พื้นที่เด็กเล่นสนุก

พน้ื ที่เด็กเลน่ สนกุ

การเล่นเป็นของคูก่ บั เด็กและเดก็ จำ�เป็นต้องได้เลน่ เพราะเปน็ สง่ิ ทช่ี ว่ ยเสริมสร้างทกั ษะและพัฒนาการต่างๆ ไมว่ ่าจะเป็นการพัฒนากลา้ มเน้อืมัดเลก็ ทกั ษะสงั คม ทกั ษะอารมณ์ รวมถงึ ทกั ษะสติปญั ญา อุปกรณ์หรอื ของเล่นและสภาพแวดลอ้ มในการเล่นจงึ เป็นปจั จยั สำ�คญั ในการ สร้างพน้ื ทีเ่ ดก็ เล่น โดยคุณพ่อคุณแม่สามารถสรา้ งพ้นื ท่ี เลน่ สร้างสรรคไ์ ดเ้ องโดยไมจ่ ำ�เปน็ ต้องพ่งึ พาของเลน่ ราคาแพงหรือสนามเดก็ เลน่ นอกบ้าน

สถานทไ่ี หนๆ ก็เล่นได้ อย่ายึดติดว่าบ้านมีพ้ืนท่ีเล็ก เพราะเด็กสามารถเล่นได้ทุกที่ทุกเวลาภายในบ้าน ไม่ว่าจะเป็นหน้าประตูบ้าน ระเบียง ใต้บันได โต๊ะกินข้าวตู้เส้ือผ้า ในกล่อง ใต้ต้นไม้ หรือบริเวณอ่ืนของบ้าน สิ่งท่ีต้องคำ�นึงในการเนรมิตมุมเล่นคือ การท่ีเด็กได้เล่นอย่างอิสระและเป็นมุมหรือพ้ืนท่ีซึ่งเด็กอายุต่างกันก็สามารถเล่นด้วยกันได้ โดยจะเล่นตามลำ�พังหรือเล่นแบบกลุ่มกไ็ ด้ และค�ำ นงึ ถงึ ความต้องการหรือความสนใจของเดก็ เป็นหลกั

สงิ่ แวดล้อมทีด่ ีมผี ลต่อการเลน่ ของเดก็ พ้ืนที่ที่ดีไม่ได้จำ�เป็นต้องมีแต่ของเล่นราคาแพง แต่เป็นพ้ืนที่ท่ีเด็กได้เรยี นรผู้ ่านการเลน่ เชน่ การเคลอ่ื นไหวรา่ งกาย การทรงตวั การเข้าสงั คมการควบคุมตัวเอง การแก้ปัญหา การใช้ความคิดสร้างสรรค์ ซ่ึงในสายตาของเด็ก สถานที่เล่นที่สุดแสนวิเศษอาจจะเป็นเพียงสถานท่ีธรรมดาในสายตาของผใู้ หญ่ เช่น ใต้โตะ๊ หรอื ใตบ้ ันได เป็นต้น หัวใจหลักของพื้นที่เล่นสร้างสรรค์จึงเน้นไปที่ความมีชีวิตชีวาของสถานทีม่ ธี รรมชาติมีความทา้ ทายและการผจญภยั โดยจะเป็นพน้ื ทีใ่ นรม่หรอื กลางแจง้ กไ็ ด้

องค์ประกอบของพน้ื ท่ีเด็กเล่น 1 2วสั ดแุ ละส่ิงแวดลอ้ มทเ่ี ป็น ชน้ิ ส่วนประกอบการเลน่ธรรมชาติ • จากธรรมชาติ ได้แก่ ก้อนหิน ดิน ทรายเช่น น้ำ� หนิ ดิน ทราย ต้นไม้ สวนดอกไม้ เมล็ดพชื กิ่งไม้ ใบไม้ กา้ นกล้วย ลูกมะพรา้ วสนามหญ้า หรือสัตว์ต่างๆ เพราะเด็ก ฯลฯพฒั นาผา่ นการเรยี นรโู้ ลกภายนอก มคี วาม • ของใชใ้ นบา้ นทนี่ �ำ มาดดั แปลง เชน่ ขวดน�้ำอยากรู้อยากเห็น ซ่ึงธรรมชาติเป็นส่ิงท่ี พลาสตกิ หนงั สอื พมิ พ์ ลงั กระดาษ ผา้ เครอื่ งสามารถกระตุ้นความอยากรู้อยากเหน็ น้นั ครัว ฯลฯผ่านกิจกรรมต่างๆ เช่น การเล่นน้ำ� เล่น • อุปกรณ์ เคร่ืองมือ งานช่าง งานประดิษฐ์ทราย หรอื ปีนตน้ ไม้ เป็นต้น งานไม้ เชน่ พลัว่ ไม้ตา่ งๆ ตะปู ค้อน เลือ่ ย ยางรถยนต์ สายยาง ปยุ๋ กระถาง ถงุ มอื ฯลฯ สัดสว่ น ขององค์ประกอบ พ้นื ที่ เดก็ เลน่

