท่ี 8 การเขยี นรายงาน การคน ควาและการอางองิ 31 ภาษาไทย ระดบั ประถมศึกษา : พท11001 3 ส�ำนักงาน กศน.จังหวัดกาฬสินธ์ุ

สารบัญ (ตอ่ ) 34 35 เรอ่ื งที่ 9 มารยาทในการเขียนและนสิ ัยรกั การเขียน 37 กจิ กรรมทายบท 37 บทท่ี 5 หลกั การใชภ าษา 40 เร่อื งที่ 1 เสียง รูปอักษรไทย และไตรยางค 44 เรื่องท่ี 2 ความหมายและหนาทีข่ องคํา กลมุ คํา และประโยค 47 เรอ่ื งที่ 3 เคร่ืองหมายวรรคตอน และอกั ษรยอ 50 เรื่องที่ 4 หลักการใชพจนานกุ รม คําราชาศัพท และคําสุภาพ 54 เร่อื งที่ 5 สํานวนภาษา 58 เรื่องท่ี 6 การใชทกั ษะทางภาษาเปน เครื่องมือการแสวงหาความรู 63 กิจกรรมทายบท 63 บทท่ี 6 วรรณคดีและวรรณกรรม 64 เรอ่ื งท่ี 1 ความหมาย คณุ คาและประโยชนของนิทานพื้นบานและวรรณกรรม 66 เรอ่ื งท่ี 2 ความหมายของวรรณคดแี ละวรรณคดที น่ี าศึกษา 66 บทที่ 7 ภาษาไทยกับชองทางการประกอบอาชีพ 67 เรื่องที่ 1 คุณคาของภาษาไทย 68 เรอ่ื งท่ี 2 ภาษาไทยกบั ชอ งทางการประกอบอาชีพ 69 เรอ่ื งที่ 3 การเพิม่ พูนความรแู ละประสบการณดานภาษาไทยเพือ่ การประกอบอาชีพ 81 เฉลยกิจกรรมทา ยบท 89 แนวขอ้ สอบชดุ ที่ 1 96 แนวขอ้ สอบชดุ ท่ี 2 103 แนวขอ้ สอบชุดท่ี 3 109 แนวข้อสอบชดุ ที่ 4 110 บรรณานุกรม 111 คณะผจู ัดทาํ เอกสารสรปุ เนอ้ื หาทต่ี ้องรู้ สำ� นกั งาน กศน. คณะผจู ัดทํา แนวขอ้ สอบ ส�ำนักงาน กศน.จังหวัดกาฬสินธ์ุ

คำ� แนะนำ� การใช้คูม่ อื คมู่ อื พฒั นาทกั ษะการเรยี นรู้ เพอ่ื เพม่ิ ผลสมั ฤทธทิ์ างการเรยี นสำ� หรบั นกั ศกึ ษา หลกั สตู รการศกึ ษา นอกระบบระดบั การศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 เปน็ คมู่ อื ทจี่ ดั ทำ� ขน้ึ สำ� หรบั ผเู้ รยี นทเี่ ปน็ นกั ศกึ ษา การศึกษานอกระบบ ในการศกึ ษาคมู่ อื พฒั นาทกั ษะการเรยี นรู้ เพอื่ เพมิ่ ผลสมั ฤทธท์ิ างการเรยี นสำ� หรบั นกั ศกึ ษาหลกั สตู ร การศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 รายวิชา ภาษาไทย รหัสวิชา พท 11001 ระดบั ประถมศึกษา ผ้เู รียนควรปฏิบตั ดิ งั นี้ 1. ศกึ ษาโครงสรา้ งรายวชิ าใหเ้ ขา้ ใจในหวั ขอ้ สาระสำ� คญั ผลการเรยี นรทู้ ค่ี าดหวงั และขอบขา่ ย เน้ือหา 2. ศึกษารายละเอียดเน้ือหาของแต่ละบทอย่างละเอียดจากหนังสือแบบเรียน สรุปเน้ือหาท่ี ต้องรู้ และท�ำแบบทดสอบแล้วตรวจสอบกับแนวค�ำตอบ ถ้าผู้เรียนตอบผิดควรกลับไปศึกษาและ ท�ำความเขา้ ใจในเนอื้ หานั้นอกี ครัง้ เพ่อื สรา้ งความเขา้ ใจก่อนทจี่ ะศึกษาเรื่องตอ่ ไป 3. คมู่ อื เลม่ น้มี เี น้อื หาประกอบด้วย 2 ส่วน คือ 1. สว่ นที่เป็นสรปุ เนอื้ หาที่ตอ้ งรู้ 1. การฟง การดู 2. การพดู 3. การอาน 4. การเขยี น 5. หลักการใชภ าษา 6. วรรณคดแี ละวรรณกรรม 7. ภาษาไทยกับชองทางการประกอบอาชพี 2. แนวข้อสอบ ดังมรี ายละเอียดดังน้ี แนวขอ้ สอบ ชดุ ที่ 1 แนวข้อสอบ ชดุ ท่ี 2 แนวขอ้ สอบ ชุดท่ี 3 แนวขอ้ สอบ ชดุ ท่ี 4 ภาษาไทย ระดับประถมศกึ ษา : พท11001 5 ส�ำนกั งาน กศน.จงั หวดั กาฬสินธ์ุ

1 บทที่ 1 การฟง การดู เร่ืองท่ี 1 หลักการ ความสําคญั ของการฟงและการดู 1.1 หลกั การฟง และการดู การฟงและการดู เปนการเรยี นรูเรอ่ื งราวตาง ๆ จากแหลง เสียงและภาพท้ังจาก แหลง จริงและผา นส่ือตาง ๆ เชน วิทยุ โทรทัศน ภาพยนตร คอมพวิ เตอร หนังสอื เปนตน เปน การ รบั รูตคี วามและเขาใจสิ่งท่มี องเห็นจากการฟง และการดู มหี ลักการดงั นี้ 1. การฟง และการดอู ยางตัง้ ใจ มีสมาธิ จะไดร บั เนอ้ื หาสาระทถ่ี กู ตอ งและครบถวน 2. มจี ุดมงุ หมายในการฟง และการดู เพอ่ื จะชวยใหก ารฟงและการดูมีประโยชน และมีคณุ คา กอ นท่ีจะฟง หรือดู ตองตั้งคาํ ถามกับตนเองวา เราตองการอะไรจากเรื่องทีฟ่ งและดู 3. จดบนั ทกึ ใจความสาํ คญั ท่ไี ดจากการฟง และการดู เพอ่ื จะไดศึกษาและนํามา ทบทวนได 4. ควรมพี ้ืนฐานในเร่อื งท่ีฟง และดูมากอ น จะไดชว ยใหเขาใจเนื้อหาสาระไดง า ย และเรว็ ข้ึน 1.2 ความสําคัญของการฟง และการดู เปนการเพิ่มความรแู ละประสบการณท่จี ะนําไปใชประโยชนใ หเ กดิ ความเขา ใจใน การสอื่ สารระหวา งกนั และปฏิบัตติ ามได สามารถนําความรทู ไี่ ดจ ากการฟง และการดูมาพัฒนาชวี ติ ความเปนอยูในชีวิตประจาํ วันได แตการฟงและการดูจะไดประโยชนท ่ีแทจ ริงตองเหน็ ความสาํ คญั และมจี ุดมุงหมายในการฟง และการดู ดงั นี้ 1. เพื่อติดตอ สอ่ื สารในชวี ิตประจาํ วนั เปนการฟงและการดทู ีต่ อ งใชส ติปญ ญาและ วจิ ารณญาณ ตลอดจนทกั ษะในการตดั สินใจการแกปญหาเฉพาะหนา 2. เพื่อความเพลดิ เพลิน สนุกสนาน ผอ นคลาย เชน ฟงและดู ดนตรี นวนิยาย ละคร บทรอ ยกรอง 3. เพ่อื รบั ความรู เชน ฟงคําอบรมสัง่ สอนของพอ แม ฟงครูอธบิ าย ตองมีทักษะ การจับใจความ มกี ารบันทกึ ชวยจาํ 4. เพอื่ ไดคติชีวิตและความจรรโลงใจ นาํ ความรูไ ปใชประโยชนใ นชีวิตประจาํ วนั หรือนาํ ไปประกอบอาชีพได 6 ภาษาไทย ระดบั ประถมศึกษา : พท11001 ส�ำนกั งาน กศน.จงั หวัดกาฬสนิ ธุ์

2 เร่ืองท่ี 2 การฟง และการดเู พ่อื จบั ใจความสําคัญ 2.1 การฟง เพ่อื จับใจความสําคัญ เปน การฟงเพ่ือความรู ผูฟงตองต้ังใจฟง ดงั น้ี 1. มสี มาธดิ ี ต้ังใจฟง ติดตามเรื่อง ไมพ ูดคุยกัน 2. ฟง ใหเขาใจและลาํ ดบั เหตุการณใหดวี า เร่ืองทฟี่ งเปน เร่ืองของอะไร ใครทาํ อะไร ท่ีไหน อยางไร และเกิดผลอยางไร 3. ทําความเขา ใจเนื้อหาสาระ แยกแยะความจรงิ และขอคดิ เห็นในเรอื่ งน้ัน ๆ 4. ประเมินคา เรอ่ื งทฟ่ี ง วาเนือ้ หาที่ถกู ตองเหมาะสมกบั เพศและวัยของกลมุ ผูฟ ง หรือไม 5. บนั ทึกขอ ความสําคญั จากเรื่องท่ีฟง ตัวอยาง การจับใจความสาํ คญั จากบทรอยแกว ครอบครวั ของเราคนไทยสมยั กอ น ผูช ายกต็ อ งเปน หัวหนาครอบครวั ถามาจากตระกูลดีมีวชิ าความรกู ม็ กั รบั ราชการ เพราะคนไทยเรานยิ มการรับราชการมเี งินเดือน มีบา นเรอื นของตนเองไดก ็มี เชาเขาก็มี อยูก ับบดิ ามารดากไ็ มนอ ย ไดเ ปนมรดกตกทอดกันก็มี ทรัพยส มบัตเิ หลา น้จี ะงอกเงยหรือหมดไปกอ็ ยทู ภี่ รรยาผูเปนแมบ า น (แมศรเี รือน ของทิพยวาณี สนทิ วงศ) ใจความสําคัญ ครอบครัวไทยสมัยกอ น ผชู ายที่มีความรูนยิ มรับราชการ ทรพั ย สมบัตทิ มี่ ีจะเพม่ิ ขนึ้ หรือหมดไปกอ็ ยทู ี่ภรรยา ตัวอยาง การจบั ใจความสําคัญจากบทรอ ยกรอง ฟง ขอความตอไปน้แี ลวจับใจความสาํ คัญ (ครหู รือนักศึกษาเปน ผูอา น) นางกอดจูบลูบหลังแลว ส่ังสอน อํานวยพรพลายนอ ยละหอยไห พอ ไปดศี รีสวสั ดิก์ าํ จัดภยั จนเตบิ ใหญย ่ิงยวดไดบ วชเรียน ลูกผชู ายลายมือน้นั คือยศ เจาจงอุตสาหท าํ สมาํ่ เสมียน แลว พาลกู ออกมาขางทาเกวยี น จะจากเจียนใจขาดอนาถใจ (กาํ เนดิ พลายงาม ของ พระสนุ ทรโวหาร (ภู)) ใจความสาํ คญั การจากกนั ของแมล กู คือ นางวนั ทองกับพลายงาม นางวนั ทอง อวยพรใหโอวาทและจากกันดว ยความอาลยั อาวรณอ ยางสุดซ้งึ ภาษาไทย ระดบั ประถมศกึ ษา : พท11001 7 สำ� นักงาน กศน.จงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ

3 2.2 การดเู พอ่ื จับใจความสาํ คญั 1. ดูอยางตงั้ ใจและมีสมาธิในการดู 2. มจี ุดมงุ หมายในการดู จะทาํ ใหก ารดปู ระสบผลสาํ เรจ็ ได 3. มวี ิจารณญาณในการดู คดิ ไตรต รองอยางมีเหตผุ ล 4. นาํ ไปใชป ระโยชน คอื มกี ารปรบั ใชใ หเหมาะสมกับเพศ วัย เวลา และ สถานการณ เร่อื งที่ 3 การดเู พื่อจับใจความสาํ คัญ การฟง และการดูเพ่อื สรุปความ เปน ขั้นตอนสุดทายของกระบวนการฟง และการดู การสรุปความ เนนการประมวลเนอ้ื หาสาระมาใชประโยชนใ นชวี ิตประจําวนั วิธีการสรปุ ความ ควรทาํ ดังน้ี 3.1 ใชในการศกึ ษา 3.2 ใชในการเผยแพร โดยการอธบิ าย สอน เขียนเปนเอกสารและตํารา ตวั อยา ง การสือ่ สารทเี่ ปน การสรุปความของการฟงและการดู เชน 1. ตองจบั ประเด็นใหไดว าใครทาํ อะไร ที่ไหน เม่อื ไร อยา งไร แลว จดบันทกึ ไว 2. การโฆษณา การใชภ าษาใชเ วลานอ ย คําพดู นอย จะเนน การพดู ทสี่ ัน้ ๆ ใหได ใจความ ดังน้ันการฟง และการดจู ะใชท ักษะการสรปุ ความและเขา ใจสารนนั้ 3. การฟง และการดูประกาศ จะสรุปความเน้อื หาสาระนน้ั มาปฏบิ ตั โิ ดยจะใชห ลัก ประกาศเรื่องอะไร เกยี่ วของกับเราอยา งไร และนาํ ไปปฏิบัติอยางไร 4. แยกแยะสว นท่ีเปน ขอ เท็จจริงออกจากสว นทีเ่ ปนความคิดเห็น 5. จดบันทึกขอ มลู และเกบ็ รวบรวมไวใ หเปนระบบ เพ่ือใหง ายตอ การนําไปใช ประโยชนในโอกาสตอไป เรอื่ งท่ี 4 มารยาทในการฟงและการดู การฟงโดยทั่วไปเปนพฤตกิ รรมทางสงั คม เพราะเปน พฤติกรรมที่เกิดระหวา งผพู ูดกบั ผูฟ ง ซึ่งอาจไมใชบคุ คลเพียงสองคน แตเ ปนกลุมบุคคล เชน ฟง การประชุม การแสดงปาฐกถา มารยาท ในการฟง และการดูจงึ มคี วามสําคัญตอ สัมพันธภาพระหวางผูฟงกบั ผพู ูดและเกดิ ประสทิ ธิผลได 8 ภาษาไทย ระดบั ประถมศึกษา : พท11001 สำ� นักงาน กศน.จังหวดั กาฬสนิ ธ์ุ

