Important Announcement
PubHTML5 Scheduled Server Maintenance on (GMT) Sunday, June 26th, 2:00 am - 8:00 am.
PubHTML5 site will be inoperative during the times indicated!

Home Explore Kể chuyện về kim loại

Kể chuyện về kim loại

Published by hd-thcamthuong, 2023-07-31 13:48:34

Description: Kể chuyện về kim loại

Search

Read the Text Version

["Nhu\tc\u1ea7u\tv\u1ec1\tziriconi\tm\u1ed7i\tn\u0103m\tl\u1ea1i\tt\u0103ng\tl\u00ean\tv\u00ec\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\tc\u00e0ng\tng\u00e0y\tc\u00e0ng\tc\u00f3 th\u00eam\tnhi\u1ec1u\tngh\u1ec1\tm\u1edbi.\t\u1ede\ttr\u1ea1ng\tth\u00e1i\tnung\tn\u00f3ng,\tn\u00f3\tr\u1ea5t\th\u00e1o\tc\u00e1c\tch\u1ea5t\tkh\u00ed\t-\tt\u00ednh ch\u1ea5t\tn\u00e0y\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng,\tch\u1eb3ng\th\u1ea1n,\ttrong\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\t\u0111i\u1ec7n\t-\tch\u00e2n\tkh\u00f4ng,\tk\u1ef9\tthu\u1eadt v\u00f4\ttuy\u1ebfn. \t Trong\tqu\u00e1\ttr\u00ecnh\thy\u0111ro\th\u00f3a,\tt\u1ee9c\tl\u00e0\tqu\u00e1\ttr\u00ecnh\tb\u00e3o\th\u00f2a\tkh\u00ed\thi\u0111ro,\tm\u1ed9t\ts\u1ed1\tkim lo\u1ea1i,\ttrong\t\u0111\u00f3\tc\u00f3\tziriconi,\tthay\t\u0111\u1ed5i\tc\u1ea5u\ttr\u00fac\tm\u1ea1ng\ttinh\tth\u1ec3\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh\tv\u00e0\tt\u0103ng th\u1ec3\tt\u00edch\tl\u00ean\tr\u00f5\tr\u1ec7t\t-\tt\u0103ng\th\u01a1n\tnhi\u1ec1u\tso\tv\u1edbi\tkhi\tnung\tn\u00f3ng\tth\u00f4ng\tth\u01b0\u1eddng.\tD\u1ef1a tr\u00ean\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\t\u201cn\u1edf\tph\u00ecnh\u201d\tn\u00e0y,\tc\u00e1c\tchuy\u00ean\tgia\tLi\u00ean\tX\u00f4\t\u0111\u00e3\t\u0111\u1ec1\tra\tm\u1ed9t\tph\u01b0\u01a1ng ph\u00e1p\t\u0111\u1ed9c\t\u0111\u00e1o\t\u0111\u1ec3\tn\u1ed1i\tc\u00e1c\tb\u1ec1\tm\u1eb7t\tkim\tlo\u1ea1i\tho\u1eb7c\tb\u1ec1\tm\u1eb7t\tc\u00e1c\tv\u1eadt\tli\u1ec7u\tkh\u00e1c\ttrong nh\u1eefng\ttr\u01b0\u1eddng\th\u1ee3p\tkh\u00f4ng\tth\u1ec3\th\u00e0n\tho\u1eb7c\tg\u1eafn\t\u0111\u01b0\u1ee3c,\tch\u1eb3ng\th\u1ea1n,\tkhi\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\tlo\u1ea1i \u1ed1ng\tth\u00e9p\tg\u1ed3m\thai\tl\u1edbp\tb\u1eb1ng\thai\tth\u1ee9\tv\u1eadt\tli\u1ec7u\tkh\u00e1c\tnhau\t-\tlo\u1ea1i\td\u1ec5\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y (nh\u00f4m,\t\u0111\u1ed3ng,\tch\u1ea5t\td\u1ebbo)\tv\u00e0\tlo\u1ea1i\tkh\u00f3\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y\t(th\u00e9p\tch\u1ecbu\tnhi\u1ec7t,\tvonfram, g\u1ed1m).\tTh\u1ef1c\tch\u1ea5t\tc\u1ee7a\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\tn\u00e0y\tnh\u01b0\tsau.\tN\u1ebfu\tta\tl\u1ed3ng\tch\u1eb7t\thai\t\u1ed1ng kh\u00f4ng\t\u0111\u1ed3ng\tch\u1ea5t\tv\u00e0o\tv\u1edbi\tnhau\tr\u1ed3i\tlu\u1ed3n\tv\u00e0o\tm\u1ed9t\t\u1ed1ng\tl\u00e0m\tb\u1eb1ng\tth\u1ee9\tkim\tlo\u1ea1i d\u1ec5\t\u201cn\u1edf\tph\u00ecnh\u201d,\tsau\t\u0111\u00f3\tt\u1ea1o\t\u0111i\u1ec1u\tki\u1ec7n\tcho\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\tb\u1ecb\thi\u0111ro\th\u00f3a,\tn\u00f3\ts\u1ebd\tn\u1edf ph\u00ecnh\tra\tv\u00e0\t\u00e9p\tch\u1eb7t\thai\t\u1ed1ng\tn\u00e0y\tv\u00e0o\tnhau.\tCh\u1eb3ng\th\u1ea1n,\tc\u00e1c\t\u1ed1ng\tl\u00f3t\t\u1ed5\ttr\u1ee5c\tb\u1eb1ng th\u00e9p\tkh\u00f4ng\tg\u1ec9\tv\u00e0\tb\u1eb1ng\th\u1ee3p\tkim\tnh\u00f4m\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tl\u1ed3ng\tv\u00e0o\tnhau\tv\u00e0\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tlu\u1ed3n\tv\u00e0o m\u1ed9t\tkhoanh\tv\u00f2ng\tb\u1eb1ng\tziriconi,\tth\u00ec\tsau\tm\u1ed9t\tgi\u1edd\t\u201cng\u00e2m\u201d\ttrong\tm\u00f4i\ttr\u01b0\u1eddng kh\u00ed\thi\u0111ro\t\u1edf\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\t400\t\u0111\u1ed9\tC,\tch\u00fang\ts\u1ebd\td\u00ednh\tch\u1eb7t\tv\u00e0o\tnhau\t\u0111\u1ebfn\tn\u1ed7i\tkh\u00f4ng th\u1ec3\tth\u00e1o\tg\u1ee1\tra\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tn\u1eefa. \t H\u1ed7n\th\u1ee3p\tb\u1ed9t\tziriconi\tkim\tlo\u1ea1i\tv\u1edbi\tc\u00e1c\th\u1ee3p\tch\u1ea5t\tch\u00e1y\t\u0111\u01b0\u1ee3c\td\u00f9ng\t\u0111\u1ec3\tl\u00e0m\tph\u00e1o hi\u1ec7u\tph\u00e1t\tra\t\u00e1nh\ts\u00e1ng\tr\u1ea5t\tm\u1ea1nh.\tL\u00e1\tziriconi\tkhi\tb\u1ecb\t\u0111\u1ed1t\tch\u00e1y\ts\u1ebd\tph\u00e1t\tra\t\u00e1nh s\u00e1ng\tm\u1ea1nh\tg\u1ea5p\tr\u01b0\u1ee1i\tso\tv\u1edbi\tkhi\t\u0111\u1ed1t\tl\u00e1\tnh\u00f4m.\tC\u00e1c\tqu\u1ea3\t\u0111\u1ea1n\tph\u00e1o\thi\u1ec7u\t\u0111\u1ed1t\tb\u1eb1ng ziriconi\tr\u1ea5t\tti\u1ec7n\tl\u1ee3i\tv\u00ec\tch\u00fang\tchi\u1ebfm\tch\u1ed7\tr\u1ea5t\t\u00edt,\tc\u00f3\tkhi\tch\u1ec9\tb\u1eb1ng\tchi\u1ebfc\tnh\u1eabn\tc\u1ee7a th\u1ee3\tmay.\tC\u00e1c\tc\u00f4ng\ttr\u00ecnh\ts\u01b0\tv\u1ec1\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\tt\u00ean\tl\u1eeda\tng\u00e0y\tc\u00e0ng\tch\u00fa\t\u00fd\th\u01a1n\t\u0111\u1ebfn\tc\u00e1c h\u1ee3p\tkim\tc\u1ee7a\tziriconi:\tr\u1ea5t\tc\u00f3\tth\u1ec3,\tc\u00e1c\th\u1ee3p\tkim\tch\u1ecbu\tn\u00f3ng\tc\u1ee7a\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tn\u00e0y\ts\u1ebd l\u00e0\tnguy\u00ean\tli\u1ec7u\t\u0111\u1ec3\tl\u00e0m\tc\u00e1c\td\u1ea3i\tg\u1edd\tcho\tc\u00e1c\tcon\tt\u00e0u\tv\u0169\ttr\u1ee5\ttrong\tnh\u1eefng\tchuy\u1ebfn bay\tth\u01b0\u1eddng\tk\u1ef3\tv\u00e0o\tkh\u00f4ng\tgian\tv\u0169\ttr\u1ee5\tsau\tn\u00e0y. \t C\u00e1c\tmu\u1ed1i\tc\u1ee7a\tziriconi\tc\u00f3\tm\u1eb7t\ttrong\tm\u1ed9t\tlo\u1ea1i\tnh\u0169\tt\u01b0\u01a1ng\t\u0111\u1eb7c\tbi\u1ec7t\t\u0111\u1ec3\tt\u1ea9m\tl\u00ean v\u1ea3i,\tl\u00e0m\tcho\tv\u1ea3i\tkh\u00f4ng\tth\u1ea5m\tn\u01b0\u1edbc\t\u0111\u1ec3\tmay\t\u00e1o\tm\u01b0a.\tCh\u00fang\tc\u00f2n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng \u0111\u1ec3\tl\u00e0m\tra\tc\u00e1c\tlo\u1ea1i\tm\u1ef1c\tin\tm\u00e0u,\tc\u00e1c\tlo\u1ea1i\ts\u01a1n\tchuy\u00ean\td\u00f9ng,\tc\u00e1c\tlo\u1ea1i\tch\u1ea5t\td\u1ebbo. C\u00e1c\th\u1ee3p\tch\u1ea5t\tc\u1ee7a\tziriconi\t\u0111\u01b0\u1ee3c\td\u00f9ng\tl\u00e0m\tch\u1ea5t\tx\u00fac\tt\u00e1c\ttrong\tvi\u1ec7c\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t nguy\u00ean\tli\u1ec7u\tc\u00f3\tch\u1ec9\ts\u1ed1\toctan\tcao\tcho\t\u0111\u1ed9ng\tc\u01a1.\tC\u00e1c\th\u1ee3p\tch\u1ea5t\tsunfat\tc\u1ee7a nguy\u00ean\tt\u1ed1\tn\u00e0y\td\u00f9ng\t\u0111\u1ec3\tthu\u1ed9c\tda\tr\u1ea5t\tt\u1ed1t.","Ziriconi\ttetraclorua\tc\u00f3\tc\u00f4ng\td\u1ee5ng\tr\u1ea5t\t\u0111\u1eb7c\tbi\u1ec7t.\t\u0110\u1ed9\td\u1eabn\t\u0111i\u1ec7n\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tt\u1ea5m m\u1ecfng\tl\u00e0m\tb\u1eb1ng\tch\u1ea5t\tn\u00e0y\tthay\t\u0111\u1ed5i\tt\u01b0\u01a1ng\t\u1ee9ng\tv\u1edbi\t\u00e1p\tsu\u1ea5t\tt\u00e1c\t\u0111\u1ed9ng\tl\u00ean\tn\u00f3. T\u00ednh\tch\u1ea5t\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u00e1p\td\u1ee5ng\tv\u00e0o\tvi\u1ec7c\tch\u1ebf\tt\u1ea1o\t\u00e1p\tk\u1ebf\tv\u1ea1n\tn\u0103ng\t(kh\u00ed\tc\u1ee5\t\u0111o\t\u00e1p su\u1ea5t).\tD\u00f9\t\u00e1p\tsu\u1ea5t\tthay\t\u0111\u1ed5i\tr\u1ea5t\t\u00edt,\tc\u01b0\u1eddng\t\u0111\u1ed9\td\u00f2ng\t\u0111i\u1ec7n\ttrong\tm\u1ea1ch\tc\u1ee7a\t\u00e1p\tk\u1ebf v\u1eabn\tthay\t\u0111\u1ed5i\tv\u00e0\t\u0111i\u1ec1u\tn\u00e0y\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tth\u1ec3\thi\u1ec7n\ttr\u00ean\tthanh\t\u0111o\tc\u00f3\t\u0111\u00e1nh\ts\u1ed1\tt\u01b0\u01a1ng\t\u1ee9ng \u0111\u1ed1i\tv\u1edbi\tc\u00e1c\t\u0111\u01a1n\tv\u1ecb\t\u0111o\t\u00e1p\tsu\u1ea5t.\tKi\u1ec3u\t\u00e1p\tk\u1ebf\tn\u00e0y\tr\u1ea5t\tnh\u1ea1y:\tch\u00fang\tc\u00f3\tth\u1ec3\tx\u00e1c\t\u0111\u1ecbnh \u0111\u01b0\u1ee3c\t\u00e1p\tsu\u1ea5t\tt\u1eeb\tm\u1ed9t\tph\u1ea7n\ttr\u0103m\tng\u00e0n\tatm\u00f4tfe\t\u0111\u1ebfn\th\u00e0ng\tng\u00e0n\tatm\u00f4tfe \t C\u00e1c\ttinh\tth\u1ec3\t\u00e1p\t\u0111i\u1ec7n\tr\u1ea5t\tc\u1ea7n\tcho\tc\u00e1c\tkh\u00ed\tc\u1ee5\td\u00f9ng\ttrong\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\tv\u00f4\ttuy\u1ebfn\tnh\u01b0 m\u00e1y\tph\u00e1t\tsi\u00eau\t\u00e2m,\tb\u1ed9\t\u1ed5n\t\u0111\u1ecbnh\tt\u1ea7n\ts\u1ed1\tv.\tv...\tTrong\tm\u1ed9t\ts\u1ed1\ttr\u01b0\u1eddng\th\u1ee3p,\tch\u00fang ph\u1ea3i\tl\u00e0m\tvi\u1ec7c\t\u1edf\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tcao.\tC\u00e1c\ttinh\tth\u1ec3\tch\u00ec\tziriconat\tho\u00e0n\tto\u00e0n\tth\u00edch\th\u1ee3p v\u1edbi\t\u0111i\u1ec1u\tki\u1ec7n\tl\u00e0m\tvi\u1ec7c\tnh\u01b0\tv\u1eady,\tv\u00ec\ttr\u00ean\tth\u1ef1c\tt\u1ebf,\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\t\u00e1p\t\u0111i\u1ec7n\tc\u1ee7a\tch\u00fang kh\u00f4ng\tthay\t\u0111\u1ed5i\tcho\t\u0111\u1ebfn\t300\t\u0111\u1ed9\tC. \t K\u1ec3\tv\u1ec1\tziriconi,\tkh\u00f4ng\tth\u1ec3\tkh\u00f4ng\tn\u00f3i\t\u0111\u1ebfn\toxit\tc\u1ee7a\tn\u00f3\t-\tm\u1ed9t\ttrong\tnh\u1eefng\tch\u1ea5t kh\u00f3\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y\tnh\u1ea5t\ttrong\tthi\u00ean\tnhi\u00ean:\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y\tc\u1ee7a\tn\u00f3\tl\u00e0\tg\u1ea7n 2.900\t\u0111\u1ed9\tC.\tZiriconi\toxit\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tr\u1ed9ng\tr\u00e3i\t\u0111\u1ec3\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\tc\u00e1c\tchi\tti\u1ebft\tch\u1ecbu nhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tcao,\tc\u00e1c\tlo\u1ea1i\tmen\tv\u00e0\tth\u1ee7y\ttinh\tch\u1ecbu\tn\u00f3ng.\tBorua\tc\u1ee7a\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\tl\u1ea1i c\u00e0ng\tkh\u00f3\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y\th\u01a1n\tn\u1eefa.\tC\u00e1c\tc\u1eb7p\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tb\u1ecdc\tb\u1eb1ng\tch\u1ea5t\tn\u00e0y\tc\u00f3\tth\u1ec3 nh\u00fang\ttrong\tgang\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y\tsu\u1ed1t\t10\t-\t15\tgi\u1edd\tli\u00ean\tt\u1ee5c,\tc\u00f2n\ttrong\tth\u00e9p\tl\u1ecfng\tth\u00ec \u0111\u01b0\u1ee3c\t2\t-\t3\tgi\u1edd\t(c\u00e1c\tv\u1ecf\tb\u1ecdc\tb\u1eb1ng\tth\u1ea1ch\tanh\tch\u1ec9\tch\u1ecbu\t\u0111\u1ef1ng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tm\u1ed9t\tv\u00e0i\tl\u1ea7n nh\u00fang,\tm\u1ed7i\tl\u1ea7n\tkh\u00f4ng\tqu\u00e1\t20\t-\t25\tgi\u00e2y). \t Ziriconi\toxit\tc\u00f3\tm\u1ed9t\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tr\u1ea5t\t\u0111\u1ed9c\t\u0111\u00e1o:\tkhi\tb\u1ecb\t\u0111\u1ed1t\tn\u00f3ng\t\u0111\u1ebfn\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tr\u1ea5t cao,\tn\u00f3\tph\u00e1t\tra\t\u00e1nh\ts\u00e1ng\tm\u1ea1nh\t\u0111\u1ebfn\tm\u1ee9c\tc\u00f3\tth\u1ec3\ts\u1eed\td\u1ee5ng\ttrong\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\tchi\u1ebfu s\u00e1ng.\tNgay\tt\u1eeb\tcu\u1ed1i\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXIX,\tnh\u00e0\tv\u1eadt\tl\u00fd\th\u1ecdc\tn\u1ed5i\tti\u1ebfng\tng\u01b0\u1eddi\t\u0110\u1ee9c\tl\u00e0\tVante Hecman\tNerxt\u01a1\t\u0111\u00e3\tnh\u1eadn\tth\u1ea5y\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tn\u00e0y.\tTrong\tlo\u1ea1i\t\u0111\u00e8n\tdo\t\u00f4ng\ts\u00e1ng\tch\u1ebf (\u0111\u00e8n\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\t\u0111i\tv\u00e0o\tl\u1ecbch\ts\u1ef1\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\tv\u1edbi\tt\u00ean\tl\u00e0\t\u0111\u00e8n\tNerxt\u01a1),\tc\u00e1c\tthanh\tph\u00e1t s\u00e1ng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tl\u00e0m\tb\u1eb1ng\tziriconi\toxit.\tHi\u1ec7n\tnay,\ttrong\tc\u00e1c\tph\u00f2ng\tth\u00ed\tnghi\u1ec7m,\tlo\u1ea1i \u0111\u00e8n\tnay\t\u0111\u00f4i\tkhi\tv\u1eabn\tc\u00f2n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\td\u00f9ng\tl\u00e0m\tngu\u1ed3n\tchi\u1ebfu\ts\u00e1ng. \t C\u00e1c\tnh\u00e0\tkhoa\th\u1ecdc\tc\u1ee7a\tvi\u1ec7n\tv\u1eadt\tl\u00fd\tmang\tt\u00ean\tP.\tN.\tLeb\u00ea\u0111ep\tthu\u1ed9c\tvi\u1ec7n\th\u00e0n l\u00e2m\tkhoa\th\u1ecdc\tLi\u00ean\tX\u00f4\t\u0111\u00e3\tghi\tc\u00f4ng\tziriconi\toxit\tb\u1eb1ng\tm\u1ed9t\tvi\u1ec7c\tl\u00e0m\t\u0111\u1ea7y\t\u00fd ngh\u0129a:\ttr\u00ean\tc\u01a1\ts\u1edf\tc\u00e1c\toxit\tc\u1ee7a\tziriconi\tv\u00e0\thafini,\th\u1ecd\t\u0111\u00e3\tt\u1ea1o\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tnh\u1eefng\ttinh th\u1ec3\tk\u1ef3\tl\u1ea1\tm\u00e0\ttrong\tthi\u00ean\tnhi\u00ean\tkh\u00f4ng\th\u1ec1\tc\u00f3\tv\u00e0\t\u0111\u1eb7t\tt\u00ean\tl\u00e0\tfianit.\tTh\u1ee9\tng\u1ecdc nh\u00e2n\tt\u1ea1o\tn\u00e0y\tkh\u00f4ng\tnh\u1eefng\t\u0111\u00e3\tnhanh\tch\u00f3ng\tchi\u1ebfm\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1ef1\tng\u01b0\u1ee1ng\tm\u1ed9\tc\u1ee7a c\u00e1c\tnh\u00e0\tkim\tho\u00e0n,\tm\u00e0\tc\u00f2n\tn\u1ed5i\tti\u1ebfng\tr\u1ed9ng\tkh\u1eafp\ttrong\tgi\u1edbi\tkhoa\th\u1ecdc\tv\u00e0\tk\u1ef9 thu\u1eadt.\tCh\u1ec9\tc\u1ea7n\tn\u00eau\tm\u1ed9t\t\u0111i\u1ec1u\tn\u00e0y\tc\u0169ng\t\u0111\u1ee7\tth\u1ea5y\tr\u00f5:\tch\u00fang\tth\u1ef1c\thi\u1ec7n\tvai\ttr\u00f2\tc\u1ee7a c\u00e1c\tv\u1eadt\tli\u1ec7u\tlaze\tr\u1ea5t\tc\u00f3\tk\u1ebft\tqu\u1ea3.","\u1ede\tPh\u00e1p,\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tb\u00e1c\th\u1ecdc\t\u0111\u00e3\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tziriconi\toxit\tl\u00e0m\tnguy\u00ean\tli\u1ec7u\t\u0111i\u1ec1u\tch\u1ebf kim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\tb\u1eb1ng\tn\u0103ng\tl\u01b0\u1ee3ng\tm\u1eb7t\ttr\u1eddi.\tNgay\tt\u1eeb\tnh\u1eefng\tn\u0103m\t50,\tt\u1ea1i\tMong\tLui -\tm\u1ed9t\tph\u00e1o\t\u0111\u00e0i\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tx\u00e2y\td\u1ef1ng\th\u1ed3i\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXVII\t\u1edf\ts\u01b0\u1eddn\tph\u00eda\t\u0111\u00f4ng\td\u00e3y\tn\u00fai Pir\u00eane\tc\u00f3\t\u0111\u1ed9\tcao\t1500\tm\u00e9t\tso\tv\u1edbi\tm\u1eb7t\tbi\u1ec3n,\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tx\u00e2y\td\u1ef1ng\tm\u1ed9t\tl\u00f2 d\u00f9ng\tn\u0103ng\tl\u01b0\u1ee3ng\tm\u1eb7t\ttr\u1eddi\tdo\tm\u1ed9t\tnh\u00f3m\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tnghi\u00ean\tc\u1ee9u\tthi\u1ebft\tk\u1ebf\td\u01b0\u1edbi\ts\u1ef1 l\u00e3nh\t\u0111\u1ea1o\tc\u1ee7a\tgi\u00e1o\ts\u01b0\tFelix\tTrom.\tT\u1ea1i\th\u1ed9i\tngh\u1ecb\tchuy\u00ean\t\u0111\u1ec1\tv\u1ec1\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tn\u0103ng l\u01b0\u1ee3ng\tm\u1eb7t\ttr\u1eddi\tt\u1ed5\tch\u1ee9c\tt\u1ea1i\tMong\tLui,\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\ttham\td\u1ef1\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\txem\tl\u00f2 n\u00e0y\tl\u00fac\tn\u00f3\t\u0111ang\tho\u1ea1t\t\u0111\u1ed9ng. \t \u201cT\u1ea5m\tm\u1eb7t\tl\u00f2\tchuy\u00ean\td\u00f9ng\tn\u00e2ng\tm\u1ed9t\tnh\u00fam\tb\u1ed9t\ttr\u1eafng\tnh\u00edch\tl\u00ean\tt\u1eeb\tt\u1eeb\th\u1ea7u\tnh\u01b0 kh\u00f4ng\tnh\u1eadn\tth\u1ea5y\t\u0111\u01b0\u1ee3c,\tcho\t\u0111\u1ebfn\tkhi\tl\u00ean\t\u0111\u1ebfn\tti\u00eau\t\u0111i\u1ec3m\tc\u1ee7a\tm\u1ed9t\tchi\u1ebfc\tg\u01b0\u01a1ng parab\u00f4n\tr\u1ea5t\tl\u1edbn.\tL\u00fac\t\u0111\u00f3,\tm\u1ed9t\tng\u1ecdn\tl\u1eeda\tm\u1ea7u\ttr\u1eafng\tr\u1ef1c\ts\u00e1ng\tch\u00f3i\tng\u1eddi\tb\u00f9ng\tl\u00ean tr\u01b0\u1edbc\tm\u1eaft\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tb\u00e1c\th\u1ecdc\tv\u00e0\tk\u1ef9\ts\u01b0. \t Th\u1ee9\tb\u1ed9t\ttr\u1eafng\t\u0111\u00f3\tch\u00ednh\tl\u00e0\tziriconi\toxit...\tSau\tkhi\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u0111\u1eb7t\tv\u00e0o\tti\u00eau\t\u0111i\u1ec3m\tc\u1ee7a g\u01b0\u01a1ng\tparab\u00f4n,\tn\u01a1i\tm\u00e0\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\ttia\tm\u1eb7t\ttr\u1eddi\th\u1ed9i\tt\u1ee5\t\u0111\u1ea1t\t\u0111\u1ebfn\t3.000\t\u0111\u1ed9 C,\tb\u1ed9t\ttr\u1eafng\tn\u00e0y\tb\u1eaft\t\u0111\u1ea7u\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y.\tCh\u1ec9\tc\u00f3\tth\u1ec3\tquan\ts\u00e1t\t\u0111\u01b0\u1edbc\t\u00e1nh\ts\u00e1ng\tl\u00f3e\tra l\u00fac\t\u0111\u00f3\tqua\tm\u1ed9t\tt\u1ea5m\tk\u00ednh\tm\u1ea7u\tth\u1eabm.\tM\u1ed9t\tnh\u00fam\tnh\u1ecf\tch\u1ea5t\tb\u1ecb\tnung\tn\u00f3ng\ts\u00e1ng n\u1eb1m\ttr\u00ean\tm\u1eb7t\tl\u00f2\t\u0111\u00e3\tkhi\u1ebfn\tng\u01b0\u1eddi\tta\tngh\u0129\t\u0111\u1ebfn\tng\u1ecdn\tn\u00fai\tl\u1eeda\t\u0111ang\tphun\ttr\u00e0o\tc\u1ee7a th\u1eddi\t\u0111\u1ea1i\t\u0111\u1ecba\tch\u1ea5t\txa\tx\u01b0a\tn\u00e0o\t\u0111\u00f3\u201d. \t M\u1ed9t\tng\u01b0\u1eddi\tt\u1eebng\ttham\td\u1ef1\th\u1ed9i\tngh\u1ecb\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\tm\u00f4\tt\u1ea3\tnh\u01b0\tv\u1eady\tv\u1ec1\tqu\u00e1\ttr\u00ecnh\t\u0111i\u1ec1u\tch\u1ebf ziriconi\tb\u1eb1ng\tn\u0103ng\tl\u01b0\u1ee3ng\tm\u1eb7t\ttr\u1eddi.\tB\u1ed9\tph\u1eadn\tph\u1ea3n\tx\u1ea1\t\u0111\u1eb7c\tbi\u1ec7t\tg\u1ed3m\tr\u1ea5t\tnhi\u1ec1u t\u1ea5m\tg\u01b0\u01a1ng\tc\u00f3\t\u0111\u01b0\u1eddng\tk\u00ednh\t12\tm\u00e9t,\tt\u1ef1\tquay\ttheo\th\u01b0\u1edbng\tm\u1eb7t\ttr\u1eddi\tnh\u1edd\tm\u1ed9t\tt\u1ebf b\u00e0o\tquang\t\u0111i\u1ec7n.\tC\u00e1c\ttia\ts\u00e1ng\tdo\tb\u1ed9\tph\u1eadn\tn\u00e0y\tph\u1ea3n\tchi\u1ebfu\tl\u1ea1i\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tb\u1eafn\tv\u00e0o m\u1ed9t\tg\u01b0\u01a1ng\tparab\u00f4n\tc\u00f3\t\u0111\u01b0\u1eddng\tk\u00ednh\t10\tm\u00e9t.\tC\u00f4ng\tsu\u1ea5t\tnhi\u1ec7t\tc\u1ee7a\tchi\u1ebfc\tg\u01b0\u01a1ng h\u1ed9i\tt\u1ee5\ttia\tn\u1eafng\tm\u1eb7t\ttr\u1eddi\tn\u00e0y\tt\u1ea1i\tti\u00eau\t\u0111i\u1ec3m\tc\u1ee7a\tl\u00f2\tt\u01b0\u01a1ng\t\u0111\u01b0\u01a1ng\tv\u1edbi\t75\tkW. \t C\u00e1ch\tMong\tLui\tm\u01b0\u1eddi\tkil\u00f4met,\tt\u1ea1i\tl\u00e0ng\tmi\u1ec1n\tn\u00fai\tnh\u1ecf\tb\u00e9\tO\u0111eio,\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3 x\u00e2y\td\u1ef1ng\tth\u00eam\tm\u1ed9t\tl\u00f2\td\u00f9ng\tn\u0103ng\tl\u01b0\u1ee3ng\tm\u1eb7t\ttr\u1eddi\tn\u1eefa.\t\u0110\u00e2y\tl\u00e0\tl\u00f2\tl\u1edbn\tnh\u1ea5t\ttr\u00ean th\u1ebf\tgi\u1edbi.\tNh\u1eefng\tai\t\u0111\u1ebfn\t\u201cth\u1ee7\t\u0111\u00f4\tm\u1eb7t\ttr\u1eddi\u201d\t(ng\u01b0\u1eddi\td\u00e2n\t\u0111\u1ecba\tph\u01b0\u01a1ng\t\u0111\u00e3\tt\u1ef1\th\u00e0o g\u1ecdi\tO\u0111eio\tm\u1ed9t\tc\u00e1ch\tt\u1ef1\th\u00e0o\tnh\u01b0\tv\u1eady)\t\u0111\u1ec1u\tnh\u00ecn\tth\u1ea5y\tm\u1ed9t\tquang\tc\u1ea3nh\tkh\u00e1c th\u01b0\u1eddng,\tt\u1ef1a\tnh\u01b0\tc\u00e1c\tc\u1ea3nh\tquay\ttrong\tm\u1ed9t\tb\u1ed9\tphim\tkhoa\th\u1ecdc\tvi\u1ec5n\tt\u01b0\u1edfng.\tB\u00ean c\u1ea1nh\tm\u1ed9t\tnh\u00e0\tth\u1edd\tm\u00e1i\tnh\u1ecdn\tc\u1ed5\tk\u00ednh,\ts\u1eebng\ts\u1eefng\tnh\u00f4\tl\u00ean\tm\u1ed9t\tt\u00f2a\tnh\u00e0\tnhi\u1ec1u t\u1ea7ng\tc\u1ef1c\tk\u1ef3\thi\u1ec7n\t\u0111\u1ea1i\t-\t\u0111\u00f3\tl\u00e0\tph\u00f2ng\tth\u00ed\tnghi\u1ec7m\tv\u1ec1\tn\u0103ng\tl\u01b0\u1ee3ng\tm\u1eb7t\ttr\u1eddi.\tTo\u00e0n b\u1ed9\tb\u1ec1\tm\u1eb7t\tph\u00eda\tb\u1eafc\tc\u1ee7a\tt\u00f2a\tnh\u00e0\tn\u00e0y\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tchi\u1ebfc\tg\u01b0\u01a1ng\tparab\u00f4n\tkh\u1ed5ng\tl\u1ed3\tcao 40m\tv\u00e0\tr\u1ed9ng\t50\tm\u00e9t.\tTr\u00ean\ttri\u1ec1n\tn\u00fai\t\u0111\u1ed1i\tdi\u1ec7n\tl\u00e0\th\u00e0ng\tch\u1ee5c\tchi\u1ebfc\tg\u01b0\u01a1ng\tx\u1ebfp th\u00e0nh\td\u00e3y\tc\u00f3\tk\u00edch\tth\u01b0\u1edbc\tkh\u00e1\t\u0111\u1ed3\ts\u1ed9\td\u00f9ng\t\u0111\u1ec3\t\u0111\u1ecbnh\th\u01b0\u1edbng\ttia\tm\u1eb7t\ttr\u1eddi.\t\u0110\u1ea7u\tti\u00ean,","tia\tm\u1eb7t\ttr\u1eddi\tdo\tc\u00e1c\tg\u01b0\u01a1ng\tn\u00e0y\tthu\tnh\u1eadn\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tchi\u1ebfu\tsang\tchi\u1ebfc\tg\u01b0\u01a1ng parab\u00f4n,\tr\u1ed3i\tt\u1eeb\t\u0111\u00f3\th\u1ed9i\tt\u1ee5\tl\u1ea1i\tth\u00e0nh\tch\u00f9m\tr\u1ecdi\tv\u00e0o\tl\u00f2\tnung,\tt\u1ea1o\tn\u00ean\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9 3500\t\u0111\u1ed9\tC\t\u1edf\t\u0111\u00f3.\tNhi\u1ec7t\tdo\t\u201ccon\tqu\u1ea1\tv\u00e0ng\u201d\tm\u1eb7t\ttr\u1eddi\tph\u00e1t\tra\ttrong\tl\u00f2\tt\u01b0\u01a1ng \u0111\u01b0\u01a1ng\tv\u1edbi\t1000\tkW\t\u0111i\u1ec7n\tn\u0103ng.\tTrong\tm\u1ed9t\tng\u00e0y,\tl\u00f2\tn\u00e0y\tc\u00f3\tth\u1ec3\ttinh\tch\u1ebf\t\u0111\u01b0\u1ee3c 2,\t5\tt\u1ea5n\tziriconi. \t \u01afu\t\u0111i\u1ec3m\tch\u1ee7\ty\u1ebfu\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tl\u00f2\tm\u1eb7t\ttr\u1eddi\tth\u1ec3\thi\u1ec7n\t\u1edf\tch\u1ed7\ttrong\tqu\u00e1\ttr\u00ecnh\tn\u1ea5u luy\u1ec7n,\tc\u00e1c\tt\u1ea1p\tch\u1ea5t\tc\u00f3\th\u1ea1i\tkh\u00f4ng\tr\u01a1i\tv\u00e0o\tkim\tlo\u1ea1i\tv\u00ec\tch\u1eb3ng\tl\u1ea5y\t\u0111\u00e2u\tra\tch\u00fang. B\u1edfi\tv\u1eady,\tc\u00e1c\tkim\tlo\u1ea1i\tv\u00e0\tc\u00e1c\th\u1ee3p\tkim\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u0111i\u1ec1u\tch\u1ebf\t\u1edf\t\u0111\u00e2y\t\u0111\u1ec1u\tc\u00f3\t\u0111\u1ed9\ttinh khi\u1ebft\tcao\tv\u00e0\tlu\u00f4n\tlu\u00f4n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u01b0a\tchu\u1ed9ng.\tC\u00f2n\tc\u00f3\tm\u1ed9t\tl\u00fd\tdo\tx\u00e1c\t\u0111\u00e1ng\tn\u1eefa\t\u0111\u1ec3 \u1ee7ng\th\u1ed9\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\tn\u1ea5u\tluy\u1ec7n\tn\u00e0y:\tkh\u00f4ng\tph\u1ea3i\tchi\tph\u00ed\tv\u00e0o\tkho\u1ea3n\tn\u0103ng l\u01b0\u1ee3ng,\tb\u1edfi\tv\u00ec\tm\u1eb7t\ttr\u1eddi\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tthi\u00ean\tth\u1ec3\th\u00e0o\tph\u00f3ng,\tlu\u00f4n\tlu\u00f4n\ts\u1eb5n\ts\u00e0ng\tcung c\u1ea5p\tn\u0103ng\tl\u01b0\u1ee3ng\tcho\tcon\tng\u01b0\u1eddi\tm\u00e0\tkh\u00f4ng\t\u0111\u00f2i\th\u1ecfi\tm\u1ed9t\ts\u1ef1\t\u0111\u1ebfn\t\u0111\u00e1p\tn\u00e0o\tc\u1ea3. \t \u0110\u1ec3\tk\u1ebft\tlu\u1eadn,\tch\u00fang\tt\u00f4i\txin\tn\u00f3i\tv\u1ec1\tm\u1ed9t\ts\u1ef1\tng\u1ed9\tnh\u1eadn.\tV\u1ecf\ttr\u00e1i\t\u0111\u1ea5t\tch\u1ee9a\tnhi\u1ec1u ziriconi\th\u01a1n\t\u0111\u1ed3ng,\tniken,\tch\u00ec\tho\u1eb7c\tk\u1ebdm\tch\u1eb3ng\th\u1ea1n.\tTuy\tv\u1eady,\tkh\u00e1c\tv\u1edbi\tc\u00e1c kim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y,\tziriconi\tv\u1eabn\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tg\u1ecdi\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tkim\tlo\u1ea1i\thi\u1ebfm.\tC\u00f3\tm\u1ed9t\tth\u1eddi,\t\u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tgi\u1ea3i\tth\u00edch\tl\u00e0\tdo\ts\u1ef1\tph\u00e2n\tt\u00e1n\tt\u1ea3n\tm\u1ea1n\tc\u1ee7a\tqu\u1eb7ng\tziriconi,\tdo\tnh\u1eefng kh\u00f3\tkh\u0103n\tkhi\tt\u00e1ch\tziriconi\tra\tkh\u1ecfi\tqu\u1eb7ng,\tv\u00e0\tcon\tdo\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\tth\u1ef1c\ts\u1ef1\tl\u00e0 m\u1ed9t\t\u201cv\u1ecb\tkh\u00e1ch\thi\u1ebfm\u201d\ttrong\tk\u1ef9\tthu\u1eadt.\tC\u00f2n\thi\u1ec7n\tnay,\tkhi\tm\u00e0\tvi\u1ec7c\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t ziriconi\tm\u1ed7i\tn\u0103m\tt\u0103ng\tl\u00ean\tkh\u00f4ng\tng\u1eebng\tv\u00e0\tn\u00f3\tng\u00e0y\tc\u00e0ng\tt\u00ecm\tth\u00eam\t\u0111\u01b0\u1ee3c nhi\u1ec1u\tl\u0129nh\tv\u1ef1c\tho\u1ea1t\t\u0111\u1ed9ng\tm\u1edbi\tm\u1ebb,\tth\u00ec\tt\u1eeb\t\u201chi\u1ebfm\u201d\tc\u0169ng\tm\u1ea5t\t\u00fd\tngh\u0129a\t\u0111\u1ed1i\tv\u1edbi\tn\u00f3. Song\tqu\u00e1\tkh\u1ee9\tv\u1eabn\tl\u00e0\tqu\u00e1\tkh\u1ee9,\tv\u00e0\tziriconi\tc\u00f3\tquy\u1ec1n\tt\u1ef1\th\u00e0o\ttr\u1ea3\tl\u1eddi\tc\u00e2u\th\u1ecfi\tv\u1ec1 ngu\u1ed3n\tg\u1ed1c\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh:\t\u201cT\u00f4i\txu\u1ea5t\tth\u00e2n\tt\u1eeb\tkim\tlo\u1ea1i\thi\u1ebfm\u201d.","Th\u1ee9\tb\u1ed1n\tm\u01b0\u01a1i\tm\u1ed1t","Nb \t \t \u0110\u1ebfn\tgi\u1eefa\tth\u1ebf\tk\u1ef7\ttr\u01b0\u1edbc,\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tph\u00e1t\thi\u1ec7n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tv\u00e0i\tch\u1ee5c\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\th\u00f3a h\u1ecdc.\tSong\tti\u1ebfc\tthay,\tl\u00fac\tb\u1ea5y\tgi\u1edd,\tm\u1ed7i\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tv\u1eeba\tkh\u00f4ng\tc\u00f3\tn\u1ed5i\tm\u1ed9t\t\u201cc\u0103n ph\u00f2ng\tri\u00eang\tcho\tm\u00ecnh\u201d,\tv\u1eeba\tkh\u00f4ng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u0111\u0103ng\tk\u00fd\t\u201ch\u1ed9\tkh\u1ea9u\tth\u01b0\u1eddng\ttr\u00fa\u201d.\tM\u00e3i \u0111\u1ebfn\tn\u0103m\t1869,\tkhi\tm\u00e0\t\u0110mitri\tIvan\u00f4vich\tMen\u0111eleep\tx\u00e2y\td\u1ef1ng\txong\t\u201ct\u00f2a\tnh\u00e0 nhi\u1ec1u\tt\u1ea7ng\u201d\tcho\th\u1ec7\tth\u1ed1ng\ttu\u1ea7n\tho\u00e0n\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh\tth\u00ec\tt\u1ea5t\tc\u1ea3\tc\u00e1c\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\t\u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c\tt\u00ecm\tra\tcho\t\u0111\u1ebfn\tl\u00fac\tb\u1ea5y\tgi\u1edd\tm\u1edbi\tc\u00f3\tn\u01a1i\ttr\u00fa\tng\u1ee5. \t Khi\tph\u00e2n\tph\u1ed1i\t\u201cdi\u1ec7n\tt\u00edch\tnh\u00e0\t\u1edf\u201d,\tc\u00f4ng\tlao\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\t\u201cc\u01b0\td\u00e2n\tt\u01b0\u01a1ng\tlai\u201d\t\u0111\u1ed1i\tv\u1edbi khoa\th\u1ecdc\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\tc\u0169ng\tnh\u01b0\t\u201cth\u00e2m\tni\u00ean\tc\u00f4ng\tt\u00e1c\u201d\tc\u1ee7a\tch\u00fang\t\u0111\u1ec1u\tkh\u00f4ng\t\u0111\u01b0\u1ee3c ch\u00fa\t\u00fd\t\u0111\u1ebfn.\tNg\u01b0\u1eddi\tta\tch\u1ec9\tt\u00ednh\t\u0111\u1ebfn\tnh\u1eefng\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\t(m\u00e0 tr\u01b0\u1edbc\th\u1ebft\tl\u00e0\tkh\u1ed1i\tl\u01b0\u1ee3ng\tnguy\u00ean\tt\u1eed),\tnh\u1eefng\tthi\u00ean\th\u01b0\u1edbng\tv\u00e0\ts\u1ef1\tt\u01b0\u01a1ng\t\u0111\u1ed3ng\tv\u1edbi c\u00e1c\t\u201cl\u00e1ng\tgi\u1ec1ng\u201d\tg\u1ea7n\tg\u0169i\tnh\u1ea5t.\t\u1ede\t\u0111\u00e2y,\tc\u00e1c\tm\u1ed1i\tli\u00ean\tk\u1ebft\t(d\u0129\tnhi\u00ean\tl\u00e0\tc\u00e1c\tm\u1ed1i li\u00ean\tk\u1ebft\th\u00f3a\th\u1ecdc)\tc\u0169ng\t\u0111\u00f3ng\tvai\ttr\u00f2\tquan\ttr\u1ecdng.\t\u0110\u1ec3\ttr\u00e1nh\tnh\u1eefng\ts\u1ef1\tva\tch\u1ea1m c\u00f3\tth\u1ec3\tx\u1ea3y\tra,\tc\u00e1c\t\u201cc\u01b0\td\u00e2n\u201d\tc\u00f3\t\u201ct\u00ednh\tn\u1ebft\u201d\tv\u00e0\t\u201cc\u00e1ch\tnh\u00ecn\tnh\u1eadn\tcu\u1ed9c\ts\u1ed1ng\u201d\tkh\u00e1c nhau\tth\u00ec\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eafp\tx\u1ebfp\tsao\tcho\tc\u00e0ng\txa\tnhau\tc\u00e0ng\tt\u1ed1t. \t \u1ede\t\u201cc\u1ed5ng\u201d\tth\u1ee9\tn\u0103m\t(t\u1ee9c\tl\u00e0\tnh\u00f3m\tth\u1ee9\tn\u0103m),\tt\u1ea1i\tc\u0103n\th\u1ed9\ts\u1ed1\t41\ttr\u00ean\tt\u1ea7ng\tn\u0103m (ch\u00ednh\tx\u00e1c\th\u01a1n\tl\u00e0\t\u1edf\tchu\tk\u1ef3\tth\u1ee9\tn\u0103m),\tc\u00f3\tm\u1ed9t\t\u201cch\u00e0ng\u201d\tmang\tc\u00e1i\tt\u00ean\tr\u1ea5t\t\u0111\u1eb9p: Niobi,\t\u0111\u1ebfn\tc\u01b0\ttr\u00fa.\t\u201cCh\u00e0ng\u201d\tl\u00e0\tai\tv\u1eady?\t\u201cCh\u00e0ng\u201d\tsinh\tra\t\u1edf\t\u0111\u00e2u? \t ...\tH\u1ed3i\tgi\u1eefa\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXVII,\tt\u1ea1i\tl\u01b0u\tv\u1ef1c\ts\u00f4ng\tC\u00f4lumbia\t(B\u1eafc\tM\u1ef9),\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3 t\u00ecm\tth\u1ea5y\tm\u1ed9t\tkho\u00e1ng\tv\u1eadt\tn\u1eb7ng,\tm\u00e0u\t\u0111en,\tc\u00f3\tnh\u1eefng\t\u0111\u01b0\u1eddng\tg\u00e2n\tmica\tl\u00f3ng\tl\u00e1nh nh\u01b0\tv\u00e0ng.\tC\u00f9ng\tv\u1edbi\tc\u00e1c\tm\u1eabu\t\u0111\u00e1\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tthu\tnh\u1eadn\tt\u1eeb\tnhi\u1ec1u\tn\u01a1i\tkh\u00e1c\tnhau\t\u1edf\tT\u00e2n \u0111\u1ea1i\tl\u1ee5c,\tkho\u00e1ng\tv\u1eadt\tn\u00e0y\t(v\u1ec1\tsau\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tg\u1ecdi\tl\u00e0\tcolumbit)\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tg\u1eedi\t\u0111\u1ebfn\tvi\u1ec7n\tb\u1ea3o t\u00e0ng\tAnh\tQu\u1ed1c.\t\u0110\u01b0\u1ee3c\tcoi\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tm\u1eabu\tqu\u1eb7ng\ts\u1eaft\ttrong\tdanh\tm\u1ee5c\tc\u00e1c\thi\u1ec7n\tv\u1eadt, kho\u00e1ng\tv\u1eadt\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\tn\u1eb1m\ttrong\tt\u1ee7\tk\u00ednh\ttr\u01b0ng\tb\u00e0y\tc\u1ee7a\tvi\u1ec7n\tb\u1ea3o\tt\u00e0ng\tng\u00f3t\t150 n\u0103m.\tNh\u01b0ng\tr\u1ed3i\t\u0111\u1ebfn\tn\u0103m\t1801,\tnh\u00e0\th\u00f3a\th\u1ecdc\tn\u1ed5i\tti\u1ebfng\tth\u1eddi\tb\u1ea5y\tgi\u1edd\tl\u00e0\tCharles Hatchett\t\u0111\u00e3\t\u0111\u1ec3\t\u00fd\t\u0111\u1ebfn\tkho\u00e1ng\tv\u1eadt\t\u0111\u1eb9p\t\u0111\u1ebd\tn\u00e0y.\tPh\u00e9p\tph\u00e2n\tt\u00edch\t\u0111\u00e3\tcho\tbi\u1ebft\tr\u1eb1ng, trong\tn\u00f3\tqu\u1ea3\tth\u1ef1c\tl\u00e0\tc\u00f3\ts\u1eaft,\tmangan,\toxi,\tsong\tc\u00f9ng\tv\u1edbi\tnh\u1eefng\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tn\u00e0y c\u00f2n\tc\u00f3\tm\u1ed9t\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tn\u00e0o\t\u0111\u00f3\tch\u01b0a\tbi\u1ebft,\tt\u1ea1o\tn\u00ean\tm\u1ed9t\tch\u1ea5t\tc\u00f3\tc\u00e1c\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tc\u1ee7a m\u1ed9t\toxit\taxit.