บทเรียนสำเร็จรูป เรื่อง อริยสัจ 4

ทุกข์ จำแนกเป็น 3 ประเภท คือ 1.ทกุ ข์ประจำ ไดแ้ ก่ ทุกขท์ ม่ี ีแกท่ ุกคนตามธรรมชาติ มี 3. ประการ คือ -ควำมเกดิ ไดแ้ ก่ ความทกุ ข์ของทารกต้ังแต่อยูใ่ นครรภจ์ นกระทั่งคลอด แม้ทารกจะ บอกใครไมไ่ ดว้ ่าเป็นทกุ ข์แตจ่ ากการที่ความเกดิ ท่ีมาของความทกุ ข์ทีต่ ามมาในภายหลังอีกมากมายจึง ถอื ได้ว่าความเกดิ เป็นความทุกข์ -ควำมแก่ ไดแ้ ก่ ความทกุ ข์ทเ่ี กิดจากร่างกายเปลย่ี นแปลงไปในทางเสอื่ มลง เช่น ผม หงอก ฟนั หัก หนงั เหย่ี วย่น นัยน์ตาฝ้าฟาง หูตงึ ถึงคนจะยังไม่แก่มาก แตค่ วามไม่อยากแกน่ ั่นเอง ทา ให้คนเป็นทุกข์ เพราะเปน็ ความอยากทที่ วนกระแสความเปน็ ไปตามธรรมชาติ -ควำมตำย ได้แก่ ความทุกข์ท่เี กดิ จากการสิ้นชวี ิต เพราะทวนกระแสความต้องการ ของคน ทกุ คนไม่อยากตาย อยากมีอายุยนื เมื่อถงึ คราวจะต้องตาย จงึ เกดิ ความทกุ ข์อย่างแสนสาหสั











คอื



กรณศี กึ ษำที่ 1 ก้านและแกว้ เปน็ สามีภรรยากันมีลูก 2 คน คอื เกง่ และเก๋ กา้ นและแก้วมกั มีปัญหาทะเลาะกนั อยู่เสมอ พวกเขามักใชว้ าจาหยาบคายด่ากันในเวลาทะเลาะกัน ทาใหล้ กู ท้ัง 2 คน พูดจาหยาบคายและ ชอบกา้ วรา้ วผอู้ ่นื เพื่อนบา้ นในละแวกนน้ั ส่วนใหญ่เปน็ คนพูดจาสุภาพ พวกเขารงั เกียจเกง่ และเก๋ ไมย่ อม ใหล้ ูกมาเล่นกบั เก่งและเก๋ เม่ือเกง่ และเกไ๋ ปเลา่ ให้กา้ นและแกว้ ฟัง ทาให้ก้านและแก้วไม่สบายใจ 1) ใครเปน็ ผูไ้ ดร้ ับผลแหง่ กรรม จงอธบิ าย 2) สาเหตุของการกระทาของบคุ คลในข้อ 1 ทท่ี าใหไ้ ดร้ ับผลกรรม คืออะไร 3) นักเรียนคิดว่ามวี ธิ ีแกไ้ ขปัญหาในข้อ 3 อยา่ งไร กรณีศึกษำท่ี 2 ในท่ีประชมุ ของตวั แทนบรษิ ัทผูผ้ ลติ อาหารสาเรจ็ รูป เกรกิ : ผมคดิ วา่ สนิ ค้าของเราควรมีราคาถูกกวา่ ของบรษิ ัทอื่น แต่อยา่ งไรก็ตามเราต้องตรวจสอบ คุณภาพด้วย เพื่อเป็นประโยชน์ต่อผู้บริโภค ไกร : บรษิ ทั เราจะตอ้ งโฆษณาเปรียบเทียบว่า สินค้าของเราดีกว่าและถูกกวา่ ของบริษัทคู่แข่ง เจิด : แต่ผมคดิ วา่ ไมค่ วรโจมตีสินค้าบรษิ ทั อืน่ แต่เราควรปรบั ปรุงคณุ ภาพของสินคา้ ของเรา จนั ทร์ : ควรปรับปรุงรปู แบบของผลิตภณั ฑ์ ให้สวยงามนา่ สนใจเปน็ ลาดบั แรก ชำย : บริษทั คแู่ ข่งของเราบางบริษัททมี่ ลี กู ค้าจานวนมากนาหนา้ พวกเรากค็ วรให้ฝา่ ยการตลาด ของเราหาวธิ ีการทาลายความน่าเช่อื ถือในบริษัทนั้น เกริก : ผมให้ข้อคดิ กับพวกเราว่า การทาธรุ กิจตา่ งๆ น้นั เราควรคิดใครค่ รวญในทางที่ดงี าม มีความ เมตตา ไม่คิดรา้ ย ไม่มุ่งทาลายผ้อู ื่น 1) ผ้ใู ดมคี วามคดิ ทเ่ี ปน็ กศุ ลวิตก จงอธบิ าย 2) ผ้ใู ดมีความคดิ ท่ีเป็นอกศุ ลวติ ก จงอธบิ าย