4 การมีมารยาทในการฟงและการดูปฏิบัตดิ ังน้ี 1. มารยาทในการฟง 1. ตง้ั ใจฟง ไมส ง เสียงดงั รบกวนผอู ืน่ 2. ไมรบกวนสมาธขิ องผูอนื่ 3. ควรใหเกียรติวิทยากร ไมคยุ และไมถามเพื่อทดสอบความรขู องผูพดู 4. เมอ่ื ผพู ูดพูดจบ ควรปรบมอื 5. ปดอปุ กรณสื่อสารทกุ ชนิด 6. หากมขี อ สงสยั ขณะฟง ควรถามเม่ือมโี อกาส 2. มารยาทในการดู 1. ตั้งใจดู ไมพดู คุยเสยี งดัง 5 2. ไไมมครบวรกฉวีกนหสรมือาทธิขํากลอางจิ ผยกูอภร่นืารพมเอทกา สยาบรททดี่ทู ่ี 1 55 3. กขขขกขขขขกขขขขกกขขขกขขกขขกพกขขพกพกขขกน้ัน้ั้นั้นัน้ั้นันั้น้ันน้ัั้นั้นั้น้ัน้ัน้น้ัน้ััั้นัน้ั้น้นนั้ัยใิจจิจิิจิจจิจิจิิจจิิจจิฒฒัฒชงัททททททททททททททททททททททกกกกกกกกกกกกนนนสไรรรรรรรรรรรรีี่ี่ี่ีี่่ีีี่ีี่่่ีี่่่่ีีี่่ี่่ี่ีีี่่ี่่ด่อืาาารรรรรรรรรรรร11232333321111212113232322รคคคชมมมมมมมมมมมมบัวววนททททททททททททผกผคผผคคผผผผผคผผคผผคคผคผผผาาาิด่ีี่่ีี่ีีี่่่ีี่่่่ีี่ีมมมทูาสููสสูเูเูเูสเููเููสสสููสเูสูเูเูเรรรรรรรร111111111น(((((((((รรรรรรรรรร222แูููแูแูแแแูููแแเเเคคคคคคคคค่มีอออออออออียยีียีีียยีียยยียปปปั้นยลลลลลลลลวววววววววนนนนนนนนนมี นนนนนนนนนนนอะะะะะะะะาาาาาาาาาใใใแแแแแแแแแแรรรรรรรรรหหหอออมมมมมมมมมมผผผผผผผผรบบบบบบบบบ45ลววววววววว ยยยผผผรยยยยยยยยยูเเูููเเเเูเูููเ..ะมมมมมมมมมงงงงงงงงงรรรรรรรรบัใูููใใเููเเูาาาาาาาาากกกกกกกกกหไไีียยีียีียยียยียรรรกกกกกกกนนนทวววววววววมนมลลลลลลลลลีียียยานนนนนนนนัันนัันนันัันัันนนชชชปปปปปปปปปใคคับกมมมุมุุุมมุมุมมุุุนนนรรรรรรรรสสสสสสสสสวีวีีวนรรรรรรรรรววถเผผผผผผผผผววววววววบบบิิิตตตรรรรรรรรรกะะะะะะะะะปรรอืมมมมมมมมเููููเเูเเูเูููเเเปุุุปปปปุุปุปุปุปุปปอออมมมมมมมมมาวจรรรรรรรรรน กกกกกกกกกกรเเเเเเเเเิจรรราาาาาาาาาีียีียียยีียยยียียบัแกนนนนนนนนนันันันัันนันัันนฟะะะณณณณณณณณณปปปานนนนนนนนนลจาื้ออื้้ือ้ืออื้ืือ้ื้ออือ้้สสสสสสสสจจจรงรรระอรหหหหหหหหหณกกกกกกกกกแรรรรรรรรํําาาํะะะ333333333ดเงวววุปุปปุปุปุุุปุปปปลาาาาาาาาาลลลลลลลลลโโโกผูสนนนนนนนนนยยยัันันนตตตตตตตตตะมุุุุมุุมมมมุมุมุมนเเเเเเเเาพูานนนนนนนนชชชาาาาาาาาาาาาาาาาาาไไไกลลลลลลลลลกรรกกกกกกกกดดดูดททททททททท้ออ้อืื้ืืื้อ้้ื้อื้ือออมมมมมมมมมนนนใาจะะะะะะะะะาจจิจิจจิิจิิจจิิชใหหหหหหหหหหหหหหหหหี)ี)ีีี))ี)ี)))ี)ีรขขขราพพพนอกกกกกกกก333333333ดใาาาาาาาาอออใใใใใใใใใลลลลลลลลลกรรรขหหหหหหหหหหยูรรรรรรรรงงงกกกกัักกักัักักัััสอออ–––––––––ตตตตตตตตนณเผผผผผผผผผเูกกกรรรรรรรรกกกกกกกกกื่อกมมมพาาาาาาาาอเเูููเเเูููเเูเููเมมมมมมมมาาา555555555ะาาาาาาาาาอมมมมมมมมียรรรรรรรรรยยยยีกรรรทรรรรรรรรรททททททททยยีีียยยีีียยียยีีเิรหหหหหหหหกกกคคคคคคคคคงฟฟฟจลฟฟฟฟฟฟฟฟฟแ่ีตนนนนนนนนนผาาาาาาาาตตตนนนนนนนนนััวัววัววัวัววัังงง็กสงงงงงงงงงิแดดดดดดดดดเูขขขขขขขขยยยยยยยยกวัวััวแแแทดดกอออูููููููููอออออออกกกกกกกกกจลลลบบบบบบบบแแแแแแแแแยี(((((((((รงทยยยาาาาาาาาาะ555555555ะะะลลลลลลลลลอททททททททวหหหหหหหหรรรรรรรรรี่าาาไปกกกะะะะะะะะะนคคคคคคคคคดททททททททลลลลลลลลดดดดดดดดดงงงาาารเเเเเเเเเิกะะะะะะะะะรกกักกััักกกััักัูููููููููปปปปปปปปปรรระ่ีี่ี่่่่่ีี่ีีี(((แแแแแแแแแสับแแแแแแแแแ555กกกกกกกกดดดชดดดดดดดดด ลลลลลลลลล11111111นนนนนนนนนปาาาาาาาาททูููทุมวววววววววคคคคะะะะะะะะะรรรรรรรรนนนนนนนนนรีดีดีดดดดีดีีีดดีีีสส่ีี่ส่อวะะะสสสสสสสสสฟฟฟฟฟฟฟฟะ)))))))))ิิิทิทิททิิททิทททิาาาีกรแแแงงงงงงงงงโงงงงงงงงมมมมศัศัศศัศศัััััศศัศดผผผผผผผผผยนนนแแแแแแแแาาาีคนนนนนนนนนวแูแแูแูแูููููแแแแูชนนนลลลลลลลลรรรวยทททททททททนภภภภภภภภภ)))ะะะะะะะะถถถานนนนนนนนนจาาาาาาาาาดดดดดดดดนนนมพพพพพพพพพากกกกกกกกกููููููููาํําํารกลลลลลลลลลยยยยยยยยยคคคู เคนนนนนนนนนุมมมมมุุุมุุุมมุุมวววรวนนนนนนนนนตตตตตตตตตาาาือ่ ามมมรรรรรรรรรงาําําาําําํําํําํามทโโโโโโโโโรรรเเเเเเเเเสสสสสสสสสฆฆฆฆฆฆฆฆฆสูไไููไีฟ่ ปปปนนนนนนนนนาษษษษษษษษษงมใใใอออออออออณณณณณณณณณแชชชาลใใใาาาาาาาาารนนนะถกกกสในาาา่ิงทรรรก่ดีารูแลว555555 กกพขกพกพผกพกกพผกผน้ัูแแูแูจจิิจิจิจิจิจิิจัฒฒฒัฒฒััั ททททกกกกกกกกนนนนนรรรรรรรรนนน่ี าาาาารรรรรรรรกกก3คคคคคมมมมมมมมลลลวววววททททททททมุุุมมคาาาาา่ีีีี่่่ี่ี่่่ีีมมมมมนนนร323222223แูเเเเเําําําปปปปปเเเลสสสนนนนนะใใใใใใใในนนหหหหหหหหอออออผอออยยยยยผผผผผผผผเู รผผผูใููใใููใใเเเูเเเูููเเยีรรรรรรรรนนนนนลลลียยียียียียีียียนชชชชชกกกนนนนนนนนรวีวีีวีวีวาาาวแบบบบแบแบตติติติิติรรรมบบบอออปปปปปอออออกภภภงงงกกกกกรรรรรกกกันะะะะะิิปปิปปปปปปลลลสจจจจจรรรรรรรรุมุมมุราาํําํําาําาะะะะะะวววววุปยยยอออโโโโโโยยยยยยนััันันันนภภภเ(((นชชชชชชไไไไไ555ปิปิิปดดดดดอ้ืนนนนนนรรรคคคหขขขขขขพพพพพาาาะะะาออออออยยยรรรรรแแแงงงงงงเเเอออออตกกกนนนกกกกกมมมมมาย่ีี่ยยี่นนนาาาาาามยยยยยรรรรรรววว)))หกกกกกฟฟฟฟฟฟกกตตตตตัวบับบัังงงงงง ขววววัััััวแแแแแแมมมออออออลลลลลลาาายยยยยะะะะะะรรรหาาาาากกกกกกยยยลงงงงงาาาาาาาาักรรรรรรททท(((((55555กดดดดดดใใในนนาูทูููททููทททคคคคครกกกี่ี่สี่สีส่ส่สีส่ีะะะะะฟาาาาาาาาแแแแแรรรงมมมมมมนนนนนแฟฟฟาาาาาานนนนนลรรรรรงงรง)))))ะแแแถถถถถถดลลลนนนนนนูะะะาาํําํําําํามมมคคคคคคาาาววววววรรราาาาาายยยมมมมมมาาารรรรรรทททไไไููไไูููไู ปปปปปปใใในนนใใใใใใชชชชชชกกกใใใใใใ าาานนนนนนรรรกกกกกกดดดาาาาาาููู รรรรรรแแแลลละะะสสสงงง กกกผกผพผกผูแูแแูแูิจิิจจิจิจัฒททททกกกกกนรรรรรนนนนารรรรรกกกกคมมมมมลลลลวทททททุมุุมุมมา่ี่ี่ีี่ี่มนนนน33333เํํําําาาปเเเเสสสสน ใใใใในนนนหหหหหอออออยผผผผผผผผผูใเููเูเเูเ รรรรรนลลลลยีียีีียยยชกกกกนนนนนีวาาาาแแแแแิตรรรรบบบบบออออปภภภภงงงงงรกกกกกะปิปปปิิิ ลลลลลจรรรรมุุุมุมมุมาําาาาวยยยยอออออนัภภภภภ((((ไ5555ปปปิปิิิิปดรรรรรคคคคพาาาาาะะะะยยยยยรแแแแเเเเเอ กกกกกนนนนม่ีีี่ย่ี่ยยย่ียนนนนยววววว))))กกกกกตับบัับบัับัวมมมมมอาาาาายรรรรรายยยยยงาาาาาททททท(5ใใใใในนนนนคกกกกกะาาาาาแรรรรรภนฟฟฟฟฟานษงงงงงา)แแแแแไทลลลลลยะะะะะรมมมมมะดาาาาาบั รรรรรปสรยยยยยำ� ะนถาาาาากั มทททททงศานใใใใใกึ นนนนนกษศากกกกกน.าาาาาจ:ังรรรรรหพดดดดดวดัทูููููก1แแแแแา1ฬลลลลล0ส0ินะะะะะ1ธสสสสส์ุ งงงงง 9

6 บทท่ี 2 การพูด เรอ่ื งที่ 1 การพดู และความสําคญั ของการพูด 1.1 หลักการพดู 1. พดู ดว ยภาษาและถอ ยคําที่สภุ าพใหเ กยี รติผฟู ง 2. พูดใหต รงประเดน็ และใชภาษาที่งายตอ การเขา ใจ 1.2 ความสาํ คญั ของการพูด 1. ใชในการส่ือสารใหเขา ใจตรงกนั 2. เพอื่ ความรู เพ่ือใหผฟู ง มีความรทู ห่ี ลากหลายและนาํ ไปใชประโยชนใ น ชวี ิตประจําวนั ได 3. ไดรับความเพลดิ เพลินและแลกเปลี่ยนเนือ้ หาสาระ 1.3 จดุ มงุ หมายของการพูด 1. เพื่อถายทอดความรูส ึกนึกคดิ 2. เพ่อื แสวงหาคําตอบหรอื ความรู ความเขาใจในเรือ่ งตา ง ๆ 3. เพอ่ื สรางความสมั พันธอนั ดตี อ กัน 4. เพอ่ื จรรโลงใจ ทําใหผ ูฟง มีความสุข สนกุ สนาน บันเทิงใจ 5. เพอ่ื โนมนา วใจและจงู ใจใหผูอ ื่นคลอยตามความคดิ และการกระทาํ ของตน เร่ืองที่ 2 การเตรียมการพูด 2.1 ขน้ั ตอนในการเตรียมการพดู 1. การเลือกหวั ขอ เรือ่ งเหมาะสมกับกลุมผูฟ งท้งั วัย เพศ อาชพี เปน ตน 2. เตรยี มสภาพรา งกายใหพรอมทจ่ี ะพูด ซ่ึงผพู ดู ควรจะทราบกาํ หนดการลว งหนา และตอ งพรอมท่จี ะพูดในวันน้ัน 3. กําหนดวัตถปุ ระสงคเ ตรยี มเนื้อหาสาระทจ่ี ะพดู ใหถกู ตอ งจากความรู ประสบการณของตน หากไมเพยี งพอตอ งคน ควาเพม่ิ เติม 4. เตรียมอุปกรณ เอกสารหรอื สิ่งอน่ื ๆ ที่ใชป ระกอบการพดู ใหเสร็จทนั เวลาและ อยใู นสภาพพรอ มท่ีจะใชงานได 5. แตงกายใหสภุ าพเหมาะสมกบั วยั เพศ ของผฟู ง ทั้งนเ้ี พือ่ เปน การใหเกียรตผิ ูฟง 10 ภาษาไทย ระดบั ประถมศกึ ษา : พท11001 สำ� นกั งาน กศน.จังหวดั กาฬสนิ ธุ์

7 2.2 ลักษณะการพดู ทด่ี ี การพูดทใ่ี ชถอ ยคาํ ดี ไพเราะ มหี างเสยี งไมกระโชกโฮกฮากหรือขตู ะคอก พดู ให ถูกตองตามหลักการใชภาษา มกี ารแบงวรรคตอน ใชคาํ ควบกลา้ํ ใหถูกหลัก ไมควรพูดใหใครตอง เสยี หาย พูดไปแลว ใหเ กดิ มติ รไมตรที ่ีดีตอกัน ในการพูดตอ งคาํ นึงถงึ ความเหมาะสมกับกาลเทศะ สถานท่ี เพศ วยั สถานะของผูฟง มีศิลปะในการพดู การใชสีหนา ทาทาง นา้ํ เสยี งไมด ังหรอื เบา เกนิ ไป เนนการใชเสยี งสงู ตาํ่ ใหเ หมาะสม เร่ืองที่ 3 การพดู ในโอกาสตาง ๆ การพูดในโอกาสตาง ๆ ในระดบั ประถมศกึ ษา จะเปนการศกึ ษาการพดู แสดงความรู ความคิด ความรสู กึ ตา ง ๆ ดงั น้ี 1. การพูดอวยพร 2. การพูดขอบคณุ 3. การพูดแสดงความดใี จและเสียใจ 4. การพูดตอนรบั 5. การพดู รายงาน 6. การกลาวอําลา 1. การพดู อวยพร การพูดอวยพรเปน การพดู แสดงความในใจทจ่ี ะใหพ รผูฟงในโอกาสท่ีเปนมงคล เชน อวยพรวันเกิด อวยพรปใหม หรอื อวยพรใหกับคูสมรส เปนตน การพดู อวยพร มวี ิธีการดงั นี้ 1. ใชคําพูดงาย ๆ สน้ั ไดใ จความ และน้ําเสยี งสภุ าพนุมนวล 2. ใชคําและขอ ความที่มีความหมายท่ีดี และเหมาะสมกับโอกาสและผฟู ง 3. อา งส่งิ ศกั ดิส์ ทิ ธ์ิอวยพรใหผ ฟู งในโอกาสนั้น ๆ 4. พูดใหผ ูฟงประทบั ใจ 2. การพดู ขอบคณุ การพูดขอบคุณเปน การพูดที่จะตอบแทนผูท่ที ําประโยชนใ หเ ปน การแสดงความ กตัญู ภาษาไทย ระดบั ประถมศกึ ษา : พท11001 11 สำ� นักงาน กศน.จังหวัดกาฬสินธ์ุ

