แด่น้องสูงวัย

2

3

4 คำนยิ ม พลเอกอดู้ เบือ้ งบน สมาชกิ วุฒสิ ภา หนงั สือ “แดน่ ้องสูงวัย” ของนายแพทยอ์ ำพล จนิ ดาวฒั นะ สมาชิกวฒุ ิภา เป็นหนังสือที่มีคุณค่ายิ่งในความเห็นของผม ใช่แต่จะใช้ปฏิบัติตนในวัยหลัง เกษียณอายุเท่านั้น หากแต่ปรับใช้ได้แม้วัยก่อนหน้านั้น คำแนะนำ 8 ข้อน้ัน สามารถนำมายดึ ถือและปฏิบตั ไิ ดจ้ รงิ เราเคยได้ยินคนที่ยังทำงานอยู่พูดว่า พอเกษียณก็สบาย ไม่มีอะไรต้อง รบั ผดิ ชอบ วางแผนการท่องเทย่ี ว พักผอ่ น แต่ยังไม่ไดท้ ำกเ็ สยี ชีวติ เสยี กอ่ น “เพราะฉะนั้น จะทำอย่างไรให้เราสามารถใช้ชีวิตภายหลังเกษียณให้มี คุณค่า สามารถสร้างสรรค์ประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว ญาติสนิทมิตรสหาย สังคมและประเทศชาติต่อไปได้ สำหรับตัวผมเองได้ผ่านช่วงชีวิตหลังเกษียณ มาแล้ว 16 ปี เป็นธรรมดาของผู้สูงวัยที่มักจะต้องพบเจอกับความเจ็บไข้ได้ป่วย ทำให้ผมได้หันมาใส่ใจสุขภาพร่างกายให้แข็งแรง เพื่อไม่ให้เป็นภาระของคนรอบ ข้าง และผมได้ดำเนินชีวิตหลังเกษียณคล้ายๆ กับที่นายแพทย์อำพลฯได้เขียนไว้ เชน่ เดียวกนั ” ผมขอย้อนเวลากลับไปในเดือนพฤษภาคม 2516 ผมได้รับการแต่งตั้งให้ เป็นนายทหารคนสนิทผู้บัญชาการศูนย์ทหารม้า พลตรี เปรม ติณสูลานนท์ ความที่ไม่ได้ศึกษางาน จนวันหนึ่งก็เกิดเรื่อง ท่านกดกริ่งเรียก ผมก็เข้าไปจะยก แฟ้มออกมา ท่านบอกยังไม่ได้เซ็น พร้อมทั้งถามขึ้นมาเมื่อเห็นผมยืนนิ่งๆ ท่าน บอกไม่ต้องนึก อ่านบ้างหรือเปล่า ผมเรียนท่านว่าไม่เคยอ่านเลยครับ “แย่จริง นะเรา” เป็นคำพูดของท่าน ทีท่ ำใหผ้ มตอ้ งอ่านเอกสารทุกเรือ่ งก่อนที่จะนำเรียน ทา่ น ตรวจและจดจำวา่ ทา่ นสั่งการอยา่ งไร ตอนหลังท่านถาม ผมก็เรียนให้ท่านทราบ ผมได้ทำงานรับใช้ท่าน ซึมซับ บางอย่างของท่าน มาประพฤตปิ ฏิบัตโิ ดยไมร่ ู้ตวั จนถึงวันท่ที า่ นถึงแกอ่ สัญกรรม

5 ผมได้ขออนุญาตนายแพทย์อำพลฯ ว่า ผมขอนำคติพจน์ที่ท่าน พลเอก เปรม ติณสูลานนท์ ยึดมั่นเป็นอุดมการณ์ “เกิดมาต้องตอบแทนบุญคุณ แผ่นดิน” มาลงในหนังสือนี้ด้วย ซึ่งท่านได้ขยายความเป็นหลัก 9 ประการ ไว้ ดงั น้ี 1. จงรักภักดีตอ่ ชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย์ 2. ซ่ือสตั ยส์ จุ ริต เสยี สละ และจงรักภกั ดี 3. ผู้บังคับบัญชา ต้องทำตนเป็นตัวอย่างของผู้ใต้บังคับบัญชา ต้องมี เมตตา เป็นคนไทยต้องมีความเป็นไทย เปน็ ธรรม เปน็ นายคนต้องมแี ต่ใหแ้ ละรับ ไดอ้ ย่างเดียว คอื รบั ความทกุ ข์ความลำบากยากเขน็ ของคนอ่นื 4. หาทางขจัดความยากจน 5. ยึดถือ และปฏบิ ัตติ ามพระบรมราโชวาทและพระราชดำรสั 6. ตอ้ งทำงานใหค้ ุ้มคา่ คมุ้ เวลา และคมุ้ ความเป็นคน 7. ดำรงวฒั นธรรมไทย 8. ผู้ใหญ่ มีหน้าที่และความรับผิดชอบที่จะต้องดูแลเด็กและเยาวชนต้อง ใหเ้ ตบิ โตเปน็ คนดีของชาติบา้ นเมืองใหไ้ ด้ และ 9. ต้องมีจริยธรรมและคุณธรรม พลเอกอดู้ เบอ้ื งบน สงิ หาคม 2564

6 คำนยิ ม ประมนต์ สธุ วี งศ์ สมาชิกวฒุ สิ ภา ประธานมลู นธิ ิองคก์ รตอ่ ต้านคอร์รัปชนั่ (ประเทศไทย) ผมรู้จักคุณหมออำพลสมัยที่เราเข้าไปเป็นสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) ปี 2549 สมาชิกสภาปฏิรูปแห่งชาติ (สปช.) ปี 2557 และสภา ขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ (สปท.) ปี 2558 ด้วยกัน และต่อมารู้สึกใกล้ชิด มากขึ้น เมื่อได้อ่านเรื่องราวเกี่ยวกับบางช่วงของชีวิตท่านจากหนังสือ “ชีวิต กับ การเดินทางไกล ใช่เพียงชั่วข้ามคืน” ที่คุณหมอบันทึกไว้เป็นวิทยาทานเมื่อหลาย ปีที่แล้ว ชีวิตของหมอชนบทช่วยบ่มเพาะให้เป็นคนที่เข้าใจคนด้อยโอกาส คนชนบทที่ห่างไกลปืนเที่ยง เข้าไม่ถึงทรัพยากรพื้นฐาน ทำให้หมอยอมอุทิศตน ให้กับเขาเหลา่ นใ้ี นช่วงชวี ติ หนึ่ง หมอเป็นนักวิ่งมาตั้งแต่หนุ่ม จึงไม่น่าแปลกใจว่าเป็นคนที่น่าสนใจเรื่อง สุขภาพมายาวนาน เมอ่ื ถึงวยั สูงอายยุ อ่ มมเี คลบ็ ลับดี ๆมาถา่ ยทอดให้นอ้ ง ๆท่จี ะ สงู วยั ตามมา ผมประทับใจกับผลงานของท่านที่ สปช. และ สปท. เพราะเป็นคนไม่น่ิง ดูดาย มีจิตสาธารณะ พยายามทำประโยชน์ให้สังคมทั้งในช่วงที่ยังทำงาน และ ในวัยที่เกษียณแล้ว มีความสามารถในการนำเสนอความคิดที่กระชับ มีสาระ และน่าสนใจ ได้อ่านบทเรียนชีวิตเกี่ยวกับคนที่เข้าสู่ช่วงสูงวัย เรื่อง “แด่น้องสูงวัย” ด้วยความสนใจ อ่านง่าย รวดเดียวจบ มีข้อคิดเห็นที่เป็นประโยชน์มากมาย สอดคล้องกบั แนวความคดิ และการปฏบิ ตั ิตนท่ีผมนยิ มแล้ว

7 แค่เรื่องเบา ๆสมองที่ตบท้ายทุกตอนของบทความก็ทำให้มีอารมณ์ขัน ต่อ อายไุ ปได้ก็ค้มุ เวลาแล้ว หลาย ๆเร่อื งท่ีคุณหมอนำเสนอในหนังสือนี้ ถ้านำไปปฏบิ ตั กิ จ็ ะทำให้ชีวิตมี ความสุขตามอัตภาพ ผมได้มุมมองในหลายเรื่องที่เหมือนกันแต่ในสีสันที่แปลก ออกไป เรื่องการมองร่างกายว่าเป็นเสมือนบ้าน “บ้านเช่า” น่าสนใจ การดูแล สุขภาพและความแข็งแรงของร่างกายและจิตใจเป็นสิ่งที่คนส่วนใหญ่ไม่ค่อย คิดถึง เมอื่ สำนกึ กส็ ายไปแลว้ เคยได้ชมสารคดีเรื่องคนอายุยืนเป็น 100 ปี จำนวนมากและมีสุขภาพ แขง็ แรงจากสองแห่ง คอื ท่เี กาะโอกนิ าวา ญี่ปุ่น และหมบู่ า้ นแหง่ หน่ึงที่ซาดิเนยี อิตาลี ที่มีพฤติกรรมคล้ายคลึงกัน คือ ทานอาหารที่มีพืชผักท้องถิ่นเป็นหลัก และออกกำลังกายภาคบังคับด้วยการทำงานที่ต้องเดินเป็นประจำ ยืนยัน ข้อสงั เกตที่บนั ทกึ ไว้ในหนงั สือนี้ ขอชื่นชมความคิดของคุณหมอที่ถ่ายทอดสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้ให้เป็น สาธารณะประโยชน์ ดีใจที่ได้รับเกียรติให้เขียนคำนิยมน้ี ผมได้ข้อคิดจากการ อา่ นหนังสอื นี้เกนิ กวา่ ค่าเวลาที่ใช้ในการเขยี นมากมาย ผูอ้ ่านควรนำไปประยุกตใ์ ชต้ ามความเหมาะสมครบั ประมนต์ สธุ วี งศ์ สงิ หาคม 2564

8 เมื่อปี 2561 ตอนผมอายุได้ 66 ปี พ้นจากงานประจำที่ทำต่อเนื่องมา 40 ปี เศษ เป็นอิสรชน สบายตวั ท่องเที่ยวไปทั่ว เผชิญโลกกว้างทั้งโลกจริง โลกทางความคิด ทางปัญญา ทางการงาน และโลกเสมอื นจรงิ ไปอยู่กับธรรมชาติบ้าง เรียนรู้อะไรใหม่ๆเพิ่มเติมบ้าง ทำโน่นทำนี่ที่พยายามทำ ใหเ้ บียดเบยี นตัวเองและผู้อ่ืนนอ้ ยท่ีสุด มงี านอะไรทมี่ ีคนให้ช่วยทำ พอทำได้ก็ทำไป ซง่ึ กน็ อ้ ยลงไปเร่ือย ๆ ตุลาคม 2561 นั่งสรุปบทเรียนชีวิตเกี่ยวกับคนท่ีเข้าสูช่ ่วงสูงวัย ขีดเขียนโพสต์ลง Facebook 7-8 ตอน ทุกวันนี้ ข้อเขียนก็ยังอยู่ในนั้น แต่ยากที่จะไปขุดอ่านย้อนหลัง มันไหลไปลึกมาก แล้ว จึงมีน้อง ๆทีมงานบอกว่า น่าจะเอามารวมทำเป็น E-book จะหาอ่านได้ ง่ายกวา่ เมอื่ มีนอ้ งรบั อาสาชว่ ยทำ ก็ทำซิครบั ท่าน เผ่ือจะมปี ระโยชนข์ ึน้ มาบา้ ง กราบขอบพระคุณกัลยาณมิตรผู้ใหญ่ของผมทั้ง 3 ท่าน ที่กรุณาเขียนคำนิยมให้ ซ่งึ มขี ้อคิดอันมีคณุ คา่ ยงิ่ สำหรับผสู้ งู วยั ท่านทงั้ สาม คือ ผ้สู ูงวยั ตวั อยา่ งของผมครบั อำพล จินดาวฒั นะ สค.64