กรณศี ึกษำที่ 1 1) ใครเปน็ ผ้ไู ด้รบั ผลแหง่ กรรม จงอธบิ าย …กา้ นและแกว้ เก่งและเก๋ ได้รับผลกรรม คือ เพอ่ื นบา้ นสัง่ ลกู ไม่ให้คบกบั เก่งและเก๋ ก้าน และแก้วเปน็ พอ่ แม่ ก็ย่อมไม่สบายใจทไี่ ม่มใี ครคบกับลกู สว่ นเก่งและเกไ๋ ด้รับผลโดยตรงที่ไมม่ ใี ครคบ ท้งั นเี้ นอ่ื งจากเปน็ คนท่ีชอบก้าวร้าวผอู้ นื่ และพดู จาหยาบคาย 2) สาเหตขุ องการกระทาของบคุ คลในข้อ 1 ทที่ าให้ไดร้ บั ผลกรรม คอื อะไร สาเหตจุ ากก้านและแกว้ มกั ชอบทะเลาะกันและใช้วาจาหยาบคาย ทาใหล้ กู ไดร้ บั แบบอยา่ งไม่ ดแี ลว้ กระทาตาม 3) นักเรยี นคิดวา่ มวี ิธีแก้ไขปัญหาในข้อ 3 อยา่ งไร กา้ นและแกว้ ตอ้ งปรับปรุงตนเองให้เปน็ แบบอย่างท่ดี ขี องลูก เกง่ และเก๋จะต้องปรับปรุง ตนเองในเร่ืองนสิ ยั และการพูดจา กรณีศกึ ษำที่ 2 1) ผใู้ ดมคี วามคิดที่เป็นกุศลวติ ก จงอธิบาย 1) เกรกิ มีความคิดเป็นกศุ ลวิตก เพราะมีความคิดท่ีประกอบดว้ ยความเมตตา คานึงถึง ประโยชน์ต่อผู้อ่ืนและให้ข้อคิดแกผ่ ้แู ทนบริษทั อ่ืนใหท้ าธรุ กิจท่ีอยูบ่ นพนื้ ฐานของความเมตตา ไมม่ ุ่ง ทาลายผ้อู น่ื 1) เจิด มีความคิดท่เี ป็นกุศลวิตก เพราะมคี วามคิดไมม่ ุ่งรา้ ย ไม่ทาลายบริษทั อื่น และไม่ยึด ตดิ กบั อะไร 2) ผ้ใู ดมคี วามคิดท่เี ปน็ อกุศลวิตก จงอธิบาย 1) ไกร มีความคิดทเ่ี ปน็ อกศุ ลวิตก เพราะมีความคดิ ที่ประกอบดว้ ยความพยาบาทม่งุ ร้ายตอ่ บรษิ ัทคแู่ ขง่ 2) จันทร์ มีความคดิ ทีเ่ ปน็ อกศุ ลวติ ก เพราะมีความคิดทีย่ ังคงยึดติดกับความลุ่มหลง กับ ความสวยงาม 3) ชาย มคี วามคดิ ทีเ่ ปน็ อกุศลวติ ก เพราะมคี วามคิดในทางเบียดเบียนและทาร้ายบริษัท คูแ่ ข่ง