8 การพูดขอบคณุ มวี ิธีการดงั นี้ 1. บอกสาเหตทุ ตี่ อ งขอบคณุ ผูนั้น ทา นไดชว ยเหลอื หรอื ทาํ ประโยชนอะไรใหก ับ ผูพูด 2. พูดดว ยน้ําเสยี งทีส่ ภุ าพนมุ นวล นา ฟงและนาประทับใจ 3. หากเปน ผูแทนของกลมุ คน ผพู ูดตอ งเร่มิ ตนดว ย “ในนามของกลมุ ผม/ดฉิ ัน ขอบคุณท่.ี ..............” โดยตองบอกวาขอบคณุ ใคร และขอบคุณเรือ่ งอะไร 4. การพดู ขอบคุณควรลงทา ย หากมโี อกาสตอบแทนผทู ข่ี อบคณุ บา งในโอกาสหนา 3. การพดู แสดงความดใี จและเสียใจ การพดู แสดงความดใี จและเสียใจ เปน การพูดเพื่อแสดงออกทางอารมณแ สดง ความรูส กึ ตอผใู ดผูห น่ึงในเรอื่ งตา ง ๆ การพดู แสดงความดีใจและเสยี ใจ มดี งั นี้ 1. พูดดวยการแสดงออกอยา งจริงใจ หา มแกลงทาํ โดยเด็ดขาด 2. แสดงออกทางสีหนา แววตา และนา้ํ เสียง ใหส อดคลอ งกบั การพดู แสดงความดีใจ หรือการพดู แสดงความเสียใจ 3. หากเปนการพดู แสดงความดีใจ จะตอ ดว ยการอวยพรใหดียงิ่ ข้ึน หากเปนการ พูดแสดงความเสียใจ จะตองปลอบใจและทาํ ใหลืมเหตุการณน ั้นโดยเร็ว 4. การพดู ตอนรบั การพูดตอนรับเปนการพดู ยินดีตอสมาชิกใหม หรือยินดีตอนรบั ผมู าเยย่ี มเยือน ใหผฟู งสบายใจและรูส กึ อบอุน ที่ไดมาสถานท่นี ้ี การพูดตอ นรบั มีวิธกี ารดังน้ี 1. การพูดในนามของ กลมุ หนวยงาน องคก รใด จะตองกลา วขน้ึ ตนดว ยวา “ในนามของ............ขอตอนรับ..........” 2. การพดู ดวยคําทสี่ ภุ าพนมุ นวลและนาประทบั ใจ 3. กลา วแสดงความดีใจและความรูสกึ เปนเกียรติตอ โอกาส 4. อาจมีการแนะนําบุคคล สถานที่ ใหผมู าไดท ราบหรอื รูจกั 5. กลาวแสดงความยนิ ดีตอ นรับและอํานวยความสะดวก 6. อาจพูดลงทา ยดวย ยนิ ดตี อ นรับในโอกาสหนา อีก 5. การพดู รายงาน การพูดรายงาน เปนการนาํ เสนอเร่ืองราว ขอ มูล สถานการณ หรอื ความกา วหนา ในการทํางาน ความกาวหนาของการศกึ ษาคน ควา 12 ภาษาไทย ระดบั ประถมศกึ ษา : พท11001 ส�ำนักงาน กศน.จงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ

9 การพดู รายงาน มีวธิ ีการดังนี้ 1. เนอ้ื หาสาระท่ีจะพดู ตองถกู ตอ ง เช่อื ถอื ได และอา งอิงได 2. การนาํ เสนอเนื้อหาสาระตอ งเหมาะสมกบั ผฟู ง และสถานการณทพ่ี ดู 3. ใชภาษาเปนทางการ เพราะเปน งานวชิ าการ 4. อุปกรณ เครือ่ งมอื หรอื เอกสารประกอบตอ งเตรียมใหพ รอ ม 5. ควรเปดโอกาสใหผ ูฟงไดซ กั ถามขอ สงสัย หรือใหอธบิ ายเพม่ิ เติมเพ่อื ความเขา ใจ 6. การกลา วอาํ ลา การกลา วอําลาใชในโอกาสยา ยที่ทาํ งาน พน วาระหนาท่ี ออกจากสถานศกึ ษา เพราะสาํ เร็จการศึกษาหรอื เดินทางไปประกอบกจิ กรรมในทไ่ี กล ๆ การกลาวอาํ ลา มวี ธิ กี ารดังนี้ 1. กลาวถึงความสัมพนั ธอ นั ดรี ะหวางกนั ท่ีผา นมา 2. ขอบคุณผรู วมงาน 3. กลาวถึงความจาํ เปน ทีต่ อ งจากไป หรือภาระหนา ที่ท่จี ะตอ งไปทาํ 4. แสดงความหวงั วา คงจะไดรวมมอื กันใหสถาบันเจรญิ รุดหนา รุงเรืองตอไป 5. กลาวขอบคุณในกรณีท่ไี ดร บั มอบของที่ระลกึ เรอื่ งที่ 4 มารยาทในการพูด มารยาทในการพดู จะเปนเคร่อื งชว ยเสริมสรา งความเชื่อถอื ความนิยมชมชอบใหแกผฟู งได ดงั นนั้ ในการพดู ผพู ดู ควรมีมารยาทในการพดู ดงั น้ี 1. แตง กายใหสุภาพเหมาะสมกบั โอกาสและสถานท่ี 2. เลอื กใชคาํ พูดทสี่ ุภาพเหมาะสมกบั ผฟู ง เวลา สถานที่ โอกาสและเร่อื งทจ่ี ะพูด 3. ไมควรพูดเร่อื งของตนเองมากเกินไป พูดใหตรงประเดน็ อาจออกนอกเรื่องบา ง พอผอ นคลายอารมณ 4. มาถงึ สถานที่พดู ใหต รงเวลาหรอื กอนเวลาเลก็ นอ ย 5. ไมพ ดู ใหผอู ืน่ เดอื ดรอ น และทาํ ลายผอู ื่น 6. พดู ใหด งั พอไดย ินทัว่ กัน และไมพดู เกินเวลาท่กี าํ หนด 7. ควรเปดโอกาสใหผ ูอนื่ ไดพดู บา ง ไมค วรผูกขาดการพูดเพียงผูเ ดียว 8. ปฏบิ ตั ติ ามธรรมเนยี มการพูด เชน กลา วคําข้ึนตน คําลงทา ย และกลา วขอบคุณ เปนตน ภาษาไทย ระดับประถมศึกษา : พท11001 13 สำ� นักงาน กศน.จงั หวัดกาฬสินธุ์

10 กิจกรรมทายบทท่ี 2 กจิ กรรม ใหผูเรยี นแบงกลมุ เพอ่ื เตรยี มการพูดในโอกาสตางๆ ดังน้ี (5 คะแนน) 1. การพูดอวยพร 2. การพดู ขอบคณุ 3. การพดู แสดงความดีใจและเสียใจ 4. การพูดตอนรบั 5. การพูดรายงาน 6. การกลา วอําลา 14 ภาษาไทย ระดับประถมศกึ ษา : พท11001 ส�ำนักงาน กศน.จังหวัดกาฬสนิ ธุ์

11 บทที่ 3 การอาน เร่ืองท่ี 1 หลักการ ความสาํ คัญ และจดุ มุงหมายของการอาน 1.1 หลักการอาน การอา นออกเสียงคาํ เปน การแสดงความหมายของคําไปสผู อู านและผฟู ง เพอ่ื ให เกิดความเขา ใจกันในการอา นคาํ ในภาษาไทยมีปญหาอยมู าก เพราะนอกจากคาํ ไทยแลวยงั มี ภาษาตา งประเทศปนอยูห ลายภาษา คาํ บางคาํ อานอยา งภาษาไทย บางคําอา นตามลกั ษณะของ ภาษาเดิม การอา นคําในภาษาไทยจึงตอ งศกึ ษาหลักเกณฑแ ละเหตุผลประกอบเปนคําไป มี หลกั การอานดังน้ี 1. การอาน ร ล ตอ งอา นตัว ร และ ล ใหถูกตอง ไมอ า น ร เปน ล หรือ ล เปน ร เพราะ ถาอานผิดกจ็ ะทาํ ใหค วามหมายผิดไป เชน ถนนลาดยาว กวยเตี๋ยวราดหนา เขาลอดบว ง เขารอดชีวิต เธอเปน โรครา ย โลกนี้คอื ละคร 2. การอา นคาํ ควบกลาํ้ คาํ ควบกลาํ้ (อักษรควบ) หมายถงึ พยญั ชนะสองตวั เขียนเรยี งกันอยู ตนพยางคแ ละใชสระเดยี วกัน เวลาอานออกเสยี งกลํ้าเปนพยางคเดยี วกัน เสยี งวรรณยุกตข อง พยางคนนั้ จะผนั ไปตามเสยี งพยญั ชนะตัวหนา คอื เสยี งพยญั ชนะตน ก ข ค ต ป ผ พ ท่ี เขยี นควบพยญั ชนะ ร ล ว ออกเสยี งควบกลํา้ กัน เชน โกรธ กรอง ปลา กลม กลาํ้ กวาง แกวง ขวาง 1.2 ความสาํ คญั ของการอาน ชีวติ ของแตละคนยอมตอ งเกีย่ วขอ งผูกพนั กบั สังคม คือ กลุม คนอยางหลีกเลย่ี ง ไมได ไมม ีใครที่จะอยูไดโ ดยปราศจากสังคม และการอยูรว มกับคนอ่ืน ซงึ่ จะตอ งมคี วามเขาใจ ซงึ่ กันและกนั มีการแลกเปล่ยี นความรู ความคิด ความเขาใจ เพอื่ ใหส งั คมเกดิ ความสงบสขุ และ พัฒนาไปขา งหนาอยา งแทจริง ดงั นั้นการตดิ ตอสอ่ื สารจึงเขามาเปนสว นสาํ คญั ในการเช่ือมโยง มนษุ ยทุกคนเขา ดวยกัน สามารถทํากระทัง่ การพบปะสอื่ สารดว ยการสนทนาและอา นขอเขียน ภาษาไทย ระดับประถมศึกษา : พท11001 15 สำ� นกั งาน กศน.จังหวดั กาฬสนิ ธุ์

12 ของกันและกัน สาํ หรับสงั คมปจจุบนั จึงเปนสังคมใหญที่เจริญเติบโตและเปลย่ี นแปลงอยา งรวดเร็ว การตดิ ตอกนั โดยวธิ ีพบปะสนทนายอ มเปนไปไดใ นวงจาํ กดั ดงั นัน้ การสอื่ สารกนั โดยการอา นจงึ มี ความสําคัญมาก นอกจากนั้นผอู า นจาํ นวนมากยงั ตอ งการอาน และแสวงหาความรูและความ บนั เทงิ จากหนงั สอื อีกดวย 1.3 จุดมุง หมายของการอาน มีดงั นี้ 1. อานเพือ่ ความรู ไดแก การอา นจากหนงั สอื ตาํ ราทางวชิ าการ สารคดที าง วิชาการ การวจิ ยั ประเภทตาง ๆ ผเู รียนควรอานอยา งหลากหลาย เพราะความรใู นวชิ าหน่ึงอาจ นาํ ไปชวยเสริมในอกี วิชาหนง่ึ ได 2. อานเพื่อความบันเทงิ ไดแก การอานจากหนังสือประเภทสารคดีทอ งเทย่ี ว นวนิยาย เร่อื งสั้น การตูน 1.4 การอานออกเสียงและอานในใจ การออกเสียงเปนการอานใหมีเสยี งดัง เปน การอา นเพอื่ ส่อื สารใหผูฟ งไดเ ขาใจ เรอ่ื งทอี่ านหรือเปนการฝก การอา นออกเสยี งดว ย ซ่งึ มีวธิ กี ารอานออกเสียง ดงั นี้ 1. การอานออกเสยี งพยัญชนะ เชน ช ซ ร ล เปนตน 2. การอา นออกเสยี งควบกลํา้ ร ล ว 3. การอานออกเสียงวรรณยกุ ต ไดแก เสียงสามญั เสยี งเอก (  ) เสยี งโท (  ) เสยี งตรี (  ) เสยี งจตั วา (  ) เชน คาํ วา จา จา จา จา จา , ไก ไก ไก ไก ไก 4. การอานออกเสยี งคาํ พอ งรปู หมายถงึ คําทเ่ี ขยี นเหมอื นกนั แตอา นตา งกัน ความหมายกต็ างกัน ผูเรยี นจะตองเขา ใจความหมายของคําทีอ่ านและตองอาศยั การตีความจาก ความหมายในประโยคดวย เชน เพลาเกวยี นหกั เมือ่ เพลาเชา เพลา คาํ แรกอา น พอ - ลอ - เอา เพลา คําหลัง อานวา เพ - ลา เขาหวงแหน จอกแหนในบอ นํา้ แหน คําแรกอาน หอ - แอ - นอ แหน คาํ หลัง อานวา หอ - นอ - แอ 5. การอานออกเสยี งตัวการนั ต เม่ืออานคาํ ทมี่ ตี วั การันตไ มตอ งออกเสียงตวั การนั ต นน้ั เชน จนั ทร อานวา จัน รักษ อา นวา รกั อาจารย อา นวา อา - จาน 6. การอานออกเสยี งเวน วรรคตอน การอานเวนวรรคตอนเปนสงิ่ สําคญั ในการอา น คาํ อานเวนวรรคผดิ ความหมายก็ผดิ ไปดวย เชน น้าํ เย็นหมดแลว อานวา น้ํา เย็นหมดแลว หมายความวา นํ้าท่รี อนอยูเย็นหมดแลว หรือ นํ้าเย็น หมดแลว หมายความวา นา้ํ เย็น หมดแลว 16 ภาษาไทย ระดบั ประถมศึกษา : พท11001 สำ� นักงาน กศน.จงั หวัดกาฬสินธุ์

13 การอานในใจเปนการอา นที่ผูอ า นตอ งการจะจบั ใจความอยา งรวดเรว็ ถูกตอง โดย ไมใชอ วยั วะที่ชวยในการออกเสียง เคลอื่ นไหวเลย และผูอ านจะรูเรื่องราวแตเ พยี งผเู ดยี ว วิธีการอา นในใจ มีดงั นี้ 1. ผอู า นจะตองกวาดสายตามองตวั อกั ษรใหไ ดประมาณ 5 - 6 ตัว เปน อยางนอย 2. ตอ งฝก อตั ราความเรว็ ของตาและสมอง 3. การอานจะตองอานจากซายไปขวาโดยตลอด ไมค วรอา นยอนไปยอ นมา 4. มกี ารทดสอบตนเองหลงั จากอา นในใจเรือ่ งน้ันจบ โดยต้งั คําถามถามตนเอง เพอื่ เปน การสรุปเรือ่ งราว เร่อื งท่ี 2 การอานรอยแกว คาํ วารอ ยแกว หมายถงึ ขอความท่เี ขียนขน้ึ โดยไมไ ดคาํ นึงถึงการสัมผสั เชน หนังสือเรียน ขา ว ประกาศ นวนิยาย บทสนทนา เรอ่ื งส้ัน บทความ เปนตน การอานรอ ยแกว เปนการอา นจบั ใจความสําคญั ใหไ ดวา เร่ืองที่อานคืออะไร กลาวถงึ ใคร เกิดขึ้นทไ่ี หน เมือ่ ไร และมีผลอยา งไร ซึง่ จะอา นไดท ั้งออกเสยี งและอานในใจ เรื่องท่ี 3 การอานรอยกรอง คาํ วารอยกรอง หมายถงึ ถอยคาํ ท่ีผปู ระพนั ธ (เขยี น) ขนึ้ โดยมีการสมั ผสั ใหค ลอ งจองกนั การอา นรอยกรอง สามารถอานได 2 แบบ คือ 1. อานออกเสียงธรรมดา เปน การอา นออกเสยี งพดู ตามปกติเหมือนกับอา นรอ ยแกว แตม ี จังหวะ วรรคตอน 2. อานเปน ทาํ นองเสนาะ เปนการอา นมสี ําเนยี งสงู ต่าํ หนกั เบา ยาว สัน้ เปนทํานอง เหมือนเสยี งดนตรี มกี ารเออ้ื นเสียงเนนสัมผัส ตามจงั หวะ ลีลาและทวงทํานองตามลักษณะบังคบั ของบทประพนั ธใหชัดเจนและเหมาะสม เรือ่ งท่ี 4 มารยาทในการอา นและนิสัยรักการอาน คําวามารยาท หมายถงึ ความประพฤตทิ เ่ี หมาะสมที่ควรยอมรับและยกยอ ง มารยาท ในการอานอาจจะถือวา เปน เรอ่ื งเล็ก ๆ นอย ๆ ที่ผอู านบางคนอาจจะไมร ูสึก และคดิ วา ไมส าํ คญั แตผเู รียนก็ไมควรมองขา ม ฉะนั้นมารยาทในการอานจงึ มีดงั นี้ ภาษาไทย ระดับประถมศกึ ษา : พท11001 17 สำ� นักงาน กศน.จังหวดั กาฬสินธุ์

