ความเป็นพลเมืองในระบอบประชาธิปไตย

ก v หนังสือเรียน สาระการพฒั นาสังคม รายวชิ าเลอื ก ความเป็นพลเมอื งไทยในระบอบประชาธปิ ไตย รหสั วชิ า สค02002 ระดบั ประถมศกึ ษา มธั ยมศกึ ษาตอนต้น มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย ตามหลกั สูตรการศกึ ษานอกระบบระดบั การศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน พุทธศกั ราช 2551 สํานักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยจังหวดั เชียงใหม่ สํานักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย สํานักงานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ ห้ามจาํ หน่าย หนงั สือเรียนเล่มน้ีจดั พิมพด์ ว้ ยเงินงบประมาณแผน่ ดินเพอ่ื การศึกษาตลอดชีวติ สาํ หรับประชาชน ลิขสิทธ์ิเป็ นของสาํ นกั งาน กศน. จงั หวดั เชียงใหม่

ก คาํ นํา หนงั สอื เรยี นรายวิชาเลือก วิชาความเปน พลเมอื งไทยในระบอบประชาธปิ ไตย รหสั วิชา สค02002 ตามหลักสูตรการศกึ ษานอกระบบระดบั การศึกษาขนั้ พื้นฐาน พุทธศกั ราช 2551 ระดั บ ประถมศกึ ษา มัธยมศกึ ษาตอนตน มธั ยมศึกษาตอนปลาย จดั ทําขึ้นเพื่อใหผเู รยี นไดรบั ความรแู ละ ประสบการณ ซึง่ เปนไปตามหลกั การและปรชั ญาการศึกษานอกโรงเรียนและพระราชบัญญัติสง เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั พ.ศ. 2551 ใหผูเรียนมีคุณธรรม จรยิ ธรรม มีสตปิ ญญา มีศักยภาพในการประกอบอาชีพและสามารถดํารงชีวิตอยูในสงั คมไดอ ยา งมีความสุข ดงั นน้ั เพอ่ื ใหก ารจดั กระบวนการเรยี นรขู องสถานศึกษามปี ระสทิ ธภิ าพ สถานศึกษาตองใชห นงั สอื เรยี นทมี่ คี ุณภาพ สอดคลองกับสภาพปญ หาความตองการของผเู รียน ชุมชน สงั คม และคณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงคของสถานศกึ ษา หนังสอื เลม นีไ้ ดประมวลองคความรู กจิ กรรมเสรมิ ทักษะ แบบวัดประเมินผลการ เรียนรไู วอยา งครบถว น โดยองคความรนู นั้ ไดนาํ เนอ้ื หาสาระตามท่หี ลักสตู รกําหนดไว นํามาเรยี บเรียงอยางมี มาตรฐานของการจัดทาํ หนงั สอื เรียน เพื่อใหผูเรียนอานเขา ใจงา ย สามารถอา นและคน ควาดวยตนเองได อยา งสะดวก คณะผจู ดั ทําหวังเปนอยา งยงิ่ วา หนังสือเรยี นสาระรายวชิ า ความเปน พลเมืองไทยในระบอบ ประชาธปิ ไตย รหัสวชิ า สค 02002 เลมน้ีจะเปน สอื่ การเรยี นการสอนท่อี าํ นวยประโยชนต อการเรยี นตาม หลกั สตู รการศกึ ษานอกระบบระดับการศึกษาข้ันพนื้ ฐาน พุทธศกั ราช 2551 เพื่อใหส ัมฤทธิ์ผลตามมาตรฐาน ตัวช้วี ัดทก่ี าํ หนดไวในหลักสูตรทกุ ประการ คณะผจู ัดทํา สาํ นักงาน กศน.จังหวัดเชยี งใหม

ข สารบัญ เรอื่ ง หนา คํานํา ก สารบัญ ข คําอธิบายรายวชิ าความเปน พลเมอื งไทยในระบอบประชาธิปไตย ง แบบทดสอบกอ นเรยี น ฌ บทที่ 1 ประชาธิปไตยสคู วามเปนพลเมอื ง 1 แผนการเรียนรูประจาํ บทที่ 1 2 เร่อื งท่ี 1 ความหมายของ “พลเมืองดี” ตามวถิ ชี ีวิตประชาธปิ ไตย 3 เรอ่ื งที่ 2 หลักการทางประชาธิปไตยท่ีสาํ คญั 3 เรอ่ื งที่ 3 แนวทางปฏิบัตติ นเปนพลเมืองดีตามวถิ ีประชาธิปไตย 3 ดา น 5 ดา นสงั คม ดา นเศรษฐกจิ ดานการเมืองการปกครอง 7 เรอ่ื งที่ 4 การจัดกจิ กรรมสงเสรมิ การเปน พลเมืองตามวิถีประชาธปิ ไตย กจิ กรรมทา ยบทที่ 1 10 11 บทที่ 2 การเสริมสรา งความปรองดองในสงั คมไทย 12 แผนการเรียนรูประจาํ บทท่ี 2 13 เร่ืองท่ี 1 ความหมาย ความสาํ คัญของการเสรมิ สรา งความปรองดองในสังคมไทย 14 เร่อื งที่ 2 แนวทางการเสรมิ สรางการปรองดองในสังคมไทย 15 - รากฐานความขดั แยงในสังคมไทย 16 - ลักษณะความขดั แยงของสังคมไทยในปจจบุ นั 17 - หนทางสสู ังคมสมานฉันท 18 เร่อื งที่ 3 ตัวอยา งกิจกรรมการเสรมิ สรางความปรองดอง 19 กิจกรรมทา ยบทที่ 2 20 22 บทที่ 3 การเทิดทูนสถาบันพระมหากษตั ริย 25 แผนการเรยี นรปู ระจําบทที่ 3 28 เรื่องที่ 1 ความสาํ คญั ของสถาบนั พระมหากษตั ริย 29 เรอ่ื งท่ี 2 เหตุการณสาํ คญั ๆในการปกครองประเทศของพระมหากษตั ริยไ ทย 30 เรื่องท่ี 3 พระราชกรณียกจิ สําคัญของสถาบันพระมหากษัตริยทีม่ ีตอ ปวงชนชาวไทย เร่อื งท่ี 4 การมสี วนรวมในกิจกรรมเทดิ ทนู สถาบันพระมหากษตั รยิ  กจิ กรรมทายบทท่ี 3

ค สารบัญ (ตอ ) เรอื่ ง หนา บทที่ 4 การเสรมิ สรางคณุ ธรรม จริยธรรม จิตอาสา และความภูมิใจในความเปน ไทย 32 แผนการเรียนรปู ระจําบทที่ 4 33 เรื่องท่ี 1 ความหมาย ความสําคัญของคณุ ธรรม จรยิ ธรรม จติ อาสาและความ 35 ภูมิใจในความเปนไทย 37 เร่อื งท่ี 2 คณุ ธรรม จริยธรรมของการเปนพลเมอื งดี 39 เรื่องที่ 3 การมจี ิตอาสาในการดาํ เนนิ ชวี ติ รว มกบั ผูอ่นื ในชุมชน สังคม 39 เรอ่ื งที่ 4 ความภูมใิ จในความเปนไทยเพอ่ื สงเสรมิ ความปรองดอง 40 กิจกรรมทายบทท่ี 4 42 44 แบบทดสอบหลงั เรยี น 45 บรรณานุกรม 46 คณะผูจัดทํา คณะบรรณาธิการ/ปรับปรุงแกไ ข

ง คาํ อธิบายรายวิชา สค 02002 ความเปน พลเมอื งไทยในระบอบประชาธปิ ไตย สาระการพัฒนาสงั คมและชมุ ชน ระดบั ประถมศกึ ษา มธั ยมศึกษาตอนตน มธั ยมศึกษาตอนปลาย จํานวน 1 หนว ยกิต (40 ชั่วโมง) มาตรฐานที่ 5.2 มคี วามรคู วามเขาใจ เห็นคณุ คา และสบื ทอดศาสนา วัฒนธรรมประเพณี เพ่อื การ อยูร ว มกันอยา งสนั ติสขุ มาตรฐานที่ 5.3 ปฏิบตั ติ นเปน พลเมืองดีตามวถิ ีประชาธิปไตย มีจิตสาธารณะเพ่ือความสงบสุขของ สังคม ศึกษาและฝกทกั ษะเก่ียวกับเรื่องตอไปนี้ ประชาธปิ ไตยสคู วามเปน พลเมืองดี หมายความวา ความสาํ คัญของความเปนพลเมอื งในระบอบ ประชาธปิ ไตย หลักการทางประชาธปิ ไตยทสี่ าํ คัญ หลักอํานาจอธิปไตย ความเสมอภาค หลกั นติ ิธรรม หลกั เหตผุ ล หลกั การถอื เสยี งขา งมาก หลักประนปี ระนอม แนวทางปฏิบตั ติ นเปนพลเมอื งดี ตามวถิ ีประชาธปิ ไตย 3 ดาน ดานสงั คม ดา นเศรษฐกิจ ดา นการเมืองการปกครอง การจดั กิจกรรมสงเสรมิ การเปนพลเมืองดตี าม วถิ ีประชาธปิ ไตย การเสรมิ สรางความปรองดองในสังคมไทย ความหมาย ความสาํ คญั ของการเสรมิ สรางความ ปรองดองในสงั คมไทย แนวทางการเสรมิ สรางความปรองดองและตวั อยางกิจกรรมการเสริมสรางความ ปรองดองในสงั คมไทย การเทดิ ทูนสถาบันพระมหากษัตริย ความสําคญั ของสถาบนั พระมหากษัตริย เหตกุ ารณส ําคญั ๆ ในการปรองดองประเทศของพระมหากษัตริยไทย พระราชกรณียกจิ สาํ คญั ของสถาบนั พระมหากษัตริยทม่ี ี ตอ ปวงชนชาวไทย การมสี วนรวมในกจิ กรรมเทิดทนู สถาบนั พระมหากษตั รยิ  การเสริมสรา งคุณธรรม จรยิ ธรรม จิตอาสา และความภมู ิไทยในความเปน ไทย ความหมาย ความสําคญั ของคณุ ธรรมจริยธรรม จติ อาสา และความภมู ใิ จในความเปนไทย ความจงรักภกั ดีตอชาติ ศาสนา พะมหากษัตรยิ  ความมรี ะเบยี บวินัย ความกลา ทางจริยธรรม ความรับผิดชอบ การเสียสละ การตรง ตอเวลา การมจี ติ อาสาในการดําเนินชีวิตรว มกบั ผอู นื่ ในชมุ ชน สังคม ความภูมิใจในความเปนไทยเพอ่ื สง เสรมิ ความปรองดอง เชน วฒั นธรรม การแตงกาย กริ ยิ ามารยาท มสี มั มาคารวะ ฯลฯ การจดั ประสบการณเรยี นรู 1. ผูสอนเปนผูท ม่ี ีบทบาทหนา ที่ในการเอ้อื อํานวยใหผ เู รยี นเกิดการเรยี นรแู บบมสี ว นรว ม ได อยางมีประสทิ ธภิ าพ ผูสอนจงึ ตอ งมที ศั นคติ และพฤตกิ รรมเปนประชาธปิ ไตยไดแ ก - เคารพในความคิดเห็นของผเู รียนทุกคน - ยอมรบั ในความแตกตา งทีห่ ลากหลายของผเู รยี น ทงั้ ดานรางกาย บคุ ลกิ ภาพสตปิ ญ ญา และ อารมณ - รูจักประสานประโยชนโดยถอื ประโยชนข องสว นรวมเปนทีต่ ้งั - ใชเหตุผลและปญญาในการแกไ ขปญหาและความขดั แยง รวมทงั้ ควรไดสังเกตและบันทึกพฤตกิ รรมผเู รียนท่จี าํ เปนตอ งแกไขหรือพฒั นาคณุ ลักษณะ ประชาธปิ ไตยในขณะทดี่ าํ เนินกิจกรรมการเรียนรู

จ 2. จัดกิจกรรมทีเ่ นน ผเู รียนเปน สาํ คญั เพ่อื ใหผ เู รียนมีความรู ความเขาใจ มพี ฤตกิ รรมหรอื วถิ ชี วี ติ ประชาธิปไตย มเี จตคติ คานยิ ม และศรทั ธาการปกครองระบอบประชาธปิ ไตย อันมพี ระมหากษัตรยิ ทรงเปน ประมุข ดว ยวิธีการจัดกิจกรรมการเรยี นรูแ บบมีสวนรวมท่ีเหมาะสมกบั วยั วฒุ ขิ องผูเรยี นในรูปแบบท่ี หลากหลาย ไดแ ก - การเลนเกม และการสังเกตการเลน ตามกฎกตกิ า - การฟง กรณศี กึ ษาและรว มแสดงความคิดเห็น - การแสดงบทบาทสมมุติ และรวมอภิปราย - การวาดภาพ การเลาเรอ่ื งจากภาพ การเขยี นบรรยายโดยเสรี - การสรางแผนผังความคิด การจัดนิทรรศการ การประกวดผลงาน - การสาํ รวจสภาพปจจบุ ันของหองเรียน สถานศึกษา ตลาด ชมุ ชน ทองถิน่ และประเทศ - การรวบรวมขอ มลู จากการสัมภาษณ การศึกษาแหลง เรียนรู การทาํ โครงงาน - การศกึ ษาเอกสารและตอบประเดน็ คําถาม การวิพากษ การวิจารณ ขา วสารขอ มลู - การฝกปฏิบัติ ฝกการวิเคราะหจากสถานการณตา ง ๆ - ฝก ฝนทักษะการคิดวิเคราะหจ ากสถานการณจริงดวยการตัง้ ประเด็นคาํ ถามทีเ่ หมาะสม - สงั เกตและเปรยี บเทียบความเหมอื นและความตางของการดําเนินชีวิตในสงั คมโดยใชเหตุผล และ เคารพในความแตกตาง - ฝก ฝนการแกไ ขความขดั แยง ดวยการฟง และสอ่ื สารอยา งสนั ติ - แสดงความเชื่อและความคดิ เห็นอยา งเสรี โดยผสู อนมีบทบาทในการเช่อื มโยงทศั นคติ คานยิ ม และพฤติกรรมทเี่ หมาะสมในการดาํ เนนิ ชวี ติ อยางเทาเทียมกันตามวิถีประชาธิปไตย - ฝกฝนและเหน็ คุณคา ของการปฏิบตั ติ ามกฎกตกิ าระเบยี บของสงั คมโดยเรม่ิ ตนตงั้ แตกฎกตกิ า ของ เกม กฎติกาของครอบครัว กฎระเบยี บของสถานศึกษา ขอบังคบั ของชุมชน กฎหมายของ บานเมอื ง รวมท้ัง ขนบธรรมเนียม ประเพณแี ละวฒั นธรรมของชาติ - การทํางานเปน กลมุ ทเี่ นน บทบาทของผนู ําและบทบาทของสมาชิกกลมุ ตามวถิ ีประชาธปิ ไตย - ไดเขา รวมกิจกรรมเพอ่ื สวนรวมของครอบครวั สถานศึกษา ชุมชนและทองถิน่ ของตนตาม สถานการณจ ริง - ไดสาํ รวจ เผชญิ ปญ หาและมสี วนรวมในการแกไขปญหาของครอบครวั ชมุ ชนทองถิ่นของตนเอง - ไดม ีสวนรวมในกิจกรรมประชาธปิ ไตยในระดบั ตาง ๆ เชน รณรงคก ารเลอื กตงั้ และการออก เสยี งประชามติ เปน ตน - ไดร ว มกจิ กรรมทีเ่ ปน ประโยชนต อสวนรวม เชน การรักษาสิ่งแวดลอ ม การบําเพ็ญประโยชนใน กจิ การสาธารณะ เปน ตน - ฝก ฝนใหเปนผมู จี ติ สาธารณะ เชน การแบง บัน การใหค วามชวยเหลือผอู ่นื โดยไมหวงั สง่ิ ตอบแทน และดาํ รงตนเปน ผยู ึดมัน่ ในคณุ ธรรมและจริยธรรม เปนตน 3. จัดใหผูเรยี นไดพัฒนาตนเองและมสี วนรว มในการพฒั นาชุมชนทองถิน่ และประเทศชาติตาม วิถีประชาธิปไตย สง เสรมิ ใหผ เู รียนเหน็ ความสําคญั ของการเรียนรูดวยตนเอง การตดิ ตามขอ มลู ขาวสารท่ี เปนปจจบุ ันสนใจเรียนรูท งั้ เรอ่ื งของไทย ประเทศเพื่อนบา นและเรยี นรคู วามเปน สากล เพอ่ื สรางความเขาใจ อนั ดตี อ กนั ไดแก

ฉ - ฝก ฝนทกั ษะในกจิ กรรมที่เปน ผลใหผ เู รยี นรบั รูศักยภาพของตนเอง ทง้ั ทางรา งกายสติปญ ญา อารมณ เพอ่ื การพฒั นาตน - มกี จิ กรรมท่ใี หผ เู รยี นตรวจสอบและประเมนิ พฤตกิ รรมของตนเองและเพ่ือน ๆ - มกี จิ กรรมทีส่ ง เสรมิ ใหผเู รียนรเู ห็นคุณคาของการปรบั ปรงุ และแกไขขอ บกพรอ ง - ฝกฝนทกั ษะวเิ คราะหขา วสารบานเมอื งการวิพากษว จิ ารณ โดยใชเ หตุผลและขอ เท็จจรงิ ท่ถี กู ตอง - วิเคราะหป ญ หาทางการเมอื งท้งั ของไทยและตา งประเทศดว ยขอ เทจ็ จริงและเหตผุ ล ท้ังน้ี เพ่อื ใหผเู รียนเห็นคุณคา ของการเปน พลเมืองไทยในระบอบประชาธปิ ไตยการเลอื กคนดีมี ความสามารถในการปฏบิ ตั ิหนา ทต่ี ามบทบาทตา ง ๆ อยา งมปี ระสทิ ธภิ าพเพอื่ ประโยชนต อ สวนรวม อยา ง แทจริง เหน็ คุณคา และมีเจตคติทด่ี ีตอ การพฒั นาประชาธิปไตย และพรอมทจี่ ะมสี ว นรว มในการบริหารดแู ล ประเทศ และพฒั นาสังคมใหม ีความผาสุก และเจริญรงุ เรืองตอไป การวัดและประเมนิ ผล จากการสังเกต การมีสวนรว มในการเขา รวมกจิ กรรมการเรียนรู การอภปิ รายเชิงเปรียบเทียบ สง รายงานและการทดสอบ

ช รายละเอยี ดคําอธบิ ายรายวิชา สค 02002 ความเปน พลเมอื งไทยในระบอบประชาธิปไตย สาระการพฒั นาสงั คมและชุมชน ระดับประถมศึกษา มธั ยมศึกษาตอนตน มัธยมศึกษาตอนปลาย จาํ นวน 1 หนวยกิต 40 ชว่ั โมง มาตรฐานที่ 5.2 มคี วามรคู วามเขา ใจ เห็นคณุ คาและสืบทอดศาสนา วัฒนธรรมประเพณี เพือ่ การ อยูร วมกันอยางสันตสิ ขุ มาตรฐานท่ี 5.3 ปฏิบัตติ นเปน พลเมอื งดตี ามวถิ ปี ระชาธปิ ไตย มีจิตสาธารณะเพื่อความสงบสุข ของสังคม ท่ี หัวเรือ่ ง ตวั ชีว้ ดั กรอบเนอื้ หาสาระ ชั่วโมง 1. ประชาธปิ ไตยสคู วาม 1. อธิบายความหมาย ความสาํ คญั - ความหมาย ความสําคัญ ของความเปน 4 เปน พลเมอื ง ของความเปน พลเมืองดใี นระบอบ พลเมอื งดใี นระบอบประชาธปิ ไตย ประชาธิปไตย - หลกั การทางประชาธิปไตยทีส่ ําคญั อาทิ 2. การเสรมิ สรา งความ 2. อธบิ ายหลักการทาง หลกั อํานาจอธปิ ไตย หลกั ความเสมอภาค ปรองดองในสงั คมไทย ประชาธิปไตยทีส่ าํ คญั หลกั นิติธรรม หลักเหตุผล หลกั การถือ 3. อธบิ ายแนวทางการปฏิบตั ิตน เสยี งขา งมาก หลักประนีประนอม เปนพลเมอื งดีตามวิถปี ระชาธปิ ไตย - แนวทางการปฏิบัติตนเปน พลเมืองดี 4. จดั กิจกรรมสง เสรมิ การเปน ตามวถิ ปี ระชาธปิ ไตย 3 ดาน คือ ดา น พลเมืองดตี ามวิถีประชาธปิ ไตย สงั คม ดา นเศรษฐกจิ ดานการเมอื งการ ปกครอง - การจัดกจิ กรรมสง เสริมการเปน พลเมอื ง ดตี ามวิถีประชาธปิ ไตย 1. บอกความหมาย ความสาํ คญั - ความหมาย ความสาํ คญั ของการ 15 ของการเสริมสรางความปรองดอง เสรมิ สรา งความปรองดองในสงั คมไทย ในสงั คมไทย - แนวทางการเสริมสรางความปรองดอง 2. อธิบายแนวทางการเสรมิ สราง ในสงั คมไทย รากฐานความขัดแยง ใน ความปรองดองในสงั คมไทย สังคมไทย ลักษณะความขดั แยงของ

ซ ท่ี หวั เร่ือง ตัวชวี้ ดั กรอบเนื้อหาสาระ ชั่วโมง 3. นําแนวทางการเสรมิ สรางความ สงั คมไทยในปจ จุบัน แนวทางสูสังคม ปรองดองไปประยุกตใ ชในการ สมานฉันท ดําเนนิ ชีวติ ประจาํ วนั - ตวั อยา งกิจกรรมการเสริมสรางความ ปองดองในสงั คมไทย 3. การเทดิ ทนู สถาบัน 1. อธิบายถึงความสาํ คัญของการมี - ความสําคัญของสถาบนั พระมหากษัตริย 6 พระมหากษตั ริย สถาบนั พระมหากษตั ริย - เหตกุ ารณส ําคัญ ๆ ในการปกครอง 2. อธบิ ายพรอ มยกตัวอยาง ประเทศของพระมหากษตั ริยไทย เหตกุ ารณส าํ คญั ๆ ในการปกครอง - พระราชกรณียกจิ ทีส่ าํ คญั ของสถาบัน ประเทศของพระมหากษัตรยิ ไทย พระมหากษัตรยิ ทม่ี ีตอ ปวงชนชาวไทย 3. มสี ว นรวมในกจิ กรรมเทดิ ทนู - การมสี วนรวมในกจิ กรรมเทดิ ทนู สถาบัน สถาบนั พระมหากษตั รยิ  พระมหากษัตริย 4. การเสรมิ สรางคุณธรรม 1. อธิบายความหมาย ความสาํ คญั - ความหมาย ความสาํ คัญของคณุ ธรรม 15 จรยิ ธรรม จิตอาสา และ ของคณุ ธรรมจริยธรรม จติ อาสา จริยธรรม จิตอาสา และความภาคภมู ิใจ ความภาคภมู ใิ จในความ และความภาคภมู ิใจในความเปน ในความเปนไทย เปนไทย ไทย 2. อธบิ ายคุณธรรม จรยิ ธรรมของ - คุณธรรมจรยิ ธรรมของการเปนพลเมอื ง การเปน พลเมอื งดี ดี ไดแ ก ความจงรกั ภกั ดตี อ ชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย ความมีระเบียบวินัย ความซื่อสัตย ความกลา ทางจริยธรรม ความรบั ผดิ ชอบ การตรงตอเวลา ความ สามคั คี 3. มจี ิตอาสาในการดําเนนิ ชวี ติ - การมจี ติ อาสาในการดาํ เนินชีวติ รวมกับ รวมกบั ผูอ่นื ในชุมชน สงั คม ผอู ื่นในชุมชน สงั คม 4. แสดงออกถงึ ความภมู ิใจในความ - ความภมู ิใจในความเปนไทยเพ่อื สง เสรมิ เปนไทย ความปรองดอง เชน ความภูมิใจใน แผน ดินไทยทต่ี อ งรวมปกปอ งดแู ลรักษา/ ความภมู ิใจในความเปนไทยทเี่ ปน คนรัก สันตเิ ออ้ื อาทรตอกันไมเ หน็ แกตัว รบั ฟง เหตุผล ใหอ ภยั มสี มั มาคารวะ ฯลฯ