\tHatchett\t\u0111\u00e3\tg\u1ecdi\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tm\u1edbi\tn\u00e0y\tl\u00e0\tcolumbi. \t M\u1ed9t\tn\u0103m\tsau,\tnh\u00e0\th\u00f3a\th\u1ecdc\tTh\u1ee5y\t\u0110i\u1ec3n\tl\u00e0\tAn\u0111re\tGuxtap\tEkebec\t(Andres","Gustav\tEkeberg)\tl\u1ea1i\tt\u00ecm\tth\u1ea5y\tm\u1ed9t\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tm\u1edbi\tn\u1eefa\ttrong\tm\u1ed9t\ts\u1ed1\tkho\u00e1ng v\u1eadt\t\u1edf\tx\u1ee9\tXcan\u0111inavia,\tr\u1ed3i\t\u00f4ng\tg\u1ecdi\tn\u00f3\tl\u00e0\ttantali\t\u0111\u1ec3\tghi\tnh\u1edb\tm\u1ed9t\tnh\u00e2n\tv\u1eadt\tth\u1ea7n tho\u1ea1i.\tC\u00f3\tl\u1ebd\tt\u00ean\tg\u1ecdi\tn\u00e0y\tt\u01b0\u1ee3ng\ttr\u01b0ng\tcho\tnh\u1eefng\tkh\u00f3\tkh\u0103n\t(nh\u1eefng\t\u201cc\u1ef1c\th\u00ecnh c\u1ee7a\tTantan\u201d)\tm\u00e0\tc\u00e1c\tnh\u00e0\th\u00f3a\th\u1ecdc\t\u0111\u00e3\ttr\u1ea3i\tqua\tkhi\th\u1ecd\tth\u1eed\th\u00f2a\ttan\toxit\tc\u1ee7a nguy\u00ean\tt\u1ed1\tm\u1edbi\tn\u00e0y\ttrong\tc\u00e1c\taxit.\tNh\u1eefng\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tc\u1ee7a\ttantali\tv\u00e0\tc\u1ee7a\tcolumbi t\u01b0\u1edfng\tnh\u01b0\tho\u00e0n\tto\u00e0n\t\u0111\u1ed3ng\tnh\u1ea5t,\tv\u00e0\tnhi\u1ec1u\tnh\u00e0\th\u00f3a\th\u1ecdc,\tk\u1ec3\tc\u1ea3\tBecx\u00ealiut\tdanh ti\u1ebfng,\t\u0111\u00e3\tqu\u1ea3\tquy\u1ebft\tr\u1eb1ng,\t\u1edf\t\u0111\u00e2y\tkh\u00f4ng\tc\u00f3\thai\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tkh\u00e1c\tnhau,\tm\u00e0\tch\u1ec9\tc\u00f3 c\u00f9ng\tm\u1ed9t\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tl\u00e0\ttantali\tth\u00f4i. \t V\u1ec1\tsau\tBecx\u00ealiut\t\u0111\u00e3\tt\u1ecf\tra\tnghi\tng\u1edd\tc\u00e1ch\tnh\u00ecn\tnh\u1eadn\ttr\u00ean\t\u0111\u00e2y.\tTrong\tm\u1ed9t\tb\u1ee9c th\u01b0\tg\u1eedi\tcho\tng\u01b0\u1eddi\th\u1ecdc\ttr\u00f2\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh\tl\u00e0\tnh\u00e0\th\u00f3a\th\u1ecdc\tFri\u0111ric\tVu\u00eale\t(ng\u01b0\u1eddi \u0110\u1ee9c),\t\u00f4ng\t\u0111\u00e3\tvi\u1ebft:\t\u201cT\u00f4i\tg\u1eedi\ttr\u1ea3\tl\u1ea1i\tanh\tc\u00e1i\tX\tc\u1ee7a\tanh.\tT\u00f4i\t\u0111\u00e3\tc\u1ed1\tg\u1eb7ng\th\u1ecfi nh\u01b0ng\tn\u00f3\tch\u1ec9\t\u0111\u00e1p\tm\u1ed9t\tc\u00e1ch\tl\u1ea3ng\ttr\u00e1nh.\tT\u00f4i\th\u1ecfi:\t\u201cC\u1eadu\tl\u00e0\ttitan\tch\u0103ng?\u201d\tN\u00f3\ttr\u1ea3 l\u1eddi:\t\u201cVu\u00eale\t\u0111\u00e3\tn\u00f3i\tr\u1eb1ng,\tt\u00f4i\tkh\u00f4ng\tph\u1ea3i\tl\u00e0\ttitan\u201d.\tT\u00f4i\tc\u0169ng\tx\u00e1c\t\u0111\u1ecbnh\tnh\u01b0\tv\u1eady. \u201cC\u1eadu\tl\u00e0\tziriconi\t\u01b0?\t\u201d\tN\u00f3\ttr\u1ea3\tl\u1eddi:\t\u201cKh\u00f4ng.\tT\u00f4i\th\u00f2a\ttan\ttrong\tx\u00fat,\tc\u00f2n\t\u0111\u1ea5t\tch\u1ee9a ziriconi\tth\u00ec\tl\u1ea1i\tkh\u00f4ng\tl\u00e0m\t\u0111i\u1ec1u\t\u0111\u00f3\u201d.\t-\t\u201cC\u1eadu\tl\u00e0\tthi\u1ebfc\tph\u1ea3i\tkh\u00f4ng?\u201d\t-\t\u201cT\u00f4i\tc\u00f3 ch\u1ee9a\tthi\u1ebfc,\tnh\u01b0ng\tr\u1ea5t\t\u00edt\u201d\t-\t\u201cTh\u1ebf\tc\u1eadu\tl\u00e0\ttantali\t\u00e0?\u201d\t-\tN\u00f3\t\u0111\u00e1p\tl\u1ea1i:\t\u201cT\u00f4i\tl\u00e0\tb\u00e0\tcon v\u1edbi\ttantali.\tNh\u01b0ng\tt\u00f4i\tl\u1ea1i\th\u00f2a\ttan\tt\u1eeb\tt\u1eeb\ttrong\tkali\thi\u0111roxit\tr\u1ed3i\tk\u1ebft\tt\u1ee7a\tth\u00e0nh m\u1ed9t\tch\u1ea5t\tm\u00e0u\tn\u00e2u\tv\u00e0ng\u201d.\tT\u00f4i\tl\u1ea1i\th\u1ecfi:\t\u201c\tTh\u1ebf\tc\u1eadu\tl\u00e0\tth\u1ee9\tqu\u1ef7\tqu\u00e1i\tg\u00ec\tv\u1eady?\u201d.\tKhi \u0111\u00f3,\tt\u00f4i\tc\u1ea3m\tth\u1ea5y\tr\u1eb1ng\tn\u00f3\t\u0111\u00e3\ttr\u1ea3\tl\u1eddi:\t\u201cNg\u01b0\u1eddi\tta\tkh\u00f4ng\t\u0111\u1eb7t\tt\u00ean\tcho\tt\u00f4i\u201d.\tTuy nhi\u00ean,\tt\u00f4i\tkh\u00f4ng\tho\u00e0n\tto\u00e0n\ttin\tl\u00e0\tt\u00f4i\t\u0111\u00e3\tth\u1ef1c\ts\u1ef1\tnghe\tth\u1ea5y\t\u0111i\u1ec1u\t\u0111\u00f3\thay\tkh\u00f4ng, b\u1edfi\tv\u00ec\tn\u00f3\t\u0111\u1ee9ng\t\u1edf\tb\u00ean\tph\u1ea3i\tt\u00f4i,\tm\u00e0\ttai\tph\u1ea3i\tc\u1ee7a\tt\u00f4i\tth\u00ec\tnghe\tr\u1ea5t\tk\u00e9m.\tDo\tth\u00ednh gi\u00e1c\tc\u1ee7a\tanh\tt\u1ed1t\th\u01a1n\tc\u1ee7a\tt\u00f4i,\tn\u00ean\tt\u00f4i\tg\u1eedi\ttr\u1ea3\tanh\t\u0111\u1ee9a\ttr\u1ebb\tranh\tm\u00e3nh\tn\u00e0y\t\u0111\u1ec3 anh\tl\u00e0m\tm\u1ed9t\tcu\u1ed9c\tl\u1ea5y\tkh\u1ea9u\tcung\tm\u1edbi\tv\u1edbi\tn\u00f3...\u201d \t Nh\u01b0ng\tngay\tc\u1ea3\tVu\u00eale\tc\u0169ng\tkh\u00f4ng\tl\u00e0m\ts\u00e1ng\tt\u1ecf\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tnh\u1eefng\tm\u1ed1i\tquan\th\u1ec7\tqua l\u1ea1i\tgi\u1eefa\tc\u00e1c\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tdo\tHatchett\tv\u00e0\tEkebec\tph\u00e1t\thi\u1ec7n\tra.\tM\u00e3i\t\u0111\u1ebfn\tn\u0103m 1844,\tsau\tnh\u1eefng\tcu\u1ed9c\tkh\u1ea3o\tc\u1ee9u\t\u0111\u1ea7y\tkh\u00f3\tkh\u0103n\tti\u1ebfn\th\u00e0nh\ttrong\tg\u1ea7n\tm\u01b0\u1eddi\tl\u0103m n\u0103m\ttr\u1eddi,\tnh\u00e0\th\u00f3a\th\u1ecdc\tng\u01b0\u1eddi\t\u0110\u1ee9c\tl\u00e0\tHenrich\tR\u00f4ze\t(Heinrich\tRose)\tm\u1edbi ch\u1ee9ng\tminh\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tr\u1eb1ng,\tkho\u00e1ng\tv\u1eadt\tcolumbit\tc\u00f3\tch\u1ee9a\thai\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tkh\u00e1c nhau\tl\u00e0\ttantali\tv\u00e0\tcolumbi\tm\u00e0\t\u00f4ng\t\u0111\u1eb7t\tcho\tc\u00e1i\tt\u00ean\tm\u1edbi\tl\u00e0\tniobi\t(theo\tth\u1ea7n tho\u1ea1i\tHy\tL\u1ea1p,\tn\u1eef\tth\u1ea7n\tbu\u1ed3n\tr\u1ea7u\tv\u00e0\t\u0111au\tkh\u1ed5\tNioba\tl\u00e0\tcon\tg\u00e1i\tc\u1ee7a\tTantan). Song\t\u1edf\tm\u1ed9t\ts\u1ed1\tn\u01b0\u1edbc\tnh\u01b0\tM\u1ef9,\tAnh\tt\u00ean\tg\u1ecdi\tban\t\u0111\u1ea7u\tc\u1ee7a\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tn\u00e0y\tl\u00e0 columbi\tv\u1eabn\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tgi\u1eef\tl\u1ea1i\ttrong\tth\u1eddi\tgian\td\u00e0i.\tCho\t\u0111\u1ebfn\tn\u0103m\t1950,\thi\u1ec7p\th\u1ed9i qu\u1ed1c\tt\u1ebf\tv\u1ec1\th\u00f3a\th\u1ecdc\tthu\u1ea7n\tt\u00fay\tv\u00e0\th\u00f3a\th\u1ecdc\t\u1ee9ng\td\u1ee5ng\t\u0111\u00e3\tquy\u1ebft\t\u0111\u1ecbnh\tch\u1ea5m\td\u1ee9t t\u00ecnh\ttr\u1ea1ng\tm\u1ed7i\tn\u01a1i\tm\u1ed9t\tc\u00e1ch\tg\u1ecdi\tnh\u01b0\tv\u1eady\tv\u00e0\t\u0111\u00e3\t\u0111\u1ec1\tngh\u1ecb\tc\u00e1c\tnh\u00e0\th\u00f3a\th\u1ecdc\ttr\u00ean to\u00e0n\tth\u1ebf\tgi\u1edbi\tth\u1ed1ng\tnh\u1ea5t\tg\u1ecdi\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tn\u00e0y\tl\u00e0\tniobi. \t Th\u1eddi\tgian\t\u0111\u1ea7u,\tc\u00e1c\tnh\u00e0\th\u00f3a\th\u1ecdc\tM\u1ef9\tv\u00e0\tAnh\t\u0111\u00e3\tra\ts\u1ee9c\tt\u00ecm\tc\u00e1ch\th\u1ee7y\tb\u1ecf\tquy\u1ebft","\u0111\u1ecbnh\tn\u00e0y\t-\tm\u1ed9t\tquy\u1ebft\t\u0111\u1ecbnh\tm\u00e0\th\u1ecd\tc\u1ea3m\tth\u1ea5y\tkh\u00f4ng\tc\u00f4ng\tb\u1eb1ng,\tnh\u01b0ng\tl\u1eddi\tph\u00e1n quy\u1ebft\t\u0111\u00e3\td\u1ee9t\tkho\u00e1t\tr\u1ed3i,\tkh\u00f4ng\tth\u1ec3\tkhi\u1ebfu\tn\u1ea1i\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tn\u1eefa.\tTh\u1ebf\tl\u00e0\t\u201cnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi th\u00edch\tcolumbi\u201d\t\u0111\u00e0nh\tph\u1ea3i\tvui\tl\u00f2ng\tv\u1edbi\ttr\u1eadn\t\u0111\u00f2n\tn\u00e0y\tc\u1ee7a\ts\u1ed1\tph\u1eadn,\tv\u00e0\ttrong\tc\u00e1c t\u00e0i\tli\u1ec7u\tv\u1ec1\th\u00f3a\th\u1ecdc\tc\u1ee7a\tAnh\tv\u00e0\tM\u1ef9\t\u0111\u00e3\txu\u1ea5t\thi\u1ec7n\tm\u1ed9t\tk\u00fd\thi\u1ec7u\tm\u1edbi:\t\u201cNb\u201d. \t S\u1ef1\tchung\ts\u1ed1ng\tc\u1ee7a\tniobi\tv\u00e0\ttantali\ttrong\tthi\u00ean\tnhi\u00ean\tdo\tnh\u1eefng\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\th\u00f3a h\u1ecdc\tr\u1ea5t\tgi\u1ed1ng\tnhau\tc\u1ee7a\tch\u00fang\t\u0111\u00e3\tk\u00ecm\th\u00e3m\ts\u1ef1\tph\u00e1t\ttri\u1ec3n\tc\u1ee7a\tc\u00f4ng\tnghi\u1ec7p\tv\u1ec1 kim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\ttrong\tm\u1ed9t\tth\u1eddi\tgian\td\u00e0i.\tM\u00e3i\t\u0111\u1ebfn\tn\u0103m\t1866,\tnh\u00e0\th\u00f3a\th\u1ecdc\tTh\u1ee5y S\u0129\tl\u00e0\tGian\tSacl\u01a1\tGalixac\t\u0111\u01a1\tMariniac\t(Jean\tCharle\tGalissar\tDe\tMarignac) m\u1edbi\t\u0111\u01b0a\tra\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\tc\u00f4ng\tnghi\u1ec7p\t\u0111\u1ea7u\tti\u00ean\t\u0111\u1ec3\tt\u00e1ch\tr\u1eddi\thai\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\th\u00f3a h\u1ecdc\t\u201csinh\t\u0111\u00f4i\u201d\tn\u00e0y\tra\tkh\u1ecfi\tnhau.\t\u00d4ng\t\u0111\u00e3\tl\u1ee3i\td\u1ee5ng\t\u0111\u1ed9\th\u00f2a\ttan\tkh\u00e1c\tnhau\tc\u1ee7a m\u1ed9t\ts\u1ed1\th\u1ee3p\tch\u1ea5t\tc\u1ee7a\thai\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tn\u00e0y:\ttantali\tflorua\tph\u1ee9c\tkh\u00f4ng\ttan\ttrong n\u01b0\u1edbc,\tc\u00f2n\th\u1ee3p\tch\u1ea5t\tt\u01b0\u01a1ng\t\u1ee9ng\tc\u1ee7a\tniobi\tth\u00ec\tl\u1ea1i\th\u00f2a\ttan\ttrong\tn\u01b0\u1edbc\tt\u01b0\u01a1ng\t\u0111\u1ed1i d\u1ec5.\tCho\t\u0111\u1ebfn\tg\u1ea7n\t\u0111\u00e2y,\tng\u01b0\u1eddi\tta\tv\u1eabn\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\tc\u1ee7a\tMariniac\td\u01b0\u1edbi d\u1ea1ng\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tho\u00e0n\tthi\u1ec7n.\tSong\thi\u1ec7n\tnay,\tc\u00e1c\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\tm\u1edbi\th\u1eefu\thi\u1ec7n\th\u01a1n \u0111\u00e3\tthay\tth\u1ebf\tn\u00f3\t-\t\u0111\u00f3\tl\u00e0\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\tt\u00e1ch\tc\u00f3\tch\u1ecdn\tl\u1ecdc,\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\ttrao\t\u0111\u1ed5i ion\tv\u00e0\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\ttinh\tc\u1ea5t\tc\u00e1c\thalogenua. \t Cu\u1ed1i\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXIX,\tnh\u00e0\th\u00f3a\th\u1ecdc\tPh\u00e1p\tl\u00e0\tH\u0103ngri\tMuatxan\t(Henri\tMoissan)\t\u0111\u00e3 \u0111i\u1ec1u\tch\u1ebf\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tniobi\tnguy\u00ean\tch\u1ea5t\tb\u1eb1ng\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\tnhi\u1ec7t\t\u0111i\u1ec7n:\td\u00f9ng\tcacbon \u0111\u1ec3\tkh\u1eed\tniobi\toxit\ttrong\tl\u00f2\t\u0111i\u1ec7n. \t Hi\u1ec7n\tnay,\tvi\u1ec7c\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\tniobi\tkim\tlo\u1ea1i\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tqu\u00e1\ttr\u00ecnh\tph\u1ee9c\tt\u1ea1p\tg\u1ed3m\tnhi\u1ec1u giai\t\u0111o\u1ea1n.\t\u0110\u1ea7u\tti\u00ean\tph\u1ea3i\ttuy\u1ec3n\tqu\u1eb7ng\tniobi,\tr\u1ed3i\tn\u1ea5u\tch\u1ea3y\ttinh\tqu\u1eb7ng\tc\u00f9ng\tv\u1edbi c\u00e1c\tch\u1ea5t\ttr\u1ee3\tdung\t(natri\thi\u0111roxit,\tnatri\thi\u0111rosunfit\tho\u1eb7c\tnatri\tcaconat),\tsau \u0111\u1ea5y\tth\u00ec\tng\u00e2m\tchi\u1ebft\tki\u1ec1m.\tK\u1ebft\tqu\u1ea3\tl\u00e0\tniobi\thi\u0111roxit\tv\u00e0\ttantali\thi\u0111roxit\tkh\u00f4ng tan\ts\u1ebd\tl\u1eafng\txu\u1ed1ng.\tT\u00e1ch\thai\th\u1ee3p\tch\u1ea5t\t\u201csinh\t\u0111\u00f4i\u201d\tn\u00e0y\tra\tkh\u1ecfi\tnhau,\tl\u00fac\t\u0111\u00f3 niobi\ts\u1ebd\t\u1edf\td\u01b0\u1edbi\td\u1ea1ng\toxit\tho\u1eb7c\tclorua.\tB\u1eb1ng\tc\u00e1ch\tkh\u1eed\tc\u00e1c\th\u1ee3p\tch\u1ea5t\tn\u00e0y\t\u1edf nhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tcao\ts\u1ebd\tthu\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tniobi\t\u1edf\td\u1ea1ng\tb\u1ed9t,\tr\u1ed3i\tbi\u1ebfn\tb\u1ed9t\tn\u00e0y\tth\u00e0nh\tkim\tlo\u1ea1i \u0111\u1eb7c\t\u0111\u1ec3\tti\u1ec7n\tgia\tc\u00f4ng. \t \u0110\u1ec3\tniobi\tb\u1ed9t\ttr\u1edf\tth\u00e0nh\tniobi\t\u0111\u1eb7c,\tph\u1ea3i\tl\u00e0m\tnh\u01b0\tsau.\t\u00c9p\tth\u1ee9\tb\u1ed9t\t\u1ea5y\td\u01b0\u1edbi\t\u00e1p su\u1ea5t\tl\u1edbn\t\u0111\u1ec3\tt\u1ea1o\tth\u00e0nh\tnh\u1eefng\tth\u1ecfi\tph\u00f4i\tc\u00f3\tti\u1ebft\tdi\u1ec7n\th\u00ecnh\tch\u1eef\tnh\u1eadt\tho\u1eb7c\th\u00ecnh vu\u00f4ng.\tSau\t\u0111\u00f3,\tthi\u00eau\tk\u1ebft\tc\u00e1c\tth\u1ecfi\tph\u00f4i\tn\u00e0y\ttrong\tch\u00e2n\tkh\u00f4ng\tqua\tv\u00e0i\tgiai \u0111o\u1ea1n,\tv\u00e0\t\u1edf\tgiai\t\u0111o\u1ea1n\tcu\u1ed1i\tc\u00f9ng\tth\u00ec\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tph\u1ea3i\t\u0111\u1ea1t\tt\u1edbi\t2.350\t\u0111\u1ed9\tC.\tTi\u1ebfp theo,\tniobi\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u0111\u01b0a\tv\u00e0o\tl\u00f2\th\u1ed3\tquang\tch\u00e2n\tkh\u00f4ng:\tto\u00e0n\tb\u1ed9\tqu\u00e1\ttr\u00ecnh\tbi\u1ebfn qu\u1eb7ng\tniobi\tth\u00e0nh\tkim\tlo\u1ea1i\tk\u1ebft\tth\u00fac\t\u1edf\t\u0111\u00e2y. \t C\u00e1ch\t\u0111\u00e2y\tm\u1ea5y\tn\u0103m,\tn\u1ec1n\tc\u00f4ng\tnghi\u1ec7p\t\u0111\u00e3\tl\u00e0m\tquen\tv\u1edbi\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\tn\u1ea5u\tch\u1ea3y","niobi\tb\u1eb1ng\ttia\t\u0111i\u1ec7n\tt\u1eed.\tPh\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\tn\u00e0y\tlo\u1ea1i\tb\u1ecf\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tnhi\u1ec1u\tc\u00f4ng\t\u0111o\u1ea1n\ttrung gian\tti\u00eau\tt\u1ed1n\tnhi\u1ec1u\tc\u00f4ng\ts\u1ee9c\tnh\u01b0\tn\u00e9n\t\u00e9p\tv\u00e0\tthi\u00eau\tk\u1ebft.\tTheo\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\tn\u00e0y, ng\u01b0\u1eddi\tta\tcho\tm\u1ed9t\td\u00f2ng\t\u0111i\u1ec7n\tt\u1eed\tm\u1ea1nh\tb\u1eafn\tv\u00e0o\tniobi\tb\u1ed9t.\tB\u1ed9t\tn\u00e0y\ts\u1ebd\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y v\u00e0\tnh\u1eefng\tgi\u1ecdt\tkim\tlo\u1ea1i\tl\u1ecfng\tr\u01a1i\txu\u1ed1ng\tt\u1ea1o\tth\u00e0nh\tth\u1ecfi\tniobi;\tth\u1ecfi\tn\u00e0y\tl\u1edbn\td\u1ea7n l\u00ean\tt\u00f9y\ttheo\tl\u01b0\u1ee3ng\tb\u1ed9t\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y,\tr\u1ed3i\tt\u1eeb\tt\u1eeb\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u0111\u01b0a\tra\tkh\u1ecfi\tx\u01b0\u1edfng. \t Nh\u01b0\tc\u00e1c\tb\u1ea1n\t\u0111\u00e3\tth\u1ea5y,\tniobi\tph\u1ea3i\ttr\u1ea3i\tqua\tm\u1ed9t\tch\u1eb7ng\t\u0111\u01b0\u1eddng\td\u00e0i\ttr\u01b0\u1edbc\tkhi\t\u0111\u01b0\u1ee3c bi\u1ebfn\tt\u1eeb\tqu\u1eb7ng\tth\u00e0nh\tkim\tlo\u1ea1i.\tV\u1eady\tm\u00e0\t\u201cm\u1ed9t\tti\u1ec1n\tg\u00e0\tba\tti\u1ec1n\tth\u00f3c\u201d\tc\u0169ng\tx\u1ee9ng \u0111\u00e1ng:\tng\u00e0y\tnay,\tniobi\tr\u1ea5t\tc\u1ea7n\tcho\tc\u00f4ng\tnghi\u1ec7p.\t\u1ea4y\tth\u1ebf\tm\u00e0\tn\u00f3\t\u0111\u00e3\tb\u1eaft\t\u0111\u1ea7u\tcu\u1ed9c \u0111\u1eddi\tlao\t\u0111\u1ed9ng\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh\ttrong\tc\u00e1c\tb\u00e3i\tth\u1ea3i. \t M\u1eb7c\td\u1ea7u\t\u0111i\u1ec1u\tn\u00e0y\tqu\u1ea3\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tngh\u1ecbch\tl\u00fd,\tnh\u01b0ng\ttr\u01b0\u1edbc\t\u0111\u00e2y\tng\u01b0\u1eddi\tta\tch\u1ec9\tcoi niobi\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tt\u1ea1p\tch\u1ea5t\tc\u00f3\th\u1ea1i\t\u0111\u1ed1i\tv\u1edbi\tthi\u1ebfc,\tn\u00ean\tkhi\tkhai\tth\u00e1c\tthi\u1ebfc,\tnh\u1eefng\tkh\u1ed1i l\u01b0\u1ee3ng\tniobi\tr\u1ea5t\tl\u1edbn\t\u0111\u00e3\tb\u1ecb\tx\u1ebfp\t\u0111\u1ed1ng\t\u0111\u1ec3\t\u0111\u1ea5y.\tT\u00ecnh\ttr\u1ea1ng\tn\u00e0y\tv\u1eabn\tdi\u1ec5n\tra\tngay c\u1ea3\tkhi\tgi\u1edbi\tc\u00f4ng\tnghi\u1ec7p\t\u0111\u00e3\tch\u00fa\t\u00fd\t\u0111\u1ebfn\ttantali\tnh\u01b0ng\tv\u1eabn\tc\u00f2n\tth\u1edd\t\u01a1\tv\u1edbi\tniobi: khi\tch\u1ebf\tbi\u1ebfn\tqu\u1eb7ng\ttantali,\tth\u1ee9\t\u0111\u00e1\tkh\u00f4ng\tqu\u1eb7ng\tch\u1ee9a\tniobi\t\u0111\u00e3\tb\u1ecb\t\u0111\u1ed5\tv\u00e0o\tb\u00e3i th\u1ea3i.\tTuy\tv\u1eady,\t\u201ctrong\tc\u00e1i\tr\u1ee7i\tc\u00f3\tc\u00e1i\tmay\u201d:\tv\u1ec1\tsau,\tkhi\tm\u00e0\tgi\u00e1\ttr\u1ecb\tc\u1ee7a\tniobi\t\u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c\tcon\tng\u01b0\u1eddi\t\u0111\u00e1nh\tgi\u00e1\t\u0111\u00fang\tth\u00ec\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed1ng\tph\u1ebf\tth\u1ea3i\t\u1ea5y\t\u0111\u00e3\ttr\u1edf\tth\u00e0nh nh\u1eefng\t\u201cm\u1ecf\tqu\u1eb7ng\u201d\tniobi\tgi\u00e0u\tc\u00f3. \t Sau\tkhi\tnh\u00e0\th\u00f3a\th\u1ecdc\tng\u01b0\u1eddi\t\u0110\u1ee9c\tl\u00e0\tVecn\u01a1\tFon\tBonton\t(Werner\tVon\tBolton) \u0111i\u1ec1u\tch\u1ebf\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\t\u1edf\td\u1ea1ng\tch\u1eafc\t\u0111\u1eb7c\tv\u00e0o\tn\u0103m\t1907,\tth\u00ec\tc\u0169ng\tgi\u1ed1ng nh\u01b0\tnhi\u1ec1u\tb\u00e8\tb\u1ea1n\tkh\u00f3\tch\u1ea3y\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh,\tniobi\t\u0111\u00e3\tth\u1eed\ts\u1ee9c\tm\u00ecnh\ttrong\tvi\u1ec7c\ts\u1ea3n xu\u1ea5t\tb\u00f3ng\t\u0111\u00e8n\t\u0111i\u1ec7n\tv\u1edbi\tt\u01b0\tc\u00e1ch\tl\u00e0\tv\u1eadt\tli\u1ec7u\t\u0111\u1ec3\tl\u00e0m\td\u00e2y\tt\u00f3c.\tNh\u01b0ng,\tnh\u01b0\tch\u00fang ta\t\u0111\u1ec1u\tbi\u1ebft,\tch\u1ec9\tc\u00f3\tm\u00ecnh\tvonfram\ts\u1ed1ng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u1edf\t\u0111\u00e2y\tth\u00f4i,\tc\u00f2n\tt\u1ea5t\tc\u1ea3\tc\u00e1c\tkim lo\u1ea1i\tkh\u00e1c\t\u0111\u00e0nh\tph\u1ea3i\tt\u00ecm\tki\u1ebfm\ts\u1ef1\tth\u00e0nh\t\u0111\u1ea1t\ttrong\tm\u00f4i\ttr\u01b0\u1eddng\tho\u1ea1t\t\u0111\u1ed9ng\tkh\u00e1c. \t Nh\u1eefng\t\u00fd\t\u0111\u1ecbnh\t\u0111\u1ea7u\tti\u00ean\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tniobi\tl\u00e0m\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\t\u0111i\u1ec1u\tch\u1ea5t\t\u0111\u00e3\tn\u1ea3y\tsinh v\u00e0o\tn\u0103m\t1925:\t\u1edf\tM\u1ef9\t\u0111\u00e3\tti\u1ebfn\th\u00e0nh\tc\u00e1c\tcu\u1ed9c\tth\u00ed\tnghi\u1ec7m\td\u00f9ng\tniobi\tthay\tth\u1ebf vonfram\ttrong\tth\u00e9p\tgi\u00f3.\tM\u1eb7c\td\u00f9\tnh\u1eefng\tth\u00ed\tnghi\u1ec7m\tn\u00e0y\tkh\u00f4ng\tth\u00e0nh\tc\u00f4ng, nh\u01b0ng\t\u0111\u00e3\tn\u1ed5i\tl\u00ean\tm\u1ed9t\tv\u1ea5n\t\u0111\u1ec1\tquan\ttr\u1ecdng:\tniobi\t\u0111\u00e3\tl\u1ecdt\tv\u00e0o\tt\u1ea7m\tm\u1eaft\tc\u1ee7a\tc\u00e1c nh\u00e0\tluy\u1ec7n\tkim. \t Trong\tn\u0103m\t1930,\tt\u1ed5ng\tkh\u1ed1i\tl\u01b0\u1ee3ng\tc\u00e1c\ts\u1ea3n\tph\u1ea9m\tl\u00e0\tt\u1eeb\tniobi\t(l\u00e1,\td\u00e2y\tv.\tv...) tr\u00ean\tto\u00e0n\tth\u1ebf\tgi\u1edbi\tch\u1ec9\tv\u1ebbn\tv\u1eb9n...\tc\u00f3\t10\tkil\u00f4gam.\tNh\u01b0ng\tch\u00fang\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tth\u1eeba nh\u1eadn\tngay,\tv\u00e0\tvi\u1ec7c\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\tc\u00f9ng\tv\u1edbi\tc\u00e1c\td\u1ea1ng\ts\u1ea3n\tph\u1ea9m\tc\u1ee7a\tn\u00f3 \u0111\u00e3\tt\u0103ng\tv\u1ecdt\tl\u00ean.\tNiobi\t\u0111\u00e3\tch\u1ee9ng\tminh\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tr\u1eb1ng,\tn\u00f3\tho\u00e0n\tto\u00e0n\tc\u00f3\tquy\u1ec1n \u0111\u01b0\u1ee3c\tg\u1ecdi\tl\u00e0\t\u201cvitamin\u201d\tc\u1ee7a\tth\u00e9p.\tPha\tth\u00eam\tn\u00f3\tv\u00e0o\tth\u00e9p\tcrom,\tth\u00e9p\ts\u1ebd\td\u1ebbo\th\u01a1n, \u0111\u1ed9\tb\u1ec1n\t\u0103n\tm\u00f2n\tc\u0169ng\tt\u0103ng\tl\u00ean.\tNg\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tx\u00e1c\t\u0111\u1ecbnh\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tr\u1eb1ng,\tpha\tth\u00eam\tm\u1ed9t","\u00edt\tniobi\t(d\u01b0\u1edbi\t1\t%)\tv\u00e0o\tth\u00e9p\tkh\u00f4ng\tg\u1ec9\tth\u00ec\tng\u0103n\tch\u1eb7n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1ef1\tkh\u1eed\tcrom cacbua\td\u1ecdc\ttheo\tranh\tgi\u1edbi\tc\u00e1c\th\u1ea1t,\tv\u00ec\tv\u1eady\tm\u00e0\tlo\u1ea1i\ttr\u1eeb\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1ef1\t\u0103n\tm\u00f2n\ts\u00e2u\tv\u00e0o c\u00e1c\ttinh\tth\u1ec3.\tTh\u00eam\tniobi\tv\u00e0o\tth\u00e9p\tk\u1ebft\tc\u1ea5u\tth\u00ec\ts\u1ebd\tn\u00e2ng\tcao\tr\u00f5\tr\u1ec7t\ts\u1ee9c\tb\u1ec1n\tva\t\u1edf nhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tth\u1ea5p;\tth\u00e9p\ts\u1ebd\td\u1ec5\td\u00e0ng\tch\u1ecbu\t\u0111\u1ef1ng\tc\u00e1c\tt\u1ea3i\ttr\u1ecdng\tbi\u1ebfn\t\u0111\u1ed5i,\tm\u00e0\t\u0111i\u1ec1u\tn\u00e0y c\u00f3\t\u00fd\tngh\u0129a\tto\tl\u1edbn,\tch\u1eb3ng\th\u1ea1n,\ttrong\tng\u00e0nh\tch\u1ebf\ttao\tm\u00e1y\tbay. \t Niobi\t\u0111\u00f3ng\tvai\ttr\u00f2\tquan\ttr\u1ecdng\ttrong\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\th\u00e0n.\tTr\u01b0\u1edbc\t\u0111\u00e2y,\tkhi\tm\u00e0\tng\u01b0\u1eddi\tta m\u1edbi\tch\u1ec9\th\u00e0n\tnh\u1eefng\tlo\u1ea1i\tth\u00e9p\tth\u00f4ng\tth\u01b0\u1eddng\tth\u00ec\tqu\u00e1\ttr\u00ecnh\tn\u00e0y\tkh\u00f4ng\tg\u1eb7p\tkh\u00f3 kh\u0103n\tg\u00ec.\tC\u00f2n\tkhi\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tth\u1ee3\th\u00e0n\tb\u1eaft\t\u0111\u1ea7u\tph\u1ea3i\th\u00e0n\tc\u00e1c\tlo\u1ea1i\tth\u00e9p\t\u0111i\u1ec1u ch\u1ea5t\tchuy\u00ean\td\u00f9ng\tc\u00f3\tth\u00e0nh\tph\u1ea7n\th\u00f3a\th\u1ecdc\tph\u1ee9c\tt\u1ea1p,\tnh\u01b0\tth\u00e9p\tkh\u00f4ng\tg\u1ec9\tch\u1eb3ng h\u1ea1n,\tth\u00ec\tc\u00f3\tm\u1ed9t\tv\u1ea5n\t\u0111\u1ec1\tx\u1ea3y\tra:\t\u0111\u00f3\tl\u00e0\tm\u1ed1i\th\u00e0n\tm\u1ea5t\t\u0111i\tnhi\u1ec1u\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tqu\u00fd\tb\u00e1u m\u00e0\tkim\tlo\u1ea1i\t\u0111\u01b0\u1ee3c\th\u00e0n\tv\u1ed1n\tc\u00f3.\tV\u1eady\tl\u00e0m\tth\u1ebf\tn\u00e0o\t\u0111\u1ec3\tn\u00e2ng\tcao\tch\u1ea5t\tl\u01b0\u1ee3ng\tm\u1ed1i h\u00e0n?\tNg\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tth\u1eed\tthay\t\u0111\u1ed5i\tk\u1ebft\tc\u1ea5u\tc\u1ee7a\tkh\u00ed\tc\u1ee5\th\u00e0n,\tsong\tch\u1eb3ng\t\u00edch\tg\u00ec.\tR\u1ed3i l\u1ea1i\tthay\t\u0111\u1ed5i\tth\u00e0nh\tph\u1ea7n\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tque\th\u00e0n,\tnh\u01b0ng\tv\u1eabn\tv\u00f4\thi\u1ec7u.\tL\u1ea1i\tth\u1eed\th\u00e0n trong\tm\u00f4i\ttr\u01b0\u1eddng\tkh\u00ed\ttr\u01a1\tm\u00e0\tv\u1eabn\tkh\u00f4ng\t\u0111\u1ea1t\tk\u1ebft\tqu\u1ea3\tg\u00ec.\tTh\u1ebf\tr\u1ed3i\tniobi\t\u0111\u00e3\t\u0111\u1ec1n gi\u00fap\ts\u1ee9c.\tC\u00f3\tth\u1ec3\th\u00e0n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tc\u00e1c\tlo\u1ea1i\tth\u00e9p\tch\u1ee9a\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tn\u00e0y\tm\u00e0\tkh\u00f4ng\tph\u1ea3i lo\tl\u1eafng\tv\u1ec1\tch\u1ea5t\tl\u01b0\u1ee3ng\tc\u1ee7a\tm\u1ed1i\th\u00e0n:\tm\u1ed1i\th\u00e0n\tkh\u00f4ng\th\u1ec1\tthua\tk\u00e9m\tc\u00e1c\tl\u1edbp\tkim lo\u1ea1i\txung\tquanh\tkh\u00f4ng\tb\u1ecb\th\u00e0n. \t Th\u1eddi\tgian\tg\u1ea7n\t\u0111\u00e2y\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tg\u1eb7p\tnh\u1eefng\tkh\u00f3\tkh\u0103n\tl\u1edbn\tkhi\tc\u1ea7n\tph\u1ea3i\tt\u1ea1o\tn\u00ean m\u1ed1i\tn\u1ed1i\tv\u1eefng\tch\u1eafc\tgi\u1eefa\tc\u00e1c\tkim\tlo\u1ea1i\tkh\u00f3\tch\u1ea3y,\tch\u1eb3ng\th\u1ea1n,\tgi\u1eefa\tniobi\tv\u00e0 molip\u0111en.\tTrong\ttr\u01b0\u1eddng\th\u1ee3p\tn\u00e0y,\tng\u01b0\u1eddi\tc\u1ee9u\tgi\u00fap\tl\u00e0...\tch\u00e2n\tkh\u00f4ng.\tTh\u00ec\tra trong\tch\u00e2n\tkh\u00f4ng,\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y\tc\u1ee7a\tnhi\u1ec1u\tch\u1ea5t\tth\u1ea5p\th\u01a1n\th\u1eb3n\tso\tv\u1edbi trong\tnh\u1eefng\t\u0111i\u1ec1u\tki\u1ec7n\tb\u00ecnh\tth\u01b0\u1eddng.\tC\u00e1c\tnh\u00e0\tb\u00e1c\th\u1ecdc\t\u0111\u00e3\tl\u1ee3i\td\u1ee5ng\tngay\t\u0111\u1eb7c \u0111i\u1ec3m\tn\u00e0y\t\u0111\u1ec3\tv\u01b0\u1ee3t\tqua\th\u00e0ng\tr\u00e0o\t\u201ckh\u00f4ng\tdung\th\u1ee3p\u201d:\th\u00e0n\tc\u00e1c\tkim\tlo\u1ea1i\tkh\u00f3 n\u00f3ng\tch\u1ea3y\ttrong\tch\u00e2n\tkh\u00f4ng\t\u0111\u00e3\tthu\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tk\u1ebft\tqu\u1ea3\tm\u1ef9\tm\u00e3n. \t Niobi\tn\u1ed5i\tti\u1ebfng\tr\u1ed9ng\tkh\u1eafp\ttrong\tng\u00e0nh\tluy\u1ec7n\tkim\tv\u1edbi\tt\u01b0\tc\u00e1ch\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tnguy\u00ean t\u1ed1\t\u0111i\u1ec1u\tch\u1ea5t.\tCh\u1eb3ng\th\u1ea1n,\tnh\u00f4m\tv\u1ed1n\td\u1ec5\th\u00f2a\ttan\ttrong\tc\u00e1c\tch\u1ea5t\tki\u1ec1m,\tnh\u01b0ng n\u1ebfu\tch\u1ec9\tpha\tth\u00eam\t0,05\t%\tniobi\tv\u00e0o\tth\u00ec\tnh\u00f4m\ts\u1ebd\tkh\u00f4ng\tph\u1ea3n\t\u1ee9ng\tv\u1edbi\tc\u00e1c\tch\u1ea5t ki\u1ec1m\tn\u1eefa.\tN\u1ebfu\tpha\tth\u00eam\tniobi\tv\u00e0o\tth\u00ec\t\u0111\u1ed9\tc\u1ee9ng\tc\u1ee7a\t\u0111\u1ed3ng\tv\u00e0\tc\u00e1c\th\u1ee3p\tkim\tc\u1ee7a \u0111\u1ed3ng\ts\u1ebd\tt\u0103ng\tl\u00ean.\tC\u00f2n\tn\u1ebfu\tpha\tth\u00eam\tniobi\tv\u00e0o\ttitan,\tmolip\u0111en\tv\u00e0\tziriconi\tth\u00ec ch\u00fang\ts\u1ebd\ttr\u1edf\tn\u00ean\tb\u1ec1n\th\u01a1n\tv\u00e0\tch\u1ecbu\tn\u00f3ng\tt\u1ed1t\th\u01a1n.\t\u1ede\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tth\u1ea5p,\tnhi\u1ec1u\tlo\u1ea1i th\u00e9p\tv\u00e0\th\u1ee3p\tkim\ts\u1ebd\tgi\u00f2n\tnh\u01b0\tth\u1ee7y\ttinh.\tTh\u1ebf\tm\u00e0\tniobi\tl\u1ea1i\tc\u00f3\tth\u1ec3\tc\u1ee9u\tch\u00fang kh\u1ecfi\tch\u1ee9ng\tb\u1ec7nh\tn\u00e0y.\tPha\tth\u00eam\tm\u1ed9t\tl\u01b0\u1ee3ng\tnh\u1ecf\tniobi\tv\u00e0o\ts\u1ebd\tl\u00e0m\tcho\tkim\tlo\u1ea1i gi\u1eef\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u0111\u1ed9\tb\u1ec1n\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh\tngay\tc\u1ea3\t\u1edf\t80\t\u0111\u1ed9\tC.\tPh\u1ea9m\tch\u1ea5t\tn\u00e0y\th\u1ebft\ts\u1ee9c\tquan tr\u1ecdng\t\u0111\u1ed1i\tv\u1edbi\tc\u00e1c\tb\u1ed9\tph\u1eadn\tc\u1ee7a\tm\u00e1y\tbay\tph\u1ea3n\tl\u1ef1c\tho\u1ea1t\t\u0111\u1ed9ng\t\u1edf\t\u0111\u1ed9\tcao\tl\u1edbn. \t B\u1ea3n\tth\u00e2n\tniobi\tr\u1ea5t\ts\u1eb5n\ts\u00e0ng\ttham\tgia\tli\u00ean\tminh\tv\u1edbi\tc\u00e1c\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tkh\u00e1c.\tKhi","m\u1ed9t\th\u00e3ng\t\u1edf\tM\u1ef9\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tm\u1ed9t\tm\u1ebb\tniobi\tt\u01b0\u1edfng\tnh\u01b0\tl\u00e0\tc\u1ef1c\ttinh\tkhi\u1ebft,\tth\u00ec nh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tmua\th\u00e0ng\th\u1ebft\ts\u1ee9c\tng\u1ea1c\tnhi\u00ean\tv\u00ec\tth\u1ea5y\tn\u00f3\tkh\u00f4ng\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y\t\u1edf 2.500\t\u0111\u1ed9\tC\tm\u1eb7c\td\u1ea7u\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y\tc\u1ee7a\tniobi\ttinh\tkhi\u1ebft\tc\u00f2n\tth\u1ea5p\th\u01a1n m\u1ed9t\t\u00edt.\tPh\u00e9p\tph\u00e2n\tt\u00edch\ttrong\tph\u00f2ng\tth\u00ed\tnghi\u1ec7m\t\u0111\u00e3\tx\u00e1c\t\u0111\u1ecbnh\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tr\u1eb1ng,\ttrong niobi\t\u201cc\u1ef1c\ttinh\tkhi\u1ebft\u201d\tn\u00e0y\tc\u00f3\tch\u1ee9a\tm\u1ed9t\tl\u01b0\u1ee3ng\tnh\u1ecf\tziriconi.\tH\u1ee3p\tkim\tniobi\t- ziriconi\tc\u00f3\ts\u1ee9c\tch\u1ecbu\tn\u00f3ng\tr\u1ea5t\tcao\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tt\u00ecm\tra\tm\u1ed9t\tc\u00e1ch\tb\u1ea5t\tng\u1edd\tnh\u01b0\tth\u1ebf \u0111\u1ea5y. \t Pha\tth\u00eam\tc\u00e1c\tkim\tlo\u1ea1i\tkh\u00e1c\tc\u0169ng\tl\u00e0m\tcho\tniobi\tc\u00f3\tth\u00eam\tnhi\u1ec1u\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tqu\u00fd gi\u00e1.\tVonfram\tv\u00e0\tmolip\u0111en\tl\u00e0m\tt\u0103ng\tt\u00ednh\tch\u1ecbu\tnhi\u1ec7t\tc\u1ee7a\tniobi,\tnh\u00f4m\tl\u00e0m\tcho n\u00f3\ttr\u1edf\tn\u00ean\tb\u1ec1n\tv\u1eefng\th\u01a1n,\tc\u00f2n\t\u0111\u1ed3ng\tth\u00ec\tn\u00e2ng\tcao\t\u0111\u1ed9\td\u1eabn\t\u0111i\u1ec7n\tc\u1ee7a\tn\u00f3.\tNiobi nguy\u00ean\tch\u1ea5t\tc\u00f3\t\u0111\u1ed9\td\u1eabn\t\u0111i\u1ec7n\tk\u00e9m\th\u01a1n\t\u0111\u1ed3ng\tkho\u1ea3ng\t10\tl\u1ea7n.\tNh\u01b0ng\th\u1ee3p\tkim c\u1ee7a\tniobi\tv\u1edbi\t20\t%\t\u0111\u1ed3ng\tth\u00ec\tl\u1ea1i\tc\u00f3\t\u0111\u1ed9\td\u1eabn\t\u0111i\u1ec7n\tcao,\t\u0111\u1ed3ng\tth\u1eddi\tl\u1ea1i\tb\u1ec1n\tv\u00e0\tc\u1ee9ng g\u1ea5p\t\u0111\u00f4i\tso\tv\u1edbi\t\u0111\u1ed3ng\tnguy\u00ean\tch\u1ea5t.\tLi\u00ean\tk\u1ebft\tv\u1edbi\ttantali,\tniobi\tc\u00f3\tkh\u1ea3\tn\u0103ng\tch\u1ecbu \u0111\u01b0\u1ee3c\taxit\tsunfuric\tv\u00e0\taxut\tclohi\u0111ric\tngay\tc\u1ea3\t\u1edf\t100\t\u0111\u1ed9\tC. \t Niobi\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tth\u00e0nh\tph\u1ea7n\tkh\u00f4ng\tth\u1ec3\tthay\tth\u1ebf\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ttrong\tc\u00e1c\th\u1ee3p\tkim\td\u00f9ng l\u00e0m\tc\u00e1nh\tquay\ttuabin\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\t\u0111\u1ed9ng\tc\u01a1\tph\u1ea3n\tl\u1ef1c,\tn\u01a1i\tm\u00e0\tkim\tlo\u1ea1i\tph\u1ea3i\tgi\u1eef \u0111\u01b0\u1ee3c\t\u0111\u1ed9\tb\u1ec1n\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh\t\u1edf\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tcao.