9 3 4 6 8 1. FB 28 61 11 2. FB 29 61 13 3. FB 30 61 17 4. FB 1 61 21 5. FB 2 61 28 6. FB 3 61 33 7. FB 4 61 39

10 8. FB 5 61 44 9. FB 9 62 47 19” 49 2564 20 2564 63

11 1 วันน้ี (ศุกร์ 28 กย. 61) น้อง ๆข้าราชการประจำ คนทำงานประจำส่วนหนึ่งมา ทำงานประจำเปน็ วันสดุ ท้ายแล้ว บางคนดีใจ บางคนโล่งใจ บางคนใจหาย หลากหลายอารมณ์ ในฐานะรุ่นพี่ เข้าสู่บ้านเลขที่ 60 มา 6-7 ปีแล้ว พ้นงานประจำมาเกือบ 3 ปี แลว้ ขอตอ้ นรบั น้องๆดว้ ยดอกไมง้ ามๆทีบ่ า้ นครบั ตอนผมพ้นหน้าที่ประจำ เดินรอบที่ทำงาน เดินรอบๆบ้าน ไปไหนมาไหน เห็น อะไรทไี่ ม่เคยเหน็ เพิม่ ขึ้นแยะ เนอ่ื งจากมเี วลา และมีใจเปดิ รบั เรอ่ื งต่างๆท่มี ากกวา่ เร่ืองงาน ไมเ่ หมอื นตอนทำงานประจำ คิดแตเ่ ร่ืองงาน งาน และงาน ยง่ิ มคี นสอนสัง่ กนั วา่ ต้องทำงานวันละ 25 ชม. หลบั ยงั ตอ้ งฝนั เร่ืองงาน.!!!555 ที่จริงแล้ว ชีวิตไม่ใช่มีแต่เรื่องงานเท่านั้น หลังพ้นงานประจำแล้ว ชีวิตยังมีเวลา เหลอื อยไู่ มน่ ้อย ถา้ ขยันหายใจเข้าไว.้ .!555 ประสบการณ์ในฐานะ “นักเรียนชีวิต” ที่ต้องเรียนไม่รู้จบ ขอต้อนรับน้องด้วย คำแนะนำ 8 ขอ้ สำหรบั ชวี ิตหลังเกษียณ (ทส่ี ังเคราะหเ์ อาเอง) คือ 1) เปน็ เทา่ ที่เปน็ 2) อย่าหยดุ 3) ทวนแผนชวี ติ 4) ดแู ลบ้านเช่า

5) เอาท่สี บายใจ 12 6) ไม่หยุดเรียนรู้ 7) ดูแลกนั และกนั FB 28 กย. 2561 8) สมาร์ท สว. จะลงรายละเอยี ดในตอนตอ่ ๆไปครบั

13 (2) เปน็ เท่าทเ่ี ปน็ การดำเนนิ ชีวติ โดยปกติ มีคนสอนใหค้ ดิ ถงึ น้ำ 4 แก้ว คือ แกว้ ที่ 1 ชีวิตและสขุ ภาพ แก้วท่ี 2 ครอบครวั และญาติมติ ร แก้วท่ี 3 การงาน แกว้ ที่ 4 ปจั จยั สำหรับดำรงชีวติ แต่เรามีมีปริมาณน้ำแค่ 3 แก้ว เติมอย่างไรก็ไม่เต็มแก้ว 4 ใบ เผลอเติมใบไหน มากๆ น้ำในแกว้ ใบอ่ืนก็พร่อง จึงต้องเตมิ แต่พอดีๆในแก้วทั้ง 4 ใบ ใหส้ มดุลกนั การดำเนินชวี ิตก็เช่นนั้นแล ทนี ส้ี ำหรับคนเกษียณจากงานประจำ ไม่ใชว่ า่ โลกนี้หมดสน้ิ แลว้ บางคนบอกวา่ “ชวี ิตเพิ่งจะเริ่มตน้ ” ด้วยซ้ำไป ซง่ึ ก็มีสว่ นจริง คือชวี ิตอสิ ระ หรอื ความเป็น “อิสรชน” เพ่ิงจะเร่มิ ต้น ผ่านการทำงานมามากแล้ว ครอบครัวก้าวมาไกล ชีวิตสั่งสมประสบการณ์มา แยะ ปัจจัยดำรงชีวติ ก็พอมีตามอตั ภาพ ดี-ชว่ั กผ็ ่านมาแล้ว รา่ งกายกร็ ว่ งโรยไปตามธรรม หลกั ขอ้ ที่ 1 เป็นเทา่ ท่ีเปน็ ตำแหน่งงานต่างๆ คือ หัวโขนที่สังคมกำหนด และหยิบยื่นมาครอบให้เรา เพื่อให้เรามีบทบาทหน้าที่ อำนาจ และทรัพยากรทำงานเพื่อสังคม เพื่อองค์กร เพือ่ สว่ นรวม พรอ้ มกับให้ปจั จัย สง่ิ สนับสนุนใหเ้ ราทำงานในบทบาทหนา้ ทีน่ นั้ ได้

14 ใครที่เคยมีเลขานุการ คนขับรถ แม่บ้าน ยาม พนักงาน ฯลฯ ปัจจัยต่างๆ สนบั สนุนใหเ้ ราทำงานในหน้าท่ีให้สำเรจ็ ได้ผลดี ไมใ่ ชส่ มบตั ิของเรา แม้ความก้าวหน้า ตำแหน่ง ยศถาบรรดาศักดิ์ เงินเดือน ที่เรียกว่า ลาภ ยศ เขากใ็ หเ้ พ่อื เป็นส่ิงตอบแทนการทำงานของเรา ทัง้ หมดท้งั สิ้นลว้ นไมใ่ ชข่ องเรา เกษียณแล้ว ก็วางลงเสีย ส่วนบำเหน็จบำนาญ สวัสดิการต่างๆที่เขาให้ ก็รับ ตอ่ ไป อย่าวางทิ้งหรอื ปฏิเสธ เดย๋ี วจะไมม่ ีกนิ ! 555 ลกู น้อง บริวารทีเ่ คยมี เขาต้องไปดูแลสนบั สนุนคนใหมท่ ีม่ าสวมหวั โขนต่อ เขาไม่มีเวลามาช่วยอะไรเราแล้ว ยกเว้นที่คนที่อาจยังมีสัมพันธ์ส่วนตัว สัมพันธ์ ทางใจ กลายเป็นญาติมิตรกัน ก็อาจจะยังช่วยเหลือเกื้อกูลกันและกันต่อไปบ้าง ซ่งึ เปน็ เร่ืองสว่ นตัว คนท่ีเคยเป็นหัวหนา้ หน่วย หดั ชงกาแฟกินเองให้เป็น ไปไหนมาไหนขน้ึ รถเมล์ รถ แท็กซี่ ซื้อตั๋วเอง จ่ายเงินเอง เช็คอินเอง ขับรถเอง เดินดินกินข้าวแกง ฝ่าแดด ฝา่ ฝนเอง ฯลฯ ใครเคยใช้ชีวิตเองง่ายๆ ไม่ติดยศติดตำแหน่งมาก่อน ก็ไม่ต้องปรับตัวมาก เคย เปน็ ไง ไปอย่างน้ัน ใครที่ติดหัวโขนมานาน ก็ต้องฝึกฝนและปรับตัว อย่าเผลอแบกหัวโขนติดตัวมา ใจมนั จะเหน่ือยและทุกข์ ถ้าใชภ้ าษาเหนอื ก็ตอ้ งบอกว่า ใหก้ ลบั ไปหา “ตัวเกา่ ” คือ ตวั เราเอง ทีต่ อนเกิดมา ไม่ไดม้ หี วั โขนติดมาด้วย

15 แม้แต่ความดีที่เคยทำ หรือเป็นคนดี-คนเก่ง ก็อย่าเผลอติดดี-ติดเก่ง ลดอัตตา ปล่อยวางซะบ้าง แล้วจะเบาสบาย ใครไหว้วาน ขอให้ช่วยทำงานอะไร ใครมีงานอะไรทำหรืออยากทำอะไร ก็ พิจารณาดู อะไรดี ไม่มีโทษ เกดิ ประโยชน์ และเราทำได้กท็ ำ อายุมากแลว้ กท็ ำหน้าที่ “แจกของ-ส่องตะเกยี ง” งานอะไรเกิดประโยชน์แก่สาธารณะ ก็ควรทำ แต่อย่าเอามาเป็นเจ้าข้าวเจ้าของ หรือเผลอเอามาแบกให้หนักอกี แต่ถ้าไมช่ อบ หรือทำไม่ได้ หรือไมอ่ ยากทำ ก็ปฏเิ สธไป ไม่มใี ครวา่ แล้ว สรา้ งความเปน็ “อิสรชน” หรอื “เสรีชน” ให้บังเกดิ ขึ้นกับตวั เรา งานส่วนตัวก็ทำแต่พอดีพอประมาณ ไม่ต้องไล่คว้าหาสะสมมากนัก เป็นและอยู่ แบบพอดี-พอประมาณ มีผู้อาวุโสบอกไว้ว่า เมื่อสูงวัยแล้ว มีเวลาว่างเพิ่มขึ้นแยะ คิดอยากทำอะไรแยะ แตท่ ำจรงิ ๆได้ไมก่ อี่ ยา่ งหรอก จรงิ ครับจริง หลงั เกษียณแลว้ ผมเคยคิดอยากทำนั่นทำนแ่ี ยะ คดิ 10 อยา่ ง ทำจรงิ ไดส้ ัก 1-2 อยา่ งกโ็ อเคแล้ว ที่เคยคิดว่าคงจะมีคนให้ช่วยทำนั่นทำนี่ คิดผิดครับ อาจมีบ้าง แต่ไม่มากหรอก เขามคี นอื่นทำได้ และทำไดด้ ีกว่าเราดว้ ย สมัยก่อนทเี่ ขาใหช้ ว่ ยทำน่นั น่ี เพราะเรายังมีหวั โขน มอี ำนาจหนา้ ท่ี วนั น้ีไม่ใชว่ ัน นัน้ แล้ว เกษียณแลว้ ตดิ เบรคชีวิตซะ

16 “หยุดความอยากเป็นน่นั เป็นน”ี่ แลว้ ชวี ติ จะมีความสขุ ปิดทา้ ย มีเรอื่ งเบาสมองเล่ากันเลน่ ๆว่า ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่คนหนึ่ง ได้รับแต่งตั้งเป็นปลัดกระทรวงใหม่ๆ ไปเยี่ยมคนไข้ ทศ่ี รธี ัญญา ขึ้นลิฟท์ไปตกึ ชั้นบน เจอคนไข้คนหน่ึงในลฟิ ท์ คนไข้ถามว่า “เปน็ อะไรมา” อารามทเี่ พ่งิ ได้รบั แต่งตั้งใหม่ๆ เลยเผลอตอบไปวา่ “เปน็ ปลดั กระทรวง” คนไขจ้ งึ บอกว่า “งั้นคงไม่เป็นไรมาก เดี๋ยวหมอรักษาก็หาย เมื่อก่อนผมก็คิดว่าผมเป็นรัฐมนตรี ตอนนผี้ มหายแล้ว หมอท่นี ี่เกง่ ” !555-55 ใครเผลอติดหวั โขน แกะไมห่ ลดุ ก็ลองไปปรกึ ษาไดน้ ะ ลอ้ เล่นนะ่ ครับ!555-55 FB 29 กย.61

17 3 เกษยี ณแลว้ เข้าสู่สงู วัย ถอดหัวโขน ปลอ่ ยวาง ใหว้ ่าง เบาสบาย แต่ “อยา่ หยุด” ชีวติ หลังเกษยี ณยงั มีไปอกี หลายปี บางคน 10 ปี 20 ปี 30 ปี 40 ปี แล้วแต่บุญกรรม เฉลี่ยก็อีก 20 ปี นาน เชยี วละ่ อยู่นาน มคี วามสขุ คนอื่นไมเ่ ดือดรอ้ น ก็เป็นบุญกรรม อยนู่ าน แตไ่ มม่ ีความสุข ก็เป็นเวรกรรม อยูน่ านแลว้ ทำใหค้ นอื่นทุกข์ น่นั กเ็ ป็นบาปกรรม เราทุกคนทำตัวใหม้ ีความสุขได้ ผู้ใหญ่สอนกนั ไว้วา่ “ปลอ่ ยวาง แตอ่ ย่าหยดุ ” คือ อย่าหยดุ ทำงาน งานอะไรท่ีดี มีประโยชน์กใ็ หท้ ำ งานใหญ่งานเล็กไม่สำคัญ งานบ้าน งานสวน งานอะไรกไ็ ดท้ ั้งนั้น มีคนสอนกันไว้ว่า “เมื่อมีกำลัง มีโอกาส มีตำแหน่งหน้าที่ดีๆ ก็ทำงานใหญ่ๆให้ เตม็ ท่ี เมื่อสูงวยั แลว้ กท็ ำงานเล็กๆใหด้ ีท่สี ดุ ”