1. ภาวนา 4 เป็นหลักธรรมท่ีจัดอยู่ในอรยิ สจั 4 ข้อใด 2. การพยายามปฏบิ ัตติ นให้อยู่ในกฎระเบียบ ของโรงเรยี น จดั เปน็ ภาวนาข้อใด 3. ภาวนาข้อใดเก่ียวข้องกับการนั่งสมาธิ 4. ฟังครูสอนยงั ไมเ่ ข้าใจ จงึ ไปคน้ คว้าเพ่ิมเตมิ จนเขา้ ใจดี แสดงว่ามภี าวนาข้อใด 5. การฝกึ อบรมหรือพฒั นากายเปน็ ความหมาย ของภาวนาข้อใด 6. ข่าวฆา่ กันตายรายวัน เป็นเพราะสมาชกิ ในสงั คมบางคนขาดภาวนาข้อใด 7. ถ้าต้องการจะใหต้ นมีความขยันและอดทน กรณศี กึ ษำที่ 1 นพดลเป็นผูท้ ่มี สี ขุ ภาพแข็งแรงเพราะเขาเลอื กกินอาหารท่ีมีประโยชน์ และออกกาลังกาย อยา่ งสม่าเสมอ เขาปฏบิ ัติตนตามหลักเบญจศีล เอ้ือเฟ้ือเผ่ือแผ่ พูดจาสุภาพกบั ทุกคน เขาจะไป ร่วมพัฒนาชุมชนทเี่ ขาอย่เู ป็นประจา และชว่ ยแสดงความคิดเห็นทีเ่ ป็นประโยชน์ตอ่ การแก้ไข ปัญหาชุมชนจนประสบความสาเรจ็ คำถำม บุคคลใดในกรณีศึกษำท่ี 1 ปฏิบัตติ นตำมหลักภำวนำ ๔ ได้ครบถว้ นหรอื ไม่ และเขำ มีกำรกระทำท่ีสอดคล้องกับหลักภำวนำ ๔ อยำ่ งไร

นพดลปฏิบัติตนตามหลกั ภาวนา 4 ได้ครบถว้ นดังนี้ เ 1) นพดล มีกำรพัฒนำกำย หรอื กายภาวนา คือ เขามีสขุ ภาพแข็งแรง รู้จกั เลือกกินอาหาร ทม่ี ปี ระโยชน์ และออกกาลังกายอย่างสมา่ เสมอ เขามีกำรพัฒนำศีล รักษาศีล คือ ปฏิบตั ิตนตาม หลักเบญจศีล มกี ำรพัฒนำจิตหรือจติ ภาวนา ทาให้เขาเป็นคนทมี่ ีความเอื้อเฟ้อื เผื่อแผ่ พดู จาสภุ าพ ทาประโยชนต์ อ่ สังคมด้วยการพฒั นาชมุ ชน ความสาเร็จ



