Finding Your Creative Niche

เสนอ ธรณีพบิ ตั ิภัย นาย ณัฐวุ ฒิ คงปญญา เลขที 1 ม.4/3

การเกดิ ภเู ขาไฟระเบิด ภเู ขาเกิดจากการเปลยี นแปลงลักษณะ ของเปลือกโลก ซึงแผ่นธรณีทวปดนั กัน ทําให้ชนั หนิ คดโคง้ (Fold) เปนรูป ประทนุ ควาํ และประทนุ หงายสลับกนั ภูเขาทีมียอดแบนราบอาจเกิดจากการ ยกตวั ของเปลอื กโลกตามบรเวณรอย เลือน (Fault) แตภ่ เู ขาไฟ (Volcano) มีกําเนิดแตกต่างจากภูเขาทัวไป ภูเขาไฟเกดิ จากการยกตัวของแมกมา ใตเ้ ปลอื กโลก

ผลกระทบจากภเู ขาไฟระเบดิ ผลกระทบจากภเู ขาไฟปะทุ มีดงั นี 1) สร้างความสญู เสียแก่ชีวตและทรัพย์สิน 2) เกดิ มลภาวะทางอากาศและทางนํา ซงึ เปนอันตรายตอ่ สิงมชี ีวต 3) ควนั หรอเถ้าถา่ นจากการปะทขุ องภูเขาไปเปนอปุ สรรค์ ต่อระบบขนส่ง โดยเฉพาะการขนสง่ ทางอากาศ 4) การปะทุของภูเขาไฟใตท้ อ้ งทะเล อาจกอ่ ให้เกิดสนึ ามิ ตามมา FINDING YOUR CREATIVE NICHE | CHC 2020

ประโยชน์และโทษของภเู ขาไฟ เมือภูเขาไฟระเบดิ ใกล้ชุมชนทาํ ให้เกดิ มหันตภัยครังยงิ ใหญ่ แผน่ ดินไหวทาํ ให้ อาคารพงั พนิ าศ ถนนขาด และไฟไหม้เนืองจากทอ่ แก๊สถูกทําลาย ธารลาวา กรวด และเถ้าภเู ขาไฟทีไหลลงมา (Pyroclastic flow) สามารถทบั ถมหมบู่ ้านและ เมืองทีอยรู่ อบข้าง ถ้าภูเขาไฟอย่ชู ายทะเล แรงสันสะเทอื นจากแผน่ ดนิ ไหวจะทําให้ เกดิ คลืนสนึ ามิขนาดยกั ษก์ ระจายตวั ออกไป ได้ไกลหลายร้อยกิโลเมตร ฝนุ และเถ้า ภูเขาไฟสามารถปลวิ ไปตามกระแสลมเปนอุปสรรคตอ่ การจราจรทางอากาศ แต่ อยา่ งไรก็ตามภูเขาไฟระเบดิ หนึงเปนส่วนหนงึ ของวฏั จักรธรณแี ปรสัณฐาน ซงึ หมนุ เวยนธาตุอาหารให้แกผ่ ิวโลก ดนิ ทีเกดิ จากการสลายตวั ของหนิ ภูเขาไฟ มี ความอดุ มสมบูรณส์ งู ใช้ปลกู พชื พรรณไดง้ อกงาม ก๊าซคาร์บอนไดออกไซดซ์ ึง ปลอ่ ยออกมาจากปลอ่ งภูเขาไฟ ทาํ ให้พชื สามารถสังเคราะห์ธาตอุ าหารดว้ ยแสง แมกมาใต้เปลือกนาํ แร่ธาตุและอัญมณีทีหายาก เชน่ เพชร พลอย ขึนมา เปนต้น FINDING YOUR CREATIVE NICHE | CHC 2020