\tM\u1ed9t\ts\u1ed1\tb\u1ed9\tph\u1eadn\tc\u1ee7a\tm\u00e1y\tbay\tsi\u00eau\t\u00e2m, t\u00ean\tl\u1eeda\tv\u0169\ttr\u1ee5,\tv\u1ec7\ttinh\tnh\u00e2n\tt\u1ea1o\tc\u1ee7a\ttr\u00e1i\t\u0111\u1ea5t\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tch\u1ebf\tt\u1ea1o\tb\u1eb1ng\tc\u00e1c\th\u1ee3p\tkim ch\u1ee9a\tniobi\tv\u00e0\tb\u1eb1ng\tniobi\tnguy\u00ean\tch\u1ea5t. \t M\u1edbi\tc\u00e1ch\t\u0111\u00e2y\t\u00edt\tl\u00e2u,\tch\u1ec9\tc\u00f3\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tv\u1eadt\tl\u00fd\th\u1ecdc\tm\u1edbi\tquan\tt\u00e2m\t\u0111\u1ebfn\thi\u1ec7n\tt\u01b0\u1ee3ng si\u00eau\td\u1eabn.\tC\u00f2n\tb\u00e2y\tgi\u1edd\tth\u00ec\tt\u00ednh\tsi\u00eau\td\u1eabn\t\u0111\u00e3\tb\u01b0\u1edbc\tra\tkh\u1ecfi\tng\u01b0\u1ee1ng\tc\u1eeda\tc\u1ee7a\tc\u00e1c ph\u00f2ng\tth\u00ed\tnghi\u1ec7m\tv\u00e0\tb\u1eaft\t\u0111\u1ea7u\tx\u00e2m\tnh\u1eadp\tv\u00e0o\tk\u1ef9\tthu\u1eadt,\tn\u01a1i\tm\u00e0\tnh\u1eefng\ttri\u1ec3n v\u1ecdng\tto\tl\u1edbn\t\u0111ang\tm\u1edf\tra\tcho\tvi\u1ec7c\t\u1ee9ng\td\u1ee5ng\tn\u00f3\ttrong\tth\u1ef1c\tti\u1ec5n.\tV\u1eady\tth\u1ef1c\tch\u1ea5t c\u1ee7a\thi\u1ec7n\tt\u01b0\u1ee3ng\tn\u00e0y\tl\u00e0\tg\u00ec? \t H\u01a1n\t70\tn\u0103m\ttr\u01b0\u1edbc\t\u0111\u00e2y,\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tph\u00e1t\thi\u1ec7n\tth\u1ea5y\t\u1edf\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tr\u1ea5t\tth\u1ea5p,\tm\u1ed9t\ts\u1ed1 kim\tlo\u1ea1i,\th\u1ee3p\tkim\tv\u00e0\th\u1ee3p\tch\u1ea5t\th\u00f3a\th\u1ecdc\t\u0111\u1ec3\tcho\td\u00f2ng\t\u0111i\u1ec7n\t\u0111i\tqua\tm\u00e0\tkh\u00f4ng\th\u1ec1 c\u1ea3n\ttr\u1edf\tt\u00ed\tn\u00e0o,\tngh\u0129a\tl\u00e0\t\u0111i\u1ec7n\ttr\u1edf\tbi\u1ebfn\tm\u1ea5t.\tSong\tmu\u1ed1n\tv\u1eady\tth\u00ec\tph\u1ea3i\tl\u00e0m\tcho kim\tlo\u1ea1i\tngu\u1ed9i\tl\u1ea1nh\t\u0111\u1ebfn\t\u0111\u1ed9\tkh\u00f4ng\ttuy\u1ec7t\t\u0111\u1ed1i,\tt\u1ee9c\tl\u00e0\t\u0111\u1ebfn\t-\t273\t\u0111\u1ed9\tC.\tC\u00f2n\tniobi stannua\t(h\u1ee3p\tch\u1ea5t\tc\u1ee7a\tniobi\tv\u1edbi\tthi\u1ebfc)\tth\u00ec\tchuy\u1ec3n\tsang\ttr\u1ea1ng\tth\u00e1i\tsi\u00eau\td\u1eabn\t\u1edf nhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\t\u201cr\u1ea5t\tcao\u201d\t(t\u1eeb\tn\u00e0y\tch\u1ec9\tth\u00edch\th\u1ee3p\t\u1edf\t\u0111\u00e2y\tm\u00e0\tth\u00f4i),\tngh\u0129a\tl\u00e0\tt\u01b0\u01a1ng\t\u0111\u1ed1i\td\u1ec5 chuy\u1ec3n\tsang\ttr\u1ea1ng\tth\u00e1i\tn\u00e0y\t(\u1edf\t18\tK,\tt\u1ee9c\tl\u00e0\t-\t255\t\u0111\u1ed9\tC).\tNh\u1eefng\tcu\u1ed9n\td\u00e2y\tt\u1eeb t\u00ednh\tsi\u00eau\td\u1eabn\tl\u00e0m\tb\u1eb1ng\th\u1ee3p\tch\u1ea5t\tn\u00e0y\tt\u1ea1o\tn\u00ean\tt\u1eeb\ttr\u01b0\u1eddng\tc\u1ef1c\tm\u1ea1nh:\tm\u1ed9t\tnam ch\u00e2m\tc\u00f3\tk\u00edch\tth\u01b0\u1edbc\tl\u1edbn\th\u01a1n\tm\u1ed9t\tc\u00e1i\tv\u1ecf\t\u0111\u1ed3\th\u1ed9p\tth\u00f4ng\tth\u01b0\u1eddng\tm\u1ed9t\tch\u00fat,\ttrong \u0111\u00f3,\tm\u1ed9t\td\u1ea3i\tb\u0103ng\th\u1ee3p\tkim\tn\u00e0y\t\u0111\u01b0\u1ee3c\td\u00f9ng\tl\u00e0\tcu\u1ed9n\td\u00e2y,\tc\u00f3\tkh\u1ea3\tn\u0103ng\tt\u1ea1o\tn\u00ean\tt\u1eeb tr\u01b0\u1eddng\tc\u00f3\tc\u01b0\u1eddng\t\u0111\u1ed9\t100\tng\u00e0n\t\u01a1xtet\t(trong\tkhi\t\u0111\u00f3,\tc\u01b0\u1eddng\t\u0111\u1ed9\tt\u1eeb\ttr\u01b0\u1eddng\tc\u1ee7a","tr\u00e1i\t\u0111\u1ea5t\tch\u1ec9\tb\u1eb1ng\tv\u00e0i\t\u01a1xtet). \t Trong\tth\u1eddi\tgian\td\u00e0i,\tniobi\tstannua\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tcoi\tl\u00e0\tch\u1ea5t\t\u0111\u1ea1t\tk\u1ef7\tl\u1ee5c\tv\u1ec1\tng\u01b0\u1ee1ng nhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tsi\u00eau\td\u1eabn,\tnh\u01b0ng\t\u0111\u1ebfn\tn\u0103m\t1974,\tn\u00f3\t\u0111\u00e3\tph\u1ea3i\tnh\u01b0\u1eddng\tdanh\thi\u1ec7u\tn\u00e0y cho\tm\u1ed9t\t\u0111\u1ea1i\tbi\u1ec3u\tkh\u00e1c\tc\u1ee7a\tgia\tt\u1ed9c\tniobi\t-\t\u0111\u00f3\tl\u00e0\tniobi\tgecmanua\t(h\u1ee3p\tch\u1ea5t\tc\u1ee7a niobi\tv\u1edbi\tgecmani).\tHi\u1ec7n\tnay,\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tt\u1edbi\th\u1ea1n\tk\u1ef7\tl\u1ee5c\tm\u00e0\td\u01b0\u1edbi\t\u0111\u00f3\ts\u1ebd\tx\u1ea3y\tra hi\u1ec7n\tt\u01b0\u1ee3ng\tsi\u00eau\td\u1eabn\tl\u00e0\tkho\u1ea3ng\t23\tK\t(t\u1ee9c\tl\u00e0\t-\t250\t\u0111\u1ed9\tC).\tTrong\tc\u00e1c\tcu\u1ed9c\tth\u1ef1c nghi\u00eam\tdo\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tb\u00e1c\th\u1ecdc\tM\u1ef9\tti\u1ebfn\th\u00e0nh,\tm\u1ed9t\tcentimet\tvu\u00f4ng\tc\u1ee7a\tt\u1ea5m\tm\u00e0ng l\u00e0m\tb\u1eb1ng\tniobi\tgecmanua\tc\u00f3\tth\u1ec3\ttruy\u1ec1n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\td\u00f2ng\t\u0111i\u1ec7n\tc\u00f3\tc\u01b0\u1eddng\t\u0111\u1ed9\tm\u1ed9t tri\u1ec7u\tampe.\t\u0110i\u1ec1u\t\u0111\u00f3\tc\u00f3\tngh\u0129a\tl\u00e0\t\u0111\u1ec3\tcung\tc\u1ea5p\t\u0111i\u1ec7n\tn\u0103ng\tcho\tm\u1ed9t\tth\u00e0nh\tph\u1ed1\tc\u1ee1 trung\tb\u00ecnh,\tch\u1ec9\tc\u1ea7n\thai\tc\u00e1i\t\u1ed1ng\tsi\u00eau\td\u1eabn\tnh\u1ecf\tb\u1eb1ng\thai\tc\u00e2y\tb\u00fat\tch\u00ec\tl\u00e0\t\u0111\u1ee7. \t Niobi\t\u1edf\td\u1ea1ng\ttinh\tkhi\u1ebft\tc\u0169ng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tr\u1ed9ng\tr\u00e3i\ttrong\tk\u1ef9\tthu\u1eadt.\tNh\u1edd\tc\u00f3 kh\u1ea3\tn\u0103ng\tch\u1ed1ng\t\u0103n\tm\u00f2n\tr\u1ea5t\tcao\tn\u00ean\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng\ttrong\tng\u00e0nh ch\u1ebf\tt\u1ea1o\tm\u00e1y\tm\u00f3c\tv\u00e0\tkh\u00ed\tc\u1ee5\th\u00f3a\th\u1ecdc.\tM\u1ed9t\t\u0111i\u1ec1u\tth\u00fa\tv\u1ecb\tl\u00e0\ttrong\tvi\u1ec7c\tch\u1ebf\tt\u1ea1o\tkh\u00ed c\u1ee5\tv\u00e0\t\u1ed1ng\td\u1eabn\tcho\tx\u01b0\u1edfng\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\taxit\tclohi\u0111ric,\tniobi\tkh\u00f4ng\tnh\u1eefng\t\u0111\u01b0\u1ee3c d\u00f9ng\tl\u00e0m\tv\u1eadt\tli\u1ec7u\tk\u1ebft\tc\u1ea5u,\tm\u00e0\t\u1edf\t\u0111\u00e2y\tn\u00f3\tc\u00f2n\t\u0111\u00f3ng\tvai\ttr\u00f2\tch\u1ea5t\tx\u00fac\tt\u00e1c,\tt\u1ea1o \u0111i\u1ec1u\tki\u1ec7n\tthu\u1eadn\tl\u1ee3i\t\u0111\u1ec3\tthu\t\u0111\u01b0\u1ee3c\taxit\t\u0111\u1eadm\t\u0111\u1eb7c\th\u01a1n.\tKh\u1ea3\tn\u0103ng\tx\u00fac\tt\u00e1c\tc\u1ee7a niobi\tc\u0169ng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng\ttrong\tc\u00e1c\tqu\u00e1\ttr\u00ecnh\tkh\u00e1c,\tch\u1eb3ng\th\u1ea1n,\ttrong\tvi\u1ec7c t\u1ed5ng\th\u1ee3p\tr\u01b0\u1ee3u\tt\u1eeb\tbuta\u0111ien. \t C\u00f4ng\tvi\u1ec7c\tc\u1ee7a\tniobi\ttrong\tc\u00e1c\tl\u00f2\tph\u1ea3n\t\u1ee9ng\tnguy\u00ean\tt\u1eed\tc\u0169ng\tr\u1ea5t\tvinh\td\u1ef1.\t\u1ede \u0111\u00e2y,\tniobi\tl\u00e0m\tvi\u1ec7c\tb\u00ean\tc\u1ea1nh\tziriconi\tv\u00e0\t\u0111\u00f4i\tkhi\tt\u1ecf\tra\tho\u00e0n\tto\u00e0n\th\u01a1n\th\u1eb3n ziriconi.\tT\u01b0\u01a1ng\tt\u1ef1\tnh\u01b0\tziriconi,\tniobi\tc\u00f3\tt\u00ednh\ttrong\tsu\u1ed1t\t\u0111\u1ed1i\tv\u1edbi\tn\u01a1tron\t(t\u1ee9c l\u00e0\tc\u00f3\tkh\u1ea3\tn\u0103ng\tcho\tn\u01a1tron\t\u0111i\tqua\td\u1ec5\td\u00e0ng),\tngo\u00e0i\tra,\tl\u1ea1i\tc\u00f3\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tn\u00f3ng ch\u1ea3y\tr\u1ea5t\tcao,\tc\u00f3\tt\u00ednh\tch\u1ecbu\tn\u00f3ng\tt\u1ed1t,\tc\u00f3\ts\u1ee9c\tch\u1ecbu\tt\u00e1c\td\u1ee5ng\th\u00f3a\th\u1ecdc\tl\u1edbn,\tc\u00f3 nh\u1eefng\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tc\u01a1\th\u1ecdc\ttuy\u1ec7t\tv\u1edbi.\tH\u01a1n\tn\u1eefa,\tniobi\th\u1ea7u\tnh\u01b0\tkh\u00f4ng\tt\u01b0\u01a1ng\tt\u00e1c v\u1edbi\tc\u00e1c\tkim\tlo\u1ea1i\tki\u1ec1m\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y.\tNatri\tv\u00e0\tkali\tl\u1ecfng\tv\u1ed1n\tth\u01b0\u1eddng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\td\u00f9ng l\u00e0m\tch\u1ea5t\tt\u1ea3i\tnhi\u1ec7t\ttrong\tm\u1ed9t\ts\u1ed1\tki\u1ec3u\tl\u00f2\tph\u1ea3n\t\u1ee9ng\th\u1ea1t\tnh\u00e2n\tc\u00f3\tth\u1ec3\tl\u01b0u\tth\u00f4ng trong\tc\u00e1c\t\u1ed1ng\td\u1eabn\tl\u00e0m\tb\u1eb1ng\tniobi\tm\u00e0\tkh\u00f4ng\tl\u00e0m\th\u1ecfng\t\u1ed1ng.\tNiobi\tc\u00f3\tt\u00ednh ph\u00f3ng\tx\u1ea1\tnh\u00e2n\tt\u1ea1o\t(b\u1ecb\tnhi\u1ec5m)\tkh\u00f4ng\tcao,\tv\u00ec\tth\u1ebf\tm\u00e0\tc\u00f3\tth\u1ec3\td\u00f9ng\tn\u00f3\tl\u00e0m\tth\u00f9ng ch\u1ee9a\tc\u00e1c\tph\u1ebf\tli\u1ec7u\tph\u00f3ng\tx\u1ea1\tho\u1eb7c\tl\u00e0m\tc\u00e1c\tthi\u1ebft\tb\u1ecb\t\u0111\u1ec3\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tch\u00fang. \t C\u00f2n\tph\u1ea3i\tn\u00f3i\t\u0111\u1ebfn\tm\u1ed9t\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tth\u00fa\tv\u1ecb\tn\u1eefa\tc\u1ee7a\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y:\tn\u00f3\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tch\u1ea5t h\u1ea5p\tth\u1ee5\tkh\u00ed\tr\u1ea5t\tm\u1ea1nh.\tCh\u1eb3ng\th\u1ea1n,\tm\u1ed9t\tgam\tniobi\tc\u00f3\tth\u1ec3\th\u1ea5p\tth\u1ee5\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t100 centimet\tkh\u1ed1i\thi\u0111ro;\tngay\tc\u1ea3\t\u1edf\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\t500\t\u0111\u1ed9\tC,\t\u0111\u1ed9\th\u00f2a\ttan\tc\u1ee7a\thi\u0111ro\ttrong niobi\tc\u0169ng\t\u0111\u1ea1t\tt\u1edbi\tkho\u1ea3ng\t75\tcentimet\tkh\u1ed1i\ttr\u00ean\tm\u1ed9t\tgam.\tT\u00ednh\tch\u1ea5t\tn\u00e0y\tc\u1ee7a niobi\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u1ee9ng\td\u1ee5ng\tv\u00e0o\tvi\u1ec7c\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\t\u0111\u00e8n\t\u0111i\u1ec7n\tt\u1eed\tc\u00f3\t\u0111\u1ed9\tch\u00e2n\tkh\u00f4ng\tcao. Sau\tkhi\th\u00fat\tkh\u00ed,\ttrong\t\u0111\u00e8n\tv\u1eabn\tc\u00f2n\tl\u1ea1i\tm\u1ed9t\tl\u01b0\u1ee3ng\tkh\u00ed\tn\u00e0o\t\u0111\u00f3,\tl\u00e0m\t\u1ea3nh\th\u01b0\u1edfng","\u0111\u1ebfn\ts\u1ef1\tho\u1ea1t\t\u0111\u1ed9ng\tc\u1ee7a\t\u0111\u00e8n.\tNiobi\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ttr\u00e1ng\tl\u00ean\tc\u00e1c\tchi\tti\u1ebft\tc\u1ee7a\t\u0111\u00e8n\ts\u1ebd\th\u1ea5p th\u1ee5\tch\u1ea5t\tkh\u00ed\tgi\u1ed1ng\tnh\u01b0\tm\u1ed9t\tmi\u1ebfng\tb\u1ecdt\tx\u1ed1p\th\u00fat\tn\u01b0\u1edbc,\tch\u00ednh\tv\u00ec\tth\u1ebf\tm\u00e0\tn\u00f3\tl\u00e0m cho\t\u0111\u00e8n\tc\u00f3\t\u0111\u1ed9\tch\u00e2n\tkh\u00f4ng\tcao.\tC\u00e1c\tchi\tti\u1ebft\tc\u1ee7a\t\u0111\u00e8n\t\u0111i\u1ec7n\tt\u1eed\tn\u1ebfu\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tch\u1ebf\tt\u1ea1o b\u1eb1ng\tniobi\tth\u00ec\tr\u1ebb\tti\u1ec1n\th\u01a1n\tv\u00e0\tb\u1ec1n\th\u01a1n\tso\tv\u1edbi\tl\u00e0m\tb\u1eb1ng\ttantali\tho\u1eb7c\tb\u1eb1ng vonfram.\tCh\u1eb3ng\th\u1ea1n,\ttu\u1ed5i\tth\u1ecd\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\t\u0111\u00e8n\tc\u00f4ng\tsu\u1ea5t\tc\u00f3\tcat\u00f4t\tl\u00e0m\tb\u1eb1ng\tniobi \u0111\u1ea1t\t\u0111\u1ebfn\t10\tng\u00e0n\tgi\u1edd. \t C\u0169ng\tnh\u01b0\ttantali,\tniobi\tho\u00e0n\tto\u00e0n\tkh\u00f4ng\tg\u00e2y\tk\u00edch\tth\u00edch\t\u1edf\tc\u00e1c\tm\u00f4\tc\u1ee7a\tc\u01a1\tth\u1ec3 ng\u01b0\u1eddi,\tm\u00e0\tn\u00f3\tg\u1eafn\tb\u00f3\tv\u1edbi\tc\u01a1\tth\u1ec3\tng\u01b0\u1eddi\tv\u00e0\tv\u1eabn\tnguy\u00ean\tv\u1eb9n\tngay\tc\u1ea3\tsau\tm\u1ed9t th\u1eddi\tgian\td\u00e0i\tch\u1ecbu\tt\u00e1c\t\u0111\u1ed9ng\tc\u1ee7a\tm\u00f4i\ttr\u01b0\u1eddng\tl\u1ecfng\ttrong\tc\u01a1\tth\u1ec3.\tNh\u1edd\tc\u00f3\tnh\u1eefng t\u00ednh\tch\u1ea5t\tn\u00e0y\tm\u00e0\tniobi\t\u0111\u00e3\tkhi\u1ebfn\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tph\u1eabu\tthu\u1eadt\tph\u1ea3i\tch\u00fa\t\u00fd\t\u0111\u1ebfn\tm\u00ecnh,\tv\u00e0 hi\u1ec7n\tnay,\tn\u00f3\tho\u00e0n\tto\u00e0n\tc\u00f3\tth\u1ec3\tt\u1ef1\tcoi\tm\u00ecnh\tl\u00e0\tm\u1ed9t\t\u201cnh\u00e2n\tvi\u00ean\tquan\ttr\u1ecdng\u201d trong\tng\u00e0nh\ty\tt\u1ebf. \t G\u1ea7n\t\u0111\u00e2y\tnghe\tn\u00f3i\tniobi\t\u0111\u00e3\tquy\u1ebft\t\u0111\u1ecbnh\th\u00e0nh\tngh\u1ec1...\tgiao\td\u1ecbch\tti\u1ec1n\tt\u1ec7.\tS\u1edf\td\u0129 nh\u01b0\tv\u1eady\tl\u00e0\tdo\tb\u1ea1c\tng\u00e0y\tc\u00e0ng\tkhan\thi\u1ebfm\tn\u00ean\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tt\u00e0i\tch\u00ednh\tM\u1ef9\t\u0111\u1ec1\tngh\u1ecb d\u00f9ng\tniobi\tthay\tcho\tb\u1ea1c\t\u0111\u1ec3\t\u0111\u00fac\tti\u1ec1n\tkim\tlo\u1ea1i,\tb\u1edfi\tv\u00ec\tgi\u00e1\tth\u00e0nh\tc\u1ee7a\tniobi\tx\u1ea5p x\u1ec9\tb\u1eb1ng\tgi\u00e1\tth\u00e0nh\tc\u1ee7a\tb\u1ea1c. \t N\u1ebfu\ttheo\td\u00f5i\tc\u00e1c\ts\u1ed1\tli\u1ec7u\tv\u1ec1\th\u00e0m\tl\u01b0\u1ee3ng\tniobi\ttrong\tv\u1ecf\ttr\u00e1i\t\u0111\u1ea5t\tqua\tngu\u1ed3n\ts\u00e1ch b\u00e1o\tth\u00ec\tth\u1ea5y\tr\u1eb1ng,\ttrong\tv\u00f2ng\tm\u1ea5y\tch\u1ee5c\tn\u0103m\tg\u1ea7n\t\u0111\u00e2y,\th\u00e0m\tl\u01b0\u1ee3ng\t\u0111\u00f3...\tt\u0103ng l\u00ean\tkh\u00f4ng\tng\u1eebng.\tT\u1ea5t\tnhi\u00ean\ttr\u1eef\tl\u01b0\u1ee3ng\tth\u1ef1c\tt\u1ebf\tc\u1ee7a\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\ttr\u00ean\th\u00e0nh\ttinh ch\u00fang\tta\tv\u1eabn\tgi\u1eef\tnguy\u00ean,\tnh\u01b0ng\ts\u1ed1\tm\u1ecf\tniobi\t\u0111\u00e3\tth\u0103m\td\u00f2\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tth\u00ec\tc\u00e0ng\tng\u00e0y c\u00e0ng\tt\u0103ng.\tTrong\tth\u1eddi\tgian\tg\u1ea7n\t\u0111\u00e2y,\tnh\u1eefng\tm\u1ecf\tqu\u1eb7ng\tniobi\tkh\u00e1\tl\u1edbn\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c ph\u00e1t\thi\u1ec7n\t\u1edf\tch\u00e2u\tPhi.\tNigi\u00earia\t-\tn\u01a1i\tc\u00f3\tnh\u1eefng\tch\u1ed7\tt\u00edch\tt\u1ee5\tnhi\u1ec1u\tcolumbit,\tl\u00e0 n\u01b0\u1edbc\tcung\tc\u1ea5p\tnhi\u1ec1u\ttinh\tqu\u1eb7ng\tniobi\tnh\u1ea5t\ttr\u00ean\tth\u1ecb\ttr\u01b0\u1eddng\tth\u1ebf\tgi\u1edbi. \t \u1ede\tLi\u00ean\tX\u00f4,\tb\u00e1n\t\u0111\u1ea3o\tKola\tx\u1ee9ng\t\u0111\u00e1ng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tcoi\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tkho\tkho\u00e1ng\ts\u1ea3n\tth\u1ef1c s\u1ef1.\tSu\u1ed1t\tbao\tth\u1ebf\tk\u1ef7,\t\u0111\u1ea5t\t\u0111ai\tv\u00f9ng\tn\u00e0y\tv\u1eabn\tmang\tti\u1ebfng\tl\u00e0\tc\u1eb1n\tc\u1ed7i\tv\u00e0\tv\u00f4\td\u1ee5ng, m\u1eb7c\td\u1ea7u\tngay\tt\u1eeb\tn\u0103m\t1763,\tM.\tV.\tL\u01a1man\u00f4xop\t\u0111\u00e3\tti\u00ean\t\u0111o\u00e1n:\t\u201cC\u0103n\tc\u1ee9\ttheo nhi\u1ec1u\tb\u1eb1ng\tch\u1ee9ng,\tt\u00f4i\tk\u1ebft\tlu\u1eadn\tr\u1eb1ng,\tc\u1ea3\ttrong\tl\u00f2ng\t\u0111\u1ea5t\tph\u01b0\u01a1ng\tb\u1eafc,\tthi\u00ean nhi\u00ean\tc\u0169ng\tgi\u00e0u\tc\u00f3\tv\u00e0\th\u00e0o\tph\u00f3ng;\tb\u1edd\tbi\u1ec3n\tTr\u1eafng\tc\u0169ng\tkh\u00f4ng\tngh\u00e8o\tkho\u00e1ng s\u1ea3n\u201d.\tSau\tnh\u1eefng\tn\u0103m\td\u01b0\u1edbi\tch\u00ednh\tquy\u1ec1n\tX\u00f4\t-\tvi\u1ebft,\t\u1edf\tv\u00f9ng\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\tph\u00e1t\thi\u1ec7n \u0111\u01b0\u1ee3c\tnhi\u1ec1u\tm\u1ecf\tquan\ttr\u1ecdng,\t\u0111\u00e3\tt\u00ecm\tth\u1ea5y\th\u00e0ng\tch\u1ee5c\tkho\u00e1ng\tv\u1eadt\tqu\u00fd,\ttrong\ts\u1ed1 \u0111\u00f3\tc\u00f3\tloparit\tch\u1ee9a\tt\u1edbi\t8\t%\tniobi.\tM\u1ed9t\t\u0111i\u1ec1u\tk\u1ef3\tl\u1ea1\tl\u00e0\tkho\u00e1ng\tv\u1eadt\tn\u00e0y\tdo\tvi\u1ec7n\ts\u0129 A.\tE.\tFerxman\t-\tnh\u00e0\tnghi\u00ean\tc\u1ee9u\tn\u1ed5i\tti\u1ebfng\tv\u1ec1\tb\u00e1n\t\u0111\u1ea3o\tKola\tph\u00e1t\thi\u1ec7n\tra\t\u1edf Khibin\u01b0\tl\u1ea1i\tkh\u00f4ng\th\u1ec1\tth\u1ea5y\tb\u00f3ng\td\u00e1ng\t\u1edf\tb\u1ea5t\tk\u1ef3\tn\u01a1i\tn\u00e0o\tkh\u00e1c\ttr\u00ean\ttr\u00e1i\t\u0111\u1ea5t. \t ...\tTh\u1ebf\tl\u00e0\tb\u1ea1n\t\u0111\u00e3\tl\u00e0m\tquen\tv\u1edbi\t\u201cch\u1ee7\tnh\u00e2n\u201d\tc\u1ee7a\tc\u0103n\th\u1ed9\ts\u1ed1\t41\tm\u00e0\ttr\u00ean\tc\u1eeda\tc\u00f3","treo\tm\u1ed9t\tt\u1ea5m\tbi\u1ec3n\tnh\u1ecf\t\u0111\u1ec1\tch\u1eef\t\u201cNiobi\u201d.","B\u1ea1n\t\u0111\u1ed3ng\tminh\tc\u1ee7a\ts\u1eaft","Mo \t \u0110\u1ec3\tc\u00f3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tm\u00f3n\t\u0103n\tngon,\tng\u01b0\u1eddi\t\u0111\u1ea7u\tb\u1ebfp\tph\u1ea3i\tth\u00eam\tv\u00e0o\t\u0111\u00f3\tnhi\u1ec1u\tgia\tv\u1ecb.\t\u0110\u1ec3 luy\u1ec7n\tn\u00ean\tth\u00e9p\tc\u00f3\tnh\u1eefng\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tqu\u00fd\tb\u00e1u,\tng\u01b0\u1eddi\tluy\u1ec7n\tth\u00e9p\tph\u1ea3i\tpha\tv\u00e0o\t\u0111\u00f3 nhi\u1ec1u\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\t\u0111i\u1ec1u\tch\u1ea5t. \t M\u1ed7i\tth\u1ee9\tgia\tv\u1ecb\t\u0111\u1ec1u\tc\u00f3\tm\u1ee5c\t\u0111\u00edch\tri\u00eang\tc\u1ee7a\tn\u00f3.\tM\u1ed9t\ts\u1ed1\tth\u1ee9\tl\u00e0m\tcho\tph\u1ea9m\tv\u1ecb m\u00f3n\t\u0103n\tt\u1ed1t\th\u01a1n,\tm\u1ed9t\ts\u1ed1\tth\u1ee9\tkh\u00e1c\tth\u00ec\tl\u00e0m\tcho\tm\u00f3n\t\u0103n\tth\u01a1m\tngon,\tlo\u1ea1i\tth\u1ee9\tba l\u00e0m\tcho\tm\u00f3n\t\u0103n\tth\u00eam\tv\u1ecb\tchua\tho\u1eb7c\tcay\tcay,\tlo\u1ea1i\tth\u1ee9\tt\u01b0\tth\u00ec...\tKh\u00f3\tm\u00e0\tk\u1ec3\th\u1ebft m\u1ecdi\tc\u00f4ng\td\u1ee5ng\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tth\u1ee9\tgia\tv\u1ecb.\tNh\u01b0ng\tk\u1ec3\tcho\th\u1ebft\tm\u1ecdi\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\ttuy\u1ec7t\tv\u1eddi m\u00e0\tth\u00e9p\tc\u00f3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tkhi\tta\tpha\tth\u00eam\tcrom,\ttitan,\tniken,\tvonfram,\tmolip\u0111en, vana\u0111i,\tziriconi\tv\u00e0\tc\u00e1c\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tkh\u00e1c\tth\u00ec\tc\u00f2n\tkh\u00f3\th\u01a1n\tn\u1eefa. \t C\u00e2u\tchuy\u1ec7n\tn\u00e0y\tk\u1ec3\tv\u1ec1\tmolip\u0111en\t-\tm\u1ed9t\ttrong\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tb\u1ea1n\t\u0111\u1ed3ng\tminh trung\tth\u00e0nh\tc\u1ee7a\ts\u1eaft. \t ...\tMolip\u0111en\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tnh\u00e0\th\u00f3a\th\u1ecdc\tTh\u1ee5y\t\u0110i\u1ec3n\tl\u00e0\tCac\tVinhem\tSele\t(Karl\tWihelm Scheele)\tph\u00e1t\thi\u1ec7n\tra\tv\u00e0o\tn\u0103m\t1778.\tT\u00ean\tc\u1ee7a\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tn\u00e0y\tc\u00f3\tg\u1ed1c\t\u1edf\tm\u1ed9t\tt\u1eeb Hy\tL\u1ea1p\t\u201cmolybdos\u201d.\tCh\u1eb3ng\tc\u00f3\tg\u00ec\t\u0111\u00e1ng\tng\u1ea1c\tnhi\u00ean\t\u1edf\tch\u1ed7,\t\u0111\u1ee9a\ttr\u1ebb\ts\u01a1\tsinh \u0111\u01b0\u1ee3c\tmang\tm\u1ed9t\tc\u00e1i\tt\u00ean\tHy\tL\u1ea1p,\tb\u1edfi\tv\u00ec,\tnhi\u1ec1u\tnh\u00e0\tb\u00e1c\th\u1ecdc,\ttr\u01b0\u1edbc\tkhi\t\u0111\u1eb7t\tt\u00ean cho\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tm\u00e0\th\u1ecd\tph\u00e1t\tminh,\th\u1ecd\t\u0111\u00e3\tnh\u00ecn\tv\u00e0o\tl\u1ecbch\tc\u00e1c\tng\u00e0y\tl\u1ec5\tth\u00e1nh\tHy L\u1ea1p.\tM\u1ed9t\t\u0111i\u1ec1u\t\u0111\u00e1ng\tng\u1ea1c\tnhi\u00ean\tl\u00e0\tn\u1ebfu\td\u1ecbch\tsang\tti\u1ebfng\tNga,\tth\u00ec\t\u201cmolybdos\u201d c\u00f3\tngh\u0129a\tl\u00e0...\t\u201cch\u00ec\u201d.\tV\u1eady\tth\u00ec\tc\u00e1i\tg\u00ec\t\u0111\u00e3\tbu\u1ed9c\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tn\u00e0y\tph\u1ea3i\t\u1ea9n\tn\u00e1u\td\u01b0\u1edbi c\u00e1i\tt\u00ean\tc\u1ee7a\tk\u1ebb\tkh\u00e1c?\tT\u1ea1i\tsao\tmolip\u0111en\tph\u1ea3i\t\u0111\u1ed9i\t\u01a1n\tch\u00ec\tv\u1ec1\tvi\u1ec7c\tm\u01b0\u1ee3n\tt\u00ean? \t Vi\u1ec7c\tn\u00e0y\tc\u00f9ng\t\u0111\u01a1n\tgi\u1ea3n\tth\u00f4i.\tNguy\u00ean\tdo\tl\u00e0\tng\u01b0\u1eddi\tHy\tL\u1ea1p\tc\u1ed5\tx\u01b0a\t\u0111\u00e3\tbi\u1ebft\tm\u1ed9t kho\u00e1ng\tv\u1eadt\tc\u1ee7a\tch\u00ec\tl\u00e0\tgalenit\tm\u00e0\th\u1ecd\tg\u1ecdi\tl\u00e0\t\u201cmolip\u0111ena\u201d.\tTrong\tthi\u00ean\tnhi\u00ean c\u00f2n\tc\u00f3\tm\u1ed9t\tkho\u00e1ng\tv\u1eadt\tkh\u00e1c\tl\u00e0\tmolip\u0111enit\tgi\u1ed1ng\th\u1ec7t\tgalenit\tnh\u01b0\thai\tgi\u1ecdt n\u01b0\u1edbc.\tCh\u00ednh\ts\u1ef1\tgi\u1ed1ng\tnhau\t\u0111\u00f3\t\u0111\u00e3\tkhi\u1ebfn\tng\u01b0\u1eddi\tHy\tL\u1ea1p\tnh\u1ea7m\tl\u1eabn:\th\u1ecd\tt\u01b0\u1edfng r\u1eb1ng\tch\u1ec9\tc\u00f9ng\tm\u1ed9t\tkho\u00e1ng\tv\u1eadt\tl\u00e0\tmolip\u0111ena\tm\u00e0\tth\u00f4i.\tTh\u1eddi\tb\u1ea5y\tgi\u1edd,\tc\u00e1c\tnh\u00e0 b\u00e1c\th\u1ecdc\t\u1edf\tc\u00e1c\tn\u01b0\u1edbc\tkh\u00e1c\tc\u0169ng\tngh\u0129\tnh\u01b0\tv\u1eady.\tCh\u00ednh\tv\u00ec\tth\u1ebf\tm\u00e0\tsau\tkhi\tph\u00e1t hi\u1ec7n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tm\u1ed9t\tth\u1ee9\t\u201c\u0111\u1ea5t\tl\u1ea1\u201d\ttrong\tkho\u00e1ng\tv\u1eadt\tn\u00e0y,\tch\u1eb3ng\tc\u1ea7n\tph\u1ea3i\tngh\u0129\tng\u1ee3i l\u00e2u\tSele\t\u0111\u00e3\tg\u1ecdi\tn\u00f3\tl\u00e0\t\u201c\u0111\u1ea5t\tmolip\u0111ena\u201d. \t B\u1ea5y\tgi\u1edd,\tc\u1ea7n\tph\u1ea3i\tt\u00e1ch\tkim\tlo\u1ea1i\tm\u1edbi\tra\tkh\u1ecfi\tth\u1ee9\t\u0111\u1ea5t\tl\u1ea1\t\u1ea5y.\tM\u1eb7c\td\u1ea7u\tl\u00fac\tn\u00e0y Sele\t\u0111\u00e3\tn\u1ed5i\tti\u1ebfng\ttr\u00ean\tth\u1ebf\tgi\u1edbi\tv\u00e0\tl\u00e0\tvi\u1ec7n\ts\u0129\tc\u1ee7a\tvi\u1ec7n\th\u00e0m\tl\u00e2m\tkhoa\th\u1ecdc\tho\u00e0ng","gia\tTh\u1ee5y\t\u0110i\u1ec3n,\tnh\u01b0ng\t\u00f4ng\tv\u1eabn\tti\u1ebfp\tt\u1ee5c\tl\u00e0m\tvi\u1ec7c\ttrong\tm\u1ed9t\tph\u00f2ng\tb\u00e0o\tch\u1ebf thu\u1ed1c\tnh\u1ecf\tb\u00e9,\tt\u1ea1i\t\u0111\u1ea5y,\t\u00f4ng\tc\u0169ng\tti\u1ebfn\th\u00e0nh\tc\u00e1c\tcu\u1ed9c\tnghi\u00ean\tc\u1ee9u\tv\u1ec1\th\u00f3a\th\u1ecdc c\u1ee7a\tm\u00ecnh.\tNh\u01b0ng\ttrong\tph\u00f2ng\tb\u00e0o\tch\u1ebf\tn\u00e0y\tkh\u00f4ng\tc\u00f3\tl\u00f2\t\u0111\u1ec3\tnung\t\u201c\u0111\u1ea5t molip\u0111ena\u201d\tb\u1eb1ng\tthan\tnh\u1eb1m\tkh\u1eed\tn\u00f3\tth\u00e0nh\tkim\tlo\u1ea1i.\tSele\tnh\u1edb\tl\u1ea1i\tr\u1eb1ng,\tt\u1ea1i x\u01b0\u1edfng\t\u0111\u00fac\tti\u1ec1n\t\u1edf\tXtockholm,\tn\u01a1i\tm\u00e0\tm\u1ed9t\tng\u01b0\u1eddi\tb\u1ea1n\tc\u1ee7a\t\u00f4ng\tl\u00e0\tPeter\tIacop Henm\u01a1\t(Peter\tJakob\tHjelm)\tl\u00e0m\tvi\u1ec7c,\tc\u00f3\tm\u1ed9t\tc\u00e1i\tl\u00f2\tth\u00edch\th\u1ee3p\tcho\tc\u00f4ng\tvi\u1ec7c n\u00e0y,\tn\u00ean\t\u00f4ng\t\u0111\u00e3\tnh\u1edd\tb\u1ea1n\tm\u00ecnh\tgi\u00fap\t\u0111\u1ee1.\tNh\u1eefng\thy\tv\u1ecdng\tc\u1ee7a\t\u00f4ng\t\u0111\u00e3\ttr\u1edf\tth\u00e0nh s\u1ef1\tth\u1eadt:\tngay\tsau\t\u0111\u00f3,\tHenm\u01a1\t\u0111\u00e3\tt\u00e1ch\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\t\u1edf\td\u1ea1ng\tb\u1ed9t\tkim\tlo\u1ea1i, nh\u01b0ng\tth\u1ef1c\tra\tth\u00ec\tc\u00f2n\tl\u1eabn\tnhi\u1ec1u\th\u1ee3p\tch\u1ea5t\tcacbua. \t M\u00e3i\tg\u1ea7n\tb\u1ed1n\tch\u1ee5c\tn\u0103m\tv\u1ec1\tsau,\tkhi\tm\u00e0\tc\u1ea3\tSele\tl\u1eabn\tHenm\u01a1\t\u0111\u1ec1u\tkh\u00f4ng\tc\u00f2n s\u1ed1ng\tn\u1eefa,\tng\u01b0\u1eddi\t\u0111\u1ed3ng\th\u01b0\u01a1ng\tr\u1ea5t\tc\u00f3\tt\u00ean\ttu\u1ed5i\tc\u1ee7a\th\u1ecd\tl\u00e0\tBecx\u00ealiut\tm\u1edbi\t\u0111i\u1ec1u\tch\u1ebf \u0111\u01b0\u1ee3c\tmolip\u0111en\tt\u01b0\u01a1ng\t\u0111\u1ed1i\ttinh\tkhi\u1ebft\tv\u00e0\tx\u00e1c\t\u0111\u1ecbnh\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tnhi\u1ec1u\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tc\u1ee7a\tn\u00f3. \t C\u0169ng\tgi\u1ed1ng\tnh\u01b0\tnhi\u1ec1u\tanh\tem\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh\ttrong\th\u1ec7\tth\u1ed1ng\ttu\u1ea7n\tho\u00e0n,\tmolip\u0111en ho\u00e0n\tto\u00e0n\tkh\u00f4ng\tch\u1ecbu\tn\u1ed5i\tc\u00e1c\tt\u1ea1p\tch\u1ea5t\tl\u1ea1,\tv\u00e0\td\u01b0\u1eddng\tnh\u01b0\t\u0111\u1ec3\tt\u1ecf\t\u00fd\tph\u1ea3n\t\u0111\u1ed1i,\tn\u00f3 thay\t\u0111\u1ed5i\tnh\u1eefng\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh\t\u0111\u1ebfn\tt\u1eadn\tg\u1ed1c.\tV\u00e0i\tch\u1ee5c\tph\u1ea7n\ttri\u1ec7u,\tth\u1eadm\tch\u00ed ch\u1ec9\tv\u00e0i\tph\u1ea7n\ttri\u1ec7u\toxi\tho\u1eb7c\tnit\u01a1\tc\u0169ng\tl\u00e0m\tcho\tmolip\u0111en\tc\u00f3\t\u0111\u1ed9\tgi\u00f2n\tcao. Ch\u00ednh\tv\u00ec\tv\u1eady\tm\u00e0\ttrong\tnhi\u1ec1u\ts\u00e1ch\th\u01b0\u1edbng\td\u1eabn\tv\u1ec1\th\u00f3a\th\u1ecdc\txu\u1ea5t\tb\u1ea3n\th\u1ed3i\t\u0111\u1ea7u th\u1ebf\tk\u1ef7\tXX,\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tkh\u1eb3ng\t\u0111\u1ecbnh\tr\u1eb1ng,\tmolip\u0111en\th\u1ea7u\tnh\u01b0\tkh\u00f4ng\tch\u1ea5p\tnh\u1eadn s\u1ef1\tgia\tc\u00f4ng\tc\u01a1\th\u1ecdc.\tTh\u1ef1c\tra\tth\u00ec\tmolip\u0111en\tnguy\u00ean\tch\u1ea5t\ttuy\tc\u00f3\t\u0111\u1ed9\tc\u1ee9ng\tcao nh\u01b0ng\tv\u1eabn\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tth\u1ee9\tv\u1eadt\tli\u1ec7u\tkh\u00e1\td\u1ebbo,\tt\u01b0\u01a1ng\t\u0111\u1ed1i\td\u1ec5\tc\u00e1n\tv\u00e0\td\u1ec5\tr\u00e8n. \t D\u00f2ng\t\u0111\u1ea7u\tti\u00ean\ttrong\t\u201cs\u1ed5\tlao\t\u0111\u1ed9ng\u201d\tc\u1ee7a\tmolip\u0111en\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tghi\tc\u00e1ch\t\u0111\u00e2y\t\u0111\u00e3\tv\u00e0i tr\u0103m\tn\u0103m,\tkhi\tm\u00e0\tng\u01b0\u1eddi\tta\tb\u1eaft\t\u0111\u1ea7u\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tkho\u00e1ng\tv\u1eadt\tmolip\u0111enit\tl\u00e0\tb\u00fat\tch\u00ec \u0111\u1ec3\tvi\u1ebft\ttr\u00ean\tb\u1ea3ng\t\u0111\u00e1\t(m\u1ed9t\t\u0111i\u1ec1u\tth\u00fa\tv\u1ecb\tl\u00e0\ttrong\tti\u1ebfng\tHy\tL\u1ea1p,\thi\u1ec7n\tnay\tc\u00e2y\tb\u00fat ch\u00ec\tv\u1eabn\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tg\u1ecdi\tl\u00e0\t\u201cmolybdos\u201d).\tC\u0169ng\tnh\u01b0\tgrafit,\tmolip\u0111enit\tg\u1ed3m\tv\u00f4\ts\u1ed1 nh\u1eefng\tv\u1ea3y\tm\u1ecfng\tm\u00e0\tk\u00edch\tth\u01b0\u1edbc\tc\u1ee7a\tch\u00fang\tnh\u1ecf\t\u0111\u1ebfn\tn\u1ed7i\tn\u1ebfu\tx\u1ebfp\tl\u1edbp\tn\u1ecd\tch\u1ed3ng l\u00ean\tl\u1edbp\tkia\tth\u00ec\tchi\u1ec1u\tcao\tc\u1ee7a\t\u201cng\u00f4i\tnh\u00e0\tch\u1ecdc\ttr\u1eddi\u201d\tg\u1ed3m\t1600\tt\u1ea7ng\tv\u1ea3y\t\u1ea5y\tch\u1ec9 b\u1eb1ng...\tm\u1ed9t\tmicron.\tCh\u00ednh\tnh\u1edd\tc\u00e1c\tv\u1ea3y\tn\u00e0y\tn\u00ean\tmolip\u0111enit\tbi\u1ebft\tvi\u1ebft\tv\u00e0\tv\u1ebd: n\u00f3\t\u0111\u1ec3\tl\u1ea1i\tv\u1ebft\tm\u00e0u\tx\u00e1m\th\u01a1i\txanh\ttr\u00ean\tgi\u1ea5y. \t Ng\u00e0y\tnay,\tch\u00fang\tta\tkh\u00f4ng\tg\u1eb7p\tlo\u1ea1i\tb\u00fat\tch\u00ec\tb\u1eb1ng\tmolip\u0111enit\tn\u1eefa,\tv\u00ec\tgrafit\t\u0111\u00e3 \u0111\u1ed9c\tquy\u1ec1n\tl\u00e0m\tch\u1ee7\tng\u00e0nh\tc\u00f4ng\tnghi\u1ec7p\tb\u00fat\tch\u00ec.\tNh\u01b0ng\tmolip\u0111en\t\u0111isunfua (t\u00ean\th\u00f3a\th\u1ecdc\tc\u1ee7a\tmolip\u0111enit)\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tv\u00e0o\tvi\u1ec7c\tkh\u00e1c.\tTuy\tnhi\u00ean, tr\u01b0\u1edbc\tkhi\tt\u00ecm\thi\u1ec3u\tv\u1ea5n\t\u0111\u1ec1\tn\u00e0y,\tch\u00fang\tta\th\u00e3y\tnghe\tk\u1ec3\tm\u1ed9t\tc\u00e2u\tchuy\u1ec3n\tnh\u1ecf\tsau \u0111\u00e2y. \t Chuy\u1ec7n\tn\u00e0y\tx\u1ea3y\tra\ttr\u00ean\txa\tl\u1ed9\tXimfer\u00f4pon\ttrong\tth\u1eddi\tgian\tch\u1ea1y\tth\u1eed\tnghi\u1ec7m","lo\u1ea1t\t\u00f4\tt\u00f4\t\u201cZaporojetz\u201d.\tM\u1ecdi\tvi\u1ec7c\t\u0111\u1ec1u\tdi\u1ec5n\tra\ttr\u00f4i\tch\u1ea3y,\tnh\u01b0ng\tb\u1ed7ng\tnhi\u00ean, m\u1ed9t\tchi\u1ebfc\txe\t\u0111ang\tch\u1ea1y\th\u1ebft\tt\u1ed1c\tl\u1ef1c\tch\u1ee3t\tquay\tl\u1eadt\tng\u1eeda\t\u1edf\tm\u1ed9t\tch\u1ed7\tho\u00e0n\tto\u00e0n b\u1eb1ng\tph\u1eb3ng.\tMay\tthay,\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tng\u1ed3i\ttrong\txe\tch\u1ec9\t\u201ch\u1ebft\th\u1ed3n\u201d\tth\u00f4i. Nguy\u00ean\tnh\u00e2n\ts\u1ef1\tc\u1ed1\tv\u1eabn\tl\u00e0\tm\u1ed9t\t\u0111i\u1ec1u\tb\u00ed\t\u1ea9n\tcho\t\u0111\u1ebfn\tkhi\tng\u01b0\u1eddi\tta\tth\u00e1o\ttung chi\u1ebfc\txe\tcho\t\u0111\u1ebfn\tt\u1eadn\tt\u1eebng\t\u201cm\u1ea9u\tx\u01b0\u01a1ng\u201d\tnh\u1ecf.\tH\u00f3a\tra\tl\u00e0\tm\u1ed9t\ttrong\tnh\u1eefng b\u00e1nh\tr\u0103ng\tc\u1ee7a\th\u1ed9p\tchuy\u1ec3n\t\u0111\u1ed9ng\t\u0111\u00e1ng\tl\u1ebd\tph\u1ea3i\tquay\tt\u1ef1\tdo\ttr\u00ean\t\u1ed1ng\tl\u00f3t\tb\u1eb1ng th\u00e9p\tth\u00ec\tl\u1ea1i\tb\u1ecb\tb\u00f3\tch\u1eb7t\tv\u00e0o\t\u1ed1ng\tl\u00f3t\t\u0111\u00f3.\tT\u1ea5t\tnhi\u00ean\tl\u00e0\tki\u1ec3u\th\u00e3m\tnh\u01b0\tv\u1eady\tx\u1ea3y\tra r\u1ea5t\t\u0111\u1ed9t\tng\u1ed9t. \t \u0110\u1ec3\tcho\tsau\tn\u00e0y\tkh\u00f4ng\tt\u00e1i\tdi\u1ec5n\tnh\u1eefng\ts\u1ef1\tc\u1ed1\tnh\u01b0\tv\u1eady\tn\u1eefa,\tng\u01b0\u1eddi\tta\tph\u1ea3i\tch\u1ecdn ch\u1ea5t\tb\u00f4i\ttr\u01a1n\tth\u00edch\th\u1ee3p.\tTh\u1ebf\tl\u00e0\tng\u01b0\u1eddi\tta\tnh\u1edb\t\u0111\u1ebfn\tmolip\u0111enit,\thay\tn\u00f3i\tch\u00ednh x\u00e1c\th\u01a1n\tl\u00e0\tnh\u1edb\t\u0111\u1ebfn\tkh\u1ea3\tn\u0103ng\tbong\tra\tth\u00e0nh\tt\u1eebng\tv\u1ea3y\tc\u1ef1c\tk\u1ef3\tm\u1ecfng\tc\u1ee7a\tn\u00f3. Ch\u00ednh\tnh\u1eefng\tv\u1ea3y\t\u0111\u00f3\tl\u00e0\tch\u1ea5t\tb\u00f4i\ttr\u01a1n\tr\u1ea5t\tt\u1ed1t\tcho\tc\u00e1c\tchi\tti\u1ebft\tc\u1ecd\tx\u00e1t\tnhau\ttrong h\u1ed9p\ttruy\u1ec1n\t\u0111\u1ed9ng. \t N\u1ebfu\tnh\u00fang\tch\u1edbp\tnho\u00e1ng\tm\u1ed9t\tchi\tti\u1ebft\tb\u1eb1ng\tth\u00e9p\tv\u00e0o\tm\u1ed9t\tch\u1ea5t\tl\u1ecfng\tch\u1ec9\tch\u1ee9a c\u00f3\t2\t%\tmolip\u0111en\t\u0111isunfua\tth\u00f4i\tth\u00ec\tb\u1ec1\tm\u1eb7t\tchi\tti\u1ebft\ts\u1ebd\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tbao\tph\u1ee7\tb\u1edfi\tm\u1ed9t l\u1edbp\tm\u1ecfng\tch\u1ea5t\tb\u00f4i\ttr\u01a1n\tr\u1eafn\tr\u1ea5t\ttuy\u1ec7t\tdi\u1ec7u.