2. ปัญญำวฒุ ธิ รรม 4 ปัญญำวุฒธิ รรม หมายถึง ธรรมที่พาไปสู่ความเจรญิ ปญั ญามี 4 ประการดังนี้ 1.คบหำสัตบุรุษและบณั ฑิต คือ รจู้ ักไปมาหาสู่คบหากับคนดี มีความรู้ 2.เอำใจใส่เลำ่ เรยี นหำควำมจรงิ หม่ันหาความรดู้ ้วยความต้งั ใจจรงิ ฝกึ ฝนตวั เองใหม้ าก 3.ใชเ้ หตุผลไตร่ตรอง ใช้ความคดิ ท่ถี ูกวิธีดว้ ยเหตผุ ล ฟงั มาก อ่านมาก 4.ปฏิบัตติ นตำมคลองธรรม คือ ไมน่ าความรู้ท่ีได้มาใช้ในทางทจุ รติ 3. พละ 5 พละ หมายถึง พลงั หรือกาลงั ท่ีควรยดึ เป็นหลกั ในการปฏบิ ตั ิธรรมและในการ ดาเนนิ ชวี ติ มอี ยู่ 5 ประการ ดังน้ี 1. ศรทั ธำ คอื ความเช่อื ม่ันตอ่ หลักคาสอนของพระพทุ ธองค์ หากปฏบิ ัตติ าม แลว้ จะเกิดประโยชน์สุข ศรัทธาจึงถอื เปน็ จดุ เริ่มต้น 2. วริ ิยะ คือ ความพยายามที่จะประกอบแต่ความดี ละเวน้ ความชั่ว 3. สติ คอื ความระลกึ ได้ มีความจา ไม่เผลอ คอื มคี วามระวงั ตืน่ ตัวอย่เู สมอ ไดด้ ว้ ยการปฏิบัติธรรมสติ 4. สมำธิ คือ ความตง้ั จติ ม่ัน สามารถบังคับจติ ให้แนว่ แน่อยู่กับเรื่องใดเร่ืองหนงึ่ 5. ปญั ญำ คือ ความรชู้ ัด เข้าใจส่ิงใดสง่ิ หนึง่ อยา่ งถอ่ งแท้ รู้ซงึ้ ความจรงิ ของชวี ิต รวู้ ่ากเิ ลศตัณหาเปน็ สาเหตุแห่งความทุกข์

4. อบุ ำสกธรรม 5 อบุ ำสกธรรม หมายถงึ หลักธรรมประจาใจของผู้นบั ถือและใกลช้ ิดพระพุทธศาสนา มี 5 ประการ ดงั น้ี 1. มศี รทั ธำ คือ มคี วามเช่ือปัญญาตรัสรู้ของพระพุทธเจา้ และเลอ่ื มใสในคาสอนของ พระองค์ 2. รักษำศลี คือ เปน็ คนมีจิตใจเปน็ ปกติ ไม่ถกู ครอบงาด้วยความโลภ ความโกรธ ความหลง 3. ไมเ่ ชอ่ื โชคลำง เชอ่ื หลักธรรม คอื เช่ือในกฎแหง่ กรรมว่าทาอยา่ งไรไดผ้ ลอยา่ งน้นั 4. ไมแ่ สวงหำเขตบุญนอกหลกั พระพุทธศำสนำ ยึดมั่นในหลกั ธรรม เชน่ บุญกิริยาวตั ถุ 10 ประการ 5. เอำใจใส่ทำนุบำรุงพระพุทธศำสนำ คือ เข้าไปมีสว่ นรว่ มในการปฏิบัติพิธีกรรมทาง ศาสนา หม่ันรกั ษาศลี 5. มงคล มงคล หมายถงึ ธรรมที่นามาซึ่งความสขุ ความเจริญ มหี ลักบางประการดังนี้ 1. สงเครำะหบ์ ุตร คือ คุณธรรมของบิดามารดาท่ตี ้องบารุงเลย้ี งดบู ตุ รใหเ้ จริญทั้งด้าน ร่างกายและจิตใจ 2. สงเครำะห์ภรรยำ(สำมี) ในทนี่ ห้ี มายถึง ผเู้ ป็นสามีก็ต้องสงเคราะห์ภรรยาและผ้เู ปน็ ภรรยากต็ ้องสงเคราะห์สามี 3. สันโดษ คอื การรจู้ กั ยบั ยัง้ ความปรารถนาของตนใหอ้ ยู่ในขอบเขตทีเ่ หมาะสม สนั โดษมไิ ด้ หมายถึงการอยู่เฉยๆ ไม่ทาอะไร แต่หมายถึงความยินดใี นส่ิงที่ตนมอี ยู่