ฌ แบบทดสอบกอนเรียน คําชี้แจง จงเลอื กคําตอบทีถ่ กู ตอ งท่สี ุด 1. ขอใดคอื ความหมายของ “พลเมอื งด”ี ที่ถูกตอง ก. คนทม่ี ีจติ ใจดี ข. คนที่นบั ถือศานาพทุ ธ ค. คนที่ปฎบิ ตั ิตนตามประเพณี ง. คนทีป่ ฎิบตั ิตนตามหนา ท่พี ลเมอื ง 2. ความหมายของคําวา “ประชาธปิ ไตย” ขอใดถกู ตอ งทส่ี ุด ก. ประชาชนผูม อี ํานาจ ข. ประชาชนผเู ปน ใหญ ค. ประชาชนตองพง่ึ พาอาศยั กัน ง . ประชาชนตองตัดสนิ ใจในทกุ ๆ เร่อื ง 3. จงบอกความหมายของ “พลเมืองดีตามวิถีประชาธปิ ไตย” ไดถูกตองทีส่ ดุ ก. พลเมอื งดําเนินชวี ิตบนทางสายกลาง ข. พลเมืองท่ยี ดึ หลกั ประชาธปิ ไตยในสงั คม ค. พลเมืองทีย่ ดึ หลักประชาธิปไตยในการดาํ รงชวี ิต ง. พลเมืองที่ดําเนนิ ชีวติ แบบครอบครวั ประชาธปิ ไตย 4. ใครเปน พลเมืองดีตามวถิ ีประชาธิปไตย ก. ตายขับไลแมวทชี่ อบแอบเขา บา น ข. ตกุ ตาลุกใหคนชราน่ังบนรถเมล ค. ตาลจงู คนแกวงิ่ ขามถนนตอนรถกาํ ลงั ว่งิ ง. ตวิ้ ชอบเด็ดดอกไมในสวนสาธารณะไปใหค รู 5. ขอ ใดคอื หลกั ธรรม 3 ประการ ของการเปนพลเมืองดีตามวถิ ีประชาธปิ ไตย ก. คารวธรรม สามคั คีธรรม เมตตาธรรม ข. คารวธรรม สามคั คธี รรม ปญญาธรรม ค. คารวธรรม เมตตาธรรม ปญญาธรรม ง. สามัคคธี รรม ปญ ญาธรรม เมตตาธรรม 6. ถา นกั เรียนกําลังมีขอขดั แยง กบั เพื่อน นกั เรียนจะแกปญ หาน้อี ยา งไร ก. ยอมรับเม่ือเพอื่ นมเี หตผุ ลที่ดกี วา ข. ใหเ พื่อนในหอ งตดั สนิ ขอขัดแยง ค. ตดั สนิ ใจปญ หาตามความคิดตนเอง ง. แจงครูประจาํ ช้นั ใหเ ปน ผูตดั สินขอ ขดั แยง 7. ขอใดแสดงถงึ ความเคราพในศักดิ์ศรีและความเทาเทียมกนั ของมนุษย ก. รัฐบาลจัดสรรเงนิ สงเคราะหคนพิการ ข. ใหค นพิการใชหอ งนํา้ รวมกบั คนปกติ ค. ใหค นพกิ ารใชบนั ไดรวมกบั คนปกติ ง. การจดั ใหคนพกิ ารเรยี นรวมกับคนปกติ

ญ 8. มานะถกู เพือ่ นตอย เขาโกรธมากแตไ มโ ตตอบเพ่ือน แสดงวา มานะยดึ การปฎบิ ตั ติ นตามวถิ ี ประชาธิปไตยขอ ใด ก. รจู ักคิดอยางมเี หตุผล ข. รูจักการประนปี ระนอม ค. รจู กั ใชป ญญาในการแกปญ หา ง. รูจักควบคมุ อารมณของตนเอง 9. ใครตอ ไปนปี้ ฎบิ ัตติ นตามจารตี ประเพณี วฒั นธรรมไดถูกตอ งท่สี ดุ ก. ปาสีทาํ บญุ ตกั บาตรทุกวัน ข. ลุงไทไมน บั ถือศาสนาใดเลย ค. ปา สมใจไปรว มงานผีตาโขน ง. ลงุ ทองแดงราํ เซง้ิ บง้ั ไฟในงานแหบ ง้ั ไฟ 10. ถา ทุกคนปฎบิ ัตติ นเปนพลเมืองดีตามวิถปี ระชาธปิ ไตย จะเกิดผลอยางไร ก. ทกุ คนมฐี านะดขี ึ้น ข. ชุมชนจะไมเ กิดการขดั แยง ค. ชุมชนมีวิถีชวี ติ เรียบงายแบบชนบท ง. ทกุ คนในชุมชนไมต องทํางานหนกั

1 บทท่ี 1 ประชาธิปไตยสูความเปนพลเมอื ง

2 แผนการเรียนรูประจาํ บทท่ี 1 บทที่ 1 ประชาธปิ ไตยสูความเปนพลเมอื ง สาระสําคญั หลกั การสําคญั ทางประชาธิปไตย แนวทางปฏิบัติตนเปน พลเมืองดตี ามวถิ ปี ระชาธิปไตย สงผลใหเ กิด ความเปน พลเมืองไทยในวถิ ีชวี ิตประชาธิปไตย ท่ีมคี ณุ ลกั ษณะทส่ี ําคญั คอื เปน ผทู ่ยี ึดมัน่ ในหลกั การทาง ประชาธปิ ไตยในการดาํ รงชวี ติ ปฏิบตั ิตนตามกฎหมาย และเปน ประโยชนต อ สังคม มีการชว ยเหลอื เก้ือกลู ซึ่ง จะกอใหเ กิดการพฒั นาสังคมและประเทศชาติใหเปน สงั คมและประเทศประชาธิปไตยอยางแทจรงิ หลักการทาง ประชาธปิ ไตย ผลการเรยี นรูท่คี าดหวงั 1. อธบิ ายความหมาย ความสําคัญ ของความเปน พลเมอื งในระบอบประชาธปิ ไตยได 2. อธบิ ายหลักการทางประชาธปิ ไตยท่สี ําคญั ได 3. อธิบายแนวทางการปฎบิ ัติตนเปนพลเมืองดีตามวถิ ีประชาธิปไตยได 4. อธบิ ายการจัดกิจกรรมสงเสริมการเปน พลเมอื งดีตามวิถปี ระชาธิปไตยได ขอบขา ยเน้ือหา เรื่องท่ี 1 ความหมายของความเปน พลเมอื งในระบอบประชาธิปไตย เร่อื งที่ 2 หลักการทางประชาธปิ ไตยท่สี ําคัญ เร่อื งท่ี 3 แนวทางการปฎบิ ัตติ นเปนพลเมืองดีตามวถิ ีประชาธปิ ไตย เรือ่ งท่ี 4 จดั กิจกรรมสงเสรมิ การเปน พลเมืองดีตามวถิ ปี ระชาธปิ ไตย กจิ กรรมการเรียน 1. ศึกษาเอกสารการสอน 2. ปฎิบัติกจิ กรรมตามทไี่ ดรบั มอบหมายในเอกสารการสอน 3. ศึกษาคน ควาหาความรจู ากแหลง เรยี นรตู างๆ เชน ตําราเรยี น ส่อื ส่งิ พมิ พตา งๆ กศน.ตาํ บล หองสมดุ และอนิ เตอรเ น็ต สอ่ื การสอน 1. เอกสารการสอนบทท่ี 1 2. แหลงเรียนรตู างๆ เชน ตําราเรยี น สอ่ื สิง่ พิมพต างๆ กศน.ตาํ บล หองสมดุ และอินเตอรเ น็ต 3. ใบงาน 4. กระดาษปรูฟ 5. ปากกาเคมี การวัดและประเมนิ ผล 1. สงั เกตคุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค โดยใชแบบประเมนิ คณุ ลักษณะอนั พึงประสงค 2. สังเกตทกั ษะกระบวนการ โดยใชแบบประเมินทกั ษะและกระบวนการ 3. ตรวจผลงาน โดยใชแบบประเมินผล

3 บทท่ี 1 ประชาธปิ ไตยสูความเปนพลเมอื ง เรือ่ งที่ 1. ความหมายของความเปน พลเมืองดีในระบอบประชาธปิ ไตย ความหมายของ “พลเมอื งดี” ตามวถิ ีชีวติ ประชาธปิ ไตย พลเมือง หมายถึง พละกําลงั ของประเทศ ซ่งึ มีสวนเปนเจาของประเทศ หมายถงึ ประชาชนท่ีมี สญั ชาตไิ ทย มีสทิ ธิ หนาที่ เสรีภาพภายใตก ฎหมายไทย แตกตา งจากชาวตางชาติท่ีเขาเมืองมาเพื่อประกอบ ธรุ กิจ เพอ่ื การทองเทีย่ วหรือหลบหนเี ขา เมือง บุคคลเหลานเ้ี ขามาอยใู นประเทศไทยเปน การช่ัวคราว ไมถ อื วา เปนพลเมอื งไทย พลเมอื งไทย หมายถึง บุคคลท่ีมีความเปน ไทย มศี ลิ ปวทิ ยา มธี รรมเนียม ประเพณี ความเชอื่ ถือ ความคิดจติ ใจทีจ่ ะรกั ษาความสามัคคี ความเปนปก แผนอยูใ นตนเองและสามารถท่จี ะถา ยทอดความเปน ไทย สบื ตอไปยังคนรุนหลังอยา งถูกตอ งและเหมาะสม ความเปนพลเมืองไทย หมายถึง การนําความเปน ไทยมาใชใหเ กดิ ประโยชน รวมทั้งการคิดคน ปรับปรุง ดดั แปลงความเปน ไทยใหก ับสถานการณท เี่ ปน อยูจรงิ ท้งั ทางเศรษฐกจิ และการเมอื ง ระบอบ ประชาธิปไตย คือ ระบบการเมอื งทป่ี ระชาชนเปน เจา ของประเทศ เจาของอาํ นาจอธิปไตยท่ีปกครอง โดย ประชาชนเพอ่ื ประชาชน มหี ลกั การทส่ี าํ คัญคือหลกั สิทธิเสรภี าพ ความเสมอภาค หลัดนติ ิธรรม หลกั การใช เหตผุ ล และหลักการยอมรบั เสยี งขางมากท่ตี องเครพสิทธิของเสยี งขางนอ ย วิถปี ระชาธิปไตย หมายถึง วถิ กี ารปฎบิ ัติตนท่เี กิดจากการผสมผสานระหวา งการดาํ รงชีวติ ตามความ เปน ไทยกบั การเขา ไปในสวนรวมทางการเมอื งและการบรหิ าร “พลเมืองดีในวถิ ชี ีวติ ประชาธปิ ไตย” หมายถึง พลเมอื งที่มคี ุณลกั ษณะท่ีสาํ คัญ คอื เปน ผูท่ยี ดึ มน่ั ใน หลักการทางประชาธปิ ไตยในการดาํ รงชวี ิต ปฏบิ ัตติ นตามกฎหมาย และเปนประโยชนตอสังคม มกี าร ชวยเหลือเกอ้ื กลู ซ่งึ จะกอ ใหเ กิดการพฒั นาสงั คมและประเทศชาติใหเปน สังคมและประเทศประชาธปิ ไตยอยา ง แทจ ริง เร่อื งท่ี 2 หลกั การทางประชาธิปไตยทส่ี าํ คัญ อํานาจอธิปไตบ อาํ นาจอธิปไตย (Sovereignty) หมายถึง อาํ นาจสงู สดุ ในการปกครองรฐั หรือประเทศ ดังน้นั ส่งิ อืน่ ใด จะมีอํานาจยงิ่ กวา หรือขัดตออาํ นาจอธปิ ไตยไมได อํานาจอธปิ ไตยยอมมคี วามแตกตา งกันไปในแตละระบอบ การปกครอง เชน ในระบอบประชาธิปไตย อาํ นาจอธิปไตยเปนของประชาชน กลาวคอื ประชาชนคอื ผูมอี ํานาจ สงู สดุ ในการปกครองประเทศ ในระบอบสมบรู ณาญาสิทธริ าช อํานาจอธิปไตยเปนของพระมหากษัตริย คอื กษัตริย เปน ผมู อี าํ นาจสงู สดุ ในการปกครองประเทศ เปนตน อนึง่ อาํ นาจอธปิ ไตยนน้ี ับเปนองคประกอบสําคัญ ท่สี ุดของความเปน รัฐเพราะการที่จะเปน รัฐไดน นั้ นอกจากจะตอ งประกอบดว ยอาณาเขต ประชากรและรฐั บาล แลวยอมตองมีอํานาจอธิปไตยดวยกลาวคือประเทศนน้ั ตองเปน ประเทศทส่ี ามารถมีอํานาจสูงสุด (อาํ นาจ อธิปไตย) ในการปกครองตนเองจึงจะสามารถเรียกวา “รฐั ” ได ลักษณะสาํ คญั ของอํานาจอธปิ ไตย มีดงั ตอไปน้ี 1. มคี วามเด็ดขาด (Absoluteness) หมายถึง การไมม อี ํานาจทางกฎหมายอืน่ ใดในรฐั เหนอื กวา อาํ นาจอธิปไตย และอํานาจนติ บิ ัญญตั ขิ องรัฐยอมไมอาจจะถูกกาํ จดั โดยตัวบทกฎหมายใดๆ ได 2. มคี วามถาวร (Permanence) หมายถงึ อํานาจอธปิ ไตยมีลกั ษณะถาวร ซึ่งตางกนั กบั รฐั บาล โดย รฐั บาลอาจมกี ารเปล่ียนแปลงได แตอาํ นาจอธิปไตยตอ งอยตู ลอดไปหากอาํ นาจอธิปไตยถูกทําลาย รัฐน้ันจะสูญ สลายไปดวย หรอื พูดไดอ ีกอยางหนงึ่ วา รัฐทสี่ ญู เสียอาํ นาจอธิปไตยจงึ หมดสน้ิ ความเปน รัฐไปนั้นเอง

4 3. ใชไดเปนการทัว่ ไป (Comprehensiveness) หมายถึง อาํ นาจอธิปไตยยอมมีอํานาจเหนือบุคคล ทุกคนทอี่ ยูอ าศยั ในรฐั นั้นอยา งไมม ีขอยกเวน และเปน ไปอยางกวา งขวา งท่ีสดุ แลว แตผใู ชอํานาจจะเห็นสมควร และองคก ารทกุ แหง บรรดาที่มอี ยูในรฐั ก็อยภู ายใตอ ํานาจอธปิ ไตย แตหากการท่ผี แู ทนทางการฑตู ไดรบั สิทธิ พิเศษบางประการเปน เพยี งถอยทถี อยปฎบิ ัติตอ กนั ตามมารยาทการฑูตเทา นนั้ 3. แบง แยกไมได (Indivisibility) หมายถงึ ในรัฐหนึง่ ๆ จะตอ งมอี าํ นาจอธปิ ไตยเพียงหนว ยเดยี ว หากมี การแบง แยกอํานาจอธิปไตยแลว กเ็ ทา กับวาอาํ นาจอธปิ ไตยไดถกู ทาํ ลาย ซง่ึ จะทําใหรัฐแตกสลายตวั ไป ตัวอยางเชน ประเทศเกาหลอี าํ นาจอธปิ ไตยเปนอันหนึ่งอนั เดียวกนั แตเ ม่อื มกี ารแบงอํานาจอธปิ ไตยออกไป ทาํ ใหเกดิ รฐั ใหมข ึ้น คอื เกาหลีใตกับเกาหลเี หนอื เปนตน อาํ นาจอธปิ ไตย เปน อํานาจสงู สดุ ในการปกครองประเทศ ซึ่งตามระบอบประชาธปิ ไตยถอื วา เปน อํานาจของประชาชน แบงออกเปน 3 สว น คอื 1. อํานาจนติ ิบญั ญตั ิ เปน อํานาจในการออกกฎหมายและควบคุมการทํางานของรฐั บาลเพื่อประโยชน ของประชาชนและประเทศชาติ ประชาชนชาวไทยใชอาํ นาจนโี้ ดยการเลือกตง้ั สมาชกิ สภาผูแ ทนราษฎรไปทํา หนาทแ่ี ทนในรัฐสภา 2. อาํ นาจบรหิ าร เปนอํานาจการบรหิ ารราชการแผน ดินและการปกครอง ซ่งึ มคี ณะรัฐมนตรหี รือ รฐั บาลเปน ผใู ชอาํ นาจและรบั ผดิ ชอบในการบริหารราชการแผนดินใหเปน ไปตามนโยบายทแี่ ถลงตอ รฐั สภา 3. อาํ นาจตลุ าการ เปน อํานาจในการวนิ จิ ฉัยตัดสินคดคี วามตามกฎหมาย โดยมหี นว ยงานศาลและ กระทรวงยุตธิ รรมเปน ผูใชอ ํานาจ ระบอบประชาธปิ ไตย อยบู นรากฐานหลกั การท่ีสาํ คญั 6 ประการ คือ 1. หลักการอาํ นาจอธปิ ไตยเปน ของปวงประชาชน ประชาชนแสดงออกซึ่งการเปนเจา ของโดยใช อํานาจท่ีมีตาม กระบวนการเลือกตั้งอยา งอิสระและทว่ั ถึงในการใหไ ดม าซ่งึ ตัวผูปกครองและผูแ ทนของตน รวมทงั้ ประชาชนมอี าํ นาจในการคดั คานและถอดถอนผูปกครองงและผูแ ทนท่ีประชาชนเหน็ วา มิไดบ ริหาร ประเทศในทางทเ่ี ปน ประโยชนตอ สงั คมสวนรวม เชน มพี ฤตกิ รรมรา่ํ รวยผิดปกติ 2. หลักความเสมอภาคการเปดโอกาสใหประชาชนทกุ คนสามารถเขา ถึงทรัพยากรและคุณคาตางๆ ของสังคมที่มีอยูจาํ กดั อยา งเทาเทียมกนั โดยไมถกู กีดกนั ดว ยสาเหตแุ หง ความแตกตา งทางชน้ั วรรณะทางสังคม ชาติพันธุ วฒั นธรรมความเปนอยู ฐานะทางเศรษฐกิจหรอื ดว ยสาเหตอุ ืน่ 3. หลักนิติธรรม หมายถงึ การใชห ลักกฎหมายเปน กฎเกณฑก ารอยรู วมกัน เพื่อความสงบสขุ ของ สังคม 4. หลักเหตผุ ล หมายถึง การใชเหตผุ ลทถ่ี กู ตองในการตดั สินหรือยุติปญหาในสงั คม ในวถิ ีชีวิตของ สงั คมประชาธิปไตย ผคู นตอ งรจู กั รับฟงเหตผุ ลของผูอ ่นื ไมดือ้ ดงึ ในความคิดเห็นของตน จนคนอนื่ มองเราเปน คนมี มิจฉาทฐิ ิ

5 5. หลักการเสียงขางมาก ( Majority rule) ควบคไู ปกบั การเคารพในสิทธิของเสยี งขางนอย ( Majority Rights) การตดั สนิ ใจใดๆ ท่ีสง ผลกระทบตอประชาชนหมมู าก ไมวา จะเปน การเลือกต้งั ผูแทนของประชาชน เขา สรู ะบบการเมอื ง การตดั สนิ ใจของฝา ยนิตบิ ัญญัติ ฝา ยบริหาร หรือฝา ยตลุ าการ ยอ มตอ งถอื เอาเสยี งขาง มากทีม่ ตี อเร่ืองนั้นๆ เปนเกณฑในการตัดสินทางเลือก โดยถอื วา เสียงขางมากเปนตวั แทนที่สะทอ นความ ตองการ ขอ เรียกรองของประชาชนหมมู าก หลกั การน้ี ตองควบคูไปกบั การ เคารพและคุม ครองสิทธเิ สยี งขา ง นอ ยดวย ทง้ั น้กี เ็ พอื่ เปนหลกั ประกนั วา ฝา ยเสยี งขา งมากจะไมใชว ิธีการ พวกมากลากไปตามผลประโยชน ความเห็น หรอื กระแสความนยิ มของพวกตนอยางสดุ โตง แตตอ งดําเนนิ การเพื่อประโยชนความเห็นของ ประชาชนท้ังหมดเพือ่ สรา งสังคมทปี่ ระชาชนเสยี งขา งนอ ย รวมท้ังชนกลุมนอ ยผูด อ ยโอกาสตางๆ สามารถอยู รว มกันไดอยางสนั ตสิ ขุ โดยไมม กี ารเอาเปรียบกนั และสรางความขัดแยง ในสังคมมากเกินไป 6. หลกั ประนีประนอม หมายถงึ การลดความขัดแยง โดยการผอนหนักผอนเบาใหกนั รวมมอื กนั เพอ่ื เหน็ แกประโยชนข องสวนรวมเปนสําคญั เรื่องที่ 3 แนวทางการปฎบิ ัติตนเปน พลเมอื งดตี ามวถิ ปี ระชาธิปไตย คุณลกั ษณะของพลเมืองดีตามวิถปี ระชาธปิ ไตย พลเมอื งดตี ามวถิ ปี ระชาธปิ ไตยควรมแี นวทางทางปฎิบัตติ นดงั นี้ คอื 1). ดานสงั คม ไดแก - การแสดงความคดิ อยางมีเหตผุ ล - การรบั ฟง ขอ คิดเห็นของผอู น่ื - การยอมรับเมอื่ ผอู ่ืนมเี หตผุ ลท่ดี กี วา - การตัดสินใจโดยใชเหตุผลมากกวาอารมณ - การเคราพระเบยี บของสงั คม - การมีจติ สาธารณะ คือ เหน็ แกป ระโยชนของสวนรวมและรกั ษาสาธารณสมบตั ิ 2). ดานเศรษฐกิจ ไดแก - การประหยัดและอดออมในครอบครวั - การซือ่ สัตยส ุจริตตอ อาชีพท่ที าํ - การพัฒนางานอาชีพใหกาวหนา - การใชเ วลาวางใหเปน ประโชยนต อ ตนเองและสังคม - การสรางงานและสรา งสรรคส ง่ิ ประดิษฐใหมๆ เพือ่ ใหเ กดิ ประโชยนตอสังคมไทย และสังคมโลก - การเปนผูผ ลติ และผูบ ริโภคทด่ี ี มีความซื่อสตั ย ยดึ มน่ั ในอุดมการณทดี่ ีตอชาติ เปน สาํ คญั 3). ดานการเมืองการปกครอง ไดแก - การเคราพกฎหมาย - การรับฟงขอคิดเห็นของทุกคนโดยอดทนตอความขัดแยง ท่ีเกดิ ข้นึ - การยอมรับในเหตผุ ลทีด่ กี วา - การซื่อสตั ยตอหนาทโี่ ดยไมเ หน็ แกป ระโยชนสว นตน - การกลาเสนอความคดิ เห็นตอ สว นรวม กลา เสนอตนเองในการทําหนาท่ี สมาชิกสภาผูแทนราษฎร หรอื สมาชิกวุฒิสภา - การทาํ งานอยา งเต็มความสามารถเตม็ เวลา