14 1. ไมค วรอา นเรอ่ื งสวนตวั ของผูอ น่ื 2. ไมค วรชะโงกไปอานหรอื แยง อานในขณะทผี่ อู น่ื กาํ ลังอา น เพราะจะเกิดความสําคญั 3. ไมอา นออกเสียงดงั ในขณะที่ผอู ่นื ตอ งการความสงบ 4. ไมทําลายหรอื ขีดฆา ขอความในหนงั สอื ทไ่ี มใ ชข องตนเอง ในชีวิตประจําวันคนเราตอ งรบั รูขา วสารเร่อื งราวตาง ๆ อยตู ลอดเวลา การอา นเปน วธิ ีการแสวงหาความรูวธิ ีหนง่ึ การสรา งนิสยั รกั การอา นไดนน้ั ผอู า นไดรับความรหู รือมปี ระโยชน เหน็ คุณคา วิธีการสรางแรงจูงใจเพ่ือใหเกดิ นิสยั รักการอา น เชน การใหร างวลั การใหเ หน็ คุณคาของ การอานและโทษของการไมอ า น การอานควรเร่มิ อานจากเร่อื งท่ตี นเองอยากรู หรือสนใจทีจ่ ะรู 15 กิจกรรมทายบทท่ี 3 กจิ กรรม ใหผเู รียนอา นบทรอ ยกรองตอไปน้ีแลว สรุปเปน รอยแกวใหไดความหมายทสี่ มบูรณ (5 คะแนน) รักกันอยู ขอบฟา เขาเขยี ว เสมออยหู อ แหงเดียว รวมหอง ชงั กันบ แลเหลยี ว ตาตอกันนา เหมอื นขอบฟา มาปอง ปา ไมมาบงั โครงโลกนิติ สมเด็จพระเจาบรมวงศเ ธอกรมพระยา เดชาดิศร 18 ภาษาไทย ระดับประถมศกึ ษา : พท11001 ส�ำนักงาน กศน.จงั หวดั กาฬสินธ์ุ

16 บทที่ 4 การเขียน เร่ืองท่ี 1 หลักการเขยี นและความสําคัญของการเขียน 1.1 หลกั การเขียน การเขยี น คือ การสอื่ สาร ถายทอดขอ มูล ขาวสาร ความคิด เร่ืองราวออกมา เปนตวั อักษร เพือ่ ส่อื ความรู ความคิด ประสบการณและอารมณ ความรสู กึ จากผเู ขยี นไปสผู อู าน โดยมหี ลักการเขยี นดงั น้ี เนื่องจากหลกั การเขยี นเปน ทักษะท่ีตอ งมกี ารฝก ฝนอยางจรงิ จัง เพ่อื ใหเกิดความรู ความชํานาญ และปองกนั ความผดิ พลาด ผูเขยี นจาํ เปนตองใชหลักในการเขียนดังตอไปนี้ 1. มีความถกู ตอ ง ใชภาษาและมขี อมูลถกู ตองเหมาะสมตามกาลเทศะ 2. มคี วามชัดเจน ใชภ าษาหรือคําท่ีมคี วามหมายชัดเจน เพื่อใหผอู า นเขา ใจได ตรงตามจุดประสงค 3. มคี วามกระชบั ไมใ ชคําฟุมเฟอย เพ่อื ไมทาํ ใหผูอ า นเกิดความเบอ่ื หนา ย 4. มีความประทบั ใจ มกี ารใชคํา เพื่อใหเ กดิ อารมณ จนิ ตนาการหรือความรูส ึก ประทบั ใจ ชว ยใหติดตามอานตอไป 1.2 ความสําคญั ของการเขียน สง่ิ สาํ คญั ในการทจ่ี ะเปนนกั เขยี น คอื การรกั การอาน มคี วามอยากที่จะเขยี น และ พฒั นา ฝกฝนอยา งสมาํ่ เสมอ งานเขียนที่ผเู ขยี นเขียนขึ้นมาและมีเนอ้ื หาถกู ตอ ง มีความทนั สมัย ไมว าจะเปน งานเขียนประเภทใดก็ยอ มมปี ระโยชนตอผูอนื่ และยงั มีความสาํ คัญตอ ตนเองและ ประเทศชาติอกี ดว ย ไดแก 1. ชวยใหมีหนังสือประเภทตา ง ๆ ออกมาสูทองตลาดและแหลง คน ควาทางความรู เชน หอ งสมดุ หนงั สือบางเลมสามารถใชเปน แหลง ขอมูลในการอางอิงไดอ ีกดว ย 2. ชว ยใหคนในชาตมิ ีความรู มีการศกึ ษา รูเ ทาทันเหตุการณตา ง ๆ 3. ชวยใหผเู ขียนเกิดความรแู ละประสบการณในการสรา งผลงานเขียนใหเปน ท่ี ยอมรบั แกผ ูอา นได ภาษาไทย ระดบั ประถมศกึ ษา : พท11001 19 ส�ำนกั งาน กศน.จังหวดั กาฬสนิ ธุ์

17 4. เปนความภาคภูมใิ จในงานเขียนดี ๆ ทผ่ี เู ขียนสรา งสรรคไ ว ถงึ แมวา หนงั สือ บางเลมผูเขียนอาจจะเสียชีวติ ไปแลว แตผ ลงานเขยี นยงั คงอยู 5. เปนการสรา งรายได หาเลีย้ งชพี ได หากหนังสือเลมนน้ั ขายได ขายดี หรือผลงาน เขยี นดี 6. เปนการใชเ วลาวา งใหเกดิ ประโยชน เรอื่ งท่ี 2 การเขยี นภาษาไทย อกั ษรไทย เปนอกั ษรที่ใชเขยี นภาษาไทย มพี ยัญชนะ 44 รปู สระ 21 รูป วรรณยกุ ต 4 รปู และเครอ่ื งหมายอ่ืน ๆ อีกจาํ นวนหนึง่ พยญั ชนะไทยจะเรียงตัวไปตามแนวนอน จากซายไปขวา สวนสระจะอยูหนา บน ลา ง และหลงั พยัญชนะ ประกอบคาํ แลว แตชนิดของสระ เรื่องท่ี 3 การเขยี นสะกดคํา การเขียน สะกดคาํ หมายถึง การเรยี งลาํ ดบั พยัญชนะ สระ วรรณยุกตใ หถ ูกตอ งตามหลัก ภาษา และเปนคาํ ท่มี คี วามหมาย เชน คํา พยญั ชนะ สระ ตัวสะกด วรรณยกุ ต แม ม แ -  มคี วามหมายวา หญิงผูใหกาํ เนิดบุตร แม ม แ - - มีความหมายวา เคีย้ ว ดืม่ ทาํ ใหห มดไป เรอ่ื งที่ 4 การเขียนคาํ คลอ งจอง คําคลองจองหรือเรยี กอีกอยา งหน่ึงวา คาํ สมั ผสั หมายถึง คาํ ท่ใี ชสระหรือพยญั ชนะ เสยี งเดียวกัน และถามีตวั สะกดจะตอ งมีตัวสะกดในมาตราเดยี วกัน คาํ คลอ งจองมหี ลายลกั ษณะในที่นี้จะขอกลา วถึงคําคลองจองตัง้ แต 2 คํา หรือ 3 คาํ เชน ช่ัวนา ตาป คอขาด บาดตาย รมู าก ยากนาน หมูไป ไกมา ยใุ หร าํ ตาํ ใหร่ัว ขิงกร็ า ขากแ็ รง 20 ภาษาไทย ระดบั ประถมศึกษา : พท11001 ส�ำนักงาน กศน.จังหวัดกาฬสินธุ์

18 เรอ่ื งที่ 5 การเขียนในรปู ประโยค ประโยค หมายถึง การนําเอาคําหลาย ๆ คาํ มาเรียงตอกันเปน กลุมคาํ และส่อื ความหมาย ไดใ จความท่ีสมบูรณ ประโยคแตละประโยคจะประกอบดวยสองสวนเปนอยางนอ ย คือ ภาคประธาน ภาคแสดง ดงั น้ี ภาคประธาน ภาคแสดง ตัวอยา ง ฉันกนิ ขา ว ประธาน (ฉนั ) กริยา (กนิ ขา ว) แมวกดั หนู ประธาน (แมว) กริยา + กรรม (แมวกดั หน)ู เรือ่ งที่ 6 การเขยี นสือ่ สารในชวี ิตประจาํ วนั การเขียนเพือ่ ตดิ ตอสอ่ื สารเปน การนําความรูไปใชใ หเ กดิ ประโยชนใ นชีวิตประจําวนั จําเปน ตองฝก ฝนใหเ กิดความรู ความชาํ นาญ สามารถเขยี นเพื่อติดตอ ไดถ กู ตองท้ังรปู แบบ และ ถอ ยคํา สาํ นวน เพ่ือใหการส่ือสารเปน ไปอยา งมีประสทิ ธิภาพ การเขียนเพ่ือติดตอสอ่ื สาร อาจเขียนไดในรูปแบบของ 1. การเขียนจดหมาย 2. การเขยี นประกาศ แถลงการณ 1. การเขยี นจดหมาย การเขยี นจดหมายชวยใหสามารถติดตอสอ่ื สารกนั ไดอยางสะดวกและประหยัด การเขียนจดหมายมีรปู แบบการเขียนท่แี ตกตา งกันตามประเภทของจดหมาย สว นภาษาสําหรับ เขียนลงไปในจดหมายควรกระทัดรดั สละสลวย ใชคําสุภาพ และควรใชค ําขึ้นตน คําลงทาย ตลอดจนใชส รรพนาม (คาํ ท่ใี ชเรียกแทน คน สตั ว สิ่งของ) ใหถกู ตอ งเหมาะสม กลวธิ ใี นการเขยี นจดหมาย 1. เขยี นดว ยถอยคําตรงไปตรงมา แตไ มห วน เพอื่ ใหผ ูร ับจดหมายไดท ราบเรื่อง อยา งรวดเรว็ การเขยี นแบบน้ีมักใชใ นการเขยี นจดหมายกิจธุระ และจดหมายธรุ กิจ รวมทง้ั จดหมายราชการ 2. เขยี นเชงิ สรางสรรค ควรเลือกเฟนถอยคําใหน าอา น เขียนดว ยความระมดั ระวัง การเขยี นแบบน้ีใชกับจดหมายสวนตัว ภาษาไทย ระดบั ประถมศกึ ษา : พท11001 21 ส�ำนักงาน กศน.จงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ

19 มารยาทในการเขียนจดหมาย 1. เลือกกระดาษและซองท่สี ะอาด ถาเปนกระดาษสคี วรใชสีสุภาพ 2. ไมเขยี นดวยดินสอดําหรือหมึกสีแดง ไมขีดฆา ขูดลบ หรอื เขยี นทับลงไป พยายามเขยี นใหชดั เจน กะระยะใหข อความอยูใ นทีพ่ อเหมาะกบั หนากระดาษ 3. จดหมายทเี่ ขียนตดิ ตอเปนทางการตองศึกษาวา ควรจะสง ถงึ ใครใหถกู ตอง ตามตาํ แหนงหนา ที่และสะกดชอ่ื นามสกุล ยศ ตําแหนง ของผูนั้นใหถกู ตอง 4. การเขียนจดหมายตองแสดงความสํารวมใหมากกวา การพดู 5. ใชคําขึ้นตนและคาํ ลงทายใหเหมาะสมแกผ รู ับตามธรรมเนียม 6. พับจดหมายใหเรียบรอย บรรจุซองและจา หนา ซองใหช ัดเจนที่มมุ บนดานซายมือ ของซองจดหมายดว ย 7. เม่อื ไดร ับจดหมายจากผใู ดจะตองตอบรบั โดยเร็วท่ีสุด การละเลยไมตอบจดหมาย เปน การเสียมารยาทอยางยิ่ง ประเภทของจดหมาย แบงเปน 1. จดหมายสวนตวั : เปนจดหมายถึงเพอ่ื น ญาติพี่นอ ง 2. จดหมายกิจธรุ ะ : เปนจดหมายติดตอธรุ ะ 3. จดหมายธุรกจิ : เปน จดหมายตดิ ตอ เพ่อื ประโยชนท างธรุ กจิ การคา 4. จดหมายราชการ : เปนจดหมายหรอื เอกสารที่ใชในการติดตอกับราชการ 22 ภาษาไทย ระดับประถมศกึ ษา : พท11001 ส�ำนักงาน กศน.จังหวัดกาฬสนิ ธุ์

20 1. ตวั อยางจดหมายสวนตวั 25/5 ต.สมโอหวาน อ.ขา วสารขาว จ.ลูกสาวสวย 23000 16 กนั ยายน 2556 สวัสดีจะ ดาวเพื่อนรัก สบายดีหรอื เปลา จะ สวนเดอื นสบายดีจะ บานใหมของดาวหนา ตาเปน ยงั ไงนะ จะสวยเหมอื นบา นเกา ของดาวหรอื เปลา เดอื นยังจาํ ไดนะ วันท่ดี าวชวนเดอื นไปเกบ็ มงั คดุ ท่ีบานวันนน้ั เราเกบ็ กนิ กนั สด ๆ เลยนะ นกึ ถึงยงั สนุกไมห ายโดยเฉพาะตอนท่ีเด็ดออกมา จากตน นะ ตอนนี้เดอื นใกลจะเปดเทอมแลว เม่อื วานแมพาเดอื นไปซือ้ ชดุ นกั เรยี นและอปุ กรณ การเรียนท่จี ําเปน แลว ดาวละใกลเ ปด เรียนหรอื ยงั จะวาไปแลวชวงเวลาปดภาคเรยี นนี่ชา ง ผานไปรวดเร็วจริง ๆ เรายังไมไ ดไปเทยี่ วทีไ่ หนเลยเพราะคุณพอ คณุ แมไมวาง แลวดาวละ ตอนปด ภาคเรียนไปเทีย่ วทไี่ หนบาง เขียนจดหมายมาเลา ใหเ ดือนฟง บา งนะ รวมทัง้ เร่ืองท่ี โรงเรียนดวยเดอื นจะรออาน จดหมายของดาวนะจะ รักเพอ่ื นมากจะ เดอื น ภาษาไทย ระดบั ประถมศึกษา : พท11001 23 สำ� นกั งาน กศน.จังหวดั กาฬสนิ ธุ์