ประโยชนข์ องการเกิดภูเขาไฟ 1. แผน่ ดนิ ขยายกวา้ งขึนหรอสูงขึน 2. เกิดเกาะใหมภ่ ายหลงั การเกิดภูเขาไฟปะทใุ ต้ทะเล 3. ดินทีเกดิ จากภูเขาไฟระเบิดจะอุดมสมบรู ณ์ดว้ ยแร่ธาตตุ า่ งๆ 4. เปนแหลง่ เกิดนาํ พุร้อน 5. การระเบิดของภูเขาไฟช่วยปรับระดบั ของเปลือกโลกให้อยู่ในภาวะสมดุล 6. การเคลอื นทขี องลาวาจากการระเบดิ ของภูเขาไฟ ทาํ ใหห้ ินอคั นีและหนิ ชนั ใต้ทีลาวาไหลผ่านเกดิ การแปร สภาพ เช่น หินแปรทแี ข็งแกร่งขึน 7. แหล่งภูเขาไฟระเบิด ทาํ ให้เกดิ แหลง่ แร่ทีสําคญั ขึน เช่น เพชร เหลก็ และธาตอุ ืนๆ อีกมาก 8. แหลง่ ภูเขาไฟจะเปนแหล่งดนิ ดเี หมาะแกก่ ารเพาะปลูก เชน่ ดนิ ทอี ําเภอทา่ ใหม่ จังหวดั จนั ทบรุ เปนต้น 9. แหลง่ ภูเขาไฟ เปนแหลง่ ทอ่ งเทียวทสี ําคญั เชน่ อุทยานแห่งชาติฮาวาย ในอเมรกา หรอแหล่งภกู ระโดง ภูอังคาร ในจงั หวดั บรุ รัมยข์ องไทย เปนตน้ 10. ฝนุ เถ้าภูเขาไฟทีล่องลอยอยู่ในอากาศชันสตราโตสเฟยร์ ทําใหบ้ รรยากาศโลกเย็นลง ปรับระดบั อณุ หภูมขิ องบรรยากาศชนั โทรโพสเฟยร์ของโลกทกี าํ ลงั ร้อนขึน แกส๊ คาร์บอนไดออกไซด์ หรอการเกิด ปฏิกริ ยาเรอนกระจกและการเปลยี นแปลงของกระแสนาํ แอลนโิ น ทีทาํ ให้อณุ หภมู ใิ นบรรยากาศของโลกสงู ขึนนันลดตาํ ลง FINDING YOUR CREATIVE NICHE | CHC 2020

โทษของการเกิดภเู ขาไฟ 1. เมอื ภูเขาไฟระเบดิ จะมเี ขม่าควนั และก๊าซบางชนิดซึงอาจเปนอันตรายต่อสงิ มีชีวตได้ 2. การปะทุของภูเขาไฟอาจทําให้เกดิ แผ่นดนิ ไหวขนึ ได้ 3. ชวี ตและทรัพยส์ นิ ทอี ย่ใู กล้เคียงเปนอันตราย 4. สภาพภมู อิ ากาศเกิดการเปลียนอยา่ งเหน็ ไดช้ ดั 5. แรงสนั สะเทือน มที ังการเกดิ แผน่ ดินไหวเตอื น แผ่นดนิ ไหวจรง และแผน่ ดินไหวติดตาม ถ้าประชาชนไปตัง ถนิ ฐานอยใู่ นเชงิ ภเู ขาไฟอาจหนีไมท่ ันเกดิ ความสูญเสียแก่ ชวี ตและทรัพยส์ นิ 6. การเคลือนทขี องลาวา อาจไหลออกมาจากปากปล่องภเู ขาไฟเคลอื นทรี วดเร็วถงึ 50 กิโลเมตรต่อชัวโมง มนษุ ย์และสตั วอ์ าจหนีภัยไมท่ นั เกดิ ความสญู เสียอย่างใหญห่ ลวง 7. เกิดฝนุ ภูเขาไฟ เถา้ มลู บอมบภ์ ูเขาไฟ ระเบิดขนึ ส่บู รรยากาศ ครอบคลมุ อาณาบรเวณใกล้ภูเขาไฟ และลม อาจพดั พาไปไกลจากแหลง่ ภเู ขาไฟระเบดิ หลายพนั กโิ ลเมตร ภเู ขาไฟพนิ าตโู บระเบดิ ทีเกาะลูซอนประเทศ ฟลปิ ปนส์ ฝนุ ภูเขาไฟยงั มาตกทางจังหวดั ภาคใต้ของประเทศไทย เช่น จังหวดั สงขลา นราธิวาส และปตตานี เกิดมลภาวะทางอากาศ และแหล่งนํากินนําใช้ของประชาชน รวมทังฝนุ ภูเขาไฟได้ขนึ ไปถงึ บรรยากาศชนั ส ตราโตสเฟยร์ ใช้เวลานานหลายป ฝนุ เหล่านันถงึ จะตกลงบนพืนโลกจนหมด 8. เกดิ คลนื ซนึ ามิ ขณะเกิดภเู ขาไประเบดิ โดยเฉพาะภูเขาไฟใต้ท้องมหาสมทุ ร คลืนนจี ะโถมเขา้ หาฝงสูงขนาด ตกึ 3 ชันขนึ ไป กวาดทกุ สิงทงั ผคู้ นและสงิ ก่อสร้างลงส่ทู ะเล เปนทีน่าหวาดกลวั ยงิ นกั 9. หลงั จากภูเขาไฟระเบดิ มีฝนุ เถ้าภูเขาไฟตกทบั ถมอยู่ใกล้ภูเขาไฟ เมอื ฝนตกหนัก อาจจะเกิดนําทว่ มและ โคลนถล่มตามมาจากฝนุ และเถ้าภเู ขาไฟเหล่านนั FINDING YOUR CREATIVE NICHE | CHC 2020