\tTuy\tv\u1eady,\tch\u1ea5t\tb\u00f4i\ttr\u01a1n\tn\u00e0y\tl\u1ea1i\tc\u00f3 m\u1ed9t\tk\u1ebb\tth\u00f9\tnguy\thi\u1ec3m\t-\t\u0111\u00f3\tl\u00e0\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tcao.\tKhi\tb\u1ecb\tnung\tn\u00f3ng,\tmolip\u0111en \u0111isunfua\tli\u1ec1n\tbi\u1ebfn\tth\u00e0nh\tmolip\u0111en\tanhi\u0111rit\tl\u00e0\tch\u1ea5t\ttuy\tkh\u00f4ng\tl\u00e0m\th\u01b0\th\u1ecfng\tb\u1ec1 m\u1eb7t\tc\u1ee7a\tchi\tti\u1ebft\tm\u00e1y,\tnh\u01b0ng\t\u0111\u00e1ng\tti\u1ebfc\tl\u00e0\tn\u00f3\tkh\u00f4ng\tc\u00f3\tnh\u1eefng\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tb\u00f4i tr\u01a1n.\tV\u1eady\tl\u00e0m\tth\u1ebf\tn\u00e0o\t\u0111\u1ec3\ttr\u00e1nh\t\u0111\u01b0\u1ee3c\thi\u1ec7n\tt\u01b0\u1ee3ng\tn\u00e0y? \t Th\u00ec\tra\ttr\u01b0\u1edbc\tkhi\ttr\u00e1ng\tl\u1edbp\tmolip\u0111en\t\u0111isunfua,\tc\u1ea7n\tph\u1ea3i\tx\u1eed\tl\u00fd\tchi\tti\u1ebft\tm\u00e1y trong\tb\u1ec3\tph\u1ed1t\tph\u00e1t\tn\u00f3ng.\tKhi\t\u0111\u00f3\tc\u00e1c\th\u1ea1t\t\u0111isunfua\tchui\tv\u00e0o\tnh\u1eefng\tl\u1ed7\tr\u1ea5t\tnh\u1ecf c\u1ee7a\tl\u1edbp\tfotfat\tv\u00e0\ttr\u00ean\tb\u1ec1\tm\u1eb7t\tchi\tti\u1ebft\th\u00ecnh\tth\u00e0nh\tm\u1ed9t\tm\u00e0ng\tb\u00f4i\ttr\u01a1n\tc\u1ef1c\tk\u1ef3 m\u1ecfng,\tc\u00f3\tkh\u1ea3\tn\u0103ng\tch\u1ecbu\t\u0111\u1ef1ng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tt\u1ea3i\ttr\u1ecdng\tr\u1ea5t\tl\u1edbn\t-\tch\u1eebng\tv\u00e0i\tt\u1ea5n\ttr\u00ean\tm\u1ed9t centimet\tvu\u00f4ng.\tNh\u1eefng\t\u1ed1ng\tl\u00f3t\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tph\u1ee7\tm\u00e0ng\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tth\u1eed\tnghi\u1ec7m trong\tc\u00e1c\tch\u1ebf\t\u0111\u1ed9\tl\u00e0m\tvi\u1ec7c\tr\u1ea5t\tn\u1eb7ng\tn\u1ec1,\tsong\tkh\u00f4ng\tc\u00f3\ttr\u01b0\u1eddng\th\u1ee3p\tn\u00e0o\tb\u1ecb\tb\u00f3 ch\u1eb7t\tv\u00e0o\ttr\u1ee5c.\tT\u1eeb\t\u0111\u00f3,\tlo\u1ea1i\txe\t\u201cZaporojetz\u201d\t\u0111\u00e3\tchuy\u1ec3n\tb\u00e1nh\td\u1ecdc\tngang\ttr\u00ean kh\u1eafp\t\u0111\u1ea5t\tn\u01b0\u1edbc\tX\u00f4\t-\tvi\u1ebft\tm\u00e0\tkh\u00f4ng\tm\u1ed9t\tc\u1ee5m\ttruy\u1ec1n\t\u0111\u1ed9ng\tn\u00e0o\tb\u1ecb\tk\u1eb9t\tn\u1eefa. \t T\u00e1c\td\u1ee5ng\tt\u1ed1t\tc\u1ee7a\tmolip\u0111en\t\u0111isunfua\t\u0111\u1ed1i\tv\u1edbi\tb\u1ec1\tm\u1eb7t\tc\u1ee7a\tth\u00e9p\tkh\u00f4ng\tnh\u1eefng ch\u1ec9\t\u1edf\tch\u1ed7\tt\u1ea1o\tra\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tl\u1edbp\tm\u00e0ng\tb\u00f4i\ttr\u01a1n\tm\u00e0\tth\u00f4i:\tn\u1ebfu\tx\u1eed\tl\u00fd\td\u1ee5ng\tc\u1ee5\tc\u1eaft\tg\u1ecdt b\u1eb1ng\tmolip\u0111enit\tth\u00ec\td\u1ee5ng\tc\u1ee5\t\u0111\u00f3\ttr\u1edf\tn\u00ean\tb\u1ec1n\th\u01a1n\tv\u00e0\tc\u00f3\ttu\u1ed5i\tth\u1ecd\tcao\th\u01a1n.\tKhi m\u1ed9t\ts\u1ed1\t\u00f4ng\tth\u1ee3\tc\u1ea1o\tbi\u1ebft\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tk\u1ef3\tdi\u1ec7u\tn\u00e0y\tc\u1ee7a\tmolip\u0111enit\tth\u00ec\tv\u1edbi \u0111\u1ea7u\t\u00f3c\tth\u1ef1c\tt\u1ebf\th\u01a1n\tng\u01b0\u1eddi,\th\u1ecd\t\u1ee9ng\td\u1ee5ng\tngay\tv\u00e0o\tvi\u1ec7c\tl\u00e0m\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh. \t Nh\u01b0ng\tch\u00fang\tta\th\u00e3y\ttr\u1edf\tl\u1ea1i\tv\u1edbi\tmolip\u0111en.\tNh\u1edd\tc\u00f3\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tkh\u00f3\tch\u1ea3y\tv\u00e0\th\u1ec7\ts\u1ed1","n\u1edf\tnhi\u1ec7t\tth\u1ea5p\tn\u00ean\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tr\u1ed9ng\tr\u00e3i\ttrong\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\t\u0111i\u1ec7n, trong\t\u0111i\u1ec7n\tt\u1eed\th\u1ecdc\tv\u00f4\ttuy\u1ebfn,\ttrong\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tcao.\tNh\u1eefng\tc\u00e1i\tm\u00f3c\tm\u00e0 tr\u00ean\t\u0111\u00f3\ttreo\t\u201cs\u1ee3i\tt\u00f3c\u201d\tb\u1eb1ng\tvonfram\ttrong\tc\u00e1c\tb\u00f3ng\t\u0111\u00e8n\t\u0111i\u1ec7n\tth\u00f4ng\tth\u01b0\u1eddng \u0111\u1ec1u\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tl\u00e0m\tb\u1eb1ng\tmolip\u0111en.\tGi\u1ea3\ts\u1eed\ts\u1ee3i\tt\u00f3c\tb\u1eb1ng\tvonfram\t\u0111\u1ec3\tph\u00e1t\tra\t\u00e1nh s\u00e1ng\t\u1ea5y\t\u0111\u01b0\u1ee3c\th\u00e0n\ttr\u1ef1c\tti\u1ebfp\tv\u00e0o\tl\u00f5i\tth\u1ee7y\ttinh\tc\u1ee7a\tb\u00f3ng\t\u0111\u00e8n\tth\u00ec\tth\u1ee7y\ttinh\ts\u1ebd\td\u1ea1n n\u1ee9t\tngay\tdo\ts\u1ef1\tn\u1edf\tnhi\u1ec7t\tc\u1ee7a\tvonfram,\tc\u00f2n\tmolip\u0111en\tth\u00ec\th\u1ea7u\tnh\u01b0\tkh\u00f4ng\tgi\u00e3n n\u1edf\tkhi\tb\u1ecb\t\u0111\u1ed1t\tn\u00f3ng\tn\u00ean\tkh\u00f4ng\tg\u00e2y\tra\ttai\th\u1ecda\tcho\tth\u1ee7y\ttinh.\tAn\u00f4t,\tc\u1ef1c\tl\u01b0\u1edbi\tv\u00e0 nhi\u1ec1u\tchi\tti\u1ebft\tkh\u00e1c\tc\u1ee7a\t\u0111\u00e8n\t\u0111i\u1ec7n\tt\u1eed,\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\t\u1ed1ng\tph\u00f3ng\ttia\tr\u01a1ngen\tc\u0169ng\t\u0111\u01b0\u1ee3c ch\u1ebf\tt\u1ea1o\tb\u1eb1ng\tmolip\u0111en.\tNh\u01b0\tm\u1ed9t\tth\u1ee9\tv\u1eadt\tli\u1ec7u\tk\u1ebft\tc\u1ea5u,\tmolip\u0111en\tc\u00f2n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed d\u1ee5ng\ttrong\tc\u00e1c\tl\u00f2\tph\u1ea3n\t\u1ee9ng\tn\u0103ng\tl\u01b0\u1ee3ng\th\u1ea1t\tnh\u00e2n.\tC\u00e1c\td\u00e2y\t\u0111i\u1ec7n\ttr\u1edf\tb\u1eb1ng molip\u0111en\tt\u1ecf\tra\tkh\u00e1\tt\u1ed1t\tkhi\t\u0111\u01b0\u1ee3c\td\u00f9ng\tl\u00e0m\tb\u1ed9\tph\u1eadn\tnung\tn\u00f3ng\ttrong\tl\u00f2\t\u0111i\u1ec7n ch\u00e2n\tkh\u00f4ng\tki\u1ec3u\t\u0111i\u1ec7n\ttr\u1edf\tc\u00f3\tc\u00f4ng\tsu\u1ea5t\tl\u1edbn,\tn\u01a1i\ts\u1ea3n\tsinh\tra\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tr\u1ea5t\tcao. Trong\ts\u1ed1\tc\u00e1c\thi\u1ec7n\tv\u1eadt\ttr\u01b0ng\tb\u00e0y\tt\u1ea1i\tb\u1ea3o\tt\u00e0ng\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\tt\u1ed5ng\th\u1ee3p\tMaxc\u01a1va, ng\u01b0\u1eddi\txem\ts\u1ebd\tth\u1ea5y\tm\u1ed9t\tchi\u1ebfc\tthuy\u1ec1n\tnh\u1ecf\tb\u1eb1ng\tmolip\u0111en,\ttrong\t\u0111\u00f3\tnu\u00f4i\tm\u1ed9t tinh\tth\u1ec3\tgranat\tnh\u00f4m\t-\tytri\tnh\u00e2n\tt\u1ea1o. \t M\u1ef9\t\u0111\u00e3\tch\u1ebf\tt\u1ea1o\tm\u1ed9t\tlo\u1ea1i\tth\u1ee7y\ttinh\tr\u1ea5t\t\u0111\u1ed9c\t\u0111\u00e1o,\t\u201cbi\u1ebft\u201d\tthay\t\u0111\u1ed5i\tm\u00e0u\ts\u1eafc\tc\u1ee7a m\u00ecnh\tt\u00f9y\ttheo...\tth\u1eddi\tgian\ttrong\tng\u00e0y.\tD\u01b0\u1edbi\tt\u00e1c\t\u0111\u1ed9ng\tc\u1ee7a\t\u00e1nh\ts\u00e1ng\tm\u1eb7t\ttr\u1eddi, th\u1ee7y\ttinh\tc\u00f3\tm\u00e0u\txanh\tn\u01b0\u1edbc\tbi\u1ec3n,\tc\u00f2n\tkhi\tb\u00f3ng\tt\u1ed1i\tbao\ttr\u00f9m\tth\u00ec\tn\u00f3\tl\u1ea1i\ttr\u1edf\tn\u00ean trong\tsu\u1ed1t.\tHi\u1ec7u\t\u1ee9ng\tn\u00e0y\tx\u1ea3y\tra\tl\u00e0\tnh\u1edd\tmolip\u0111en\tho\u1eb7c\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tpha\tv\u00e0o\tth\u1ee7y tinh\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y\tho\u1eb7c\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tl\u00e0m\tth\u00e0nh\tm\u1ed9t\tm\u00e0ng\tm\u1ecfng\t\u0111\u1eb7t\tgi\u1eefa\thai\tl\u1edbp\tk\u00ednh. \t C\u00e1c\th\u1ee3p\tkim\tmolip\u0111en\tb\u1ec1n\tnhi\u1ec7t\tl\u00e0\tv\u1eadt\tli\u1ec7u\ttuy\u1ec7t\tv\u1eddi\t\u0111\u1ec3\tch\u1ebf\tt\u1ea1o\tc\u00e1c\tchi\tti\u1ebft quan\ttr\u1ecdng\tc\u1ee7a\tt\u00ean\tl\u1eeda\tv\u0169\ttr\u1ee5,\tc\u1ee7a\t\u0111\u1ed9ng\tc\u01a1\tt\u00ean\tl\u1eeda\tv\u00e0\tg\u1edd\tc\u00e1nh\tc\u1ee7a\tm\u00e1y\tbay si\u00eau\t\u00e2m.\tC\u00f2n\th\u1ee3p\tkim\tcomocrom\tg\u1ed3m\tcoban,\tmolip\u0111en\tv\u00e0\tcrom\tth\u00ec\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed d\u1ee5ng\ttrong\ty\th\u1ecdc:\tt\u1eeb\th\u1ee3p\tkim\tn\u00e0y\tng\u01b0\u1eddi\tta\tch\u1ebf\tt\u1ea1o\t\u201cph\u1ee5\tt\u00f9ng\u201d\tcho...\tcon ng\u01b0\u1eddi.\t\u0110\u00fang\tth\u1ebf,\th\u00e3y\t\u0111\u1eebng\tng\u1ea1c\tnhi\u00ean!\tComocrom\tchung\ts\u1ed1ng\td\u1ec5\td\u00e0ng\tv\u1edbi c\u00e1c\tm\u00f4\tc\u1ee7a\tc\u01a1\tth\u1ec3\tng\u01b0\u1eddi,\tn\u00f3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tph\u1eabu\tthu\u1eadt\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tr\u1ea5t\tc\u00f3\thi\u1ec7u\tqu\u1ea3 v\u00e0o\tvi\u1ec7c\tthay\tth\u1ebf\tc\u00e1c\tkh\u1edbp\tx\u01b0\u01a1ng\tb\u1ecb\th\u01b0\th\u1ecfng. \t \u1ede\tBabilon\tx\u01b0a\tkia,\tkhi\tl\u00e0m\tnh\u00e0\t\u1edf,\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tth\u1ee3\tx\u00e2y\t\u0111\u00e3\td\u00f9ng\tlau\ts\u1eady\t\u0111\u1ec3 l\u00e0m\tc\u1ed1t\tcho\t\u0111\u1ea5t,\tc\u00f2n\t\u1edf\tHy\tL\u1ea1p\tc\u1ed5\t\u0111\u1ea1i,\tkhi\tx\u00e2y\td\u1ef1ng\tc\u00e1c\tcung\t\u0111i\u1ec7n\tv\u00e0\t\u0111\u1ec1n\t\u0111\u00e0i, ng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\td\u00f9ng\tthanh\ts\u1eaft\t\u0111\u1ec3\tgia\tc\u1ed1\tcho\tnh\u1eefng\tc\u1ed9t\t\u0111\u00e1\thoa\tc\u01b0\u01a1ng.\tNguy\u00ean t\u1eafc\tn\u00e0y\tl\u00e0\tc\u01a1\ts\u1edf\t\u0111\u1ec3\tt\u1ea1o\tn\u00ean\tm\u1ed9t\tlo\u1ea1i\tv\u1eadt\tli\u1ec7u\tk\u1ebft\tc\u1ea5u\tm\u1edbi,\thi\u1ec7n\t\u0111\u1ea1i\t-\t\u0111\u00f3\tl\u00e0\tv\u1eadt li\u1ec7u\tph\u1ed1i\ttr\u00ed,\tv\u00ec\t\u0111\u00e2y\tl\u00e0\ts\u1ef1\tph\u1ed1i\th\u1ee3p\tc\u1ee7a\thai\tho\u1eb7c\tm\u1ed9t\ts\u1ed1\tth\u00e0nh\tph\u1ea7n\tkh\u00f4ng \u0111\u1ed3ng\tch\u1ea5t.\tM\u1ed7i\tth\u00e0nh\tph\u1ea7n\t\u0111\u1ea3m\tnh\u1eadn\tm\u1ed9t\tph\u1eadn\ts\u1ef1\tri\u00eang:\tch\u1eb3ng\th\u1ea1n,\tm\u1ed9t\ts\u1ed1 th\u00ec\t\u0111\u1ec3\tch\u1ed1ng\ts\u1ef1\tnung\tn\u00f3ng,\tch\u1ed1ng\tm\u00e0i\tm\u00f2n\tho\u1eb7c\tch\u1ed1ng\tc\u00e1c\tm\u00f4i\ttr\u01b0\u1eddng\tx\u00e2m th\u1ef1c;\tm\u1ed9t\ts\u1ed1\tth\u00e0nh\tph\u1ea7n\tkh\u00e1c\tth\u00ec\tch\u1ed1ng\ts\u1ef1\tk\u00e9o\tc\u0103ng.\tS\u1ef1\t\u201cph\u00e2n\tc\u00f4ng\tlao \u0111\u1ed9ng\u201d\tnh\u01b0\tv\u1eady\tgi\u00fap\tcho\tnhi\u1ec1u\tk\u1ebft\tc\u1ea5u\ttr\u1edf\tn\u00ean\tgon\tnh\u1eb9\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tr\u1ea5t\tnhi\u1ec1u,\tm\u00e0","\u0111i\u1ec1u\t\u0111\u00f3\tth\u00ec\tr\u1ea5t\tquan\ttr\u1ecdng\t\u0111\u1ed1i\tv\u1edbi\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\th\u00e0ng\tkh\u00f4ng\tv\u00e0\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\tv\u0169\ttr\u1ee5. B\u1eb1ng\tc\u00e1ch\tthay\t\u0111\u1ed5i\tt\u1ef7\tl\u1ec7\tgi\u1eefa\tc\u00e1c\tth\u00e0nh\tph\u1ea7n,\tc\u00f3\tth\u1ec3\tt\u1ea1o\tn\u00ean\tnh\u1eefng\tv\u1eadt\tli\u1ec7u c\u00f3\t\u0111\u1ed9\tb\u1ec1n,\ts\u1ee9c\tch\u1ecbu\tn\u00f3ng,\tmo\u0111un\t\u0111\u00e0n\th\u1ed3i\tv\u00e0\tnh\u1eefng\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tc\u1ea7n\tthi\u1ebft\tkh\u00e1c \u0111\u00e3\t\u0111\u1ecbnh\ttr\u01b0\u1edbc.\t\u0110\u1ed1i\tv\u1edbi\tnhi\u1ec1u\tkim\tlo\u1ea1i\td\u1ebbo\t(niken,\tcoban,\ttitan\tv.\tv...)\tth\u00ec\td\u00e2y molip\u0111en\t\u0111\u00f3ng\tvai\ttr\u00f2\t\u201cn\u00f2ng\tc\u1ed1t\u201d\tr\u1ea5t\tt\u1ed1t\t\u0111\u1ec3\tnh\u1eadn\tl\u1ea5y\tt\u1ea3i\ttr\u1ecdng\tk\u00e9o\tm\u00e0\tc\u00e1c kim\tlo\u1ea1i\tkia\tkh\u00f4ng\t\u0111\u1ee7\ts\u1ee9c\tch\u1ecbu\t\u0111\u1ef1ng:\tnh\u1edd\tc\u00e1i\tl\u00f5i\tn\u00e0y\tm\u00e0\tnh\u1eefng\t\u0111\u1eb7c\ttr\u01b0ng\tv\u1ec1 \u0111\u1ed9\tb\u1ec1n\tc\u1ee7a\tv\u1eadt\tli\u1ec7u\tc\u00f3\tth\u1ec3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tn\u00e2ng\tcao\tl\u00ean\tr\u1ea5t\tnhi\u1ec1u. \t C\u00e1c\th\u1ee3p\tch\u1ea5t\tc\u1ee7a\tmolip\u0111en\tc\u00f3\tc\u00f4ng\td\u1ee5ng\tr\u1ea5t\t\u0111a\td\u1ea1ng.\tNh\u1edd\tc\u00f3\tmolip\u0111en\tn\u00ean c\u00e1c\tlo\u1ea1i\tmen\tg\u1ed1m\ts\u1ee9\tc\u00f3\tkh\u1ea3\tn\u0103ng\tbao\tph\u1ee7\tr\u1ea5t\tcao.\tC\u00e1c\tch\u1ea5t\tm\u00e0u\tch\u1ee9a molip\u0111en\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng\t\u0111\u1ec3\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\t\u0111\u1ed3\tg\u1ed1m\tv\u00e0\tc\u00e1c\tch\u1ea5t\td\u1ebbo\ttrong\tc\u00f4ng nghi\u1ec7p\tthu\u1ed9c\tda,\tl\u00f4ng\tth\u00fa\tv\u00e0\tc\u00f4ng\tnghi\u1ec7p\td\u1ec7t.\tMolip\u0111en\toxit\t\u0111\u01b0\u1ee3c\td\u00f9ng\tl\u00e0m ch\u1ea5t\tx\u00fac\tt\u00e1c\ttrong\tvi\u1ec7c\tch\u01b0ng\tc\u1ea5t\td\u1ea7u\tm\u1ecf\tv\u00e0\ttrong\tc\u00e1c\tqu\u00e1\ttr\u00ecnh\th\u00f3a\th\u1ecdc kh\u00e1c.\tTrong\th\u00f3a\th\u1ecdc\tph\u00e2n\tt\u00edch,\tamoni\tmolip\u0111at\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tng\u00f3t\tm\u1ed9t th\u1ebf\tk\u1ef7\tr\u01b0\u1ee1i\tnay\t-\t\u0111\u00f3\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tch\u1ea5t\tthu\u1ed1c\tth\u1eed\tquan\ttr\u1ecdng,\tgi\u00fap\tc\u00e1c\tnh\u00e0\th\u00f3a\th\u1ecdc x\u00e1c\t\u0111\u1ecbnh\t\u0111\u01b0\u1ee3c\th\u00e0m\tl\u01b0\u1ee3ng\tfotfo\ttrong\tqu\u1eb7ng,\ttrong\tth\u00e9p,\ttrong\tc\u00e1c\th\u1ee3p\tkim v\u00e0\tnhi\u1ec1u\tv\u1eadt\tli\u1ec7u\tkh\u00e1c. \t Nh\u01b0\tch\u00fang\tta\tth\u1ea5y\t\u0111\u1ea5y,\tmolip\u0111en\tc\u00f3\t\u0111\u1ee7\tvi\u1ec7c.\tTh\u1ebf\tm\u00e0\tt\u1edbi\tgi\u1edd\tch\u00fang\tta\tm\u1edbi ch\u1ec9\tnghe\tn\u00f3i\tv\u1ec1\tc\u00e1c\tc\u00f4ng\tvi\u1ec7c\tph\u1ee5,\tm\u00e0\tch\u01b0a\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tnghe\tm\u1ed9t\tl\u1eddi\tn\u00e0o\tv\u1ec1\tc\u00f4ng vi\u1ec7c\tquan\ttr\u1ecdng\tnh\u1ea5t\tc\u1ee7a\tn\u00f3.\tCh\u00fang\tta\th\u00e3y\tnh\u1edb\tl\u1ea1i\tl\u00e0\tt\u1eeb\tngay\t\u0111\u1ea7u\tc\u00e2u\tchuy\u1ec7n, molip\u0111en\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tm\u1ec7nh\tdanh\tl\u00e0\tng\u01b0\u1eddi\tb\u1ea1n\t\u0111\u1ed3ng\tminh\ttrung\tth\u00e0nh\tc\u1ee7a\ts\u1eaft. V\u1ec1\t\u201ct\u00ecnh\tb\u1ea1n\u201d\tgi\u1eefa\ts\u1eaft\tv\u00e0\tmolip\u0111en\tn\u00e0y,\tch\u00fang\tta\ts\u1ebd\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tnghe\tk\u1ec3\tt\u1ec9\tm\u1ec9\td\u01b0\u1edbi \u0111\u00e2y\t-\tch\u00ednh\tng\u00e0nh\tluy\u1ec7n\tkim\t\u0111\u00e3\td\u00f9ng\tt\u1edbi\tba\tph\u1ea7n\tt\u01b0\ts\u1ed1\tmolip\u0111en\tkhai\tth\u00e1c \u0111\u01b0\u1ee3c\ttr\u00ean\ttr\u00e1i\t\u0111\u1ea5t\t\u0111\u1ec3\tluy\u1ec7n\tc\u00e1c\tlo\u1ea1i\tth\u00e9p\tchuy\u00ean\td\u1ee5ng.\t\u1ede\tn\u01b0\u1edbc\tNga,\tlo\u1ea1i\tth\u00e9p ch\u1ee9a\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tn\u00e0y\tl\u1ea7n\t\u0111\u1ea7u\tti\u00ean\tra\tl\u00f2\tv\u00e0o\tn\u0103m\t1886\tt\u1ea1i\tnh\u00e0\tm\u00e1y\tPutilop\t\u1edf Petecbua.\tTuy\tnhi\u00ean,\tvi\u1ec7c\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tmolip\u0111en\t\u0111\u1ec3\tc\u1ea3i\tthi\u1ec7n\tc\u00e1c\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tc\u1ee7a th\u00e9p\tth\u00ec\tc\u00f2n\tc\u00f3\tl\u1ecbch\ts\u1eed\tl\u00e2u\th\u01a1n\tnhi\u1ec1u. \t M\u1ed9t\tth\u1eddi\tgian\td\u00e0i,\tkh\u00f4ng\tai\tkh\u00e1m\tph\u00e1\tra\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u0111i\u1ec1u\tb\u00ed\tm\u1eadt:\tt\u1ea1i\tsao\tg\u01b0\u01a1m\tc\u1ee7a c\u00e1c\tv\u00f5\ts\u0129\t\u0111\u1ea1o\tNh\u1eadt\tB\u1ea3n\tl\u1ea1i\tr\u1ea5t\ts\u1eafc.\tNhi\u1ec1u\tth\u1ebf\th\u1ec7\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tluy\u1ec7n\tkim\t\u0111\u00e3\tu\u1ed5ng c\u00f4ng\tn\u1ea5u\tluy\u1ec7n\tm\u1ed9t\tth\u1ee9\tth\u00e9p\tt\u01b0\u01a1ng\tt\u1ef1\tnh\u01b0\tlo\u1ea1i\tm\u00e0\t\u1edf\t\u0111\u1ea5t\tn\u01b0\u1edbc\tm\u1eb7t\ttr\u1eddi\tm\u1ecdc h\u1ed3i\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXI\t-\tXIII\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\td\u00f9ng\t\u0111\u1ec3\tr\u00e8n\tg\u01b0\u01a1m\tgi\u00e1o.\tCu\u1ed1i\tc\u00f9ng,\tb\u00ed\tquy\u1ebft n\u00e0y\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tkh\u00e1m\tph\u00e1:\ttrong\tth\u1ee9\tth\u00e9p\tb\u00ed\t\u1ea9n\t\u1ea5y,\tngo\u00e0i\tc\u00e1c\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tkh\u00e1c, c\u00f2n\tc\u00f3\tmolip\u0111en.\tNguy\u00ean\tt\u1ed1\tn\u00e0y\t\u201ctinh\tkh\u00f4n\u201d\tl\u1eafm,\tn\u00f3\t\u0111\u1ed3ng\tth\u1eddi\tv\u1eeba\tt\u0103ng\t\u0111\u1ed9 c\u1ee9ng\tv\u1eeba\tt\u0103ng\t\u0111\u1ed9\tdai\tc\u1ee7a\tth\u00e9p,\tm\u00e0\t\u0111\u00e1ng\tl\u1ebd\tra,\ts\u1ef1\tt\u0103ng\t\u0111\u1ed9\tc\u1ee9ng\tth\u01b0\u1eddng\t\u0111i\t\u0111\u00f4i v\u1edbi\ts\u1ef1\tt\u0103ng\t\u0111\u1ed9\tgi\u00f2n. \t S\u1ef1\tk\u1ebft\th\u1ee3p\tc\u1ea3\t\u0111\u1ed9\tc\u1ee9ng\tv\u00e0\t\u0111\u1ed9\tdai\tcao\tl\u00e0\t\u0111i\u1ec1u\tv\u00f4\tc\u00f9ng\tc\u1ea7n\tthi\u1ebft\t\u0111\u1ed1i\tv\u1edbi\tlo\u1ea1i","th\u00e9p\tl\u00e0m\tv\u1ecf\tb\u1ecdc\tchi\u1ebfn\txa.\tV\u1ecf\tb\u1ecdc\tc\u1ee7a\tlo\u1ea1i\txe\tt\u0103ng\tdo\tAnh\tv\u00e0\tPh\u00e1p\th\u1ee3p\tt\u00e1c ch\u1ebf\tt\u1ea1o\txu\u1ea5t\thi\u1ec7n\tn\u0103m\t1916\ttr\u00ean\tc\u00e1c\tchi\u1ebfn\ttr\u01b0\u1eddng\th\u1ed3i\tchi\u1ebfn\ttranh\tth\u1ebf\tgi\u1edbi\tth\u1ee9 nh\u1ea5t\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tl\u00e0m\tb\u1eb1ng\tth\u00e9p\tmangan,\ttuy\tc\u1ee9ng\tnh\u01b0ng\tl\u1ea1i\tgi\u00f2n.\tTi\u1ebfc\tthay,\tc\u00e1i \u00e1o\tgi\u00e1p\tc\u1ed3m\tc\u1ed9m\td\u00e0y\tt\u1edbi\t75\tmilimet\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\tb\u1ecb\t\u0111\u1ea1n\tc\u1ee7a\tph\u00e1o\tb\u1ecbnh\t\u0110\u1ee9c\tch\u1ecdc th\u1ee7ng\ty\tnh\u01b0\tch\u1ecdc\tv\u00e0o\tth\u00f9ng\tb\u01a1\tv\u1eady.\tNh\u01b0ng\tch\u1ec9\tc\u1ea7n\tpha\tth\u00eam\tv\u00e0o\tth\u00e9p\tch\u1eebng 1,5\t-\t2\t%\tmolip\u0111en\tth\u00ec\tc\u00e1c\txe\tt\u0103ng\t\u1ea5y\ttr\u1edf\tn\u00ean\tb\u1ea5t\tkh\u1ea3\tx\u00e2m\tph\u1ea1m,\tm\u1eb7c\td\u1ea7u chi\u1ec1u\td\u00e0y\tc\u1ee7a\tt\u1ea5m\tv\u1ecf\tb\u1ecdc\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tgi\u1ea3m\txu\u1ed1ng\tg\u1ea7n\tba\tl\u1ea7n. \t V\u1eady\tth\u00ec\tgi\u1ea3i\tth\u00edch\tnh\u01b0\tth\u1ebf\tn\u00e0o\tv\u1ec1\ts\u1ef1\tt\u00e1i\tsinh\tk\u1ef3\tdi\u1ec7u\tnh\u01b0\tv\u1eady\tc\u1ee7a\tl\u1edbp\tv\u1ecf\tb\u1ecdc b\u1eb1ng\tth\u00e9p?\tV\u1ea5n\t\u0111\u1ec1\tl\u00e0\t\u1edf\tch\u1ed7\tmolip\u0111en\tk\u00ecm\th\u00e3m\ts\u1ef1\tl\u1edbn\tl\u00ean\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\th\u1ea1t\ttrong qu\u00e1\ttr\u00ecnh\tk\u1ebft\ttinh\tc\u1ee7a\tth\u00e9p,\tch\u00ednh\tv\u00ec\tv\u1eady,\tn\u00f3\tl\u00e0m\tcho\tth\u00e9p\tc\u00f3\tc\u1ea5u\ttr\u00fac\t\u0111\u1ed3ng nh\u1ea5t,\tm\u1ecbn\th\u1ea1t,\tt\u1ea1o\tn\u00ean\tnh\u1eefng\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tqu\u00fd\tb\u00e1u\tcho\th\u1ee3p\tkim.\tT\u00ednh\tgi\u00f2n\tsau khi\tram\tl\u00e0\tthu\u1ed9c\tt\u00ednh\tc\u1ee7a\t\u0111a\ts\u1ed1\tc\u00e1c\tlo\u1ea1i\tth\u00e9p\t\u0111i\u1ec1u\tch\u1ea5t.\tC\u00f2n\tc\u00e1c\tlo\u1ea1i\tth\u00e9p ch\u1ee9a\tmolip\u0111en\tth\u00ec\tkh\u00f4ng\tm\u1eafc\tch\u1ee9ng\tb\u1ec7nh\tn\u00e0y,\tnh\u1edd\tv\u1eady,\tch\u00fang\tc\u00f3\tth\u1ec3\tqua nhi\u1ec7t\tluy\u1ec7n\tm\u00e0\tv\u1eabn\tkh\u00f4ng\tph\u00e1t\tsinh\t\u1ee9ng\tsu\u1ea5t\tb\u00ean\ttrong.\tMolip\u0111en\tn\u00e2ng\tcao r\u00f5\tr\u1ec7t\tt\u00ednh\tth\u1ea5m\tt\u00f4i\tc\u1ee7a\tth\u00e9p.\t\u0110\u01b0\u1ee3c\t\u0111i\u1ec1u\tch\u1ea5t\tb\u1eb1ng\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tn\u00e0y,\tth\u00e9p\tgi\u1eef \u0111\u01b0\u1ee3c\t\u0111\u1ed9\tb\u1ec1n\t\u0111\u00e1ng\tk\u1ec3\t\u1edf\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tcao\tv\u00e0\tc\u00f3\ts\u1ee9c\tkh\u00e1ng\tch\u1ea3y\tl\u1edbn.\tVonfram c\u0169ng\tc\u00f3\t\u1ea3nh\th\u01b0\u1edfng\tt\u01b0\u01a1ng\tt\u1ef1\tnh\u01b0\tv\u1eady\t\u0111\u1ed1i\tv\u1edbi\tc\u00e1c\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tc\u1ee7a\tth\u00e9p,\tnh\u01b0ng t\u00e1c\t\u0111\u1ed9ng\tc\u1ee7a\tmolip\u0111en\tch\u1eb3ng\th\u1ea1n,\t\u0111\u1ed1i\tv\u1edbi\t\u0111\u1ed9\tb\u1ec1n\tc\u1ee7a\tth\u00e9p\tv\u1eabn\tcao\th\u01a1n\th\u1eb3n: 0,3\t%\tmolip\u0111en\tc\u00f3\tth\u1ec3\tthay\tth\u1ebf\t1\t%\tvonfram,\tm\u00e0\tvonfram\tth\u00ec\tkhan\thi\u1ebfm h\u01a1n. \t Th\u00e9p\tmolip\u0111en\tkh\u00f4ng\tph\u1ea3i\tch\u1ec9\t\u0111\u1ec3\tl\u00e0m\tv\u1ecf\tb\u1ecdc\txe\tthi\u1ebft\tgi\u00e1p\tm\u00e0\tc\u00f2n\t\u0111\u1ec3\tl\u00e0m n\u00f2ng\ts\u00fang\ttr\u01b0\u1eddng\tv\u00e0\tn\u00f2ng\t\u0111\u1ea1i\tb\u00e1c,\tl\u00e0m\tc\u00e1c\tchi\tti\u1ebft\tm\u00e1y\tbay\tv\u00e0\t\u00f4\tt\u00f4,\tl\u00e0m\tc\u00e1c n\u1ed3i\th\u01a1i\tv\u00e0\ttuabin,\tl\u00e0m\tc\u00e1c\td\u1ee5ng\tc\u1ee5\tc\u1eaft\tg\u1ecdt\tv\u00e0\tl\u01b0\u1ee1i\tdao\tc\u1ea1o.\tMolip\u0111en\tc\u00f2n\tc\u00f3 t\u00e1c\td\u1ee5ng\tt\u1ed1t\t\u0111\u1ed1i\tv\u1edbi\tc\u00e1c\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tc\u1ee7a\tgang:\tn\u00f3\tl\u00e0m\tcho\t\u0111\u1ed9\tb\u1ec1n\tv\u00e0\tkh\u1ea3\tn\u0103ng ch\u1ed1ng\tm\u00e0i\tm\u00f2n\tc\u1ee7a\tgang\tt\u0103ng\tl\u00ean. \t S\u1edf\td\u0129\tmolip\u0111en\tc\u00f3\tkh\u1ea3\tn\u0103ng\t\u0111i\u1ec1u\tch\u1ea5t\tr\u1ea5t\tt\u1ed1t\tl\u00e0\tv\u00ec\tn\u00f3\tc\u0169ng\tc\u00f3\tm\u1ea1ng\ttinh\tth\u1ec3 gi\u1ed1ng\tnh\u01b0\ts\u1eaft.\tB\u00e1n\tk\u00ednh\tnguy\u00ean\tt\u1eed\tc\u1ee7a\tmolip\u0111en\tv\u00e0\ts\u1eaft\tg\u1ea7n\tb\u1eb1ng\tnhau.\tM\u00e0 \u0111\u00e3\tl\u00e0\th\u1ecd\th\u00e0ng\tth\u00e2n\tth\u00edch\tth\u00ec\tth\u01b0\u1eddng\td\u1ec5\tth\u00f4ng\tc\u1ea3m\tcho\tnhau.\tTuy\tnhi\u00ean, molip\u0111en\tkh\u00f4ng\tph\u1ea3i\tch\u1ec9\tth\u00e2n\tthi\u1ebft\tv\u1edbi\ts\u1eaft\tm\u00e0\tth\u00f4i.\tC\u00e1c\th\u1ee3p\tkim\tc\u1ee7a molip\u0111en\tv\u1edbi\tcrom,\tcoban,\tniken\t\u0111\u1ec1u\tc\u00f3\tkh\u1ea3\tn\u0103ng\tch\u1ed1ng\taxit\tr\u1ea5t\tt\u1ed1t\tv\u00e0\t\u0111\u01b0\u1ee3c s\u1eed\td\u1ee5ng\t\u0111\u1ec3\tch\u1ebf\tt\u1ea1o\tkh\u00ed\tc\u1ee5\th\u00f3a\th\u1ecdc.\tKh\u1ea3\tn\u0103ng\tch\u1ed1ng\tm\u00e0i\tm\u00f2n\tcao\tl\u00e0\tn\u00e9t\t\u0111\u1eb7c tr\u01b0ng\tcho\tm\u1ed9t\ts\u1ed1\th\u1ee3p\tkim\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tn\u00e0y.\tC\u00e1c\th\u1ee3p\tkim\tc\u1ee7a\tmolip\u0111en v\u1edbi\tvonfram\tc\u00f3\tth\u1ec3\tthay\tth\u1ebf\tplatin.\t\u0110\u1ec3\tch\u1ebf\tt\u1ea1o\tc\u00e1c\t\u0111\u1ea7u\tm\u1ed1i\tti\u1ebfp\tx\u00fac\ttrong\tk\u1ef9 thu\u1eadt\t\u0111i\u1ec7n,\tng\u01b0\u1eddi\tta\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tc\u00e1c\th\u1ee3p\tkim\tc\u1ee7a\tmolip\u0111en\tv\u1edbi\t\u0111\u1ed3ng\tv\u00e0\tb\u1ea1c. \t Trong\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\tl\u00e0m\tl\u1ea1nh,\tc\u00e1c\tch\u1ea5t\tkh\u00ed\tn\u00e9n,\tnh\u1ea5t\tl\u00e0\tkh\u00ed\tnit\u01a1,\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng","r\u1ed9ng\tr\u00e3i.\t\u0110\u1ec3\tgi\u1eef\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tkh\u00ed\tn\u00e0y\t\u1edf\ttr\u1ea1ng\tth\u00e1i\tl\u1ecfng,\tph\u1ea3i\tc\u00f3\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tr\u1ea5t\tth\u1ea5p\t- \u0111\u1ebfn\t\u00e2m\t200\t\u0111\u1ed9\tC.\t\u1ede\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tnh\u01b0\tv\u1eady,\tc\u00e1c\tlo\u1ea1i\tth\u00e9p\tth\u00f4ng\tth\u01b0\u1eddng\ts\u1ebd\ttr\u1edf\tn\u00ean gi\u00f2n\tnh\u01b0\tth\u1ee7y\ttinh.\tC\u00e1c\tb\u00ecnh\tch\u1ee9a\tnit\u01a1\tl\u1ecfng\t\u0111\u1ec1u\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tch\u1ebf\tt\u1ea1o\tb\u1eb1ng\tth\u00e9p\tch\u1ecbu l\u1ea1nh\t\u0111\u1eb7c\tbi\u1ec7t,\tnh\u01b0ng\ttrong\tm\u1ed9t\tth\u1eddi\tgian\td\u00e0i,\tlo\u1ea1i\tth\u00e9p\t\u0111\u00f3\tc\u00f3\tm\u1ed9t\tnh\u01b0\u1ee3c\t\u0111i\u1ec3m nghi\u00eam\ttr\u1ecdng:\tc\u00e1c\tm\u1ed1i\th\u00e0n\ttr\u00ean\t\u0111\u00f3\tc\u00f3\t\u0111\u1ed9\tb\u1ec1n\tth\u1ea5p.\tCh\u1ec9\tmolip\u0111en\tm\u1edbi\tkh\u1eafc ph\u1ee5c\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tnh\u01b0\u1ee3c\t\u0111i\u1ec3m\tn\u00e0y.\tTr\u01b0\u1edbc\t\u0111\u00e2y,\tng\u01b0\u1eddi\tta\tpha\tcrom\tv\u00e0o\tc\u00e1c\tv\u1eadt\tli\u1ec7u l\u00e0m\tque\th\u00e0n,\tnh\u01b0ng\tcrom\tl\u1ea1i\tg\u00e2y\tn\u00ean\ts\u1ef1\tr\u1ea1n\tn\u1ee9t\tc\u00e1c\tr\u00eca\tm\u1ed1i\th\u00e0n.\tC\u00e1c\tcu\u1ed9c nghi\u00ean\tc\u1ee9u\t\u0111\u00e3\tcho\tth\u1ea5y\tr\u1eb1ng,\tmolip\u0111en\tth\u00ec\tkh\u00e1c\th\u1eb3n,\tn\u00f3\tng\u0103n\tch\u1eb7n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1ef1 t\u1ea1o\tn\u00ean\tc\u00e1c\tv\u1ebft\tn\u1ee9t.\tSau\tnhi\u1ec1u\tl\u1ea7n\tth\u00ed\tnghi\u1ec7m,\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tt\u00ecm\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tth\u00e0nh ph\u1ea7n\tt\u1ed1i\t\u01b0u\tc\u1ee7a\tch\u1ea5t\tpha;\ttrong\t\u0111\u00f3\tph\u1ea3i\tc\u00f3\t20\t%\tmolip\u0111en.\tB\u00e2y\tgi\u1edd,\tc\u00e1c\tm\u1ed1i h\u00e0n\tc\u0169ng\t\u0111\u1ee7\ts\u1ee9c\tch\u1ecbu\t\u0111\u1ef1ng\t\u0111\u1ed9\tl\u1ea1nh\t-\t200\t\u0111\u1ed9\tC\tnh\u01b0\tch\u00ednh\tb\u1ea3n\tth\u00e2n\tth\u00e9p\tl\u00e0m v\u1ecf\tb\u00ecnh\tv\u1eady. \t Molip\u0111en\tc\u00f2n\tgi\u00fap\tth\u00e9p\tm\u1ed9t\tvi\u1ec7c\t\u0111\u1eb7c\tbi\u1ec7t\tn\u1eefa:\tn\u1ebfu\ttr\u1ed9n\tb\u1ed9t\tmolip\u0111en\tm\u1ecbn v\u1edbi\taxit\tascobic\t(vitamin\tC)\tth\u00ec\ts\u1ebd\tt\u1ea1o\tth\u00e0nh\tm\u1ed9t\th\u1ed7n\th\u1ee3p\tb\u1ea3o\tv\u1ec7\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tth\u00e9p v\u00e0\tc\u00e1c\tkim\tlo\u1ea1i\tkh\u00e1c\tkh\u1ecfi\tb\u1ecb\t\u0103n\tm\u00f2n.\tTh\u1ebf\tl\u00e0,\tvitamin\tkh\u00f4ng\tnh\u1eefng\tb\u1ed5\t\u00edch cho\tcon\tng\u01b0\u1eddi\tm\u00e0\tc\u00f2n\tb\u1ed5\t\u00edch\tcho\tc\u00e1c\tc\u1ea3\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u1eefa. \t Tr\u00ean\t\u0111\u1ed3ng\tru\u1ed9ng\tn\u00f4ng\tnghi\u1ec7p,\tmolip\u0111en\tl\u00e0m\tvi\u1ec7c\tc\u0169ng\tr\u1ea5t\thi\u1ec7u\tqu\u1ea3.\tM\u1ed9t\ts\u1ed1 nguy\u00ean\tt\u1ed1\tb\u00f3n\tcho\t\u0111\u1ea5t\t\u0111ai\tho\u1eb7c\tpha\tv\u00e0o\tth\u1ee9c\t\u0103n\tgia\ts\u00fac\tv\u1edbi\tl\u01b0\u1ee3ng\tr\u1ea5t\tnh\u1ecf th\u00f4i\tc\u0169ng\t\u0111\u1ee7\tl\u00e0m\tn\u00ean\tnh\u1eefng\t\u0111i\u1ec1u\tk\u1ef3\tdi\u1ec7u.\tMolip\u0111en\tc\u0169ng\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tnguy\u00ean\tt\u1ed1 c\u00f3\tph\u00e9p\tl\u1ea1\tnh\u01b0\tv\u1eady.\tNh\u1eefng\tli\u1ec1u\tl\u01b0\u1ee3ng\tc\u1ef1c\tnh\u1ecf\tc\u1ee7a\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tvi\tl\u01b0\u1ee3ng\tn\u00e0y\ts\u1ebd g\u00f3p\tph\u1ea7n\tn\u00e2ng\tcao\tr\u00f5\tr\u1ec7t\tn\u0103ng\tsu\u1ea5t\tv\u00e0\tc\u1ea3i\tthi\u1ec7n\tch\u1ea5t\tl\u01b0\u1ee3ng\tc\u1ee7a\tnhi\u1ec1u\tlo\u1ea1i\tc\u00e2y tr\u1ed3ng.\tC\u00e1c\tlo\u1ea1i\tc\u00e2y\th\u1ecd\t\u0111\u1eadu\tr\u1ea5t\t\u01b0a\tth\u00edch\tmolip\u0111en.\tH\u1ea1t\t\u0111\u1eadu\tgi\u1ed1ng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tx\u1eed\tl\u00fd b\u1eb1ng\tamoni\tmolip\u0111at\tth\u00ec\td\u00f9\tc\u00f3\tgieo\ttr\u00ean\t\u0111\u1ea5t\tth\u01b0\u1eddng\tc\u0169ng\ts\u1ebd\tcho\tn\u0103ng\tsu\u1ea5t thu\tho\u1ea1ch\tcao\th\u01a1n\tm\u1ed9t\tph\u1ea7n\tba\tso\tv\u1edbi\tm\u1ee9c\tb\u00ecnh\tth\u01b0\u1eddng.\tMolip\u0111en\tt\u1eadp\ttrung \u1edf\tc\u00e1c\tn\u1ed1t\ts\u1ea7n\ttrong\tb\u1ed9\tr\u1ec5\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tc\u00e2y\th\u1ecd\t\u0111\u1eadu,\tgi\u00fap\tch\u00fang\th\u1ea5p\tth\u1ee5\tnit\u01a1\tc\u1ee7a\tkh\u00ed quy\u1ec3n\t-\tm\u1ed9t\tth\u00e0nh\tph\u1ea7n\tv\u00f4\tc\u00f9ng\tc\u1ea7n\tthi\u1ebft\tcho\ts\u1ef1\tph\u00e1t\ttri\u1ec3n\tc\u1ee7a\tth\u1ef1c\tv\u1eadt.\tNh\u1edd c\u00f3\tmolip\u0111en\tn\u00ean\th\u00e0m\tl\u01b0\u1ee3ng\tc\u00e1c\tanbumin,\tch\u1ea5t\tdi\u1ec7p\tl\u1ee5c\tv\u00e0\tvitamin\ttrong\tc\u00e1c m\u00f4\tth\u1ef1c\tv\u1eadt\tt\u0103ng\tl\u00ean.\tNh\u01b0ng\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tn\u00e0y\tho\u00e0n\tto\u00e0n\tkh\u00f4ng\tban\tph\u00e1t\t\u00e2n\thu\u1ec7 cho\tt\u1ea5t\tc\u1ea3\tm\u1ecdi\tlo\u1ea1i\tth\u1ef1c\tv\u1eadt:\t\u0111\u1ed1i\tv\u1edbi\tm\u1ed9t\ts\u1ed1\tlo\u00e0i\tc\u1ecf\td\u1ea1i,\tn\u00f3\tl\u1ea1i\tc\u00f3\tt\u00e1c\td\u1ee5ng\th\u1ee7y di\u1ec7t. \t C\u00e1c\tnh\u00e0\tb\u00e1c\th\u1ecdc\tNh\u1eadt\tB\u1ea3n\t\u1edf\ttr\u01b0\u1eddng\t\u0111\u1ea1i\th\u1ecdc\tt\u1ed5ng\th\u1ee3p\tOsaka\t\u0111\u00e3\tti\u1ebfn\th\u00e0nh\tc\u00e1c cu\u1ed9c\tkh\u1ea3o\tnghi\u1ec7m\tkh\u00e1c\tth\u01b0\u1eddng.\tKhi\tph\u00e2n\tt\u00edch\tt\u00e0n\tc\u00f2n\tl\u1ea1i\tc\u1ee7a\tt\u00f3c\tch\u00e1y\tb\u1eb1ng c\u00e1c\tph\u01b0\u01a1ng\tti\u1ec7n\tc\u1ef1c\tk\u1ef3\thi\u1ec7n\t\u0111\u1ea1i,\th\u1ecd\t\u0111\u00e3\t\u0111i\t\u0111\u1ebfn\tk\u1ebft\tlu\u1eadn\tr\u1eb1ng,\tm\u00e0u\tc\u1ee7a\tt\u00f3c\tph\u1ee5 thu\u1ed9c\tv\u00e0o\th\u00e0m\tl\u01b0\u1ee3ng\tt\u1ebf\tvi\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tkim\tlo\u1ea1i\ttrong\tt\u00f3c.\tCh\u1eb3ng\th\u1ea1n,\tt\u00f3c\ts\u00e1ng m\u00e0u\tth\u00ec\tch\u1ee9a\tnhi\u1ec1u\tniken,\tt\u00f3c\tv\u00e0ng\tth\u00ec\tgi\u00e0u\ttitan.