6 การสนบั สนนุ สง เสริมบคุ คลอนื่ ใหปฎิบัติตนเปนพลเมอื งดี สังคมไทยในปจจบุ นั เปน สังคมทีม่ ีความซบั ซอนสงู มาก ในสังคมและมบี คุ คลท่มี คี วามคิดและความเชื่อ ทีห่ ลากหลาย ดงั น้นั นอกจากบุคคลจะปฎบิ ตั ิตนเปน พลเมืองดตี ามวิถปี ระชาธิปไตยแลว บคุ คลจะตอ งพยายาม สนบั สนนุ และสงเสริมใหบ คุ คลอื่น โดยเฉพาะบุคคลในครอบครัว เพอ่ื นฝูงใหปฎบิ ัตติ นเปนพลเมืองดีได วิธีการ สนบั สนุนและสงเสรมิ บคุ คลอ่นื ใหเ ปนพลเมอื งดี มดี งั น้ี 1. สงเสริมความสามัคคี ประวตั ศิ าสตรชาติไทยไดพ ิสูจนใ หเห็นชัดเจนวา ยามใด ท่สี งั คมขาดไรซ ง่ึ ความสมัครสมานสามคั คี ยามนั้นสังคมจะประสบกับมหันตภยั ความรักใครสามัคคีทาํ ใหป ระเทศชาตสิ ามารถตง้ั มนั่ อยูไ ดตราบทุกวันนี้ ดงั คําสุภาษติ ท่วี า “สามัคคีคอื พลัง” ท่ชี ใี้ หห น็ คุณคา อนั สงู สงของความสามคั คี การปฎบิ ตั ิหนา ที่ การทํางานท่ี ไดรบั มอบหมาย บางครั้งเปนการยากทจ่ี ะทําใหส ําเรจ็ ดวยคนเพียงคนเดียว การสง เสริมใหบ ุคคลเขามาชว ยกัน ทํางานดว ยความเตม็ ใจและตงั้ ใจจงึ เปน ส่งิ ท่ีสาํ คัญ ความสามคั คีจะเกิดขึน้ ไดจะตองมีพื้นฐานของความจรงิ ตอ กัน เพราะหากคนในสงั คมขาดความจรงิ ใจตอ กัน การทาํ งานหรอื การติดตอ สมาคมระหวา งกันจะติดขัดไม ราบรนื่ เนือ่ งจากแตล ะฝายจะไมไ ววางใจกนั ซงึ่ นอกจากความจรงิ ใจตอ กนั จะตอ งปราศจากอคตติ อกนั เพราะ มเิ ชนนัน้ จะมกี ารนําความรูส ึกสว นตน ความชอบ ความโกรธ ความเกลียดมาใชใ นการประกอบกิจกรรมตา งๆ รวมกัน หากเปน เชนน้แี ลวความสามัคคีสมานฉนนั ทยอ มไมอ าจเกิดขึ้นได สังคมน้ันจะอุดมไปดวยความ หวาดระแวง ไมมพี ลงั เชิงสรางสรรคท จ่ี ะผลกั ดนั สังคมใหก าวหนา อยา งตอ เนอ่ื ง การสงเสริมความสามัคคี สามารถทําไดหลายประการ เชน การจัดใหม กี ารประชุมหรอื ปรึกษากิจการตา งๆ อยางสมํ่าเสมอ และลงมือทํา กจิ กรรมตา งๆ อยางพรอมเพียงเปน นา้ํ หน่ึงใจเดยี วกันจนกระท่งั สาํ เรจ็ ลุลวง การระดมสมองเพ่อื คน หาปญหา สาเหตุและแนวทางการแกไข การสรางทีมงานโดยมกี ารแบงงานกนั ทําตามความชํานาญเฉพาะ และมีการ เช่ือมโยงงานท่ที าํ ใหประสานสอดคลองกัน 2. ไมชกั นําเพ่อื นไปในทางทผ่ี ดิ สงั คมไทยในปจ จุบันใหความสําคญั กับความเจริญทางดา นวตั ถุมากกวา คุณคา ทางจิตใจ สังคมวตั ถนุ ิยม สงั คมบริโภคนิยม สังคมที่บรโิ ภคเงนิ ตรา และโภคทรัพยก ลายเปนเครือ่ งชีว้ ัด คุณคาของคนโดยไมค ํานงึ ดา น คณุ ธรรม จริยธรรม คนทีม่ เี งินไดร ับการยกยอ งวาเปนคนดี ความมหี นา มีตา มเี กยี รติของบคุ คลวัดดว ยจํานวน เงนิ ดว ยเหตนุ ี้คนจึงตอ งแสวงหาเงินใหมากท่สี ุดโดยไมคํานงึ วา จะเปน วิธีการท่ีถกู ตอ งหรือไม หรอื ไมชอบตอ คุณธรรม จริยธรรม กฎหมายและสงั คมจะเสยี หายหรอื ไม เชนการเลนการพนนั การฉอราษฎรบังหลวง การ เสพยาเสพติด พฤติกรรมดงั กลาวจะทาํ ใหผปู ฎบิ ตั ิเสอ่ื มเสยี แลว ยังทําให สงั คมเสื่อมทรามดว ย เชน การเลน การ พนนั เปนสิ่งท่ีผิดกฎหมาย ประเทศชาติขาดแรงงานสาํ คญั ในการพัฒนาประเทศ สังคมจงึ ควรชี้ชวนคนในสังคม ใหเ กดิ มโนสาํ นึกตอ ความถกู ตอ งดีงามคํานงึ ถงึ ประโยชนต อสว นรวม และสนบั สนุนสง เสริมใหบุคคลอ่นื ปฏิบัติ ตนเปนพลเมอื งดี 3. สง เสริมสนั ตวิ ธิ ี ในสงั คมประชาธปิ ไตยเคารพและใหค วามสาํ คัญกับการแตกตางหลากหลายทั้งในนติ ขิ องความคดิ เห็น วัฒนธรรม คา นยิ ม ความเชอื่ ศาสนา ฯลฯ ความแตกตางหลากหลายนนั้ หากไมม กี ารจดั การอยา งเหมาะสม อาจจะนําไปสูค วามขัดแยงในสงั คมไดง าย ในสังคมประชาธิปไตย มนษุ ยต อ งอยรู วมกนั บนพน้ื ฐานของหลกั การใหความเคารพในเหตุผล การ เคารพซ่ึงกนั และกนั ในฐานะท่เี ปนมนษุ ย การใหความชวยเหลอื เกือ้ กูลยอมทําใหส ังคมอยูรวมกนั อยางสนั ตสิ ุข สงั คมไทยมีความหลากหลายดานเชือ้ ชาติ ศาสนา วัฒนธรรม การประกอบอาชีพ การศกึ ษา แตพลเมืองกย็ ัง

7 สามารถดํารงชีวิตรว มกนั ไดอยา งผาสกุ ใชหลกั ความสันติเปน แนวทางสาํ คญั ในการขจดั ความขดั แยง ทงั้ ความ รุนแรงและเรอ่ื งทัว่ ไปเปน อยางดี การสงเสรมิ สันติวธิ สี ามารถกระทาํ ไดโ ดยการยึดหลักเหตผุ ล การเปด กวาง การยอมรับความแตกตา ง ในมิตติ า งๆ ทม่ี ีในสงั คมจะนาํ ไปสสู นั ตวิ ิธอี ันเปนหลักการสาํ คัญของประชาธิปไตย 4. การชน่ื ชมบุคคลอนื่ เมอ่ื มีการกระทาํ ความดีเกดิ ขึ้น เชน การชวยเหลือเพอ่ื น การเกบ็ ของไดส ง คนื เจาของ การแสดงความ กตัญูตอ บุพการี การรวมกิจกรรมอนุรกั ษม รดกไทยของโรงเรยี นและชุมชน การชืน่ ชมบคุ คลทท่ี าํ ความดี เหลา น้สี ามารถกระทําไดหลายรูปแบบ เชน การประกาศความดหี นา เสาธงใหส มาชกิ ในโรงเรยี นไดร บั ทราบ การประกาศยกยองชมเชยผานการจัดปา ยนเิ ทศ การมอบรางวัลความดี จะชว ยใหบุคคลอน่ื เหน็ คณุ คา และหนั มาทําความดีมากขึ้น ในสงั คมไทยไดมกี ารแสดงออกลกั ษณะในระดบั ชาติดวย เชน การยกยอ งบคุ คลใหเ ปน พลเมอื ง การยกยองใหรับรางวลั แมด ีเดน การยกยองบุคคลใหเ ปนศลิ ปน แหงชาติ เปนตน 5. สง เสรมิ ใหรักความยุติธรรม สงเสรมิ ใหย ึดมั่นในความดี ความถกู ตอง ไมล ําเอยี ง กระทาํ การทั้งปวงโดยปราศจากอคติ ใช ปญ ญาไตรตรองวิเคราะหเหตผุ ลอันจะเกิดขึ้น โดยสมควรแกเ หตุ และตระหนกั รวู าพงึ ปฎบิ ตั ิอยา งไรจงึ จะ พอเหมาะ พอควรแกเหตุนัน้ ๆ การสงเสรมิ ความยตุ ิธรรมสามารถทาํ ไดโ ดยรูจกั จาํ แนกผลประโยชนสว นตนออก จากผลประโยชนสาธารณะ ยดึ ถือหลักเหตผุ ลและความสมเหตุสมผล โดยไมเลอื กปฎบิ ตั ิและไมป กปองส่งิ ท่ีไม ถูกตอ ง 6. การสรางมิตรภาพ ในการเปนมติ รท่ดี ีตอกนั เราตอ งพยายามทจ่ี ะเขา ใจผูอ ่นื กอ นท่ีจะเรียกรอ งใหค นอื่นมาเขา ใจเรา นอกจากน้คี วามเขาใจระหวาง “เรา” และ “เขา” จะตองเปนความเขาใจรวมกันโดยมุงผลประโยชน สวนรวมเปนหลัก และในการทํางานรวมกนั นน้ั ทง้ั “เรา” และ “เขา” จะตอ งทาํ แบบ “สนบั สนนุ ” และ “สง เสรมิ ” ไมข ดั แยงกนั และไมม ุง ทําลายกัน 7. การแสดงความไมลาํ เอยี ง ความลาํ เอียงทส่ี ําคญั มี 4 ประการ คือ ความลาํ เอียงเพราะรกั ใคร ความลาํ เอยี งเพราะไมช อบ กนั เพราะความลําเอยี งเพราะโงเ ขลา ความลาํ เอียงเพราะกลวั หรอื เกรงใจกนั ซง่ึ สงิ่ เหลานจ้ี ะกอใหเ กิดปญ หามาก เพราะถาเห็นวา การปฎิบัติแบบน้ีทําใหไ ดดี คนก็จะปฎิบัตติ ามและจะนําไปสคู วามวุนวายในสงั คมได ดังน้ันการ แสดงความไมล าํ เอยี งจงึ มคี วามสาํ คัญ การไมล ําเอยี ง หมายถึง การกระทําดว ยความเปนกลาง ปราศจากอคตทิ ง้ั ปวง กระทาํ ส่งิ ตา งๆอยา งมี สติปญ ญา คอื พิจารณาเห็นผลอนั เกดิ ข้ึนโดยสมควรแกเหตผุ ลรูวาพึงปฎบิ ัติอยางไรจึงเหมาะสมกับเหตนุ ัน้ รวู า ส่ิงใดผิด ส่ิงใดถกู ผใู ดท่ีกระทาํ ผิดก็ไมป กปอ ง บคุ คลทก่ี ระทําไดย อ มไดร บั การยอมรบั การยกยองวาเปน ผทู มี่ ี ความยตุ ิธรรม และยงั จะเปนแบบอยา งที่ใหบ คุ คลอนื่ ถือปฎบิ ัตไิ ดดี เร่อื งที่ 4 การสง เสรมิ การเปน พลเมอื งดตี ามวถิ ีประชาธปิ ไตย การท่สี มาชิกในสงั คมประชาธปิ ไตยรูจ กั ปฎบิ ตั ติ นเปนพลเมอื งดีตามวถิ ปี ระชาธิปไตย ยอมเกดิ ผลดี ตอ สังคมและประเทศ ดังนี้ 1. ทําใหส งั คมและประเทศชาตมิ ีการพฒั นาไปไดอ ยางมนั่ คง เพราะการทที่ ุกคนมสี ว นรวมในการแสดง ความคิดเห็นอยางหลากหลาย และมีเหตุผลในงานหรอื โครงการตา งๆ ท้ังในระดบั ชุมชนถึงระดับประเทศ

8 ตลอดจนเปดโอกาสใหคนท่ีมีความรคู วามสามารถไดร ว มการทาํ งาน ยอมสงผลใหก ารทํางานและผลงานน้นั มี ประสทิ ธภิ าพ 2. ทําใหเกิดความรกั และความสามคั คีในหมคู ณะ เพราะเม่ือมีการทาํ กจิ กรรมรวมกันยอ มมีความ ผกู พัน รว มแรงรวมใจในการทาํ งานทั้งปวงใหบ รรลเุ ปา หมายได 3. สงั คมมีความเปน ระเบียบเรยี บรอย เพราะทกุ คนตอ งปฎิบตั ิตามระเบียบกติกาของสังคม ซงึ่ เปน กฎเกณฑท ่ีทกุ คนยอมรับ 4. สงั คมมคี วามเปนธรรม เมอื่ สมาชกิ ทุกคนไดร บั สทิ ธิ หนา ท่ี เสรภี าพ จากกฎหมายเทาเทยี มกันทําให สมาชกิ ทกุ คนไดรบั การปฎิบตั ิอยา งยุติธรรม กอใหเกดิ การเปน ธรรมในสงั คม 5. ทาํ ใหส มาชิกทุกคนในสังคมมคี วามเอือ้ เฟอ เผอื่ แผแ ละมนี ํ้าใจตอกัน โดยยึดหลักศีลธรรมเปน พ้นื ฐานในการปฎบิ ัติตอกนั ตามวถิ ีประชาธิปไตย การปกครองระบอบประชาธิปไตยเปนการปกครองท่อี ํานาจมาจากประชาชนและจะถอื มตขิ องเสียง สวนใหญ การดาํ เนนิ ชีวติ ของสมาชกิ ในสงั คมประชาธิปไตยจะอยบู นพ้ืนฐานหลักการของประชาธปิ ไตย จะอยู บนพื้นฐานหลกั การของประชาธิปไตย เชน หลักอาํ นาจเปนของปวงชน หลักความเสมอภาค หลักสทิ ธิเสรภี าพ และหนา ท่ี เปนตน ประชาชนในสงั คมประชาธปิ ไตยจะมีสิทธแิ ละเสรีภาพเทาเทียมกันและถา ประชาชนปฎิบตั ิ ตนเปน พลเมืองดตี ามวถี ีประชาธิปไตย จะทําใหส งั คมและประเทศมคี วามเจรญิ กา วหนา และสามารถอยูร ว มกนั ในสังคมไดอยา งสันตสิ ุข การเปนพลเมอื งดีไมเพยี งพอแตป ฎบิ ตั ิตนตามสทิ ธิเสรีภาพ ปฎิบตั หิ นา ท่ีตามกฎหมาย โดยไมกระทาํ การใดๆ ท่จี ะกอ ใหเ กดิ ความเดอื ดรอน หรือกอ ใหเ กดิ ความเสียหายแกผอู นื่ ประชาชนทกุ คนจะตองคํานงึ ถงึ หลักการสําคัญท่วี า จะตองดูแลตนใหเปน คนมีคุณภาพ ชว ยเหลือและรบั ผดิ ชอบตนเองได รวมท้ังชวยเหลอื ดแู ลคนรอบขาง ชว ยกันดูแลชุมชนและสังคม ดังน้ัน การเปนพลเมอื งดีในสงั คมประชาธิปไตยจึงตอ งเปน คนมี คณุ ภาพท้งั 3 ดา น คือ สตปิ ญ ญา จติ ใจ และพฤตกิ รรมที่ดี

9 กิจกรรมบทที่ 1 คาํ ชแ้ี จง จงตอบคาํ ถามตอ ไปน้ี 1. พลเมอื งดีในวิถปี ระชาธปิ ไตย หมายถงึ อะไร ......................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. ...................................................................................................................................................................... ..... ..............................................................................,.,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,.,.......................... 2. ในฐานะที่นกั เรยี นเปนสมาชกิ ในสังคมประชาธปิ ไตย จะมแี นวทางในการประพฤติปฎิบตั ติ นอยางไร .......................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. ....................................................................................................................................................................... 3. ในการขจดั ความขดแยง ที่เกดิ ข้ึนท้งั ดานความคดิ อุดมการณ นกั เรยี นคิดวาวิธกี ารใดท่เี หมาะสมจะ นํามาแกไ ขความขัดแยง .......................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................... 4. นายกวี ประกอบอาชีพขายอาหารตามส่ัง นายกวจี ะตองปฎบิ ตั ติ นอยา งไรจึงจะไดชอื่ วาเปน พลเมืองดตี ามวิถีประชาธิปไตยดานเศรษฐกจิ .......................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................................

10 บทท่ี 2 การเสรมิ สรา งความปรองดองในสังคมไทย

แผนการเรยี นรูประจาํ บทที่ 2 11 บทที่ 2 การเสรมิ สรา งความปรองดองในสังคมไทย สาระสําคญั การขดั แยง ทางความคดิ ในกลุมคนยอ มมบี างเปนเร่อื งธรรมดา แตถ าหากการขัดแยง ทางความคิดไดร ับ การไกลเกล่ยี ไดรบั รู ขา วสารหรือไดร บั การอธิบายจนเกดิ ความรู ความเขาใจทีถ่ กู ตอ ง การขดั แยง ทางความคดิ เหลา นัน้ ก็จะหมดไป ไมก อใหเกิดความแตกแยกสามคั คี ดงั นนั้ ประชาชนคนไทยตองรวมใจกนั เสริมสรางความ ปรองดองในสังคมไทย เพ่ือประเทศชาตเิ กดิ ความสามคั คี นาํ สูก ารพัฒนาประเทศชาตติ อ ไป ผลการเรยี นรูท่คี าดหวัง 1. บอกความหมาย ความสาํ คัญของการเสริมสรางความปรองดองในสงั คมไทย 2. อธบิ ายแนวทางการเสริมสรา งความปรองดองในสงั คมไทย 3. นาํ แนวทางการเสริมสรางความปรองดองไปประยกุ ตใชใ นการดาํ เนนิ ชีวิตประจําวัน ขอบขายเนื้อหา เร่อื งที่ 1. ความหมาย ความสําคัญ ของการเสรมิ สรางความปรองดองในสังคมไทย เรือ่ งที่ 2. แนวทางการเสริมสรางความปรองดองในสังคมไทย รากฐานความขัดแยง ในสังคมไทย ลักษณะความขัดแยงของสงั คมไทยในปจ จุบนั แนวทางสูสงั คมสมานฉนั ท เรือ่ งท่ี 3. ตวั อยางกจิ กรรมการเสริมสรางความปรองดองในสังคมไทย กิจกรรมการเรยี น 1. ศึกษาเอกสารการสอน 2. ปฎิบตั ิกิจกรรมตามที่ไดรับมอบหมายในเอกสารการสอน 3. ศึกษาคนควา หาความรจู ากแหลง เรยี นรตู า งๆ เชน ตาํ ราเรียน สอ่ื ส่ิงพมิ พต า งๆ กศน.ตําบล หองสมุด และอนิ เตอรเน็ต สอ่ื การสอน 1. เอกสารการสอนบทที่ 2 2. แหลงเรียนรตู า งๆ เชน ตําราเรียน สอื่ ส่งิ พิมพตางๆ กศน.ตาํ บล หองสมุด และอินเตอรเ นต็ 3. ใบงาน 4. กระดาษปรฟู 5. ปากกาเคมี การวัดและประเมนิ ผล 1. สงั เกตคุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค โดยใชแบบประเมินคุณลกั ษณะอันพึงประสงค 2. สังเกตทกั ษะกระบวนการ โดยใชแ บบประเมนิ ทกั ษะและกระบวนการ 3. ตรวจผลงาน โดยใชแ บบประเมินผลงาน