แนวทางการเฝาระวงั และการปฏิบัตติ นให้ปลอดภัยจากภเู ขาไฟระเบิด 1.ก่อนเกดิ เหตุ ควรสร้างช่องทางติดต่อสือสารฉุกเฉิน ตกลงกนั ในครอบครัววา่ จะติดตอ่ กนั อย่างไรด้วยวธไี หน ถ้าเกดิ เหตกุ ารณ์ฉุกเฉินจะไปเจอกันทไี หน 2.ตดิ ตามขา่ วสารจากทางราชการและเมอื ทางการสงั อพยพใหอ้ พยพออกจากพืนทที ันทีอาจไป รวมตัวกนั ทสี ถานทหี ลบภยั ทันที 3.ไม่ควรหลบอยู่ในอาคารสงิ กอ่ สร้างเพราะอาจถล่มลงมาจากแผน่ ดนิ ไหวหรอเถา้ ภเู ขาไฟได้ 4.เตรยมอปุ กรณ์ยงั ชพี ใหพ้ ร้อม 5.ไฟฉาย และ ถา่ นทใี ชง้ านได้ 6.ยาสามัญประจําบา้ น และ ต้องรู้วธใี ช้ 7.นํา อาหารแห้ง หรออาหารทสี ามารถใช้กนิ ไดย้ ามฉกุ เฉนิ 8.หน้ากากกันฝนุ หรอหน้ากากอนามัยและแวน่ ตาเพอื ปองกนั เถา้ ของภเู ขาไฟ 9.เสอื แขนยาว และ กางเกงขายาว 10.วทยทุ ฟี ง AM-FM ได้

เสนอ แผน่ ดนิ ไหว

การเกดิ แผน่ ดินไหว การเกดิ แผ่นดินไหวมสี าเหตมุ าจาก 2 สาเหตุใหญ่ สาเหตแุ รกเกดิ จากการกระทาํ ของมนษุ ย์ ได้แก่ การทดลอง ระเบิดปรมาณู การกกั เก็บนาํ ในเขอื น และแรงระเบิดจากการทําเหมอื งแร่ สว่ นสาเหตุทีสองเปนสาเหตุหลักของ การเกิดแผน่ ดนิ ไหว โดยเปนการเกดิ ตามธรรมชาติอนั เนอื งมาจากการเคลือนทีของแผ่นเปลอื กโลก ทังนที ฤษฎี กลไกการเกิดแผ่นดนิ ไหวทียอมรับกนั ในปจจุบันมี 2 ทฤษฎคี ือ ทฤษฎีวา่ ดว้ ยการขยายตวั ของเปลือกโลก โดยแผ่นดนิ ไหวเกิดจากการทีเปลอื กโลกเกิดการคดโค้ง โก่ง ตัวอยา่ งฉบั พลนั และเมอื วตั ถุขาดออกจากกันจึงปลดปล่อยพลังงานออกมาในรูปคลนื แผ่นดินไหว ทฤษฎวี า่ ดว้ ยการคืนตวั ของวตั ถุ โดยแผน่ ดินไหวมาจากการเคลือนตัวของรอยเลือน กลา่ วคอื เมอื รอย เลอื นเกิดการเคลือนตวั ถงึ จุดหนงึ วตั ถจุ ะขาดออกจากกันและเสยี รูปอย่างมาก พร้อมทงั ปลดปลอ่ ยพลงั งาน มหาศาลออกมาในรูปของคลืนแผน่ ดนิ ไหว และหลังจากนันวตั ถุจะคืนตวั กลับสู่รูปเดมิ FINDING YOUR CREATIVE NICHE | CHC 2020