คำชแ้ี จง : จงตอบคาถามต่อไปน้ีใหส้ มบรู ณ์ 1.สทั ธรรม หมายถงึ ……………………………………… มที ง้ั สน้ิ 3 ประการ คือ 1. ………………………………………………………………..……………………………………………………… 2. ………………………………………………………………..……………………………………………………… 3. ………………………………………………………………..……………………………………………………… 2.ปญั ญำวุฒิธรรม หมายถงึ ……………………………………… มีทั้งส้นิ 4 ประการ คือ 1. ………………………………………………………………..……………………………………………………… 2. ………………………………………………………………..……………………………………………………… 3. ………………………………………………………………..……………………………………………………… 4. ………………………………………………………………..……………………………………………………… 3.พละ หมายถงึ ……………………………………… มีท้งั สน้ิ 5 ประการ คือ 1. ………………………………………………………………..……………………………………………………… 2. ………………………………………………………………..……………………………………………………… 3. ………………………………………………………………..……………………………………………………… 4. ………………………………………………………………..………………………………………………… 5. ………………………………………………………………..……………………………………………………… 4.อบุ ำสกธรรม หมายถึง ……………………………………… มที ้ังสนิ้ 5 ประการ คอื 1. ………………………………………………………………..……………………………………………………… 2. ………………………………………………………………..……………………………………………………… 3. ………………………………………………………………..……………………………………………………… 4. ………………………………………………………………..………………………………………………… 5. ………………………………………………………………..……………………………………………………… 5.มงคล หมายถึง ……………………………………… มีหลกั บางประการ คือ 1. ………………………………………………………………..……………………………………………………… 2. ………………………………………………………………..……………………………………………………… 3. ………………………………………………………………..……………………………………………………

คำชีแ้ จง : จงตอบคาถามต่อไปน้ีให้สมบรู ณ์ 1. สทั ธรรม หมายถึง ธรรมอันดี ธรรมท่ีแทห้ รอื สัจธรรม ธรรมของสตั บรุ ุษมที ้ังสนิ้ 3 ประการ ดงั น้ี 1.ปรยิ ัติสัทธรรม คือ คาสั่งสอนของพระพทุ ธเจ้า หรือพระพทุ ธวจนะท่ีบนั ทกึ ไว้ 2.ปฏบิ ตั ิสทั ธรรม คือ การปฏิบัติตามหลักทฤษฎตี า่ งๆ 3.ปฏเิ วธสัทธรรม คือ ผลอนั พงึ เขา้ ถงึ หรือบรรลดุ ว้ ยการปฏิบตั ิตามหลกั อรยิ มรรคมีองค์ 8 2.ปญั ญำวฒุ ิธรรม หมายถึง ธรรมที่พาไปสู่ความเจรญิ ปัญญามี 4 ประการดังนี้ 1.คบหำสัตบุรุษและบัณฑิต คอื รู้จกั ไปมาหาสคู่ บหากบั คนดี มคี วามรู้ 2.เอำใจใสเ่ ล่ำเรียนหำควำมจริง หมัน่ หาความรดู้ ้วยความตง้ั ใจจรงิ ฝกึ ฝนตวั เองให้มาก 3.ใชเ้ หตุผลไตรต่ รอง ใชค้ วามคดิ ที่ถูกวธิ ีด้วยเหตผุ ล ฟงั มาก อา่ นมาก 4.ปฏบิ ัตติ นตำมคลองธรรม คือ ไม่นาความร้ทู ี่ไดม้ าใช้ในทางทจุ รติ 3. พละ หมายถึง พลงั หรอื กาลงั ท่ีควรยึดเป็นหลักในการปฏิบตั ิธรรม มีอยู่ 5 ประการ ดงั นี้ 1. ศรทั ธำ คือ ความเชือ่ ม่นั ต่อหลักคาสอนของพระพทุ ธองค์ 2. วิรยิ ะ คือ ความพยายามที่จะประกอบแต่ความดี ละเว้นความช่วั 3. สติ คือ ความระลึกได้ มีความระวังตน่ื ตัวอยเู่ สมอ 4. สมำธิ คือ ความต้ังจิตม่ัน สามารถบงั คบั จิตให้แน่วแน่อยู่กบั เร่ืองใดเรือ่ งหนึ่ง 5. ปญั ญำ คือ ความรู้ชัด เข้าใจส่งิ ใดสง่ิ หนึ่งอยา่ งถ่องแท้ ร้ซู งึ้ ความจริงของชวี ิต 4. อุบำสกธรรม หมายถึง หลักธรรมประจาใจของผนู้ ับถอื มี 5 ประการ ดงั น้ี 1. มีศรทั ธำ คือ มีความเชอ่ื ปัญญาตรัสรู้ของพระพุทธเจา้ และเลือ่ มใสในคาสอน 2. รกั ษำศีล คือ เปน็ คนมจี ิตใจเป็นปกติ ไม่ถูกครอบงาด้วยความโลภ ความโกรธ ความหลง 3. ไมเ่ ช่อื โชคลำง เช่ือหลักธรรม คอื เช่ือในกฎแหง่ กรรมว่าทาอยา่ งไรไดผ้ ลอยา่ งน้นั 4. ไม่แสวงหำเขตบญุ นอกหลกั พระพุทธศำสนำ ยึดมนั่ ในหลกั ธรรม เชน่ บุญกิริยาวตั ถุ 10 5. เอำใจใสท่ ำนบุ ำรงุ พระพุทธศำสนำ คอื เขา้ ไปมสี ่วนร่วมปฏิบัตพิ ิธีกรรมทางศาสนา 5. มงคล หมายถึง ธรรมทีน่ ามาซึ่งความสุข ความเจริญ มีหลักบางประการดังน้ี 1. สงเครำะห์บตุ ร คือ คุณธรรมของบดิ ามารดาทีต่ ้องบารุงเลย้ี งดบู ุตรให้เจรญิ ท้ังด้าน ร่างกายและจิตใจ 2. สงเครำะห์ภรรยำ(สำม)ี ในท่นี ี้หมายถงึ ผเู้ ปน็ สามีกต็ ้องสงเคราะหภ์ รรยาและผเู้ ป็น ภรรยากต็ อ้ งสงเคราะห์สามี 3. สนั โดษ คือ การรจู้ กั ยบั ยง้ั ความปรารถนาของตนให้อยู่ในขอบเขตท่เี หมาะสม สนั โดษมไิ ด้ หมายถึงการอยูเ่ ฉยๆ ไมท่ าอะไร แต่หมายถงึ ความยนิ ดีในสิ่งที่ตนมีอยู่