12 บทที่ 2 การเสริมสรา งความปรองดองในสงั คมไทย เรื่องท่ี 1 ความหมาย ความสําคญั ของการเสรมิ สรางความปรองดองในสงั คมไทย “การเสรมิ สรา งความปรองดองในสังคมไทย” หมายความถงึ “การเพิ่มพูนใหดขี น้ึ หรอื มั่นคงยง่ิ ขนึ้ ดว ย ความพรอมเพรยี งกัน หรอื การเพมิ่ พนู ใหด ขี ้นึ ดว ยการออมชอม ประณีประนอม ยอมกนั ไมแกง แยงกัน ตก ลงดวยความไกลเ กลีย่ ตกลงกันดวยความมไี มตรีจิต ของประชาชนคนไทย” คนไทยสว นใหญ ลวนมีความรกั ใครแ ละสามัคคปี รองดองกันอยแู ลวในทกุ ถนิ่ ดวยความมีจารีต วฒั นธรรมประเพณกี ับความมศี ลี ธรรม ในสายเลือดและในจิตใจ สืบทอดตอตอ กันมา การขัดแยง ทางความคิด ในกลุมคนยอ มเกดิ มไี ดบา งเปน เรื่องธรรมดา แตถา หากการขัดแยง ทางความคดิ ไดร ับการไกลเกลย่ี , ไดร ับ ความร,ู ไดร ับขา วสารหรือไดรับอธบิ ายจนเกิดความรู ความเขา ใจที่ถกู ตอ ง การขดั แยง ทางความคิดเหลานน้ั ก็ จะหมดไปได ไมก อใหเกดิ ความแตกแยกสามัคคี ไมกอใหเกิดความรุนแรงใดใด ทงั้ ทางวาจาและทางกาย เพราะ คนไทย เปนชนชาตทิ ่รี ักสงบ รกั พวกพองและรกั แผนดนิ ถน่ิ เกิด ประเทศไทย มกี ารปกครองระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตรยิ เ ปน ประมุขมากวา 70 ป ลม ลกุ คลุกคลานมาโดยตลอด มกี ารปฎวิ ตั ิรัฐประหารเกิดขึน้ หลายคร้งั สาเหตุเกดิ จาก การท่ีบรรดา นกั การเมอื ง หรือกลมุ บคุ คลทางการเมือง ประพฤติปฎิบัติ บรหิ ารจัดการ ไปในทางทที่ ําใหเ กิดความเสียหายตอ ประเทศชาติและประชาชน แตก ็มีกลมุ ประชาชน นักการเมือง กลมุ นกั วชิ าการบางกลุม และกลมุ ผูใชห รอื อาศยั ระบอบการปกครองเปนเคร่ืองมอื ในการแสวงหาและปกปองผลประโยชน มกั เรยี กรองใหคืน ประชาธิปไตย กลา วหาวา การปฎวิ ัตริ ัฐประหารเปน เผด็จการ โดยความรูเ ทาไมถ งึ กาล ดวยความไมร ูจ ริงไมร ู แจง ในระบบการปกครองท้ังหลาย ความจริงแลวระบบการปกครองแบบไหนๆ กด็ ีเหมอื นกนั ท้ังนน้ั ข้นึ อยูกับ ความเหมาะสม การประพฤติปฎิบตั ิ การบรหิ ารจดั การหรือการใช วา จะมีความเหมาะสมสามารถประพฤติ ปฎิบตั ิ บริหารจัดการหรือใช ตามรูปแบบของระบอบประชาธิปไตยนน้ั ๆ ใหเกิดผลดไี ดเ พียงใด อีกทัง้ ยงั มีปจ จัย อน่ื ๆ หลายปจจัย อันเปน สว นประกอบทีจ่ ะทาํ ใหป ระเทศนั้นๆ ควรใชร ะบอบการปกครองรปู แบบใด เพื่อให เกดิ ประโยชน เกดิ ความสุข เกิดความม่ันคงตอประเทศชาติและประชาชน สาํ หรบั นกั การเมอื งและกลมุ บุคคลท่เี ก่ียวขอ ง ควรมศี ลี ธรรมจรรยา ยดึ ถือหลักศลี ธรรมในศาสนาอยู เปนนจิ มคี วามรกั ประเทศชาตบิ านเมือง เห็นประโชยนของประเทศชาติและประชาชนสาํ คญั กวาประโยชน สวนตน การขดั แยงทางความคิดของกลมุ นกั การเมืองและผูท ่เี ก่ยี วของยอ มเกิดขน้ึ ไดน อยมากหรืออาจไม เกดิ ขึ้นเลย น่นั ยอมเปนสง่ิ แสดงวา จะมผี ูท่ีไมป ระสงคด ตี อ ประเทศชาติของประชาชน ไปยยุ งเสี้ยมสอนหรือให อามิสสนิ จางกบั ประชาชนเพือ่ ใหเกดิ ความคดิ ที่ขดั แยง แตกแยกความสามคั คี กอการชมุ นุม นาํ ไปสกู ารใช ความรุนแรง กอการจลาจล เกดิ ความเดอื ดรอนความเสียหายตอประชาชนและ ประเทศชาตบิ านเมือง ประชาชนสวนใหญ เกิดความขัดแยงเกีย่ วกบั ความตองการมีรายไดท่พี อเพียง มอี าชีพมงี านทํา การ ไมถูกเอารดั เอาเปรียบหรือแยง การประกอบอาชีพ ความตองการมีท่ีทาํ กนิ ของเกษตรกร ปลดเปลอ้ื งหนส้ี นิ ความตอ งการขายสินคาทางการเกษตรกรรมใหไดราคาท่เี ปนธรรม การกนิ ดอี ยดู ี ความปลอดภัยในชีวติ และ ทรพั ยสนิ ความเสมอภาคหรือความเทาเทยี มกันในการศึกษา การเขา ถึงหรอื ไดรับสทิ ธขิ ้ันพน้ื ฐานและ สวัสดกิ ารตา งๆ อยา งเทาเทียม และอ่ืนๆ ถึงแมวา อาจจะมีการแขงขันกนั บา งในบางเรอื่ งบางอยา ง อีกทั้งการ ไดรบั การดูแลเอาใจใสจากรฐั บาล ผแู ทนราษฎร และหนว ยงาน ขา ราชการทกุ แขนงอยางเต็มกําลังสามารถ ถา หากประชาชน ไดรบั สิง่ ทต่ี อ งการตามท่กี ลาวไปตามสมควร รวมไปถงึ รัฐบาล ผูแทนราษฎร และหนว ยงาน ขา ราชการทุกแขนง มคี วามเอาใจใส ดแู ลประชาชนในทุกดาน ตามบทบาทหนาท่ี อยา งเตม็ กําลังสามารถ การ ขัดแยง ทางความคดิ ยอ มไมเกดิ ข้ึน หรอื อาจจะมคี วามขัดแยงทางความคิดบางเลก็ นอ ยเปน ธรรมดา ไมถึงกับ

13 เปนสาเหตุทาํ ใหเกดิ ความแตกแยกสามคั คี นําไปสกู ารชมุ นมุ และยอ มจะมีแตค วามสามัคคี ความรกั ใคร ปรองดอง อยา งแนนแฟนของคนในชาติ อกี ประการหนึ่งเกีย่ วกบั การกาํ หนด นโยบาย แผนงาน โครงการฯและ การปฎบิ ัติ ของแตล ะกระทรวง ทบวง กรม ที่ไมสอดคลอ งไมส ัมพันธก ัน กเ็ ปนสาเหตหุ นงึ่ ที่ทําใหเกิดความ ขัดแยงทางความคิด เปนสาเหตุทําใหประชาชนบางสว นหรอื สวนมากไมไ ดรับความเปนธรรม ดังนัน้ กระทรวง ทบวง กรม ตางๆ “อาจจะตอง” มกี ารประชุมปรกึ ษา ในการกาํ หนดนโยบาย แผนงาน โครงการฯและการ ปฎบิ ตั ิ รว มกนั สอดคลองสัมพันธกนั เอื้ออํานวยซ่ึงกันและกนั ตงั้ แตล ะดับสงู ไปจนถงึ ระดับปฎบิ ตั งิ าน ยอม สามารถลดการขัดแยงทางความคดิ ของประชาชนลงได หรอื ไมมกี ารขัดแยง ทางความคิดเกดิ ข้ึนเลย ประชาชนควรไดร ับความรู หรือมคี วามรูค วามเขา ใจ ในระบอบการปกครอง รวมถึงระบบระเบยี บ วิธกี ารทํางานหรอื กลวธิ ีของพรรคการเมอื ง และควรไดรับความรู มคี วามเขา ใจ เกี่ยวกบั กลวธิ ใี นการทุจรติ คอรร ัปชัน่ ประพฤติมิชอบ การรับเงินสมนาคณุ หรือกฎหมายท่เี กยี่ วขอ งกบั พรรคการเมืองและนกั การเมอื งทุก รูปแบบ รวมถงึ ความรู เกยี่ วกับกฎหมายท่ีสาํ คญั ในชีวติ ประจาํ วันและอ่ืนๆ เพ่อื ใหประชาชนเกดิ การเคารพใน กฎหมาย ประพฤตปิ ฎบิ ตั ิตามกฎเกณฑก ติกาหรือตามกฎหมาย, ประชาชนทกุ หมูเหลา ทกุ สาขาอาชีพ ควร ไดรับการพฒั นาทางดา นจติ ใจใหมคี ณุ ธรรมทางศาสนา ใหเกดิ มีความรู มีความเขา ใจในหลักการหรอื หลกั คาํ สอนทางศาสนา อนั จะเปนบรรทัดฐานหรือเปนแนวทางในการประพฤติปฎิบตั ติ ามหนาท่ี แหง ความเปน ประชาชนชาวไทย เพื่อใหเกดิ ความมรี ะเบียบ มีวนิ ัย ทั้งความคดิ ทงั้ จติ ใจ ในทุกดาน อันจกั ทําใหการขัดแยง ทางความคดิ ในทุกชมุ ชน ทุกสงั คม ทุกหนวยงาน ทุกกลุมบุคคล ลดนอ ยลงหรือไมม ีการขัดแยงทางความคดิ ท่ี รนุ แรงเกดิ ขน้ึ นั้นยอมแสดงใหเ ห็นวา คนไทย ไดเ สริมสรา งความสามัคคี คือ ไดเพิม่ พูนใหด ขี น้ึ หรือมั่นคงยง่ิ ขน้ึ ดว ยความพรอมเพยี งกัน ออมชอม ประนปี ระนอม ยอมกนั ไมแกง แยง กนั ฯ ตามจารีตวัฒนธรรมประเพณี ตามหลกั กฎหมาย ตามหลักศีลธรรมในศาสนา ซง่ึ “การเสริมสรา งความสามัคคขี องคนไทย” จะสําเร็จได ก็ ดว ยคนไทยรว มมอื รวมใจกนั ประพฤตปิ ฎบิ ตั ิ เพอ่ื ประเทศไทย และเพ่ือคนไทย เร่อื งที่ 2 แนวทางการเสริมสรางการปรองดองในสงั คมไทย ปจ จบุ ันสังคมไทยกาํ ลังประสบกับวิกฤตการณความขดั แยงการแตกแยกของคนในชาติ ซง่ึ ไดท วีความ รนุ แรงและยืดเยือ้ มากในทกุ วินาที ซ่งึ มสี าเหตเุ กดิ จากความรนุ แรงทางโครงสรางทไ่ี ดฝงรากลกึ อยา งยาวนานใน สงั คมไทย ทาํ ใหเ กิดความไมเ สมอภาคเทา เทียมระหวา งชนช้นั ของคนไทยในสังคม รัฐไมสามารถรกั ษาผลประโยชนของประชาชนไดอยา งแทจ ริง เกิดการเสอ่ื มสลายของความไวว างใจใน สังคม ท่มี ีตอรฐั เกิดปรากฏการณการแบง พวกของประชาชนเปน ฝก ฝา ยอยา งชดั เจนซึ่งเปนการสรา งสถานะ ของความเปน พวกเขาพวกเราหรือความเปนอน่ื และเปน การสรา งความเกลียดชังจนมาสกู ารทําลายกันทาง ความคิด คําพดู และการกระทาํ ของประชาชนในประเทศไทยอยา งไมเคยปรากฏมากอน จนทาํ ใหเกิดปฎิกริ ยิ า ของสาธารณชนในเชงิ ตอตานอาํ นาจรัฐอยางชัดเจน เชน การตอ ตา นการจัดระเบียบสงั คม การตอ ตา นการ บงั คับใชกฎหมายของภาครฐั การชมุ นมุ ประทว งดวยสันติวิธจี นถึงขนั้ ใชกําลงั และความรุนแรง ภาพของประชาชนชาวไทยท่ีประหัตประหารกนั เองถูกถา ยทอดมาสูสายตาของคนไทยทัง้ ประเทศ และประชาคมโลกผา นสอ่ื ตางๆ อยางตอ เน่อื งเปรยี บเสมือนการตอกยํา้ ความขดั แยง ความรนุ แรงใหฝงรากลึก ลงไปในจิตใจของคนไทยทกุ คนในขณะเดยี วกนั เปรียบเสมอื นการกระตนุ เตอื นจิตใจวา ถึงเวลาแลว ทป่ี ระชาชน ชาวไทยทกุ คนและทกุ ภาคสว นของสังคมจะรวมกันปรบั เปลี่ยนวกิ ฤตการณค รั้งยิ่งใหญค รงั้ น้ีใหกลายเปนโอกาส ครงั้ ประวตั ิศาสตรข องประเทศชาตดิ ว ยการรว มกันสรา งสังคมไทยใหเปนสงั คมแหง สมานฉนั ท ดว ยการ เสรมิ สรา งแนวคดิ ในการเคราพซึ่งความแตกตา ง หรือความเห็นตาง เชน ความแตกตางทางความคดิ แตกตา งทาง วัฒนธรรม เช้อื ชาติ และศาสนา รว มกนั ฟนฟูกระบวนการหลอ หลอมคณุ ธรรมจริยธรรม การเสยี สละเพื่อ สวนรวม และจติ สํานกึ สาธารณะ ประกอบการเสรมิ สรา งวฒั นธรรมแหง สนั ตวิ ธิ ที ีต่ งั้ อยบู นพน้ื ฐานของหลัก

14 คณุ ธรรมรวมกันสรางชุมชนเขมแขง็ ทีม่ คี วามพรอ มและมศี กั ยภาพในการจัดการกบั ปญหาขอ ขัดแยงทเ่ี กดิ ขึน้ ใน ชุมชนของตนเองไดกอ นท่จี ะลุกลามใหญโตกลายเปน ปญหาความขัดแยง รนุ แรงของประเทศชาติ ท้ังน้เี พอื่ นําไปสูการมีจุดมงุ หมายรว มกนั ของคนทั้งชาติ น่ันคือ การรว มกันแกป ญ หาความขัดแยง ความ แตกแยกของคนในชาติท่ีประสบอยใู นปจ จุบัน และรวมกนั ฟน ฟา อุปสรรคไปสเู สน ทางของการเปนสังคมแหง ความเปน สมานฉันท และเปนสงั คมทีม่ ีความพรอ มในการรบั มอื กับปญ หาและสามารถปองกนั ความขัดแยง ได อยางยั่งยนื เพราะความสมานฉนั ทในสังคมเปนพน้ื ฐานสาํ คัญของความสงบสุข เพราะหากคนไทยทุกคนมคี วาม รักความสามัคคีมีจดุ มงุ หมายเปน หนง่ึ เดียวกันและมีความตองการรว มกนั กย็ อมเปน การยากย่ิงทีศ่ ตั รูตางๆ จากภายนอกและศัตรภู ายในประเทศจะสามารถบอนทาํ ลายได รากฐานของความขดั แยงในสงั คมไทย รากฐานของความขัดแยง ในสงั คมไทย มีสาเหตหุ ลกั ๆ สรุปไดดังน้ี สงั คมไทยมปี ญ หาความรุนแรงทางโครงสรางทเี่ ปนเง่อื นไขของการทาํ ใหเ กดิ ความขดั แยงในตัวเอง เนือ่ งจากอํานาจนยิ มและระบบอปุ ถัมภยังคงฝง รากลกึ อยใู นสังคมไทย โครงสรางทางอํานาจยงั เปนของคนชั้น นําและนกั การเมอื งท่มี ผี ลประโยชนรว มกบั กลมุ นายทุน เกิดปญหาความเลอื่ มล้ําทางสังคมเนือ่ งจากการ กระจายรายไดท ่ไี มเปนธรรม เกดิ ชอ งวา งระหวางคนจนกับคนรวย จนกอ ใหเกิด ความแตกแยกทางชนชน้ั ของ สงั คม ผูดอยโอกาสไมมสี วนรว มอยางจริงจงั ในการตดั สินนโยบายทจ่ี ะสง ผลกระทบตอตนเอง ประชาชนไมม ี สวนรวมทางการเมอื งอยางแทจรงิ ความไมเ ทาเทียมกันทงั้ หมดนก้ี อ ใหเกดิ ความขดั แยง ท่นี าํ ไปสคู วามรนุ แรงใน สงั คมย่งิ ชอ งวา งระหวางสิง่ ท่ีควรจะเกดิ กบั ส่งิ ท่เี กิดข้ึนจรงิ ในสงั คมยง่ิ หา งกนั เทา ใด ความรุนแรงเชงิ โครงสรา ง ทางสังคมจะย่งิ มีมากขึน้ เทาน้ัน (ฉนั ทนา บรรพศริ ิโชค, 2550) จากความรนุ แรงเชงิ โครงสรา งทางสงั คมไดนํามา สกู ารขาดความไวว างใจทางสงั คมของประชาชน เน่อื งจากสถาบนั ทางสงั คมและผนู ําไมส ามารถปกปอง ผลประโยชนข องสาธารณชนได ขาดความยตุ ธิ รรมและความเสมอภาคเทาเทยี มในการดาํ เนินงาน ขาดความ สํานึกรับผิดชอบตอสว นรวม จึงสง กระทบตอ สมั พนั ธภาพและความคาดหวงั ของประชาชนทม่ี ตี อ รฐั การขาดความไววางใจทางสังคมของประชาชนทาํ ใหเ กดิ ความขดั แยงที่ปญ หาอัตวสิ ัย ไดแ ก เรื่อง ของ อคติ ซงึ่ จะนําไปสกู ารรบั รทู ี่ผิด เขาใจผิดในประเดน็ ทเี่ กีย่ วขอ งกบั ความขัดแยง ซึง่ เกิดจากการสื่อสารท่ถี ูก เบยี่ งเบนไปจากความจรงิ การขาดความรแู ละความรทู ีไ่ มเทาเทยี มกนั ของแตบคุ คลเปน ตัวปดกัน้ ความเขาใจที่ ถกู ตอ งและทาํ ใหเ กิดการตีความสถานการณความขดั แยง แตกตา งกนั ซ่งึ ปญ หาอัตวสิ ยั ทแ่ี กไขไดยาก คอื อคตทิ ่ี มอี ยูร ะหวางผมู อี ํานาจกบั ประชาชน กลมุ คนเมอื งกับกลุมคนชนบท และกลุมผูชมุ นมุ ประทวง อคติระหวา ง กลุมคนที่เกดิ ขน้ึ มผี ลตอ การกอตวั และการขยายตวั ของการขดั แยงไดส่งิ ตา งๆ เหลานจ้ี ะนาํ มาสกู ารเกดิ อคติ

15 หรือการยึดเอาตัวเองหรอื พวกเดยี วกนั เปน ศูนยก ลางโดยการสรา งสัญญลกั ษณข องกลมุ รวมกนั และไมสามารถ ยอมรบั ความเห็นทต่ี า งจากกลุมของตนไดมกี ารรณรงคสรางความเกลียดชังฝา ยตรงขา ม ผานการปลกุ ระดมของ กลุมแกนนาํ ดวยวิธีตางๆ จนทําใหสงั คมไทยในปจ จบุ นั มีลกั ษณะของการแบงฝกฝา ยของประชาชน เกดิ การ เกลียดชังกลมุ ทม่ี คี วามคิดเห็นตา งจากกลมุ ของตน จนถงึ ขั้นทําราย ทาํ ลายฝายตรงขาม ดังคํากลา วของ มหาตมะ คานที “เมือ่ เรา เหน็ วาคนอ่ืน ไมใ ชค นเหมือนเรา การทจี่ ะใชความรนุ แรงกับเขาก็เปน เร่อื งยาก” (ฉนั ทนา บรรพศริ ิโชค, 2550) ลกั ษณะความขดั แยง ของสงั คมไทยในปจ จบุ นั สงั คมไทยในปจจุบันมพี ฒั นาการของความขดั แยงอยใู นระยะที่ 3 คือ ความขัดแยง ทีป่ รากฏชดั เจน เปนระดบั ของความขัดแยงท่มี ีการเรียกรองและมกี ารแสดงออกถงึ ความไมพ งึ พอใจอยา งชดั เจน และจนจึงข้นั ใชค วามรนุ แรงในขอ ขดั แยง นนั้ เกิดปรากฎการณก ารรวมตัวของประชาชนโดยมีการแบงฝก ฝายอยา งชดั เจน เพ่อื ตอ ตานการกดดันรัฐใหกระทาํ และตอบสนองในส่ิงทตี่ นตอ งการ โดยปฎิกิริยาดงั กลา วอยบู นหลักเกณฑของ การมองประเด็นปญหาแบบความไวว างใจแบบอิงการคาํ นวณหรอื ความไวว างใจที่องิ อยบู นหลกั ประกันทั้งบวก และลบ โดยประชาชนมองวาตนทนุ ท่ีตองเสียไปจากสถานการณความขดั แยงทางการเมือง ไมว า จะเปนการใช ความรุนแรง ของภาครฐั จนทาํ ใหมผี เู สียชีวติ และผูบาดเจบ็ จาํ นวนมาก ภาพลักษณของประเทศท่ีเสียหาย เกิด ปญหาภาวะเศรษฐกิจตกต่าํ ปญ หาการวางงาน ปญ หาสังคมทเ่ี กิดขึ้นสง ผลตอการดํารงชวี ติ ของประชาชนเปน อยา งมากแตร ัฐไมสามารถแกป ญ หา และสนองทางเลือกใหกับประชาชนได จนทําใหประชาชนคิดวาตนทุนท่ี ตนสูญเสยี ไปกับผลประโยชนทไี่ ดร ับไมมคี วามสมดุล นํามาสกู ารประทวงตอ ตา นรฐั เรยี กรองใหรัฐรบั ผดิ ชอบจน สง ผลกระทบตอเสถยี รภาพของรัฐบาล ทาํ ใหก ารดาํ เนินการแกไขปญ หาขา งตนลา ชา ไมตรงตามความตองการของประชาชน (วนั ชัย วฒั นศพั ท 2550 : 58-61) จึงนํามาสคู วามขดั แยงระหวา งรฐั และประชาชน โดยมลี กั ษณะของความขัดแยง แบบไมสมมาตร ทคี่ ูข ัดแยง มีความไมเ สมอภาคกันหรอื เทา เทียม กัน ผูกุมอาํ นาจ มกี ารใชอาํ นาจเหนอื กวาอกี ฝายทเี่ ปน ผคู ัดคา น เพ่ือใหเ กดิ ความยนิ ยอม ความไมส มมาตรมี แงม ุมของความไมส มมาตรทางกฎหมาย และความไมสมมาตรทางโครงสรา ง ความไมสมมาตรทางกฎหมาย เกดิ จากการยอมรบั หรอื การปฎเิ สธฐานะของอกี ฝา ยหน่ึง ปฎเิ สธสทิ ธทิ ี่จะมีสว นรว มและมีเทาทเี ปนปฎิปกษ โดยยึดกฎหมายท่ีใหป ระโยชนกบั ผกู มุ อํานาจและปฎิเสธฝา ยทตี่ อ ตา น สวนความไมสมมาตรทางโครงสราง ไดแ ก การเขาถงึ อํานาจการตดั สินใจความสามารถในการควบคมุ กลไกลของรฐั เปน ของผูกุมอาํ นาจ ความไม สมมาตรเชนนีส้ งผลใหแตล ะฝา ยมีทศั นะหรือความรับรเู กีย่ วกับปญหาความขดั แยง ไมเหมอื นกนั “กลายเปน ปญ หาความขดั แยง ท่ีมพี ลงั ควบคุมโดยรฐั กับพลังทา ทายโดยประชาชน” (วิศิษฎ ชชั วาลทพิ ากร, 2540)