ขนาดและความรุนแรงของแผน่ ดินไหว แผ่นดินไหวเปนปรากฏการณ์ธรรมชาติทีสง่ แรงสนั สะเทอื นและมผี ลกระทบไปในบรเวณกวา้ ง และไกล ไม่เฉพาะ บรเวณทีเปนศนู ย์กลางการเกดิ แผน่ ดินไหว และหากเปนแผน่ ดินไหวขนาดใหญ่ สามารถสง่ แรงสนั สะเทือนไปได้ หลายพันกโิ ลเมตร ดังนนั หลายประเทศจงึ ได้มกี ารตรวจวดั แผน่ ดินไหว ในระบบเครอข่ายทังในระดบั ประเทศและ เครอข่ายระดับโลก เพือวเคราะห์ต าแหนง่ ขนาดและเวลาเกิด แผน่ ดินไหว โดยประเทศไทยเรมมกี ารตรวจแผ่นดนิ ไหวเมือป 2526 และสถานีตรวจแผน่ ดนิ ไหวแหง่ แรกของกรมอตุ ุนิยมวทยา ณ จงั หวดั เชยี งใหม่ พร้อมกับเข้าร่วม เปนเครอข่ายระบบมาตรฐานโลก (Worldwide Standardized Seismograph Network: WWSSN) ซงึ ขนาดและความรุนแรงของการเกดิ แผ่นดินไหวจะมีหนว่ ยเปน “มาตรารคเตอร์” และ “มาตราเมอร์แคลลี”’ ความ รุนแรงของแผน่ ดินไหวสามารถวดั ไดท้ งั ขณะเกิดและหลังเกดิ คนอาจจะรู้สกึ ไดถ้ งึ การ เกดิ แผ่นดินไหว มีอาคาร เสียหายหรอมกี ารเปลยี นแปลงสภาพภมู อิ ากาศทเี ปลยี นแปลง โดยขนาดและ ความสมั พนั ธโ์ ดยประมาณกบั ความ สนั สะเทอื นใกลจ้ ุดศนู ยก์ ลางตามมาตรารคเตอร์ แบ่งไดเ้ ปน 5 ชว่ ง คือ o ความรุนแรง 1.0-2.9 เกิดการสันไหว เลก็ นอ้ ย ผคู้ นเรมรู้สึกถึงอาการสันไหว บางครังรู้สึกเวยนศรี ษะ o ความรุนแรง 3.0-3.9 เกิดการสันไหวเล็กน้อย ผู้คนทอี ยู่ในอาคารรู้สึกเหมือนรถไฟวงผา่ น o ความรุนแรง 4.0-4.9 เกดิ การสนั ไหวปานกลาง ผ้ทู อี าศัยอยทู่ ัง ภายในอาคารและนอกอาคาร รู้สกึ ถึงการสนั สะเทอื น วตั ถทุ ีห้อยแขวนมกี ารแกวง่ ไปมา o ความรุนแรง 5.0-5.9 เกิดการสนั ไหวรุนแรงเปนบรเวณกวา้ ง เครองเรอน และวตั ถมุ กี ารเคลอื นที o ความรุนแรง 6.0-6.9 เกดิ การสัน ไหวรุนแรงมาก อาคารเรมเสยี หาย พังทลาย o ความรุนแรง 7.0 ขนึ ไป เกดิ การสันไหวอยา่ งร้ายแรง อาคาร สิง กอ่ สร้างได้รับความเสียหาย อยา่ งมาก แผ่นดนิ เกิดการแยกตวั วตั ถุทอี ยูบ่ นพืนถูกเหวยงกระเดน็