21 2. ตัวอยางจดหมายกจิ ธรุ ะ 86/35 หมู 11 ต.คูคต อ.ลําลกู กา จ.ปทุมธานี 12130 17 มกราคม 2557 เรื่อง ขอใชอ าคารอเนกประสงค เรียน นายก อบต.คคู ต ส่งิ ท่สี ง มาดว ย ตารางการอบรม เนือ่ งดวยกลมุ เยาวชนของหมูบา นชอแกว จะจดั อบรมเก่ยี วกับการใชรถใชถนน ใหกับเยาวชนในหมูบ าน ระหวางวันท่ี 27 - 29 มกราคม 2557 แตยงั ขาดสถานทีใ่ นการ อบรม ดังน้นั ประธานกลุมเยาวชนหมูบา นชอ แกว จงึ ขออนุญาตใชส ถานท่อี าคาร อเนกประสงค ของ อบต.คคู ต เพ่ือจดั กจิ กรรมดงั กลา ว และหวงั เปนอยางยิ่งวา คงจะไดร บั ความอนเุ คราะหจ ากทา นดว ยดี จึงเรียนมาเพอื่ โปรดพจิ ารณา ขอแสดงความนบั ถือ (ลายเซน็ ต) หญงิ ลี สวยเสมอ (นางสาวหญิงลี สวยเสมอ) ประธานกลมุ เยาวชนหมบู า นชอแกว โทร. 02 2177878 24 ภาษาไทย ระดับประถมศกึ ษา : พท11001 ส�ำนกั งาน กศน.จงั หวัดกาฬสินธุ์

22 3. ตัวอยางจดหมายธรุ กจิ โรงเรยี นลําปางกลั ยาณี ถนนพหลโยธิน อ.เมอื ง จ.ลําปาง 52000 24 กนั ยายน 2556 เรยี น ผูจดั การวัสดกุ ารศกึ ษา จาํ กดั ดวยทางโรงเรยี นลาํ ปางกลั ยาณี มีความประสงคจะซอื้ สไลดประกอบการสอนวิชา ภาษาไทย ระดับมัธยมศกึ ษาตอนตน ตามรายการตอไปน้ี 1. ชดุ ความสนุกในวัดเบญจมบพติ ร จํานวน 1 ชดุ 2. รามเกยี รติ์ตอนศึกไมยราพ จํานวน 1 ชดุ 3. แมศ รีเรอื น จํานวน 1 ชดุ 4. ขอ คิดจากการบวช จาํ นวน 1 ชดุ 5. หนังตะลุง จํานวน 1 ชุด ตามรายการทีส่ งั่ ซอ้ื มาขางตน ดฉิ ันอยากทราบวา รวมเปนเงินเทา ไร จะลดไดก เ่ี ปอรเซน็ ต และถาตกลงซอ้ื จะจัดสง ทางไปรษณยี ไ ดหรอื ไม หวงั วา ทานคงจะแจงเกี่ยวกบั รายละเอียดใหทราบโดยดวน จึงขอขอบคณุ มาในโอกาสน้ี ขอแสดงความนบั ถอื (ลายเซน็ ต) สมใจ หยิง่ ศักดิ์ (นางสาวสมใจ หยิ่งศักดิ)์ ผูชว ยพัสดหุ มวดวชิ าภาษาไทย ภาษาไทย ระดับประถมศกึ ษา : พท11001 25 ส�ำนกั งาน กศน.จังหวัดกาฬสนิ ธุ์

23 4. ตวั อยา งจดหมายราชการ ที่ ศธ 0210.06/1221 ศูนยเ ทคโนโลยีทางการศึกษา กรมการศึกษานอกโรงเรียน ถนนศรอี ยธุ ยา กทม. 10400 11 มกราคม 2556 เรยี น ขอเชิญเปนวิทยากร เรียน ผชู วยคณบดีคณะศกึ ษาศาสตร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร วทิ ยาเขตกําแพงแสน ดวยศูนยเทคโนโลยที างการศกึ ษา กรมการศกึ ษานอกโรงเรยี น กําลังดาํ เนินการจดั และผลิตรายการโทรทัศนเสริมหลกั สูตรการศกึ ษานอกโรงเรยี น วิชาวิทยาศาสตร ระดบั มธั ยมศึกษาตอนตน เพ่ือออกอากาศทางสถานีวทิ ยโุ ทรทศั นเพอ่ื การศกึ ษาทางไกลไทยคม ชองการศกึ ษา 1 ศูนยเ ทคโนโลยีทางการศึกษาจึงขอเรยี นเชิญ อาจารยประสงค ตนั พิชยั อาจารยประจาํ ภาควชิ าอาชวี ศกึ ษา คณะศึกษาศาสตร ซึง่ เปนผมู คี วามรูและประสบการณ เรอ่ื งเทคโนโลยใี นการขยายพนั ธพุ ืชเปนวิทยากรบรรยายเรื่องดงั กลา ว โดยจะบันทกึ เทป ในวันอังคารท่ี 31 มกราคม 2556 จึงเรยี นมาเพื่อขอความอนุเคราะห และขอขอบคุณมาเปน อยา งสงู มา ณ โอกาสนี้ ขอแสดงความนับถอื (ลายเซ็นต) นายโกศล ชูชว ย (นายโกศล ชูชว ย) ผูอาํ นวยการศูนยเทคโนโลยที างการศกึ ษา ฝา ยผลติ รายการโทรทศั นเ พื่อการศึกษาในระบบโรงเรียน โทร. 2461115 - 21 26 ภาษาไทย ระดบั ประถมศึกษา : พท11001 ส�ำนกั งาน กศน.จงั หวัดกาฬสนิ ธ์ุ

24 2. การเขยี นประกาศและแถลงการณ มจี ดุ ประสงคเ ดียวกัน คือ ตองการแจง ขาวสาร ใหสาธารณชนทราบทางหนังสอื พิมพ วิทยุ โทรทัศน ปายประกาศ การเขยี นมกี ารใชภาษาทีเ่ ปน แบบแผน และมีขัน้ ตอนการเขียนจะเริ่มตนบอกเหตุผลทต่ี อ งแจง โดยลําดบั เนื้อความวา ใครหรอื หนวยงานใด มแี นวปฏิบตั อิ ยางไร เม่อื ไร พรอมวัน เวลา สถานที่ อยา งชดั เจน แตถาจะเปรยี บเทียบกันแลว การเขียนประกาศจะมตี ้ังแตเร่อื งเล็ก ๆ นอย ๆ ไปจนถึงเรอ่ื งใหญ เชน ประกาศผไู ดร ับรางวลั ประกาศภาวะฉุกเฉินจากเหตุการณน ํา้ ทว ม ฯลฯ แถลงการณ หมายถึง บรรดาขอ ความที่ทางราชการแถลงเพ่ือทําความเขาใจใน กจิ การของทางราชการหรอื เหตกุ ารณหรือกรณีใด ๆ ใหทราบชัดเจนโดยทว่ั ไป 1. ตวั อยา งประกาศ ภาษาไทย ระดับประถมศกึ ษา : พท11001 27 ส�ำนักงาน กศน.จงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ

25 2. ตวั อยางแถลงการณ 28 ภาษาไทย ระดบั ประถมศึกษา : พท11001 ส�ำนกั งาน กศน.จงั หวัดกาฬสินธุ์

26 นอกจากการเขยี นเพอื่ ติดตอ สอ่ื สารโดยการเขียนจดหมาย การเขยี นประกาศ แถลงการณแ ลว ผเู รยี นควรจะเรยี นรูวธิ ีการจดบนั ทึก การจดบันทกึ หมายถงึ การจดขอ ความ เรอื่ งราว เหตุการณ เพ่ือชว ยความทรงจํา หรอื เพอ่ื เปนหลักฐาน การจดบนั ทึก นบั วาเปนทักษะในการเรียนท่ีสําคัญและจําเปน มากสําหรบั การเรียน ดวยตนเอง เพราะในแตล ะภาคการเรยี น ผเู รยี นจะตองเรียนหลายวชิ า ซง่ึ มเี นื้อหาสารหลากหลาย จาํ นวนมาก หากไมมเี ทคนิค หรือเครือ่ งมอื ชว ยในการจําที่ดจี ะทาํ ใหเกดิ ความสบั สน และเมอื่ ตอง มกี ารทบทวนกอนสอบ บันทกึ ยอ ที่ทําไวจะเปน ประโยชนอยา งยง่ิ การจดบันทกึ แบง ออกเปน 3 ประเภท คอื 1. การจดบันทึกจากการฟง 2. การจดบนั ทกึ จากการอาน 3. การทาํ บนั ทึกยอจากบนั ทึกการฟงและบนั ทึกการอาน 1. การจดบันทกึ จากการฟง กอ นจะบนั ทึกแตล ะคร้ังควรจดหวั ขอ ท่ีจะบรรยาย ชื่อผูบรรยาย ผสู อน วทิ ยากร วัน เดอื น ป ทกุ ครั้ง ในระหวางทฟ่ี งคาํ บรรยาย อาจจะจดไมทนั ทุกคําพูด ผูจดบันทึก อาจจะตอ งใชคาํ ยอ สญั ลักษณทจี่ ดจําไดงา ย และสงิ่ สําคัญหากจดบนั ทึกไมทันไมควรหยดุ จด ใหส อบถามเพื่อน ๆ และจดตอ ไปจนจบการบรรยาย จากนน้ั ใหท บทวนสิง่ ที่จดบันทึกไวทันที เพอ่ื ชว ยใหไมลมื หรอื ลืมนอยลง 2. การจดบันทกึ จากการอา น กอนจดบันทึกผูเรียนจะตอ งอา นขอความ เร่ืองราว ท่ีจะจดบันทึกและจับ ใจความสําคัญของเรอ่ื งใหไ ดว า วัตถุประสงคของขอ เขียนน้ันคืออะไร มีคติหรือขอ คิดทผี่ ูอานสนใจ ก็ใหจ ดบันทึกไว นอกจากนั้นจะตอ งมีการเขยี นอา งองิ วาเอกสารหนงั สอื ท่ีบนั ทึกชื่อหนงั สืออะไร ใครเปนผแู ตง แตงเมือ่ ใด 3. การทําบนั ทกึ ยอ จากบันทกึ การฟง และบันทกึ การอาน คือ การสรปุ สาระสาํ คัญของบันทึกคําบรรยาย บันทกึ จากการอา น เนอื้ หาจงึ สนั้ กะทัดรัดมใี จความสาํ คัญ ครบถว น อา นงาย บันทกึ ยอ เปนสิ่งทผี่ เู รยี นควรจะทําเปนอยางย่ิง ผูเรียนจะไดประโยชนจากการ บนั ทกึ ยอ ดังตอ ไปนี้ 1. ฝก ทักษะในการจับประเดน็ สําคัญ 2. สะดวกในการใชเมื่อมเี วลาจํากดั เชน อานทบทวนกอ นสอบ ภาษาไทย ระดับประถมศึกษา : พท11001 29 ส�ำนกั งาน กศน.จังหวดั กาฬสินธุ์

27 3. มโี อกาสในการฝก ฝนความคิด การใชสาํ นวนภาษา เม่อื มีการจดบันทึก อยา งสมํา่ เสมอ เรื่องที่ 7 การเขยี นเรยี งความ ยอ ความ 7.1 การเขยี นเรียงความ การเขยี นเรียงความเปนการเขียนทต่ี อ งการถา ยทอดเรือ่ งราว ความรู ความคิด หรือทศั นคติในเรอื่ งใดเร่อื งหนึ่งดว ยถอยคาํ สาํ นวนที่เรยี บเรยี งอยางมลี ําดับขั้นและสละสลวย องคป ระกอบของการเขียนเรยี งความ มี 3 สวนใหญ ๆ คือ 1. คาํ นํา เปน สวนแรกของเรียงความ ทาํ หนา ท่ีเปด ประเดน็ ดึงดดู ความสนใจ ใหผ อู า นสนใจอานท้งั เรอ่ื ง 2. เนอื้ เร่อื ง เปนสว นท่ีสาํ คัญและยาวท่สี ุดของเรียงความจะประกอบดว ยความรู ความคดิ และขอมลู ทผ่ี เู รยี นคนควาและเรยี บเรียงอยางเปนระบบระเบียบ ในการเขียนอาจจะมี การยกตวั อยา ง การอธบิ าย หรือยกโวหารตา ง ๆ มาประกอบดว ยโดยอาจจะมีหลายยอ หนา ก็ได 3. สรุป เปนสว นสุดทายหรอื ยอหนาสดุ ทายในการเขียนเรยี งความ ผเู ขยี นจะ ท้ิงทา ยใหผูอ านเกิดความประทับใจ เชน ฝากขอ คิด ชกั ชวนใหปฏิบตั ติ าม ตง้ั คําถามใหผูอาน คิดหาคาํ ตอบ 7.2 การยอ ความ การยอความ คือ การเก็บเนอ้ื ความหรือใจความสําคัญในเรื่องใดเร่ืองหนงึ่ อยา งถูกตอง ครบบริบูรณต ามตัวเรอ่ื ง แลวนํามาเรียบเรียงใหม เปนขอ ความสนั้ กะทัดรดั โดยไมใหค วามหมาย เปลีย่ นแปลงไปจากเดมิ หลักการเขียนยอ ความ มดี ังนี้ 1. อานเรอื่ งท่ีจะยอความใหจ บอยางนอย 2 ครั้ง เพื่อใหท ราบวา เร่ืองน้ันกลา วถงึ ใคร ทาํ อะไร ทีไ่ หน อยา งไร เมอ่ื ไร และผลเปนอยา งไร 2. บนั ทกึ ใจความสําคัญของเรอื่ งทอ่ี าน แลวนํามาเขยี นเรียบเรียงใหมดวยสํานวน ของตนเอง 30 ภาษาไทย ระดบั ประถมศึกษา : พท11001 ส�ำนกั งาน กศน.จังหวดั กาฬสนิ ธุ์

28 รูปแบบการเขียนยอ ความ 1. การยอนิทาน นยิ าย ใหบ อกประเภท ชือ่ เร่อื ง ผูแตง ที่มาของเรอ่ื งเทา ท่ีทราบ เชน ยอ นิทานเรื่อง ............................. ของ ............................ จาก ........................... ความวา ........................................................................................................................................ ...................................................................................................................................................... 2. การยอคําสอน คาํ กลา วปาฐกถา ใหบอกประเภท ชือ่ เรอ่ื ง เจาของเรอ่ื ง ผูฟง สถานที่ และเวลา เทา ทจ่ี ะทราบได เชน ยอ คําสอนเรอ่ื ง ............................. ของ ........................... จาก .......................... หนา ..................................... ความวา ......................................................................................... ...................................................................................................................................................... 3. การยอบทความ ใหบอกประเภท ช่ือเรื่อง เจาของเรอ่ื ง ทม่ี าของเร่อื ง เชน ยอ ความเรอื่ ง ................................ ของ ......................... จาก ........................... ฉบับที่ .......................... หนา ........................ ความวา .............................................................. ..................................................................................................................................................... เรื่องท่ี 8 การเขยี นรายงาน การคน ควาและการอา งองิ 8.1 การเขยี นรายงาน การเขียนรายงาน คอื การเขียนเลาถงึ ส่ิงทีไ่ ดพ บเห็นหรือไดก ระทาํ มาแลว เชน การคน ควา การไปศกึ ษานอกสถานท่ี การไปประชมุ การประสบเหตุการณทส่ี าํ คัญ เปนตน ลกั ษณะของรายงานคลายยอ ความ แบบการเขียนรายงานไมม ขี อ กําหนดตายตัว แตเ ทา ทีศ่ กึ ษาคนความาสรุปไดว า การเขียนรายงานควรมี 3 สว น ดงั น้ี 1. สว นหนา ประกอบดวย หนาปก ใบรองปกหนา (กระดาษเปลา ) หนา ปกใน หนาคาํ นาํ หนาสารบัญ 2. สว นกลาง ประกอบดวย เนือ้ เรื่อง เชิงอรรถ (การอางองิ ขอมลู ) 3. สว นทา ย ประกอบดวย บรรณานกุ รม ภาคผนวก ใบรองปกหลงั (กระดาษเปลา ) ปกหลัง ภาษาไทย ระดบั ประถมศึกษา : พท11001 31 สำ� นกั งาน กศน.จังหวัดกาฬสินธุ์