18 สรุปว่า ถ้ามีงานที่เกิดประโยชน์แก่สาธารณะ ยิ่งดี ทำได้ทำเลย แต่อย่าให้ เบียดเบยี นตนเองและคนอ่ืนก็แล้วกนั วันกอ่ นไปเรียนเพาะเห็ดกับแมค่ ำปัน เห็ดบา้ นสวนทเี่ ชยี งใหม่ แม่บอกวา่ “ทำฟาร์มเห็ดมาเป็นสิบๆปีแล้ว ลูกหลานอยากให้หยุด แต่แม่ตอบไปว่า จะทำ จนคลานทำ” ยอดจรงิ ๆ ตอ้ งใหม้ ันไดอ้ ย่างนนั้ ซิ อาจารยห์ มอบรรลุ ศริ พิ านิช ทา่ นกส็ อนทุกคนว่า “อยา่ หยดุ ” ทา่ นเองกย็ งั ทำงานตลอด อายุ 90 กวา่ ปีแลว้ กย็ งั ไมห่ ยดุ ทำ อาจารย์หมอประเวศ วะสี ก็ชอบอวยพรให้คนเกษียณทุกคน ทำงานต่ออีกอย่าง นอ้ ย20 ปี แต่ไม่ใช่งานในตำแหน่งหน้าที่แบบเดิมๆ หรืองานประเภท “เพื่อได้-เพื่อเอา- เพ่อื เปน็ -เพื่อมี” ให้ทำงานเพ่ือประโยชน์ของคนอืน่ เปน็ หลัก ท่พี ดู กนั ว่า เมอ่ื เกษียณแล้วให้พกั ผอ่ น นอนอยู่บา้ นเฉยๆ สุขสบายแล้ว นน่ั เปน็ การแนะนำทีผ่ ดิ มาก สูงวัยแบบนน้ั เฉางา่ ย-ตายเร็ว หมดสภาพ ไร้คุณคา่ ในเวลาไม่นาน เกษียณแล้ว อยา่ ทำตวั เปน็ “ภาระ” ของลูกหลาน และของสงั คม ต้องทำตวั ใหเ้ ปน็ “พลัง” จนกว่าจะหมดสภาพ ติดบา้ น ติดเตียง ทำงานไมไ่ หวแลว้ จรงิ ๆ

19 เราจงึ ควรทำงานต่อไป อย่าได้หยุด ผมเคยเจอลุงขบั แทก็ ซี่คนหน่งึ อายเุ ลย 70 ปีแลว้ แกเล่าว่า “ขับแท็กซี่มา 40 กว่าปี ลูกเคยให้เลิกขับ ให้ไปนั่งๆนอนๆพักผ่อนอยู่บ้าน เดือน เดียวอยไู่ ม่ได้แล้ว เห่ียวเฉามาก กเ็ ลยออกรถมาขับใหม่ ขบั ไปสบายๆ ไมต่ ้องเร่ง รีบหาเงิน เหนื่อยก็พัก เหนื่อยมากก็เข้าบ้าน ได้ทำงานที่รัก ทำให้มีความสุขดี ชวี ิตมีคุณค่ากวา่ อย่เู ฉยๆ” เกษียณแล้ว ไม่หยุด แต่เลือกทำงานที่ตัวถนัด เหมาะกับพละกำลัง ทำพอดี พอประมาณ อยา่ คดิ วา่ แน่ เปน็ ซุปเปอรแ์ มน ไม่มวี นั ตาย! เพื่อนผมที่เป็นหมอ ส่วนใหญ่เกษียณจากงานประจำแล้ว แต่ก็ยังทำงานตรวจ รกั ษาคนไขก้ นั อยู่ หลายคนคงทำไปจนกว่าจะทำไมไ่ หว มเี รอื่ งเลา่ เบาสมองว่า มหี มอสูงวยั มากคนหน่ึง ยึดหลัก “อย่าหยุด” น่ีแหละ ไป ตรวจคนไข้โอพีดที ุกวัน มอี ยู่วนั หนึง่ แกลมื เอาแวน่ ตาไป ก็มองอะไรไมค่ อ่ ยชัด ให้คนไข้ขึ้นนอนเตียง ลุงหมอตรวจแล้วก็หันมานั่งเขียนประวัติคนไข้ในโอพีดี การ์ด แต่เขียนไม่ตดิ ก็อารมณ์เสยี บ่นดังล่ันวา่ “ปากกาอะไรวะ เขียนไมต่ ดิ ” พยายาบาลที่ยนื ดูอยู่ก็บอกว่า “ทค่ี ณุ ลุงหมอใชเ้ ขยี นอยู่น่ัน มนั ไมใ่ ชป่ ากกา มันเป็นปรอทวดั ไข้” “อ้าว แล้วใครเอาปากกาของผมไปไวไ้ หน” ลุงหมอเหวย่ี งต่อ พยาบาลจงึ บอกว่า

20 “ไม่มีใครเอาปากกาลุงหมอไปไหน ก็คุณลุงหมอนั่นแหละ เอาไปเสียบวัดไข้อยู่ที่ กน้ คนไข้น่ันไง”..... ถา้ ถึงขนาดนี้ รีบหยดุ เถอะลงุ หมอ!!!! FB 30 กย.61

21 (4) ทวนแผนชวี ติ คนเกษียณ ชีวิตผ่านกันมาห้าหกสิบปี บางคนมีแผนชีวิต บางคนไม่มี บางคนมี บา้ งไม่มบี า้ ง เดนิ ตามแผนบ้าง นอกแผนบา้ ง ปล่อยไปตามบุญตามกรรมบ้าง ถึงวัยเกษียณ พ้นวัยรับผิดชอบงานประจำ พันธนาการต่างๆลดลง มีเวลาว่าง มากข้ึน มเี วลาคิดทบทวนเร่อื งราวตา่ งๆ กค็ วรถือโอกาส “ทบทวนชวี ิต” (ซะหน่อยก็ยังดี) ถ้าจะทบทวนใหล้ กึ กต็ ้องยอ้ นไปท่ีคำถามว่า “เกิดมาทำไม” กลับไปย้อนอ่านหนังสือของอาจารย์พุทธทาสกันอีกสักรอบสองรอบหรือหลายๆ รอบก็ยิง่ ดี นี่เพิ่งผ่านเกษียณมาไม่กี่วัน ชวนน้องอดีตผู้บริหารคนหนึ่งไปกินข้าวด้วยกัน เขา ตอบมาวา่ “วนั ท่พี น่ี ัดเป็นวันพระ ผมอยูว่ ดั ถืออุโบสถศีลครบั ” โอ้ นายแนม่ าก ขออนุโมทนาสาธุ วัดใกลบ้ ้านผมวา่ งเจา้ อาวาสอยู่พอดเี ลย 555 เคยบอกน้องคนนี้ไปว่า ใฝ่ในธรรมดีเลิศแล้ว แต่อย่าหยุดทำงานเพื่อสาธารณะ นะ เสยี ดายฝมี ือ อายุ 60 ปีขึ้นแล้ว เหลือชีวิตอยู่อย่างมากก็ 40 ปี เฉลี่ยก็เหลือสัก 20 ปี อาจ ไม่ถึง หรอื เกนิ กวา่ นน้ั ก็ไมม่ าก ยกเว้นผู้หญงิ กจ็ ะเหลือแยะหนอ่ ย ตายยากกวา่ ผชู้ าย

22 แม้จะแก่มานานแลว้ กต็ าม! 555 (ล้อเลน่ น่ะ) อายุยังเหลือกันอีกพอสมควร งานน้อยลง รายได้ลดลง สังคมน้อยลง ก็ต้องวาง แผนการใช้ชีวิต การใชเ้ วลา การกินอยู่ และการเงิน การวางแผนการใชช้ วี ิตนี่ยากกวา่ การวางแผนในการทำงานนะ ก็เราไม่รวู้ ันตายน่ี และปัจจยั ท่เี ก่ยี วขอ้ งกแ็ ยะอกี ดว้ ย อยา่ งไรกต็ าม มาถงึ บัดนี้ ควรหยดุ คดิ สกั นดิ ไดแ้ ก่ หนึ่ง การเงินและทรัพย์สมบัติ เป็นเรื่องไม่เล็กนะ สมัยก่อนหลัง 60 อยู่อีกไม่ นานก็กลับบ้านเก่าแล้ว ใช้เงินใช้ทองไม่มาก เดี๋ยวนี้อยู่นาน ก็เปลือง ยิ่งนานย่ิง เปลือง! 555 สำรวจทรพั ย์สนิ เงินทองซะนดิ มอี ะไรไว้ใชเ้ องจนหมดลมไดบ้ า้ ง ส่วนใหญ่ที่เป็นข้าราชการ หรือเป็นพนักงาน บำเหน็จบำนาญไม่มากมาย เงิน เฟ้อเพิ่มทุกปี แต่บำนาญเท่าเดิม ตอนเกษียณใหม่ก็ดูว่าจะพอใช้ อยู่นานไป เงิน เลก็ ลงเหลือนดิ เดยี ว คนที่ไม่มีบำนาญยิ่งลำบากใหญ่ ถ้าเคยออมเงินไว้บ้างก็ยังดี ต้องวางแผนเรื่อง การลงทนุ ใช้ดอกผลมาใช้กนิ ใช้อยู่ ถา้ ใชแ้ ต่เงนิ ต้นท่ีมี พักเดียวกห็ มด ถ้าดูแล้ว เงินไม่พอกินพออยู่ปกติ ก็ลำบากหน่อย ก็ต้องหางานทำหารายได้ต่อ ยงั เกษยี ณไม่ได้ แม้ว่าเลยเลข 60 แล้วก็ตาม บางคนมีโอกาสและวางแผนดี ออมเงินมานานตั้งแต่ยังทำงานมีรายได้ ก็พอมี เสบยี งสำหรับใช้ปลายชวี ติ บางคนพอมีที่ทางก็ปลูกต้นไม้ยืนต้นมูลค่าสูงทิ้งไว้ พอวัยเกษียณต้นไม้กลายเป็น บำนาญชีวิต เป็น passive income ผมเห็นชาวบ้านหลายราย ที่บ้านคำปลา

23 หลาย อำเภออุบลรัตน์ ขอนแก่น ชวนกันปลูกต้นไม้ยืนต้นไว้เป็นบำนาญชีวิต ผ่านมา 20-30ปีแล้ว วันนี้ต้นไม้โตมาก ตัดขายกินยามจำเป็นได้อีกนาน ได้ ตายสบายแน่ นักการเงินเขาสอนให้ออมเงินแบบระยะยาว ถ้าจะเล่นหุ้นก็ให้ลงทุนแบบระยะ ยาว คนเกษียณไม่ควรเล่นหุ้นแบบหวังผลระยะสั้น มันไม่แน่นอน เหมือนเล่น การพนัน หุ้นมีขึ้นมีลงตลอด จิตใจจะว้าวุ่น ไม่เป็นสุข อาจกลายเป็นคนน่า สงสารไปได้ คนที่เชี่ยวชาญชีวิตเขาสอนกันไว้ว่า มีเงินมีสมบัติ แบ่งส่วนไว้ใช้เองอยู่เอง ถ้ามี มากหน่อยพอแบ่งให้ลูกหลานก็วางแผนแบ่งส่วนให้ชัด อย่ายกให้ลูกหลานหมด ถา้ เกิดเราตายช้าจะลำบาก มีมากแต่ไม่วางแผนแบ่งให้ชัด ก็ต้องระวังลูกหลานทะเลาะกัน แย่งมรดกกัน เมอื่ เราตายไปแลว้ อย่างทเ่ี หน็ กันอยู่บ่อยๆ “บางคนอดไม่ได้ มีเท่าไร ค่อยๆเทให้ลูกหลานจนเหลือไม่พอเลี้ยงชีวิตบั้นปลาย แก่ตายไปอย่างน่าสงสาร ใหล้ กู หลานน่ะใหไ้ ด้ แต่ให้เทา่ ไรเขาก็ไม่พอหรอก” ผม ฟังวิทยากรพดู ในรายการวิทยุ สูงวัย เกษียณแล้ว ใช้เงินไม่มาก ปรับปรุงบ้าน ที่อยู่อาศัย พอดีพอประมาณ กินพอดพี อประมาณ ไมต่ ้องแพงต้องหรู ถา้ มีโอกาสกป็ ลกู เองกินเองบ้างได้ก็ยิ่งดี “กินเพอ่ื อยู่ เพอื่ สุขภาพ ไมใ่ ชอ่ ย่เู พอื่ กนิ ” กนิ มานานกว่า 60 ปี กินมามากมายแล้ว อายุมากขึ้น ค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวกับสุขภาพจะมากขึ้น ยิ่งบั้นปลายชีวิตต้องใช้เงิน แยะ ใครปว่ ยไมม่ ากตายงา่ ยกไ็ มเ่ ปลืองมาก ใครป่วยมากป่วยบ่อย ตายยากหรือไม่อยากตายก็แพงหน่อย จึงควรวางแผน การเงินไว้ให้ดี แม้มีสวัสดิการ มีประกันอยู่บ้าง เอาเข้าจริงก็จะมีค่าใช้จ่าย