34โครงสร้างทท่ี �ำ ข้ึน ท่ีเก็บของคอื เครอ่ื งมอื การเลน่ เชน่ บา้ นเดก็ เลน่ ในพน้ื ทเ่ี ลน่ ควรมที เ่ี กบ็ ของเพอ่ื จดั เกบ็ชิงช้า บันไดเชือก บ้านต้นไม้ อุโมงค์ รักษาของเล่นไม่ให้สูญหาย และควรเนินดิน ฯลฯ โดยการสร้างโครงสร้าง จดั ให้เดก็ สามารถหยิบและเกบ็ เองได้เราสามารถให้เด็กช่วยออกแบบและร่วมลงมอื ทำ�ด้วยได้ 10% 55% ท่เี กบ็ ของ วัสดุและสิ่งแวดล้อม ทเ่ี ป็นธรรมชาติ15%โครงสรา้ งท่สี ร้างข้นึ 20% ช้ินส่วนของเลน่

ไอเดียสร้างพนื้ ทเ่ี ด็กเล่น บา้ นในฝัน ในร่ม/กลางแจง้ อุปกรณ์หลัก : ท่อ PVC หรือกระดาษลัง ชิ้นเลก็ ใหญต่ ามแตข่ นาดตวั บ้านท่ตี ้องการประโยชน์ : การสร้างบ้านเล็กๆ ในฝัน อปุ กรณเ์ สรมิ : หนงั สือนิทาน, ต๊กุ ตา,ของเด็กเป็นการเล่นบทบาทสมมติตาม ของเล่นตา่ งๆ, เสอื้ ผ้าชุดแฟนซี ฯลฯจินตนาการ ที่เด็กจะเล่นกันเป็นครอบครัวเพ่ือน ครูนักเรียน ฯลฯ อันเป็นการฝึกทักษะทางสังคมให้กับเด็ก และฝึกให้เด็กได้มจี นิ ตนาการสร้างสรรค์อุปกรณต์ กแตง่ บ้าน : ผา้ สีสันหลากหลาย,กระดาษ เช่น หนงั สอื พมิ พ์ กระดาษสสี ดใสกระดาษแกว้ , เชอื กฟาง, รบิ บนิ้ , เสอื่ , หมอน,ผ้าหม่ ฯลฯวิธที ำ�นำ�โครงสร้างมาประกอบและตกแต่งตามใจนึก แต่หากต้องการโครงสร้างที่แขง็ แรงควรใช้ทอ่ PVC

บา้ นอโุ มงค์ ในรม่ /กลางแจ้ง อปุ กรณ์ ลังกระดาษหรือประโยชน์ : ถำ้�หรืออุโมงค์ที่คดเคี้ยวและ กลอ่ งตเู้ ย็นมีหลายช่องทางจะช่วยฝึกความอ่อนตัวของร่างกาย ความแข็งแรงของแขนและขารวมทงั้ ฝกึ ความกลา้ หาญ การตดั สนิ ใจ สรา้ งความเชอื่ ม่นั และคิดวเิ คราะห์แกป้ ญั หาเพ่ิมเติม : การใช้ยางรถยนต์เป็นอุโมงค์ ก​ ระดาษสีเหมาะกับพื้นท่ีกลางแจ้งท่ีสามารถขุดหลุม ตกแตง่ กลอ่ งฝังยางรถยนตไ์ ด้ ​เทปกาววิธกี ารเนรมติ ลกั ษณะอโุ มงคไ์ ดต้ ามใจชอบวา่ จะใหเ้ ปน็ ลกั ษณอโุ มงคต์ รงๆ หรอื เลยี้ วคดเคยี้ วแล้วตกแต่งสสี ันหรอื ลวดลายใหอ้ ุโมงค์กจ็ ะชว่ ยให้นา่ สนใจขึ้นอีก