\tN\u1ebfu\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tc\u00f3\tb\u1ed9\tt\u00f3c m\u00e0u\thung\tkh\u00f4ng\th\u00e0i\tl\u00f2ng\tv\u1ec1\tb\u1ed9\tt\u00f3c\t\u0111\u00f3,\tth\u00ec\th\u1ecd\tc\u1ea7n\t\u0111\u1ec1\t\u0111\u1ea1t\tnguy\u1ec7n\tv\u1ecdng\tv\u1edbi","molip\u0111en:\ttheo\t\u00fd\tki\u1ebfn\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tnh\u00e0\ts\u1eafc\tt\u1ed1\th\u1ecdc\tNh\u1eadt\tB\u1ea3n,\tch\u00ednh\tmolip\u0111en\tl\u00e0m cho\tt\u00f3c\tc\u00f3\tm\u00e0u\tnh\u01b0\tv\u1eady.\tC\u00f3\tl\u1ebd,\tn\u1ebfu\tqu\u1ea3\tth\u1eadt\tc\u00f3\tt\u1ed3n\tt\u1ea1i\tm\u1ed9t\t\u201cH\u1ed9i\tt\u00f3c\thung\u201d m\u00e0\t\u0111\u00e3\tb\u1ecb\tSerloc\tHonmes\t(Sherlock\tHolmes(nh\u00e2n\tv\u1eadt\ttrong\tnhi\u1ec1u\ttruy\u1ec7n\ttrinh th\u00e1m\tc\u1ee7a\tnh\u00e0\tv\u0103n\tAnh\tActua\tConan\t\u0110oil\u01a1\t(Arthur\tConan\tDoyle)\t(N.\tD.))) v\u1ea1ch\tm\u1eb7t,\tth\u00ec\tho\u00e0n\tto\u00e0n\tc\u00f3\tth\u1ec3\td\u00f9ng\tk\u00fd\thi\u1ec7u\tc\u1ee7a\tmolip\u0111en\t\u0111\u1ec3\tv\u1ebd\tl\u00ean\tbi\u1ec3u t\u01b0\u1ee3ng\tc\u1ee7a\th\u1ed9i\tn\u00e0y. \t Nguy\u00ean\tt\u1ed1\tmolip\u0111en\t\u0111\u00e3\tcung\tc\u1ea5p\tcho\tnh\u00e0\tb\u00e1c\th\u1ecdc\tn\u1ed5i\tti\u1ebfng\t(ng\u01b0\u1eddi\tAnh) trong\tl\u0129nh\tv\u1ef1c\tsinh\th\u1ecdc\tph\u00e2n\tt\u1eed,\tng\u01b0\u1eddi\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ttrao\tt\u1eb7ng\tgi\u1ea3i\tth\u01b0\u1edfng\tNoben Franxit\tCric\t(Francis\tCrick)\tv\u00e0\tb\u1ea1n\t\u0111\u1ed3ng\tnghi\u1ec7p\tc\u1ee7a\t\u00f4ng\tl\u00e0\tgi\u00e1o\ts\u01b0\tOren (Orell)\tm\u1ed9t\tl\u00fd\tdo\t\u0111\u1ec3\t\u0111\u1ec1\txu\u1ea5t\tgi\u1ea3\tthuy\u1ebft\tcho\tr\u1eb1ng,\ts\u1ef1\ts\u1ed1ng\ttr\u00ean\ttr\u00e1i\t\u0111\u1ea5t\tc\u00f3 ngu\u1ed3n\tg\u1ed1c\tt\u1eeb\th\u00e0nh\ttinh\tkh\u00e1c.\tNh\u01b0\tch\u00fang\tta\t\u0111\u1ec1u\tbi\u1ebft,\tc\u01a1\tch\u1ebf\tdi\ttruy\u1ec1n\tc\u1ee7a\tt\u1ea5t c\u1ea3\tc\u00e1c\tsinh\tv\u1eadt\t\u0111\u1ec1u\tc\u00f3\tc\u01a1\ts\u1edf\t\u1edf\tc\u00f9ng\tm\u1ed9t\tm\u1eadt\tm\u00e3\tdi\ttruy\u1ec1n.\tTheo\t\u00fd\tki\u1ebfn\tc\u1ee7a c\u00e1c\tnh\u00e0\tsinh\th\u1ecdc,\ts\u1ef1\t\u0111\u1ed3ng\tnh\u1ea5t\tnh\u01b0\tv\u1eady\tch\u1ee9ng\tt\u1ecf\tr\u1eb1ng,\tto\u00e0n\tb\u1ed9\ts\u1ef1\ts\u1ed1ng\ttr\u00ean tr\u00e1i\t\u0111\u1ea5t\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tph\u00e1t\ttri\u1ec3n\tl\u00ean\tt\u1eeb\tc\u00f9ng\tm\u1ed9t\tt\u1eadp\t\u0111o\u00e0n\tvi\tsinh\tv\u1eadt.\tM\u00e0\tb\u1edfi\tv\u00ec molip\u0111en\t-\tm\u1ed9t\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tt\u01b0\u01a1ng\t\u0111\u1ed1i\t\u00edt\tg\u1eb7p\ttr\u00ean\th\u00e0nh\ttinh\tc\u1ee7a\tch\u00fang\tta,\tl\u1ea1i\tl\u00e0 b\u1ea1n\t\u0111\u1ed3ng\th\u00e0nh\tkh\u00f4ng\tth\u1ec3\tthi\u1ebfu\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tqu\u00e1\ttr\u00ecnh\tsinh\th\u1ecdc,\tn\u00ean\tc\u00f3\tth\u1ec3 gi\u1ea3\t\u0111\u1ecbnh\tr\u1eb1ng,\tt\u1eadp\t\u0111o\u00e0n\tnguy\u00ean\ts\u01a1\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\tr\u01a1i\tt\u1eeb\tm\u1ed9t\tthi\u00ean\tth\u1ec3\tkh\u00e1c\tgi\u00e0u molip\u0111en\tt\u1edbi\ttr\u00e1i\t\u0111\u1ea5t.\tGi\u1ea3\tthuy\u1ebft\tn\u00e0y\tr\u1ea5t\t\u0111\u00e1ng\tch\u00fa\t\u00fd,\tm\u1eb7c\td\u00f9\ttrong\t\u0111\u00f3\tc\u00f3\tkh\u00e1 nhi\u1ec1u\tch\u1ed7\tch\u01b0a\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u1ed5n\tl\u1eafm. \t Ti\u1ebfc\tthay,\t\u0111\u00f4i\tkhi\tmolip\u0111en\tl\u1ea1i\td\u00ednh\tl\u00edu\tv\u00e0o\tnh\u1eefng\tvi\u1ec7c\tm\u00e0\tho\u00e0n\tto\u00e0n\tkh\u00f4ng th\u1ec3\tg\u1ecdi\tl\u00e0\tt\u1ed1t\t\u0111\u1eb9p.\tNh\u1eefng\tcu\u1ed9c\tnghi\u00ean\tc\u1ee9u\tdo\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tkhoa\th\u1ecdc\tX\u00f4\t-\tvi\u1ebft\tti\u1ebfn h\u00e0nh\ttrong\tm\u1ed9t\tcu\u1ed9c\tth\u00e1m\thi\u1ec3m\tbi\u1ec3n\tkh\u01a1i\t\u0111\u00e3\tcho\tth\u1ea5y\tm\u1eb7t\tti\u00eau\tc\u1ef1c\ttrong ho\u1ea1t\t\u0111\u1ed9ng\tc\u1ee7a\tmolip\u0111en. \t Cu\u1ed1i\tn\u0103m\t1966,\tchi\u1ebfc\tt\u00e0u\t\u201cMikhain\tL\u01a1man\u00f4xop\u201d\t\u0111\u00e3\tr\u1eddi\tb\u1ebfn\tc\u1ea3ng Vla\u0111iv\u00f4xtoc.\tCon\tt\u00e0u\tnghi\u00ean\tc\u1ee9u\tkhoa\th\u1ecdc\t\u0111\u1eb7c\tbi\u1ec7t\tn\u00e0y\tc\u00f3\tnhi\u1ec7m\tv\u1ee5\tkh\u1ea3o s\u00e1t\tc\u00e1c\tkhu\tv\u1ef1c\tkh\u00e1c\tnhau\tc\u1ee7a\t\u0111\u1ea1i\td\u01b0\u01a1ng\tv\u00e0\tx\u00e1c\t\u0111\u1ecbnh\tm\u1ee9c\t\u0111\u1ed9\t\u00f4\tnhi\u1ec5m\tph\u00f3ng x\u1ea1\tc\u1ee7a\tch\u00fang.\tCon\tt\u00e0u\tr\u1ebd\ts\u00f3ng\tch\u1ea1y\ttr\u00ean\t\u0111\u1ea1i\td\u01b0\u01a1ng\ttrong\tnhi\u1ec1u\tth\u00e1ng,\tv\u00e0 trong\tth\u1eddi\tgian\t\u0111\u00f3,\tm\u1ecdi\tng\u01b0\u1eddi\ttr\u00ean\tt\u00e0u\t\u0111\u1ec1u\tgi\u1ed1ng\tnh\u01b0\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tl\u00ednh\tbi\u00ean ph\u00f2ng,\tph\u1ea3i\tth\u01b0\u1eddng\txuy\u00ean\tt\u00fac\ttr\u1ef1c\tb\u00ean\tc\u00e1c\tkh\u00ed\tc\u1ee5\tnh\u1ea1y\tc\u1ea3m\tl\u00e0\tnh\u1eefng\tm\u00e1y \u0111\u1ebfm\tGeiger,\tb\u1ea5t\tc\u1ee9\tl\u00fac\tn\u00e0o\tc\u0169ng\ts\u1eafn\ts\u00e0ng\tph\u00e1t\tgi\u00e1c\ts\u1ef1\txu\u1ea5t\thi\u1ec7n\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\t\u201cv\u1ecb kh\u00e1ch\tph\u00f3ng\tx\u1ea1\u201d. \t M\u1ed9t\th\u00f4m,\tcon\tt\u00e0u\tchu\u1ea9n\tb\u1ecb\tv\u01b0\u1ee3t\tqua\tx\u00edch\t\u0111\u1ea1o\tt\u1ea1i\tm\u1ed9t\tv\u00f9ng\tbi\u1ec3n\thoang\tv\u1eafng nh\u1ea5t\tc\u1ee7a\tTh\u00e1i\tB\u00ecnh\tD\u01b0\u01a1ng.\tBao\tng\u00e0y\t\u0111\u00eam\tr\u00f2ng\tr\u00e3,\tnh\u1eefng\tc\u00e1nh\tqu\u1ea1t\tquay\tt\u00edt v\u1edbi\tt\u1ed1c\t\u0111\u1ed9\tl\u1edbn\t\u0111\u1ec3\th\u00fat\th\u00e0ng\tng\u00e0n\tm\u00e9t\tkh\u1ed1i\tkh\u00ed\tbi\u1ec3n\tr\u1ed3i\t\u0111\u01b0a\tv\u00e0o\tc\u00e1c\tb\u1ed9\tph\u1eadn l\u1ecdc\tnh\u1eb1m\tgi\u1eef\tl\u1ea1i\tnh\u1eefng\th\u1ea1t\tb\u1ee5i\tc\u00f3\tk\u00edch\tth\u01b0\u1edbc\tth\u1eadm\tch\u00ed\tch\u1ec9\tv\u00e0i\tph\u1ea7n\ttr\u0103m","micron.\tC\u1ee9\tsau\tm\u1ed9t\tkho\u1ea3ng\tth\u1eddi\tgian\tnh\u1ea5t\t\u0111\u1ecbnh,\t\u0111em\t\u0111\u1ed1t\tc\u00e1c\tm\u00e0ng\tl\u1ecdc\tc\u00f9ng v\u1edbi\tb\u1ee5i\tb\u1eb7m\t\u0111\u1ecdng\tl\u1ea1i\ttr\u00ean\t\u0111\u00f3,\tr\u1ed3i\tnh\u1edd\tc\u00e1c\tkh\u00ed\tc\u1ee5\tc\u00f3\t\u0111\u1ed9\tnh\u1ea1y\tcao\t\u0111\u1ec3\tx\u00e1c\t\u0111\u1ecbnh \u0111\u1ed9\tph\u00f3ng\tx\u1ea1\tc\u1ee7a\ttro\tv\u1eeba\tt\u1ea1o\tth\u00e0nh.\tB\u1ed7ng\tnhi\u00ean,\tc\u00e1c\tm\u00e1y\t\u0111\u1ebfm\tGeiger\tb\u00e1o hi\u1ec7u:\ttrong\ttro\tc\u00f3\tc\u00e1c\t\u0111\u1ed3ng\tv\u1ecb\tph\u00f3ng\tx\u1ea1\tmolip\u0111en\t-\t99\tv\u00e0\tneo\u0111im\t-\t147. Ch\u00fang\ts\u1ed1ng\tkh\u00f4ng\tl\u00e2u\tl\u1eafm:\tch\u1eb3ng\th\u1ea1n,\tchu\tk\u1ef3\tb\u00e1n\th\u1ee7y\tc\u1ee7a\tmolip\u0111en\t-\t99\tl\u00e0 67\tgi\u1edd.\tB\u1eb1ng\tc\u00e1c\tph\u00e9p\t\u0111o\tv\u00e0\tph\u00e9p\tt\u00ednh,\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tkhoa\th\u1ecdc\t\u0111\u00e3\tx\u00e1c\t\u0111\u1ecbnh\t\u0111\u01b0\u1ee3c ch\u00ednh\tx\u00e1c\tng\u00e0y\tgi\u1edd\txu\u1ea5t\thi\u1ec7n\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tv\u1ecb\tkh\u00e1ch\tkh\u00f4ng\tm\u1eddi\tn\u00e0y\tl\u00e0\tng\u00e0y\t28 th\u00e1ng\t12\tn\u0103m\t1966.\tM\u00e0\tqu\u1ea3\tth\u1eadt,\ttheo\tth\u00f4ng\tb\u00e1o\tc\u1ee7a\tT\u00e2n\tHoa\tX\u00e3,\tng\u00e0y\th\u00f4m \u1ea5y,\tTrung\tQu\u1ed1c\t\u0111\u00e3\tth\u1eed\tnghi\u1ec7m\tv\u0169\tkh\u00ed\th\u1ea1t\tnh\u00e2n\tc\u1ee7a\th\u1ecd.\tCh\u1ec9\tsau\tv\u00e0i\tng\u00e0y \u0111\u00eam,\tgi\u00f3\t\u0111\u00e3\tmang\tc\u00e1c\tm\u1ea3nh\tv\u1ee1\tph\u00f3ng\tx\u1ea1\t\u0111i\txa\th\u00e0ng\tng\u00e0n\td\u1eb7m. \t N\u00f3i\tcho\tc\u00f4ng\tb\u1eb1ng\tth\u00ec\tc\u1ea7n\tph\u1ea3i\tnh\u1eadn\tth\u1ea5y\tr\u1eb1ng,\ttrong\tc\u00e1i\ttr\u00f2\tch\u01a1i\tv\u1edbi\tl\u1eeda\t\u0111\u1ea7y nguy\thi\u1ec3m\tn\u00e0y,\tmolip\u0111en\tch\u1ec9\t\u0111\u00f3ng\tvai\ttr\u00f2\tr\u1ea5t\tkhi\u00eam\tt\u1ed1n.\tC\u00f2n\ttrong\tt\u01b0\u01a1ng\tlai g\u1ea7n\t\u0111\u00e2y,\tch\u00fang\tta\tc\u00f3\tquy\u1ec1n\thy\tv\u1ecdng\tr\u1eb1ng,\tc\u00e1c\tl\u1ef1c\tl\u01b0\u1ee3ng\th\u00f2a\tb\u00ecnh\ts\u1ebd\tph\u1ea5n \u0111\u1ea5u\t\u0111\u1ec3\t\u0111i\t\u0111\u1ebfn\tvi\u1ec7c\tc\u1ea5m\tho\u00e0n\tto\u00e0n\tc\u00e1c\tcu\u1ed9c\tth\u1eed\tnghi\u1ec7m\tv\u0169\tkh\u00ed\th\u1ea1t\tnh\u00e2n.\tKhi \u0111\u00f3\tmolip\u0111en\ts\u1ebd\tho\u00e0n\tto\u00e0n\tkh\u00f4ng\ttham\tgia\tv\u00e0o\tc\u00e1c\ts\u1ef1\tki\u1ec7n\tkh\u00f4ng\tl\u01b0\u01a1ng\tthi\u1ec7n n\u00e0y\tv\u00e0\tch\u1ec9\tho\u1ea1t\t\u0111\u1ed9ng\tv\u00ec\tl\u1ee3i\t\u00edch\tc\u1ee7a\tcon\tng\u01b0\u1eddi\tm\u00e0\tth\u00f4i.\tC\u00e1c\tb\u1ea1n\t\u0111\u00e3\tth\u1ea5y\tr\u00f5 r\u1eb1ng,\tmolip\u0111en\tr\u1ea5t\tc\u1ea7n\tthi\u1ebft\tcho\tcon\tng\u01b0\u1eddi\ttrong\tnhi\u1ec1u\tm\u1ee5c\t\u0111\u00edch\tkh\u00e1c\tnhau v\u00e0\tc\u1ea7n\tv\u1edbi\tkh\u1ed1i\tl\u01b0\u1ee3ng\tkh\u00e1\tl\u1edbn.\tV\u1eady\tth\u00ec\ttr\u1eef\tl\u01b0\u1ee3ng\tc\u00e1c\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tn\u00e0y\ttr\u00ean h\u00e0nh\ttinh\tc\u1ee7a\tch\u00fang\tta\tl\u00e0\tbao\tnhi\u00eau? \t Ph\u1ea7n\tc\u1ee7a\tmolip\u0111en\tch\u1ec9\tv\u1ebbn\tv\u1eb9n\t0,0001\t%\tt\u1ed5ng\ts\u1ed1\tt\u1ea5t\tc\u1ea3\tc\u00e1c\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\ttrong v\u1ecf\ttr\u00e1i\t\u0111\u1ea5t.\tV\u1ec1\tm\u1ee9c\t\u0111\u1ed9\tph\u1ed5\tbi\u1ebfn\ttrong\tthi\u00ean\tnhi\u00ean\tth\u00ec\tn\u00f3\tchi\u1ebfm\tv\u1ecb\ttr\u00ed\tkh\u00e1 khi\u00eam\tt\u1ed1n\ttrong\td\u00e3y\tc\u00e1c\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tc\u1ee7a\tb\u1ea3ng\th\u1ec7\tth\u1ed1ng\ttu\u1ea7n\tho\u00e0n\t\u0110.\tI. Men\u0111el\u00eaep\t-\tv\u00e0o\tkho\u1ea3ng\tth\u1ee9\ts\u00e1u\tm\u01b0\u01a1i.\tTuy\tnhi\u00ean,\tc\u00e1c\tm\u1ecf\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\tc\u0169ng th\u1ea5y\t\u1edf\tnhi\u1ec1u\tn\u01a1i\ttr\u00ean\ttr\u00e1i\t\u0111\u1ea5t. \t N\u1ebfu\tnh\u01b0\th\u1ed3i\t\u0111\u1ea7u\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tc\u1ee7a\tch\u00fang\tta,\tl\u01b0\u1ee3ng\tmolip\u0111en\tkhai\tth\u00e1c\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tm\u1ed7i n\u0103m\tch\u1ec9\tv\u1ebbn\tv\u1eb9n\tc\u00f3\tv\u00e0i\tt\u1ea5n,\tth\u00ec\ttrong\tnh\u1eefng\tn\u0103m\tchi\u1ebfn\ttranh\tth\u1ebf\tgi\u1edbi\tth\u1ee9 nh\u1ea5t,\ts\u1ea3n\tl\u01b0\u1ee3ng\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\tt\u0103ng\tg\u1ea7n\t50\tl\u1ea7n\t(v\u00ec\tr\u1ea5t\tc\u1ea7n\tcho\tv\u1ecf\txe\tthi\u1ebft gi\u00e1p).\tTrong\tth\u1eddi\tk\u1ef3\tsau\tchi\u1ebfn\ttranh,\tvi\u1ec7c\tkhai\tth\u00e1c\tqu\u1eb7ng\tmolip\u0111en\t\u0111\u00e3\tgi\u1ea3m \u0111\u1ed9t\tng\u1ed9t,\tnh\u01b0ng\tsau\t\u0111\u00f3,\tkho\u1ea3ng\tt\u1eeb\tn\u0103m\t1925\ttr\u1edf\t\u0111i,\tvi\u1ec7c\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\tkim\tlo\u1ea1i n\u00e0y\tl\u1ea1i\tt\u0103ng\tl\u00ean\tv\u00e0\t\u0111\u1ea1t\t\u0111\u1ebfn\tm\u1ee9c\tcao\tnh\u1ea5t\t(30\tng\u00e0n\tt\u1ea5n)\tv\u00e0o\tn\u0103m\t1943,\tt\u1ee9c\tl\u00e0 trong\tth\u1eddi\tk\u1ef3\tchi\u1ebfn\ttranh\tth\u1ebf\tgi\u1edbi\tth\u1ee9\thai.\tV\u00ec\tv\u1eady,\tkh\u00f4ng\tph\u1ea3i\tng\u1eabu\tnhi\u00ean\tm\u00e0 ng\u01b0\u1eddi\tta\tg\u1ecdi\tmolip\u0111en\tl\u00e0\t\u201ckim\tlo\u1ea1i\tqu\u00e2n\ts\u1ef1\u201d. \t Tr\u00ean\tl\u00e3nh\tth\u1ed5\tLi\u00ean\tX\u00f4,\tm\u1ed9t\tm\u1ecf\tqu\u1eb7ng\tmolip\u0111en\tr\u1ea5t\tl\u1edbn\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tph\u00e1t\thi\u1ec7n n\u0103m\t1934\t\u1edf\tb\u1eafc\tCapcaz\u01a1\tdo\tn\u1eef\tsinh\tvi\u00ean\t\u0111\u1ecba\tch\u1ea5t\tVera\tFliorova\tt\u00ecm\tth\u1ea5y kho\u00e1ng\tv\u1eadt\tmolip\u0111en\t\u1edf\th\u1ebbm\ts\u00f4ng\tBacxan.\t\u201cVera\t\u0111i\tlang\tthang\tsu\u1ed1t\tm\u1ea5y\tgi\u1edd","li\u1ec1n\td\u1ecdc\tm\u01b0\u01a1ng\ts\u00f3i\tv\u00e0\tm\u1ec7t\tnho\u00e0i.\tB\u1ed7ng\tnhi\u00ean\tn\u1ed7i\tm\u1ec7t\tm\u1ecfi\ttan\tbi\u1ebfn\tm\u1ea5t.\tTim c\u00f4\t\u0111\u1eadp\tli\u00ean\th\u1ed3i\tkh\u00f4ng\tk\u1ecbp\tth\u1edf.\tC\u00f4\tg\u00e1i\ts\u1edd\t\u0111i\ts\u1edd\tl\u1ea1i\tb\u1ec1\tm\u1eb7t\ts\u1ea7n\ts\u00f9i\tc\u1ee7a\tm\u1ed9t m\u1ea3nh\tv\u1ee1\tth\u1ea1ch\tanh,\tnh\u1eefng\tng\u00f3n\ttay\tm\u1ea3nh\td\u1ebb\tc\u1ee7a\tc\u00f4\tm\u00e2n\tm\u00ea\tkh\u1eafp\tm\u1ea3nh\tv\u1ee1 \u1ea5y\tv\u00e0\tm\u1ed9t\td\u1ea5u\tv\u1ebft\txanh\tnh\u1ea1t\th\u00ecnh\tm\u1eb7t\ttr\u0103ng\thi\u1ec7n\tl\u00ean\ttr\u00ean\tng\u00f3n\ttay.\tC\u00f4\t\u0111i th\u00eam\thai\tch\u1ee5c\tb\u01b0\u1edbc\tn\u1eefa\tr\u1ed3i\tl\u1ea1i\tc\u00fai\txu\u1ed1ng\tnh\u1eb7t\tl\u00ean\tm\u1ed9t\th\u00f2n\t\u0111\u00e1\tnh\u01b0\tv\u1eady.\tC\u00f4 c\u1ea7m\tk\u00ednh\tl\u00fap\tsoi\tv\u00e0o\th\u00f2n\t\u0111\u00e1\tc\u00f3\t\u0111i\u1ec3m\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed1m\tkim\tlo\u1ea1i.\t\u0110\u00fang\tr\u1ed3i,\tkh\u00f4ng c\u00f2n\tnghi\tng\u1edd\tg\u00ec\tn\u1eefa:\tc\u00e1c\t\u0111\u1ed1m\tkim\tlo\u1ea1i\ttrong\tth\u1ea1ch\tanh\tch\u1eb3ng\tph\u1ea3i\tl\u00e0\tc\u00e1i\tg\u00ec kh\u00e1c\tm\u00e0\tch\u00ednh\tl\u00e0\tmolip\u0111enit.\tQu\u1eb7ng\tmolip\u0111en\t\u0111\u00e2y\tr\u1ed3i!\u201d \t Trong\tcu\u1ed1n\ts\u00e1ch\tvi\u1ebft\tv\u1ec1\tVera\tFliorova,\tt\u00e1c\tgi\u1ea3\t\u0111\u00e3\tk\u1ec3\tnh\u01b0\tv\u1eady\tv\u1ec1\tm\u1ed9t\ts\u1ef1\tki\u1ec7n t\u1eebng\ttr\u1edf\tth\u00e0nh\tc\u00e1i\tm\u1ed1c\tquan\ttr\u1ecdng\ttrong\tl\u1ecbch\ts\u1eed\tc\u1ee7a\tn\u1ec1n\tc\u00f4ng\tnghi\u1ec7p\tv\u1ec1\tc\u00e1c kim\tlo\u1ea1i\thi\u1ebfm\t\u1edf\tLi\u00ean\tX\u00f4.\tHai\tn\u0103m\tsau,\tm\u1ed9t\tx\u00ed\tnghi\u1ec7p\tkhai\tth\u00e1c\tqu\u1eb7ng molip\u0111en\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tx\u00e2y\td\u1ef1ng\tt\u1ea1i\tn\u01a1i\tt\u00ecm\tth\u1ea5y\tqu\u1eb7ng.\tTi\u1ebfc\tthay,\tVera\tkh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c\tmay\tm\u1eafn\tnh\u00ecn\tth\u1ea5y\tth\u00e0nh\tph\u1ed1\tT\u01b0rn\u01b0auz\tm\u1ecdc\tl\u00ean\ttr\u00ean\tn\u00fai\tcao\tm\u00e0\ts\u1ef1\tra \u0111\u1eddi\tc\u1ee7a\tn\u00f3\tl\u1ea1i\tg\u1eafn\tb\u00f3\tv\u1edbi\tc\u00f4\t-\tm\u1ed9t\tc\u00f4\tg\u00e1i\t\u0111\u00e1ng\tqu\u00fd,\tt\u1eeb\tth\u1ee7a\tth\u01a1\t\u1ea5u\t\u0111\u00e3\tm\u01a1\t\u01b0\u1edbc t\u00ecm\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tlo\u1ea1i\t\u0111\u00e1\tk\u1ef3\tdi\u1ec7u:\tn\u0103m\t1936,\tVera\t\u0111\u00e3\tch\u1ebft\tm\u1ed9t\tc\u00e1ch\tbi\tth\u1ea3m\ttr\u00ean\tn\u00fai. Chi\u1ebfc\tc\u1ea7u\ttreo\tm\u00e0\tc\u00f4\t\u0111\u00e3\ttheo\tn\u00f3\t\u0111\u1ec3\tqua\ts\u00f4ng\tBacxan\tb\u1ecb\t\u0111\u1ed5\tnh\u00e0o\txu\u1ed1ng\td\u00f2ng ch\u1ea3y\tcu\u1ed3n\tcu\u1ed9n\tc\u1ee7a\tcon\ts\u00f4ng\tmi\u1ec1n\tn\u00fai.\tM\u1ed9t\ttrong\tnh\u1eefng\tqu\u1ea3ng\ttr\u01b0\u1eddng\tc\u1ee7a T\u01b0rn\u01b0auz\tv\u00e0\t\u0111\u1ec9nh\tn\u00fai\tnh\u00f4\tcao\ttr\u00ean\tth\u00e0nh\tph\u1ed1\thi\u1ec7n\tmang\tt\u00ean\tVera\tFliorova. Tr\u00ean\tm\u1ed9t\ts\u01b0\u1eddn\tn\u00fai\t\u1edf\tc\u1ea1nh\tm\u1ed9t\t\u0111\u01b0\u1eddng\tph\u1ed1\tn\u00e1o\tnhi\u1ec7t,\tn\u1ed5i\tl\u00ean\tm\u1ed9t\tt\u01b0\u1eddng\t\u0111\u00e0i khi\u00eam\tt\u1ed1n.\tNh\u1eefng\t\u0111\u00e1m\tm\u00e2y\tl\u1eefng\tl\u1edd\tv\u00e0\ttrang\tnghi\u00eam\ttr\u00f4i\ttr\u00ean\tt\u01b0\u1ee3ng\t\u0111\u00e0i,\tv\u00e0 xa\txa,\tnh\u1eefng\ttoa\txe\tgo\u00f2ng\tch\u1edf\tnh\u1eefng\tlo\u1ea1i\t\u0111\u00e1\tdi\u1ec7u\tk\u1ef3\ttr\u01b0\u1ee3t\ttheo\tnh\u1eefng\ts\u1ee3i c\u00e1p\tth\u00e9p. \t Qu\u1eb7ng\tmolip\u0111en\tch\u1ee7\ty\u1ebfu\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tch\u1ebf\tbi\u1ebfn\tth\u00e0nh\tferomolip\u0111en\t\u0111\u1ec3\td\u00f9ng\ttrong vi\u1ec7c\tluy\u1ec7n\tth\u00e9p\tc\u00f3\tch\u1ea5t\tl\u01b0\u1ee3ng\tcao\tv\u00e0\tch\u1ebf\tt\u1ea1o\tc\u00e1c\tlo\u1ea1i\th\u1ee3p\tkim\t\u0111\u1eb7c\tbi\u1ec7t. Nh\u1eefng\tth\u00ed\tnghi\u1ec7m\tc\u00f4ng\tnghi\u1ec7p\t\u0111\u1ea7u\tti\u00ean\tv\u1ec1\t\u0111i\u1ec1u\tch\u1ebf\tferomolip\u0111en\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c th\u1ef1c\thi\u1ec7n\th\u1ed3i\tcu\u1ed1i\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXIX.\tN\u0103m\t1890\t\u0111\u00e3\tra\t\u0111\u1eddi\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\t\u0111i\u1ec1u\tch\u1ebf h\u1ee3p\tkim\tn\u00e0y\tb\u1eb1ng\tc\u00e1ch\td\u00f9ng\tmolip\u0111en\toxit\t\u0111\u1ec3\tkh\u1eed\tqu\u1eb7ng.\tNh\u01b0ng\ttr\u00ean\tth\u1ef1c t\u1ebf,\tvi\u1ec7c\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\tferomolip\u0111en\t\u1edf\tn\u01b0\u1edbc\tNga\tth\u1eddi\tSa\tho\u00e0ng\tch\u1ec9\tb\u00f3\th\u1eb9p\ttrong nh\u1eefng\tth\u00ed\tnghi\u1ec7m\tn\u00e0y\tm\u00e0\tth\u00f4i.\tN\u0103m\t1929,\tb\u1eb1ng\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\tnhi\u1ec7t\t-\tsilic, ng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tluy\u1ec7n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tlo\u1ea1i\th\u1ee3p\tkim\tch\u1ee9a\t50\t-\t65\t%\tmolip\u0111en.\tNh\u1eefng\tth\u00ed nghi\u1ec7m\tth\u00e0nh\tc\u00f4ng\tc\u1ee7a\tV.\tP.\tEliutin\th\u1ed3i\tnh\u1eefng\tn\u0103m\t1930\t-\t1931\t\u0111\u00e3\tcho ph\u00e9p\t\u1ee9ng\td\u1ee5ng\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\tn\u00e0y\tv\u00e0o\tc\u00f4ng\tnghi\u1ec7p\tluy\u1ec7n\tkim\tsau\tn\u00e0y. \t Nh\u01b0ng\tkh\u00f4ng\tph\u1ea3i\tchi\tri\u00eang\tc\u00e1c\tlo\u1ea1i\tth\u00e9p\tch\u1ee9a\tmolip\u0111en,\tm\u00e0\tc\u1ea3\tnh\u1eefng\ts\u1ea3n ph\u1ea9m\tl\u00e0m\tb\u1eb1ng\tmolip\u0111en\tnguy\u00ean\tch\u1ea5t\t\u0111\u1ec1u\tr\u1ea5t\tc\u1ea7n\tcho\tk\u1ef9\tthu\u1eadt.\tTh\u1ebf\tm\u00e0\tsu\u1ed1t m\u1ed9t\tth\u1eddi\tgian\td\u00e0i,\tng\u01b0\u1eddi\tta\tkh\u00f4ng\tth\u1ec3\tt\u1ea1o\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tnh\u1eefng\ts\u1ea3n\tph\u1ea9m\tnh\u01b0\tv\u1eady.\tT\u1ea1i sao?\tT\u1eeb\tth\u1eddi\txa\tx\u01b0a,\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tbi\u1ebft\tc\u00e1ch\tl\u00e0m\tra\tlo\u1ea1i\tb\u1ed9t\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\tt\u01b0\u01a1ng","\u0111\u1ed1i\tnguy\u00ean\tch\u1ea5t\tc\u01a1\tm\u00e0?\tT\u1ed9i\tl\u1ed7i\tch\u00ednh\tl\u00e0\tt\u00ednh\tkh\u00f3\tch\u1ea3y\tc\u1ee7a\tmolip\u0111en\t-\tn\u00f3 kh\u00f4ng\tcho\tph\u00e9p\tbi\u1ebfn\tb\u1ed9t\tn\u00e0y\tth\u00e0nh\tkim\tlo\u1ea1i\tnguy\u00ean\tkh\u1ed1i\tb\u1eb1ng\tc\u00e1ch\tn\u1ea5u ch\u1ea3y.\tC\u1ea7n\tph\u1ea3i\tt\u00ecm\tnh\u1eefng\tcon\t\u0111\u01b0\u1eddng\tkh\u00e1c.\tN\u0103m\t1907,\tl\u1ea7n\t\u0111\u1ea7u\tti\u00ean,\tm\u1ed9t\ts\u1ee3i d\u00e2y\tb\u1eb1ng\tmolip\u0111en\tra\t\u0111\u1eddi\ttrong\tnh\u1eefng\t\u0111i\u1ec1u\tki\u1ec7n\tc\u1ee7a\tph\u00f2ng\tth\u00ed\tnghi\u1ec7m.\t\u0110\u1ec3 l\u00e0m\tvi\u1ec7c\t\u0111\u00f3,\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\ttr\u1ed9n\tb\u1ed9t\tmolip\u0111en\tv\u1edbi\tm\u1ed9t\tch\u1ea5t\tkeo\th\u1eefu\tc\u01a1\tr\u1ed3i\t\u00e9p ch\u1ea5t\tb\u1ed9t\tnh\u00e3o\tn\u00e0y\tqua\tm\u1ed9t\tl\u1ed7\tkhu\u00f4n.\tSau\t\u0111\u00f3,\t\u0111\u01b0a\ts\u1ee3i\tkeo\tv\u1eeba\t\u00e9p\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tn\u00e0y \u0111\u1eb7t\tv\u00e0o\tm\u00f4i\ttr\u01b0\u1eddng\tkh\u00ed\thi\u0111ro\tv\u00e0\tcho\td\u00f2ng\t\u0111i\u1ec7n\tch\u1ea1y\tqua\ts\u1ee3i\td\u00e2y\t\u0111\u00f3.\t\u0110\u00fang nh\u01b0\t\u0111i\u1ec1u\tmong\t\u0111\u1ee3i,\ts\u1ee3i\td\u00e2y\tb\u1ecb\tnung\tn\u00f3ng,\tch\u1ea5t\th\u1eefu\tc\u01a1\tb\u1ecb\tch\u00e1y,\tc\u00f2n\tkim\tlo\u1ea1i th\u00ec\tch\u1ea3y\tm\u1ec1m\tra\tv\u00e0\t\u0111\u1ecdng\tl\u1ea1i\ttr\u00ean\ts\u1ee3i\td\u00e2y\t(kh\u00ed\thi\u0111ro\td\u00f9ng\t\u0111\u1ec3\tgi\u1eef\tcho molip\u0111en\tkh\u00f4ng\tb\u1ecb\toxi\th\u00f3a\tkhi\tb\u1ecb\t\u0111\u1ed1t\tn\u00f3ng). \t Ba\tn\u0103m\tsau\t\u0111\u00f3,\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tc\u1ea5p\tb\u1eb1ng\tph\u00e1t\tminh\tv\u1ec1\tvi\u1ec7c\t\u0111i\u1ec1u\tch\u1ebf\tc\u00e1c\tkim\tlo\u1ea1i kh\u00f3\tch\u1ea3y,\t\u0111\u1eb7c\tbi\u1ec7t\tl\u00e0\tmolip\u0111en,\tb\u1eb1ng\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\tluy\u1ec7n\tkim\tb\u1ed9t\t-\tph\u01b0\u01a1ng ph\u00e1p\tm\u00e0\thi\u1ec7n\tnay\tv\u1eabn\tc\u00f2n\t\u0111ang\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng.\tB\u1ed9t\tkim\tlo\u1ea1i\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u00e9p\tl\u1ea1i\tr\u1ed3i thi\u00eau\tk\u1ebft,\tsau\t\u0111\u00f3\tc\u00e1n\tho\u1eb7c\tk\u00e9o\tth\u00e0nh\ts\u1ee3i.\tD\u1ea3i\tho\u1eb7c\ts\u1ee3i\t\u0111\u00f3\tc\u00f3\tth\u1ec3\ts\u1eed\td\u1ee5ng ngay\ttrong\tk\u1ef9\tthu\u1eadt. \t \u1ede\tLi\u00ean\tX\u00f4,\tt\u1eeb\tn\u0103m\t1928\t\u0111\u00e3\tb\u1eaft\t\u0111\u1ea7u\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\ts\u1ee3i\tmolip\u0111en\tv\u00e0\tba\tn\u0103m\tsau\tth\u00ec \u0111\u1ea1t\ts\u1ea3n\tl\u01b0\u1ee3ng\t20\ttri\u1ec7u\tm\u00e9t. \t Trong\tnh\u1eefng\tn\u0103m\tg\u1ea7n\t\u0111\u00e2y,\t\u0111\u1ec3\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\tmolip\u0111en\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tb\u1eaft\t\u0111\u1ea7u\ts\u1eed d\u1ee5ng\tc\u00e1c\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\tn\u1ea5u\tluy\u1ec7n\tb\u1eb1ng\tl\u00f2\th\u1ed3\tquang\ttrong\tch\u00e2n\tkh\u00f4ng,\tb\u1eb1ng ch\u00f9m\ttia\t\u0111i\u1ec7n\tt\u1eed\tv\u00e0\tb\u1eb1ng\tc\u00e1ch\tnung\tc\u1ee5c\tb\u1ed9.\tNh\u1edd\tc\u00e1c\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\tn\u00e0y,\tc\u00f4ng vi\u1ec7c\tn\u1ea5u\tluy\u1ec7n\t\u0111\u1ea1t\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tk\u1ebft\tqu\u1ea3\tm\u1ef9\tm\u00e3n\th\u01a1n. \t Ch\u00fang\tta\t\u0111\u00e3\tn\u00f3i\tr\u1eb1ng,\ttr\u1eef\tl\u01b0\u1ee3ng\tqu\u1eb7ng\tmolip\u0111en\ttrong\tv\u1ecf\ttr\u00e1i\t\u0111\u1ea5t\tr\u1ea5t\th\u1ea1n\tch\u1ebf. V\u1eady\tqua\tm\u1ed9t\tth\u1eddi\tgian\tn\u1eefa,\tth\u1ee9\tqu\u1eb7ng\tn\u00e0y\tli\u1ec7u\tc\u00f3\tc\u1ea1n\tki\u1ec7t\tkh\u00f4ng\tv\u00e0\tkhi\t\u0111\u00f3 con\tng\u01b0\u1eddi\ts\u1ebd\tl\u1ea5y\t\u0111\u00e2u\tra\tth\u1ee9\tkim\tlo\u1ea1i\tr\u1ea5t\tc\u1ea7n\tthi\u1ebft\tn\u00e0y? \t Kh\u00f4ng\tsao\t\u0111\u00e2u,\tch\u00fang\tta\tc\u00f3\tth\u1ec3\ty\u00ean\tt\u00e2m\tv\u1ec1\ts\u1ed1\tph\u1eadn\tc\u1ee7a\tcon\tch\u00e1u\tm\u00ecnh. \u0110\u00fang\tth\u1ebf,\tngo\u00e0i\tv\u1ecf\ttr\u00e1i\t\u0111\u1ea5t,\tn\u01b0\u1edbc\tbi\u1ec3n\tv\u00e0\t\u0111\u1ea1i\td\u01b0\u01a1ng\tch\u1ee9a\tnh\u1eefng\tl\u01b0\u1ee3ng kh\u1ed5ng\tl\u1ed3\tc\u00e1c\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tkh\u00e1c\tnhau.\tN\u1ebfu\tl\u1ea5y\tt\u00e0i\tnguy\u00ean\t\u1edf\tbi\u1ec3n\tv\u00e0\tchia\t\u0111\u1ec1u cho\tm\u1ecdi\tc\u01b0\td\u00e2n\ttr\u00ean\th\u00e0nh\ttinh\tn\u00e0y\tth\u00ec\tm\u1ed7i\tng\u01b0\u1eddi\tch\u00fang\tta\ts\u1ebd\ttr\u1edf\tth\u00e0nh\tng\u01b0\u1eddi ch\u1ee7\tc\u1ee7a\tnh\u1eefng\tkho\tb\u00e1u\tgi\u00e0u\tc\u00f3\tv\u00f4\tk\u1ec3.\tCh\u1ec9\tc\u1ea7n\tn\u00f3i\tm\u1ed9t\t\u0111i\u1ec1u\tn\u00e0y\tc\u0169ng\t\u0111\u1ee7\tr\u00f5: ri\u00eang\tv\u00e0ng\tth\u00f4i,\th\u1ea3i\tv\u01b0\u01a1ng\tc\u00f3\tth\u1ec3\tl\u1ea5y\tt\u1eeb\tc\u00e1c\tkho\tt\u00e0ng\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh\t\u0111\u1ec3\tph\u00e2n\tph\u00e1t cho\tm\u1ed7i\tng\u01b0\u1eddi\tkho\u1ea3ng\tba\tt\u1ea5n.\t\u0110\u1ea5y,\tqu\u1ea3\tth\u1eadt\tl\u00e0\t\u0111\u00e1y\tbi\u1ec3n\tb\u1eb1ng\tv\u00e0ng!\tC\u00f2n\tv\u1ec1 molip\u0111en\tth\u00ec\tm\u1ed7i\tng\u01b0\u1eddi\tch\u00fang\tta\ts\u1ebd\tnh\u1eadn\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tkho\u1ea3ng\t100\tt\u1ea5n. \t Ch\u1ec9\tc\u00f3\t\u0111i\u1ec1u\tl\u00e0\tph\u1ea3i\tc\u1ed1\tg\u1eafng\tt\u00ecm\tcho\tra\tc\u00e1i\tch\u00eca\tkh\u00f3a\t\u0111\u1ec3\tm\u1edf\tnh\u1eefng\tc\u00e1i\th\u00f2m","xanh\tc\u1ee7a\tH\u1ea3i\tv\u01b0\u01a1ng.\tNh\u01b0ng\tr\u1ed3i\ts\u1ebd\tt\u00ecm\t\u0111\u01b0\u1ee3c.\tNh\u1ea5t\t\u0111\u1ecbnh\ts\u1ebd\tt\u00ecm\t\u0111\u01b0\u1ee3c.","Kim\tlo\u1ea1i\tc\u1ee7a\tm\u1eb7t\ttr\u0103ng","Ag \t \t Th\u1eafng\th\u1ebft\ttr\u1eadn\tn\u00e0y\t\u0111\u1ebfn\ttr\u1eadn\tkh\u00e1c,\tqu\u00e2n\tc\u1ee7a\tAlecxan\u0111re\tx\u1ee9\tMake\u0111onia\t\u00e0o\t\u1ea1t ti\u1ebfn\tv\u1ec1\tph\u00eda\t\u0111\u00f4ng.\tBa\tT\u01b0\tr\u1ed3i\tPhenicia,\tAi\tC\u1eadp\tr\u1ed3i\tBabilon,\tBactria\tr\u1ed3i Sogdiana\tl\u1ea7n\tl\u01b0\u1ee3t\tb\u1ecb\tchinh\tph\u1ee5c.\tN\u0103m\t327\ttr\u01b0\u1edbc\tc\u00f4ng\tnguy\u00ean,\tqu\u00e2n\tHy\tL\u1ea1p tr\u00e0n\t\u0111\u1ebfn\tbi\u00ean\tgi\u1edbi\t\u1ea4n\t\u0110\u1ed9.\tT\u01b0\u1edfng\tnh\u01b0\tkh\u00f4ng\tc\u00f3\ts\u1ee9c\tm\u1ea1nh\tn\u00e0o\tch\u1eb7n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u0111\u1ea1o qu\u00e2n\tthi\u1ec7n\tchi\u1ebfn\tc\u1ee7a\tv\u1ecb\tt\u01b0\u1edbng\tl\u1eebng\tdanh\t\u0111\u00f3.\tNh\u01b0ng\tb\u1ed7ng\tnhi\u00ean,\tqu\u00e2n\tHy L\u1ea1p\tb\u1eaft\t\u0111\u1ea7u\tm\u1eafc\tb\u1ec7nh\tn\u1eb7ng\th\u00e0ng\tlo\u1ea1t\tv\u1ec1\t\u0111\u01b0\u1eddng\tti\u00eau\th\u00f3a.\tNh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tl\u00ednh g\u1ea7y\tc\u00f2m\tv\u00e0\tki\u1ec7t\ts\u1ee9c\t\u0111\u00e3\tn\u1ed5i\tlo\u1ea1n,\t\u0111\u00f2i\ttr\u1edf\tv\u1ec1\tqu\u00ea\th\u01b0\u01a1ng.\tM\u1eb7c\td\u1ea7u\ts\u1ef1\tkh\u00e1t\tkhao nh\u1eefng\tchi\u1ebfn\tc\u00f4ng\tm\u1edbi\t\u0111ang\tl\u00f4i\tcu\u1ed1n\tnh\u00e0\tvua,\t\u00f4ng\tv\u1eabn\tbu\u1ed9c\tl\u00f2ng\tph\u1ea3i\tlui qu\u00e2n. \t Nh\u01b0ng\tc\u00f3\tm\u1ed9t\t\u0111i\u1ec1u\t\u0111\u00e1ng\tch\u00fa\t\u00fd:\tso\tv\u1edbi\tbinh\tl\u00ednh\tth\u00ec\tc\u00e1c\tt\u01b0\u1edbng\tl\u0129nh\tHy\tL\u1ea1p\tb\u1ecb b\u1ec7nh\t\u00edt\th\u01a1n\tnhi\u1ec1u\tm\u1eb7c\td\u1ea7u\th\u1ecd\t\u0111\u00e3\tchia\tx\u1ebb\tv\u1edbi\tt\u01b0\u1edbng\ts\u0129\tnh\u1eefng\tn\u1ed7i\tgian\tlao\tv\u1ea5t v\u1ea3\tc\u1ee7a\tcu\u1ed9c\t\u0111\u1eddi\tchinh\tchi\u1ebfn. \t C\u00e1c\tnh\u00e0\tb\u00e1c\th\u1ecdc\tph\u1ea3i\tm\u1ea5t\th\u01a1n\thai\tng\u00e0n\tn\u0103m\tm\u1edbi\tt\u00ecm\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tnguy\u00ean\tnh\u00e2n\tc\u1ee7a hi\u1ec7n\tt\u01b0\u1ee3ng\tb\u00ed\t\u1ea9n\t\u0111\u00f3:\tth\u1ef1c\tch\u1ea5t\tl\u00e0\tc\u00e1c\tbinh\tl\u00ednh\tc\u1ee7a\tqu\u00e2n\t\u0111\u1ed9i\tHy\tL\u1ea1p\tth\u1eddi\t\u1ea5y gi\u1edd\t\u0111\u00e3\tu\u1ed1ng\tn\u01b0\u1edbc\t\u0111\u1ef1ng\ttrong\tc\u1ed1c\tb\u1eb1ng\tthi\u1ebfc,\tc\u00f2n\tc\u00e1c\tt\u01b0\u1edbng\tl\u0129nh\tth\u00ec\td\u00f9ng\tc\u1ed1c b\u1eb1ng\tb\u1ea1c.\tM\u00e0\tb\u1ea1c\tth\u00ec\tc\u00f3\tm\u1ed9t\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tk\u1ef3\tdi\u1ec7u:\tkhi\th\u00f2a\ttan\ttrong\tn\u01b0\u1edbc,\tn\u00f3 gi\u1ebft\tch\u1ebft\tc\u00e1c\tvi\tkhu\u1ea9n\tg\u00e2y\tb\u1ec7nh\tc\u00f3\tm\u1eb7t\ttrong\t\u0111\u00f3,\tth\u00eam\tv\u00e0o\t\u0111\u00f3,\t\u0111\u1ec3\tkh\u1eed\ttr\u00f9ng cho\tm\u1ed9t\tl\u00edt\tn\u01b0\u1edbc\tch\u1ec9\tc\u1ea7n\tv\u00e0i\tph\u1ea7n\tt\u1ef7\tgam\tb\u1ea1c\tl\u00e0\t\u0111\u1ee7.\tCh\u00ednh\tv\u00ec\tv\u1eady,\tnh\u00f3m ng\u01b0\u1eddi\tc\u00f3\tvai\tv\u1ebf\ttrong\tqu\u00e2n\t\u0111\u1ed9i\tv\u1ed1n\td\u00f9ng\tc\u1ed1c\tch\u00e9n\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\tn\u00ean\tm\u1ee9c\t\u0111\u1ed9 nhi\u1ec5m\tb\u1ec7nh\t\u1edf\th\u1ecd\t\u00edt\th\u01a1n\th\u1eb3n\tso\tv\u1edbi\t\u1edf\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tl\u00ednh\tb\u00ecnh\tth\u01b0\u1eddng. \t Nh\u00e0\tvi\u1ebft\ts\u1eed\tth\u1eddi\tc\u1ed5\tHero\u0111ot\tk\u1ec3\tr\u1eb1ng,\tngay\tt\u1eeb\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tVI\ttr\u01b0\u1edbc\tc\u00f4ng\tnguy\u00ean, trong\tth\u1eddi\tgian\tti\u1ebfn\th\u00e0nh\tr\u1ea5t\tnhi\u1ec1u\tc\u00e1c\tcu\u1ed9c\tch\u00ednh\tchi\u1ebfn,\tvua\tBa\tT\u01b0\tl\u00e0\tKyros \u0111\u00e3\tch\u1ee9a\tn\u01b0\u1edbc\tu\u1ed1ng\ttrong\tnh\u1eefng\tb\u00ecnh\t\u201clinh\tthi\u00eang\u201d\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c.\tTrong\tc\u00e1c\ts\u00e1ch t\u00f4n\tgi\u00e1o\t\u1ea4n\t\u0110\u1ed9\tc\u0169ng\tg\u1eb7p\tnh\u1eefng\t\u0111o\u1ea1n\tn\u00f3i\tr\u1eb1ng,\tng\u01b0\u1eddi\tta\td\u00f9ng\tth\u1ecfi\tb\u1ea1c\tnung \u0111\u1ecf\tnh\u00fang\tv\u00e0o\tn\u01b0\u1edbc\t\u0111\u1ec3\tkh\u1eed\ttr\u00f9ng\tcho\tn\u01b0\u1edbc.