24 ส่วนเกินเพิ่มมาอีก ไหนจะอุปกรณ์ ของใช้ หยูกยา อาหารเสริม ค่าคนดูแล ค่า ฯลฯ แยะเลย ถา้ จะทำประกันสุขภาพ ก็ทำพอประมาณ อยา่ เสยี ท่าตกเปน็ เหย่ือนกั ขายประกนั ถ้าวางแผนทรัพย์สินเงินทองได้ดี ก็จะทำให้พอมีเงินใช้จนวันตาย ไม่ต้องมาก แต่ใช้ได้นาน ไม่ต้องมีหนี้สินตกไปให้ลูกหลานแบกรับ และไม่จำเป็นต้องมีสมบัติ เหลอื มากหลังเราตายไปแลว้ ครอบครัวผมพี่น้อง 6 คน เมื่อคุณพ่อคุณแม่เสียชีวิต มีที่ดินมรดก 100 ตาราง วา ตกลงกันยกให้พี่สาวผู้ที่ดูแลคุณแม่ใช้อยู่อาศัยทำมาหากิน อีก 5 คนขอรับ เป็นเงนิ คนละนิดหนอ่ ย เป็นอันจบกัน สมบัติของพ่อแม่ไม่เห็นจะต้องมีให้ลูกมากๆ ท่านให้การศึกษากับทุกคน ก็เป็น สมบตั ทิ ี่ประเมนิ ค่าไม่ได้ มากมายพอแลว้ สอง การอยู่อาศัย เกษียณแล้วหาเวลาดูแลบ้านช่อง สำรวจสมบัติข้าวของ ท่ี เป็นส่วนเกินก็แจกจ่ายผ่องถ่ายหรือทิ้งไปเสียบ้าง เก็บไว้เท่าที่สมควร อย่าบ้า หอบฟาง เก็บข้าวของจนเต็มบ้าน รกไปหมด กลายเป็นบ้านของสมบัติ (ไม่ใช่ เมทน)ี เกษียณแล้วมีเวลาใช้ชีวิตที่บ้านมากขึ้น และจะมากขึ้นเรื่อยๆจนวันตายจากไป จึงต้องจัดบ้านเพื่ออยู่อาศัยให้มีพื้นที่เหมาะสม มีบรรยากาศสิ่งแวดล้อมที่ดี สร้างความสุขสงบรม่ เยน็ สะดวกสบาย มชี วี ิตชวี า ปรับปรุงซ่อมแซมบ้านช่อง อะไรชำรุดก็ซ่อมให้ดี ให้อยู่ต่อได้อีกสัก 20 ปี และ อย่าลืมการปรับสภาพแวดล้อมให้สะดวกกับผู้สูงวัย อีกไม่นานเราจะต้องใช้ทาง ลาด ราวจับในห้องน้ำ พื้นบ้านพื้นระเบียงก็ต้องไม่ให้ลื่นเกินไป ไม่มีขั้นที่อาจ สะดุดล้มได้ ที่เคยนอนชั้นบนก็ต้องมองลู่ทางลงมานอนชั้นล่าง เมื่อเข้าสู่วัยที่ขึน้ ลงบนั ไดไม่สะดวก

25 “ผูส้ ูงวยั ทกุ คน เมื่อเวลาผา่ นไป จะกลายเปน็ คนพกิ าร ติดบา้ น ติดเตยี งในท่ีสุด” มผี กู้ ล่าวไวเ้ ชน่ นั้น คนเกษียณใหม่ๆ เพิ่งถอดหัวโขนออก อ่านถึงตรงนี้ ยังไม่ค่อยเข้าใจก็ไม่เป็นไร เพราะไม่เคยคิดไปไกลขนาดนั้น บางคนยังคิดว่าตัวเองมีอายุสัก 20-30 ปีเอง กโ็ ลดแล่นไปก่อน วันหนงึ่ เหน็ อะไรๆใกลเ้ ข้ามา ค่อยคดิ อา่ นกไ็ มว่ า่ กัน ตัวผมเองก็คิดและเตรียมไปนิดหน่อย ยังไม่ได้วางแผนปรับปรุงอะไรมากนัก ยัง คิดเหมอื นคนอายุ 40 เศษๆ! 555-55 เรื่องการอยู่อาศัย ไม่ใช่เรื่องสถานที่เท่านั้น สูงวัยแล้ว จะอยู่กับใคร อยู่อย่างไร จะต้องดูแลใคร ใครจะดูแลเรา เมื่อแก่เฒ่าติดบ้านติดเตียง ล้วนมีความสำคัญ ต้องคิด ถ้าวางแผนไว้ด้วยได้ก็จะดี จะได้ไม่ปล่อยตามยถากรรมจนเกินไป (อ่าน ข้อดูแลกนั และกัน) สาม การใช้เวลาและการงาน ใครยังมีงานใหญ่ๆให้ทำก็ทำไปให้เต็มที่ บางคนมี บุญบารมี เกษียณแล้วมีราชรถมาเกยไปทำงานต่อ บางคนทำธุรกิจแบบไม่มีวัน เกษียณ บางคนมีพวกมากชวนไปทำนั่นทำนี่ บางคนฝีมือล้นเหลือ ก็มีคนชวนไป ทำงาน ใช้งาน ฯลฯ ไม่เหมอื นกนั สกั คน บางคนพน้ หน้าที่ประจำแล้ว ตกกระปอ๋ งเงียบหายเลย บางคนยังอยากทำงานไม่มีวนั ตาย กส็ รา้ งองค์กร สร้างงานขนึ้ มาเองเพื่อทำงาน ทีต่ ัวถนัดและชอบต่อกม็ แี ยะ แตกตา่ งหลากหลายกนั ไป แต่งานที่ทุกคนไมค่ วรมองข้าม คือ งานบ้านตา่ งๆ แม้เปน็ กจิ กรรม กิจวัตรเล็กๆ ก็ควรให้คุณคา่ และทำใหม้ คี วามสุข งานที่เกี่ยวกับต้นไม้ใบหญ้า หรืองานที่ได้สัมผัสธรรมชาติ อากาศบริสุทธิ์ ถือว่า เป็นงานดีสำหรบั สงู วัยหลงั เกษียณนะครับ ขอบอก

26 “พี่...(ผู้ชาย) เกษียณแล้วไม่ค่อยออกไปไหน อยู่บ้านทำงานทุกอย่าง แต่งต้นไม้ ทำสวน ซักผ้า รีดผ้า ถูบ้าน ฯลฯ มีความสุขมาก” ส่วนภรรยาเกษียณตามหลงั ยังออกไปทำงานนอกบ้านทุกวัน...555 (ใครหว่า!) บางคนชอบเลี้ยงหลาน บอกว่าเป็นงานสร้างสุข สร้างสีสันให้ชีวิต ก็ดีนะครับ แต่ไม่ควรเอาหลานมาแบก ยึดติดหลานว่าเป็นของเรา เอามาแบกไว้ทั้งสุขทั้ง ทกุ ข์ มคี นเตือนว่าผิดครับ หลาน คือ ลูกของลูกเรา เขามีพ่อแม่ เขาไม่ใช่ลูกเรา เราสูงวัยแล้ว ควรมี บทบาทหน้าที่ที่สมควร เป็นอีกแบบ ไม่ใช่หน้าที่เลี้ยงหลานแทนลูก มันผิดยุคผิด สมยั เอาไดง้ า่ ยๆ เราอาจช่วยเขาดูแลบา้ งตามความจำเปน็ จรงิ ๆ เปน็ ครั้งเปน็ คราวจะดกี วา่ บางคนชอบเรียนรู้ ชอบคิดทำนั่นทำนี่ จะลองหางานใหม่ๆทำเล่นดูบ้างก็ได้ เอา ท่ไี มต่ ้องลงทุนส้ินเปลอื งมากๆหวงั เอารวย งานจะนำมาซึง่ ภาระและความทุกข์ ไม่สนุก เบือ่ กเ็ ลกิ อยา่ ไปยึดตดิ มัน สี่ การเตรียมตัวตาย (อ่านในหวั ขอ้ ดแู ลบา้ นเชา่ ) การทวนแผนชวี ติ ไมต่ ้องคดิ ใหย้ ากเกนิ ไป คดิ ง่ายๆสบายๆ อยา่ ทำให้ต้องเครียด เกนิ จำเปน็ คิดไปทำไป ปรับไป รอดูจังหวะเวลาตามความเหมาะสม อย่าคิดหรือทำอะไร เปน็ เสน้ ตรง ตายตัว พยายามทำความเข้าใจความเปน็ ธรรมชาติธรรมดา เพื่อให้ เหน็ “ความเปน็ เชน่ น้นั เอง” เรือ่ งแผนชวี ิตน่ี อย่าให้ยากแบบเร่อื งเล่าท่วี า่ มผี ู้นำประเทศสหรฐั จีน และสหสั ขนั ธ์ นำแผนยทุ ธศาสตรพ์ ัฒนาประเทศไปเฝ้า พระเจ้า ให้พระเจ้าช่วยวจิ ารณ์ให้คำแนะนำ

27 ผู้นำสหรัฐหยิบแผนเล่มใหญ่เขาไปหาพระเจ้าเป็นคนแรก 30 นาที เดินร้องไห้ ออกมาเลย ผ้นู ำอกี 2 ประเทศถามวา่ พระเจ้าวา่ อย่างไร ทา่ นถึงกบั ร้องไห้ออกมา ผู้นำสหรัฐบอกว่า “พระเจ้าบอกเขียนแผนได้ดี แต่ทำอีก 100 ปี ก็ไม่มีทาง สำเรจ็ ” ผ้นู ำจีนหยบิ แผนเล่มบางกวา่ เขา้ ไปหาพระเจ้า 15 นาที เดนิ รอ้ งไหอ้ อกมา ผูน้ ำ 2 ประเทศถามว่า พระเจา้ วา่ อย่างไรทา่ นถงึ รอ้ งไห้ออกมา ผู้นำจีนตอบว่า “พระเจ้าบอกว่าเขียนแผนได้เยี่ยมกว่าสหรัฐ แต่ทำอีก 200 ปี ก็ไมส่ ำเร็จ” คิวที่ 3 ผู้นำประเทศสหัสขันธ์ เข็นรถเข็นใส่แผนยุทธศาสตร์ชาติเล่มหนามาก เข้าไปเฝ้าพระเจ้า หายเข้าไปแค่ 5 นาที เดนิ ยิ้มออกมาเลย ผู้นำ 2 ประเทศถามว่า ท่านเข้าไปเร็วมาก เดินยิ้มออกมาเลย พระเจ้าว่า อย่างไร ผู้นำประเทศสหัสขันธ์ ตอบว่า “พระเจ้ากำลังร้องไห้ เพราะอ่านแผนของเรา แล้ว ไม่รู้เร่อื งเลย” ทบทวนแผนชีวิต ก็เอาแค่ง่ายๆ อย่าให้ยากเกินไป เห็นใจพระเจ้าบ้างนะครับ! 555 FB 1 ตค.61

28 5 วันก่อนไปงานศพคณุ แมข่ องเพือ่ นท่ีวดั ชลประทานรงั สฤษด์ิ พระทา่ นเทศน์ให้ฟัง งา่ ยๆแตไ่ ดส้ าระและหลักคิดดมี าก ผมขอนำมาเล่าและขยายตอ่ ครบั คนเราเกิดมาจากธาตุดิน-น้ำ-ลม-ไฟ รวมกันเข้าตามธรรมชาติ เป็นร่างกาย และชีวติ ของเรา ตัวเรานไ้ี มใ่ ชข่ องเรา แต่เปน็ เหมอื น “บา้ นเชา่ ” ท่อี ยู่อาศัยได้ชวั่ คราวประมาณ 30,000 วนั เทา่ น้นั เอง เมื่อถึงเวลา ธรรมชาติก็จะเอาคืนไป บ้านเช่าแตกดับกลับกลายเป็นธาตุดินน้ำ ลมไฟ คนื ใหธ้ รรมชาตไิ ป เปน็ อนิจจัง เปน็ สัจธรรม ยตุ ิธรรมเสมอกัน ใครจะเชา่ บา้ นอยู่อาศยั ได้กีว่ นั ไมม่ ใี ครรู้ บอกไมไ่ ด้ ขอไม่ได้ อาศยั บา้ นเช่าอย่ไู ปนานๆมนั กเ็ สอื่ มโทรมตามธรรมดา ยิ่งถ้าใช้บ้านเช่าแบบไม่สนใจใยดี ก็ยิ่งไปกันใหญ่ บ้านยิ่งทรุดโทรม อยู่ได้ไม่นาน หรอื อยอู่ าศยั ได้แบบไม่เป็นสขุ กนิ แตพ่ อดีพอประมาณ สำคญั มาก ขาดก็ไม่ดี เกินกอ็ นั ตราย