บรรณำนกุ รม น้าทิพย์ ประดิษฐธรรม. (มปป.) หลกั ธรรมทำงพระพทุ ธศำสนำ. สบื คน้ เม่ือวันท่ี 17 พฤษภาคม พ.ศ. 2560. แหล่งท่มี า : https://sites.google.com/site/namtip9988/hnwy-thi-2- hlak-thrrm-thang-phraphuthth-sasna/2-3-1. วทิ ย์ วิศทเวทย์ และเสถียรพงษ์ วรรณปก. (2554). หนงั สอื เรยี นรำยวชิ ำพื้นฐำน พระพทุ ธศำสนำ ชนั้ มธั ยมศกึ ษำปีท่ี 3 . พมิ พ์คร้ังท่ี 6. กรงุ เทพฯ : ไทยร่มเกลา้ . อริยสจั 4 : ทุกข์ (ธรรมท่ีควรรู)้ . (มปป.). ทกุ ข์ (ธรรมที่ควรร)ู้ . สบื ค้นเมือ่ วนั ท่ี 17 พฤษภาคม พ.ศ. 2560. แหล่งท่ีมา : https://sites.google.com/site/dararat0935/neuxha-bth- reiyn/neuxha-thi-sxng. อริยสจั 4 : สมทุ ยั (หลกั ธรรมท่ีควรละ). (มปป.). สมุทยั (หลกั ธรรมทค่ี วรละ). สบื คน้ เมื่อวันที่ 17 พฤษภาคม พ.ศ. 2560. แหล่งท่มี า : https://sites.google.com/site/dararat0935/neuxha-bth-reiyn/neuxha-thi-sam.