\tT\u1ea1i\tnhi\u1ec1u\tn\u01b0\u1edbc\t\u0111\u00e3\tc\u00f3\tt\u1ee5c\tl\u1ec7\tn\u00e9m xu\u1ed1ng\tgi\u1ebfng\tv\u00e0i\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tb\u1ea1c\t\u0111\u1ec3\t\u201cc\u00fang\tgi\u1ebfng\u201d. \t C\u00f3\tl\u1ebd\tta\tc\u00f3\tth\u1ec3\tcoi\tt\u00e1c\td\u1ee5ng\tl\u00e0m\ts\u1ea1ch\tn\u01b0\u1edbc\tc\u1ee7a\tb\u1ea1c\tl\u00e0\tngh\u1ec1\tnghi\u1ec7p\tc\u1ed5\tx\u01b0a nh\u1ea5t\tc\u1ee7a\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y,\tm\u00e0\tngay\tc\u1ea3\thi\u1ec7n\tnay\tn\u00f3\tc\u0169ng\tkh\u00f4ng\tt\u1eeb\tgi\u00e3\tngh\u1ec1\t\u1ea5y: c\u00e1c\tion\tb\u1ea1c\tgi\u00fap\tcho\tvi\u1ec7c\tb\u1ea3o\tqu\u1ea3n\tn\u01b0\u1edbc\tu\u1ed1ng\td\u1ef1\ttr\u1eef\tcho\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tdu\th\u00e0nh\tv\u0169","tr\u1ee5\ttr\u00ean\ttr\u1ea1m\tqu\u1ef9\t\u0111\u1ea1o\t\u201cCh\u00e0o\tm\u1eebng\u201d. \t \u0110\u00f4i\tkhi,\tdo\tt\u00ednh\tngang\tt\u00e0ng\tc\u1ee7a\tm\u1ed9t\ts\u1ed1\tnh\u00e2n\tv\u1eadt\tquy\u1ec1n\tqu\u00fd\tm\u00e0\tb\u1ea1c\t\u0111\u00e0nh ph\u1ea3i\tl\u00e0m\tnh\u1eefng\tvi\u1ec7c\tho\u00e0n\tto\u00e0n\tv\u00f4\tngh\u0129a.\tCh\u1eb3ng\th\u1ea1n,\tho\u00e0ng\t\u0111\u1ebf\tLa\tM\u00e3 N\u00earong\tv\u1ed1n\tn\u1ed5i\tti\u1ebfng\tv\u1ec1\tth\u00f3i\thoang\tph\u00ed\t\u0111\u00e3\tkh\u00f4ng\tt\u00ecm\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tvi\u1ec7c\tg\u00ec\thay\tho h\u01a1n\tl\u00e0\tvi\u1ec7c\t\u0111\u00f3ng\tm\u00f3ng\tb\u1ea1c\tcho\th\u00e0ng\tng\u00e0n\tcon\tla\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh.\tNh\u01b0ng\t\u0111\u00f3\tc\u0169ng ch\u1ec9\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tt\u00ecnh\tti\u1ebft\tnh\u1ecf\tm\u1ecdn\ttrong\tti\u1ec3u\ts\u1eed\tc\u1ee7a\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y.\tNgh\u1ec1\tnghi\u1ec7p\tc\u1ed5 x\u01b0a\tth\u1ee9\thai\tc\u1ee7a\tb\u1ea1c\t-\tngh\u1ec1\tm\u00e0\tb\u1ea1c\t\u0111\u00e3\thi\u1ebfn\td\u00e2ng\ttr\u1ecdn\t\u0111\u1eddi\tm\u00ecnh,\tl\u00e0\tngh\u1ec1\tl\u00e0m th\u01b0\u1edbc\t\u0111o\tgi\u00e1\ttr\u1ecb,\tngh\u0129a\tl\u00e0\tti\u1ec1n. \t Nh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\t\u0111\u1ea7u\tti\u00ean\t\u0111\u00e3\txu\u1ea5t\thi\u1ec7n\tv\u00e0i\tth\u1ebf\tk\u1ef7\ttr\u01b0\u1edbc\tc\u00f4ng nguy\u00ean.\tPlini\tB\u1ed1\tcho\tbi\u1ebft,\t\u1edf\tLa\tM\u00e3\tc\u1ed5\t\u0111\u1ea1i,\tv\u00e0o\tn\u0103m\t269\ttr\u01b0\u1edbc\tc\u00f4ng\tnguy\u00ean, ng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\t\u0111\u00fac\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\t-\t\u0111\u00f3\tl\u00e0\tc\u00e1c\t\u0111\u1ed3ng\tdenarius.\tT\u1eeb\tgi\u1eefa th\u1ebf\tk\u1ef7\tI\ttr\u01b0\u1edbc\tc\u00f4ng\tnguy\u00ean,\ttr\u00ean\tc\u00e1c\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tn\u00e0y\tth\u01b0\u1eddng\tc\u00f3\th\u00ecnh\tc\u1ee7a\tc\u00e1c ho\u00e0ng\t\u0111\u1ebf.\tJulius\tCesar\tl\u00e0\tv\u1ecb\tho\u00e0ng\t\u0111\u1ebf\t\u0111\u1ea7u\tti\u00ean\t\u0111\u01b0\u1ee3c\th\u01b0\u1edfng\tvinh\td\u1ef1\t\u0111\u00f3.\tNgay c\u1ea3\tho\u00e0ng\t\u0111\u1ebf\tQuintillus\ttuy\tch\u1ec9\tgi\u1eef\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tch\u1ee9c\tv\u1ecb\tcao\tc\u1ea3\tn\u00e0y\tm\u01b0\u1eddi\tb\u1ea3y\tng\u00e0y v\u00e0o\tn\u0103m\t270\tc\u0169ng\t\u0111\u00e3\tk\u1ecbp\t\u0111\u1ec3\tl\u1ea1i\tcho\t\u0111\u1eddi\tsau\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\tc\u00f3\tm\u1eb7t uy\tnghi\u00eam\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh. \t D\u1ea7n\td\u1ea7n,\tch\u1ee7\t\u0111\u1ec1\ttr\u00ean\tc\u00e1c\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tph\u00e1t\th\u00e0nh\t\u1edf\tc\u00e1c\tn\u01b0\u1edbc\tc\u00e0ng\ttr\u1edf\tn\u00ean \u0111a\td\u1ea1ng\th\u01a1n\tv\u00e0\t\u0111\u00f4i\tkhi\tr\u1ea5t\tk\u1ef3\tqu\u1eb7c.\tCh\u1eb3ng\th\u1ea1n,\tn\u0103m\t1528,\t\u1edf\tx\u1ee9\tB\u00f4hemi\t\u0111\u00e3 l\u01b0u\th\u00e0nh\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c,\ttr\u00ean\t\u0111\u00f3\tin\th\u00ecnh\tm\u1ed9t\tng\u01b0\u1eddi\tr\u1eebng,\tm\u1ed9t\ttay c\u1ea7m\tc\u00e2y\tch\u00f9y,\tm\u1ed9t\ttay\tc\u1ea7m\tng\u1ecdn\tn\u1ebfn.\tV\u00ec\tnh\u1eefng\tc\u00f4ng\ttr\u1ea1ng\tg\u00ec\tm\u00e0\tcon\tng\u01b0\u1eddi hoang\td\u00e3\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\tnh\u1ea3y\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tv\u00e0o\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c? \t Theo\ttruy\u1ec1n\tthuy\u1ebft\tk\u1ec3\tl\u1ea1i\tth\u00ec\tm\u1ed9t\tng\u01b0\u1eddi\thoang\td\u00e3\t\u1edf\tmi\u1ec1n\tr\u1eebng\tn\u00fai\tBohemi bi\u1ebft\tnhi\u1ec1u\tng\u01b0\u1eddi\t\u0111i\tt\u00ecm\tb\u1ea1c\tn\u00ean\t\u0111\u00e3\t\u0111\u1ebfn\tg\u1eb7p\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\t\u0111\u00f3,\tth\u1eafp\tm\u1ed9t\tng\u1ecdn n\u1ebfn\tv\u00e0\tg\u1ecdi\th\u1ecd\t\u0111i\ttheo\tm\u00ecnh.\tM\u1ecdi\tng\u01b0\u1eddi\t\u0111i\ttheo\tng\u01b0\u1eddi\tr\u1eebng\tn\u00e0y\tm\u1ed9t\th\u1ed3i\tl\u00e2u, r\u1ed3i\tb\u1ed7ng\tnhi\u00ean,\tng\u1ecdn\tn\u1ebfn\tt\u1eaft\tph\u1ee5t\tv\u00e0\tch\u00ednh\tng\u01b0\u1eddi\tr\u1eebng\tbi\u1ebfn\tm\u1ea5t.\tT\u1ea1i\tn\u01a1i\tx\u1ea3y ra\ts\u1ef1\tvi\u1ec7c\tn\u00e0y,\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tt\u00ecm\tth\u1ea5y\tm\u1ed9t\tm\u1ecf\tr\u1ea5t\tnhi\u1ec1u\tb\u1ea1c. \t \u1ede\tn\u01b0\u1edbc\tNga,\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\tdo\tch\u00ednh\tng\u01b0\u1eddi\tNga\tl\u00e0m\tra\t\u0111\u00e3\txu\u1ea5t hi\u1ec7n\tv\u00e0o\tkho\u1ea3ng\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tIX\t-\tX.\tHi\u1ec7n\tnay\tc\u00f2n\tgi\u1eef\tl\u1ea1i\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n b\u1eb1ng\tb\u1ea1c\tc\u1ee7a\tc\u00f4ng\tt\u01b0\u1edbc\tn\u01b0\u1edbc\tNga\tl\u00e0\tVla\u0111imia.\tTr\u00ean\tm\u1ed9t\tm\u1eb7t,\tc\u00f3\th\u00ecnh\tc\u00f4ng t\u01b0\u1edbc\tng\u1ed3i\ttr\u00ean\t\u201cngai\u201d\t(l\u00e0\tm\u1ed9t\tc\u00e1i\tb\u00e0n),\tc\u00f2n\ttr\u00ean\tm\u1eb7t\tkia\tth\u00ec\tc\u00f3\th\u00ecnh\tgia\thuy c\u1ee7a\tc\u00f4ng\tt\u01b0\u1edbc.\tTr\u00ean\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tc\u00f3\t\u0111\u1ec1\th\u00e0ng\tch\u1eef:\t\u201cVla\u0111imia\tng\u1ef1\ttr\u00ean\tngai,\tc\u00f2n \u0111\u00e2y\tl\u00e0\tb\u1ea1c\tc\u1ee7a\tng\u00e0i\u201d. \t H\u1ed3i\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXII\t-\tXIII,\tti\u1ec1n\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\tkh\u00f4ng\tl\u01b0u\th\u00e0nh\t\u1edf\tn\u01b0\u1edbc\tNga\tn\u1eefa.\tTh\u1eddi","b\u1ea5y\tgi\u1edd,\tc\u00e1c\tv\u00f9ng\t\u0111\u1ea5t\t\u0111ai\tt\u1eebng\th\u1ee3p\tnh\u1ea5t\tl\u1ea1i\tth\u00e0nh\tn\u01b0\u1edbc\tNga\tKiep\tb\u1ecb\tph\u00e2n chia\tth\u00e0nh\tc\u00e1c\tc\u00f4ng\tqu\u1ed1c\tri\u00eang\tbi\u1ec7t,\tn\u00ean\tkh\u00f4ng\tc\u00f3\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tth\u1ed1ng\tnh\u1ea5t\tcho c\u1ea3\tn\u01b0\u1edbc\tn\u1eefa.\tC\u00e1c\tnh\u00e0\ts\u1eed\th\u1ecdc\t\u0111\u00e3\tg\u1ecdi\tth\u1eddi\tgian\tn\u00e0y\tl\u00e0\tth\u1eddi\tk\u1ef3\tkh\u00f4ng\tc\u00f3\tti\u1ec1n\tt\u1ec7. Nh\u1eefng\tth\u1ecfi\tb\u1ea1c\tg\u1ecdi\tl\u00e0\tgripna,\tn\u1eb7ng\tch\u1eebng\t200\tgam\tl\u1ea1i\tb\u1eaft\t\u0111\u1ea7u\t\u0111\u01b0\u1ee3c\td\u00f9ng l\u00e0m\tti\u1ec1n\tt\u1ec7.\tS\u1ee9c\tmua\tc\u1ee7a\t\u0111\u01a1n\tv\u1ecb\tti\u1ec1n\tt\u1ec7\tn\u00e0y\tr\u1ea5t\tcao:\tm\u1ed9t\tgripna\tc\u00f3\tth\u1ec3\tmua \u0111\u01b0\u1ee3c\t200\tb\u1ed9\tl\u00f4ng\ts\u00f3c.\tM\u1ed9t\tnh\u00e0\tvi\u1ebft\ts\u1eed\tth\u1eddi\tx\u01b0a\tch\u00e9p\tr\u1eb1ng,\tph\u1ea3i\tm\u1ea5t\thai\tng\u00e0n gripna\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\tm\u1edbi\tchu\u1ed9c\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tm\u1ea1ng\tc\u1ee7a\tc\u00f4ng\tt\u01b0\u1edbc\tIgor\t-\tng\u01b0\u1eddi\t\u0111\u00e3\tb\u1ecb\td\u00e2n Polovet\tb\u1eaft\tgi\u1eef\tv\u00e0o\tn\u0103m\t1185. \t \u0110\u1ed3ng\tgripna\tn\u1eb7ng\ttr\u00ecnh\ttr\u1ecbch\tkh\u00f4ng\tph\u1ea3i\tl\u00fac\tn\u00e0o\tc\u0169ng\tthu\u1eadn\tti\u1ec7n\tcho\tvi\u1ec7c\tchi ti\u00eau,\tb\u1edfi\tv\u00ec\tkh\u00f4ng\tph\u1ea3i\tch\u1ec9\tc\u1ea7n\t\u0111\u1ec3\tchu\u1ed9c\tm\u1ea1ng\tc\u00e1c\tv\u1ecb\tc\u00f4ng\tt\u01b0\u1edbc,\tm\u00e0\tc\u00f2n\tc\u1ea7n \u0111\u1ec3\tth\u1ef1c\thi\u1ec7n\tc\u00e1c\tgiao\td\u1ecbch\tbu\u00f4n\tb\u00e1n\tv\u00e0\tt\u00e0i\tch\u00ednh\t\u00edt\tquan\ttr\u1ecdng\th\u01a1n.\tV\u1eady\tl\u00e0 c\u1ea7n\tph\u1ea3i\tc\u00f3\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tnh\u1ecf\th\u01a1n:\tng\u01b0\u1eddi\tta\tch\u1eb7t\t\u0111\u1ed3ng\tgripna\tra\tl\u00e0m\t\u0111\u00f4i. T\u1eeb\t\u0111\u00f3\tm\u00e0\tc\u00f3\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tr\u00fap\t(Trong\tti\u1ebfng\tNga,\t\u201crubit\u201d\tngh\u0129a\tl\u00e0\t\u201cch\u1eb7t\u201d,\tv\u00ec v\u1eady\tm\u00e0\txu\u1ea5t\thi\u1ec7n\tch\u1eef\t\u201crubi\u201d\t\u0111\u1ec3\tch\u1ec9\t\u0111\u01a1n\tv\u1ecb\tti\u1ec1n\tt\u1ec7\t(N.\tD.).). \t \u00c1ch\tth\u1ed1ng\ttr\u1ecb\tc\u1ee7a\tng\u01b0\u1eddi\tM\u00f4ng\tC\u1ed5\t-\tTacta\t\u0111\u00e3\tk\u00ecm\th\u00e3m\ts\u1ef1\tkh\u00f4i\tph\u1ee5c\tvi\u1ec7c\t\u0111\u00fac ti\u1ec1n\t\u1edf\tn\u01b0\u1edbc\tNga.\t\u0110\u1ed3ng\tti\u1ec1n\t\u201cdirgema\u201d\tho\u1eb7c\t\u201cdenga\u201d\t(theo\tti\u1ebfng\tTacta, \u201cdenga\u201d\tngh\u0129a\tl\u00e0\t\u201ck\u00eau\tleng\tkeng\u201d)\tdo\tL\u0169\tR\u1ee3\tV\u00e0ng\t(Trong\tng\u00f4n\tng\u1eef\tch\u00e2u \u00c2u,\tqu\u00e2n\tvi\u1ec5n\tchinh\tc\u1ee7a\tng\u01b0\u1eddi\tM\u00f4ng\tC\u1ed5\t-\tTacta\th\u1ed3i\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXII\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tg\u1ecdi\tl\u00e0 \u201cL\u0169\tR\u1ee3\tV\u00e0ng\u201d:\tgolden\tHorde)\ttung\tra\t\u0111\u00e3\tm\u1ed9t\tth\u1eddi\tl\u01b0u\th\u00e0nh\t\u1edf\tNga.\tD\u1ea7n\td\u1ea7n t\u1eeb\t\u201cdenga\u201d\tchuy\u1ec3n\tth\u00e0nh\t\u201cdengi\u201d\t(ngh\u0129a\tl\u00e0\t\u201cti\u1ec1n\u201d\ttrong\tti\u1ebfng\tNga). \t M\u00e3i\t\u0111\u1ebfn\tgi\u1eefa\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXIV,\tkhi\tnh\u00e2n\td\u00e2n\tNga\t\u0111\u00e3\tl\u00e0m\tsuy\ty\u1ebfu\t\u00e1ch\tth\u1ed1ng\ttr\u1ecb M\u00f4ng\tC\u1ed5\t-\tTacta,\t\u1edf\tNga\tl\u1ea1i\tb\u1eaft\t\u0111\u1ea7u\tc\u00f3\tti\u1ec1n\tri\u00eang.\tN\u0103m\t1534,\ttrong\tth\u1eddi\tgian tr\u1ecb\tv\u00ec\tc\u1ee7a\tElena\tGlinxkaia\t(m\u1eb9\tc\u1ee7a\tIvan\tHung\tb\u1ea1o),\th\u1ec7\tth\u1ed1ng\tti\u1ec1n\tt\u1ec7\tth\u1ed1ng nh\u1ea5t\tcho\tto\u00e0n\tqu\u1ed1c\tgia\tNga\t\u0111\u00e3\th\u00ecnh\tth\u00e0nh.\tTr\u00ean\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tnh\u1ecf\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\tc\u00f3 h\u00ecnh\tm\u1ed9t\tk\u1ef9\ts\u0129\tc\u1ea7m\tg\u01b0\u01a1m;\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tn\u00e0y\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tg\u1ecdi\tl\u00e0\t\u201cti\u1ec1n\tc\u00f3\tg\u01b0\u01a1m\u201d.\tC\u00f2n tr\u00ean\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tc\u0169ng\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\tnh\u01b0ng\th\u01a1i\tl\u1edbn\th\u01a1n\tth\u00ec\tc\u00f3\th\u00ecnh\tm\u1ed9t\tk\u1ef5\ts\u0129 c\u1ea7m\tng\u1ecdn\tgi\u00e1o.\tNh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tnh\u01b0\tv\u1eady\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tg\u1ecdi\tl\u00e0\t\u201cti\u1ec1n\tc\u00f3\tgi\u00e1o\u201d\t-\tt\u1eeb\t\u0111\u1ea5y ph\u00e1t\tsinh\tra\tt\u1eeb\t\u201cc\u00f4pech\u201d\t(v\u00ec\ttrong\tti\u1ebfng\tNga,\t\u201ckopio\u201d\tngh\u0129a\tl\u00e0\t\u201cng\u1ecdn\tgi\u00e1o\u201d). \t Hi\u1ec7n\tnay,\tth\u1eadt\tkh\u00f3\tm\u00e0\ttruy\tt\u00ecm\t\u0111\u1ebfn\tng\u1ecdn\tngu\u1ed3n,\tnh\u01b0ng\th\u1eb3n\tl\u00e0\tnh\u1eefng\tk\u1ebb\tl\u00e0m ti\u1ec1n\tgi\u1ea3\t\u0111\u1ea7u\tti\u00ean\t\u0111\u00e3\txu\u1ea5t\thi\u1ec7n\tngay\tt\u1eeb\tkhi\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\t\u0111\u1ea7u\tti\u00ean\tm\u1edbi\tra \u0111\u1eddi.\tKhi\tkhai\tqu\u1eadt\tm\u1ed9t\tth\u00f4n\tx\u00f3m\tc\u1ee7a\tng\u01b0\u1eddi\tViking\t(m\u1ed9t\tb\u1ed9\tt\u1ed9c\t\u1edf\tb\u1eafc\t\u00c2u chuy\u00ean\tngh\u1ec1\tbu\u00f4n\tb\u00e1n\tv\u00e0\tc\u01b0\u1edbp\tb\u00f3c\t\u1edf\tc\u00e1c\tv\u00f9ng\tven\tbi\u1ec3n\tch\u00e2u\t\u00c2u\tt\u1eeb\tcu\u1ed1i\tth\u1ebf k\u1ef7\tVIII\t\u0111\u1ebfn\tgi\u1eefa\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXI\t-\tN.\tD.),\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tkh\u1ea3o\tc\u1ed5\th\u1ecdc\tng\u01b0\u1eddi\tAnh\t\u0111\u00e3\tt\u00ecm th\u1ea5y\tm\u1ed9t\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\t\u1ea2r\u1eadp\tk\u1ef3\tl\u1ea1,\tt\u1eebng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tph\u00e1t\th\u00e0nh\ttr\u01b0\u1edbc\t\u0111\u00f3\tm\u1ed9t\tng\u00e0n\tn\u0103m. Trong\tdanh\tm\u1ee5c\tc\u00e1c\thi\u1ec7n\tv\u1eadt\tt\u00ecm\t\u0111\u01b0\u1ee3c,\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tn\u00e0y\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tghi\tnh\u1eadn\tl\u00e0\tb\u1eb1ng","b\u1ea1c,\tnh\u01b0ng\tch\u1eb3ng\tbao\tl\u00e2u\tsau\t\u0111\u00e3\tph\u1ea3i\t\u0111\u00ednh\tch\u00ednh\tl\u1ea1i,\tv\u00ec\tph\u00e9p\tph\u00e2n\tt\u00edch\tb\u1eb1ng tia\tr\u01a1ngen\t\u0111\u00e3\tcho\tbi\u1ebft\tr\u1eb1ng,\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\t\u201cb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\u201d\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tl\u00e0m\tb\u1eb1ng \u0111\u1ed3ng\tv\u00e0\tch\u1ec9\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tb\u1ecdc\tm\u1ed9t\tl\u1edbp\tb\u1ea1c\tm\u00e0\tth\u00f4i.\tC\u1ea7n\tph\u1ea3i\t\u0111\u00e1nh\tgi\u00e1\t\u0111\u00fang\tt\u00e0i\tngh\u1ec7 c\u1ee7a\tk\u1ebb\tl\u00e0m\tti\u1ec1n\tgi\u1ea3\tth\u1eddi\tx\u01b0a:\tch\u1ea5t\tl\u01b0\u1ee3ng\ts\u1ea3n\tph\u1ea9m\tdo\ty\tl\u00e0m\tra\tr\u1ea5t\tcao.\tKh\u00f4ng ph\u1ea3i\tnghi\tng\u1edd\tg\u00ec\tn\u1eefa,\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tc\u00f9ng\tth\u1eddi\tv\u1edbi\ty\tkh\u00f4ng\tc\u00f3\tph\u01b0\u01a1ng\tti\u1ec7n ph\u00e2n\tt\u00edch\tch\u00ednh\tx\u00e1c\tn\u00ean\t\u0111\u00e3\tcoi\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tgi\u1ea3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tl\u00e0m\tr\u1ea5t\tkh\u00e9o\tn\u00e0y\tl\u00e0 ti\u1ec1n\tth\u1eadt. \t M\u1ed9t\tv\u1eadt\tt\u01b0\u01a1ng\tt\u1ef1\tkh\u00e1c\tdo\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tkh\u1ea3o\tc\u1ed5\th\u1ecdc\tt\u00ecm\tth\u1ea5y\ttrong\tc\u00e1c\tcu\u1ed9c\tkhai qu\u1eadt\t\u1edf\tg\u1ea7n\tTasken\tc\u0169ng\tr\u1ea5t\t\u0111\u00e1ng\tch\u00fa\t\u00fd:\tt\u1ea1i\tm\u1ed9t\th\u1ed1\tr\u00e1c\tc\u1ee7a\tm\u1ed9t\tdi\tch\u1ec9\tth\u00e0nh ph\u1ed1\ttrung\tc\u1ed5\tc\u00f3\tm\u1ed9t\t\u201ckho\tti\u1ec1n\u201d\tg\u1ed3m\tm\u01b0\u1eddi\ts\u00e1u\t\u0111\u1ed3ng\t\u201cdirgema\u201d\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c t\u1eebng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tph\u00e1t\th\u00e0nh\th\u1ed3i\t\u0111\u1ea7u\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXI\tt\u1ea1i\tqu\u1ed1c\tgia\tCarakhanit.\tSau\tkhi\tlau s\u1ea1ch\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\t\u0111\u00f3\tth\u00ec\tm\u1edbi\tv\u1ee1\tl\u1ebd\tra:\tch\u00fang\t\u0111\u1ec1u\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tl\u00e0m\tb\u1eb1ng\t\u0111\u1ed3ng\tv\u00e0 ch\u1ec9\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u201cxoa\tph\u1ea5n\u201d\tb\u1ea1c\tm\u00e0\tth\u00f4i.\tNh\u01b0ng\ttheo\tc\u00e1c\tnh\u00e0\ts\u1eed\th\u1ecdc\tth\u00ec\ttri\u1ec1u\t\u0111\u1ea1i c\u1ea7m\tquy\u1ec1n\tth\u1eddi\tb\u1ea5y\tgi\u1edd\tch\u1ec9\t\u0111\u00fac\tti\u1ec1n\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\tnguy\u00ean\tch\u1ea5t.\tC\u00e1c\tnh\u00e0\tchuy\u00ean m\u00f4n\t\u0111\u00e3\t\u0111i\t\u0111\u1ebfn\tk\u1ebft\tlu\u1eadn\tr\u1eb1ng,\t\u0111\u00f3\tl\u00e0\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tgi\u1ea3.\tC\u00f2n\t\u0111i\u1ec1u\tn\u00e0y\tv\u1eabn ch\u01b0a\tr\u00f5:\tv\u1eady\tch\u00fang\t\u0111\u00e3\tr\u01a1i\tv\u00e0o\th\u1ed1\tr\u00e1c\tb\u1eb1ng\tc\u00e1ch\tn\u00e0o?\tC\u00f3\tl\u1ebd\tdo\tnh\u00e0\tc\u1ea7m quy\u1ec1n\t\u0111\u00e3\tbi\u1ebft\tv\u1ec1\tvi\u1ec7c\tl\u00e0m\t\u0103n\tphi\tph\u00e1p\tn\u00e0y,\tn\u00ean\t\u0111\u1ec3\t\u201cphi\ttang\u201d,\tk\u1ebb\tl\u00e0m\tti\u1ec1n\tgi\u1ea3 \u0111\u00e3\tt\u1ea1m\tc\u1ea5t\tgi\u1ea5u\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\ttrong\th\u1ed1\tr\u00e1c\tnh\u00e0\tm\u00ecnh.\tTh\u1ebf\tr\u1ed3i\tch\u00fang\t\u0111\u00e3 n\u1eb1m\tlu\u00f4n\t\u1edf\t\u0111\u1ea5y\tng\u00f3t\tc\u1ea3\tng\u00e0n\tn\u0103m. \t \u0110\u1ebfn\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXVII,\tvi\u1ec7c\tl\u00e0m\tti\u1ec1n\tgi\u1ea3\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tth\u1ef1c\thi\u1ec7n\ttr\u00ean\tquy\tm\u00f4\tnh\u00e0\tn\u01b0\u1edbc. N\u0103m\t1654\t\u0111\u00e3\tqua.\tCu\u1ed9c\tchi\u1ebfn\ttranh\tqu\u00e1\ts\u1ee9c\tm\u00e0\tn\u01b0\u1edbc\tNga\t\u0111\u00e3\td\u1ea5y\tl\u00ean\tv\u1edbi\tBa Lan\tl\u00e0m\tcho\tng\u00e2n\tkh\u1ed1\ttr\u1ed1ng\tr\u1ed7ng,\ttrong\tkhi\tnhu\tc\u1ea7u\tv\u1ec1\tti\u1ec1n\tng\u00e0y\tc\u00e0ng\tt\u0103ng th\u00eam.\tSa\tho\u00e0ng\tAlecx\u00e2y\tMikhailovich\t\u0111\u00e3\tt\u0103ng\tc\u00e1c\tth\u1ee9\tthu\u1ebf\tm\u00e1\tr\u1ea5t\tn\u1eb7ng\tn\u1ec1, nh\u01b0ng\tnh\u00e2n\td\u00e2n\t\u0111\u00e3\tl\u00e2m\tv\u00e0o\tc\u1ea3nh\tb\u1ea7n\tc\u00f9ng\tn\u00ean\tkh\u00f4ng\tth\u1ec3\tn\u1ed9p\t\u0111\u1ee7.\tL\u00fac\tb\u1ea5y gi\u1edd,\tquan\tc\u1eadn\tth\u1ea7n\tFe\u0111or\tRtisep\t\u0111\u00e3\tngh\u0129\tra\tm\u1ed9t\tc\u00e1ch\tm\u00e0\ty\tt\u01b0\u1edfng\tl\u00e0\tc\u00f3\tth\u1ec3 l\u00e0m\tgi\u00e0u\tcho\tng\u00e2n\tkh\u1ed1,\tnh\u01b0ng\tth\u1eadt\tra\tth\u00ec\t\u0111\u00e3\td\u1eabn\t\u0111\u1ebfn\tnh\u1eefng\th\u1eadu\tqu\u1ea3\tt\u1ec7\th\u1ea1i nh\u1ea5t. \t Th\u1eddi\tb\u1ea5y\tgi\u1edd,\tti\u1ec1n\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\tv\u1eabn\tl\u01b0u\th\u00e0nh\t\u1edf\tn\u01b0\u1edbc\tNga.\tNh\u01b0ng\tv\u00ec\tn\u01b0\u1edbc\tNga kh\u00f4ng\tc\u00f3\tb\u1ea1c\tn\u00ean\t\u0111\u00e0nh\tph\u1ea3i\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\tti\u1ec1n\tb\u1eb1ng...\tti\u1ec1n\tn\u01b0\u1edbc\tngo\u00e0i.\tTh\u00f4ng th\u01b0\u1eddng\t\u0111\u1ec3\tl\u00e0m\tvi\u1ec7c\t\u0111\u00f3,\ttri\u1ec1u\t\u0111\u00ecnh\t\u0111\u00e3\td\u00f9ng\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tt\u00e2y\t\u00c2u\tstaler\t\u0111\u00fac \u1edf\tIakhimop\t(thu\u1ed9c\tv\u00f9ng\tCzech\tngay,\tn\u01b0\u1edbc\tTi\u1ec7p\tKh\u1eafc\tng\u00e0y\tnay)\tho\u1eb7c\tc\u00f2n g\u1ecdi\tl\u00e0\t\u0111\u1ed3ng\t\u201cefimok\u201d,\tr\u1ed3i\tx\u00f3a\tch\u1eef\tLa\ttinh\ttr\u00ean\t\u0111\u00f3\tv\u00e0\t\u0111i\u1ec1n\tch\u1eef\tNga\tv\u00e0o. \t Theo\tl\u1eddi\tkhuy\u00ean\tc\u1ee7a\tRtisep\tv\u00e0\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tqu\u00fd\tt\u1ed9c\tkh\u00e1c,\tnh\u00e0\tvua\t\u0111\u00e3\tki\u1ebfm\tl\u1eddi b\u1eb1ng\tc\u00e1ch\ts\u1eeda\tl\u1ea1i\tgi\u00e1\ttr\u1ecb\tc\u1ee7a\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n.\t\u0110\u1ed1i\tv\u1edbi\tng\u00e2n\tkh\u1ed1,\t\u0111\u1ed3ng\t\u201cefimok\u201d\ttr\u1ecb gi\u00e1\t50\tc\u00f4pech\t(n\u1eeda\tr\u00fap),\tv\u1eady\tm\u00e0\tnh\u00e0\tvua\t\u0111\u00e3\tra\tl\u1ec7nh\td\u1eadp\tv\u00e0o\t\u0111\u00f3\tcon\td\u1ea5u\tm\u1ed9t","r\u00fap.\tNgo\u00e0i\tra,\tnh\u00e0\tvua\tc\u00f2n\tra\tl\u1ec7nh\tcho\tl\u01b0u\th\u00e0nh\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tnh\u1ecf\th\u01a1n, \u0111\u00fac\tb\u1eb1ng\tth\u1ee9\t\u0111\u1ed3ng\tr\u1ebb\tti\u1ec1n\tv\u00e0\tb\u1eaft\td\u00e2n\tph\u1ea3i\tcoi\tch\u00fang\tc\u00f3\tgi\u00e1\ttr\u1ecb\tnh\u01b0\tb\u1ea1c.\tTheo d\u1ef1\tt\u00ednh\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tt\u00e0i\tch\u00ednh\ttrong\ttri\u1ec1u\t\u0111\u00ecnh\tth\u00ec\tcu\u1ed9c\tc\u1ea3i\tc\u00e1ch\tn\u00e0y\ts\u1ebd\t\u0111em\tl\u1ea1i cho\tng\u00e2n\tkh\u1ed1\t4\ttri\u1ec7u\tr\u00fap\t-\tcao\tg\u1ea5p\tv\u00e0i\tl\u1ea7n\tti\u1ec1n\tthu\tm\u1ecdi\tth\u1ee9\tthu\u1ebf\ttrong\tm\u1ed9t n\u0103m!\t\u0110\u1ea7u\t\u00f3c\tnh\u00e0\tvua\tquay\tcu\u1ed3ng\tv\u00ec\tnh\u1eefng\tm\u00f3n\tti\u1ec1n\tl\u1edbn\tnh\u01b0\tth\u1ebf,\tn\u00ean\t\u00f4ng\tta \u0111\u00e3\tra\tl\u1ec7nh\tl\u00e0m\tth\u00eam\tth\u1eadt\tnhi\u1ec1u\tti\u1ec1n\tm\u1edbi,\t\u201cg\u1ea5p\tr\u00fat\tng\u00e0y\t\u0111\u00eam,\td\u1ed1c\th\u1ebft\ts\u1ee9c\tl\u1ef1c \u0111\u1ec3\tnhanh\tch\u00f3ng\tl\u00e0m\tra\tnhi\u1ec1u\tti\u1ec1n\u201d. \t Nh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tr\u1ebb\tm\u1ea1t\t\u0111\u00e3\ttr\u00e0n\tng\u1eadp\tn\u01b0\u1edbc\tNga.\tNh\u01b0ng\ts\u1ef1\tl\u01b0u\tth\u00f4ng\tti\u1ec1n\tt\u1ec7 v\u1eabn\tc\u00f3\tnh\u1eefng\tquy\tlu\u1eadt\tc\u1ee7a\tn\u00f3\tm\u00e0\tkh\u00f4ng\tph\u1ee5\tthu\u1ed9c\tv\u00e0o\tquy\u1ec1n\tl\u1ef1c\tc\u1ee7a\tai,\td\u00f9 l\u00e0\tc\u1ee7a\tvua\tch\u00faa\tc\u0169ng\tv\u1eady.\tN\u1ebfu\tph\u00e1t\th\u00e0nh\tnhi\u1ec1u\tti\u1ec1n\th\u01a1n\tm\u1ee9c\t\u0111\u00e3\t\u1ea5n\t\u0111\u1ecbnh\tth\u00ec s\u1ee9c\tmua\tc\u1ee7a\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\ts\u1ebd\tgi\u1ea3m\ts\u00fat,\tt\u1eeb\t\u0111\u00f3\tgi\u00e1\tc\u1ea3\tm\u1ecdi\th\u00e0ng\th\u00f3a\t\u0111\u1ec1u\tt\u0103ng\tl\u00ean. \u0110i\u1ec1u\t\u0111\u00f3\tc\u0169ng\t\u0111\u00e3\tx\u1ea3y\tra\t\u1edf\tn\u01b0\u1edbc\tNga.\tNg\u01b0\u1eddi\td\u00e2n\tb\u00ecnh\tth\u01b0\u1eddng\tr\u1ea5t\tnh\u1ea3y\tc\u1ea3m v\u1edbi\tnh\u1eefng\th\u1eadu\tqu\u1ea3\tc\u1ee7a\tcu\u1ed9c\tc\u1ea3i\tc\u00e1ch\tdo\tnh\u00e0\tvua\t\u0111\u1ec1\tra.\tGi\u00e1\tb\u00e1nh\tm\u1ef3\tv\u00e0\tc\u00e1c th\u1ef1c\tph\u1ea9m\tkh\u00e1c\tt\u0103ng\tv\u1ecdt,\tth\u00eam\tv\u00e0o\t\u0111\u00f3,\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tbu\u00f4n\tch\u1ec9\t\u0111\u00f2i\t\u0111\u1ed5i\th\u00e0ng\th\u00f3a l\u1ea5y\tb\u1ea1c\tch\u1ee9\tkh\u00f4ng\tmu\u1ed1n\tl\u1ea5y\tti\u1ec1n.\tNh\u01b0ng\tl\u1ea5y\t\u0111\u00e2u\tra\tb\u1ea1c\tb\u00e2y\tgi\u1edd\tkhi\tm\u00e0\tb\u1ea1c \u0111\u00e3\tb\u1ecb\tv\u01a1\tv\u00e9t\th\u1ebft\tv\u1ec1\tkho\tc\u1ee7a\tnh\u00e0\tvua?\tN\u1ea1n\t\u0111\u00f3i\tn\u1ed5i\tl\u00ean\ttrong\tn\u01b0\u1edbc.\tS\u1ee9c\tch\u1ecbu \u0111\u1ef1ng\tc\u1ee7a\tng\u01b0\u1eddi\td\u00e2n\t\u0111\u00e3\t\u0111\u1ebfn\tm\u1ee9c\tt\u1ed9t\tc\u00f9ng.\tTh\u1ebf\tl\u00e0,\tv\u00e0o\tn\u0103m\t1662,\t\u1edf\tMatxc\u01a1va \u0111\u00e3\tn\u1ed5\tra\tm\u1ed9t\tcu\u1ed9c\tkh\u1edfi\tngh\u0129a\t-\t\u0111\u00f3\tl\u00e0\t\u201ccu\u1ed9c\tn\u1ed5i\tlo\u1ea1n\tv\u00ec\t\u0111\u1ed3ng\u201d.\tCu\u1ed9c\tkh\u1edfi ngh\u0129a\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\tb\u1ecb\tnh\u00e0\tvua\t\u0111\u00e0n\t\u00e1p\tkh\u1ed1c\tli\u1ec7t,\tnh\u01b0ng\td\u00f9\tsao\td\u00e2n\tch\u00fang\tv\u1eabn\t\u0111\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ee3c\tnguy\u1ec7n\tv\u1ecdng\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh:\tti\u1ec1n\t\u0111\u1ed3ng\t\u0111\u00e3\tb\u1ecb\tthu\th\u1ed3i\tv\u00e0\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tthay\tth\u1ebf\tb\u1eb1ng ti\u1ec1n\tb\u1ea1c\tnh\u01b0\tc\u0169. \t Trong\tth\u1eddi\tgian\ttr\u1ecb\tv\u00ec\tc\u1ee7a\tPi\u00f4t\t\u0111\u1ec7\tnh\u1ea5t,\tvi\u1ec7c\t\u0111\u00fac\tti\u1ec1n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tt\u1eadp\ttrung\tt\u1ea1i\tx\u01b0\u1edfng \u0111\u00fac\tti\u1ec1n\tMatxc\u01a1va\tn\u1eb1m\t\u1edf\tqu\u1eadn\tc\u00f3\tt\u00ean\tg\u1ecdi\tl\u00e0\t\u201cth\u00e0nh\tph\u1ed1\tTrung\tQu\u1ed1c\u201d.\tN\u0103m 1711,\tngh\u1ecb\tvi\u1ec7n\t\u0111\u00e3\t\u201ctuy\u00ean\tc\u00e1o:\tch\u1ec9\t\u0111\u00fac\tti\u1ec1n\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\t\u1edf\tm\u1ed9t\tx\u01b0\u1edfng\t\u0111\u00fac\tti\u1ec1n\t\u1edf th\u00e0nh\tph\u1ed1\tTrung\tQu\u1ed1c\u201d.\tV\u1ec1\tsau,\ttheo\tch\u1ec9\td\u1ee5\tc\u1ee7a\tSa\tho\u00e0ng,\tm\u1ed9t\tx\u01b0\u1edfng\t\u0111\u00fac ti\u1ec1n\tkh\u00e1c\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tth\u00e0nh\tl\u1eadp\t\u1edf\tPetecbua\tv\u00e0o\tn\u0103m\t1724.\tX\u00ed\tnghi\u1ec7p\tn\u00e0y\t- x\u01b0\u1edfng\t\u0111\u00fac\tti\u1ec1n\t\u1edf\tL\u00eaningrat\t-\thi\u1ec7n\tv\u1eabn\tho\u1ea1t\t\u0111\u1ed9ng\tv\u00e0\tg\u1ea7n\t\u0111\u00e2y\t\u0111\u00e3\tk\u1ef7\tni\u1ec7m\t250 n\u0103m\tng\u00e0y\tth\u00e0nh\tl\u1eadp. \t Pi\u00f4t\t\u0111\u1ec7\tnh\u1ea5t\t\u0111\u00e3\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tnh\u1eefng\tbi\u1ec7n\tph\u00e1p\tt\u00edch\tc\u1ef1c\t\u0111\u1ec3\tm\u1edf\tr\u1ed9ng\tvi\u1ec7c\tkhai\tth\u00e1c v\u00e0ng\tv\u00e0\tb\u1ea1c.\tM\u1eb7c\td\u1ea7u\tnh\u00e0\tvua\t\u0111\u00e3\t\u0111\u1ea1t\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tm\u1ed9t\ts\u1ed1\tk\u1ebft\tqu\u1ea3,\tsong\tc\u00e1c\tkim\tlo\u1ea1i qu\u00fd\tn\u00e0y\tv\u1eabn\tph\u1ea3i\tmua\t\u1edf\tn\u01b0\u1edbc\tngo\u00e0i\tm\u1ed9t\tth\u1eddi\tgian\td\u00e0i\tn\u1eefa.\tHi\u1ec7n\tc\u00f2n\tgi\u1eef \u0111\u01b0\u1ee3c\tnh\u1eefng\tt\u00e0i\tli\u1ec7u\tr\u1ea5t\t\u0111\u00e1ng\tch\u00fa\t\u00fd\tn\u00f3i\tl\u00ean\t\u0111i\u1ec1u\t\u0111\u00f3.\tCh\u1eb3ng\th\u1ea1n,\tn\u0103m\t1734, tri\u1ec1u\t\u0111\u00ecnh\t\u0111\u00e3\tgiao\tcho\tph\u00f3\tt\u1ed5ng\t\u0111\u1ed1c\tt\u1ec9nh\tIrcutxc\u01a1\tmua\tm\u1ed9t\tl\u01b0\u1ee3ng\tb\u1ea1c\tl\u1edbn\tc\u1ee7a Trung\tQu\u1ed1c. \t C\u0169ng\tkho\u1ea3ng\ttrong\tth\u1eddi\tgian\t\u0111\u00f3,\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\ts\u00e0nh\ts\u1ecfi\tv\u1ec1\tqu\u1eb7ng\ttrong\tgia","\u0111\u00ecnh\tAkinfi\t\u0110emi\u0111op\t-\t\u0111\u1ea1i\tbi\u1ec3u\tcho\ttri\u1ec1u\t\u0111\u1ea1i\th\u00f9ng\tc\u01b0\u1eddng\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tch\u1ee7\tm\u1ecf\t\u1edf Uran,\t\u0111\u00e3\tph\u00e1t\thi\u1ec7n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tm\u1ed9t\ts\u1ed1\tm\u1ecf\tb\u1ea1c.\tTheo\tlu\u1eadt\tl\u1ec7\tnh\u00e0\tn\u01b0\u1edbc\thi\u1ec7n\th\u00e0nh\tl\u00fac b\u1ea5y\tgi\u1edd\tth\u00ec\tqu\u1eb7ng\tb\u1ea1c\td\u00f9\tdo\tai\tt\u00ecm\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u1edf\tb\u1ea5t\tc\u1ee9\t\u0111\u00e2u\tc\u0169ng\t\u0111\u1ec1u\tph\u1ea3i\tdung\tv\u00e0o t\u00e0i\ts\u1ea3n\tc\u1ee7a\ttri\u1ec1u\t\u0111\u00ecnh.\tNh\u01b0ng\t\u0110emi\u0111op\tl\u1ea1i\tkh\u00f4ng\tmu\u1ed1n\tt\u1eeb\tb\u1ecf\tnh\u1eefng\tc\u1ee7a\tc\u1ea3i m\u1edbi\tl\u1ecdt\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tv\u00e0o\ttay\tm\u00ecnh.\t\u00d4ng\tta\tb\u1eaft\t\u0111\u1ea7u\t\u0111\u00fac\tti\u1ec1n\tri\u00eang\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh,\tch\u1eb3ng\th\u1ec1 kh\u00e1c\tti\u1ec1n\tc\u1ee7a\tnh\u00e0\tvua\tm\u1ed9t\tt\u00ed\tn\u00e0o.\tTuy\tnhi\u00ean,\tv\u1eabn\tc\u00f3\tm\u1ed9t\ts\u1ef1\tkh\u00e1c\tbi\u1ec7t:\tti\u1ec1n c\u1ee7a\t\u0110emi\u0111op\tch\u1ee9a\tnhi\u1ec1u\tb\u1ea1c\th\u01a1n\tti\u1ec1n\tc\u1ee7a\tnh\u00e0\tvua.\tC\u00f3\tl\u1ebd\t\u0111\u00e2y\tl\u00e0\ttr\u01b0\u1eddng\th\u1ee3p duy\tnh\u1ea5t\ttrong\tl\u1ecbch\ts\u1eed\tm\u00e0\tti\u1ec1n\tgi\u1ea3\tl\u1ea1i\tqu\u00fd\th\u01a1n\tti\u1ec1n\tth\u1eadt. \t N\u1ebfu\tc\u00f3\tth\u1ec3\ttin\tv\u00e0o\ttruy\u1ec1n\tthuy\u1ebft\tth\u00ec\t\u1edf\tNevianxc\u01a1\t-\tl\u00e3nh\t\u0111\u1ecba\tc\u1ee7a\tgia\t\u0111\u00ecnh \u0110emi\u0111op,\tc\u00f3\tm\u1ed9t\tx\u01b0\u1edfng\t\u0111\u00fac\tti\u1ec1n\tb\u00ed\tm\u1eadt.\tTrong\tt\u1ea7ng\th\u1ea7m\tc\u1ee7a\tm\u1ed9t\tng\u1ecdn\tth\u00e1p cao\t\u1edf\t\u0111\u00e2y,\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tn\u00f4\tl\u1ec7\tb\u1ecb\txi\u1ec1ng\tv\u00e0o\tt\u01b0\u1eddng\tph\u1ea3i\tl\u00e0m\tti\u1ec1n\tgi\u1ea3\tsu\u1ed1t\tng\u00e0y \u0111\u00eam.\t\u0110\u00f3\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tnh\u00e0\tt\u00f9\tkh\u1ee7ng\tkhi\u1ebfp\tm\u00e0\tkh\u00f4ng\tai\tc\u00f3\tth\u1ec3\ttho\u00e1t\tra\tkh\u1ecfi,\tn\u00ean tri\u1ec1u\t\u0111\u00ecnh\tkh\u00f4ng\tth\u1ec3\tbi\u1ebft\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tb\u00ed\tm\u1eadt\tc\u1ee7a\tng\u1ecdn\tth\u00e1p\t\u1edf\tNevianxc\u01a1.\tM\u1eb7c\td\u1ea7u v\u1eady,\tnh\u1eefng\ttin\t\u0111\u1ed3n\tv\u1ec1\tng\u1ecdn\tth\u00e1p\tv\u1eabn\tl\u1ecdt\t\u0111\u1ebfn\tkinh\t\u0111\u00f4.