16 หนทางสูสงั คมสมานฉนั ท มหาตมะ คานธี กลา ววา “ความสมานฉันท ตอ งต้ังอยบู นรากฐานของส่ิงทส่ี ําคญั ทีส่ ดุ สาํ หรับมนุษยนั้น คือ ความจรงิ และความรัก เพราะความสมานฉนั ท และสนั ตวิ ธิ นี ั้นเปนเรอื่ งของความสมั พนั ธ ระหวางบุคคล หวา งกลมุ จะลงรอยได จะสมานความรา วฉานกนั ไดจ ะตองตั้งอยบู นการทําความจรงิ ใหปรากฎการณเ ทานนั้ โดยจรยิ ธรรมของความสมานฉันทจะเรมิ่ ทีเ่ ห็นความสาํ คญั ของความจรงิ ยอมรบั ความจรงิ แมว า ความจริงน้ัน อาจหมายถงึ ความผดิ พลาดของตัวเราเอง หรอื ความผิดพลาดของใครกต็ าม เพราะคนเราจะสมานรอยราวฉาน แตกแยกจนเกิดฉนั ทะ รวมกนั ข้ึนไดน ั้น ตองเผชญิ หนา กับความจรงิ เปน ประการตน หากบดิ เบือนหรือกลบ เกลื่อนความจรงิ ยอ มเปนไปไมไ ดที่ สมานฉนั ทไ ดสาํ เรจ็ ย่ิงกวานนั้ การอาํ พรางความจรงิ ยังสอ เลศนยั ของความ รนุ แรงแอบแฝงอีกดว ย” (เออื้ จิต วโิ รจนไ ตรรัตน,2548) แนวทางสมานฉนั ท คือแนวทางของความปรองดอง เห็นพอ งรวมกนั นนั่ คอื การรบั ฟง ปญ หาเพื่อ เขา ถึง รับฟงความคดิ เห็น ขอเสนอแนะจากทุกภาคสวนเพ่อื แกป ญ หาใหหมดสนิ้ ในระยะยาว โดยไมม งุ เนน การ ใชความรุนแรง แตม งุ สรางความเขา ใจ ความไวว างใจจากประชาชนวารัฐจะอํานวยความยุติธรรม และความ เทาเทียมใหกับประชาชนได รศ.ดร.ชยั วฒั น สถาอานนท (วิยะดาสิมะเสถียร : 2545) กลาวถึงแนวทางการสรา งสมานฉนั ทใน สงั คมไทย ดังน้ี 1. การเปดเผยความจริง ( Truth) ใหความสําคัญกบั ความจริงทง้ั ในฐานะเครื่องมือหรือเปา หมายของ สังคมสมานฉนั ทเพอ่ื สรา งสันติภาพท่ียง่ั ยืน ขณะเดยี วกนั ก็หาหนทางใหสังคมไทยตระหนักถึงความเปด เผย ความจริงนั้นดวย 2. ความยุตธิ รรม (Justice) ใหความสาํ คัญกับความยุติธรรมเชงิ สมานฉนั ท ดวยการเสรมิ สรางแนวคิด วเิ คราะหในสงั คมไทยใหเ รยี นรูวิธีการมองปญหาความรุนแรงใบบริบทเชิงโครงสรางและวฒั นธรรม ใหเ ลง็ เหน็ คนบรสิ ทุ ธ์ิกลุม ตางๆ ท่ตี กเปนเยอ่ื ของความรุนแรง 3. ความพรอมรบั ผิด สงเสรมิ ระบบและ วัฒนธรรมความพรอ มรับผดิ ในระบบราชการ 4. การใหอภัย 5. การเคารพความหลากหลายทางศาสนา วัฒนธรรม ใหค วามสําคญั กับขนั ตธิ รรมในฐานะคุณคา ทาง การเมอื ง การเรยี นรู ศาสนาตา งๆ ทด่ี ํารงอยูในประเทศไทย 6. ถอื สันตวิ ธิ เี ปน ทางเลอื กในการเผชิญกับความขดั แยง 7. การเปด เผยพนื้ ทีใ่ หความทรงจําทีเ่ จบ็ ปวดดวยการเปดพ้ืนท่ีประวัติศาสตรท องถ่นิ เปน สว นหน่งึ ของ ประวัติศาสตรไ ทย 8. มุงแกป ญหาในอนาคตดว ยจินตนาการ 9. การยอมรบั ความเสยี่ งทางสงั คมเพ่อื ความไววางใจระหวางกนั เพราะการยอมรบั ความเส่ยี งเปน เงื่อนไขสายสัมพันธร ะหวางมนษุ ยบ นฐานแหงความไวว างใจอันเปนคุณลกั ษณส าํ คญั ของแนวความคิด สมานฉนั ท

17 เรอื่ งที่ 3 ตวั อยางกจิ กรรมการเสริมสรางความปรองดอง โครงการ Bike For Mom “ปน เพ่อื แม” วัตถปุ ระสงคการจัดกิจกรรม 1. เพอื่ เปนการเฉลิมพระเกียรติ สมเดจ็ พระนางเจา ฯ พระบรมราชินนี าถ เน่อื งในโอกาสมหามงคล เฉลิมพระชนมพรรษา 83 พรรษา 12 สงิ หาคม 2558 2. เพ่อื ใหพ สกนิกรทกุ หมูเหลา ไดแ สดงออกถงึ ความจงรักภกั ดี ตอสถาบนั พระมหากษัตริย 3. เพื่อเปนการรวมแสดงออกของประชาชน ถึงความรักทมี่ ตี อ แม และแมข องแผนดนิ 4. เพ่อื ใหพสกนกิ รทุกหมูเ หลา ไดม ีโอกาสรวมกจิ กรรมจักรยานเฉลมิ พระเกียรติอยา งทัว่ ถงึ และ เสริมสรา งความสามัคคีของคนในชาติ ท่ีจะรวมกนั จัดกจิ กรรมถวายพระพรแด สมเดจ็ พระนางเจา ฯ พระบรมราชนิ นี าถ 5. เพอ่ื เปนการสง เสริมสุขภาพของประชาชนในการรวมออกกําลังกาย ทาํ ใหส ุขภาพรา งกายสมบูรณ แขง็ แรง ปลกู ฝง ใหประชาชนรักการออกกาํ ลังกาย และเสรมิ สรางความมนี าํ้ ใจเปนนักกฬี า อีกทั้งไดน ํากิจกรรม ดงั กลาวไปตอ ยอดขยายผลตอ ไป รูปแบบการจัดกจิ กรรม ใหพสกนกิ ร ในจงั หวัดตา งๆ ทวั่ ประเทศไทยไดม โี อกาสรวมกจิ กรรมปนเพ่ือแมพ รอ มกนั ทงั้ ประเทศ วนั อาทติ ยท ่ี 16 สิงหาคม 2558 เวลา 15.00 น. เพื่อเปนการแสดงออกถงึ ความจงรักภกั ดี และสราง ความสามัคคีในกลมุ องคกรท้ังภาครัฐและภาคเอกชน ตลอดจนเปนกิจกรรมท่สี รา งความปรองดองของคนใน ประเทศ โครงการ “รอ ยใจไทย” วตั ถุประสงคการจดั กิจกรรม 1. เสรมิ สรา ง และขยายโอกาส ในการใหค วามรูความเขา ใจถงึ สาเหตุของการแตกแยกและแนว ทางแกไขแกนกั ศึกษาเพอ่ื รว มกนั แกป ญหาในชุมชน 2. เสรมิ สรา ง รูปแบบของการดําเนนิ การสรา งเครอื ขายเพอื่ ความสามัคคี ความรักชาติ ศาสนา และ พระมหากษัตริยใ หห ลากหลายวธิ ี 3. ลดความขดั แยงโดยใหม กี ิจกรรมดนตรีและกิจกรรมสาธารณะเปน จดุ รว ม 4. ปรบั ปรุงแนวทางใหน กั ศกึ ษามสี ว นรว มในการออกความเหน็ เสนอแนะในการสรา งความสามคั คีให มากขน้ึ 5. รกั ษาความดีงามและดํารงเอกลกั ษณข องความเปนไทย 6. ปรบั ปรงุ และเพิม่ ประสิทธภิ าพ ของการเปนเครือขายทาํ ความดี อยางมีระบบ 7. ปรบั ปรงุ เสริมสรา ง การตดิ ตอ ประสานงานในการสรา งความเขาใจทีถ่ กู ตอ งเหมาะสมใหแ กม วลชน 8. สรางพนื้ ฐานใหก ารปรับแนวคิดรกั ษาประโยชนข องสวนรวมใหก ับเครือขา ย 9. ปรบั ปรุงขอ มลู ของเครอื ขา ยใหท นั สมยั ทนั เวลาอยตู ลอดเวลา

18 รปู แบบการจดั กจิ กรรม จดั กิจกรรมหลากหลายวิธี ทง้ั กิจกรรมทางดนตรี กิจกรรมจติ อาสาพฒั นาชุมชน กจิ กรรมชวย ผูประสบภัย กจิ กรรมแสดงความจงรกั ภักดตี อ สถาบนั พระมหากษตั ริย .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................

19 บทท่ี 3 การเทดิ ทนู สถาบนั พระมหากษัตริย

20 แผนการเรยี นรูประจาํ บทท่ี 3 บทที่ 3 การเทิดทนู สถาบนั พระมหากษัตริย สาระสาํ คญั สถาบันพระมหากษัตริย เปน หน่งึ ในสถาบันหลักของประเทศชาติ อันประกอบดว ย สถาบนั ชาติ สถาบนั ศาสนา และสถาบันพระมหากษตั รยิ  ซงึ่ เปน สถาบันทมี่ คี วามสาํ คัญอยางมากตอ ประเทศชาติ เปน ศูนย รวมจติ ใจของประชาชน เปนสัญลกั ษณข องความเปน ชาติ การปกครองของไทยในอดตี มเี หตกุ ารณส าํ คญั ๆ เกิดข้นึ ทําใหก ารปกครองเปลีย่ นจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยมาเปน การปกครองแบบประชาธิปไตย ซ่ึงมี พระมหากษตั รยิ ท รงเปนพระประมุข เปน ผนู ําแบบอยางของราษฏร ท่มี ีพระราชกรณยี กิจในการพัฒนา ประเทศชาติและประชาชน ทส่ี าํ คญั มากมาย ผลการเรยี นรทู ค่ี าดหวงั 1. อธิบายถึงความสําคัญของการมสี ถาบันพระมหากษตั ริย 2. อธบิ าย พรอมยกตัวอยางเหตุการณส ําคัญๆ ในการปกครองประเทศของ พระมหากษัตริยไทยได 3. อธิบายพระราชกรณียกจิ ทสี่ ําคัญของสถาบันพระมหากษตั ริยทม่ี ีตอปวงชนชาวไทยได 4. มีสว นรวมในกจิ กรรมเทดิ ทูนสถาบันพระมหากษัตรยิ  ขอบขายเนอ้ื หา 1. ความสาํ คัญ ของสถาบนั พระมหากษัตริย 2. เหตกุ ารณส ําคัญๆ ในการปกครองประเทศของพระมหากษัตรยิ ไ ทย 3. พระราชกรณยี กิจสาํ คัญของสถาบนั พระมหากษัตรยิ ท มี่ ตี อปวงชนชาวไทย 4. การมสี วนรวมในกจิ กรรมเทดิ ทูนสถาบันพระมหากษัตรยิ  กิจกรรมการเรียน 1. ศึกษาเอกสารการสอน 2. ปฎิบตั ิกิจกรรมตามท่ีไดร ับมอบหมายในเอกสารการสอน 3. ศึกษาคนควาหาความรูจ ากแหลง เรียนรูตา งๆ เชน ตําราเรยี น สื่อ ส่งิ พิมพต างๆ กศน.ตําบล หอ งสมุด และอนิ เตอรเ นต็ สอ่ื การสอน 1. เอกสารการสอนบทท่ี 3 2. แหลงเรยี นรูต างๆ เชน ตําราเรยี น สื่อ สงิ่ พมิ พต า งๆ กศน.ตําบล หอ งสมดุ และอนิ เตอรเ นต็ 3. ใบงาน 4. กระดาษปรฟู 5. ปากกาเคมี

21 การวดั และประเมนิ ผล 1. สังเกตคณุ ลักษณะอนั พึงประสงค โดยใชแ บบประเมนิ คุณลักษณะอนั พงึ ประสงค 2. สังเกตทกั ษะกระบวนการ โดยใชแ บบประเมนิ ทักษะและกระบวนการ 3. ตรวจผลงาน โดยใชแ บบประเมินผลงาน

22 บทที่ 3 การเทดิ ทูนสถาบันพระมหากษตั รยิ  เรือ่ งท่ี 1 ความสําคญั ของสถาบันพระมหากษัตริย แกนหลักแหงความม่ันคงของชาติ แกนหลกั แหง ความม่นั คงของชาติ ไดแ ก สถาบนั ชาติ สถาบนั ศาสนา สถาบันพระมหากษตั ริย ความสําคัญของสถาบนั ท้ัง 3 ปรากฎอยูในธงไตรรงคเปนธงชาตไิ ทย ซงึ่ พระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกลา เจาอยูหัว ไดท รงริเรมิ่ ใหใชธงไตรรงคเปนธงชาตไิ ทยตง้ั แต พ.ศ.2460 เปน ตนมา มาจนถงึ ปจจบุ นั น้ี พระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกลา เจาอยูห วั ไดทรงพระราชนิพนธค วามหมายของธงไตรรงคไวดงั น้ี แดง คอื โลหติ เราไซร ซง่ึ ยอมสละได เพ่ือรกั ษาชาตศิ าสนา (แดงหมายถึงสถาบนั ชาต)ิ ขาว คอื บรสิ ุทธิ์ศรีสวัสด์ิ หมายถงึ พระไตรรัตน และธรรมคมุ จติ ใจ (ขาวหมายถงึ สถาบนั ศาสนา) นาํ้ เงนิ คอื สโิ สภา อันจอมประชา ธ โปรดเปนสว นพระองค (นาํ้ เงินหมายถงึ สถาบนั พระมหากษตั รยิ ) สถาบนั ชาติ สถาบนั ศาสนา และ สถาบนั พระมหากษตั ริย จึงเปนอนั หนงึ่ อันเดยี วกัน ไมอ าจแยกจาก กนั ได ตามคํากลาวท่ีวา “พระมหากษัตรยิ คชู าติ พทุ ศาสนคูไทย” ความหมายของสถาบนั พระมหากษตั รยิ  ความหมายของ “พระมหากษัตรยิ ” ตามรูปศพั ท หมายถึง “นกั รบผยู ่งิ ใหญ” ถาจะถือตาม ความหมายที่ใชกนั อยูท่วั ไป และความเขาใจตามธรรมดาแลวพระมหากษัตรยิ  กค็ ือ พระเจา แผนดินในภาษา สนั สกฤตคาํ วา กษัตรยิ  หมายถึงผปู อ งกันหรอื นักรบ มคี ําเรยี กพระมหากษตั รยิ  หลายคําเชน พระราชา หรอื ราชัน หมายถึง ผนู อ มจิตใจของผอู นื่ ไวด ว ยธรรม จกั พรรดิ หมายถึง ผปู กครองท่ีปวงชนพงึ ใจและเปนผมู ี คณุ ธรรมสงู และใกลเคยี งกับคาํ วา ธรรมราชา หมายถึง ผรู กั ษาและปฎิบัติธรรมท้งั เปน ตนเหตแุ หงความ ยุตธิ รรมท้ังปวง คําวาพระเจาอยูหัว หมายถงึ พระผูเปน ผนู าํ หรือประมขุ ของประเทศ และคาํ วา “พระเจา แผนดนิ ” หมายถงึ พระมหากษตั ริยทรงเปน พระเจาแผนดิน ไมว าจะเลือกใชค าํ ใด คาํ วา “ราชา” “กษัตริย” “จกั รพรรดิ” โดยความหมายแลวนา จะใชเหมอื นๆกัน อยา งไรก็ดใี นสงั คมไทยเรยี กพระมหากษัตริย วา “ในหลวง” “พอหลวง” “พอ ของแผน ดนิ ” ความหมายก็คอื เปน ผปู กครองทเี่ ปรียบเสมอื นพอ อยเู หนือเกลาเหนอื ชวี ติ ซ่งึ ชนชาวไทยมีความจงรักภักดีชั่วกาลนาน จากอดีต จนถึงปจ จบุ ัน คนไทยเราอยแู ละคนุ เคยกบั สถาบนั พระมหากษัตรยิ เ ปน อยา งมาก พระมหากษัตริยไทย ทรงบําเพญ็ พระราชกรณยี กิจนานัปการเพอื่ ใหพสกนิกรอยเู ย็นเปน สุข สถาบัน พระมหากษตั รยิ  จงึ หมายถงึ สถาบันสงู สดุ โดยทรงเปน พระประมขุ ของชาตทิ รงเปน ศูนยร วมแหงความ จงรักภักดี ทรงเปน ทีย่ ดึ เหนยี่ วจิตใจของประชาชนชาวไทยท้ังชาติ ทรงไวซึง่ คุณธรรมอนั ประเสริฐ และเปน ที่ เคารพรักเทดิ ทนู อยา งสูงยงิ่ ของประชาชนชาวไทยท้ังประเทศ

23 แนวคดิ สถาบันพระมหากษตั ริย พระมหากษตั ริยแ ตเ ดมิ มีแนวคิดสองประการคอื ถือวา พระมหากษัตรยิ คอื หวั หนาครอบครวั ใหญที่มี ความสมั พนั ธก ันทางสายเลือดกับหมูค ณะ ประการที่สองคอื พระมหากษัตริยท รงเปน ประมุขของรฐั ในทาง การเมอื งหรือผูมีอาํ นาจสูงสดุ โดยเฉพาะในยุโรปมคี วามเชื่อในเรอื่ งลัทธิเทวสิทธิ์ และถอื วา พระมหากษตั ริยท รง ไวซงึ่ อํานาจอธิปไตยและมีอํานาจสงู สุดในการปกครองประเทศรวมทงั้ มีอาํ นาจโดยสมบูรณ สาํ หรับประเทศไทยแนวคิดในเร่อื งพระมหากษัตริยเริ่มปรากฏชัดเจนในยคุ กรงุ สุโขทัยโดยใชค าํ วา “พอขุน” ราษฎร มคี วามใกลช ิดกบั พระมหากษัตริย พระมหากษัตริยในสมัยน้นั เรยี กวาพอ ขนุ กพ็ รอมทจี่ ะชว ย ประชาชน โดยประชาชนท่รี อ นอกรอ นใจกส็ ่นั กระด่งิ เพอ่ื รองขอใหพจิ ราณาอรรถคดตี า งๆ ไดท ุกวันพระก็ ชกั ชวนขาราชการบริพารและหมูเ หลา ปวงชนพรอมใจกนั ฟงเทศรบั พร ประชาชนใกลช ดิ ผูปกครองใชห ลกั ครอบครัวมาบรหิ ารรฐั และใชหลักศาสนาเขาผูกใจคนใหอ ยรู วมกนั อยา งปกติสขุ ดงั นั้น พอ ขนุ พรอื พระมหา กษตั ริยใ นสมัยสโุ ขทัยนั้นจึงเรยี กวา “อเนกชนนิกรสโมสรสมมมติ” หมายถงึ พระมหากษตั รยิ ท ่ปี ระชาชนและ เหลา อํามาตย เลือกพระองคข้นึ ปกครองประเทศ อยางไรกด็ ีในชว งการเปลยี่ นแผน ดนิ และศนู ยก ลางความเจริญยา ยลงมาทางใต อาณาจกั รกรุงศรี อยธุ ยาเร่ิมเจริญข้นึ การแพรข องแนวคดิ ตา งๆ ท่อี ยรู อบๆ อาณาจักรใหมท ั้งจากชาติตะวันตกที่เขามาคาขาย และชนชาตเิ ขมรหรือขอมกเ็ ขา สูแ นวคดิ เรอ่ื งพระมหากษัตริยในชว งน้ี แนวคิด เร่อื งพระมหากษัตรยิ จงึ มกี าร ผสมผสาน ดงั นัน้ พระมหากษัตรยิ จงึ ไมใชค นธรรมดาอยางพอขุน แตเปนบุคคลท่ีเปน คนสรางชาติ รวมแผนดิน แนวคดิ ท้ังฝรัง่ และเขมรจึงทาํ ใหพระมหากษตั รยิ มอี าํ นาจในการปกครองสูงสุดดจุ ไดร บั เทวสทิ ธ์ิ และ ขณะเดยี วกันพระมหากษัตริยท รงใชหลักการปกครองโดยมหี ลกั ศาสนากาํ กับ เพราะพระมหากษตั ริยมีนติ ริ าช ประเพณี ทศพิธราชธรรม และทรงมีพระมโนธรรมกํากับ นอกจากนี้พระมหากษัตรยิ ไทยยงั ทรงอยคู ูกับราษฎร ไทยเสมอมา ปจ จบุ นั รัฐธรรมนญู เกือบจะทกุ ฉบบั รบั รองฐานะของพระมหากษัตริยวา “ประเทศไทยเปน ราชอาณาจกั รอนั หน่ึงเดียวจะแบง แยกมไิ ด พระมหากษัตริยทรงเปนประมุขและทรงดํารงตําแหนงจอมทพั ไทย องคพ ระมหากษตั ริย ทรงดาํ รงอยใู นฐานะอันเปนท่ีเคารพสักการะ ผใู ดจะละเมิดมไิ ด และจะกลาวหาหรือ ฟองรองในทางใดๆ มิได” ฐานะของ พระมหากษตั ริยใ นระบอบประชาธิปไตยกค็ อื ทรงเปน ประมขุ ของประเทศ และยังทรงใชอํานาจอธิปไตยทางรฐั สภา คณะรฐั มนตรี และศาล ตามบทบาทบัญญตั ิแหงรัฐธรรมนูญ สถาบนั พระมหากษัตรยิ กอ ใหเ กดิ คุณประโยชนอยา งมากมายมหาศาลตอประเทศชาตมิ าต้ังแตโบราณ จวบจนปจจบุ ันน้ี ท้งั ในฐานะที่กอ ใหเ กดิ การสรางชาติ การกเู อกราชของชาติการรักษาและพัฒนาชาติ มี สาระสําคญั ทค่ี วรแกการนํามาศกึ ษา คือ 1. พระมหากษัตริยท รงเปน ศูนยรวมจิตใจของประชาชน พระมหากษัตรยิ ท รงทาํ ใหเกดิ ความสาํ นกึ เปนอนั หนึ่งอันเดีย่ วกนั แมว า สถาบนั การเมอื งการปกครอง จะแยกสถาบันนติ ิบัญญตั ิ บริหาร ตุลาการ แตต องใหอาํ นาจของตนภายใตพ ระปรมาภิไธย ทําใหทุกสถาบันมี จุดรวมกนั อาํ นาจท่ไี ดม าจากแหลงเดียวกัน คือ พระมหากษตั รยิ  นอกจากนพ้ี ระมหากษัตรยิ ยงั ทําใหเ กดิ ความ สํานึกเปน อนั หนึง่ อันเดยี วกัน ระหวา งหมูชนภายในชาติ โดยท่ตี างเคารพสักการะและจงรักภกั ดตี อ พระมหากษตั ริยรวมกัน แมจะมีความแตกตา งกนั ในดา นเช้ือชาติ เผาพนั ธุ ศาสนา กม็ คี วามสมานสามัคคีกลม เกลียวกนั ในปวงชนทงั้ หลาย ทําใหเกดิ ความเปนปกแผน และเปนพลังทส่ี ําคัญย่งิ ของชาติกลา วไดวา พระมหากษัตรยิ เปน ศูนยร วมของชาติเปน ศูนยร วมจิตใจ กอใหเกดิ ความสมานสามคั คี และเปนอันหน่ึงอนั เดียวกันของคนในชาติ เกดิ เอกภาพทง้ั ในทางการเมอื งการปกครองในหมูประชาชนอยา งดียงิ่ พระมหากษตั รยิ 