29 ตวั อยา งสวนประกอบของรายงาน 1. หนา ปก ควรใชกระดาษหนาพิเศษ และมขี อความดังตอ ไปนี้ ช่ือเรือ่ ง ชอ่ื ผูทาํ รายงาน ช่อื วชิ า ชือ่ สถานศกึ ษา ภาคการเรยี น ปก ารศกึ ษา ตัวอยาง เรื่อง การเลย้ี งไก เสนอ อาจารยกบ กินงาย นาํ เสนอโดย หญงิ ลี สวยเสมอ ภาคเรยี นท่ี 1 ปก ารศกึ ษา 2554 รายงานนเ้ี ปนสว นหน่ึงของวชิ าเกษตร โรงเรยี นวดั สาวชะโงก 2. หนา ปกใน วางอยตู อจากหนา ปก ใชก ระดาษบาง มีขอความคลา ยกับหนา ปก 3. คํานํา วางอยูหนาถัดจากหนา ปกใน เปนขอความกลาวเกริน่ นําเพ่อื ใหผ ูอ า นเขาใจ ขอบเขตและทีม่ าของการทํารายงานนน้ั ๆ บางรายงานอาจจะกลาวงถึงการขอบคณุ ผใู หค วามรว มมอื ในการเขียนรายงานน้นั ๆ ใหสําเร็จ ควรลงชื่อ และวันท่เี ขยี นคาํ นําดว ย คาํ นํา การเลีย้ งสตั วเปน การทาํ การเกษตรอยางหนงึ่ ที่ ..................................................................................... ..................................................................................... หญงิ ลี สวยเสมอ 28 มกราคม 2557 32 ภาษาไทย ระดบั ประถมศกึ ษา : พท11001 สำ� นกั งาน กศน.จงั หวัดกาฬสนิ ธ์ุ

30 4. สารบญั เปนสว นที่บอกวา ตาํ แหนงของขอ มูลหรอื เรื่องราวตาง ๆ วางอยหู นา ใด ของรายงาน เพอื่ ใหง า ยตอ การพลกิ หาขอ มลู ในรายงานฉบบั น้ัน ๆ สารบัญ หนา เรอ่ื ง 1 บทนาํ .............................................. 2 การเล้ยี งสตั ว ................................... 3 5 การเกษตร ....................................... 15 ขนั้ ตอนการเล้ียง .............................. สรปุ ................................................. 5. เน้อื หา 6. สรปุ 7. อางอิง หรือ บรรณานกุ รม 8.2 การคน ควา การคนควา หมายถงึ การแสวงหาความรูท่อี ยรู อบตัวเรามใิ ชม เี พยี งในตํารา หรอื คาํ บรรยายเทา น้ัน ดังนั้นการเขียนรายงานจากการคนควา จงึ เปน เรอ่ื งทีใ่ กลเคียงกัน นั่น หมายความวา หลงั จากทไี่ ดขอ มูลจากการคน ความาแลวกน็ ํามาเขียนเปนรายงาน หลังจากทไ่ี ดขอมลู ในการเขยี นรายงานแลว ผูเ ขียนรายงานจะตอ งมกี ารเขยี น อา งองิ ขอ มูลทีไ่ ดจ ากการศึกษาคนควา และนํามาเขียนเปนรายงาน ทาํ ใหผลงานนาเช่ือถอื เปน การ ใหเกยี รติผูเ ขียน 8.3 การอางองิ การอา งอิง หมายถึง การบอกแหลง ที่มาของขอความทีใ่ ชอางองิ ในเนอื้ หาทน่ี ํามาเขียน เรยี บเรยี ง เชน วีระศกั ด์ิ จงสวู วิ ัฒนวงศ (2549) พบวา .................................................................. ........................................................................................................................................................ ภาษาไทย ระดบั ประถมศึกษา : พท11001 33 ส�ำนกั งาน กศน.จังหวัดกาฬสินธ์ุ

31 เรอื่ งที่ 9 มารยาทในการเขียนและนิสัยรักการเขียน 9.1 มารยาทในการเขียน มดี ังนี้ 1. รกั ษาความสะอาดเปน ระเบยี บเรียบรอ ยในการเขียนทุกครงั้ 2. เขยี นใหอ า นงาย ชัดเจน อยา เขยี นใหอา นหวัดจนเกินไป 3. เขยี นใหถูกหลักการเขียน มียอหนา เวนวรรค ชอ งไฟใหเ หมาะสม 4. ใชถ อยคาํ สํานวนสุภาพ เหมาะสม ไมใ ชสํานวนหยาบโลน หรือเขยี นเพ่อื มงุ เนน ทาํ ลายผูอนื่ 5. เขยี นสะกดการนั ต วรรณยกุ ตใ หถูกตอง 6. ผูเขยี นตองรบั ผิดชอบในขอความท่นี าํ เสนอ 7. ไมควรเขยี นเลอะเทอะตามผนงั กําแพง เสาไฟฟา หรอื ทีส่ าธารณะตาง ๆ 8. ไมควรเขียนโดยปราศจากความรูเก่ยี วกบั เรื่องนั้น ๆ เพราะอาจจะเกดิ ความ ผิดพลาด 9.2 การสรา งนสิ ยั รกั การเขียน ผเู รยี นจะเขียนไมได ถา ไมต้ังเปา หมายในการเขยี นไวลวงหนาวาจะเขียนอะไร เขียนทาํ ไม การศึกษาคน ควารวบรวมขอ มลู อยูส มํา่ เสมอ จะทาํ ใหผ ูเขียนมีความสนใจท่ีจะเขยี น เพราะมีองคค วามรูท พ่ี รอ มในการทีจ่ ะเขยี น ฉะน้ัน การสรา งนิสยั รักการเขียนตอ งเริม่ จากเปน ผูหม่นั แสวงหาความรู มใี จรักที่จะเขียน เห็นประโยชนของการเขยี นและหมั่นฝก ฝนการเขยี นบอ ย ๆ 34 ภาษาไทย ระดับประถมศกึ ษา : พท11001 สำ� นกั งาน กศน.จงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ

32 กจิ กรรมทายบทท่ี 4 กิจกรรมที่ 1 ใหผูเรียนเตมิ คําคลองจองในชอ งวางใหไ ดประโยคทสี่ มบูรณ (5 คะแนน) ปูนา _ _ รูมาก _ _ ยใุ หราํ _ _ _ พอ ของฉนั _ _ _ ชอบเรอื่ งราว _ _ _ ไปตลาด _ _ _ อยากพบพาน _ _ _ ขิงก็รา _ _ _ ไมข ดั แยง _ _ _ กจิ กรรมท่ี 2 การบันทึกจากการอา น ใหผ เู รียนอานบทความตอ ไปน้ี แลว ดาํ เนนิ การจดบันทกึ การอา นตามหลกั การจด บันทกึ ใหถ กู ตอง (5 คะแนน) “ขนุนเพชรเนือ้ ทอง” ยางนอยอรอยราคาดี ขนุนชนิดนี้ เกดิ จากการเอาเมล็ดของขนุนสายพันธทุ ดี่ ที ีส่ ุด แตไมระบวุ า ชอื่ พนั ธอุ ะไร จาํ นวนหลายเมลด็ ไปเพาะเปน ตนกลา แลวแยกตนไปปลูกเลีย้ งจนตนโต มีดอกติดผล ซ่ึงมีอยูต น หนึ่งลักษณะตนและรูปทรงของผลแตกตา งจากพนั ธแุ มด ง้ั เดิมอยา งชัดเจน เม่อื นาํ เอาผลสุกผา ดู เนอ้ื ใน ปรากฏวา ท้งั ผลแทบไมม ยี างตดิ มอื เลย หรอื หากมีก็นอ ยมาก เนื้อสกุ เปนสเี หลอื งเขมหรอื สี เหลอื งทอง เนื้อมีความหนาระหวาง 0.5-1.2 ซม. เนื้อกรอบไมน ่มิ หรอื เละ มกี ลนิ่ หอมเฉพาะตวั เมลด็ กบั ไสก ลางเล็ก วัดความหวานของเนอ้ื ไดป ระมาณ 24-28 องศาบรกิ ซ รบั ประทานอรอ ยมาก ผลโตเตม็ ที่มีน้าํ หนกั เฉลีย่ 13-20 กิโลกรมั เจาของผูเพาะขยายพันธเุ ชือ่ วา เปน ขนุนกลายพนั ธุหรือ เปนขนุนพนั ธใุ หม จงึ ขยายพนั ธุปลูกทดสอบความน่ิงของสายพนั ธุอยูหลายวธิ ี และเปนเวลานาน ทกุ อยางยงั คงท่ไี มเปลย่ี นแปลงไดกลายพนั ธุแ บบถาวรแลว เลยนาํ เอาพนั ธไุ ปขอจดทะเบียนพันธุ พรอมต้งั ชอ่ื วา “ขนุนเพชรเน้ือทอง” ดงั กลา ว และไดสง เขาประกวด ไดร บั รางวลั ชนะเลิศในงาน เกษตรของ จ.ปราจีนบุรี การันตีถึง 2 ปซ อ น ขอ มลู จากหนังสือพิมพไทยรฐั วนั พทุ ธท่ี 16 ธันวาคม พ.ศ.2558 ภาษาไทย ระดับประถมศึกษา : พท11001 35 ส�ำนักงาน กศน.จงั หวัดกาฬสนิ ธ์ุ

33 กิจกรรมที่ 3 ใหผเู รยี นเขยี นเรียงความ เรอื่ ง “แนวทางการดาํ เนนิ ชีวิตตามหลักปรัชญาของ เศรษฐกจิ พอเพียง” มคี วามยาวไมเ กิน 1 หนา กระดาษ (10 คะแนน) กิจกรรมท่ี 4 ใหผเู รียนบอกมารยาทในการอานและการสรา งนสิ ัยรกั การอาน (5 คะแนน) 36 ภาษาไทย ระดบั ประถมศกึ ษา : พท11001 สำ� นกั งาน กศน.จงั หวดั กาฬสนิ ธุ์

34 บทที่ 5 หลักการใชภาษา เร่อื งท่ี 1 เสียง รูปอักษรไทย และไตรยางค 1.1 เสยี งพยญั ชนะ เสียงพยญั ชนะมี 21 เสียง และมีรูปพยัญชนะ ดังนี้ เสียงพยัญชนะ รูปพยญั ชนะ ก - กอ ก ค - คอ ง - งอ ขฃคฅฆ จ - จอ ง ช - ชอ จ ซ - ซอ ด - ดอ ชฌฉ ต - ตอ ซสศษ ท - ทอ น - นอ ดฎ บ - บอ ตฏ ฟ - ฟอ ทธฑฒถฐ พ - พอ นณ ฝ - ฝอ บ ม - มอ ฟ ย - ยอ พ ภผ ร - รอ ฟฝ ล - ลอ ม ว - วอ ย ฮ - ฮอ ร อ – ออ ล ว ฮห อ ภาษาไทย ระดบั ประถมศึกษา : พท11001 37 ส�ำนักงาน กศน.จังหวัดกาฬสินธุ์

35 พยัญชนะตน ของคําบางคํามกี ารนําพยญั ชนะมารวมกันแลว ออกเสียงพรอ มกนั เรียกวา “เสียงควบกลํ้า” มที ใ่ี ชก นั เปนตัวอยางไดดังน้ี 1. กว เชน แกวง / ไกว 2. กร เชน กรอบ / กรงุ 3. กล เชน กลอง / กลบั 4. คว เชน ควาย / ควา 5. คร เชน ใคร / ครวญ 6. คล เชน คลอ ย / เคลมิ้ 7. พร เชน พระ / โพรง 8. พล เชน พลอย / เพลง 9. ปร เชน ปราบ / โปรด 10. ปล เชน ปลุก / ปลอบ 11. ตร เชน ตรวจ / ตรอก 12. ทร เชน จันทรา / ทรานซสิ เตอร 13. ฟร เชน เฟรน / ฟรี 14. ฟล เชน ฟลุก / แฟลต 15. บล เชน บล็อก / เบลอ 16. ดร เชน ดราฟท 1.2 เสียงสระ มี 24 เสียง โดยแบง เปน เสียงสนั้ และเสียงยาว สระเสยี งสั้น สระเสียงยาว อะ อา อิ อี อึ อื อุ อู เอะ เอ แอะ แอ โอะ โอ 38 ภาษาไทย ระดบั ประถมศึกษา : พท11001 สำ� นักงาน กศน.จังหวดั กาฬสนิ ธุ์

36 สระเสียงส้นั สระเสียงยาว เอาะ ออ เออะ เออ เอยี ะ เอยี เออื ะ เออื อวั ะ อัว 1.3 เสียงวรรณยกุ ต มี 5 เสยี ง คอื เสียงสามญั เชน กา เสยี งเอก เชน กา เสียงโท เชน กา เสยี งตรี เชน กา เสียงจตั วา เชน กา คาํ ไทยทกุ คํามีเสยี งวรรณยุกต แตอ าจไมมีรปู วรรณยุกต เชน ขอ หนู หู ตงึ ขอ มเี สียงจัตวา หนู มเี สยี งจตั วา หู มเี สียงจตั วา ตึง มเี สียงสามญั 1.4 ไตรยางค คือ อกั ษร 3 หมู ซงึ่ แบง ตามเสยี ง ดังนี้ 1. อักษรสูงมี 11 ตัว คือ ข ข ฉ ฐ ถ ผ ฝ ศ ษ ส ห 2. อักษรกลางมี 9 ตวั คอื ก จ ฎ ฏ ด ต บ ป อ 3. อกั ษรตํ่ามี 24 ตัว คอื ค ฃ ฆ ง ช ซ ญ ฑ ฒ ณ ท ธ นพฟภมยรลวฬฮ ตัวอยา งการผนั วรรณยกุ ต อกั ษร 3 หมู เสียงสามัญ เสยี งเอก เสยี งโท เสยี งตรี เสยี งจัตวา กา กา กา อักษรกลาง กา กา กะ กะ - ขา - กะ - ขา คา - - อกั ษรสงู - ขา คะ คา - - คะ - อกั ษรตํา่ คา - -- ภาษาไทย ระดบั ประถมศกึ ษา : พท11001 39 สำ� นกั งาน กศน.จงั หวัดกาฬสินธ์ุ