29 เกษียณแล้ว เข้าสูส่ ูงวยั แล้ว เลิกกินทุกอยา่ งท่ขี วางหน้า เพือ่ ไมท่ ำให้บ้านยว้ ย ชำรดุ ทรุดโทรมเกินสมควร หรือก่อนเวลา เลกิ เสเพล เอาสนกุ เอามนั เกนิ สมควร ถนอมบ้านเช่าใหแ้ ข็งแรง ไม่พังกอ่ นเวลา ออกกำลังกายสม่ำเสมอ ด้วยการเคลื่อนไหว ไม่เนือยนิ่ง หมั่นออกกำลังใจกำลัง จิตดว้ ยการฝกึ นงิ่ ทำสมาธิ เรียนชวี ิตดา้ นในบ้าง รูจ้ ักวาง-รู้จักหยุด-ร้จู กั พอ หลักการออกกำลังกายงา่ ยๆคอื “ออกกำลังกายต้องเคลื่อนไหว ออกกำลงั ใจต้องหยดุ น่งิ ” ถา้ หมั่นดแู ลทำนบุ ำรงุ บ้านเช่าให้ดีและแข็งแรงท้ังกายทั้งจติ กจ็ ะอยอู่ าศัยไดน้ าน ขน้ึ สขุ ขึ้น หรอื ทุกขน์ ้อย อาจารย์หมอบรรลุ ศิริพานิช ท่านเกษียณมาแล้ว 30 กว่าปี อายุเลยหลัก 90 มาหลายปีแลว้ ท่านมีหลักคิด มีวินัยดูแลบ้านเช่าดีมายาวนาน บ้านเช่าของท่านทั้งกาย ใจและ สมองจงึ ยังดมี าก ทุกวันนี้ท่านกย็ งั กนิ งา่ ย กนิ น้อย เดนิ ออกกำลงั กายสมำ่ เสมอทุกวัน บ้านเช่าส่วนไหนชำรุด ซ่อมได้ก็ซ่อมซะ ซ่อมไม่ได้ก็ยอมรับสภาพ ดูแลประคับ ประคองใชไ้ ป บ้านหลังนี้ เราแต่ละคนได้สิทธิเช่าอยู่อาศัยคนเดียว (ยกเว้นผู้หญิงตอนตั้งท้อง มีลูกมาอาศัยอยู่บ้านเช่าของเรา 9 เดือน แล้วก็ไปอยู่บ้านเช่าของเขาเอง) ใคร ช่วยเราดูแลไมไ่ ด้ เราต้องเอาใจใส่ดแู ลรักษาเอง จะรอให้แฟนหรอื ไม่ใชแ่ ฟน ก็ทำแทนไมไ่ ด้

30 ปัจจุบนั วิทยาการเจรญิ ก้าวหนา้ มาก ซอ่ ม เสริม ยดื สุขภาพได้มากขน้ึ อาจทำให้เรามีโอกาสยืดเวลาเช่าบ้านออกไปได้บ้าง หรือลดทุกข์ทรมานลงไปได้ บ้าง ในทางกลับกัน ถ้าอิงอาศัยแต่วิทยาการ อาจเพิ่มทุกข์ในบั้นปลายชีวิตเข้าก็ได้ หรอื ดีไมด่ กี อ็ าจหมดเน้อื หมดตวั ถ้ามีทรัพยส์ มบตั ไิ มม่ ากพอ ใช้บ้านเช่าแบบบันยะบันยัง พอดีพอสม ทำนุบำรุงรักษา สร้างเสริมสุขภาพด้วย วิถีธรรมชาติธรรมดาปลอดภยั และดีทสี่ ุด อีกเรื่องหนึ่งที่สำคัญเกี่ยวกับบ้านเช่า ก็คือ ตอนปลายของชีวิตจะอยู่หรือจะไป มันจะมาถงึ เมอื่ ไรไม่รู้ล่วงหน้า บางคนไปเรว็ ตายง่ายกส็ บาย โชคดไี ป แต่บางคนไปช้า ดีไม่ดีถูกยื้อการตาย ถูกเจาะถูกเสียบนั่นนี้ ทั้งด้วยความ ปรารถนาดีตามระบบการแพทย์และวิทยาการสมัยใหม่ และอาจจะตามประสงค์ ของลูกหลานญาตมิ ิตร ทำให้การคนื บ้านเชา่ มีความยากลำบาก อาจเสียเงินทอง อีกมาก อาจหมดที่หาไว้ หรอื ลูกหลานเป็นหนเี้ ปน็ สินเพิ่มเข้าไปอกี ซึ่งในทสี่ ดุ กต็ ้องคนื บ้านเช่าไปอยู่ดแี หละ ฝืนไม่ได้นานหรอก เราควรทำความเข้าใจเรื่องนี้ เพื่อว่าเมื่อถึงวันนั้นจะได้ไปอย่างสงบสบายตาม ธรรมชาติ ควรเขียนหนังสือแสดงเจตนาไว้ล่วงหน้า บางคนเรียกว่า พินัยกรรม ชวี ติ บอกเอาไว้ชัดเจนไปเลยว่า เมื่อถึงวันที่เราจะต้องจากไป อยู่ในสภาพที่ไม่มีทาง ฟนื้ คืนกลับมาเหมือนเดิมแลว้ เราขอปฏิเสธอะไรบา้ ง เช่น ขอไมต่ อ้ งปม๊ั หัวใจ ไม่ ต้องเจาะคอ ไม่ต้องใช้เครื่องช่วยหายใจ หรือไม่ต้องการการรักษาอะไรบ้างที่จะ เป็นการยื้อการตายของเรา ลูกหลานญาติมิตร หมอพยาบาลจะได้รู้และปฏิบัติ ตามทีเ่ ราประสงค์

31 การส่งคืนบ้านเช่าของเราก็จะได้เรียบร้อย ราบรื่น สะดุดน้อยที่สุด และเป็นไป ตามธรรมชาตธิ รรมดา พร้อมเมื่อไรก็ลองศึกษาเพิ่มเติมและเตรียมเขียนกันไว้ เราไม่รู้ได้ว่าจะต้องใช้ หรือไม่ ใชเ้ ม่ือไร ยิ่งคนเป็น VIP หรือมีฐานะดีๆน่ะต้องเตรียมไว้ ให้ดี มีโอกาสถูกยื้อมากกว่าคน ท่วั ๆไป ท่อี ย่ใู นสภาพ “ฟน้ื ก็ไมไ่ ด้-ตายกไ็ ม่เป็น” มีใหเ้ ห็นกนั อยบู่ ่อยๆ ปิดทา้ ยด้วยเรื่องเลา่ เบาสมอง มีเพื่อนรักกันมาก 2 คน คบกันมาตั้งแต่ชั้นอนุบาล เติบโตสร้างครอบครัวทำ การงานจนเข้าวยั เกษียณมานานแลว้ ทง้ั สองคนมีบ้านเช่าแขง็ แรงดเี ป็นพเิ ศษ เพราะดแู ลดมี าต้งั แตอ่ ่อนวัย เชา่ บ้านอยู่เกนิ 3 หมืน่ วนั ไปไม่น้อย อายลุ ่วงไปเลย 95 ปีแล้ว สามีตายจากไปนานแล้ว ลกู หลานแยกบา้ นไปสรา้ งครอบครัวอยู่ทอ่ี ื่นหมด ทง้ั สองก็เลยมาอยู่ด้วยกัน หลายปมี าแลว้ เชา้ วนั หน่งึ สูงวัย A พูดกบั เพื่อนวา่ “น่ีเธอ ฉันขอโทษนะ เธอชื่ออะไร วนั นี้ฉนั จำชือ่ เธอไม่ได้” สูงวัย B บอกกับเพื่อนวา่ “เธอไม่ต้องขอโทษฉันหรอก วันน้ฉี ันกจ็ ำชื่อฉนั เองไม่ไดเ้ หมือนกนั ”

32 เพ่ือนสองคนน้ี คงใกล้ถงึ เวลาจะต้องส่งคืนบา้ นเชา่ แลว้ !!!555-55 คำถาม: แล้วท่านละ่ ยังจำชอ่ื ตัวเองได้ดอี ยนู่ ะ?!! หหุ ุหุ FB 2 ตค.61

33 6 เกษยี ณแลว้ กส็ งู วัยไปเรอ่ื ยๆ เวลาหมุนไปไม่หยดุ บางคนวา่ ชา้ บางคนวา่ เร็ว ผ้ผู า่ นชีวิตมาก่อน เขาสอนไวว้ ่า การเปน็ การอยู่ในชว่ งชวี ิตท่เี หลืออยู่ ควรฉลาด กวา่ เดิม ควรคิดว่าทกุ อยา่ งลว้ นเป็นกำไรทงั้ สนิ้ อะไรที่เป็นความสุข ไม่เบียดเบียนตัวเอง ไม่เบียดเบียนคนอื่น ไม่เบียดเบียน สงั คม อยากทำก็ทำเลย ไม่ตอ้ งไปตดิ หัวโขน ติดกรอบเดิมๆแลว้ แหวกกรอบออกไป แล้วจะเจอโลกใหม่ท่ีสดใสสวยงาม หนงึ่ เพ่อื นฝงู ญาติมติ ร สูงวัยแล้วเพ่ือนจะนอ้ ยลง ถ้ามีแตเ่ พอ่ื นกลุ่มเดิมๆ แรกๆก็คุยกัน เจอกันดี เวลาผ่านไป ทุกคนมีภารกิจ มีกิจกรรมที่แตกต่าง ก็จะ หา่ งกันไปเรอ่ื ยๆ ไลน์เพื่อนบางกลุ่ม แรกๆก็อ่านแทบไม่ไหว นานๆไปเงียบเป็นเดือน หรือมีแต่ สติ๊กเกอร์อัตโนมัติ หรือมีแต่บางคนเท่านั้นที่ยึดครองการคุย! 555 เป็นเรื่อง ธรรมดา เพือ่ นฝงู ญาตมิ ติ ร ใครที่คบแลว้ มคี วามสุข คบเลย คบคนที่มีอายุแตกต่าง การงาน สถานะแตกต่างเข้าไว้ จะไม่เหี่ยวเฉา ได้เรียนรู้ ความคดิ ความรู้ ประสบการณ์ใหม่ๆ ไม่จำเจคิดเวยี น ทำวนอยูแ่ ต่กับพวกเดิมๆ กลมุ่ เดมิ ๆเทา่ นนั้ อย่าปดิ ตัวเอง โลกจะแคบอย่างนา่ ใจหาย ถ้าคบแล้วไม่มีความสุข เบียดเบียน กดดัน ไม่ต้องถึงกับตัดสัมพันธ์ แต่ควร ห่างๆเข้าไว้ ใจจะได้ไม่ทุกข์ ฟูๆแฟบๆ เหนื่อยโดยไมจ่ ำเป็น

34 หรือเพื่อนบางคนบางกลุ่มที่มีจริต ความชอบไม่ค่อยตรงกัน ก็คบกันไว้ห่างๆไม่มี ใครว่ากนั ได้ คุณหมออุกฤษฎ์ มิลินทรางกูล กัลยาณมิตรผู้น้องของผม เกษียณแล้วไปจับการ ข่ีจักรยานออกกำลงั กาย จากใกล้ๆไปไกลๆ ทวั่ ประเทศเลย จากเพื่อนไม่กี่คน มีเพื่อนใหม่เป็นร้อยๆ ชวนกันไปทำงานจิตอาสาต่างๆ ขยาย วงออกไปเร่ือย เจอโลกใหม่ (แตท่ บ่ี า้ นยงั เปน็ คนเดมิ ! 555) มีความสุขเป็นท่ีสุด ทเี่ คยเจ็บไขไ้ ด้ปว่ ย ตัง้ แตส่ มัยท่ียงั ทำงานอยู่ ก็หายเป็นปลิดทิ้ง ที่เคยมคี นพูดวา่ “นกไมม่ ีขน คนไม่มเี พ่อื น ข้ึนที่สงู ไม่ได”้ เกษียณแล้ว สูงวัยแล้ว เลิกห่วงขึ้นที่สูงได้แล้ว แต่ก็ยังต้องมีเพื่อน ชีวิตจะได้มี ความสุข จะไดไ้ มเ่ ป็น home alone เพื่อนในความหมายของผม รวมญาติมิตร คนรู้จัก ภาคีเครือข่าย สารพัดที่ชีวิต เรามีสว่ นไปเชอ่ื มโยงกนั ไม่ทางใดก็ทางหนง่ึ กค็ อื เพื่อนกันทั้งนนั้ โลกปจั จบุ ันมสี ือ่ สงั คม กย็ งิ่ ทำใหม้ โี อกาสมเี พ่อื นไดม้ ากมาย แต่เพื่อนที่สนิทใกล้ชิด ก็คงไม่พ้นครอบครัว ญาติและมิตรสนิท ซี่งมีไม่มาก (อ่านเพมิ่ หัวขอ้ ดูแลกันและกัน) สอง ท่องเที่ยว การท่องเที่ยว เป็นกิจกรรมที่วิเศษของสูงวัยหลังเกษียณ ที่จริง แล้ว วิเศษสำหรับทุกวัยแหละ ได้ทั้งการพักผ่อน การเรียนรู้ ความแปลกใหม่ สดชื่น ต่นื เต้น มีชวี ติ ชีวา ฯลฯ