24 ทรงรักใครห ว งใยประชาชนอยา งยงิ่ ทรงโปรดประชาชนและทรงใหเขาเฝา ฯอยา งใกลช ดิ ทาํ ใหเกิดความ จงรกั ภกั ดีแนนแฟน มากขึ้น ไมเ สอื่ มคลายพระองคเ สด็จพระราชดําเนินไปทุกแหง ไมวา จะเปนถิ่นทรุ กันดารหรอื มอี นั ตรายเพยี งไร เพือ่ ทรงทราบถึงทุกขสุขของประชาชน และพระราชทานพระบรมราชานุเคราะหอ ยาง กวา งขวางโดยไมจ ํากัด ฐานะ เพศ วยั ประชาชนก็มีความพูกพันธก ับพระมหากษัตรยิ อ ยางลกึ ซ้ึง กวางขวาง แนนแฟนมนั่ คง จงึ ยากท่จี ะมอี ํานาจใดมาทําใหสัน่ คลอนได 2. พระมหากษตั ริยทรงเปน สัญลัษณแ หง ความตอเนอื่ งของชาติ สถาบันพระมหากษัตรยิ เ ปน สถาบนั ประมุขของชาติสบื ตอกันมาโดยไมข าดสายขาดตอนตลอดเวลาไม วา รฐั บาลจะเปลี่ยนแปลงไปกี่ชดุ กี่สมัยก็ตาม แตสถาบนั พระมหากษตั รยิ ยังคงอยูเปนความตอ เนอ่ื งของ ประเทศชาติ ชวยใหก ารปกครองไมมีชอ งวางแตม ีความตอ เนือ่ งตลอดเวลา 3. พระมหากษัตรยิ เปนพทุ ธมามกะและอคั รศาสนปู ภมั ภก ทําใหเ กิดความสมั พันธแนน แฟน ระหวางคนในชาตแิ มจ ะมีศาสนาตางกัน เพราะพระมหากษัตริยทรง อุปภัมทกุ ศาสนาแมวา พระองคจะทรงเปน พทุ ธมามกะ จึงกอใหเ กดิ พลังความสามคั คใี นชาติ ไมบ าดหมางกนั ดวยการมศี าสนาตา งกัน 4. พระมหากษตั รยิ ท รงเปน พลงั ในการสรา งขวญั และกําลังใจของประชาชน พระมหากษัตรยิ ท รงเปนที่มาแหงเกยี รติยศทัง้ ปวง กอใหเ กดิ ภาคภูมิ ปต ิยินดี และเกดิ กําลังใจในหมู ประชาชนทั่วไปที่จะรกั ษาคุณงามความดี มานะความพยายามกระทําความดี โดยเฉพาะอยางยงิ่ เมอื่ พระองค ทรงไวซึง่ ความดีงามตลอดเวลา ทาํ ใหป ระชาชนปฏิบัติดปี ฏิบตั ชิ อบมีกําลงั ใจทจี่ ะทาํ งานเสยี สละตอ ไป จึง เสมือนแรงดลใจผลกั ดนั ใหผ ูม ีเจตนาดี ประกอบคุณงามความดมี งุ ม่ันในการปฏิบัตอิ ยางเขม แขง็ ทัง้ ในสวน ประชาชน สว นราชการหรอื รฐั บาล 5. พระมหากษตั รยิ ท รงมสี ว นสําคญั ในการรกั ษาผลประโยชนของประชาชนและทําใหก าร บรหิ ารงานประเทศเปน ไปดว ยดี พระมหากษตั ริยท รงขึ้นครองราชยดว ยความเห็นชอบยอมรับของประชาชน โดยมรี ฐั สภาทาํ หนาที่ แทนพระองคจ งึ ไดรับการเทิดทนู ยกยอ งเสมอื นผแู ทน อนั อยใู นฐานะเปนทีเ่ คารพสกั การะของประชาชนดวย การที่พระมหากษตั รยิ ท รงมีพระราชอาํ นาจทจ่ี ะยบั ยงั้ พระราชบญั ญตั ิ หรือพระราชทานคําแนะนาํ ตกั ตอื น คาํ ปรึกษาและการสนับสนุนในกิจการตา งๆทั้งของรัฐบาล รัฐสภา และศาล ตามรัฐธรรมนูญจดั ไดวา พระองค ทรงมสี วนรวมอันสําคญั ในการรักษาผลประโยชนของประชาชนและกอ ใหเกิดผลดีในการบริหารการปกครอง ประเทศ อยางนอยกช็ ว ยใหฝายปฏิบตั ิหนาท่ีทั้งหลายเกดิ ความสํานกึ เกดิ ความระมดั ระวัง รอบคอบมิใหเ กิด ความเสยี หายตอ สว นรวมมากพอสมควร พระมหากษตั ริยทรงเปนประมขุ และทรงเปนกลางทางการเมอื งการ กาํ หนดหลักการสบื สันตตวิ งศไ วอยา งชัดเจน โดยกฏมลเฐยี รบาลและรัฐธรรมนญู เปน เครอื่ งประกนั วา จะทรง เปน กลางทางการเมืองไดอ ยางแทจ ริง และทาํ ใหส ามารถยับยั้ง ทวงตงิ ใหก ารปกครองประเทศเปน ไปโดยสุจริต ยตุ ิธรรมเพือ่ ประชาชนโดยสว นรวม ซ่ึงตางจากประมขุ ของประเทศทีม่ าจากการเลือกตง้ั ทีจ่ ะตองยึดนโยบาย ของกลมุ หรือพรรคการเมืองเปน หลัก 6. พระมหากษัตริยท รงแกไขวิกฤตการณ สถาบนั พระมหากษัตริยเปน กลไกสําคัญในการยบั ย้ังแกไ ขวกิ ฤตการณท่ีรายแรงในประเทศได ไมทาํ ให เกดิ ความแตกแยกภายในชาตอิ ยา งรุนแรงจนถงึ ตองตอ สูก ลายเปน สงครามกลางเมือง หรือแบงแยกกลายเปน ประเทศเลก็ ประเทศนอ ย ขจดั ปดเปามใิ หเ หตกุ ารณลกุ ลามและทําใหประเทศเขาสูภ าวะปกติได เพราะ พระมหากษตั รยิ เ ปน ที่ยอมรับของทกุ ฝา ยไมว าจะเปน ดานประชาชน รัฐบาลหนวยราชการ กองทพั นิสิต นักศึกษา ปญ ญาชนทัง้ หลาย หรือกลมุ ตางๆ แมกระทง้ั ชนกลุมนอ ยในประเทศ อนั ไดแ ก ชาวไทยภูเขา ชาวไทย มสุ ลมิ เปน ตน

25 7. พระมหากษตั ริยท รงสงเสริมความมัน่ คงของประเทศ โดยการยึดเหนยี่ วจิตใจของประชาชนและกองทพั พระมหากษัตริยท รงดาํ รงตาํ แหนงกองทพั ไทยจงึ ทรงใสพ ระทัยในการพฒั นากองทพั ทง้ั ทางวัตถุและจติ ใจ ทรงเยี่ยมเยือนปลอบขวัญทหาร พราะราชทานของใช ทีจ่ าํ เปน ทรงชวยเหลอื อนเุ คราะห ผเู สยี สละเพ่อื ชาติ ทาํ ใหเ กิดขวัญและกาํ ลงั ใจแกทหาร ขา ราชการอยา งดียิ่ง พรอมทจ่ี ะรกั ษาความม่ันคงและเอกราชของชาติอยางแนนแฟน 8. พระมหากษตั ริยท รงมสี วนเสรมิ สรา งสัมพนั ธไมตรีระหวา งประเทศ พระมหากษัตรยิ ใ นอดตี ไดทรงดําเนินวเิ ทโศบายไดอยา งดจี นสามารถรกั ษาเอกราชไวไดโ ดยเฉพาะสมัย การลาเมอื งข้นึ ในรชั กาลที่ 4 และ รชั กาลท่ี 5 แหง กรุงรัตนโกสนิ ทร สาํ หรับพระบาทสมเด็จพระเจา อยหู วั รัชกาลปจ จุบันก็ทรงดําเนินการใหเกดิ ความเขา ใจอนั ดี ความสมั พันธอันดรี ะหวางประเทศตา งๆ กับประเทศ ไทย โดยเสดจ็ พระราชดาํ เนินเปน ทูตสันถวไมตรกี ับประเทศตางๆ ไมนอ ยกวา 13 ประเทศ ทําใหน โยบาย ตางประเทศดาํ เนินไปอยางสะดวกและราบร่ืน นอกจากน้นั ยังทรงเปน ผแู ทนประเทศไทยตอ นรบั ประมุข ประเทศ ผนู ําประเทศ เอกอัครราชทตู และทตู สันถวไมตรจี ากตา งประเทศอกี ดวย 9. พระมหากษัตริยท รงเปน ผูนําในการพัฒนาและปฏิรปู เพอ่ื ประโยชนของประเทศชาติ การพัฒนาและการปฏริ ูปทส่ี าํ คญั ๆ ของชาติสวนใหญพ ระมหากษตั รยิ ท รงเปน ผูน าํ พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลาเจาอยหู วั ทรงปูพ้ืนฐานประชาธปิ ไตย โดยการจัดตั้งกระทรวงตา งๆ ทรงสงเสรมิ การศกึ ษาและ เลกิ ทาส ปจจุบนั พระมหากษตั ริยท รงเกือ้ หนนุ วิทยาการสาขาตา งๆ ทรงสนบั สนุนการศึกษาและศิลปวัฒนธรรม ทรงริเรมิ่ กจิ การอนั เปน การแกป ญ หาหลักทางเศรษฐกิจและสงั คมของประเทศ โดยจะเห็นวา โครงการตาม พระราชดําริสวนใหญม งุ แกป ญ หาหลกั ทางเกษตรกรรมเพ่ือชาวนา ชาวไร และประชาชนผูย ากไรและดอ ย โอกาสอันเปนชนสว นใหญของประเทศ เชน โครงการฝนหลวง ชลประทาน พฒั นาท่ีดิน พฒั นาชาวเขา เปนตน 10. พระมหากษตั รยิ ท รงมีสว นเกื้อหนุนระบอบประชาธปิ ไตย บทบาทของพระมหากษตั ริยม ีสวนชวยเปนอยางมากทีท่ าํ ใหป ระชาชนเกิดความเชอื่ ม่ันในระบอบ ประชาธิปไตย เพราะการทีป่ ระชาชนเกดิ ความจงรักภักดแี ละเชอื่ ม่นั ในสถาบันพระมหากษัตริย จงึ มผี ลสง ให ประชาชนเกดิ ความศรัทธาในระบอบประชาธิปไตยอนั มพี ระมหากษัตริยเ ปน ประมขุ ดวย เน่ืองจากเหน็ วาเปน ระบอบทเ่ี ชดิ ชสู ถาบันพระมหากษตั ริยอ นั เปน ท่เี คารพสกั การะของประชาชนนนั่ เอง เร่ืองที่ 2 เหตุการณสําคญั ๆในการปกครองประเทศของพระมหากษตั ริยไทย ในอดตี ประเทศไทยมกี ารปกครองระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย โดยมพี ระมหากษตั รยิ ท รงเปน ประมุขทรงมพี ระราชอาํ นาจโดยสมบรู ณแ ตเพียงประองคเ ดยี ว ทรงใชอาํ นาจทั้งในดา นนิตบิ ัญญัติอาํ นาจ บริหาร อาํ นาจตุลาการ และทรงแตง ตั้งขาราชการ ขุนนางไปปกครองหัวเมอื งตา งๆ ในทน่ี ีอ้ าจกลาวไดว า พระมหากษตั รยิ ในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยน น้ั ทรงอยเู หนือรัฐธรรมนูญและกฏหมายใดๆ พระมหากษตั รยิ ทรงเปนผูต รากฏหมาย ทรงตดั สนิ และพจิ ารณาอรรถคดี ทรงบริหารประเทศ ดังน้นั ประชาชนจึงตอ งปฏิบัติตามพระบรมราชโองการ ใครฝาผนื ไมไ ด พระมหากษัตริยทรงมอี าํ นาจ สูงสดุ และประชาชนตองปฏบิ ัตติ ามและทีผ่ านมาประเทศไทยไดมรี ปู แบบการปกครองแบบ สมบูรณาญาสทิ ธิราชย ใน 4 สมัยดังนีค้ อื 1. สมยั อาณาจักรสุโขทยั (พ.ศ.1800-1921) 2. สมยั อาณาจกั รกรงุ ศรีอยธุ ยา (พ.ศ.1897-2310) 3. สมยั อาณาจักรกรุงธนบรุ ี และ สมยั อาณาจักรรัตนโกสินทรตอนตน (พ.ศ.2310-2325) 4. สมัยการปฏิรปู การปกครองในสมัยรชั กาลท่ี 5 จนกระทง่ั ถงึ การเปล่ียนแปลงการปกครอง วนั ท่ี 24 มิถนุ ายน พ.ศ. 2475

26 1. สมยั อาณาจกั รสุโขทยั (พ.ศ.1800-1921) ในสมยั น้มี กี ารปกครองในระบอบสมบูรณาญาสิทธริ าชย หรือราชาธปิ ไตย ซ่งึ เปน รปู แบบการปกครอง ทพี่ ระมหากษัตริยท รงเปน ผูใ ชอ ํานาจอธปิ ไตยอนั เปน อํานาจสูงสดุ ในการปกครองและทรงใชอ ํานาจนี้ในการ ออกกฏหมายเรยี กวาอาํ นาจนติ ิบัญญตั ิ ทรงบริหารกจิ การบานเมอื งเรยี กอํานาจนีว้ า อาํ นาจบริหารราชการ แผนดนิ และทรงพิจารณาอรรถคดที รงพพิ ากษาและตัดสนิ คดคี วามตางๆ ทกุ วนั ธรรมะสาวนะดว ยพระองคเอง เรยี กอาํ นาจนี้วาอาํ นาจตลุ าการ จะเหน็ ไดวาพระมหากษัตรยิ ท รงใชอาํ นาจนี้เพยี งพระองคเ ดยี ว และทรงใช อํานาจบนพืน้ ฐานของหลกั ธรรมประชาชนอยรู ม เย็นเปนสขุ ในสมยั อาณาจกั รสโุ ขทยั มีลักษณะการปกครองโดย ใชคตินิยมในการปกครองแบบครอบครัวหรือ “พอ ปกครองลกู ”มาเปน หลกั ในการบริหารประเทศ โดยใสมยั นนั้ พระมหากษัตริยใกลช ดิ กับประชาชนมาก ประชาชนตา งก็เรียกพระมหากษตั ริยวา “พอ ขนุ ”ซ่ึงมีลกั ษณะเดน ที่ สาํ คญั ดงั ตอ ไปนี้ - พอขนุ เปนผใู ชอ ํานาจอธปิ ไตย โดยปกครองประชาชนบนพ้นื ฐานของความรัก ความเมตตา ประดจุ บิดาพึงมตี อ บตุ ร บางตาํ ราอธบิ ายวา เปนการปกครองแบบพอปกครองลกู หรอื แบบ “ปต ุราชาประชาธิปไตย” - พอขุนอยใู นฐานะผูปกครองและประมุขของประเทศที่มีอํานาจสูงสุดแตเพยี งผเู ดียว - ประชาชนมีสทิ ธแิ ละเสรภี าพในการดาํ เนนิ ชวี ติ พอสมควร ดงั จะเห็นไดจ ากศลิ าจารึก อธบิ ายวา “….ใครใครคา คา เอามามาคา เอาขา วมาขาย….” อาจกลาวไดวาผปู กครองและผอู ยูภายใต ปกครองมีฐานะเปนมนุษยเหมื่อนกัน รูปแบบการปกครองเปน ไปแบบเรยี บงา ยไมม ีพธิ อี ะไรมากมายนกั ไมม สี ถาบนั การเมืองการปกครองที่ สลับซบั ซอ นมาก มกี ารพจิ ารณาคดีโดยใชหลกั ประกนั ความยุติธรรม เชน เมื่อพลเมอื งผิดใจเปน ความกนั จะมีการ สอบสวนจนแนชัดจึงตดั สินโดยยตุ ิธรรม ในศิลาจารึกเขยี นไวว า“ลกู เจาลกู ขนุ แลผดิ แผกแสกกวา งกัน สว นดูแล แทจึ่งแลงความแกขา ดว ย ซ่ือ บเ ขาผลู กั มกั ผซู อน….” นอกจากจะทรงวางรากฐานทางการปกครองแลวในสมัยสุโขทัยยงั ทรงประดษิ ฐอกั ษรไทยเปดโอกาสให คนไดเ รียนรูภาษา รธู รรมและกษตั รยิ บางพระองค ก็ไดชือ่ วาเปน กษัตรยิ แ บบธรรมราชา การปกครองจงึ มี รูปแบบธรรมราชาดวย ซง่ึ มหี ลักการ คอื ความเช่ือท่ีวา พระราชอํานาจของกษตั ริยจ ะตอ งถูกกํากบั ดวย หลักธรรมมะ ประชาชนจงึ จะอยูเ ย็นเปน สขุ เมอื่ ส้นิ พระชนมก ็จะไดไปสูสวรรคจ ึงเรียกวาสวรรคตหลกั ธรรม สําคัญทีก่ ํากบั พระราชจริยวตั ร คือ ทศพิธราชธรรม และจักรวรรดวิ ตั ร 12 ประการ 2. สมัยอาณาจักรกรงุ ศรีอยธุ ยา (พ.ศ.1893-2310) พระเจา อูทองทรงเปนพระมหากษัตริยพ ระองคแรกของอาณาจักรกรุงศรอี ยุธยา เปน ชว งของการกอ รา งสรางเมอื งทาํ ใหตอ งมีผนู ําในการปกครองรวบรวมอาณาจกั รใหแ ผข ยาย มกี ารติดตอ กับประเทศเพือ่ นบาน ในเร่อื งการคาและศาสนา และในชวงเวลาน้ันมกี ารเผยแผรลทั ธิฮินดแู ละขอมเขามีบทบาทในอาณาจักร ดงั นน้ั ในสมัยกรงุ ศรอี ยธุ ยาจึงไดรบั วัฒนธรรมการปกครองแบบขอมและฮนิ ดูเขามาใชเรียกการปกครองแบบน้วี า “การปกครองแบบเทวสทิ ธ”์ิ หรอื “สมมติเทพ”โดยมีหลักการสําคัญ คือ กษตั รยิ เ ปรียบเสมอื นเทพเจา ทมี่ ีอาํ นาจสูงสดุ ทรงเปน เจาชวี ิต คอื พระมหากษัตรยิ ทรงมีพระราช อาํ นาจเหนือชีวติ ของบุคคลทอ่ี ยใู นสังคมทุกคนและทรงเปน พระเจา แผนดิน คอื ทรงเปน เจา ของแผนดนิ ทั่ว ราชอาณาจกั รและพระมหากษัตรยิ จ ะทรงเปน พระราชทานใหใครก็ไดต ามอธยาศัย การท่ีพระมหากษตั ริยทรงอยใู นฐานะเปน สมมตเิ ทพตามคตินยิ มของพราหมณ จงึ ตอ งมรี ะเบียบพิธี การตางๆ มากมายแมแ ตภาษาใชก บั พระมหากษตั ริยก็ไดบญั ญัติขึ้นใชเฉพาะกับพระมหากษตั ริยเ ทา นัน้ ทเ่ี รา เรยี กวา “ราชาศพั ท”

27 กษตั ริยในสมยั กรงุ ศรีอยธุ ยาตองเขาพธิ ีปราบดาภิเษก ซงึ่ ถอื วา เปน การขึ้นสรู าชบลั ลงั โดยชอบธรรม ดังนนั้ พระมหากษตั ริยจ ึงจําเปน ตองมกี ลมุ หรือคณะบคุ คลสนบั สนนุ และใหป ระโยชนตอบแทนอนั เปน ยศถาบรรดาศกั ดิ์หรอื ศกั ดนิ าแกกลมุ บุคคลดังกลาว เกิดระบบทาสข้นึ หมายถึง บุคคลทีใ่ ชแ รงงานโดยทาสในสมัยกรงุ ศรอี ยธุ ยาอนญุ าตใหเ สนาบดี ขา ราช บรพิ ารและประชาชนที่ราํ่ รวยมีทาสได และผูทีใ่ ชแ รงงานเมื่อตกเปน ทาสกถ็ อื วา นายเงนิ เปนเจา ของอาจซอื้ ขาย แลกเปลย่ี น หรอื ยกทาสใหผ ูอ่นื ได ดังนัน้ จึงมาสูการเกิดชนชั้นทางสงั คม อาจกลาวไดวา ประชาชนผูอยใู ต การปกครองมฐี านะไมเ ทา กนั จากการที่อาณาจักรกรงุ ศรีอยุธยา ไดร ับแนวคิดทางการเมืองการปกครองจากเขมรมากข้ึนสงผลใหเกิด การเปลยี่ นแปลงท้ังในดา นการปกครองและในดานสังคมไมวา จะเปน พระมหากษตั ริยท รงเปนเทวราชหรอื เทวดาโดยสมมุติ, การเกิดระบบศกั ดินาขนึ้ ครง้ั แรกในสงั คมไทย , การเกดิ การปกครองแบบนายกบั บา ว , มีการ แบง ชนั้ ทางสงั คมชดั เจน นอกจากนี้ในสมยั อยุธยายังตองทําศกึ สงครามเกอื บตลอดเวลา จึงมคี วามจําเปนทจี่ ะตอ งมีการเกณฑ ไพรพลเพือ่ ปองกันประเทศ จึงเกดิ ระบบไพรและมูลนายดว ยเชนกัน 3. สมัยอาณาจักรกรุงธนบุรี และสมัยอาณาจกั รรัตนโกสินทรต อนตน (พ.ศ. 2310-2325) 3.1 ลักษณะการปกครองสมัยอาณาจกั รกรงุ ธนบรุ ี เนือ่ งจากสมัยอาณาจกั รกรุงธนบุรี ไทยไดเสียกรงุ ใหก บั พมา คร้งั ท่ี 2 ในป พ .ศ. 2310 เกิดความ แตกแยกกนั เปน กก เปน เหลา ยงั รวมกันไมตดิ และสมเดจ็ พระเจากรุงธนบรุ ที รงเห็นวากรุงศรีอยุธยาอยูในสภาพ ท่ไี มส ามารถทํานุบํารุงใหคงสภาพเดิมได อีกทงั้ ขาศกึ ศัตรกู ร็ ูลูท างดีและเมือ่ ถงึ คราวนํ้าหลาก ปญหาตางๆก็ ตามมามาก สมเดจ็ พระเจา กรงุ ธนบุรจี ึงทรงยา ยมาตัง้ เมอื งหลวงที่กรงุ ธนบุรี และตลอดรัชสมยั ของพระองค พระองคท รงทาํ ศกึ สงครามเพือ่ รวบรวมประเทศไทยใหเ ปนฝกแผน ทาํ การกอบกูเอกราชมาโดยตลอด ดงั นนั้ ใน สมยั กรุงธนบุรอี าจกลาวไดวา ยงั คงใชร ปู แบบการปกครองแบบระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยอ ยู 3 .2 ลักษณะการปกครองสมยั อาณาจักรรัตนโกสนิ ทรตอนตน ในสมยั อาณาจักรกรงุ รตั นโกสนิ ทรตอนตน น้นั ประเทศไทยใชรปู แบบการปกครองระบอบ สมบรู ณาญาสิทธิราชยตามแนวของอาณาจักรกรุงศรีอยุธยาไมม กี ารเปลี่ยนแปลงการปกครองเชน กนั เพราะ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลกทรงกอ รา งสรา งเมอื งปราบปรามขา ศกึ ศตั รูโดยเฉพาะพมา ทาํ ใหใน เร่อื งการปกครองไมมีสง่ิ ใดเปล่ยี นแปลง แตเ มือ่ เขา สชู วงราชกาลท่ี 3 มีการเขา มาของลทั ธิลา อาณานิคม ประกอบกบั ประเทศมีลักษณะเปนรฐั กันชนทาํ ใหเ ปนทส่ี นใจของมหาอาํ นาจ ดังน้นั จงึ สง ผลใหม กี ารปฏิรปู ทั้งใน ดา นการเมืองการปกครองรวมท้ังทางดา นสังคมและวัฒนธรรม ซงึ่ ปรากฏผลอยา งชัดเจนในรัฐสมยั ของ พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลาเจา อยหู วั 4. สมยั การปฏริ ปู การปกครองในสมัยรัชกาลที่ 5 จนกระท่งั ถงึ การเปลยี่ นแปลงการปกครอง วนั ที่ 24 มิถนุ ายน 2475 ผลจากการเขามาของลทั ธลิ าอาณานคิ มและปญ หาความขัดแยง ภายในประเทศ สงผลให พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา เจา อยหู วั ทรงเหน็ ความสาํ คญั ของการปกครอง และความจาํ เปน ในการ เปลีย่ นแปลงการปกครอง จึงไดทาํ การปฎิรปู การปกครองและการบรหิ ารราชการแผน ดนิ ในวนั ทื่ 1 เมษายน 2435 หรอื ร.ศ. 111 ซ่งึ มีหลักการทส่ี าํ คัญ คือ ทรงปฎิรูปการปกครอง โดยการกําหนดใหมกี ารปกครองสว นกลาง มีการจดั ตัง้ กระทรวง ทบวง กรม และนาํ เอาระบบบรหิ ารราชการแบบแบงแยกโครงสรางอํานาจหนาท่ี ( Structural Functionalism) มาใชใน