มมุ เลน่ ทราย กลางแจ้ง อปุ กรณ์ ทรายละเอยี ดประโยชน์ : ชว่ ยฝกึ สมาธิ ความคดิ สรา้ งสรรค์ประสาทสัมผัส ได้เรียนรู้ธรรมชาติและการ กระบะทราย เช่น ทำ�เขา้ สงั คม สว่ นในเด็กเล็ก การเล่นทรายหรือ จากยางรถยนต์ หรือนำ้�จะทำ�ให้กล้ามเน้ือมัดเล็กที่มือและเท้า ขอบกั้นทรายทำ�จากไม้แข็งแรง หรอื อฐิ บลอ็ กข้อควรคำ�นึง : สนามทรายควรอย่ทู ี่ร่ม อุปกรณ์เล่นทราย อาทิมีแดดรำ�ไร และอากาศถ่ายเทสะดวก ถ้วย จาน ชาม ถัง (ทไ่ี ม่ใช้ แล้ว) ลกู บอล เป็นต้นวิธกี ารพ้ืนที่สนามทรายสามารถออกแบบให้มีขนาดใหญ่เล็กตามจำ�นวนเด็ก โดยสร้างเป็นรูปทรงบ่อทรายขนาดตามต้องการ จากน้ันเททรายให้เต็มขอบบ่อ แล้วตกแต่งด้วยอปุ กรณก์ ารเล่น

มมุ ตน้ ไมแ้ ละบอ่ น�้ำ กลางแจ้งสำ � ห รั บ บ้ า น ท่ี มี บ ริ เ ว ณ ค ว ร ต ก แ ต่ ง มุ ม อุปกรณ์ผ่อนคลายกับธรรมชาติ เพ่ือให้เด็กได้ ต้นไม้ เชน่ ไม้ดอกพกั เหนอ่ื ยจากการเลน่ หรอื ใชเ้ ปน็ ทฝี่ กึ สมาธิ เถาวัลย์ ก้อนหินฝึกควบคุมอารมณ์ หรือท่ีคิดทบทวนเร่ือง หญ้า ฯลฯตา่ งๆ ของตัวเดก็ส่ิงท่ีต้องคำ�นึงถึง : หากเป็นบ่อน้ำ� ผู้ดูแล อ่ า ง เ ลี้ ย ง ป ล าควรอยดู่ ว้ ยอย่างใกล้ชิด เพราะถึงน้�ำ จะตนื้ น้ำ�ตก โมบายก็สามารถเกิดอันตราย เช่น การลื่นล้มได้ มู่ลี่ลกู ปัด ฯลฯเป็นต้น ชุดโต๊ะ เก้าอ้ี เปลนอนวธิ กี ารมุมนี้ควรใช้พื้นท่ีไม่แคบหรือกว้างเกินไป เน้นความร่มรื่นเย็นสบาย อากาศถา่ ยเท และสามารถออกแบบพ้ืนที่ตามหคซุ้วมราอืไมมธตา้เลรอ้ น้ืองกำ้�ยา(รตทขก�ำ อรแงะตเบด่งบก็ดเ้วเปชยดิ น่น-ป้ำ�ทพิด�ำ ุอย่างปลอดภัย) ตกแต่งด้วยพ้ืนหิน ดิน หรือหญ้า หรือตกแตง่ ดว้ ยตปู้ ลาแทนบอ่ ปลาเป็นตน้

บันไดสี ในรม่ อปุ กรณ์ สีทาบ้านประโยชน์ : ช่วยฝึกการเคลื่อนไหวร่างกายก า ร ท ร ง ตั ว แ ล ะ ก า ร พั ฒ น า ก ล้ า ม เ นื้ อรวมถึงฝึกสมาธิ ความจำ� และการวิเคราะห์แกป้ ัญหาวธิ กี าร : ทาสีข้นั บนั ไดแต่ละข้ันด้วย สติกเกอร์ตัวสที ่ีแตกตา่ งกนั อกั ษรตา่ งๆวธิ กี ารเล่นขานช่อื สีหรือคำ�ศพั ท์ทข่ี ั้นบันไดนน้ั ๆ แลว้ ให้เดก็ ไปยนื ใหต้ รงกับสงิ่ นนั้