35 ทุกวันนี้มีแหล่งท่องเที่ยวหลากหลาย ทั้งในและนอกประเทศ การไปเที่ยวทำได้ สะดวก ง่ายดายอย่างที่ไม่เคยมีมาก่อน อะไรที่ไม่เคยเห็นก็จะได้เห็น ที่ที่ไม่เคย คดิ วา่ จะได้ไป กม็ ีโอกาสไป ทอ่ งเท่ยี วจงึ เปน็ กิจกรรมทนี่ ำมาซง่ึ ความสนกุ และสขุ แต่ถ้าไปเที่ยวกับใครแล้วเป็นทุกข์ หรือไม่สนุก ไม่สุข ก็อย่าไป ยกเว้นคน เก่าๆแกๆ่ ก็อย่าท้ิงกัน จงพากนั ไป! 555 สูงวัยมีเวลาว่างแล้ว พอมีเงินทองบ้างตามสมควร เที่ยวให้เหมาะสมกับฐานะ ไม่เทยี่ ววันนีแ้ ล้วจะเทย่ี วเมอ่ื ไรละ่ ครบั ทา่ น มีผูร้ ูแ้ นะว่า เกษียณสูงวัยแล้ว ตอนท่ียงั แขง็ แรงให้ไปเที่ยวที่ไกลๆ ก่อนทจ่ี ะไปไม่ ไหว ไปไม่ถงึ ทใ่ี กล้ๆค่อยเทยี่ ววันหนา้ ได้ และสูงวัยไม่ควรไปแย่งเที่ยวกับนักท่องเที่ยวในช่วงเทศกาลและวันหยุด ไปเที่ยว วันธรรมดาสขุ สบายดกี วา่ กันแยะ ไปเดินเที่ยวตามตรอกซอกซอย สวนสาธารณะ เดินดิน กินข้าวแกง วิถีชุมชน หอศิลป์ พิพิธภณั ฑ์ ไปนนั่ นี่มแี ยะไปหมด ฯลฯ ก็จงไปตามชอบ การท่องเที่ยว ทำให้เป็นโอกาสเชื่อมโยงญาติมิตร โอกาสเรียนรู้ใหม่ๆ ดูแล สุขภาพ สร้างสุขได้หลายมิตไิ ปพรอ้ มๆกนั เห็นเพื่อนพ้องน้องพี่ชาวค่ายอาสาฯหลากหลายรุ่นที่เกษียณจากงานประจำแล้ว เป็นส่วนใหญ่ ก็จับกลุ่มท่องเที่ยวกันอย่างเป็นเรื่องเป็นราว มีทั้งทุเรียนทัวร์ ทะเลทัวร์ หนกุ หนานไมส่ ร่างซา ฯลฯ สาม อ่านหนังสือ ดูหนัง ฟังเพลง ร้องเพลง เล่นดนตรี (แต่อย่าไปเล่นนักร้อง เด็ดขาด อันตราย! 555) ทำงานศิลปะ กีฬา ทำอาหาร ปลูกต้นไม้ เรียนทำนั่น ทำน่ี งานอดิเรกทชี่ อบ ฯลฯ

36 ข้อนี้ก็มีเรื่องให้สูงวัยหลังเกษียณทำได้มากมาย หลากหลาย ไม่เหมือนกัน แลว้ แตถ่ นดั แล้วแตท่ ่ีชอบ “อะไรที่ชอบ ก็ทำ ที่ไหนที่ชอบ ก็ไป ไม่ต้องรอตอนที่ใครเคาะโลงแล้วบอกให้ไป ที่ชอบๆ มันชา้ ไปตอ๋ ย” มีกัลยาณมิตรรุ่นพี่คนหนึ่ง ชอบอ่านหนังสือเป็นชีวิตจิตใจ อ่านหนังสือสารพัด ชนิด รอบรู้ไปหมดเกือบจะทุกเรื่อง ถึงขนาดต้องทำบ้านเก็บหนังสือ อ่านอย่างมี ความสขุ เวลาเล่าให้คนอน่ื ฟงั ดูวา่ มคี วามสุขยง่ิ กว่า! 555 (ใครหว่า) วันก่อนมีธุระโทรไปหา พี่บอกว่ากำลังดูหนังอยู่ ดูหนังวันธรรมดา ไม่ต้องแย่ง กบั ใคร เพื่อนรุ่นน้องคนหนึ่ง เกษียณพ้นหน้าที่บริหารแล้ว ทำงานศิลปะ วาดภาพสวยๆ ไวเ้ ตม็ บา้ น วา่ จะขอสกั ภาพสองภาพ ยงั เกรงใจ! บางคนชอบร้องเพลง ใจสู้แต่เสียงไม่ให้ ก็ไปเรียนไปฝึก ร้องเพลงเป็นกิจกรรม เสริม นานๆไปเป็นกิจกรรมหลัก ใครจะฟังไม่ฟังไม่สน ทนไดท้ นไป!!! 555 หลายคนชอบไปทำงานจิตอาสา สร้างประโยชน์ให้สาธารณะ สร้างสุขให้กับ ตัวเอง มีคณุ ค่าน่าสรรเสริญ ผมมีกัลยาณมิตรรุ่นน้องคนหนึ่ง เกษียณแล้ว ไม่เคยหยุดนิ่ง สร้างสุขด้วยการ ทำงานอาสาเพือ่ สังคม คลอ่ งแคล่วว่องไว งานไหนงานนั้น “จริงจังจรงิ ใจ ไม่ทิง้ ประชาชน” เปน็ สโลแกนประจำตัวเธอ ดีจรงิ ๆ ขอบอก ส่ี หาอิคิไก (Ikigai) ใหเ้ จอ ผมเคยอ่านเจอ ศ.ดร วรภัทร โตธนะเกษม เขียนเล่าเรื่องชีวิตชาวญี่ปุ่นที่มีชีวิต

37 ยืนยาว อยู่อย่างมีความสุข อาจารย์บอกว่าคนโอกินาว่าที่อายุยืนด้วยปัจจัย 4- 5 ข้อ ซึ่งกค็ ล้ายๆกบั ท่ีผมเขยี นไปบ้างแลว้ ผู้สูงวัยที่นั่น ส่วนมากไม่รู้จักคำว่าเกษียณ ไม่มัวมานั่งเป็นทุกข์กับชีวิตหลังวัย ทำงานประจำ เขามชี ีวิตเปน็ สขุ ทุกวนั ไม่มเี กษยี ณ พบวา่ แต่ละคนมี “อคิ ไิ ก” คือ “มีความหวังท่ที ำใหอ้ ยากตน่ื ข้นึ มาในเชา้ วนั พรงุ่ นี”้ อิคิไกของแต่ละคนแตกต่างหลากหลาย ใหญ่บ้าง เล็กบ้าง ไม่มีอะไรสำคัญกว่า อะไร บางคนอยากตื่นขึ้นมาอุ้มหลาน บางคนอยากเห็นต้นไม้ที่ปลูกไว้ออกดอก บาง คนอยากเหน็ การทำคะแนนเล่นกอล์ฟได้สูงขึ้น บางคนอยากช่วยเหลือคนตกทกุ ข์ ได้ยาก บางคนอยากไปเที่ยวนั่นเที่ยวนี่ บางคนอยากเห็นความสำเร็จของลูก หลาน บางคนยงั อยากทำงานรับใช้ชาติ (ฮา)ฯลฯ ผมเคยดูสารคดีญี่ปุ่น มีนายพลเรือ อดีตผู้บัญชาการเรือรบคนหนึ่ง เม่ือ เกษียณอายุราชการแล้ว ทุกวันไปทำหน้าที่ไกด์อาสาสมัครพานักท่องเที่ยวชม พิพิธภัณฑ์ของกองทัพเรือ งานในหนา้ ทใี่ หมน่ ี้ คือ อคิ ไิ กท่มี คี ุณค่ามากของท่านนายพล เป็นความหวังท่ีเป็น สุข ทที่ ำให้อยากตืน่ แต่เช้าในวนั พร่งุ นี้ อิคไิ กทำให้ชวี ิตมีความหวงั มีพลงั มีความสขุ และอยากขยันหายใจ! 555-55 ชีวติ ของใคร หากถึงจดุ ทไี่ ม่มีอคิ ิไกวันพรงุ่ น้ีไมร่ ู้จะตนื่ ขีน้ มาทำไม กค็ งเศร้าเนาะ! มีสามีภรรยาคู่หนึ่งอายุเลย 80 ปีแล้ว อยู่ด้วยกันมานาน เป็นอิคิไกของกันและ กนั ตัดกนั ไมข่ าด แยกกนั กไ็ ปไม่รอดแล้วทงั้ ค!ู่ 555

38 สามีคิดว่าภรรยาเริ่มหูตึงแล้ว อาศัยเป็นคนชอบเรียนรู้ จึงหาข้อมูลทาง การแพทย์ในเน็ต เขาบอกวิธีทดสอบว่าให้พูดห่าง 7 เมตร 5 เมตร 3 เมตร และ 1 เมตรตามลำดบั แล้วลองใช้เสยี งเรียกดู ถ้าได้ยินเสียงเรียกที่ 7 เมตร แสดงว่าหูปกติ ถ้าได้ยินที่ 5 เมตร แสดงว่าหูเร่มิ เส่ือม ถ้าได้ยินที่ 3 เมตร แสดงวา่ หูมปี ัญหาแล้ว และถ้าได้ยนิ ท่ี 1 เมตร แสดงว่าหูตึง แนแ่ ล้ว ตกเย็น ภรรยายืนชมดอกไม้อยู่ในสวน สามีเดินไปหยุดที่ด้านหลัง ห่างออกไป 7 เมตร แลว้ ถามภรรยาว่า “ที่รกั เธอกำลังทำอะไรอยู่” เงียบ สามีขยับไปท่ี 5 เมตร ถามซ้ำ เงียบ ขยับไปท่ี 3 เมตร ถามซ้ำอีก เงียบอีก ขยบั ไปท่ี 1 เมตร ถามซำ้ อีก เงียบอีก สามจี ึงขยบั เขา้ ไปประชิดด้านหลังภรรยา แลว้ พดู หลงั หเู ธอดังลั่นว่า “ที่รัก เธอกำลงั ทำอะไรอยู”่ ภรรยาหนั มาตอบดว้ ยเสยี งดงั ว่า “ฉันตอบคุณไปตั้ง 4 ครั้งแล้วว่า กำลังดูดอกไม้ คุณไม่ได้ยินเลยหรือนี่” !!! 555-55 โถ อิคไิ กของฉนั พรงุ่ น้ีฉนั จะพาคณุ ไปหาหมอนะ!!! FB 3 ตค.61

39 7 คนเรามีพลังขับสำคัญอยู่ 4 เรื่อง คือ พลังสะสม พลังปกป้อง พลังเชื่อมโยง และพลงั เรยี นรู้ เกษียณสงู วยั ไปเร่อื ยๆ ลดสองพลังแรกลงไปได้บ้างก็จะเบาสบายขึน้ พลังการเรียนรู้ไม่ควรลด ไม่ควรหยุด เราควรหยุดเรียนรู้ต่อเมื่อสิ้นลม แม้ตอน ใกลจ้ ะตาย เรายงั ต้องเรียนรูช้ ีวิต ตั้งสติ หาทางไปดๆี ! 555 คนเราจงึ ตอ้ งเรยี นรตู้ ลอดชวี ิต ทง้ั ด้านในและดา้ นนอก เรียนรู้โลกให้เท่าทันการเปลี่ยนแปลงในด้านต่างๆ ที่ทุกวันนี้เปลี่ยนแปลงมาก และเร็วเหลือเกิน 1.0, 2.0, 3.0 ใหไ้ ป 4.0 นบ่ี อกว่า 5.0 กำลงั จะมา มันอะไรหวา่ เกี่ยวอะไรกบั เราไหมน่ี เกี่ยวแนน่ อน ถา้ ยังไมต่ ายก็หนไี มพ่ ้น มนั จะมาเก่ยี วกบั ชวี ิตเรารอบตัว กต็ อ้ งเรยี นรู้ อยกู่ ับมนั ปรบั ตวั ไปกัน เมื่อวานลูกชายก็เพิ่งมาติดสัญญาณอัจฉริยะ เปิดปิดนั่นนี่ให้พ่อแม่ได้เล่น เทคโนโลยีใหม่ๆทบ่ี า้ น ทีผ่ มพมิ พ์ขอ้ เขียนน้ี ใช้พิมพ์ทางสมาร์ทโฟน พร้อมสง่ ได้เลย ภรรยาบอกวา่ ใช้พูด เอากไ็ ด้ ไมต่ ้องพิมพจ์ ะไดไ้ ม่ตอ้ งใช้สายตามาก ไม่เรียนร้ใู หมๆ่ จะร้ไู ด้อย่างไร ไมล่ องทำ จะทำอะไรใหมๆ่ เป็นไดอ้ ยา่ งไร ฯลฯ ทุกวันนี้ความรู้มีมากมาย เต็มไปหมด อ่านก็ได้ ฟังก็ได้ มีส่ือให้เลือกรับสาร เลือกเรียนรู้ได้มากมาย