28 การบริหารประเทศ นอกจากน้ียังไดกําหนดใหม กี ารปกครองสวนภมู ิภาค โดยทรงรวบรวมหัวเมืองใหเปน หนว ย การปกครองใหมเ รยี กวา “มณฑล ” และแบง สว นรับผดิ ชอบ โดยแบง เปน มณฑลเทศาภบิ าล เมอื ง อําเภอ ตําบล หมูบา น นอกจากน้ียงั ทรงจดั ต้ังสขุ าภบิ าลข้ึน และเริม่ ทดลองการกระจายอาํ นาจเปนคร้งั แรกใหกับ หนว ยการปกครองสขุ าภิบาล ทรงทําการปฎิรูปในดา นสงั คมและวฒั นธรรมอยา งชัดเจน เชน การยกเลิกระบบไพร ทาส, การปรับปรุง ดา นการศกึ ษา, การนําเอาวทิ ยาการตางๆ มาปรับใช เชน โทรเลข โทรศพั ท รถไฟและการเปลี่ยนแปลงการแตง กายการเขา เฝา ซึ่งโดยรวมเรียกวาเปน กระบวนการพัฒนาใหเกดิ ความทนั สมยั ในดา นตา งๆ ( Modernization) เพ่อื แสดงใหเหน็ วา ไทยเปนอารยะประเทศ หนงึ่ ในกระบวนการพัฒนาใหเกดิ ความทนั สมยั ทส่ี าํ คัญ ไดแก การทพ่ี ระราชวงศแ ละขุนนางขั้นสูงได เดินทางไปรบั การศึกษายังตางประเทศ ซึง่ เมือ่ เดินทางกลบั มากไ็ ดนําเอาแนวคดิ และอารยธรรมทางตะวนั ตก รวมทงั้ แนวคดิ ทางดานการเมืองการปกครองเขา ดวยเชน กนั สง ผลใหเ กิดแนวคิดในการเปลยี่ นแปลงรปู แบบ ปกครองเพิ่มข้นึ อยา งตอ เนือ่ ง จนกระทง่ั ในสมยั พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลาเจา อยหู วั ไดเกิดเศรษฐกิจตกตา่ํ ทว่ั โลกอนั รวมไปถงึ ประเทศไทยดว ยเชน กนั พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูห ัว ไดแกไ ขปญหาโดยทําการปลดขา ราชการให มีจํานวนนอยลงเพ่ือการประหยัด ทาํ ใหขาราชการโดยเฉพาะทหารไมพอใจ ตอมาภายหลงั ในสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกลา เจาอยหู วั ไดเ กดิ วิกฤติการณท างการเมอื งข้ึนอีก คร้งั หนงึ่ น่นั คือสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหวั ทรงปลดขาราชการออกมากขึ้นรวมท้งั บรรดานายทหารชั้นนาํ ก็ถกู ลดข้นั เงินเดอื น ซงึ่ แนวคิดและปญหาดงั กลา วไดก ลายเปน สาเหตสุ าํ คัญประการหน่งึ ที่กอใหเ กดิ การปฎวิ ัติการ เปลีย่ นแปลงการปกครองโดยกลมุ บคุ คลท่ีเรียกตนเองวา “คณะราษฎร ” สงผลใหป ระเทศไทยไดเ ปลยี่ น รปู แบบการปกครองจากรูปแบบสมบูรณาญาสิทธริ าชยเ ปน รปู แบบประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษตั ริยทรงเปน ประมขุ ในวนั ท่ี 24 มถิ ุนายน 2475 เรอ่ื งท่ี 3 พระราชกรณียกิจสําคญั ของสถาบนั พระมหากษตั ริยท ีม่ ตี อปวงชนชาวไทย ในฐานะองคพ ระประมขุ ของประเทศไทย พระมหากษตั ริยทรงมีพระราชภารกิจทตี่ อ งทรงปฎิบตั มิ าก เพราะพระองคเทากบั เปน ตวั แทนหรือสัญลกั ษณข องประเทศ และเปน ผนู ําแบบอยา งของทวยราษฎร อาจ จําแนกพระราชกรณยี กจิ ของพระมหากษัตรยิ ออกไดเปน 4 ดาน คือ 1. พธิ กี ารและศาสนา พระมหากษัตริยทรงเปนองคป ระธานในพิธีการตางๆ ท่สี าํ คัญของชาตมิ ากมาย ไดแ ก การเปดและปดสมยั ประชุมรัฐสภา ทรงเปนผแู ทนทางการฑูตของประเทศในการเจรญิ สมั พัธไตรีกบั ตางประเทศ และทรงตอนรับแขกเมือง พระราชทานปริญญาบัตรและพระบรมราชโอวาทแกบัณฑิตของ มหาวิทยาลยั ตา งๆ ในทางศาสนาพระมหากษัตริยทรงเปนพุทธมามกะและองคอ ัครศาสนูปถมั ภก พระองคท รง บาํ เพ็ญพระราชกรณยี กิจทางศาสนาเก่ยี วกบั ภารกิจดานพระราชกศุ ลและพิธติ างๆ และทรงมพี ระบรมราชานุ เคราะหเ พื่อความมัน่ คงแหง สถาบันศาสนาตางๆ ทั้งพระพุทธศาสนาและศาสนาอนื่ ๆ 2. สงเคราะหป ระชาชน พระมหากษตั ริยทรงเปน ผูนาํ ในดา นการบาํ เพญ็ สาธารณะประโยชนตางๆ ดว ยการพระราชทานทุนทรัพยส ว นพระองค เพ่อื กจิ การสาธารณกุศลอยูเปนนจิ ไดแกพ ระราชทาน ทุนการศกึ ษา สงเคราะหคนยากจน คนพิการ เจ็บปวยและชราเม่อื ราษฎรประสบภยั ธรรมชาติ หรือความทกุ ข ยาก พระองคพระราชทานความชว ยเหลือ ทรงเปน ผูน ําดา นสังคมสงเคราะหอ ยา งแทจ ริงนอกจากน้นั ยังมี พระราชดําริใหม ีโครงการเพื่อประโยชนสขุ ของปวงชนชาวไทย ไดแ ก โครงการอสี านเขียว โครงการปฎริ ูปทีด่ ิน โครงการ สหกรณแบบตางๆ โครงการดานการเกษตร โครงการฝนหลวง โครงการนาสาธิต โครงการพัฒนา ทด่ี นิ โครงการการศกึ ษา โครงการรมเกลา โครงการแกป ญหาจราจรในกรงุ เทพมหานคร โครงการฝกอาชีพ

29 ตางๆ โครงการท้ังหลายนล้ี วนไดรับการสนับสนนุ จากราษฎร หนวยราชการ เกดิ ผลดตี อ ประเทศชาตแิ ละ ประชาชน 3. พัฒนาสงั คม พระมหากษตั ริยท รงบาํ เพญ็ พระราชกรณียกจิ ทงั้ ปวงเพอ่ื ใหเกดิ ประโยชน และความเจริญแกส งั คม ไดทรงรเิ ร่ิมโครงการตา งทําใหเ กดิ การพฒั นาข้ึนท้ังในดานเศษรฐกิจและสงั คมแหงชาติ พระราชดาํ ริและโครงการท่ที รงรเิ ร่ิมมีมากซง่ึ ลวนแตเปน รากฐานในการพฒั นาชาตทิ ั้งสิน้ โครงการของ พระมหากษัตริยองคปจจบุ ันทีส่ ําคัญไดแก โครงการอสี านเขยี ว โครงการฝนหลวง โครงการปลูกปา โครงการ ขดุ คลองระบายน้ํา โครงการปรบั ปรงุ แหลง ชมุ ชนแออดั ในเมืองใหญ โครงการอนรุ ักษแ ละพฒั นาส่งิ แวดลอ ม และอืน่ ๆ ทรงทําเปนแบบอยางที่ดีประชาชนและหนว ยราชการนาํ ไปปฎบิ ัติกอใหเ กดิ ประโยชนใ นทางการ พฒั นาชาตขิ ้ีนมาก นอกจากนัท้ รงทําใหเกิดความคดิ ในการดําเนนิ ชวี ิตแบบใหม เชน การประกอบอาชพี การใช วิทยาการมาชว ยทําใหสงั คมมกี ารเปลี่ยนแปลงไปในทางท่ดี ขี ึน้ 4. การเมืองการปกครอง สถาบันพระมหากษัตรยิ ไ ดมีบทบาทเก่ยี วกับการเมอื งการปกครองการรวม ชาติ การสรางเอกราช การวางรากฐานการเมอื งการปกครอง การสรา งเสถียรภาพทางการเมอื งการปกครอง การปฎิรูปการปกครองแผนดินตั้งแตอดีตสบื ตอมาตลอดปจจบุ ันบทบาทของพระมหากษัตริยมสี วนชว ยสราง เอกภาพของประเทศเปน อยา งมาก คนไทยทุกกลมุ ไมวา ศาสนาใดมขี นบธรรมเนียมแตกตางกันอยางไร ความรสู กึ รวมในการมพี ระมหากษตั ริยอ งคเ ดยี วกัน การเสด็จออกเยย่ี มราษฎรในจังหวัดตา งๆแมทอ งถ่ิน ทรุ กนั ดาร หรือมากดวยภยนั ตรายอยูต ลอดเวลาทําใหราษฎรมขี วัญและกาํ ลงั ใจดี มีความรูสึกผูกพนั กับชาตวิ า มไิ ดถกู ทอดทง้ิ พระราชกรณยี กิจดังกลาวของพระองคมีสว นชว ยในการปกครองเปน อยางมาก พระราชกรณียกิจของพระมหากษตั รยิ น นั้ มีมาก และลวนกอประโยชนใหเกิดข้นึ ตอสวนรวมทง้ั สนิ้ แม การปฏบิ ตั ิพระราชกรณยี กิจจะเปนพระราชภาระอันหนกั แตก ไ็ ดท รงกระทําอยางครบถว นสม่ําเสมอจนกระทง่ั สามารถท่ีจะผกู จติ ใจของประชาชนใหเกดิ ความจงรกั ภกั ดี เพราะตระหนักถงึ นา้ํ พระทัยของพระองควา ทรง เหน็ สขุ ของสว นรวมมากกวาพระองคเ อง ทรงเสยี สละยอมทุกขอยางเพ่อื บา นเมืองอยา งแทจ ริงดังพระราช ปณิธานของพระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั รชั กาลปจ จบุ นั ที่วา “เราจะครองแผน ดนิ โดยธรรม เพ่อื ประโยชนสุขของมหาชนชาวสยาม” เรือ่ งที่ 4 การมีสวนรวมในกจิ กรรมเทดิ ทนู สถาบนั พระมหากษตั รยิ  ในฐานะนกั เรียน นกั ศกึ ษา เราสามารถมสี ว นรว มในกิจกรรมเทิดทูนสถาบนั พระมหากษตั รยิ ได โดย ผานกจิ กรรมตางๆดงั นี้ 1. เขา รวมกจิ กรรมที่เกยี่ วกับสถาบนั พระมหากษตั ริย ตามที่โรงเรียนและชมุ ชนจดั ขน้ึ ทั้งนีเ้ พอ่ื เปน การศกึ ษาถึงพระราชกรณียกจิ และสํานกึ พระราชสาํ นึกของพระมหากษัตรยิ ไทยที่มตี อ ปวงชนชาวไทย มีการ นอมรับนาํ เอากระแสพระราชดาํ ริ เชน หลักปรัชญาความคิดเศรษฐกจิ พอเพียง มาเปน แนวทางในการดาํ รงชวี ิต ท้งั น้ีเพ่ือแสดงถึงความเขาใจ และความจงรกั ภกั ดที ี่มตี อสถาบัน 2. มีสวนรวมในการจัดกิจกรรมท่เี กยี่ วกับสถาบนั พระมหากษตั รยิ  ตามทโี่ รงเรยี นและชมุ ชนจัดข้นึ ให ความรว มมอื ในการจัดกจิ กรรมเพื่อเผยแพร พระราชกรณียกิจของพระมหากษตั ริยใหก ับประชาชนรับทราบ เชน การจดั บอรดในงานนทิ รรศการตางๆ การเขา รวมกจิ กรรมสง เสริมสถาบันพระมหากษัตรยิ เนื่องในวนั พเิ ศษ ตางๆ อาทิเชน วนั พอ วันจกั รี วันปย ะมหาราช เปน ตน 3. ชื่นชมในพระราชกรณยี กิจ พระปรชี าสามารถของพระมหากษตั ริยแ ละพระราชวงศ ศกึ ษาติดตาม และสนใจในพระราชกรณยี กจิ ในโครงการตา งๆ และทราบซึง่ ถงึ พระมหากรณุ าธคิ ุณที่สถาบนั พระมหากษตั ริย มตี อปวงชนชาวไทย

30 กิจกรรมบทที่ 3 คําชีแ้ จง จงตอบคําถามตอไปน้ี 1. จงยกตัวอยางพระราชกรณียกิจสาํ คัญของสถาบันพระมหามหากษตั รยิ ทมี่ ีตอปวงชนชาวไทย มา 2 หัวขอ พรอมอธบิ ายรายละเอยี ด ............................................................................................................................................................................. .................................................................................................. .......................................................................... ..................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................. .................................................................................................. .......................................................................... ..................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................. .................................................................................................. .......................................................................... ..................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................. .................................................................................................. .......................................................................... ..................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................. .................................................................................................. .......................................................................... ..................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................. .................................................................................................. .......................................................................... ..................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................. .................................................................................................. .......................................................................... ..................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................. .................................................................................................. .......................................................................... ..................................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................................

31 2. จงอธิบายความสําคัญของสถาบันพระมหากษัตรยิ  มา 2 ขอ พรอ มอธิบายรายละเอยี ด ............................................................................................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................... ............................................................................................................................................................................. .................................................................................................. .......................................................................... ..................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................. .................................................................................................. .......................................................................... ..................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................. .................................................................................................. .......................................................................... ..................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................. .................................................................................................. .......................................................................... ..................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................. .................................................................................................. .......................................................................... ..................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................. .................................................................................................. .......................................................................... ..................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................. .................................................................................................. .......................................................................... ..................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................. .................................................................................................. .......................................................................... ..................................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................................

32 บทท่ี 4 การเสรมิ สรา งคณุ ธรรม จรยิ ธรรม จิตอาสา และความภูมใิ จในความเปน ไทย

33 แผนการเรียนรูประจาํ บทท่ี 4 บทที่ 4 การเสรมิ สรา งคณุ ธรรม จริยธรรม จิตอาสา และความภมู ใิ จในความเปน ไทย สาระสาํ คญั การเสริมสรางคณุ ธรรม จรยิ ธรรม จติ อาสา และความภมู ใิ จในความเปน ไทย เปน สงิ่ สําคัญ และ จําเปนอยางยง่ิ ท่ตี อ งพยายามปลูกฝง ใหเ กดิ ขึ้น สําหรับประชาชนคนไทย เพอื่ ทจ่ี ะสามารถดาํ เนินชวี ิตรวมกับ ผูอ่ืนในชุมชนไดอ ยางมคี วามสุข เกดิ ความสามัคคี ปรองดอง ตลอดจนมีความภาคภมู ใิ จในความเปน ไทย ผลการเรยี นรทู ค่ี าดหวัง 1. อธบิ ายความหมาย ความสําคญั ของคุณธรรม จริยธรรม จติ อาสา และ ความภมู ใิ จในความเปน ไทยได 2. อธิบายคุณธรรม จรยิ ธรรม ของการเปนพลเมืองดไี ด 3. มจี ติ อาสาในการดาํ เนินชวี ติ รวมกบั ผอู ื่นใน ชุมชน สงั คมได 4. แสดงออกถึงความภูมใิ จในความเปนไทยได ขอบขายเน้ือหา เรื่องท่ี 1 ความหมาย ความสําคญั ของคณุ ธรรม จรยิ ธรรมจิตอาสา และความภูมิใจใน ความเปนไทย เรื่องท่ี 2 คุณธรรม จรยิ ธรรมของการเปนพลเมืองดี เร่อื งท่ี 3 การมจี ิตอาสาในการดาํ เนินชีวิตรวมกับผูอน่ื ใน ชุมชน สงั คม เร่ืองที่ 4 ความภูมิใจในความเปน ไทยเพอื่ สงเสรมิ ความปรองดอง กิจกรรมการเรยี นรู 1. ศึกษาเอกสารการสอน บทที่ 4 2. ศกึ ษาคนควาหาความรจู ากแหลงเรยี นรตู า งๆ 3. ปฎิบัตกิ จิ กรรมตามท่ีไดรบั มอบหมายในเอกสารการสอน 4. ศกึ ษาจาก ซีดี 5. มสี ว นรว มในกิจกรรมประชาธปิ ไตยในระดับตา งๆ ส่ือการสอน 1. เอกสารการสอนบทท่ี 4 2. แหลง เรียนรตู างๆ เชน ตาํ ราเรยี น สอื่ ส่งิ พิมพตางๆ กศน.ตาํ บล หองสมดุ และ อินเตอรเ นต็ 3. ใบงาน 4. ซดี เี ร่ือง คณุ ธรรม จรยิ ธรรมของการเปนพลเมอื งดี 5. กระดาษปรฟุ 6. ปากกา

34 การวัดและประเมนิ ผล 1. สงั เกตคณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค โดยใชแ บบประเมินคณุ ลักษณะอนั พึงประสงค 2. สงั เกตทกั ษะกระบวนการ โดยใชแ บบประเมนิ ทักษะและกระบวนการ 3. ตรวจผลงาน โดยใชแ บบประเมินผลงาน 4. การรว มกจิ กรรมประชาธิปไตยในระดบั ตา งๆเชน รณรงคก ารเลอื กตั้งและการออกเสียง ประชามติ

35 บทที่ 4 การเสริมสรางคณุ ธรรม จริยธรรม จิตอาสา และความภูมิใจในความเปน ไทย เร่อื งที่ 1 ความหมาย ความสําคญั ของคุณธรรม จรยิ ธรรม จิตอาสาและความภมู ิใจ ในความเปนไทย คุณธรรมและจรยิ ธรรม คําวา “คุณธรรม” ตามความหมายในพจนานุกรม หมายถงึ สภาพของคณุ งามความดี สว นคาํ วา จรยิ ธรรม ตามความหมายแยกออกเปน 2 คําคือ “จรยิ ” หมายถงึ การประพฤตปิ ฏบิ ตั ิ และ “ธรรม”หมายถงึ คณุ ความดี ความจริง ความถกู ตอง กฎ กฎเกณฑ กฎหมาย หลกั คําสอนในศาสนาหากจะสรปุ รวมทั้งคุณธรรม และจริยธรรม ตามความเขาใจของผเู รียบเรยี งคงหมายถึง การประพฤติปฏิบตั ิตนใหตงั้ ม่นั อยูในความดี ท้งั กาย วาจา และใจ ในเร่อื งของคณุ ธรรม และจริยธรรม พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา เจา อยหู ัวทรงพระราชนพิ นธ หลกั ราชการ ซง่ึ ถือไดวาเปนหลกั คณุ ธรรม และจรยิ ธรรมในวิชาชพี ขา ราชการทีส่ าํ คัญยิง่ สาํ หรับใหข า ราชการพึง ยึดถอื เปน แนวทางปฏิบตั ริ าชการ 10 ประการ มีใจความสาํ คญั สรุปไดด ังนี้ 1. ความสามารถหมายถึง ความชาํ นาญในการปฏิบตั ิงานในดานตา งๆใหเ ปน ผลสาํ เรจ็ ไดดยี ิ่งกวาผมู ี โอกาสเทาๆกัน 2. ความเพยี ร หมายถงึ ความกลา หาญไมย อ ทอ ตอความลําบาก และบากบัน่ เพื่อจะขา มความขดั ของ ใหจงไดโ ดยใชค วามวิรยิ ภาพมิไดลดหยอน 3. ความมีไหวพรบิ หมายถงึ รจู ักสงั เกตุเห็นโดยไมต องมใี ครวา เม่ือมีเหตเุ ชนนั้นจะตอ งปฏิบตั ิการอยา ง นัน้ เพ่อื ใหบงั เกดิ ผลดที ีส่ ุดแกก ิจการทัว่ ไปและรบี ทาํ การอนั เห็นควรน้ันโดยฉับพลัน 4. ความรูเทาถึงการ หมายถงึ รจู ักปฏบิ ัติการอยา งไรจึงจะเหมาะสมแกเ วลาและอยา งไรทีไ่ ดร บั สมเหตุสมผลถึงจะเปน ประโยชนท่ีสดุ 5. ความซือ่ ตรงตอ หนาท่ี หมายถงึ ตัง้ ใจกระทํากิจการซึ่งไดรบั หมอบใหเ ปนหนาทีด่ ว ยความซอื่ สตั ย สุจรติ 6. ความซ่ือตรงตอ คนทว่ั ไป หมายถึง ใหป ระพฤติซอ่ื ตรงตอคนท่วั ไป รักษาตนใหเปน คนทเี่ ขาทงั้ หลาย จะเชอื่ ถอื ได 7. ความรจู กั นสิ ยั คน ขอ นเ้ี ปน ขอสําคัญสําหรับผทู มี่ ีหนา ท่ีตดิ ตอกับผูอื่น ไมว า จะเปน ผใู หญหรอื ผนู อย 8. รูจ ักผอ นผัน หมายความวา ตอ งเปนผทู ร่ี จู ักผอ นส้ันผอ นยาววาเมือ่ ใดควรตัดขาดและเม่อื ใดควรโอน ออ นหรือผอนผันกนั ไดม ใิ ชแตจ ะยดึ ถือหลักเกณฑหรือระเบียบอยางเดยี่ วซึง่ จะกอ ใหเ กดิ ผลเสยี ควรจะยืดหยนุ ได 9. ความมหี ลกั ฐาน ขอนปี้ ระกอบดวยหลกั สาํ คญั 3 ประการคอื มบี านอยเู ปนท่ีเปน ทางมคี รอบครวั อนั มัน่ คงและตั้งตนไวในท่ีชอบ 10. ความจงรักภักดี หมายความวา ยอมเสียสละเพ่ือประโยชนแหง ชาติศาสนาและพระมหากษัตริย พระบาทสมเด็จพระเจา อยหู ัวภมู พิ ลอดุลยเดชมหาราชพระราชทานคณุ ธรรม 4 ประการ แก ขาราชการและประชาชนในคราวสมโภชกรงุ รัตนโกสินทร 200 ป มขี อ ความดงั น้ี  ประการแรก คอื การรักษาความสจั ความจรงิ ใจตอ ตนเองรจู กั สละประโยชนสว นนอ ยเพอ่ื สว น ใหญของบานเมืองทจ่ี ะประพฤตปิ ฏบิ ตั แิ ตส ิ่งทเี่ ปนประโยชนและเปน ธรรม