โต๊ะปิงปองประยุกต์ ในร่ม/กลางแจง้ประโยชน์ : การเล่นปิงปองช่วยฝึกความ อปุ กรณ์ โตะ๊ ทานขา้ ว หรอื โตะ๊ ท�ำ งานแข็งแรงของกล้ามเน้ือแขน ความแม่นยำ� หรอื โตะ๊ เกา่ความว่องไว การตัดสินใจ และการคิดวิเคราะห์แกป้ ัญหา ลกู ปงิ ปอง ต ะ เ กี ย บ ห รื อ แทง่ ไม้ กระป๋องหรือกล่อง กระดาษเลก็ ๆ ส�ำ หรบั ใสล่ กู ปงิ ปองวิธกี ารใชต้ ะเกียบแทนไม้ปิงปอง แข่งกันเขย่ี ลูกปงิ ปองลงกระป๋องทีอ่ ยู่ 2 ฝง่ั

ตารางกระโดด ในรม่ อุปกรณ์ เทปกาวและสติกเกอร์ประโยชน์ : ฝกึ พละก�ำ ลงั ขาและการทรงตวั ตวั อักษรหรอื ตวั เลขรวมถึงได้ฝึกสมาธิและกระตุ้นการทำ�งานของสมองด้านทักษะการคิดตัดสินใจ และการแก้ปญั หาวิธกี ารแปะเทปกาวเป็นรูปรา่ งตารางแล้วตกแตง่ ตามต้องการ โดยก�ำ หนดระยะการกระโดดไว้ท่ีพื้นหรอื เปา้ ที่ต้องการให้เด็กกระโดดข้าม

ระวงั ! เดก็ เลน่ ส่งิ เหลา่ น้ี ตู้เก็บของหรือตู้เส้อื ผา้ เด็กอาจเผลอหลับอยู่ในนั้นโดยไม่มีใครรู้ ในตู้ มีอากาศหายใจน้อยทำ�ให้เด็กหมดสติได้ ผู้ดูแล จึงควรตรวจตราอย่างละเอียดขณะเด็กเล่นและ หลงั การเลน่ กระเป๋าเดินทาง ฝากระเปา๋ อาจปิดเขา้ หากนั แลว้ ลอ็ กอัตโนมตั ิ เช่น เดียวกับกรณีของตู้เส้ือผ้า จึงควรต้องตรวจตราดู อยา่ งละเอียด ตน้ ไม้ เครือ่ งเลน่ ปีนปา่ ย เดก็ ทช่ี อบความทา้ ทายหรอื เสย่ี งภยั มกั ชนื่ ชอบการ ปีนป่าย จึงควรมีคนคอยดูแลอย่างใกล้ชิด เพราะ สามารถพลดั ตกได้

นำ้�อย่าประมาทน้ำ�เพียงแค่ตาตุ่มก็ทำ�ให้เด็กประสบอนั ตรายได้ เชน่ การล่นื ล้มหรอื จมนำ้�ทางป้องกันคือ ปิดฝาถังน้ำ� ปิดประตูห้องน้ำ�ปิดก้ันหนทางท่ีเด็กจะเดินไปเจอแหล่งน้ำ�ได้โดยที่ผดู้ ูแลไม่เห็นเครอื่ งใชไ้ ฟฟา้โดยเฉพาะเด็กวยั 6-12 เดือนเปน็ วัยท่ีอยากรู้อยากเหน็ อาจเอานวิ้ หรอื สงิ่ ของเขา้ ไปแหยใ่ นปล๊ักไฟ จึงควรปิดปลั๊กไฟด้วยฝาครอบ หรือติดตง้ั กลอ่ งครอบปล๊กั ไฟ

จดั พิมพ์และเผยแพร่โดย SOOK PUBLISHING เรยี บเรียงข้อมูลบางสว่ นจาก หนงั สอื เลน่ ...เพอ่ื สรา้ งโลกทเ่ี ปน็ สขุ : แนวทางจดั สภาพ แวดลอ้ มการเลน่ ส�ำ หรบั เดก็ โดยมลู นธิ เิ พอ่ื การพฒั นา เดก็ (มพด.) หนงั สอื เลน่ ...เพอ่ื ชวี ติ ของเดก็ ภาค 2 โดยมลู นธิ เิ พอ่ื การ พฒั นาเดก็ (มพด.) ค่มู ือแปลงโฉมบ้านเล่นสนุก โดยศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ ส�ำ นกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ (สสส.) สามารถสืบคน้ ข้อมลู และหนงั สือเพ่มิ เตมิ ไดท้ ห่ี ้องสร้างปญั ญา ศูนย์เรยี นรู้สุขภาวะ สำ�นักงานกองทุนสนับสนนุ การสรา้ งเสริมสุขภาพ (สสส.)หรือดาวน์โหลดได้ทแี่ อปพลเิ คชนั SOOK Library และ resource.thaihealth.or.th โทร. 02-343-1500 กด 3