40 ใช่ว่าจะต้องไปเรียนตามหลักสูตร ตามชั้นเรียน ตามโรงเรียน ตามมหาวิทยาลัย เทา่ น้ัน หาผ่านไอทกี ็มีมากมาย “อาจารย์กู” (google) ก็ช่วยได้มาก อยากรู้เรื่องอะไรในโลก ดูเหมือนว่า อาจารยก์ จู ะร้ไู ปเสยี หมด ผดิ ถูก สมบูรณ์ ไมส่ มบูรณ์ ตรวจสอบ หาเพม่ิ เติมได้ โลกเปลย่ี นไปแล้ว ความรู้เดิมๆ ทักษะเดิมๆ ล้าสมยั ไดอ้ ย่างรวดเร็ว ถ้าไม่เรียนรู้ตลอดเวลา ก็อาจตามโลกไม่ทัน เชย ตกยุค ให้คนรุ่นหลังเขานินทา ได้ เดี๋ยวนี้เขาต้อง อีนั่น อีนี่ อีมันนี่ อีแบงค์กิ้ง อีบุค อีออฟฟิต อีติกเก็ต สารพัดอี แล้ว เราจะมีแค่ อีแก่ หรือ ไอแ้ ก่ อยู่แคน่ ้นั ได้อยา่ งไร! 555 นอกจากการเรียนรู้จากตำรา จากผู้รู้ จากสื่อต่างๆ ให้รู้เพิ่ม มีทักษะใหม่ๆเพ่ิม ให้เหมาะสมกับชีวิต ตามควรแก่กรณีแล้ว เราควรมีระบบการเรียนรู้จากการ ทำงานร่วมกับคนอื่น มันจะสนุกและเก่งขึ้น แถมเกิดปัญญาที่มากกว่ามีความรู้ เพิม่ ขน้ึ อยา่ งเดยี ว เมื่อวานผมกับเพื่อนวัยเกษียณ 6-7 คน ก็ไปประชุมทำงานกองทุนสานพลัง สรา้ งสังคมสุขภาวะ คดิ งานเพ่อื สาธารณะ ทำงานกันไป เรยี นรกู้ ันไป สนกุ ดี เรามีเครือข่ายขับเคลื่อนการปลูกต้นไม้เพื่อแผ่นดิน เราผลักดันการปลดล็อคให้ ใช้ต้นไม้ปลูกเอง ใช้เป็นหลักทรัพย์ค้ำประกันกู้เงินได้ เราผลักดันให้ต้นไม้ที่ปลูก ในที่ดินตัวเองไม่เป็นไม้หวงห้าม ปลูกได้ตัดได้ไม่ติดคุก ก็ต้องศึกษาเรียนรู้ข้อมูล กฎหมาย ปัญหา วิธีการแก้ปัญหา ฯลฯ ให้รู้มากพอที่จะผลักดันงานให้สำเร็จ ทำใหพ้ วกเราต้องเรยี นรู้ไมร่ ้จู บ หยดุ ไมไ่ ด้เลย

41 หรือแม้แต่แค่การปลูกต้นไม้ เราก็ต้องเรียนรู้แยะ ตั้งแต่ว่าจะปลูกต้นอะไรดี ดิน เปน็ อย่างไร จัดการอยา่ งไร ดูแลตน้ ไม้อยา่ งไร เมื่อต้นไม้ที่เราปลูกจากกล้าไม้เล็กๆสูงแค่คืบ เติบโตสูงใหญ่เป็นสิบเมตร เราก็ได้ เรียนรู้ว่าตัวเรานี้เล็กนิดเดียวเอง ต้นไม้มาทีหลังยังโตใหญ่กว่าเรา จะได้ฝึกลด ตัวตน ลดอหังการ-มมงั การลงบ้าง นั่นก็ได้ปัญญาจากการเรียนปฏิบัติ เป็นการเรียนด้านในของชีวิตไปด้วย ความรู้ ทว่ั ไป เรอ่ื งต่างๆท้งั โลกมมี ากมาย เรียนยังไงกไ็ ม่มจี บ หนึ่งชีวิตต่อให้เก่งกล้าอย่างไร ก็เรียนรู้ได้นิดเดียว แต่เรียนชีวิต ถ้าจับหลักได้ อ่นื ๆก็ปลกี ย่อยทั้งนัน้ “สมรกั ษ์ คำสิงห์ เกง่ บนเวทมี วย แต่เกือบจะมว้ ยเรือ่ งการลงทุน” เปน็ ตวั อย่างว่าทกุ คนต้องเรยี นรู้ มคี รู มเี พ่ือนรว่ มเรียนรู้ หยุดไมไ่ ด้เลย การเรียนรูจ้ ึงไม่มวี นั จบ เกษยี ณสูงวยั แลว้ จึงตอ้ งเรียนเรอื่ ยไป สูงวัยต้องไม่เผลออ้างอิงแต่ความรู้เดิมๆ ทักษะเดิมๆ วิถีเดิมๆ ประสบการณ์ เดมิ ๆ คนรุน่ หลงั เขาจะเบ่ือ และวา่ ได้วา่ เราเปน็ เต่าลา้ นป!ี 555 เพราะเมื่อโลกเปลี่ยน สิ่งแวดล้อมและปัจจัยต่างๆเปลี่ยน ความรู้ ทักษะ วิถี วิธี ตา่ งๆก็ยอ่ มเปลีย่ นไปดว้ ย การยึดติด กจ็ ะทำให้หลุดไกลจากความเป็นจริงได้ หลังเกษียณ เพื่อนรุ่นน้องเห็นว่าผมชอบถ่ายรูป จึงแนะนำให้ผมลองถ่ายรูปส่ง ขายmicro stock โดยสง่ ทางเน็ต คนอย่างผมเนย่ี นะจะถ่ายรูปขายได้ทวั่ โลก!!! ล้อเลน่ หรอื เปล่า?

42 ทำให้คิดย้อนไปเมื่อ 30 ปีก่อน พรรคพวกชวนให้ไปวิ่งมาราธอน 42 กม. ล้อเล่นมาแล้วครัง้ หนึ่ง วิ่งมาราธอน 42 กม. มันเรื่องของนักกีฬาชัดๆ! แต่ในที่สุด เราก็วิ่งสำเร็จ มาแลว้ เลือดบ้ายังมีค้างอยู่บ้าง ก็เลยขอหนังสือจากน้องมาอ่าน ขอความรู้และ คำแนะนำเพิ่มเติม แล้วลงมือทดลองปฏิบัติจริง ถ่ายรูปอย่างไรให้สวย รูปแบบไหนที่น่าจะพอขายได้ ถ่ายแนวไหนจะพอมีคนซ้ือ ฯลฯ ก็ลองถ่าย ปรบั แต่งด้วยโปรแกรมท่ีไมเ่ คยรู้จักมาก่อนในชีวติ ไมเ่ คยใช้ ทำไม่เป็น กล็ องทำไปเรียนไป แลว้ ก็สง่ ไปทางเน็ตไปท่ี platform ของเขาท่ีอเมริกาโนน่ เขามีคนตรวจคุณภาพรูปให้ เรียกว่า inspector คนไทยเรียกว่า “ขุนอิน” ถ้า คุณภาพรูปผ่าน เขาก็นำเข้าไว้ในแกลอรี่ที่อยู่ในอากาศ (cyber space) เป็น แกลอร่เี สมอื นจรงิ (virtual gallery) มีรูปของนักถ่ายรูปทั่วโลกเป็นร้อยล้านรูป คนทั่วโลก ใครๆก็คลิกเข้าไปดูได้ ใคร ต้องการรูปไปใชง้ าน ก็จ่ายเงินแล้วโหลดรปู เอาไปใช้ เขากแ็ บ่งเงินคา่ ตอบแทนให้ เจ้าของรปู นิดหน่อย สว่ นรูปต้นฉบับยังคงเป็นลิขสิทธขิ์ องเราอย่ตู ลอดไป แกลอรีเปดิ 24 ชม.ทกุ วนั คนทงั้ โลกเป็นลกู คา้ ไดห้ มด ในขณะที่คนทุกคนทั่วโลกก็มีสิทธิ์เป็นผู้ผลิตรูปส่งไปขาย (เรียกว่า contributor) ได้

43 ค่าตอบแทนการขายรูปค่อนข้างต่ำ แต่บางรูปก็ได้ราคาดี บางคนถ่ายรูปส่งไป ขายเป็นอาชีพหลัก บางคนส่งขายเป็นรายได้เสริม (passive income) บางคน ส่งขายเลน่ ๆ เอามนั เอาสนกุ ไดเ้ งินนดิ หน่อยไมพ่ อคา่ นวด! 555 ผมอยู่ในจำพวกหลัง แต่สิ่งที่ได้รับมากที่สุด คือ ได้เรียนรู้ธุรกิจและการจัดการ ในโลกใหม่ ได้เรียนรู้ cyberspace เรียนรู้ทักษะใหม่ๆ ได้ทำอะไรที่ชอบเล่น สนุกๆ ไดค้ วามสขุ เม่อื มีคนเอารูปท่ีเราถ่ายไปใชป้ ระโยชน์กับงานของเขา ต่ืนเช้ามาบางวนั เห็นคนโหลดรปู เราไปใชง้ าน ยังเคยคดิ ว่า “ฝีมือถ่ายรูปเล่นๆ ก๊อกแก๊กๆของเรานี่ มีคนนานาชาติจากหลายสิบประเทศ โหลดไปใชจ้ ริงหรือนี่?” นี่อาจเป็นตัวอย่างเล็กๆที่เกิดจากการเรียนรู้ไม่หยุดนิ่ง ซึ่งต้องขอบคุณน้องๆท่ี แนะนำเรอื่ งนี้ และช่วยเป็นครูใหผ้ มครบั เรื่องการเรียนรู้ มีเรือ่ งเล่าว่า ครสู อนนักเรยี นว่า การเรียนไม่ใช่มแี ต่ในห้องเรยี น เทา่ นน้ั คนเราทุกคนตอ้ งเรียนรตู้ ลอดชวี ิต “ทกุ คนไม่มีใครแกเ่ กนิ เรยี น” แล้วครูกถ็ ามนักเรยี นว่า “พวกเธอวา่ จริงไหม?” ดช.หมึก ยกมอื ทันที พรอ้ มกับตอบวา่ “จริงครับ พ่อผมก็ยังเรียนอยู่” ครูถามตอ่ ว่า “พ่อเธอเรียนอะไร” ดช.หมึกตอบว่า “ผมไม่รู้ว่าพ่อเรียนอะไร แต่วันก่อนเห็นแม่บ่นว่า ระยะหลังมา นี้ พ่อไม่คอ่ ยทำการบ้านครบั ” 555-55 FB 4 ตค.61