36  ประการท่ีสอง คอื ความรจู ักขมใจตนเองฝกใจตนเองใหประพฤติปฏบิ ัติอยใู นความสตั ย ความดี น้นั  ประการท่ีสาม คอื ความอดทน อดกลั้น และอดออม ไมป ระพฤตลิ วงความสัตยส จุ รติ ไมว า จะดวย เหตุประการใด  ประการท่สี ี่ คือ การรูจ ักละวางความชวั่ ความทจุ รติ และรจู กั เสยี สละประโยชนส ว นนอ ยของตน เพือ่ ประโยชนส ว นใหญข องบานเมือง คณุ ธรรม 4 ประการ ถา แตล ะคนพยายามปลูกฝงและบํารุงใหเ จรญิ งอกงามขนึ้ โดยทัว่ กันแลวจะชว ย ให ประเทศชาติบงั เกดิ ความสขุ ความรม เย็น และมโี อกาสทีจ่ ะปรบั ปรงุ พัฒนาใหม ่นั คงกาวหนา ตอ ไปไดดัง ประสงค จิตอาสา เมอ่ื กลาวถึง “จิตอาสา” อาจจะเปนคาํ ใหมที่เริ่มเปน ทีร่ ูจักกนั ในวงกวา งไมถ งึ 10 ป ผนู าํ คํานีม้ าใชค ร้งั แรกนา จะเปนเครือขายพทุ ธิกา ในโครงการ “ฉลาดทําบญุ ดว ยจติ อาสา” ตอมาคําน้ีไดน ําไปใชอ ยางแพรหลาย พระไพศาล วิสาโล ไดใ หความหมาย “จิตอาสา” วา คอื จิตที่ไมนิ่งดูดายตอสังคม หรือความทกุ ขยากของผคู น และปรารถนาเขาไปชวย ไมใ ชด วยการใหท าน ใหเ งิน แตดวยการสละเวลา ลงแรงเขาไปชว ย ดวยจิตทเี่ ปนสุขท่ี ไดช ว ยผูอนื่ จะเนนวา ไมใ ชแ คทาํ ประโยชนเ พือ่ ผูอ่นื อยา งเดยี ว แตเปนการพฒั นา “จติ วิญญาณ” ของเราดว ย “จิตอาสา” คือ ผูท่มี ีจติ ใจท่เี ปน ผใู ห เชน ใหส ่ิงของ ใหเงนิ ใหความชว ยเหลือดว ยกาํ ลังแรงกาย แรงสมอง ซงึ่ เปน การเสยี สละ สงิ่ ทตี่ นเองมี แมกระทัง่ เวลา เพอื่ เผ่อื แผ ใหกบั สว นรวม อกี ทง้ั ยังชว ยลด “อัตตา” หรอื ความเปน ตัว เปน ตนของตนเองลงไดบา ง “อาสาสมคั ร” เปนงานทีเ่ กดิ จากผูทม่ี ี จติ อาสา ซึ่งมคี วามหมายอยา งมาก กับสังคมสวนรวม เปนผทู ่ี เอื้อเฟอ เสียสละ เวลา แรงกาย แรงใจ เพ่อื ชว ยเหลอื ผอู ืน่ หรือ สังคมใหเกิดประโยชนและความสขุ มากขนึ้ การ เปน “อาสาสมัคร” ไมวา จะเปนงานใดๆ ก็แลว แตท ่ีทําใหเ กิดประโยชนใ นทางบวก ลว นแตเปนส่งิ ท่เี ราควรทํา ทั้งสิน้ คนท่ีจะเปน อาสาสมคั รไดนัน้ ไมไ ดจํากดั ที่ วยั การศึกษา เพศ อาชพี ฐานะ หรือ ขอ จํากัด ใดๆ ทง้ั สนิ้ หากแตตองมจี ิตใจเปน “จติ อาสา” ที่อยากจะชวยเหลอื ผูอน่ื หรอื สงั คม เทา น้ัน ภูมิใจในความเปนไทย เอกลักษณแ หงความเปนไทย คอื สงิ่ ท่บี ง บอกความเปนไทยไดอยางดีทีส่ ดุ เพราะประเทศไทยนน้ั ไดช อ่ื วา เปนประเทศเอกลักษณเ ปน ของตนเองชาตหิ นง่ึ ของโลก มอี ักขระ ตวั อักษรท่เี ปนเฉพาะของตวั เอง พรอมกบั การแตงกายแบบฉบบั ไทย ที่มีรูปแบบลวดลายที่สวยงามออ นชอย อีกท้งั การแตง กายแบบฉบบั ไทยในสมัย ปจ จบุ นั ไดน ําเอาไปประยกุ ตในแบบสากลจนเปนที่โดง ดงั ไปทว่ั ในเรอ่ื งความสวยงาม นอกจากความสวยงามทไ่ี มเหมือนใครของเครอื่ งแตง กายแบบนน้ั ความสวยที่สอ่ื ออกมาจากตวั ตนแหง คนไทย กจ็ ะเปน “การไหว” ที่เปน เอกลกั ษณชาตเิ ดยี วในโลกท่ีไมมใี ครเหมือน เอกลกั ษณของไทยนัน้ ไมไดมี เพยี งแคการไหวท ี่สวยเพยี งอยางเดยี วเทา น้ัน ยงั มสี ถาปต ยกรรม แบบไทยๆ ทสี่ ามารถเห็นไดต ามศาสนสถาน (วัด) โบสถวหิ าร ปราสาทพระราชวงั และอาคารบา นทรงไทยอนั สวยสดงดงาม เอกลกั ษณท างศลิ ปวฒั นธรรมและประเพณที เี่ ห็นเดน ชดั กค็ อื การแสดงราํ ไทย ท่สี ะทอนใหเ ห็นถึงวถิ ี ชวี ิตของคนไทยไดอ ยา งดี เอกลกั ษณท างดนตรีไทยนั้นกไ็ มเ ปนรองชาติใดในโลกเหมือนกนั ซง่ึ สามารถขับขาน บรรเลงเสยี งที่ชาว ไทยและชาวตางประเทศ ตองมนตสะกดของเสยี งเพลงเลยทีเดยี ว เสนหของดนตรไี ทยยงั สามารถนํามาผสาน รวม รว มกับดนตรสี ากลเพิม่ ความไพเราะไปอีกในรูปแบบหนึ่ง นอกจากนป้ี ระเทศไทยยงั มกี ารละเลนและดนตรี

37 ท่สี ืบสานประเพณี เชน ในงานสงกรานต เราจะพบเห็นประจํากับการละเลน ท้งั ดนตรีพื้นบา น และการละเลน อนั เปน คณุ ลักษณะทีโ่ ดดเดนของคนไทย เชน การเลน สบา การเลนซอนหา การเลนว่งิ ผลดั การละเลนดนตรี ไทย ซ่ึงเปนดนตรพี ืน้ เมอื ง ซึ่งจะไมพ บเห็นในยคุ ปจจบุ ัน ปจ จุบันจงึ เปนท่นี าเปนหว งและนาเสียดาย ทีเ่ ราจะ พบเห็นเดก็ ๆ ลกู หลานเลน แตเกมสต า งๆ ในอินเทอรเน็ต ท่ไี ดทง้ั ปญ ญาและทําใหเ สียผเู สยี คน ทาํ ใหห ลงลืม ความสาํ คญั ในวิถชี ีวติ และดํารงไวซง่ึ ประเพณีอนั ดีงาม นอกจากนเ้ี มืองไทยเปนเมืองพทุ ธท่หี ลากหลายดว ยพิธีกรรมอนั งดงาม ที่มมี าแตนานเปน พิธีกรรมสรา ง ความหวงหาอาทร สรา งความสัมพันธ การประกอบพิธีกรรมจะสรางความสัมพันธทางดา นจติ ใจอยา งลึกซ้ึง กับ ผูใหแ ละผรู ับ สง เสรมิ ความเคารพนับถือซง่ึ กันและกนั ระหวางหลากหลายอายุ วันสาํ คญั ที่เปน เอกลักษณข องไทยคือ วันสงกรานต ซ่ึงเปนวนั แหง ความผูกพนั ของสมาชกิ ในครอบครวั อยางแทจริง เม่ือกอนพอแมเ ตรียมเครือ่ งแตง กายใหมๆ ไวใหลกู หลานรวมทัง้ เครอื่ งประดับ ใชส ําหรับตกแตง เพือ่ ความบรสิ ุทธิ์ในกายไปทาํ บญุ ท่ีวัดในหมูบาน นอกจากน้ันลูกหลานจะเตรียมเสื้อผา เคร่ืองนุงหม ใหพอแม ปู ยา ตา ยาย ไดส วมใส หลังพธิ ีรดนาํ้ ดําหวั เพ่ือขอพร ซึง่ เปนความรกั ความผูกพนั อยางแทจริงของลกู หลานใน ครอบครัว พอ แมม คี วามสขุ ความปลืม้ ใจ ท่ไี ดเห็นลูกหลานมากนั พรอ มหนา เรอ่ื งท่ี 2 คุณธรรม จริยธรรมของการเปนพลเมืองดี คุณธรรมและจริยธรรมระดับบคุ คลในสังคมประชาธิปไตย คณุ ธรรม และจริยธรรมระดับบคุ คล หมายถึง สภาพคุณงามความดที ่ีเปนประโยชนป จ เจกบคุ คล แนวความคดิ เกยี่ วกับคณุ ธรรมและจรยิ ธรรมระดับบุคคล มผี จู าํ แนกบคุ คลออกไปตามสภาพในสังคม เชน ใน ฐานะเปน สมาชิกรัฐ และในฐานะผนู ําหรอื ผปู กครองรัฐ การมคี ุณธรรมและจรยิ ธรรมระดบั บคุ คล มคี วามสาํ คญั ตอการปกครองในระบอบประชาธิปไตย เน่ืองจากหลกั การอิสรภาพ เสรีภาพ และความเสมอภาพของ ประชาธิปไตยมีความเส่ยี งตอ การทาํ ใหเ กดิ ความเหลอื่ มล้าํ ในสังคม ถา สมาชิกในสงั คมขาดคณุ ธรรม คุณธรรมและจรยิ ธรรมระดบั บุคคลในสงั คมประชาธปิ ไตย จาํ แนกออกเปน สองสวน คอื การมี คณุ สมบตั ขิ องมนษุ ยท ดี่ ี และการเปนประชาชนที่ดใี นสังคมประชาธิปไตย ในสวนแรก จะไดนําเสนอคณุ สมบัติ รว มของศาสนาที่กลา วถึงความดที ่พี ึ่งมีในตวั บคุ คล อาทิ ความสอ่ื สตั ย การทาํ ความดี ความเมตตา การยึดมน่ั ในหลกั ธรรม ในสวนทสี่ องจะไดน ําเสนอ คณุ สมบตั ิรวมของสงั คมท่ีคาดหวงั ในตัวบุคคล เชน การทาํ ตามกฎ กตกิ าของสงั คม การไมล ะเมิดกฎหมาย การไมกอ ใหเกิดความไมสงบเรียบรอยในสงั คมการมีสัมมาชีวะ เปน ตน การเปนประชาชนทีด่ ีในสงั คมประชาธปิ ไตย จะไดช ีใ้ หเห็นลักษณะเฉพาะของสงั คมประชาธปิ ไตย ท่เี ปนเรอื่ ง จาํ เปนสาํ หรับ ประชาชน ท่ตี องมีคณุ ธรรมจรยิ ธรรมแตกตางไปจากสังคมในระบอบการปกครองอนื่ ซ่งึ อาจ เรียกไดวา เปนคุณลกั ษณะทางจติ บคุ คล ตองสอดคลอ งกับการพิทักษค วามเปนอิสรภาพ เสรีภาพ และเสมอ ภาพของตนเองไปพรอมกบั การเคารพในสทิ ธิศกั ดิ์ศรขี องมนษุ ยโ ดยเทา เทียมกัน การยอมรบั ความแตกตา งทาง ความคดิ ความเคารพสิทธิใ์ นการแสดงความคิดเห็นของผอู ่นื การตระหนกั และแสดงความรบั ผิดชอบตอ สาธารณะ การตระหนกั ในหนา ท่ขี องพลเมอื งท่มี ตี อ สวนรวม การเห็นแกประโยชนสาธารณะมากกวา ประโยชนส วนบุคคล เพราะหากบคุ คลคํานงึ ถึงแตส ทิ ธิเสรีภาพของตนเองโดยไมสนใจสิทธิเสรภี าพของคน อื่น กจ็ ะความเหน็ แกต วั ยง่ิ ถา มกี ารพัฒนาการข้ึนเปนผปู กครองกจ็ ะกลายเปน ผปู กครองที่เผดจ็ การณ คณุ สมบตั ทิ างคณุ ธรรมและจรยิ ธรรมของพลเมอื งดี - การยดึ และปฏบิ ัติตามหลกั ศาสนา - การเปนคนดีในสงั คม - การเคารพในสิทธิศักด์ศิ รีของมนุษยโดยเทาเทียมกัน

38 - การยอมรบั ความแตกตางทางความคดิ - ความเคารพสทิ ธิ์ในการแสดงความคดิ เหน็ ของผอู น่ื - การตระหนักและแสดงความรับผดิ ชอบตอ สาธารณะ - การตระหนักในหนาที่ของพลเมืองทมี่ ตี อ สว นรว ม - การเหน็ แกป ระโยชนสาธารณะมากกวา ประโยชนสวนบคุ คล คณุ ธรรมและจริยธรรมของบุคคลทม่ี ีตอ สังคมในสังคมประชาธปิ ไตย คุณธรรมและจริยธรรมของบคุ คลทีพ่ งึ มตี อ สงั คม หมายถงึ การมคี ุณงามความดใี นการทาํ หนาท่ี พลเมืองของประธปิ ไตย ความสําคญั ของประเดน็ น้อี ยทู ี่การเมืองการปกกครองในระบอบประชาธิปไตยทด่ี ีไมใ ช ข้นึ อยูกับการมผี ปู กครองท่ีดีมคี ุณธรรม การทาํ หนา ที่ใหบ ริการประชาชน บําบัดทุกข บํารงุ สุข ใหก ับประชาชน เทานั้น แตย ังข้ึนอยูกบั การทาํ หนา ทต่ี อ ประเทศชาติของประชาชนดวยคณุ ธรรมและจรยิ ธรรมของบุคคลท่ีมีตอ สงั คมในสงั คมประชาธปิ ไตย ประกอบดว ย การมีรูปแบบความคดิ สรา งสรรคทางบวกในการแสดงบทบาทอยา ง แขง็ ขันในการรว มพัฒนา และแกไขปญ หาของสงั คมดว ยตา งๆเชน - การมีสว นรว มในการตดั สินใจประเดน็ สาธารณอยางแข็งขนั - การมสี ว นรวมในการกระทาํ เพื่อสว นรวมดวยความเตม็ ใจ - การสนบั สนนุ การเสริมสรา งความแข็งขนั ของชุมชน - การปฏบิ ตั ติ ามกฎหมายและระเบียบของบานเมอื ง/เคารพในกฎกตกิ าของสงั คม - การตดิ ตามตรวจสอบการทาํ งานของผูบริหารและหนว ยงานของรฐั ท้งั นก้ี ารมีบทบาทดังกลา วหากทําดวยความไมม คี ณุ ธรรมจรยิ ธรรม กก็ อ ใหเกิดความวนุ วายเดอื ดรอ น และทาํ ใหเ กิดความแตกแยกในสังคม จนถึงการลม ลา งระบบการเมืองการปกครองกลายเปนอนาธปิ ไตยแทน ประชาธปิ ไตยไดในบางกรณีกอ็ าจกลายเปนเครื่องมือของคนท่ไี มห วังดตี อประเทศชาติ คุณธรรมจรยิ ธรรมของนกั พฒั นาในสงั คมประชาธปิ ไตย คุณธรรมจรยิ ธรรมของนกั พัฒนา หมายถงึ จรยิ ธรรมในการปฏบิ ตั หิ นาท่ีวิชาชีพของนักพฒั นาท่ดี ี และ การดํารงตนในสังคมอยางนักพฒั นาท่ีดี มีความสาํ คัญตอการพฒั นาและรักษาดาํ รงไวซึ่งระบบการเมอื งการ ปกครองในระบอบประชาธปิ ไตยของบานเมือง อาจกลา วไดว าเปนจรรยาบรรณ หรือ มาตรฐานวิชาชีพของ นกั พฒั นากไ็ ดจ ริยธรรมในการปฏิบัติหนา ที่ในวิชาชพี ของนกั พัฒนาที่ดี และการดาํ รงตนในสงั คมอยา ง นกั พฒั นาทีด่ ี ประกอบดว ย - ความรับผิดชอบในการนาํ ความรูไปใชในทางการเมอื งการปกครอง - เผยแพรความรคู วามเขา ใจดวยการเมืองการปกครองในระบอบประชาธิปไตยแกสังคม - ความสุจริตในการแสดงความคดิ เหน็ ตอระบบการเมืองการปกครองและสงั คม - ปกปองหลักการอสิ รภาพ เสรีภาพ และความเสมอภาค - สนับสนนุ และการปกปองการเมอื งการปกครองในระบอบประชาธิปไตย - ตอ ตา นการใชอํานาจการเมอื งการปกครองในทางทผ่ี ิดและเสียหายตอประเทศชาติ

39 เรือ่ งท่ี 3 การมจี ติ อาสาในการดาํ เนนิ ชีวติ รวมกบั ผูอ นื่ ในชุมชน สังคมกจิ กรรมอาสาสมคั ร เปนกระบวนการของการฝก “การให” เพอื่ ขดั เกลาละวางตวั ตน บม เพาะ ความรัก ความเมตตาผอู ่ืน โดยไมมเี ขือ่ นไข ท้ังน้ีกระบวนการของกิจกรรม ซ่ึงเปนการยอมสละตนเพอื่ รับใช และชวยเหลือแกไ ขวกิ ฤตปิ ญหาของสังคม อาสาสมคั รจะไดเรียนรูละเอยี ดออนตอ สิ่งทเี่ กดิ ขนึ้ รอบตัวมากขนึ้ สมั ผสั ความจรงิ เช่อื มโยงเหตุและปจ จยั ความสขุ และความทุกข เจรญิ สตใิ นการปฏิบตั ิงานทศี่ าสนาพุทธเรียกวา พรหมวหิ าร 4 คอื เมตตา กรุณา มทุ ิตา และอุเบกขาเพือ่ ใหเกิด “การให” ที่ดีกิจกรรมอาสาสมัคร จึงเปน กระบวนการทชี่ ว ยใหบ ุคคลไดขัดเกลาตนเองเรยี นรูภ ายในและเกดิ ปญญาได ทีผ่ า นมาไทยอาจเคยชนิ กบั การทําความดดี ว ยการใชเ งินลงทนุ ใน บุญ ไมค อยอยากออก แรงชว ยเหลอื เพราะถือวา การทาํ บุญกับส่งิ ศกั ด์สิ ิทธิ์ หรือผูท่มี บี ุญบารมจี ะทําใหค นๆ น้นั ไดบุญมากขนึ้ คน ไทยจงึ มักทาํ บญุ กบั พระบรจิ าคเงนิ สรา งโบสถ แตล ะเลยการ “ชวยเหลอื เพอ่ื นมนุษย” นอกเหนอื จากการอาสาทําดีในรปู แบบกิจกรรมแบบนารักๆ ดว ยการปลุกปา ขจ่ี กั รยานลดโลกรอน ชวยเหลือเด็ก ชวยเรอ่ื งการศกึ ษา ฯลฯ โดยไมไ ปขวางทางโจรหรอื ทางโกงแลว ยงั มีกิจกรรมทําดีในรปู แบบใหม ซง่ึ อาจถอื เปน การเติมเต็มการทาํ ประโยชนต อสงั คมท่ผี ูส นใจ ในดา นการอาสาทาํ ดีสามารถนาํ ไปใชได เร่ืองท่ี 4 ความภูมิใจในความเปนไทยเพ่ือสงเสริมความปรองดอง ความเปน ไทยเราพอจะแยกไดห ลายระดับตามความต้ืนลกึ ของความเปน ไทย เมอื่ มองอยางผิวเผนิ ก็ ตอบไดวา “อยทู ค่ี นไทย” หรือ “อยทู ีป่ ระเทศไทย” ซึ่งยงั มองเพียงผวิ เผินเทานนั้ แตถา จะมองใหลึกขึ้นไปอกี ความเปน ไทยจะอยทู ส่ี ถาบนั ทง้ั 3 คือ “ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ ” ถาขาดสงิ่ ใดสง่ิ หนึ่งไปความเปน ไทยก็ จะไมม ี ถาจะมองใหลึกขึ้นไปอีก ความเปน ไทยจะอยทู ่ี “เอกลกั ษณเ ฉพาะของคนไทย” เชน ภาษาไทย เครื่อง แตงตวั กิรยิ ามารยาท ศาสนา ศลิ ปะ ดนตรไี ทย กีฬา ขนบธรรมเนียมประเพณี เปนตน ถา ไมมีสง่ิ เหลานีค้ วาม เปน ไทยกไ็ มม ี ถา จะมองใหลกึ ข้ึนไปอกี ความเปนไทยจะอยูที่ “ชวี ติ ที่เรียบงายสงบไมเ บียดเบียนใคร”คือคนไทยนน้ั มี ความเปน อยูทไ่ี มฟ งุ เฟอ ฟมุ เฟอย และใจดีชอบชวยเหลือคนอ่นื นค้ี อื ความเปนไทยทส่ี ําคัญอยางหน่ึง ถาจะมองใหล ึกเขาไปอกี ความเปนไทยทจี่ ะอยู “คณุ ธรรมภายในจติ ใจ”คอื คนไทยจะเปนคนกตัญู กตเวที ซ่อื สตั ย จิตใจ เสยี สละ สามคั คี อดทน เอ้อื เฟอ เผ่ือแผ เชื่อฟง และเคารพผใู หญคนแกค นเกง เปน ตน ซ่งึ คนไทยแทๆ จะมีคุณธรรมเหลา นี้ ถา จะมองใหล ึกถงึ ทีส่ ุดแลว ความเปนไทยจะอยูท ี่ ’’ความเปนอสิ ระ’’คอื ไมข นึ้ กับใคร ไมชอบเปน ทาส ใคร ท้งั ทางรา งกายและจิต ซ่งึ คําวา ’’ไทย’’ ก็แปลวา อิสระ คือท้ังรางกายเปนอิสระ และจิตใจกเ็ ปนอิสระ ซ้ึง อิสระทางจิตใจก็คือ ไมถกู อาํ นาจฝายต่ําครอบงาํ สรปุ วา ความเปน ไทยน้ีมีหลายระดับ ซึง่ ปจ จบุ ันเราจะเหลอื ความเปน ไทยกนั สักเทาใดกล็ องมองดู เพราะปจ จุบนั วฒั นธรรมตา งชาตไิ ดเขามาครอบงําเดก็ และเยาวชนของเรากนั จนไม รเู สยี แลววา ความเปน ไทย อยทู ่ตี รงไหน มองไปทางไหนกเ็ หน็ แตร างกายเทานนั้ ทเี่ ปน คนไทย แตการปฏบิ ัตกิ ลบั แทบไมมีความเปนไทย เลย จงึ ทาํ ใหท ง้ั นา เสียดายวาส่ิงท่ีดงี ามจะสูญหายไป และนาอับอายตางชาตทิ ่เี ขายังรักษาเอกลักษณข องชาติ เขาเอาไวไ ด ถา ทุกคนสามารถรกั ษาเอกลกั ษณค วามเปนไทยไวไ ด ปญ หาความขดั แยงตางก็จะนอยลง หรือหมด ไปได เพราะโดยพ้ืนฐานเอกลักษณความเปน ไทยแลว น้นั มแี ตส ง เสรมิ ใหเกดิ ความสามัคคีไมแตกแยก