\tBan\t\u0111\u1ea7u,\t\u0111\u00f3\tl\u00e0\tnh\u1eefng l\u1eddi\t\u0111\u1ed3n\t\u0111o\u00e1n,\tv\u00e0\tch\u00ednh\tn\u1eef\tho\u00e0ng\tAnna\tIvanopna\tc\u0169ng\tkh\u00f4ng\td\u1ea1i\tg\u00ec\tl\u00e0m\tt\u1ed5n h\u1ea1i\tnh\u1eefng\tm\u1ed1i\tquan\th\u1ec7\tv\u1edbi\t\u00f4ng\tvua\tch\u01b0a\tth\u1ee5\tphong\tc\u1ee7a\tx\u1ee9\tUran\tn\u00e0y.\tTh\u1eadt v\u1eady,\tng\u01b0\u1eddi\tta\tk\u1ec3\tr\u1eb1ng,\tm\u1ed9t\th\u00f4m,\tkhi\t\u0111\u00e1nh\tb\u00e0i\tv\u1edbi\t\u0110emi\u0111op,\tn\u1eef\tho\u00e0ng\tth\u1eafng cu\u1ed9c\tv\u00e0\tkhi\tnh\u1eadn\tm\u1ed9t\t\u0111\u1ed3ng\tb\u1ea1c\tm\u1edbi\ttinh\tt\u1eeb\ttay\t\u00f4ng\tta,\tn\u1eef\tho\u00e0ng\t\u0111\u00e3\tb\u1ea5t\tng\u1edd h\u1ecfi:\t\u201c\t\u0110\u00e2y\tl\u00e0\tti\u1ec1n\tdo\tta\tl\u00e0m\tra\thay\tl\u00e0\tdo\tng\u01b0\u01a1i\th\u1ea3\tNikitich?\u201d\t\u0110emi\u0111op\tli\u1ec1n \u0111\u1ee9ng\td\u1eady,\tbu\u00f4ng\tth\u00f5ng\thai\ttay,\tc\u00fai\t\u0111\u1ea7u\tv\u00e0\tm\u1ec9m\tc\u01b0\u1eddi,\tth\u01b0a:\t\u201cT\u1ea5t\tc\u1ea3\tch\u00fang\tt\u00f4i \u0111\u1ec1u\tl\u00e0\tc\u1ee7a\tb\u1ec7\th\u1ea1,\tc\u1ea3\tt\u00f4i\tn\u1eefa\tc\u0169ng\tl\u00e0\tc\u1ee7a\tng\u00e0i,\tm\u1ecdi\tth\u1ee9\tc\u1ee7a\tt\u00f4i\tn\u1eefa\tc\u0169ng\t\u0111\u1ec1u\tl\u00e0 c\u1ee7a\tng\u00e0i!\u201d \t Nh\u01b0ng\tch\u1eb3ng\tbao\tl\u00e2u\tsau\t\u0111\u00e3\tx\u1ea3y\tra\tm\u1ed9t\ts\u1ef1\tki\u1ec7n\td\u1eabn\t\u0111\u1ebfn\ts\u1ef1\tk\u1ebft\tli\u1ec5u\tc\u00e1i x\u01b0\u1edfng\t\u0111\u00fac\tti\u1ec1n\tb\u00ed\tm\u1eadt\tn\u00e0y.\tV\u00ec\ts\u1ee3\tc\u01a1n\tth\u1ecbnh\tn\u1ed9\tc\u1ee7a\tch\u1ee7,\tm\u1ed9t\tng\u01b0\u1eddi\tth\u1ee3\ttrong x\u01b0\u1edfng\tc\u1ee7a\t\u0110emi\u0111op\t\u0111\u00e3\tch\u1ea1y\ttr\u1ed1n\tt\u1eeb\tNevianxc\u01a1\tv\u1ec1\tPetecbua.\tV\u1eeba\tbi\u1ebft\t\u0111\u01b0\u1ee3c vi\u1ec7c\tn\u00e0y,\t\u0110emi\u0111op\tli\u1ec1n\tph\u00e1i\tngay\tm\u1ed9t\tto\u00e1n\tqu\u00e2n\ttruy\t\u0111u\u1ed5i\tsau\tkhi\tra\tl\u1ec7nh ph\u1ea3i\tb\u1eaft\tk\u1ef3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tv\u00e0\tgi\u1ebft\tch\u1ebft\tt\u00ean\t\u0111\u00e0o\tt\u1ea9u,\tc\u00f2n\tn\u1ebfu\tkh\u00f4ng\tl\u00e0m\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tnh\u01b0\tth\u1ebf th\u00ec\tph\u1ea3i\tc\u1ea5p\tt\u1ed1c\tphi\tv\u1ec1\tth\u1ee7\t\u0111\u00f4\t\u0111\u1ec3\tb\u00e1o\tcho\tn\u1eef\tho\u00e0ng\tbi\u1ebft\t\u201ctin\tm\u1eebng\u201d\tv\u1ec1\tvi\u1ec7c t\u00ecm\tra\tm\u1ecf\tb\u1ea1c. \t Ng\u01b0\u1eddi\t\u0111\u00e0o\tt\u1ea9u\t\u0111\u00e3\tkh\u00f4ng\tb\u1ecb\tb\u1eaft,\tth\u1ebf\tl\u00e0\t\u0111\u00e0nh\tph\u1ea3i\tb\u00e1o\t\u201ctin\tm\u1eebng\u201d.\tM\u1ed9t\t\u1ee7y\tban \u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tc\u1eed\t\u0111\u1ebfn\tNevianxc\u01a1\t\u0111\u1ec3\tti\u1ebfp\tnh\u1eadn\tm\u1ecf\tb\u1ea1c.\tHai\tng\u00e0y\ttr\u01b0\u1edbc\tkhi\t\u1ee7y\tban n\u00e0y\t\u0111\u1ebfn,\tAkinfi\t\u0111\u00e3\tra\tl\u1ec7nh\tm\u1edf\tc\u00e1c\tc\u1eeda\tc\u1ed1ng\tng\u0103n\tt\u1ea7ng\th\u1ea7m\tc\u1ee7a\tth\u00e1p\tv\u1edbi\th\u1ed3 n\u01b0\u1edbc,\tth\u1ebf\tl\u00e0\tt\u1ea5t\tc\u1ea3\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tth\u1ee3\t\u1edf\t\u0111\u00e2y\t-\tnh\u1eefng\tnh\u00e2n\tch\u1ee9ng\tv\u1ec1\tv\u1ee5\tph\u1ea1m t\u1ed9i\tc\u1ee7a\t\u0110emi\u0111op\t-\t\u0111\u00e3\tv\u0129nh\tvi\u1ec5n\t\u1edf\tl\u1ea1i\td\u01b0\u1edbi\tn\u01b0\u1edbc. \t T\u1eeb\tth\u1eddi\txa\tx\u01b0a,\tb\u1ea1c\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tl\u00e0m\t\u0111\u1ed3\ttrang\ts\u1ee9c:\tnh\u1eefng\tb\u1ed9\t\u0111\u1ed3\t\u0111\u1ec3\t\u0103n","u\u1ed1ng,\tc\u1ed1c\tch\u00e9n,\th\u1ed9p\tph\u1ea5n\ts\u00e1p,\th\u1ed9p\tthu\u1ed1c\tl\u00e1\tv\u00e0\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3\td\u00f9ng\txa\tx\u1ec9\tkh\u00e1c\t\u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c\tl\u00e0m\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c.\tGi\u1edbi\tqu\u00fd\tt\u1ed9c\tNga\tv\u00e0\tPh\u00e1p\tr\u1ea5t\t\u01b0u\tchu\u1ed9ng\tnh\u1eefng\tv\u1eadt ph\u1ea9m\tl\u00e0m\tb\u1eb1ng\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y.\t\u0110\u1ed1i\tv\u1edbi\th\u1ecd,\t\u0111\u1ed3\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\t\u201cgia\ttruy\u1ec1n\u201d\tc\u00f3\t\u00fd ngh\u0129a\tnh\u01b0\tt\u1ea5m\tdanh\tthi\u1ebfp\tch\u1ee9ng\tt\u1ecf\tngu\u1ed3n\tg\u1ed1c\tquy\u1ec1n\tqu\u00fd\tv\u00e0\ts\u1ef1\tgi\u00e0u\tsang\tc\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi\tch\u1ee7.\tB\u00e1\tt\u01b0\u1edbc\tOrlop\tl\u00e0\tch\u1ee7\tc\u1ee7a\tm\u1ed9t\tb\u1ed9\t\u0111\u1ed3\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\tm\u00e0\tngo\u00e0i\t\u00f4ng\tta\tth\u00ec ch\u1eb3ng\tai\tc\u00f3:\tb\u1ed9\t\u0111\u1ed3\tn\u00e0y\tg\u1ed3m\t3275\tth\u1ee9;\t\u0111\u1ec3\tl\u00e0m\tra\tch\u00fang,\tph\u1ea3i\tt\u1ed1n\tg\u1ea7n\thai\tt\u1ea5n b\u1ea1c\tnguy\u00ean\tch\u1ea5t! \t Nh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tth\u1ee3\tl\u00e0m\t\u0111\u1ed3\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\t\u1edf\tNopgorot\t\u0111\u00e3\tn\u1ed5i\tti\u1ebfng\tt\u1eeb\tth\u1eddi\tx\u01b0a; nh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\tt\u1eebng\tl\u1eadp\tn\u00ean\tm\u1ed9t\ttr\u01b0\u1eddng\tph\u00e1i\tv\u1ec1\tngh\u1ec1\tch\u1ea1m\tv\u00e0\tkh\u1eafc\ttr\u00ean b\u1ea1c\tm\u00e0\tkh\u00f4ng\t\u1edf\t\u0111\u00e2u\tb\u1eaft\tch\u01b0\u1edbc\t\u0111\u01b0\u1ee3c.\tC\u1ed1c,\tt\u00e1ch,\tch\u00e9n\tdo\th\u1ecd\tl\u00e0m\tra\t\u0111\u00e3\tkhi\u1ebfn ng\u01b0\u1eddi\t\u0111\u01b0\u01a1ng\tth\u1eddi\tph\u1ea3i\tkh\u00e2m\tph\u1ee5c\ttr\u01b0\u1edbc\tv\u1ebb\t\u0111\u1eb9p\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\t\u0111\u01b0\u1eddng\tv\u00e2n\thoa.\t\u0110\u00e3 t\u00ecm\tth\u1ea5y\tnh\u1eefng\tc\u1ee9\tli\u1ec7u\tch\u1ee9ng\tt\u1ecf\tr\u1eb1ng,\tcu\u1ed1i\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXVI,\tc\u00f3\tkho\u1ea3ng\tm\u1ed9t\ttr\u0103m th\u1ee3\tb\u1ea1c\tl\u00e0nh\tngh\u1ec1\tc\u1ee1\tl\u1edbn\t\u0111\u00e3\tl\u00e0m\tvi\u1ec7c\t\u1edf\tNopgorot,\tc\u00f2n\tth\u1ee3\tl\u00e0m\t\u0111\u1ed3\tl\u1eb7t\tv\u1eb7t\tnh\u01b0 hoa\ttai,\tth\u00e1nh\tgi\u00e1,\tnh\u1eabn\tth\u00ec\tnhan\tnh\u1ea3n.\tNh\u1eefng\ts\u1ea3n\tph\u1ea9m\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\tc\u1ee7a\tc\u00e1c ngh\u1ec7\tnh\u00e2n\tNopgorot\tc\u00f2n\tl\u1ea1i\t\u0111\u1ebfn\tng\u00e0y\tnay\t\u0111\u1ec1u\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ttr\u01b0ng\tb\u00e0y\tt\u1ea1i\tgian\tv\u0169 kh\u00ed,\tt\u1ea1i\tb\u00e0o\tt\u00e0ng\tl\u1ecbch\ts\u1eed\tqu\u1ed1c\tgia\tv\u00e0\tb\u1ea3o\tt\u00e0ng\tNga\t\u1edf\tL\u00eaningrat. \t B\u1ed9\t\u0111\u00e8n\tch\u00f9m\t\u0111\u1ed3\ts\u1ed9\tc\u1ee7a\tnh\u00e0\tth\u1edd\tl\u1edbn\tUxpenxki\t-\tm\u1ed9t\ttrong\tnh\u1eefng\tdi\tt\u00edch\tki\u1ebfn tr\u00fac\ttuy\u1ec7t\tv\u1edbi\tn\u1eb1m\ttr\u00ean\t\u0111\u1ecba\tph\u1eadn\t\u0111i\u1ec7n\tCreli\t\u1edf\tMaxc\u01a1va,\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tl\u00e0m\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c nguy\u00ean\tch\u1ea5t.\tNgu\u1ed3n\tg\u1ed1c\tc\u1ee7a\tn\u00f3\tkh\u00e1\tly\tk\u1ef3.\tTrong\tth\u1eddi\tgian\tchi\u1ebfn\ttranh\tn\u0103m 1812,\tth\u1ee9\tkim\tlo\u1ea1i\tqu\u00fd\tb\u00e1u\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\tb\u1ecb\tbinh\tl\u00ednh\tPh\u00e1p\tc\u01b0\u1edbp\tb\u00f3c,\tnh\u01b0ng\tdo \u201cnh\u1eefng\ttr\u1ee5c\ttr\u1eb7c\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\u201d\tn\u00ean\tkh\u00f4ng\tth\u1ec3\tch\u1edf\tra\tkh\u1ecfi\tn\u01b0\u1edbc\tNga\t\u0111\u01b0\u1ee3c.\tNg\u01b0\u1eddi Nga\t\u0111\u00e3\tl\u1ea5y\tl\u1ea1i\tb\u1ea1c\tt\u1eeb\ttay\tk\u1ebb\tth\u00f9,\tv\u00e0\t\u0111\u1ec3\tghi\tnh\u1edb\tvi\u1ec7c\t\u0111\u00e1nh\tb\u1ea1i\tqu\u00e2n\t\u0111\u1ed9i Napol\u00eaon,\tc\u00e1c\tngh\u1ec7\tnh\u00e2n\tNga\tt\u00e0i\thoa\t\u0111\u00e3\tl\u00e0m\tra\tb\u1ed9\t\u0111\u00e8n\tch\u00f9m\tc\u00f3\tm\u1ed9t\tkh\u00f4ng hai\tn\u00e0y\tg\u1ed3m\tv\u00e0i\ttr\u0103m\tchi\tti\u1ebft\tm\u1ef9\tthu\u1eadt. \t Trong\tth\u1eddi\t\u0111\u1ea1i\tch\u00fang\tta,\tb\u1ea1c\tkh\u00f4ng\tl\u00e0m\tm\u1ea5t\t\u0111i\tvai\ttr\u00f2\tc\u1ee7a\tth\u1ee9\tkim\tlo\u1ea1i\tt\u00f4 \u0111i\u1ec3m\tcho\tcu\u1ed9c\ts\u1ed1ng\tc\u1ee7a\tcon\tng\u01b0\u1eddi,\tnh\u01b0ng\thi\u1ec7n\tnay,\tc\u00f3\tl\u1ebd\tb\u1ea1c\tc\u00f2n\tc\u00f3\tnhi\u1ec1u vi\u1ec7c\tquan\ttr\u1ecdng\tv\u00e0\tl\u00fd\tth\u00fa\th\u01a1n.\tT\u1eeb\tn\u0103m\t1839,\tkhi\tm\u00e0\th\u1ecda\ts\u0129\tki\u00eam\tnh\u00e0\tph\u00e1t minh\tng\u01b0\u1eddi\tPh\u00e1p\tl\u00e0\t\u0110agar\t(Louis\tJacques\tMandez\tDaguerre)\tho\u00e0n\tthi\u1ec7n \u0111\u01b0\u1ee3c\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\tghi\tl\u1ea1i\th\u00ecnh\t\u1ea3nh\ttr\u00ean\tc\u00e1c\tv\u1eadt\tli\u1ec7u\tc\u1ea3m\tquang,\tth\u00ec\tb\u1ea1c\tg\u1eafn b\u00f3\tm\u1eadt\tthi\u1ebft\ts\u1ed1\tph\u1eadn\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh\tv\u1edbi\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\tch\u1ee5p\t\u1ea3nh.\tM\u1ed9t\tl\u1edbp\tb\u1ea1c\tbromua c\u1ef1c\tm\u1ecfng\ttr\u00e1ng\tl\u00ean\tm\u00e0ng\tphim\tho\u1eb7c\tgi\u1ea5y\t\u1ea3nh\tl\u00e0\t\u201cnh\u00e2n\tv\u1eadt\th\u00e0nh\t\u0111\u1ed9ng\u201d\tch\u1ee7 y\u1ebfu\ttrong\tqu\u00e1\ttr\u00ecnh\tn\u00e0y.\tD\u01b0\u1edbi\tt\u00e1c\t\u0111\u1ed9ng\tc\u1ee7a\t\u00e1nh\ts\u00e1ng\tchi\u1ebfu\tv\u00e0o\tm\u00e0ng\tphim, b\u1ea1c\tbromua\tb\u1ecb\tph\u00e2n\tgi\u1ea3i.\tKhi\t\u0111\u00f3,\tbrom\ts\u1ebd\tli\u00ean\tk\u1ebft\th\u00f3a\th\u1ecdc\tv\u1edbi\tgelatin\tc\u00f3\ts\u1eb5n trong\tl\u1edbp\tn\u00e0y,\tc\u00f2n\tb\u1ea1c\tth\u00ec\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tt\u00e1ch\tra\td\u01b0\u1edbi\td\u1ea1ng\tnh\u1eefng\ttinh\tth\u1ec3\tv\u00f4\tc\u00f9ng nh\u1ecf\tm\u00e0\tngay\tc\u1ea3\tk\u00ednh\thi\u1ec3n\tvi\tth\u00f4ng\tth\u01b0\u1eddng\tc\u0169ng\tkh\u00f4ng\tnh\u00ecn\tth\u1ea5y\t\u0111\u01b0\u1ee3c.\tM\u1ee9c \u0111\u1ed9\tph\u00e2n\tgi\u1ea3i\tc\u1ee7a\tb\u1ea1c\tbromua\tph\u1ee5\tthu\u1ed9c\tv\u00e0o\tc\u01b0\u1eddng\t\u0111\u1ed9\tchi\u1ebfu\ts\u00e1ng:\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tchi\u1ebfu","s\u00e1ng\tc\u00e0ng\tm\u1ea1nh\tth\u00ec\tb\u1ea1c\tt\u00e1ch\tra\tc\u00e0ng\tnhi\u1ec1u.\tVi\u1ec7c\tx\u1eed\tl\u00fd\tti\u1ebfp\ttheo\t(hi\u1ec7n\th\u00ecnh\tv\u00e0 \u0111\u1ecbnh\th\u00ecnh)\tcho\tph\u00e9p\tthu\tnh\u1eadn\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tb\u1ea3n\t\u00e2m\ttr\u00ean\tm\u00e0ng\tphim,\tsau\t\u0111\u00f3,\tkhi\tin l\u00ean\tgi\u1ea5y\t\u1ea3nh\tth\u00ec\tb\u1ea3n\t\u00e2m\ttr\u1edf\tth\u00e0nh\th\u00ecnh\t\u1ea3nh\tth\u1eadt.\tM\u1eb7c\td\u1ea7u\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\tch\u1ee5p\t\u1ea3nh \u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tho\u00e0n\tthi\u1ec7n\tnhi\u1ec1u\tqua\tl\u1ecbch\ts\u1eed\tt\u1ed3n\tt\u1ea1i\th\u01a1n\tm\u1ed9t\tth\u1ebf\tk\u1ef7,\tnh\u01b0ng\tn\u1ebfu kh\u00f4ng\tc\u00f3\tb\u1ea1c\tv\u00e0\th\u1ee3p\tch\u1ea5t\tc\u1ee7a\tb\u1ea1c\tth\u00ec\tn\u00f3\tch\u1eb3ng\tc\u00f3\t\u00fd\tngh\u0129a\tth\u1ef1c\tt\u1ebf\tn\u00e0o\tc\u1ea3. \t C\u00e1c\tnh\u00e0\tb\u00e1c\th\u1ecdc\t\u0111\u00e3\tt\u00ecm\tcho\tb\u1ea1c\tio\u0111ua\tm\u1ed9t\tc\u00f4ng\tvi\u1ec7c\tl\u00fd\tth\u00fa\tv\u00e0\tb\u1ed5\t\u00edch:\th\u1ecd\t\u0111\u00e3 s\u1eed\td\u1ee5ng\tn\u00f3\t\u0111\u1ec3\tch\u1ed1ng\tl\u1ea1i\tc\u00e1c\ttr\u1eadn\tb\u00e3o\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1edbi\tm\u1ed9t\tc\u00e1ch\tkh\u00e1\thi\u1ec7u\tqu\u1ea3. Nh\u01b0ng\tl\u00e0m\tc\u00e1ch\tn\u00e0o\tv\u1eady?\t\u0110\u1ec3\tgi\u1ea3m\tb\u1edbt\ts\u1ee9c\tph\u00e1\tho\u1ea1i\tc\u1ee7a\tb\u00e3o,\tc\u1ea7n\tph\u1ea3i\t\u201ck\u00e9o gi\u00e3n\u201d\tn\u00f3\tra,\tngh\u0129a\tl\u00e0\tph\u1ea3i\tn\u1edbi\tr\u1ed9ng\t\u0111\u01b0\u1eddng\tk\u00ednh\tc\u1ee7a\tn\u00f3.\tB\u1ea1c\tio\u0111ua\ts\u1ebd\tgi\u00fap ch\u00fang\tta\tl\u00e0m\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u0111i\u1ec1u\t\u0111\u00f3:\tn\u00f3\tc\u00f3\tkh\u1ea3\tn\u0103ng\tl\u00e0m\tcho\tkh\u00ed\t\u1ea9m\tng\u01b0ng\tt\u1ee5\tl\u1ea1i th\u00e0nh\tm\u01b0a.\tNg\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tti\u1ebfn\th\u00e0nh\tnh\u1eefng\tth\u00ed\tnghi\u1ec7m\tnh\u01b0\tv\u1eady.\tTrong\tnh\u1eefng n\u0103m\t60,\tc\u01a1n\tb\u00e3o\t\u201cBeila\u201d\t\u0111\u00e3\tl\u00e0\t\u201cn\u1ea1n\tnh\u00e2n\u201d\t\u0111\u1ea7u\tti\u00ean.\tNg\u01b0\u1eddi\tta\tcho\tm\u00e1y\tbay th\u1ea3\tl\u01a1\tl\u1eedng\txu\u1ed1ng\tm\u1ed9t\t\u201cb\u1ee9c\tm\u00e0n\u201d\tb\u1ea1c\tio\u0111ua\tc\u00f3\tchi\u1ec1u\tcao\t10\tkil\u00f4met\tv\u00e0 chi\u1ec1u\td\u00e0i\t30\tkil\u00f4met\ttr\u00ean\t\u0111\u01b0\u1eddng\t\u0111i\tc\u1ee7a\tb\u00e3o.\tM\u1eb7c\td\u1ea7u\t\u201cb\u1ee9c\tm\u00e0n\u201d\tc\u00f3\tk\u00edch th\u01b0\u1edbc\t\u0111\u1ed3\ts\u1ed9\tnh\u01b0\tv\u1eady\tnh\u01b0ng\tch\u1ec9\tc\u1ea7n\tv\u00e0i\tt\u1ea1\tb\u1ea1c\tio\u0111ua\tl\u00e0\t\u0111\u1ee7\tl\u00e0m\tra\tn\u00f3.\tSau\tkhi \u0111\u1ee5ng\tph\u1ea3i\t\u201cb\u1ee9c\tm\u00e0n\u201d,\tc\u01a1n\tb\u00e3o\t\u201ckh\u00f4ng\tnghi\tng\u1edd\u201d\t\u0111i\u1ec1u\tgi\tn\u00ean\t\u0111\u00e3\tcu\u1ed9n\tn\u00f3\tl\u1ea1i th\u00e0nh\tm\u1ed9t\t\u201cc\u00e1i\t\u1ed1ng\u201d\tv\u00e0\tnu\u1ed1t\tv\u00e0o\tt\u00e2m\tb\u00e3o.\tCh\u00ednh\tl\u00fac\t\u0111\u00f3,\tb\u1ee9c\tt\u01b0\u1eddng\tm\u00e2y\txung quanh\tph\u1ea7n\ttrung\tt\u00e2m\tc\u1ee7a\tb\u00e3o\ttan\tra,\t\u0111\u1ed5\tm\u01b0a\txu\u1ed1ng\tv\u00e0\tt\u1ed1c\t\u0111\u1ed9\tc\u01a1n\tb\u00e3o\tli\u1ec1n gi\u1ea3m\txu\u1ed1ng\t\u0111\u1ed9t\tng\u1ed9t.\tS\u1ef1\tth\u1ef1c\tth\u00ec\tb\u00e3o\tkh\u00f4ng\t\u201cm\u1ea5t\t\u0111i\u201d,\tm\u00e0\ts\u1ebd\tt\u1ea1o\tl\u1ea1i\tth\u00e0nh m\u1ed9t\tb\u1ee9c\tt\u01b0\u1eddng\tm\u00e2y\tnh\u01b0ng\tc\u00f3\tk\u00edch\tth\u01b0\u1edbc\tl\u1edbn\th\u01a1n\ttr\u01b0\u1edbc\tr\u1ea5t\tnhi\u1ec1u,\tngh\u0129a\tl\u00e0 b\u1ee9c\tt\u01b0\u1eddng\tm\u00e2y\tn\u00e0y\ts\u1ebd\td\u1ecbch\tchuy\u1ec3n\tch\u1eadm\th\u01a1n\th\u1eb3n\tso\tv\u1edbi\ttr\u01b0\u1edbc\tkia.\tS\u1ee9c\tph\u00e1 ho\u1ea1i\tc\u1ee7a\tc\u01a1n\tb\u00e3o\t\u201cnhu\u1ed1m\tb\u1ea1c\u201d\ts\u1ebd\tgi\u1ea3m\th\u01a1n\ttr\u01b0\u1edbc\tr\u1ea5t\tnhi\u1ec1u\tl\u1ea7n. \t M\u1eb7c\td\u1ea7u\tho\u1ea1t\t\u0111\u1ed9ng\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\th\u1ee3p\tch\u1ea5t\tb\u1ea1c\tr\u1ea5t\th\u1ea5p\td\u1eabn,\tsong\tnh\u1eefng\tt\u00ednh\tch\u1ea5t v\u1eadt\tl\u00fd\tv\u00e0\t\u1ee9ng\td\u1ee5ng\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\tc\u1ee7a\tch\u00ednh\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\tc\u00f3\tl\u1ebd\tc\u00f2n\tc\u00f3\ts\u1ee9c\th\u1ea5p\td\u1eabn h\u01a1n.\tNguy\u00ean\tdo\tl\u00e0\ttrong\ts\u1ed1\tc\u00e1c\tkim\tlo\u1ea1i,\tb\u1ea1c\tc\u00f9ng\tm\u1ed9t\tl\u00fac\tgi\u1eef\tlu\u00f4n\tba\tk\u1ef7\tl\u1ee5c v\u1ec1\tba\tch\u1ec9\tti\u00eau:\tkh\u1ea3\tn\u0103ng\tph\u1ea3n\tx\u1ea1\t\u00e1nh\ts\u00e1ng,\t\u0111\u1ed9\td\u1eabn\t\u0111i\u1ec7n\tv\u00e0\t\u0111\u1ed9\td\u1eabn\tnhi\u1ec7t.\tNh\u1edd t\u00ednh\tch\u1ea5t\tth\u1ee9\tnh\u1ea5t\ttrong\ts\u1ed1\tba\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tn\u00e0y\tm\u00e0\tt\u1eeb\tgi\u1eefa\tth\u1ebf\tk\u1ef7\ttr\u01b0\u1edbc\tcho\t\u0111\u1ebfn ng\u00e0y\tnay,\tb\u1ea1c\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tv\u00e0o\tvi\u1ec7c\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\tg\u01b0\u01a1ng.\tT\u1ea5m\tk\u00ednh\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ttr\u00e1ng m\u1ed9t\tl\u1edbp\tb\u1ea1c\tc\u1ef1c\tk\u1ef3\tm\u1ecfng\tch\u1eb3ng\tnh\u1eefng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\td\u00f9ng\tl\u00e0m\tchi\u1ebfc\tg\u01b0\u01a1ng\tth\u01b0\u1eddng ng\u00e0y\tkh\u00f4ng\tth\u1ec3\tthi\u1ebfu\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ttrong\tc\u00e1c\tgia\t\u0111\u00ecnh\tch\u00fang\tta,\tm\u00e0\tc\u00f2n\tl\u00e0\tc\u00f4ng\tc\u1ee5 c\u1ee7a\tc\u00e1c\tth\u1ea7y\tthu\u1ed1c,\tl\u00e0\tchi\tti\u1ebft\tquan\ttr\u1ecdng\ttrong\tk\u00ednh\thi\u1ec3n\tvi,\tk\u00ednh\tvi\u1ec5n\tv\u1ecdng v\u00e0\ttrong\tc\u00e1c\tkh\u00ed\tc\u1ee5\tquang\th\u1ecdc\tkh\u00e1c. \t \u201cK\u1ef9\tn\u0103ng\u201d\td\u1eabn\t\u0111i\u1ec7n\tv\u00e0\td\u1eabn\tnhi\u1ec7t\ttuy\u1ec7t\tv\u1eddi\tc\u1ee7a\tb\u1ea1c\t\u0111\u00e3\tl\u00e0m\tcho\tn\u00f3\ttr\u1edf\tth\u00e0nh th\u1ee9\tv\u1eadt\tli\u1ec7u\tkh\u00f4ng\tth\u1ec3\tthay\tth\u1ebf\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ttrong\tnhi\u1ec1u\tthi\u1ebft\tb\u1ecb\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\t\u0111i\u1ec7n\tv\u00e0\tv\u00f4 tuy\u1ebfn\t\u0111i\u1ec7n.\tC\u00f3\tth\u1ec3\tg\u1eb7p\ts\u1ee3i\td\u00e2y\td\u1eabn\t\u0111i\u1ec7n\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\ttrong\tc\u00e1c\tkh\u00ed\tc\u1ee5\tv\u1eadt\tl\u00fd ch\u00ednh\tx\u00e1c\tnh\u1ea5t.\tB\u1ea1c\t\u0111\u01b0\u1ee3c\td\u00f9ng\tl\u00e0m\tv\u1eadt\tli\u1ec7u\tcho\tc\u00e1c\t\u0111\u1ea7u\tc\u1ef1c\t\u0111i\u1ec7n\tc\u1ee7a\tc\u00e1c","r\u01a1le\tr\u1ea5t\tnh\u1ea1y;\tc\u00e1c\tlinh\tki\u1ec7n\tquan\ttr\u1ecdng\ttrong\tc\u00e1c\tkh\u00ed\tc\u1ee5\tkh\u00e1c\tnhau\tc\u0169ng\t\u0111\u01b0\u1ee3c n\u1ed1i\tv\u1edbi\tnhau\tb\u1edfi\tque\th\u00e0n\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c.\tNh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tth\u1ee3\tgi\u1ecfi\tth\u1eddi\tc\u1ed5\t\u0111\u00e3\tbi\u1ebft\ts\u1eed d\u1ee5ng\tb\u1ea1c\tv\u00e0o\tm\u1ee5c\t\u0111\u00edch\tn\u00e0y:\ttrong\tng\u00f4i\tm\u1ed9\tc\u1ee7a\tTutankhamon\t(Faraoh\tAi C\u1eadp\tthu\u1ed9c\ttri\u1ec1u\t\u0111\u1ea1i\tth\u1ee9\t18,\ttr\u1ecb\tv\u00ec\tt\u1eeb\tn\u0103m\t1400\t\u0111\u1ebfn\tn\u0103m\t1392\ttr\u01b0\u1edbc\tc\u00f4ng nguy\u00ean.\tNg\u00f4i\tm\u1ed9\tn\u00e0y\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tkhai\tqu\u1eadt\tn\u0103m\t1922\t(N.\tD.).),\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tt\u00ecm th\u1ea5y\tnh\u1eefng\tc\u00e1i\t\u1ed1ng\tb\u1eb1ng\t\u0111\u1ed3ng\tg\u1ed3m\tc\u00e1c\t\u0111o\u1ea1n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\th\u00e0n\tn\u1ed1i\tv\u1edbi\tnhau\tb\u1eb1ng b\u1ea1c. \t \u0110\u1ec3\tnh\u1ea5n\tm\u1ea1nh\tvai\ttr\u00f2\tc\u1ee7a\tb\u1ea1c\tv\u1edbi\tt\u01b0\tc\u00e1ch\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tth\u1ee9\tv\u1eadt\tli\u1ec7u\td\u00f9ng\t\u0111\u1ec3\th\u00e0n\tn\u1ed1i c\u00e1c\tchi\tti\u1ebft\tquan\ttr\u1ecdng,\tch\u00fang\tt\u00f4i\txin\tk\u1ec3\tm\u1ed9t\ts\u1ef1\tvi\u1ec7c\tli\u00ean\tquan\tv\u1edbi\tnh\u1eefng b\u01b0\u1edbc\t\u0111i\tban\t\u0111\u1ea7u\tc\u1ee7a\tng\u00e0nh\tch\u1ebf\tt\u1ea1o\tt\u00ean\tl\u1eeda\t\u1edf\tLi\u00ean\tX\u00f4.\tTrong\tnh\u1eefng\tn\u0103m\t\u0111\u00f3, nh\u00f3m\tnghi\u00ean\tc\u1ee9u\tchuy\u1ec3n\t\u0111\u1ed9ng\tph\u1ea3n\tl\u1ef1c\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tgiao\tnhi\u1ec7m\tv\u1ee5\tgi\u1ea3i\tquy\u1ebft nh\u1eefng\tv\u1ea5n\t\u0111\u1ec1\ttrong\tl\u0129nh\tv\u1ef1c\tn\u00e0y.\t\u0110\u1ee9ng\t\u0111\u1ea7u\tnh\u00f3m\tl\u00e0\tk\u1ef9\ts\u01b0\ttr\u1ebb\ttu\u1ed5i\tX.\tP. Corolep\tm\u00e0\tl\u00fac\tb\u1ea5y\tgi\u1edd\tch\u01b0a\tm\u1ea5y\tai\tbi\u1ebft\t\u0111\u1ebfn.\tV\u00ec\tl\u00fac\t\u0111\u1ea7u,\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tl\u00e0m vi\u1ec7c\t\u1edf\t\u0111\u00e2y\tl\u00e0\tdo\tnhi\u1ec7t\tt\u00ecnh,\tgi\u1ed1ng\tnh\u01b0\ttrong\tc\u00e1c\t\u0111o\u00e0n\tth\u1ec3\tx\u00e3\th\u1ed9i,\tn\u00ean\tkhi\tn\u00f3i \u0111\u00f9a,\th\u1ecd\t\u0111\u00e3\t\u201cgi\u1ea3i\tm\u00e3\u201d\tt\u00ean\tg\u1ecdi\tc\u1ee7a\t\u201ch\u00e3ng\u201d\tm\u00ecnh\tth\u00e0nh\tra\t\u201cnh\u00f3m\tk\u1ef9\ts\u01b0\tl\u00e0m\tvi\u1ec7c v\u00f4\t\u00edch\u201d.\tB\u00e0\tM.\tN.\tBalanina\tCorolep\t-\tm\u1eb9\tc\u1ee7a\tv\u1ecb\tvi\u1ec7n\ts\u0129\tt\u01b0\u01a1ng\tlai,\tnh\u1edb\tl\u1ea1i r\u1eb1ng,\tm\u1ed9t\th\u00f4m,\tkhi\tv\u1ec1\t\u0111\u1ebfn\tnh\u00e0,\tcon\ttrai\tb\u00e0\th\u1ecfi:\t\u201cM\u1eb9\t\u01a1i,\tnh\u00e0\tta\tc\u00f3\tc\u00e1i\tg\u00ec\tb\u1eb1ng b\u1ea1c\tkh\u00f4ng\th\u1edf\tm\u1eb9?\u201d.\tB\u00e0\tMaria\tNikolaepna\tr\u1ea5t\tng\u1ea1c\tnhi\u00ean\tv\u1ec1\tc\u00e2u\th\u1ecfi\t\u0111\u00f3,\tb\u1edfi v\u00ec\tb\u00e0\tbi\u1ebft\tr\u1eb1ng,\tXecg\u00e2y\tho\u00e0n\tto\u00e0n\tth\u1edd\t\u01a1\tv\u1edbi\tti\u1ec1n\tb\u1ea1c\tc\u0169ng\tnh\u01b0\t\u0111\u1ed1i\tv\u1edbi\tc\u00e1c\tv\u1eadt qu\u00fd.\t\u201c\u0110\u1ec3\tl\u00e0m\tg\u00ec\tv\u1eady\th\u1edf\tcon?\u201d\t-\t\u201cM\u1eb9\thi\u1ec3u\tcho\tc\u00f3\tm\u1ed9t\tc\u00f4ng\tvi\u1ec7c\tnh\u01b0\tth\u1ebf n\u00e0y...\tC\u1ea7n\tph\u1ea3i\th\u00e0n\t\u0111\u1ed9ng\tc\u01a1\tph\u1ea3n\tl\u1ef1c.\tNh\u01b0ng\tch\u1ec9\th\u00e0n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\tm\u00e0 th\u00f4i\u201d. \t B\u00e0\tMaria\tNikolaepna\t\u0111i\tra\tkh\u1ecfi\tph\u00f2ng,\tr\u1ed3i\tm\u1ed9t\tl\u00e1t\tsau\tb\u00e0\tquay\tl\u1ea1i\tv\u1edbi\thai chi\u1ebfc\tth\u00eca\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c.\t\u201c\u0110\u00e2y,\tb\u1ea1c\ttrong\tnh\u00e0\tta\tch\u1ec9\tc\u00f3\tth\u1ebf\u201d\t-\tn\u00f3i\tr\u1ed3i,\tb\u00e0\t\u0111\u01b0a\thai chi\u1ebfc\tth\u00eca\tcho\tcon.\tChi\u1ebfc\th\u00f4n\tn\u1ed3ng\tth\u1eafm\tt\u1eeb\t\u0111\u00e1y\tl\u00f2ng\tc\u1ee7a\tc\u1eadu\tcon\ttrai\t\u0111\u00e3\tl\u00e0 ph\u1ea7n\tth\u01b0\u1edfng\tcho\tng\u01b0\u1eddi\tm\u1eb9. \t Trong\tr\u1ea5t\tnhi\u1ec1u\tc\u00e1c\tthi\u1ebft\tb\u1ecb\tt\u1ef1\t\u0111\u1ed9ng,\tt\u00ean\tl\u1eeda\tv\u0169\ttr\u1ee5\tv\u00e0\tt\u00e0u\tng\u1ea7m,\ttrong\tc\u00e1c m\u00e1y\tt\u00ednh\tv\u00e0\tthi\u1ebft\tb\u1ecb\th\u1ea1t\tnh\u00e2n,\ttrong\tc\u00e1c\tph\u01b0\u01a1ng\tti\u1ec7n\tli\u00ean\tl\u1ea1c\tv\u00e0\tph\u00e1t\tt\u00edn\thi\u1ec7u, bao\tgi\u1edd\tc\u0169ng\tc\u00f3\tnh\u1eefng\tti\u1ebfp\t\u0111i\u1ec3m.\tSu\u1ed1t\ttrong\tth\u1eddi\tgian\tph\u1ee5c\tv\u1ee5\tl\u00e2u\td\u00e0i,\tm\u1ed7i ti\u1ebfp\t\u0111i\u1ec3m\tph\u1ea3i\tl\u00e0m\tvi\u1ec7c\t\u0111\u1ebfn\th\u00e0ng\ttri\u1ec7u\tl\u1ea7n.\t\u0110\u1ec3\tg\u00e1nh\tv\u00e1c\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tnhi\u1ec7m\tv\u1ee5\tn\u1eb7ng n\u1ec1\tnh\u01b0\tv\u1eady,\tc\u00e1c\tti\u1ebfp\t\u0111i\u1ec3m\tph\u1ea3i\tch\u1ed1ng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1ef1\tm\u00e0i\tm\u00f2n,\tph\u1ea3i\t\u0111\u1ee7\t\u0111\u1ed9\ttin\tc\u1eady trong\ts\u1eed\td\u1ee5ng,\tph\u1ea3i\t\u0111\u00e1p\t\u1ee9ng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\th\u00e0ng\tlo\u1ea1t\ty\u00eau\tc\u1ea7u\tv\u1ec1\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\t\u0111i\u1ec7n.\tB\u1ea1c th\u01b0\u1eddng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\td\u00f9ng\tl\u00e0m\tv\u1eadt\tli\u1ec7u\tcho\tc\u00e1c\tti\u1ebfp\t\u0111i\u1ec3m.\tC\u00e1c\tnh\u00e0\tchuy\u00ean\tm\u00f4n kh\u00f4ng\tph\u1ea3i\tthan\tphi\u1ec1n\tg\u00ec\tv\u1ec1\tn\u00f3,\tv\u00ec\tb\u1ea1c\t\u0111\u1ea3m\t\u0111\u01b0\u01a1ng\tvai\ttr\u00f2\tn\u00e0y\tm\u1ed9t\tc\u00e1ch\txu\u1ea5t s\u1eafc.\tN\u1ebfu\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tpha\tth\u00eam\tc\u00e1c\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\t\u0111\u1ea5t\thi\u1ebfm\tth\u00ec\tb\u1ea1c\ts\u1ebd\tth\u1ec3\thi\u1ec7n\tnh\u1eefng ph\u1ea9m\tch\u1ea5t\tv\u00f4\tc\u00f9ng\tcao\tqu\u00fd,\ttu\u1ed5i\tth\u1ecd\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tti\u1ebfp\t\u0111i\u1ec3m\tnh\u01b0\tv\u1eady\ts\u1ebd\tt\u0103ng\tl\u00ean","v\u00e0i\tl\u1ea7n. \t B\u1ea1c\tc\u00f2n\tc\u00f3\tm\u1ed9t\t\u0111\u1eb7c\t\u0111i\u1ec3m\tn\u1eefa\tl\u00e0\tn\u00f3\tc\u00f3\tt\u00ednh\td\u1ebbo\tth\u1eadt\t\u0111\u00e1ng\tkinh\tng\u1ea1c:\tc\u00f3\tth\u1ec3 c\u00e1n\tb\u1ea1c\tra\tth\u00e0nh\tl\u00e1\ttrong\tsu\u1ed1t\tc\u00f3\tchi\u1ec1u\td\u00e0y\tch\u1ec9\tb\u1eb1ng\tm\u1ed9t\tph\u1ea7n\tt\u01b0\tmicron\t(t\u1ee9c l\u00e0\tb\u1eb1ng\t0,00025\tmilimet),\tc\u00f2n\tm\u1ed9t\th\u1ea1t\tb\u1ea1c\tn\u1eb7ng\tm\u1ed9t\tgam\tth\u00ec\tc\u00f3\tth\u1ec3\tk\u00e9o th\u00e0nh\tm\u1ed9t\ts\u1ee3i\t\u201ct\u01a1\tnh\u1ec7n\u201d\tr\u1ea5t\tm\u1ea3nh\tc\u00f3\tchi\u1ec1u\td\u00e0i\t\u0111\u1ebfn\thai\tkil\u00f4met! \t B\u1ea1c\tnguy\u00ean\tch\u1ea5t\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tkim\tlo\u1ea1i\tm\u00e0u\ttr\u1eafng\tr\u1ea5t\t\u0111\u1eb9p.\tB\u1edfi\tv\u1eady,\ttrong\tm\u1ed9t\tt\u00e1c ph\u1ea9m\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh,\tM.\tV.\tL\u01a1man\u00f4xop\t\u0111\u00e3\tvi\u1ebft:\t\u201cB\u1ea1c\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tcoi\tl\u00e0\tkim\tlo\u1ea1i\tcao qu\u00fd\tth\u1ee9\thai.\tN\u00f3\tch\u1ec9\tkh\u00e1c\tv\u00e0ng\t\u1edf\tm\u00e0u\ts\u1eafc\tv\u00e0\ts\u1ee9c\tn\u1eb7ng.\tM\u00e0u\tc\u1ee7a\tn\u00f3\ttr\u1eafng\t\u0111\u1ebfn n\u1ed7i,\tn\u1ebfu\tl\u00e0\tb\u1ea1c\tho\u00e0n\tto\u00e0n\tnguy\u00ean\tch\u1ea5t\tv\u00e0\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tr\u00f3t\tra\tngay\tsau\tkhi\tv\u1eeba\tn\u1ea5u ch\u1ea3y\tm\u00e0\tch\u01b0a\tc\u1ea7n\t\u0111\u00e1nh\tb\u00f3ng,\tth\u00ec\tt\u1eeb\txa\t\u0111\u00e3\tnh\u1eadn\tth\u1ea5y\tn\u00f3\ttr\u1eafng\tnh\u01b0\tph\u1ea5n\u201d. \t Nh\u1edd\tc\u00f3\t\u00e1nh\tkim\ts\u00e1ng\tng\u1eddi\tn\u00ean\tng\u01b0\u1eddi\tAssyria\tc\u1ed5\tx\u01b0a\t\u0111\u00e3\tg\u1ecdi\tb\u1ea1c\tl\u00e0\tkim\tlo\u1ea1i c\u1ee7a\tm\u1eb7t\ttr\u0103ng\tv\u00e0\tcoi\tl\u00e0\tth\u1ee9\tkim\tlo\u1ea1i\tlinh\tthi\u00eang,\tc\u0169ng\tnh\u01b0\tng\u01b0\u1eddi\tAi\tC\u1eadp\t\u0111\u00e3 t\u00f4n\tth\u1edd\tv\u00e0ng\tl\u00e0\tkim\tlo\u1ea1i\tm\u00e0u\tv\u00e0ng\tc\u1ee7a\tm\u1eb7t\ttr\u1eddi.\tTrong\tc\u00e1c\ts\u00e1ch\tv\u1ec1\tgi\u1ea3\tkim thu\u1eadt,\tb\u1ea1c\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tt\u01b0\u1ee3ng\ttr\u01b0ng\tb\u1eb1ng\tm\u1ed9t\tv\u1ea7ng\ttr\u0103ng\tnon.\tT\u00ean\tLa\ttinh\tc\u1ee7a\tkim lo\u1ea1i\tn\u00e0y\tl\u00e0\t\u201cargentum\u201d\tb\u1eaft\tngu\u1ed3n\t\u1edf\tm\u1ed9t\tt\u1eeb\tvay\tm\u01b0\u1ee3n\tc\u1ee7a\tti\u1ebfng\tPh\u1ea1n,\tc\u00f3 ngh\u0129a\tl\u00e0\t\u201ctr\u1eafng\ts\u00e1ng\u201d. \t B\u1edfi\tv\u00ec\t\u0111\u00e2y\t\u0111ang\tn\u00f3i\t\u0111\u1ebfn\tt\u00ean\tg\u1ecdi\tn\u00ean\tch\u00fang\tt\u00f4i\txin\tk\u1ec3\tth\u00eam\tm\u1ed9t\ts\u1ef1\tvi\u1ec7c\tkh\u00f4ng k\u00e9m\tph\u1ea7n\tth\u00fa\tv\u1ecb.\tB\u1ea3n\t\u0111\u1ed3\t\u0111\u1ecba\tl\u00fd\t\u0111\u00e3\tnhi\u1ec1u\tl\u1ea7n\tg\u1ee3i\t\u00fd\tcho\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tb\u00e1c\th\u1ecdc\tkhi ch\u1ecdn\tt\u00ean\tc\u00e1c\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tm\u1edbi\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tph\u00e1t\thi\u1ec7n.\tH\u00e3y\tnh\u00ecn\tv\u00e0o\tb\u1ea3ng\th\u1ec7\tth\u1ed1ng tu\u1ea7n\tho\u00e0n,\tt\u00ean\tc\u00e1c\tnguy\u00ean\tt\u1ed1\tgecmani\tv\u00e0\tfranxi,\teuropi\tv\u00e0\tamerixi,\tscan\u0111i\tv\u00e0 calofoni\ts\u1eb5n\ts\u00e0ng\tx\u00e1c\tnh\u1eadn\tv\u1edbi\tb\u1ea1n\t\u0111i\u1ec1u\t\u0111\u00f3.\tC\u00f3\tr\u1ea5t\tnhi\u1ec1u\tth\u00ed\td\u1ee5\tnh\u01b0\tv\u1eady,\tc\u00f2n tr\u01b0\u1eddng\th\u1ee3p\tm\u1ed9t\tcon\ts\u00f4ng\tl\u1edbn,\tth\u1eadm\tch\u00ed,\tc\u1ea3\tm\u1ed9t\tqu\u1ed1c\tgia\t\u0111\u00e3\tmang\tm\u1ed9t\tc\u00e1i\tt\u00ean \u0111\u1ec3\tghi\tnh\u1edb\tkim\tlo\u1ea1i\tth\u00ec\tc\u00f3\tl\u1ebd\ttr\u01b0\u1eddng\th\u1ee3p\tduy\tnh\u1ea5t.\tTh\u00ec\tra\tb\u1ea1c\tl\u00e0\tkim\tlo\u1ea1i \u0111\u01b0\u1ee3c\tvinh\td\u1ef1\t\u0111i\tv\u00e0o\tm\u00f4n\t\u201cl\u1ecbch\ts\u1eed\tc\u00f9ng\tv\u1edbi\tm\u00f4n\t\u0111\u1ecba\tl\u00fd\u201d.\t\u0110i\u1ec1u\t\u0111\u00f3\t\u0111\u00e3\tx\u1ea3y\tra\tt\u1eeb b\u1ed1n\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tr\u01b0\u1ee1i\ttr\u01b0\u1edbc\t\u0111\u00e2y\ttrong\tb\u1ed1i\tc\u1ea3nh\tnh\u01b0\tsau. \t \u0110\u1ea7u\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXVI,\tnh\u00e0\th\u00e0ng\th\u1ea3i\tng\u01b0\u1eddi\tT\u00e2y\tBan\tNha\tHoan\t\u0110iat\t\u0111\u01a1\tXolit\t(Juan Diaz\tde\tSoliz)\tkhi\t\u0111i\tthuy\u1ec1n\td\u1ecdc\ttheo\tb\u1edd\tbi\u1ec3n\tnam\tM\u1ef9\t\u0111\u00e3\tph\u00e1t\thi\u1ec7n\tra\tm\u1ed9t c\u1eeda\ts\u00f4ng\tl\u1edbn,\tv\u00e0\tkh\u00f4ng\tc\u1ea7n\tt\u1ecf\tv\u1ebb\tkhi\u00eam\tt\u1ed1n\tgi\u1ea3\tt\u1ea1o,\t\u00f4ng\t\u0111\u00e3\tg\u1ecdi\tcon\ts\u00f4ng\t\u0111\u00f3 b\u1eb1ng\tt\u00ean\tc\u1ee7a\tch\u00ednh\tm\u00ecnh.\tM\u01b0\u1eddi\thai\tn\u0103m\tsau,\tthuy\u1ec1n\ttr\u01b0\u1edfng\tXebaxtian\tCabot (Sebastian\tCabot)\t\u0111\u00e3\tng\u01b0\u1ee3c\tthuy\u1ec1n\ttr\u00ean\td\u00f2ng\ts\u00f4ng\tn\u00e0y.