44 8 เกษียณสงู วยั ใสใ่ จดูแลกัน วงนอกสุดก็สังคม เราต้องใส่ใจสังคม เพราะเราเป็นสมาชิกของสังคม ไม่ไช่แค่ อยู่เพื่อเอาจากสังคมเท่านั้น แต่ต้องให้สังคมด้วย คิดถึงคนอื่น สิ่งแวดล้อม สรรพสง่ิ ทป่ี ระกอบเขา้ ดว้ ยกนั ทำนุบำรงุ รักษา ช่วยเหลือเกอ้ื กลู คนอ่นื และสังคม ตามทเี่ หมาะทคี่ วร ผู้ใหญ่ท่านสอนไว้ ยิ่งอายุมากขึ้นให้ฝึกเป็นคน “มือคว่ำ” มากกว่า “มือหงาย” วันที่จากไปจะไดเ้ ป็นสุข วงถัดเข้ามา คือ เครือข่าย ญาติมิตร ที่ควรช่วยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกัน มาก บ้างนอ้ ยบา้ ง ใกล้บา้ งไกลบา้ ง ตามท่สี มควร เรียนรู้ทำความเข้าใจความหลากหลายของคน ที่ไม่มีใครคิดเหมือนกัน เป็น เหมือนกัน ยอมรับตามสภาพความเป็นจริง ไม่เรียกร้องให้ใครเปลี่ยน ตัวเรายัง เปลี่ยนยากเลย! ไมแ้ กเ่ กินดดั แล้วทง้ั นั้น! 555-55 ทำความเข้าใจเรื่องนพลักษณ์ของคนเรา ซึ่งมีต่างกัน 9 จำพวก เราอยู่ลักษณ์ ไหน จุดเด่นด้อยคืออะไร เด่นก็รักษาไว้ ด้อยก็แก้ไข (เท่าที่จะพอแก้ได้-ซึ่งยาก นัก) เพื่อนฝูง ญาติมิตรเราเขาอยลู่ ักษณไ์ หน เข้าใจเขา แตอ่ ย่าคิดไปเปลย่ี นเขา อยากรู้เรื่องนพลักษณ์เรียนจาก “อากู” ได้โดยพลัน เรียนรู้ไว้เพื่อเข้าใจตน- เขา้ ใจคน

45 วงในสุดหนีไมพ่ น้ “ครอบครวั ” “ญาต”ิ “เพอ่ื นสนิทมติ รใกล้ชิด” วงนี้แหละท่ีจะ ช่วยเหลือเกื้อกูลกันและกัน ไปจนหมดลมถึงหลังหมดลม แบบที่เรียกว่า “ฝากผี ฝากไข้กนั ได้” ก็ต้องดูแลกันและกัน ทนุถนอมกัน ช่วยเหลือกันและกัน พยุงกันไปให้ถึง ปลายทาง การดแู ลกันและกัน ควรใช้หลกั “เข้าใจกัน” และ “ให้อภยั กนั ” คิดบวก มองบวก ทำบวก ไม่เพ่งโทษ ไม่คิดเล็กคิดน้อย ไม่ติดใจไปทุกเรื่อง ไม่ คาดหวงั มากเกนิ จรงิ ไม่เรยี กร้องมาก ทแี่ ลว้ กใ็ ห้มนั แล้วไปบ้าง ก้าวขา้ มเสยี บ้าง กจ็ ะเจอแต่เรือ่ งดๆี มแี ตค่ วามสุข ที่จริงเรื่องนี้ ไม่ต้องรอให้เกษียณแล้วค่อยคิดค่อยทำ มันต้องคิดและทำทุกอายุ แหละ จรงิ ไหมครับ? สามีภรรยาคู่หนึ่ง อยู่ด้วยกันมานานกว่า 50 ปี อายุเกือบจะ 90 ปีอยู่แล้ว ลกู หลานแยกเรือนไปหมดแลว้ จึงอยู่กัน 2 คนตายาย เข้าใจกัน รักกันดี ช่วยเกลือเกื้อกูลกันดี เสมอต้นเสมอปลาย มีอะไรขัดกันบ้างก็ รู้จักใหอ้ ภัยกัน รจู้ ักกา้ วข้ามความขัดแยังกันไดด้ เี สมอ วันหน่งึ ท้ังสองนงั่ ดูทีวีเล่น FB ไลน์ IG ทวติ เตอร์ อยู่ในห้องนั่งเล่น สักครู่ สามีลุกจะไปห้องครัว ด้วยความที่มีจิตใจดูแลกันและกันอยู่เสมอ ก็ถาม ภรรยาว่า “ผมจะไปห้องครัว เธออยากทานอะไรสักหนอ่ ยไหม?” ภรรยาตอบว่า “ขอบคุณมาก คงไม่ต้องหรอก บอกคณุ ไปเด๋ยี วคุณก็ลมื ”

46 สามบี อกวา่ “ไมล่ ืมหรอกนา่ อยากทานอะไร เด๋ียวเอามาให้” ภรรยาไมอ่ ยากใหส้ ามีเสียน้ำใจ กบ็ อกไปวา่ “งัน้ ขอไอติมสกั ถว้ ย วา่ แตว่ า่ คุณควรจดไปดว้ ย ไม่งนั้ คุณลมื แน่นอน” สามีบอกวา่ “แค่นี้ไม่มีลืม ไมต่ ้องจดหรอก คุณอยากได้ไอติม 1 ถว้ ย ผมจำได”้ ภรรยาขอบคุณ แล้วพูดต่อว่า “งั้นขอช็อกโกแลตราดหน้าไอติมด้วยก็จะดี แต่ คุณจดไปเถอะ ไม่งน้ั คุณลืมแน่นอน” สามยี ืนยัน “จำได้ ไม่ตอ้ งจด เธออยากไดไ้ อตมิ ราดหน้าด้วยช็อกโกแลต” ภรรยา “ถ้างนั้ ขอช่วยเอาวิปครีมทบั หนา้ ให้ด้วย มนั จะได้อรอ่ ยขน้ึ วา่ แต่วา่ คุณ จดไปเถอะ ไม่งัน้ เดี๋ยวคณุ กล็ ืมแน่นอน ฉนั กจ็ ะอดกิน” “ไม่ลืมแน่นอน เธอสั่งไอติม ราดด้วยชอกโกแลต ทับหน้าด้วยวิปครีม” สามี ทวนคำสั่งหนักแน่น แลว้ ก็เดนิ เข้าครัวไป หายเงียบไปเกือบครึ่งชั่วโมง สามีเดินออกมาจากครัว พร้อมจานข้าวผัดมี ไส้กรอกวางขา้ งบน 2 ชิน้ “ที่รกั ข้าวผัดกับไสก้ รอกทเี่ ธอสั่ง ฉันทำให้ มาแลว้ จ้า ขอโทษทชี่ า้ ไปหนอ่ ย” สามผี ้นู า่ รกั รายงาน ภรรยาเห็นดงั นนั้ พดู เสยี งดงั วา่ “นั่นไง ฉันบอกให้เธอจดไป เธอไม่ยอมจด เธอทำข้าวผัดกับไส้กรอกมาให้ฉัน แตเ่ ธอลืมทอดไข่ดาวทบั หน้ามาด้วยจริงๆแหละ”!!! 555-55 FB 5 ตค.61

47 9 สว. ในวันนี้ หมายถึง ผู้สงู วยั ไมใ่ ชเ่ รอ่ื งสมาชกิ วฒุ ิสภาครบั ผมพบ ศ.นพ.อาวุธ ศรีศุกรี ตั้งแต่สมัยที่ผมยังเป็นแพทย์หนุ่มๆเข้าไปทำงาน แพทยสภา อาจารย์เป็นแพทย์ผู้ใหญ่รุ่นบุกเบิกคณะแพทย์เชียงใหม่ ท่านสมาร์ท มาก ท้ังบุคลิกภาพและปญั ญา ช่วง 2-3 ปีมานี้ พบท่านหลายครั้งตอนเดินทางไปเชียงใหม่ ท่านอายุจะครบ 90 ปีแล้ว ยังเดินทางไปไหนมาไหนคนเดียว คล่องแคล่วมาก ส่วนใหญ่ไปทำงาน วิชาการเกี่ยวกบั งานแพทยศาสตร์ศึกษาที่ท่านถนัดมายาวนาน เมื่อ 3 ปีก่อน ตอนผมพ้นงานประจำ เดินทางไปไหนๆ ผมชอบใช้เป้สะพายหลัง ท่านบอกว่าไม่ดีต่อสรีระสำหรับคนสูงวัย ท่านแนะนำให้ใช้กระเป๋าลากเล็กๆจะ เหมาะสมกว่า อีกทั้งช่วยพยุง เสมือนเป็นไม้เท้าไปในตัวด้วย ผมก็เลยทำตามที่ ท่านแนะนำเรื่อยมา แทบทุกครั้งที่เจอท่านนั่งรอเครื่องบินหรือนั่งบนเครื่องบิน ท่านจะเล่น cross word ใน นสพ.ภาษาอังกฤษ ท่านบอกว่าเป็นการฝึกสมอง ให้ได้คิด ได้พัฒนา อยตู่ ลอดเวลา ท่านสูงวยั แลว้ แต่ผมไมเ่ คยเหน็ ท่านแกเ่ ลยครบั อาจารย์หมอประเวศ วะสี ก็ใกล้จะ 90 ปีแล้ว พบท่านทีไร ท่านยังสดทั้ง ร่างกายและสมอง คดิ อ่านเพอื่ ประโยชน์ของคนอ่ืนทกุ ลมหายใจ ท่านออกกำลังกายทกุ วนั มายาวนาน และทำงานทางปัญญาทกุ วนั ไม่เคยหยุด ผมเห็นใน Facebook ของคุณหมอพรพิศ พัฒนกุลเลิศ กุมารแพทย์ที่ปัตตานี ลงภาพคุณแม่อายุ 92 ปีแล้ว ก็ยงั แข็งแรงมาก กายดีใจดี ทำงานทุกวัน ไม่มีวนั หยุด

48 ดูภาพท่านนั่งตกปลาอยู่ริมทะเลอย่างมีความสุข มีคุณค่าของชีวิต ใครๆเห็น ก็ คงอยากได้มีชีวติ อย่างท่าน ทุกท่านเปน็ สมารท์ สว.ชัดเจน ใครมีพ่อแม่ปู่ย่าตายาย ผู้สูงวัย อย่าเผลอแนะนำให้ท่านนั่งๆนอนๆ พักผ่อน มากๆ ไมใ่ ห้ท่านทำอะไร นนั่ เปน็ คำแนะนำทีผ่ ดิ พลาดมาก จะทำให้ท่านหมดคุณค่าของชีวิต และเฉาตายในเวลาไม่นาน (ยกเว้นต้องการได้ มรดกเร็วๆ!555-55) ต้องชวนใหผ้ ้สู งู วยั ทกุ คน “ทำงาน” งานอะไรก็ได้ที่ดี มีประโยชน์ ไม่เบียดเบียนใคร งานที่เหมาะกับแต่ละคน งานท่ี แต่ละคนชอบ ซึ่งไม่เหมอื นกัน งานเล็กงานใหญ่ มีคุณค่าท้ังนน้ั งานจะทำให้คนสูงวัยพัฒนาและเรยี นรูต้ ลอดเวลา ไม่เหีย่ วเฉาลงไปง่ายๆ ดงั ทีอ่ าจารย์หมอบรรลุ ศริ ิพานชิ ให้คาถาผู้สูงวยั ทกุ คนไว้ว่า “อยา่ หยุด” ซึ่งหมายถึงว่า อย่าหยุดทำงาน อย่าหยุดเรียนรู้ อย่าหยุดพัฒนา และอย่าหยุด หายใจด้วยนะครับ FB 9 สค. 2562

49

50 ปาฐกถาพิเศษ “สงั คมสูงวยั คนไทยอายยุ นื อย่างมีคุณภาพ ในยคุ โควิด -19” โดย นพ.อำพล จินดาวัฒนะ สมาชกิ วุฒิสภา ในงานสมชั ชาผูส้ งู อายรุ ะดับชาติ พ.ศ. 2564 จัดโดย กรมกจิ การผสู้ ูงอายุ กระทรวงพฒั นาสังคมและความมั่นคง ของมนษุ ย์ รว่ มกับ สำนกั งานคณะกรรมการสขุ ภาพแห่งชาติ (สช.) วนั ที่ 20 สิงหาคม พ.ศ.2564 สวัสดีท่านผมู้ เี กยี รติทีเ่ คารพทุกท่านครบั ปี พ.ศ. นี้ เป็นปีที่ไม่ปกติ ผู้คนทั้งโลกกำลังอยู่ในยุคสงครามโรคโควิด ที่ยังไม่รู้ว่าจะจบลงอย่างไร และเม่ือใด แต่การทำงานตา่ ง ๆ เราก็ตอ้ งดำเนนิ กันต่อไป หยุดไม่ได้ ขอขอบคณุ คณะกรรมการจดั งานท่ีใหเ้ กยี รติเชิญผมแสดงปาฐกถาเรอ่ื งนใ้ี นวันนี้ ปาฐกถา ไม่ใชก่ ารบรรยายทางวชิ าการทั่วไป แต่ปาฐกถา หมายถึงการนำเสนอที่ผ่านการกลั่นกรองอย่างประณีต เพื่อนำเสนอข้อมูลและข้อคิดท่ี สำคัญ ฝากให้กับทีป่ ระชมุ เพ่อื พินิจพิจารณากนั ตอ่ ไปตามที่เหน็ สมควร ในเวลาอันจำกัดน้ี ผมขอนำเสนอข้อมูลและมุมมองต่อเรื่องนี้กำหนดให้พูดและที่ผมอยากจะพูด โดยสังเขปดังต่อไปน้ี