37 เรื่องที่ 2 ความหมายและหนา ท่ีของคํา กลุมคาํ และประโยค 2.1 คาํ หมายถงึ เสยี งท่เี ปลง ออกมาแลวมคี วามหมาย จะมกี ่พี ยางคก็ได เชน ไก ขนม นาฬิกา เปนตน พยางค หมายถงึ เสยี งทเี่ ปลง ออกมาคร้งั หนึ่ง จะมคี วามหมายหรือไมม กี ไ็ ด เสยี งที่ เปลงออกมา 1 คร้ังก็นบั วา 1 พยางค เชน นาฬิกา มี 3 พยางค แตม ี 1 คาํ แมน้ํา มี 2 พยางค แตมี 1 คํา มคี วามหมายวา ลาํ นํา้ ใหญ ซ่งึ เปนที่รวมของลาํ ธารท้ังปวง 2.2 ชนดิ ของคาํ คาํ ท่ใี ชในภาษาไทยมี 7 ชนดิ คือ คํานาม คาํ สรรพนาม คํากริยา คาํ วเิ ศษณ คาํ บพุ บท คาํ สนั ธาน และคาํ อุทาน ซ่งึ คําแตละชนดิ มหี นาท่ีแตกตา งกันดังน้ี 1. คาํ นาม คือ คําท่ีใชเรยี กช่อื คน สตั ว สิง่ ของ สถานที่ และคําทบ่ี อกกริ ิยา อาการหรือลักษณะตาง ๆ ทําหนา ทีเ่ ปน ประธานหรอื กรรมของประโยค ตัวอยา ง คาํ ท่เี รียกชื่อทั่วไป เชน เรยี กชอ่ื สัตววา แมว ชาง หมู เปน ตน เรยี กชอ่ื สง่ิ ของวา ดินสอ พดั ลม โตะ เปนตน คาํ เรียกช่ือบุคคล เขน สมศักดิ์ พรทพิ ย สุดา เปนตน คาํ เรียกชอ่ื สถานท่ี เชน กรงุ เทพมหานคร สาํ นกั งาน กศน.จังหวัดชลบรุ ี เปนตน คําท่เี รียกการรวมกันเปนหมู กลุม (สมุดนาม) เชน ฝูง พวก กรม กอง โขลง เปน ตน คําทใ่ี ชบอกอาการ (อาการนาม) จะมีการหรือความนําหนา เชน การเรียน การพดู ความดี ความรัก เปน ตน คําที่ใชบ อกลักษณะ (ลักษณะนาม) ของคําถามน้นั ๆ เชน นาฬิกา 3 เรือน วัว 3 ตวั บาน 3 หลงั ชาง 3 เชือก ป 3 เลา หนงั สอื 10 เลม เปน ตน 2. คาํ สรรพนาม คือ คาํ ทีใ่ ชแ ทนคาํ นามท่กี ลาวมาแลว เพอ่ื ไมต องการกลา วซา้ํ ตวั อยาง สรรพนามแทนผพู ูด เชน ขา ขาพเจา ผม เรา ฉนั เราเปน นักศกึ ษาระดับประถมศึกษา เราตองมาเรยี นทุกครงั้ ขา พเจา เรียนจะจบ แลว เปน ตน สรรพนามแทนผฟู ง เชน ทา น เอง็ เธอ เชน ทานจะไปไหน เปนตน สรรพนามแทนผูทก่ี ลาวถึง เชน เขา มัน เชน เขายงั ไมม า มันเปนใคร เปนตน สรรพนามที่บอกใหทราบความใกล ไกล เชน น่ี โนน น่ัน เชน นี่เปนหนงั สอื ของพวกเขา หนงั สือของพวกเราอยนู ่ัน เปน ตน 40 ภาษาไทย ระดับประถมศึกษา : พท11001 สำ� นกั งาน กศน.จงั หวัดกาฬสนิ ธุ์

38 สรรพนามท่ใี ชเ ปน คําถาม เชน ใคร อะไร ทีไ่ หน อนั ไหน เชน ใครมา ทานทําอะไร เธอจะไปไหน สมดุ เลม ไหนเปนของเธอ เปนตน 3. คาํ กริ ิยา คอื คาํ ทบ่ี อกการกระทํา เชน กิน นอน น่งั เดิน แสดงการกระทํา ของคํานามนั้น ๆ โดยอยูตอ จากประธานของประโยค คาํ กรยิ าที่ตอ งมีกรรม (สกรรมกรยิ า) มารบั ขา งทา ยจึงจะมีใจความสมบรู ณ เชน ผูเรยี นอา นหนังสอื เราทาํ รายงานสง อาจารย พวกเขากําลังทํางานกลุม อาทิตยห นา พวกเราจะ ทบทวนบทเรียนกนั กอนสอบ คาํ กรยิ าท่ไี มต อ งมกี รรมมารบั ขางทาย (อกรรมกรยิ า) ประโยคนก้ี ็ไดใ จความแลว เชน นกรอ ง เราวิ่ง พวกเขาเดินเรว็ เปนตน คํากรยิ าท่ีตองมีสวนเตมิ เตม็ จึงจะมใี จความสมบูรณ เชน ฉนั เปนแมบาน เธออยูภูเก็ต เราคือเธอ เปน ตน 4. คาํ วิเศษณ คอื คําท่ใี ชประกอบคํานาม คําสรรพนาม และคํากรยิ า เพอื่ บอก ลกั ษณะหรอื รายละเอียดของคําน้ัน ๆ คําวิเศษณส ว นมากจะวางอยหู ลงั คาํ ทีต่ องการบอกลกั ษณะ หรือรายละเอยี ด ตวั อยาง คาํ วิเศษณ ไดแก สูง ตาํ่ ดาํ ขาว แก รอน เย็น เล็ก ใหญ ฯลฯ เขาใสเ ส้อื สีแดง ขาวรอ น ๆ สกั จาน จมิ๋ เรยี นหนังสือเกง บานหลงั ใหญแตรถคันเลก็ คนตัวสงู ว่ิงเรว็ คนอว นเดินชา 5. คาํ บพุ บท คอื คาํ ท่แี สดงความสมั พันธระหวางประโยคหรอื คาํ หนา กบั ประโยค หรือคาํ หลัง ตวั อยาง บอกสถานท่ี เชน ใน นอก บน ลาง ใต ใกล ไกล เปนตน เส้อื ผา อยใู นตู เกา ออี้ ยูใตโ ตะ นกเกาะบนตนไม บานเราอยูใกลโ รงเรยี น เปนตน 6. คําสันธาน คอื คําที่เช่อื มขอความหรือประโยคใหเปน เรื่องเดียวกนั ตวั อยา ง เช่ือมความขัดแยง กัน เชน แต พีไ่ ปโรงเรียนแตนอ งอยูบ าน กวา ..........ก็ กวาถ่วั จะสกุ งาก็ไหม ถึง............ก็ ถงึ ใคร ๆ จะบอกวา ฉนั เกง ฉันก็อา นหนังสือทุกวัน ภาษาไทย ระดบั ประถมศึกษา : พท11001 41 ส�ำนักงาน กศน.จงั หวดั กาฬสินธุ์

39 เช่อื มความท่ีคลอยตามกนั เชน กบั พอ กบั แมไ ปเยีย่ มยาย พอ...........ก็ พอฝนหยดุ ตกทองฟา ก็แจม ใส ครื้น.........ก็ ครื้นพายุมาฝนกต็ ามมา เชอื่ มความท่ีเปนเหตผุ ลกัน เชน เพราะ เพราะฉันต้ังใจเรยี นจงึ ทําขอ สอบได เน่ืองจาก..........จงึ เนือ่ งจากผมตอ งการมีความรเู พิม่ เตมิ จึงมาเรยี น กศน. ฉะนั้น เรามาเรียนแลว ฉะน้ันตองต้ังใจเรยี น 7. คาํ อุทาน คอื คําท่เี ปลง ออกมา แสดงถงึ อารมณหรือความรสู กึ ของผูพูด มักอยู หนาประโยคและใชเครือ่ งหมายอศั เจรยี  ( ! ) กาํ กับหลงั คําอทุ าน ตวั อยา ง คาํ อุทาน ไดแก โธ! อยุ ! เอา ! อา ! 2.3 กลุมคําหรอื วลี คือ คาํ ที่เรียงกันตัง้ แต 2 คาํ ข้ึนไป บอกความหมายแตไมสมบรู ณ ครบถว น ไมเปนประโยค เชน ไปโรงเรียน ต่ืนแตเชา ดอกกุหลาบสีแดง บา นหลงั ใหญ เปนตน 2.4 ประโยค คือ ถอยคําที่เรยี บเรยี งขึ้นไดใจความสมบรู ณ ใหร วู า ใคร ทาํ อะไร อยางไร ในประโยคอยา งนอ ยตอ งประกอบดว ยประธานและกริยา 2.5 โครงสรา งของประโยค ประโยคจะสมบรู ณไ ด จะตอ งประกอบดวย 2 สวน คือ สวนทเ่ี ปน ภาคประธาน และสว นทเ่ี ปน ภาคแสดง สว นทีเ่ ปน ภาคประธาน แบงออกเปน ประธาน และสวนขยาย สวนทีเ่ ปนการแสดง แบงออกเปน กรยิ า สว นขยาย กรรม สว นขยาย ตัวอยาง ประโยค ภาคประธาน ภาคแสดง ประธาน สว นขยาย กรยิ า สวนขยาย กรรม สวนขยาย เดก็ เดิน เดก็ - เดนิ - - - พอกนิ ขาว พอ - กิน - ขา ว - พค่ี นโตกินขนม พ่ี คนโต กนิ - ขนม - แมของฉนั วิง่ ทกุ เชา แม ของฉนั วิ่ง ทุกเชา - - 42 ภาษาไทย ระดับประถมศกึ ษา : พท11001 สำ� นกั งาน กศน.จงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ

40 ประโยค ภาคประธาน ภาคแสดง ประธาน สวนขยาย กริยา สว นขยาย กรรม สวนขยาย สนุ ขั ตัวใหญไ ลก ดั สนุ ขั ตวั ใหญ ไล กดั สุนัข ตัวเลก็ สุนขั ตัวเล็ก นกั เรยี น หญิง เลน - ดนตรี ไทย นักเรียนหญิงเลน ดนตรีไทย การใชประโยคในการสื่อสาร ประโยคท่ใี ชในการส่ือสารระหวา งผูสอ่ื สาร (ผพู ดู ) กับผรู ับสาร (ผฟู ง , ผอู านและผดู ู) เพอื่ ใหมคี วามเขาใจตรงกันน้นั จาํ เปน ตอ งเลอื กใชประโยคใหเ หมาะสมกบั การส่อื สาร ซึ่งจําแนกไดด ังนี้ 1. ประโยคบอกเลา เปนประโยคทบี่ อกเรื่องราวตาง ๆ ใหผอู ่ืนทราบวา ใคร ทาํ อะไร ที่ไหน เมื่อใด ทําอยางไร เชน คุณพอ ชอบเลน ฟุตบอล นอ งชายเรยี นหนังสอื เกง ผมทาํ งานทกุ วัน 2. ประโยคปฏเิ สธ เปนประโยคทม่ี ีใจความไมต อบรับ มักมคี าํ วา ไม ไมใช ไมได มไิ ด เชน ฉนั ไมช อบเดินกลางแดด บา นน้ไี มใชของสมชาย เราไมไดชวนเขาไปเทยี่ ว ครมู ิไดกลาวโทษนักเรียน 3. ประโยคคาํ ถาม เปน ประโยคท่ีมใี จความเปนคําถามซึ่งตอ งการคาํ ตอบ มักจะมคี ําวา ใคร อะไร เม่ือไร เหตใุ ด เทาไร วางอยูต น ประโยคหรือทา ยประโยค เชน ใครขโมยปากกาไป ปลาชอ นตัวนมี้ ีนํ้าหนักเทาไร 4. ประโยคแสดงความตอ งการ เปน ประโยคทีม่ ใี จความท่แี สดงความอยากได อยากมี หรืออยากเปน มักจะมคี าํ วา อยาก ตอ งการ ปรารถนา เชน นักเรียนไมอยากไปโรงเรียน หมอ ตอ งการรักษาคนไขใหหายเร็วๆ เราปรารถนาเรียนตอมธั ยมศกึ ษาจนจบ 5. ประโยคขอรอ ง เปนประโยคทีม่ ใี จความ ชกั ชวน ขอรอ ง มกั จะมีคําวา โปรด วาน กรุณา ชว ย เชน โปรดใหความชวยเหลอื อีกครง้ั ชวยยกกลอ งน้ีไปดว ย 6. ประโยคคาํ ส่งั เปน ประโยคท่ีมีใจความทบ่ี อกใหท าํ สง่ิ ใดสง่ิ หนึ่ง หรือหา มทํา ไมใ หท ํา เชน นายสมศกั ด์ิตอ งไปจังหวดั ระยอง บุคคลภายนอกหามเขา เดก็ ทุกคนอยา เลนเสยี งดงั ภาษาไทย ระดับประถมศกึ ษา : พท11001 43 สำ� นกั งาน กศน.จังหวัดกาฬสนิ ธ์ุ

41 เรือ่ งที่ 3 เคร่อื งหมายวรรคตอนและอกั ษรยอ 3.1 เครือ่ งหมายวรรคตอน การใชเคร่อื งหมายในภาษาไทย นอกจากจะเขา ใจในเร่ืองการเวนวรรคตอนแลว ยงั มีเครื่องหมายอน่ื ๆ อีกมากทั้งท่ีใชและไมคอยไดใช ไดแก เคร่อื งหมาย วธิ กี ารใช 1.  จลุ ภาค ใชค ่ันระหวา งคํา หรือค่ันกลมุ คาํ หรือคั่นช่ือเฉพาะ เชน ดี , เลว 2.  มหพั ภาค ใชเขียนจบขอ ความประโยค และเขยี นหลังตัวอักษรยอ หรือตวั เลขหรอื กาํ กับอกั ษรขอ ยอ ย เชน มี.ค. , ด.ช. , 1. นาม , ก.คน ข.สัตว , 10.50 บาท , 08.20 น. 3. ? ปรัศนี ใชก ับขอ ความท่ีเปน คาํ ถาม เชน ปลาตวั นี้ราคาเทาไร? 4. ! อัศเจรยี  ใชก ับคําอุทาน หรือขอความท่ีแสดงอารมณตาง ๆ เชน อยุ ตายตาย! พุทธโธเ อย! อนจิ จา! 5. ( ) นขลิขิต ใชค่ันขอ ความอธบิ ายหรอื ขยายความขา งหนา ให แจม แจง เชน นกมหี ูหนูมปี ก (คางคาว) ธ.ค. (ธนั วาคม) 6. ___ สญั ประกาศ ใชข ดี ใตขอความสําคญั หรือขอ ความทใี่ หผอู า นสังเกต เปน พเิ ศษ เชน งานเรม่ิ เวลา 10.00 น. 7. “ ” อญั ประกาศ ใชสําหรบั เขียนครอ มคําหรอื ขอความ เพ่อื แสดงวา ขอ ความนั้นเปนคาํ พดู หรือเพือ่ เนนความน้ันใหเดน ชัด ขน้ึ เชน “พดู ไปสองไพเบ้ยี น่ิงเสียตําลงึ ทอง” 8. – ยตั ภิ งั ค ใชเ ขียนระหวา งคําท่ี เขยี นแยกพยางคก นั เพอื่ ใหรู พยางคหนากบั พยางคห ลงั น้ันตดิ กันหรือเปนคาํ เดยี วกนั คาํ ท่เี ขียนแยกนน้ั จะอยใู นบรรทัดเดยี วกัน หรือตา งบรรทัดกันกไ็ ด เชน ตวั อยา งคาํ วา ฎกี า ใน กรณีคาํ อยูในบรรทัดเดียว เชน คาํ วา สัปดาห อานวา สับ - ดา 44 ภาษาไทย ระดับประถมศกึ ษา : พท11001 สำ� นกั งาน กศน.จงั หวัดกาฬสนิ ธุ์