คลืนไหวสะเทอื น แผน่ ดนิ ไหวเปนปรากฏการณ์ธรรมชาติทีเกดิ ขนึ เนอื งจาก การเคลือนตัวของชนั หนิ ในเปลอื กโลก เมอื ชันหนิ กระทบ กนั ทาํ เกดิ คลนื ไหวสะเทือน (Seismic waves) เราเรยก จุดกาํ เนิดของคลนื ไหวสะเทือนวา่ \"ศนู ย์เกิดแผน่ ดินไหว\" (Focus) และเรยกตําแหน่งบนผิวโลกทอี ยเู่ หนือจดุ กาํ เนดิ ของคลืนแผ่นดินไหววา่ \"จดุ เหนือศนู ยเ์ กิดแผน่ ดนิ ไหว\" (Epicenter) ซึงมักจะใช้อ้างองิ ดว้ ยพิกดั ละติจูด/ ลองจิจดู เมือเกดิ แผน่ ดินไหวจะเกดิ คลืนไหวสะเทอื น 2 แบบ คอื คลืนในตัวกลาง และคลนื พืนผิว

GREAT NATURE FOUNDATION สึนามิ Environmental Conservation Training

การเกิดสึนามิ คลืนสึนามิส่วนใหญ่เกิดจากการเคลือนตัวของเปลือกโลกใต้ทะเลอย่าง ฉับพลัน อาจจะเปนการเกิดแผ่นดินถล่มยุบตัวลง หรอื เปลือกโลกถูกดัน ขึนหรอื ยุบตัวลง เมือแผ่นดินใต้ทะเลเกิดการเปลียนรูปรา่ งอย่างกระทัน หนั จะทําใหน้ าํ ทะเลเกิดเคลือนตัวเพือปรบั ระดับใหเ้ ข้าสู่จุดสมดุลและจะ ก่อใหเ้ กิดคลืนสึนามิ การเปลียนรูปรา่ งของพืนทะเลมักเกิดขึนเมือเกิด แผ่นดินไหวเนืองจากการขยับตัวของเปลือกโลก ซงึ จะเกิดบรเิ วณที ขอบของเปลือกโลกหลายแผ่นเชอื มต่อกันทีเรยี กวา่ รอยเลือน (fault) เชน่ บรเิ วณขอบของมหาสมุทรแปซฟิ ก นอกจากแผ่นดินไหวแล้ว ดิน ถล่มใต้นาํ ทีมักเกิดรว่ มกับแผ่นดินไหวสามารถทําใหเ้ กิดคลืนสึนามิได้ เชน่ กัน นอกจากการกระทบกระเทือนทีเกิดใต้นาํ แล้ว การทีพืนดินขนาด ใหญ่ถล่มลงทะเล หรอื การตกกระทบพืนนําของเทหวัตถุ ก็สามารถทําให้ เกิดคลืนได้ คลืนสึนามิทีเกิดในรูปแบบนีจะลดขนาดลงอย่างรวดเรว็ และ ไม่มีผลกระทบต่อชายฝงทีอยู่หา่ งไกลมากนัก อย่างไรก็ตาม ถ้าแผ่นดิน มีขนาดใหญ่มากพอ อาจทําใหเ้ กิด เมกะสึนามิ ซงึ อาจมีความสูงรว่ มรอ้ ย เมตรได้

แนวปฎิบัตเิ มอื เกดิ สึนามิ 1.ตรวจสอบดูวา่ ทีพกั อาศัยอย่นู นั ตงั อยู่ในเขตพนื ทเี สียงภยั สึนามหิ รอไม่ 2.ควรรู้ระดับความสงู ของถนนเมอื เทยี บกบั ระดับนําทะเล และระยะห่างของ ถนนจากชายฝง 3.สร้างความคุน้ เคยกบั ปายสญั ญาณเตอื นภยั สึนามิ 4.จัดทาํ แผนอพยพหนภี ยั 5.เลือกพืนทที ีเปนทีสงู 6.เตรยมอุปกรณช์ ดุ ยงั ชีพเพอื พร้อมอพยพหนีภัย 7.หา้ มลงทะเล ห้ามลงไปอยบู่ รเวณชายหาดเมือมีประกาศเตือนภยั สึนามิ 8.ควรมีวทยุแบบใช้แบตเตอรเพือฟงข่าว