42 9. ..... เสน ไขปลา ใชแ สดงชองวา งเพื่อใหเติมคําตอบ หรอื ใชละขอ ความ หรอื ทีไ่ มต อ งการเขียน เชน ไอ ........า ! หรือละขอความ ท่ียกมาเพยี งบางสว น หรือใชแสดงสว นสัมผัสทีไ่ ม เสนปรุ บังคับของคําประพนั ธ เคร่ืองหมาย วิธกี ารใช 10. ๆ ไมย มก ใชเ ขยี นเพอ่ื ซาํ้ คาํ ซาํ้ วลี ซ้ําประโยคส้ัน ๆ เชน ดาํ ๆ แดง ๆ วนั หนงึ่ ๆ ทลี ะนอ ย ๆ พอ มาแลว ๆ 11. ฯลฯ ไปยาลใหญ ใชละขอ ความตอนปลายหรอื ตอนกลาง เชน สตั ว (เปยยาลใหญ) พาหนะ ไดแก ชาง มา ววั ควาย ฯลฯ 12. ฯ ไปยาลนอย ใชละบางสว นของคาํ ทเ่ี นนช่อื เฉพาะและรจู กั กนั ดีแลว (เปยยาลนอย) เชน อดุ รฯ กรุงเทพฯ 13. ” บุพสัญญา ใชเขยี นแทนคาํ ทตี่ รงกนั กบั คําขางบน เชน ซือ้ มา 3 บาท ขายไป 5” 14. ๏ ฟองมัน ใชเ ขียนขน้ึ ตน บทยอ ยของคาํ รอยกรอง ปจจบุ นั ไมน ิยมใช 15. มหรรถสัญญา ขน้ึ บรรทดั ใหมใ หตรงยอหนาแรก หรือยอ หนา 16. เวน วรรค ใชแยกคาํ หรือความทไี่ มต อเนอ่ื งกัน ซึ่งแบง เปน เวน วรรคใหญ จะใชก บั ขอความทีเ่ ปนประโยคยาว หรอื ประโยคความซอนและเวนวรรคนอ ยใชก ับ ขอความที่ใชตวั เลขประกอบหนาหลงั อกั ษรยอ หรอื ยศ ตาํ แหนง ภาษาไทย ระดบั ประถมศึกษา : พท11001 45 สำ� นักงาน กศน.จงั หวัดกาฬสินธ์ุ

43 3.2 อกั ษรยอ อักษรยอ หมายถงึ พยัญชนะท่ใี ชแ ทนคําหรอื ขอ ความยาว ๆ เพ่ือประหยดั เวลา เนื้อท่ี และสะดวกตอการเขยี น การพูด ประโยชน ของการใชคาํ ยอ จะทาํ ใหส อ่ื สารไดสะดวก รวดเรว็ แตก ารใชจะตอง เขาใจความหมายและคาํ อานของคํานัน้ ๆ คาํ ยอแตล ะคําจะตอ งมีการประกาศเปนทางการ ใหทราบทัว่ กนั เพือ่ ความเขา ใจท่ีตรงกัน ปจ จบุ ันมีมากมายหลายคําดว ยกัน วธิ ีการอานคํายอ จะอา นคาํ ยอหรือคาํ เตม็ ก็ไดแลวแตโอกาส ตัวอยา ง 1. อักษรยอของเดือน ม.ค. ยอ มาจาก มกราคม อา นวา มะ-กะ-รา-คม ก.พ. ยอมาจาก กุมภาพนั ธ อา นวา กมุ -พา-พนั ม.ี ค. ยอ มาจาก มนี าคม อานวา ม-ี นา-คม 2. อักษรยอ จังหวัด กบ. ยอ มาจาก กระบ่ี กทม. ยอ มาจาก กรงุ เทพมหานคร ลย. ยอมาจาก เลย 3. อักษรยอ ลาํ ดบั ยศ ทหารบก พล.อ. ยอ มาจาก พลเอก อานวา พน-เอก พ.ต. ยอมาจาก พันตรี อา นวา พัน-ตรี ร.ท. ยอ มาจาก รอ ยโท อา นวา รอ ย-โท ทหารอากาศ พล.อ.อ. ยอ มาจาก พลอากาศเอก อา นวา พน-อา-กาด-เอก น.ท. ยอมาจาก นาวาอากาศโท อานวา นา-วา-อา-กาด-โท ร.ต. ยอมาจาก เรอื อากาศตรี อานวา เรอื -อา-กาด-ตรี ทหารเรอื พล.ร.อ.......ร.น. ยอมาจาก พลเรอื เอก....แหงราชนาวี อา นวา พน-เรอื -เอก-แหง-ราด-ชะ-นา-วี น.ท....ร.น. ยอ มาจาก นาวาโท....แหง ราชนาวี 46 ภาษาไทย ระดบั ประถมศกึ ษา : พท11001 สำ� นกั งาน กศน.จงั หวัดกาฬสนิ ธุ์

44 ร.ต.....ร.น. ยอ มาจาก เรอื ตร.ี .....แหง ราชนาวี ตาํ รวจ พล.ต.อ ยอ มาจาก พลตํารวจเอก พ.ต.ท. ยอมาจาก พนั ตํารวจโท ร.ต.ต. ยอมาจาก รอยตาํ รวจตรี 4. อกั ษรยอวุฒทิ างการศกึ ษา กศ.ม. ยอ มาจาก การศึกษามหาบณั ฑิต กศ.บ. ยอมาจาก การศึกษาบณั ฑติ ป.กศ. ยอ มาจาก ประกาศนยี บตั รวิชาการศึกษา อานวา ประ-กา-สะ-นี-ยะ-บดั -ว-ิ ชา-กาน-สึก-สา ป.วส. ยอมาจาก ประกาศนียบัตรวชิ าชพี ช้นั สงู ป.วช. ยอมาจาก ประกาศนียบตั รวชิ าชีพ 5. อักษรยอมาตรา ช่งั ตวง วัด กก. ยอ มาจาก กิโลกรัม (มาตราช่ัง) ก. ยอ มาจาก กรัม ล. ยอ มาจาก ลิตร (มาตราดวง) กม. ยอ มาจาก กโิ ลเมตร ม. ยอมาจาก เมตร มาตราวดั ซม. ยอมาจาก เซนตเิ มตร 6. อักษรยอบางคําที่ควรรู ฯพณฯ ยอ มาจาก พณหวั เจาทา น อานวา พะ-นะ-หัว-เจา-ทาน โปรดเกลา ฯ ยอ มาจาก โปรดเกลา โปรดกระหมอ ม ทลู เกลา ฯ ยอ มาจาก ทูลเกลาทลู กระหมอ ม นอ มเกลา ฯ ยอ มาจาก นอ มเกลา นอ มกระหมอ ม เรื่องที่ 4 หลักการใชพจนานุกรม คาํ ราชาศัพทและคาํ สภุ าพ 4.1 การใชพ จนานกุ รม การใชภาษาไทยใหถกู ตองทงั้ การพูด การอานและการเขียน เปนสงิ่ ทีค่ นไทยทกุ คน ควรกระทาํ เพราะภาษาไทยเปนภาษาประจาํ ชาติ แตบางครั้งเราอาจสับสนในการใชภาษาไทย ภาษาไทย ระดบั ประถมศึกษา : พท11001 47 ส�ำนกั งาน กศน.จงั หวดั กาฬสินธุ์

45 ไมถ กู ตอ ง เชน อาจจะเขยี นหรืออา นคําบางคาํ ผดิ เขาใจความหมายยาก ส่งิ หน่งึ ที่จะชว ยใหเรา ใชภ าษาไทยไดถ กู ตองกค็ อื พจนานกุ รม พจนานุกรมเปนหนังสือท่ใี ชค นควา ความหมายของคาํ และการเขยี นคําใหถูกตอง ซึ่งเรียงลําดับตวั อกั ษรและสระ ผเู รยี นควรมีพจนานุกรมฉบับ ราชบณั ฑิตยสถานไวใ ชแ ละควรเปนฉบบั ลาสุด วิธีใชพ จนานกุ รม การใชพ จนานุกรมมีหลักกวา ง ๆ ดังน้ี 1. การเรียงลําดบั คํา 1.1 เรยี งตามลําดบั พยัญชนะ ก ข ค ง.......ฮ 1.2 เรียงลําดบั ตามรูปสระ เชน ะ ั า ิ ี ึ ุ ู เ แ โ ใ ไ 1.3 วรรณยุกต     และ ็ (ไมไตคู) กับ  (ไมท ัณฑฆาต) ไมไ ดจดั เปนลาํ ดับพจนานุกรม 2. การพิจารณาอกั ขรวิธี ในพจนานุกรมจะบอกการพิจารณาอกั ขรวิธีโดยละเอียด เชน กรณีทีต่ ัวสะกดมอี ักษรซาํ้ กัน หรือตัวสะกดทมี่ อี ักษรซอนกัน ตลอดจนบอกถงึ หลักการ ประวิสรรชนีย ฯลฯ 3. การบอกเสยี งการอาน คําทีม่ กี ารสะกดตรง ๆ จะไมบ อกเสียงอาน แตจ ะบอก เสียงอา นเฉพาะคาํ ท่อี าจมีปญหาในการอาน 4. การบอกความหมาย ใหค วามหมายไวหลายนัย โดยจะใหค วามหมายทีส่ ําคัญ หรือเดน ไวกอ น 5. บอกประวตั ขิ องคําและชนดิ ของคาํ ในเรือ่ งประวตั ิของคาํ จะบอกทีม่ าไวท าย คาํ โดยเขียนเปน อกั ษรยอ ไวใ นวงเล็บ เพอื่ รูว าคาํ นน้ั มาจากภาษาใด และเพอ่ื ใหร วู าคํานั้นเปนคํา ชนิดใดในพจนานกุ รมจะมตี ัวอกั ษรยอเล็ก ๆ หลงั คํานัน้ เชน ก. = กริยา บ. = บพุ บท เปนตน เพอ่ื ใหผเู รียนไดร ับประโยชนเ ตม็ ท่ีจากการใชพจนานกุ รม ผูเรยี นควรอา นวิธีใช พจนานกุ รมโดยละเอยี ดกอนจะใช ประโยชนของพจนานกุ รม พจนานุกรมชวยใหอ า นและเขยี นภาษาไทยไดอยา งถกู ตองและเขา ใจภาษา ไดอ ยา งลกึ ซึ้ง ทําใหเปน คนท่ีมีความสามารถในการใชภาษาไดอ ยางดีและมน่ั ใจเมื่อตอ งติดตอ ธรุ กจิ การงานหรอื สือ่ ความหมายกับบุคคลตางๆ 4.2 คาํ ราชาศพั ท คาํ ราชาศัพท หมายถึง คําทใ่ี ชกับพระมหากษัตริย พระบรมวงศานุวงศ ขาราชการ และพระสงฆ 48 ภาษาไทย ระดบั ประถมศึกษา : พท11001 สำ� นักงาน กศน.จงั หวดั กาฬสินธุ์

46 ตวั อยา งคาํ ราชาศพั ท 1. คาํ นามราชาศัพท คาํ ราชาศพั ท คําแปล พระราชบดิ า พระชนกนาถ พอ พระราชมารดา พระราชชนนี แม สมเด็จพระเจาลูกยาเธอ พระราชโอรส ลกู ชาย สมเด็จพระเจา ลูกเธอ พระราชธิดา ลกู สาว พระตาํ หนัก ทพ่ี กั พระบรมฉายาลักษณ รูปภาพ 2. กรยิ าราชาศพั ท 2.1 กริยาไมตอ งมีคํา “ทรง” นํา คาํ ราชาศัพท คําแปล ตรัส พูด ประทบั อยู น่งั รบั สัง่ สั่ง เสด็จ ไป 2.2 คาํ กริยาทเ่ี ปน ภาษาธรรมดา เมือ่ ตองการใหเปน ราชาศพั ท ตองเติม “ทรง” ขางหนา เชน ฟง เปน ทรงฟง ทราบ เปน ทรงทราบ เปนตน 2.3 คํากรยิ าสาํ หรบั บุคคลทวั่ ไปใชก ับพระเจาแผนดิน คาํ ราชาศัพท คาํ แปล ถวายพระพร ใหพร ขอพระราชทาน ขอ เฝา ทลู ละอองธลุ พี ระบาท ไปหา หรอื เขาพบ 2.4 คาํ กริยาเก่ียวกับพระสงฆ คําราชาศัพท คาํ แปล อาราธนา เชิญ นมัสการ ไหว อาพาธ ปว ย ถวาย ให ภาษาไทย ระดบั ประถมศกึ ษา : พท11001 49 ส�ำนกั งาน กศน.จงั หวัดกาฬสนิ ธุ์

47 4.3 คาํ สภุ าพ คาํ ท่ใี ชพดู หรือเขียนกับสุภาพชนโดยท่ัวไป และควรใชใหเหมาะสมกับฐานะ กาล และเทศะของบคุ คล คําสามัญ คาํ สุภาพ คาํ สามัญ คําสุภาพ กลวยไข กลว ยกระ , กลว ยเปลือกนาง ขี้ อจุ จาระ ขนมข้ีหนู ขนมทราย ขผี้ งึ้ สีผ้งึ ถว่ั งอก ถ่วั เพาะ ขเ้ี หลก็ ดอกเหล็ก ผักกระเฉด ผกั รนู อน ฟกทอง ฟกเหลอื ง ผกั ตบ ผักสามหาว ไมใ ช หามิได ผกั บุง ผกั ทอดยอด ไสเ ดือน รากดิน ออกลกู คลอดลูก หัว ศรีษะ หมา สุนัข หมู สุกร เรื่องท่ี 5 สํานวนภาษา สํานวนภาษา หมายถึง ถอ ยคําทม่ี ลี กั ษณะพิเศษ ใชเพอื่ รวบรัดความทีย่ าว ๆ หรอื เพอ่ื เปรียบเทียบ เปรียบเปรย ประชดประชนั หรอื เตือนสติ ทาํ ใหมคี วามหมายลึกซ้ึงย่ิงกวา ถอ ยคํา ธรรมดา สาํ นวนภาษามีความหมายคลา ยกับโวหารซ่งึ รวมถึงอุปมาและอปุ ไมย บางครงั้ จะเรยี กซอ นกนั วา สาํ นวนโวหาร คนไทยใชส าํ นวนหรอื สาํ นวนภาษามานานจนถึงปจ จุบนั 5.1 สํานวน คือ สํานวนภาษาท่ีใชเ พอื่ เปนการรวบรัดตดั ขอความทต่ี องพูดหรืออธบิ าย ยาว ๆ ใหส ั้นเขา ใชเพียงสั้น ๆ ใหกินความหมายยาว ๆ ได เชน ปลากระดี่ไดน ้าํ หมายถงึ แสดงกริ ยิ าทาทางดดี ด้ินรา เริง ทเี่ ทาแมวดน้ิ ตาย ที่ดินหรอื เน้อื ที่เพยี งเลก็ นอ ย ไมพ อจะทาํ ประโยชนอะไรได เลอื ดเยน็ ไมสะทกสะทา น เหี้ยม แพแตก พลดั พรากจากกนั อยางกระจดั กระจาย ไมอ าจ จะมารวมกันได ไมมีปม กี ลอง ไมม ปี มขี ลยุ ไมมเี คา มากอนเลยวาจะเปนเชน น้ี จู ๆ ก็เปน ขึ้นมา หรอื ตดั สินใจทําทันที รกั ดีหามจวั่ รักช่วั หามเสา หมายถงึ ใฝด ีจะมีสุข ใฝช วั่ จะพบความลําบาก 50 ภาษาไทย ระดบั ประถมศึกษา : พท11001 สำ� นกั งาน กศน.จังหวัดกาฬสินธุ์