\t\u00d4ng\tta\tkinh\tng\u1ea1c\tv\u1ec1 s\u1ed1\tl\u01b0\u1ee3ng\tb\u1ea1c\tm\u00e0\tc\u00e1c\tth\u1ee7y\tth\u1ee7\tc\u1ee7a\t\u00f4ng\t\u0111\u00e3\tc\u01b0\u1edbp\tc\u1ee7a\td\u00e2n\t\u0111\u1ecba\tph\u01b0\u01a1ng\tsinh\ts\u1ed1ng tr\u00ean\thai\tb\u1edd\ts\u00f4ng\tn\u00e0y.\tCabot\t\u0111\u00e3\tquy\u1ebft\t\u0111inh\tg\u1ecdi\tcon\ts\u00f4ng\tn\u00e0y\tl\u00e0\t\u201cLa\tPlata\u201d, ngh\u0129a\tl\u00e0\t\u201cs\u00f4ng\tb\u1ea1c\u201d\t(theo\tti\u1ebfng\tT\u00e2y\tBan\tNha,\t\u201cplata\u201d\tngh\u0129a\tl\u00e0\tb\u1ea1c).\tDo\t\u0111\u00f3 m\u00e0\tv\u1ec1\tsau,\tt\u00ean\t\u1ea5y\tc\u0169ng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\td\u00f9ng\t\u0111\u1ec3\tg\u1ecdi\t\u0111\u1ea5t\tn\u01b0\u1edbc\tn\u00e0y.\tH\u1ed3i\t\u0111\u1ea7u\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXIX,","quy\u1ec1n\tb\u00e1\tch\u1ee7\tc\u1ee7a\tT\u00e2y\tBan\tNha\t\u0111\u00e3\tch\u1ea5m\td\u1ee9t\tv\u00e0\t\u0111\u1ec3\tghi\tnh\u1edb\tth\u1eddi\tk\u1ef3\t\u0111au\tbu\u1ed3n \u1ea5y,\td\u00e2n\tn\u01b0\u1edbc\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\tLa\ttinh\th\u00f3a\tt\u00ean\tg\u1ecdi\tc\u1ee7a\t\u0111\u1ea5t\tn\u01b0\u1edbc.\tTh\u1ebf\tl\u00e0\ttr\u00ean\tb\u1ea3n\t\u0111\u1ed3\t\u0111\u00e3 xu\u1ea5t\thi\u1ec7n\tt\u00ean\tn\u01b0\u1edbc\t\u201cAchentina\u201d. \t C\u00f2n\tm\u1ed9t\ttruy\u1ec1n\tthuy\u1ebft\tkh\u00e1c,\ttrong\t\u0111\u00f3,\tb\u1ea1c\tc\u0169ng\thi\u1ec7n\th\u00ecnh\tv\u1edbi\tt\u01b0\tc\u00e1ch\tl\u00e0\t\u201ccha \u0111\u1ee1\t\u0111\u1ea7u\u201d\tcho\tm\u1ed9t\t\u0111\u1ecba\tdanh. \t N\u0103m\t1577,\tm\u1ed9t\t\u0111o\u00e0n\th\u1ea3i\tthuy\u1ec1n\tdo\tt\u00ean\t\u0111\u00f4\t\u0111\u1ed1c\t\u201cm\u1edbi\tra\tl\u00f2\u201d\tt\u00ean\tl\u00e0\tFranxit \u0110r\u00e2y\t(Francis\tDrake)\tch\u1ec9\thuy\t\u0111\u00e3\tr\u1eddi\tb\u1edd\tbi\u1ec3n\tn\u01b0\u1edbc\tAnh.\tY\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tn\u1eef\tho\u00e0ng Elizabet\tban\tth\u01b0\u1edfng\th\u00e0m\th\u1ea3i\tqu\u00e2n\tr\u1ea5t\tcao\tnh\u1edd\tho\u1ea1t\t\u0111\u1ed9ng...\tc\u01b0\u1edbp\tbi\u1ec3n\ttrong nhi\u1ec1u\tn\u0103m.\tC\u01b0\u1edbp\tb\u00f3c\tc\u00e1c\tth\u00e0nh\tph\u1ed1\tthu\u1ed9c\tquy\u1ec1n\tT\u00e2y\tBan\tNha\t\u1edf\tven\tb\u1edd\tbi\u1ec3n Th\u00e1i\tB\u00ecnh\tD\u01b0\u01a1ng\t\u1edf\tnam\tM\u1ef9\tv\u1eabn\tl\u00e0\tm\u1ee5c\t\u0111\u00edch\tc\u1ee7a\tchuy\u1ebfn\t\u0111i\tm\u1edbi\tn\u00e0y\tv\u1edbi\ts\u1ef1 \u0111\u1ed3ng\tt\u00ecnh\tb\u00ed\tm\u1eadt\tc\u1ee7a\tn\u1eef\tho\u00e0ng.\tV\u1ed1n\t\u0111\u00e3\ttr\u1edf\tth\u00e0nh\tnh\u1eefng\t\u201cc\u1ed5\t\u0111\u1ed9ng\u201d\th\u1ed9i\tc\u01b0\u1edbp \u0111o\u1ea1t\tc\u1ee7a\tqu\u00fd\t\u201c\u0110r\u00e2y\tv\u00e0\tc\u00f4ng\tty\u201d,\tElizabet\tv\u00e0\tb\u1ecdn\tc\u1eadn\tth\u1ea7n\tquy\u1ec1n\tth\u1ebf\tc\u1ee7a\tb\u00e0 \u0111\u00e3\tt\u00ednh\tchuy\u1ec7n\tki\u1ebfm\tch\u00e1c\tnh\u1edd\ts\u1ef1\tgi\u00fap\ts\u1ee9c\tc\u1ee7a\t\u201ct\u00ean\tc\u01b0\u1edbp\tbi\u1ec3n\ts\u1eaft\t\u0111\u00e1\u201d\tn\u00e0y, m\u00e0\tt\u1ea5t\tc\u1ea3\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\t\u0111i\tbi\u1ec3n\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tn\u01b0\u1edbc\t\u0111\u00e3\tbi\u1ebft\tqu\u00e1\tr\u00f5\tt\u00ean\ttu\u1ed5i\tc\u1ee7a\th\u1eafn. \t Su\u1ed1t\tnhi\u1ec1u\tth\u00e1ng\tr\u00f2ng\tr\u00e3,\th\u1ea3i\t\u0111\u1ed9i\tc\u1ee7a\t\u0110r\u00e2y\t\u0111\u00e3\t\u201cc\u00e0y\tb\u1eeba\u201d\tkh\u1eafp\tc\u00e1c\tbi\u1ec3n\tv\u00e0\t\u0111\u1ea1i d\u01b0\u01a1ng,\tt\u1ef1\tnguy\u1ec7n\t\u201clao\t\u0111\u1ed9ng\u201d\tv\u00ec\tl\u1ee3i\t\u00edch\tc\u1ee7a\tn\u1eef\tho\u00e0ng.\tQua\tr\u1ea5t\tnhi\u1ec1u\tcu\u1ed9c ti\u1ebfn\tc\u00f4ng\tv\u00e0\t\u0111\u00e1nh\tch\u00e1c,\t\u0110r\u00e2y\t\u0111\u00e3\tthi\u1ec7t\th\u1ea1i\tb\u1ed1n\ttrong\ts\u1ed1\tn\u0103m\tchi\u1ebfc\tt\u00e0u,\tnh\u01b0ng chi\u1ebfc\tt\u00e0u\tch\u1ec9\thuy\t\u201c\tCon\t\u0110ama\tv\u00e0ng\u201d\tc\u1ee7a\ty\t\u0111\u00e3\treo\tr\u1eafc\ts\u1ef1\tkh\u1ee7ng\tkhi\u1ebfp\tcho\tc\u01b0 d\u00e2n\tc\u00e1c\tth\u00e0nh\tph\u1ed1\tven\tbi\u1ec3n\tb\u1eb1ng\tnh\u1eefng\tcu\u1ed9c\tt\u1eadp\tk\u00edch\tt\u00e1o\tt\u1ee3n\tv\u00e0\tb\u1ea5t\tng\u1edd. M\u1ed9t\th\u00f4m,\tv\u00e0o\tcu\u1ed1i\tbu\u1ed5i\tchi\u1ec1u,\tkhi\ttr\u1eddi\tv\u1eeba\ts\u1ea9m\tt\u1ed1i,\tt\u00ean\tc\u01b0\u1edbp\tbi\u1ec3n\t\u0111\u00e3\txu\u1ea5t hi\u1ec7n\tg\u1ea7n\tCalao,\tn\u01a1i\tc\u00f3\tg\u1ea7n\tba\tch\u1ee5c\tchi\u1ebfc\tt\u00e0u\tT\u00e2y\tBan\tNha\t\u0111\u1ed7\ttrong\tb\u1ebfn c\u1ea3ng.\t\u0110r\u00e2y\tv\u1eabn\tr\u1ea5t\tcan\t\u0111\u1ea3m:\t\u201c\tCon\t\u0110ama\tv\u00e0ng\u201d\t\u0111i\tv\u00e0o\tb\u1ebfn\tt\u00e0u\tv\u00e0\t\u0111\u1ed7\ts\u00e1t n\u00e1ch\tc\u00e1c\tt\u00e0u\t\u0111\u1ed1i\tph\u01b0\u01a1ng\ttrong\tsu\u1ed1t\tm\u1ed9t\t\u0111\u00eam.\tC\u00e1c\tth\u1ee7y\tth\u1ee7\tT\u00e2y\tBan\tNha\tdo u\u1ed1ng\tr\u01b0\u1ee3u\t\u201crum\u201d\tkh\u00e1\tnhi\u1ec1u,\tn\u00ean\t\u0111\u00e3\tqu\u00e1\tn\u1eeda\t\u0111\u00eam\tt\u1eeb\tl\u00e2u\tm\u00e0\th\u1ecd\tv\u1eabn\tvui\t\u0111\u00f9a tr\u00ean\tboong\tt\u00e0u\tv\u00e0\tb\u00e0n\tt\u00e1n\t\u1ea7m\t\u0129\tv\u1ec1\tnh\u1eefng\tchi\u1ebfc\tt\u00e0u\tm\u00e0\ttr\u01b0\u1edbc\t\u0111\u00f3\tkh\u00f4ng\tl\u00e2u\t\u0111\u00e3 r\u1eddi\tb\u1ebfn\tc\u1ea3ng\tv\u1edbi\tnh\u1eefng\tchuy\u1ebfn\th\u00e0ng\tqu\u00fd\tgi\u00e1.\tTheo\tl\u1eddi\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tth\u1ee7y\tth\u1ee7\tth\u00ec m\u1ed9t\ttrong\tnh\u1eefng\tchi\u1ebfc\tt\u00e0u\t\u0111\u00f3\t\u0111\u00e3\tch\u1ea5t\t\u0111\u1ea7y\tc\u1ee7a\tc\u1ea3i\tr\u1ea5t\tqu\u00fd.\tBi\u1ebft\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u0111i\u1ec1u n\u00e0y,\t\u0110r\u00e2y\tl\u1eadp\tt\u1ee9c\tnh\u1ed5\tneo\tv\u00e0\tra\ts\u1ee9c\tr\u01b0\u1ee3t\ttheo. \t Kh\u00f4ng\tph\u1ea3i\tng\u1eabu\tnhi\u00ean\tm\u00e0\tchi\u1ebfc\tt\u00e0u\tc\u1ee7a\tg\u00e3\t\u0111\u00f4\t\u0111\u1ed1c\tc\u01b0\u1edbp\tbi\u1ec3n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tm\u1ec7nh danh\tl\u00e0\t\u201cCon\t\u0110ama\tv\u00e0ng\u201d:\thi\u1ebfm\tc\u00f3\tcon\tt\u00e0u\tn\u00e0o\ttranh\tt\u00e0i\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tv\u1edbi\tn\u00f3\tv\u1ec1\tt\u1ed1c \u0111\u1ed9.\tC\u0169ng\tth\u1eadt\td\u1ec5\thi\u1ec3u,\tngay\tsau\t\u0111\u00f3\tth\u00ec\tcon\tt\u00e0u\tT\u00e2y\tBan\tNha\t\u0111\u00e3\tb\u1ecb\tt\u1ea5n\tc\u00f4ng\t\u1edf b\u1edd\tbi\u1ec3n\tEcua\u0111o.\tM\u1ed9t\ttrong\tnh\u1eefng\ttr\u1ee3\tth\u1ee7\tc\u1ee7a\t\u0110r\u00e2y\t\u0111\u00e3\tm\u00f4\tt\u1ea3\tnh\u1eefng\ts\u1ef1\tki\u1ec7n ti\u1ebfp\ttheo\tnh\u01b0\tsau:\t\u201cS\u00e1ng\th\u00f4m\tsau,\tb\u1eaft\t\u0111\u1ea7u\tm\u1ed9t\tcu\u1ed9c\tl\u1ee5c\tso\u00e1t\tv\u00e0\tki\u1ec3m\tk\u00ea\tk\u00e9o d\u00e0i\ts\u00e1u\tng\u00e0y...\tCh\u00fang\tt\u00f4i\t\u0111\u00e3\tt\u00ecm\tth\u1ea5y\t\u1edf\t\u0111\u00e2y\tnh\u1eefng\tth\u1ee9\t\u0111\u00e1\tqu\u00fd,\tm\u01b0\u1eddi\tba\tchi\u1ebfc h\u00f2m\t\u0111\u1ef1ng\tto\u00e0n\tti\u1ec1n\tb\u1eebng\tb\u1ea1c,\tt\u00e1m\tch\u1ee5c\tc\u00e2n\tv\u00e0ng\t(\u1edf\t\u0111\u00e2y\tl\u00e0\tc\u00e2n\tAnh\t-\tlibra,","b\u1eb1ng\t453,59\tgam\t-\tN.\tD.),\thai\tm\u01b0\u01a1i\ts\u00e1u\tth\u00f9ng\tb\u1ea1c\tch\u01b0a\t\u0111\u00fac...\tCu\u1ed1i\tng\u00e0y\tth\u1ee9 s\u00e1u,\tch\u00fang\tt\u00f4i\tchia\ttay\tv\u1edbi\tng\u01b0\u1eddi\tch\u1ee7\tchi\u1ebfc\tt\u00e0u:\t\u00f4ng\tta\tc\u1ea3m\tth\u1ea5y\th\u01a1i\tnh\u1eb9 nh\u00f5m\tv\u00e0\tv\u1ed9i\t\u0111i\tPanama,\tc\u00f2n\tch\u00fang\tt\u00f4i\tth\u00ec\tl\u1ea1i\tra\tbi\u1ec3n\tkh\u01a1i\u201d \t \u0110r\u00e2y\tv\u1ed1n\tl\u00e0\tng\u01b0\u1eddi\tnh\u00ecn\txa\ttr\u00f4ng\tr\u1ed9ng\tn\u00ean\t\u0111\u00e3\thi\u1ec3u\tr\u1eb1ng,\t\u201c\tCon\t\u0110ama\tv\u00e0ng\u201d c\u00f2n\tph\u1ea3i\tb\u1ed3ng\tb\u1ec1nh\ttr\u00ean\tbi\u1ec3n\tm\u1ed9t\tth\u1eddi\tgian\td\u00e0i,\tn\u00ean\tr\u1ea5t\tc\u00f3\tth\u1ec3,\tng\u01b0\u1eddi\tT\u00e2y Ban\tNha\ts\u1ebd\tt\u00ecm\tc\u00e1ch\tl\u1ea5y\tl\u1ea1i\tnh\u1eefng\tc\u1ee7a\tc\u1ea3i\tt\u1eebng\tb\u1ecb\tb\u1ecdn\tc\u01b0\u1edbp\tbi\u1ec3n\tt\u01b0\u1edbc\t\u0111o\u1ea1t (nh\u1eefng\tc\u1ee7a\tc\u1ea3i\tm\u00e0\tch\u00ednh\th\u1ecd\t\u0111\u00e3\tv\u01a1\tv\u00e9t\tc\u1ee7a\td\u00e2n\tb\u1ea3n\tx\u1ee9\tnam\tM\u1ef9),\tc\u00f2n\tchi\u1ebfc t\u00e0u\tch\u1ea5t\t\u0111\u1ea7y\tkim\tlo\u1ea1i\tqu\u00fd\tth\u00ec\tkh\u00f4ng\tth\u1ec3\tl\u01b0\u1edbt\tnhanh\t\u0111\u01b0\u1ee3c.\tL\u00e0m\ttheo\tl\u1ebd\tph\u1ea3i hay\tl\u00e0m\ttheo\tl\u00f2ng\ttham?\t\u0110r\u00e2y\t\u0111\u00e3\tch\u1ea5p\tnh\u1eadn\tm\u1ed9t\tgi\u1ea3i\tph\u00e1p\t\u0111\u00fang:\th\u00e0ng\tch\u1ee5c t\u1ea5n\tb\u1ea1c\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u0111\u1ed5\txu\u1ed1ng\tbi\u1ec3n.\t\u0110\u1ec3\tghi\tnh\u1edb\tnh\u1eefng\tc\u1ee7a\tc\u1ea3i\tqu\u00fd\tm\u00e0\t\u00f4ng\tta \u0111\u00e0nh\tph\u1ea3i\tt\u1eeb\tb\u1ecf,\tvi\u00ean\t\u0111\u00f4\t\u0111\u1ed1c\tk\u1ebb\tc\u01b0\u1edbp\t\u0111\u00e3\t\u0111\u1eb7t\tt\u00ean\tcho\th\u00f2n\t\u0111\u1ea3o\t\u1edf\tg\u1ea7n\t\u0111\u1ea5y\tl\u00e0\tLa Plata. \t D\u0129\tnhi\u00ean,\t\u0111\u00e2y\tkh\u00f4ng\tph\u1ea3i\tl\u00e0\ttr\u01b0\u1eddng\th\u1ee3p\tduy\tnh\u1ea5t\tm\u00e0\tv\u00e0ng,\tb\u1ea1c\tv\u00e0\tc\u00e1c\tc\u1ee7a qu\u00fd\tkh\u00e1c\tph\u1ea3i\tch\u00ecm\tngh\u1ec9m\td\u01b0\u1edbi\t\u0111\u00e1y\tbi\u1ec3n.\tTrong\tl\u1ecbch\ts\u1eed\tnhi\u1ec1u\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tc\u1ee7a ng\u00e0nh\th\u00e0ng\th\u1ea3i,\th\u00e0ng\tng\u00e0n\tchi\u1ebfc\tt\u00e0u\t\u0111\u00e3\tb\u1ecb\t\u0111\u1eafm\tv\u00ec\tnh\u1eefng\tnguy\u00ean\tnh\u00e2n\tkh\u00e1c nhau\tkhi\tch\u00fang\tmang\ttheo\tv\u00f4\tv\u00e0n\tt\u00e0i\ts\u1ea3n\tqu\u00fd.\tT\u1eeb\tl\u00e2u\tch\u00ednh\tnh\u1eefng\tcon\tt\u00e0u\t\u0111\u00f3 \u0111\u00e3\tkhi\u1ebfn\tcho\tnhi\u1ec1u\tng\u01b0\u1eddi\tmu\u1ed1n\t\u0111i\tt\u00ecm\tb\u00e1u\tv\u1eadt\tkh\u00f4ng\tth\u1ec3\tng\u1ed3i\ty\u00ean. \t Uyliam\tFip\t(William\tFipps)\t-\tng\u01b0\u1eddi\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tl\u1ecbch\ts\u1eed\tghi\tl\u1ea1i\tt\u00ean\ttu\u1ed5i,\tl\u00e0\tng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ea7u\tti\u00ean\tm\u00f2\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tc\u1ee7a\tc\u1ea3i\td\u01b0\u1edbi\tbi\u1ec3n.\tCu\u1ed1i\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXVII,\ttheo\tl\u1ec7nh\tc\u1ee7a\tvua Anh\tJames\tII,\t\u00f4ng\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\ttrang\tb\u1ecb\tcho\tm\u1ed9t\t\u0111o\u00e0n\tth\u00e1m\thi\u1ec3m\t\u0111\u1ec3\txu\u1ed1ng\tbi\u1ec3n thu\tnh\u1eb7t\tnh\u1eefng\tv\u1eadt\tqu\u00fd\tc\u00f9ng\tv\u1edbi\tm\u1ed9t\tl\u01b0\u1ee3ng\tb\u1ea1c\tkh\u1ed5ng\tl\u1ed3\ttr\u00ean\tchi\u1ebfc\tt\u00e0u\tT\u00e2y Ban\tNha\tb\u1ecb\t\u0111\u1eafm\t\u1edf\t\u0111\u1ed9\ts\u00e2u\tkh\u00f4ng\tl\u1edbn\tl\u1eafm\tg\u1ea7n\tqu\u1ea7n\t\u0111\u1ea3o\tBahama.\tV\u1ed1n\tl\u00e0m ngh\u1ec1\tth\u1ee3\tm\u1ed9c,\tFip\t\u0111\u00e3\t\u0111\u00f3ng\tm\u1ed9t\tchi\u1ebfc\tth\u00f9ng\tg\u1ed7\tn\u1eb9p\t\u0111ai\ts\u1eaft\t\u0111\u1ec3\tl\u00e0m\tc\u00e1i \u201cchu\u00f4ng\tl\u1eb7n\u201d.\tTrong\tb\u1ed9\t\u0111\u1ed3\tl\u1eb7n\tth\u00f4\ts\u01a1\tn\u00e0y,\t\u00f4ng\t\u0111\u00e3\tnhi\u1ec1u\tl\u1ea7n\tt\u1ee5t\txu\u1ed1ng\t\u0111\u00e1y bi\u1ec3n.\tNh\u01b0ng\tc\u00e1c\tth\u1ee7y\tth\u1ee7\tv\u00e0\tth\u1ed5\td\u00e2n\tl\u00e0m\tthu\u00ea\tng\u1ee5p\tl\u1eb7n\tt\u1eeb\ts\u00e1ng\ts\u1edbm\t\u0111\u1ebfn chi\u1ec1u\tt\u1ed1i\t\u1edf\tg\u1ea7n\td\u1ea3i\t\u0111\u00e1\tng\u1ea7m\tg\u1ea7n\tn\u01a1i\tcon\tt\u00e0u\ty\u00ean\tngh\u1ec9\tv\u1eabn\tl\u00e0\tl\u1ef1c\tl\u01b0\u1ee3ng\tch\u1ee7 y\u1ebfu\t\u0111\u1ec3\tm\u00f2\tc\u1ee7a\tqu\u00fd. \t C\u00f4ng\tvi\u1ec7c\thao\th\u01a1i\tt\u1ed1n\ts\u1ee9c\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\tk\u00e9o\td\u00e0i\tnhi\u1ec1u\ttu\u1ea7n\tl\u1ec5,\tcu\u1ed1i\tc\u00f9ng,\t\u201cv\u1ee5\tg\u1eb7t h\u00e1i\u201d\td\u01b0\u1edbi\tbi\u1ec3n\t\u0111\u00e3\t\u201cb\u1ed9i\tthu\u201d\tnh\u01b0\ttrong\ttruy\u1ec7n\tc\u1ed5\tt\u00edch\tv\u1eady.\tSau\tkhi\ttr\u00e1nh\tkh\u1ecfi s\u1ef1\ts\u0103n\t\u0111u\u1ed5i\tc\u1ee7a\tb\u1ecdn\tc\u01b0\u1edbp\tbi\u1ec3n\tm\u1ed9t\tc\u00e1ch\tkh\u00f4n\tkh\u00e9o,\tFip\t(\u00f4ng\tta\t\u0111\u1ed3ng\tth\u1eddi\tl\u00e0 m\u1ed9t\tth\u1ee7y\tth\u1ee7\tc\u00f3\tt\u00e0i)\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0a\t\u0111\u01b0\u1ee3c\thai\tchi\u1ebfc\tt\u00e0u\td\u1ef1ng\t\u0111\u1ea7y\t\u1eafp\tb\u1ea1c\tv\u1ec1\t\u0111\u1ebfn\tb\u1edd bi\u1ec3n\tn\u01b0\u1edbc\tAnh\tm\u1ed9t\tc\u00e1ch\tan\tto\u00e0n. \t Su\u1ed1t\tba\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tqua,\tr\u1ea5t\tnhi\u1ec1u\t\u00fd\t\u0111\u1ecbnh\tchi\u1ebfm\th\u1eefu\tc\u00e1c\tkho\tt\u00e0ng\td\u01b0\u1edbi\tbi\u1ec3n\t\u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c\tth\u1ef1c\tthi,\tnh\u01b0ng\t\u0111\u1ea1i\td\u01b0\u01a1ng\tl\u1ea1i\tkh\u00f4ng\ts\u1eb5n\tl\u00f2ng\tban\tph\u00e1t\tnh\u1eefng\tc\u1ee7a\tc\u1ea3i","c\u00f2n\tch\u00ecm\t\u0111\u1eafm\td\u01b0\u1edbi\t\u0111\u00e1y.\tTh\u1ebf\tk\u1ef7\tXX\t\u0111\u00e3\tt\u1ea1o\tra\tnh\u1eefng\tkh\u1ea3\tn\u0103ng\tm\u1edbi\tcho nh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tt\u00ecm\tki\u1ebfm\tkho\tt\u00e0ng\td\u01b0\u1edbi\tbi\u1ec3n:\tng\u01b0\u1eddi\tth\u1ee3\tl\u1eb7n\tng\u00e0y\tnay\tc\u00f3\tr\u1ea5t nhi\u1ec1u\t\u0111i\u1ec1u\tki\u1ec7n\tthu\u1eadn\tl\u1ee3i\t\u0111\u1ec3\t\u0111\u1ea1t\tk\u1ebft\tqu\u1ea3,\th\u01a1n\th\u1eb3n\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tng\u1ee5p\tl\u1eb7n\tng\u00e0y x\u01b0a\tv\u00ec\tb\u1ecdn\th\u1ecd\tch\u1ec9\tc\u00f3\tth\u1ec3\ttr\u00f4ng\tc\u1eady\tv\u00e0o\tbu\u1ed3ng\tph\u1ed5i\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh.\tCh\u1eb3ng\th\u1ea1n,\tm\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi\tth\u1ee3\tl\u1eb7n\tng\u01b0\u1eddi\tM\u1ef9\t\u0111\u00e3\tr\u1ea5t\tmay\tm\u1eafn\tm\u1eb7c\td\u1ea7u\tanh\tta\tkh\u00f4ng\tngh\u0129\t\u0111\u1ebfn\tvi\u1ec7c t\u00ecm\tki\u1ebfm\tc\u1ee7a\tqu\u00fd\tb\u1ecb\tch\u00ecm\td\u01b0\u1edbi\tbi\u1ec3n.\tM\u00f9a\th\u00e8\tn\u0103m\t1949,\tanh\tl\u00e0m\tngh\u1ec1\tch\u1ee5p \u1ea3nh\td\u01b0\u1edbi\tn\u01b0\u1edbc\t\u1edf\tv\u00f9ng\tbi\u1ec3n\tFlori\u0111a.\tM\u1ed9t\th\u00f4m,\t\u1edf\t\u0111\u1ed9\ts\u00e2u\thai\tch\u1ee5c\tm\u00e9t,\tanh\tta b\u1eaft\tg\u1eb7p\tnh\u1eefng\tm\u1ea3nh\tv\u1ee1\tc\u1ee7a\tchi\u1ebfc\tt\u00e0u\tn\u00e0o\t\u0111\u00f3.\tSau\tkhi\txem\tx\u00e9t\tchi\u1ebfc\tt\u00e0u\tth\u1eadt k\u1ef9\tl\u01b0\u1ee1ng,\tanh\tph\u00e1t\thi\u1ec7n\tra\tm\u1ea5y\tkh\u1ea9u\t\u0111\u1ea1i\tb\u00e1c,\tm\u1ed9t\tchi\u1ebfc\tneo\tv\u00e0\tba\tphi\u1ebfn\tg\u00ec \u0111\u00f3\tr\u1ea5t\tn\u1eb7ng\th\u00ecnh\tthu\u00f4n\td\u00e0i.\tAnh\t\u0111\u00e3\tkh\u00f4ng\tng\u1ea7n\tng\u1ea1i\t\u0111\u01b0a\tch\u00fang\tl\u00ean\tm\u1eb7t\tn\u01b0\u1edbc v\u00e0\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tban\tth\u01b0\u1edfng\tr\u1ea5t\th\u1eadu:\tba\tphi\u1ebfn\t\u1ea5y\tl\u00e0\tba\tkh\u1ed1i\tb\u1ea1c\tnguy\u00ean\tch\u1ea5t\tc\u00f2n mang\tnh\u00e3n\tr\u1ea5t\td\u1ec5\tth\u1ea5y.\tC\u00e1c\tnh\u00e0\tchuy\u00ean\tm\u00f4n\t\u0111\u00e3\tx\u00e1c\t\u0111\u1ecbnh\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tr\u1eb1ng,\t\u0111\u00f3\tl\u00e0 nh\u00e3n\tc\u1ee7a\tm\u1ed9t\tm\u1ecf\tb\u1ea1c\tx\u01b0a\tkia\t\u1edf\tPanama,\tc\u00f2n\tchi\u1ebfc\tt\u00e0u\t\u1ea5y\tl\u00e0\tm\u1ed9t\ttrong\tm\u01b0\u1eddi b\u1ed1n\tchi\u1ebfc\tt\u00e0u\tT\u00e2y\tBan\tNha\tb\u1ecb\t\u0111\u1eafm\ttrong\ttr\u1eadn\tb\u00e3o\tl\u1ed1c\tkh\u1ee7ng\tkhi\u1ebfp\tt\u1eebng\tt\u00e0n ph\u00e1\tv\u00f9ng\tn\u00e0y\tv\u00e0o\tm\u00f9a\txu\u00e2n\tn\u0103m\t1715. \t Ti\u1ebfn\tb\u1ed9\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\tc\u0169ng\tkh\u00f4ng\tb\u1ecf\tqua\ts\u1ef1\tch\u00fa\t\u00fd\t\u0111\u1ed1i\tv\u1edbi\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\t\u0111i\tt\u00ecm h\u1ea1nh\tph\u00fac\td\u01b0\u1edbi\tn\u01b0\u1edbc.\tNgo\u00e0i\tb\u1ed9\t\u0111\u1ed3\tl\u1eb7n\tra\tc\u00f2n\tc\u00f3\tc\u00e1c\tt\u1eeb\tk\u1ebf,\tc\u00e1c\tque\td\u00f2\tr\u1ea5t nh\u1ea1y,\tc\u00e1c\tb\u1ed9\t\u0111\u00e8n\tk\u00edn\tn\u01b0\u1edbc,\tnh\u1eefng\tph\u1ee5\tki\u1ec7n\t\u0111\u1eb7c\tbi\u1ec7t\tl\u1eafp\tv\u00e0o\tch\u00e2n\tv\u1ecbt\tt\u00e0u\tth\u1ee7y \u0111\u1ec3\tx\u00f3i\tr\u1eeda\tc\u00e1t\tv\u00e0\tb\u00f9n\td\u01b0\u1edbi\t\u0111\u00e1y...\t\u0111\u00e3\tgi\u00fap\ts\u1ee9c\tth\u00eam\tcho\th\u1ecd.\tC\u00f3\ttin\tn\u00f3i\tr\u1eb1ng, m\u1ed9t\th\u00e3ng\tn\u01b0\u1edbc\tngo\u00e0i\t\u0111\u00e3\tm\u1edf\tkh\u00f3a\thu\u1ea5n\tluy\u1ec7n\t\u0111\u1eb7c\tbi\u1ec7t\tcho\tc\u00e1\theo;\tlo\u00e0i\tc\u00e1 bi\u1ec3n\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\ts\u1eed\td\u1ee5ng\t\u201cm\u00e1y\t\u0111o\t\u0111\u1ed9\ts\u00e2u\tb\u1eb1ng\tti\u1ebfng\td\u1ed9i\u201d\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh\t\u0111\u1ec3\t\u0111\u01b0a\tng\u01b0\u1eddi th\u1ee3\tl\u1eb7n\t\u0111\u1ebfn\tm\u1ee5c\tti\u00eau\tmong\tmu\u1ed1n.\tN\u00f3i\tt\u00f3m\tl\u1ea1i,\th\u1ee1i\t\u0111\u1ea1i\td\u01b0\u01a1ng,\th\u00e3y\tc\u1ea9n\tth\u1eadn! Nh\u01b0ng\t\u0111\u1ea1i\td\u01b0\u01a1ng\tv\u1eabn\tch\u01b0a\tv\u1ed9i\tt\u1eeb\tgi\u00e3\tnh\u1eefng\tc\u1ee7a\tc\u1ea3i\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh\tm\u00e0\tt\u1eeb\tbao\tth\u1ebf k\u1ef7\tnay\tv\u1eabn\tn\u1eb1m\ty\u00ean\td\u01b0\u1edbi\t\u0111\u00e1y. \t C\u00e1c\tkho\tb\u1ea1c\tc\u0169ng\tr\u1ea5t\thay\tg\u1eb7p\tc\u1ea3\ttr\u00ean\t\u0111\u1ea5t\tli\u1ec1n.\tCh\u1eb3ng\th\u1ea1n,\tc\u00e1ch\t\u0111\u00e2y\tch\u01b0a\tl\u00e2u l\u1eafm,\ttr\u00ean\t\u0111\u1ea3o\tGotlan\tc\u1ee7a\tTh\u1ee5y\t\u0110i\u1ec3n,\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tt\u00ecm\tth\u1ea5y\tm\u1ed9t\tkho\tti\u1ec1n\tb\u1eb1ng b\u1ea1c\tg\u1ed3m\th\u00e0ng\tng\u00e0n\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tAi\tC\u1eadp\ttrong\tm\u1ed9t\ttr\u01b0\u1eddng\th\u1ee3p\tkh\u00e1\tth\u00fa\tv\u1ecb.\tK\u1ebb t\u00ecm\tth\u1ea5y\tn\u00f3\tl\u00e0\tm\u1ed9t...\tcon\tth\u1ecf\t-\tm\u1ed9t\tcon\tth\u1ecf\tx\u00e1m\tb\u00ecnh\tth\u01b0\u1eddng\t\u0111ang\tmu\u1ed1n\t\u0111\u00e0o cho\tm\u00ecnh\tm\u1ed9t\tc\u00e1i\thang\t\u1edf\tg\u1ea7n\tth\u1ecb\ttr\u1ea5n\tBurs.\tTrong\tti\u1ebfn\ttr\u00ecnh\t\u201cthi\tc\u00f4ng\tx\u00e2y d\u1ef1ng\u201d,\tb\u1ed7ng\tnhi\u00ean,\tm\u1ed9t\ttr\u1eadn\tm\u01b0a\t\u0111\u00e1\tn\u00e9m\txu\u1ed1ng\tto\u00e0n\tnh\u1eefng\tm\u1ea3nh\tkim\tlo\u1ea1i h\u00ecnh\ttr\u00f2n\td\u1ed9i\tl\u00ean\t\u0111\u1ea7u\tcon\tth\u1ecf\tv\u00e0\tcon\tv\u1eadt\tkh\u1ed1n\tkh\u1ed5\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\tph\u1ea3i\t\u0111\u1ed5\tnhi\u1ec1u\ts\u1ee9c l\u1ef1c\t\u0111\u1ec3\tn\u00e9m\tch\u00fang\tta\tkh\u1ecfi\thang.\tSau\t\u0111\u00f3\tch\u1eb3ng\tbao\tl\u00e2u,\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tkh\u1ea3o\tc\u1ed5\th\u1ecdc \u0111ang\tkhai\tqu\u1eadt\ttr\u00ean\t\u0111\u1ea3o\t\u0111\u00e3\tnh\u00ecn\tth\u1ea5y\tch\u00fang.\tNh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\t\u0111\u00f3\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c chuy\u1ec3n\tgiao\tcho\tvi\u1ec7n\tb\u1ea3o\tt\u00e0ng\tl\u1ecbch\ts\u1eed\t\u1edf\tStockholm\tv\u00e0\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tchuy\u00ean\tm\u00f4n \u0111\u00e3\tkh\u00e1m\tph\u00e1\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tb\u00ed\tm\u1eadt\tc\u1ee7a\tkho\tti\u1ec1n\tn\u00e0y. \t X\u01b0a\tkia,\tc\u00f3\tm\u1ed9t\tth\u1eddi\t\u0111\u1ea3o\tGotland\tl\u00e0\ttrung\tt\u00e2m\tbu\u00f4n\tb\u00e1n\ts\u1ea7m\tu\u1ea5t\tv\u00e0o\tb\u1eadc","nh\u1ea5t\t\u1edf\tch\u00e2u\t\u00c2u,\tl\u00e0\tn\u01a1i\tm\u00e0\tnh\u00e0\tbu\u00f4n\tt\u1eeb\tnhi\u1ec1u\tn\u01b0\u1edbc\tth\u01b0\u1eddng\tlui\tt\u1edbi.\tH\u00e0ng\ttr\u0103m h\u00e0ng\tng\u00e0n\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\t\u0111\u00e3\tchuy\u1ec3n\tt\u1eeb\ttay\tng\u01b0\u1eddi\tn\u00e0y\tsang\ttay\tng\u01b0\u1eddi kh\u00e1c,\tnh\u01b0ng\tc\u0169ng\tc\u00f3\tkhi\tt\u00edch\tt\u1ee5\tl\u1ea1i\ttrong\ttay\tnh\u1eefng\tnh\u00e0\tbu\u00f4n\tmay\tm\u1eafn\tnh\u1ea5t. Th\u1ec9nh\ttho\u1ea3ng,\tnh\u1eefng\tc\u1ee7a\tc\u1ea3i\tn\u00e0y\tl\u1ea1i\tr\u01a1i\tv\u00e0o\ttay\tb\u1ecdn\tviking;\tb\u1ecdn\tn\u00e0y\tth\u01b0\u1eddng h\u00e0nh\tqu\u00e2n\tl\u00ean\t\u0111\u1ea3o\tv\u1edbi\tnh\u1eefng\tm\u1ee5c\t\u0111\u00edch\tho\u00e0n\tto\u00e0n\tkh\u00f4ng\tc\u00f3\t\u00fd\tth\u1ee9c.\tTheo truy\u1ec1n\tthuy\u1ebft,\tkho\tti\u1ec1n\tm\u00e0\tcon\tth\u1ecf\tt\u00ecm\tth\u1ea5y\tl\u00e0\tdo\tm\u1ed9t\ttrong\tnh\u1eefng\tk\u1ebb\tc\u1ea7m \u0111\u1ea7u\tb\u1ecdn\tviking\tt\u00ean\tl\u00e0\tStaver\tc\u1ea5t\tgi\u1ea5u\ttrong\tl\u00f2ng\t\u0111\u1ea5t\tt\u1eeb\tth\u1eddi\tx\u01b0a.\tV\u00e0\t\u0111\u00e2y\tl\u00e0 \u0111i\u1ec1u\tth\u00fa\tv\u1ecb:\ttrong\tsu\u1ed1t\tnhi\u1ec1u\tth\u1eadp\tk\u1ef7,\ttrong\td\u00e2n\tch\u00fang\t\u0111\u00e3\tc\u00f3\tl\u1eddi\t\u0111\u1ed3n\t\u0111\u1ea1i kh\u1eb3ng\t\u0111\u1ecbnh\tr\u1eb1ng,\th\u00ecnh\tnh\u01b0\tv\u00e0o\tkho\u1ea3ng\tm\u1ed9t\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tr\u01b0\u1ee1i\ttr\u01b0\u1edbc\t\u0111\u00f3,\tm\u1ed9t\tng\u01b0\u1eddi n\u00f4ng\td\u00e2n\t\u1edf\tGotlan\tsay\tr\u01b0\u1ee3u\t\u0111\u00e3\tm\u01a1\tth\u1ea5y\tm\u1ed9t\tcon\tqu\u1ef7\tcho\tanh\tra\tm\u1ed9t\tn\u1eafm ti\u1ec1n\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c\tch\u1eafc\tl\u00e0\tl\u1ea5y\tt\u1eeb\tkho\tti\u1ec1n\tc\u1ee7a\tStaver\tv\u00e0\tb\u00ed\tm\u1eadt\tb\u00e1o\tcho\tanh\tta\tbi\u1ebft r\u1eb1ng,\tsau\tn\u0103m\tth\u1ebf\th\u1ec7\tn\u1eefa,\tm\u1ecdi\tng\u01b0\u1eddi\ts\u1ebd\tt\u00ecm\tth\u1ea5y\tc\u1ea3\tkho\tti\u1ec1n\tm\u00e0\tt\u00ean\tviking gi\u00e0u\tc\u00f3\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\tc\u1ea5t\tgi\u1ea5u\t\u201c\u0111\u1ec3\tph\u00f2ng\tng\u00e0y\tm\u1ea1t\tv\u1eadn\u201d \t Trong\ttruy\u1ec1n\tthuy\u1ebft\tn\u00e0y\tc\u00f3\tc\u01a1\ts\u1edf\tth\u1ef1c\tt\u1ebf\tn\u00e0o\thay\tkh\u00f4ng,\t\u0111i\u1ec1u\t\u0111\u00f3\tth\u1eadt\tkh\u00f3 n\u00f3i.\tNh\u01b0ng\td\u00f9\tth\u1ebf\tn\u00e0o\tch\u1eb3ng\tn\u1eefa,\tqu\u1ea3\tl\u00e0\tsau\tn\u0103m\tth\u1ebf\th\u1ec7,\tt\u1ea1i\tch\u00ednh\tc\u00e1i\tn\u01a1i \u0111\u01b0\u1ee3c\tn\u00f3i\t\u0111\u1ebfn\ttrong\ttruy\u1ec1n\tthuy\u1ebft,\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tt\u00ecm\tth\u1ea5y\tkho\tti\u1ec1n.\tCh\u1ec9\tc\u00f3\tm\u1ed9t \u0111i\u1ec1u\tch\u01b0a\tr\u00f5:\tt\u1ea1i\tsao\tcon\tqu\u1ef7\t\u0111\u00e3\tquy\u1ebft\t\u0111\u1ecbnh\tkh\u00f4ng\tcho\tng\u01b0\u1eddi\tn\u00f4ng\td\u00e2n\tbi\u1ebft\tl\u00e0 con\tth\u1ecf\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tvinh\td\u1ef1\t\u0111\u00f3ng\tvai\ttr\u00f2\tch\u00ednh\ttrong\tvi\u1ec7c\tt\u00ecm\tra\tkho\tti\u1ec1n\tn\u00e0y.","\u201cC\u1ee9ng\u201d\tm\u00e0\tl\u1ea1i...\tm\u1ec1m","Sn \t N\u0103m\t1910,\tnh\u00e0\tkh\u1ea3o\ts\u00e1t\t\u0111\u1ecba\tc\u1ef1c\tng\u01b0\u1eddi\tAnh,\tthuy\u1ec1n\ttr\u01b0\u1edfng\tR\u00f4bec\tXcot\t\u0111\u00e3 trang\tb\u1ecb\tcho\tm\u1ed9t\t\u0111o\u00e0n\tth\u00e1m\thi\u1ec3m\tc\u00f3\tnhi\u1ec7m\tv\u1ee5\t\u0111i\t\u0111\u1ebfn\tNam\tc\u1ef1c,\tn\u01a1i\tm\u00e0\tth\u1eddi b\u1ea5y\tgi\u1edd\tcon\tng\u01b0\u1eddi\tch\u01b0a\t\u0111\u1eb7t\tch\u00e2n\t\u0111\u1ebfn.\tNh\u1eefng\tv\u1ecb\tdu\tkh\u00e1ch\tqu\u1ea3\tc\u1ea3m\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3 tr\u1ea3i\tqua\tnhi\u1ec1u\tth\u00e1ng\tng\u00e0y\tgian\tnan\ttr\u00ean\thoang\tm\u1ea1c\tb\u0103ng\ttuy\u1ebft\tc\u1ee7a\tl\u1ee5c\t\u0111\u1ecba Nam\tc\u1ef1c,\th\u1ecd\tc\u00f2n\t\u0111\u1ec3\tl\u1ea1i\ttr\u00ean\t\u0111\u01b0\u1eddng\t\u0111i\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh\tnh\u1eefng\tkho\tnho\tnh\u1ecf\tch\u1ee9a th\u1ef1c\tph\u1ea9m\tv\u00e0\td\u1ea7u\tho\u1ea3\td\u1ef1\ttr\u1eef\tcho\t\u0111\u01b0\u1eddng\ttr\u1edf\tv\u1ec1. \t Cu\u1ed1i\tc\u00f9ng,\t\u0111\u1ea7u\tn\u0103m\t1912,\t\u0111o\u00e0n\tth\u00e1m\thi\u1ec3m\t\u0111\u00e3\t\u0111\u1ebfn\tNam\tc\u1ef1c,\tnh\u01b0ng\tth\u1eadt\tl\u00e0 m\u1ea5t\th\u1ebft\th\u1ee9ng\tkh\u1edfi,\tv\u00ec\tXcot\t\u0111\u00e3\tph\u00e1t\thi\u1ec7n\tra\tm\u1ed9t\td\u00f2ng\tch\u1eef\tghi\tl\u1ea1i:\tth\u00ec\tra\ttr\u01b0\u1edbc \u0111\u00f3\tm\u1ed9t\tth\u00e1ng,\tnh\u00e0\tth\u00e1m\thi\u1ec3m\tRuan\tAmunxen\t(Roald\tAmundsen)\tng\u01b0\u1eddi\tNa Uy\t\u0111\u00e3\t\u0111\u1ebfn\t\u0111\u00e2y\tr\u1ed3i.\tSong,\ttai\th\u1ecda\tch\u1ee7\ty\u1ebfu\t\u0111\u00e3\tch\u1edd\t\u0111\u1ee3i\tXcot\ttr\u00ean\t\u0111\u01b0\u1eddng\ttr\u1edf\tv\u1ec1. Ngay\tt\u1ea1i\tkho\ttr\u1ea1m\t\u0111\u1ea7u\tti\u00ean\t\u0111\u00e3\tkh\u00f4ng\tc\u00f2n\td\u1ea7u\tho\u1ea3\tn\u1eefa:\tc\u00e1c\th\u1ed9p\ts\u1eaft\tt\u00e2y\t\u0111\u1ef1ng d\u1ea7u\t\u0111\u00e3\tr\u1ed7ng\tkh\u00f4ng.\tNh\u1eefng\tcon\tng\u01b0\u1eddi\tm\u1ec7t\tm\u1ecfi,\tl\u1ea1nh\tc\u00f3ng\tv\u00e0\t\u0111\u00f3i\tkh\u00e1t\t\u1ea5y kh\u00f4ng\tc\u00f3\tg\u00ec\t\u0111\u1ec3\ts\u01b0\u1edfi\t\u1ea5m,\t\u0111\u1ec3\tn\u1ea5u\tth\u1ee9c\t\u0103n.\tV\u1ea5t\tv\u1ea3\tl\u1eafm,\th\u1ecd\tm\u1edbi\tl\u00ea\tb\u01b0\u1edbc\t\u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ebfn\ttr\u1ea1m\tti\u1ebfp\ttheo,\tv\u00e0\t\u1edf\t\u0111\u00e2y\tc\u0169ng\tnh\u1eefng\tc\u00e1i\th\u1ed9p\tr\u1ed7ng\t\u0111\u00e3\tch\u1edd\t\u0111\u00f3n\th\u1ecd:\tt\u1ea5t\tc\u1ea3 d\u1ea7u\tho\u1ea3\t\u0111\u1ec1u\tch\u1ea3y\th\u1ebft.\tKh\u00f4ng\t\u0111\u1ee7\ts\u1ee9c\tch\u1ed1ng\t\u0111\u1ee1\tv\u1edbi\tgi\u00e1\tr\u00e9t\t\u0111\u1ecba\tc\u1ef1c\tv\u00e0\tnh\u1eefng c\u01a1n\tb\u00e3o\ttuy\u1ebft\td\u1eef\td\u1ed9i\t\u0111ang\tho\u00e0nh\th\u00e0nh\t\u1edf\tNam\tc\u1ef1c\tl\u00fac\t\u0111\u00f3,\tn\u00ean\tch\u1eb3ng\tbao\tl\u00e2u, R\u00f4bec\tXcot\tv\u00e0\tc\u00e1c\tchi\u1ebfn\th\u1eefu\tc\u1ee7a\t\u00f4ng\t\u0111\u00e3\tl\u1ea7n\tl\u01b0\u1ee3t\tb\u1ecf\tm\u1ea1ng. \t V\u1eady\tdo\t\u0111\u00e2u\tm\u00e0\td\u1ea7u\tho\u1ea3\tbi\u1ebfn\tm\u1ea5t\tm\u1ed9t\tc\u00e1ch\tb\u00ed\thi\u1ec3m\tnh\u01b0\tv\u1eady?\tT\u1ea1i\tsao\tcu\u1ed9c th\u00e1m\thi\u1ec3m\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ttr\u00f9\tt\u00ednh\tk\u1ef9\tc\u00e0ng\tl\u1ea1i\tph\u1ea3i\tk\u1ebft\tth\u00fac\tm\u1ed9t\tc\u00e1ch\tb\u1ecb\tth\u1ea3m\tnh\u01b0 v\u1eady? \t Nguy\u00ean\tnh\u00e2n\tth\u1eadt\t\u0111\u01a1n\tgi\u1ea3n.\tC\u00e1c\th\u1ed9p\t\u0111\u1ef1ng\td\u1ea7u\tho\u1ea3\tb\u1eb1ng\ts\u1eaft\tt\u00e2y\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\th\u00e0n b\u1eb1ng\tthi\u1ebfc.\tC\u00f3\tl\u1ebd\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tth\u00e1m\thi\u1ec3m\t\u0111\u00e3\tkh\u00f4ng\tbi\u1ebft\tr\u1eb1ng,\ttrong\tb\u0103ng\tgi\u00e1, thi\u1ebfc\tb\u1ecb\t\u201cc\u1ea3m\tl\u1ea1nh\u201d:\tl\u00fac\t\u0111\u1ea7u\tth\u1ee9\tkim\tlo\u1ea1i\tm\u00e0u\ttr\u1eafng\tl\u1ea5p\tl\u00e1nh\tn\u00e0y\tbi\u1ebfn\tth\u00e0nh kim\tlo\u1ea1i\tm\u00e0u\tx\u00e1m\tx\u1ecbt,\tsau\t\u0111\u00f3\tth\u00ec\tm\u1ee7n\tra\tth\u00e0nh\tb\u1ed9t.\tHi\u1ec7n\tt\u01b0\u1ee3ng\tn\u00e0y\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tg\u1ecdi l\u00e0\t\u201cb\u1ec7nh\td\u1ecbch\tc\u1ee7a\tthi\u1ebfc\u201d\tv\u00e0\tn\u00f3\t\u0111\u00e3\t\u0111\u00f3ng\tvai\ttr\u00f2\t\u0111\u1ecbnh\tm\u1ec7nh\ttrong\ts\u1ed1\tph\u1eadn\tc\u1ee7a \u0111o\u00e0n\tth\u00e1m\thi\u1ec3m. \t T\u1eeb\tl\u00e2u\ttr\u01b0\u1edbc\tkhi\tx\u1ea3y\tra\ts\u1ef1\tki\u1ec7n\tv\u1eeba\tk\u1ec3,\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tbi\u1ebft\tr\u1eb1ng,\tthi\u1ebfc\tr\u1ea5t\td\u1ec5 \u201cm\u1eafc\tb\u1ec7nh\u201d\tkhi\tb\u1ecb\tl\u1ea1nh.\tNgay\tt\u1eeb\tth\u1eddi\ttrung\tc\u1ed5,\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\td\u00f9ng\tb\u00e1t\t\u0111\u0129a b\u1eb1ng\tthi\u1ebfc\t\u0111\u00e3\tnh\u1eadn\tth\u1ea5y\tr\u1eb1ng,\tkhi\tg\u1eb7p\tl\u1ea1nh,\tch\u00fang\ts\u1ebd\tb\u1ecb\tbao\tph\u1ee7\tb\u1edfi\tnh\u1eefng v\u1ebft\t\u201cl\u1edf\tlo\u00e9t\u201d\tlan\tr\u1ed9ng\td\u1ea7n\tv\u00e0\tcu\u1ed1i\tc\u00f9ng\tb\u00e1t\t\u0111\u0129a\tbi\u1ebfn\tth\u00e0nh\tb\u1ed9t.\tTh\u00eam\tv\u00e0o\t\u0111\u00f3,","\u0111\u0129a\tthi\u1ebfc\tb\u1ecb\tc\u1ea3m\tl\u1ea1nh\tch\u1ec9\tc\u1ea7n\tch\u1ea1m\tv\u00e0o\tchi\u1ebfc\tkh\u00e1c\tc\u00f2n\t\u201ckho\u1ebb\tm\u1ea1nh\u201d\tth\u00ec ch\u1eb3ng\tm\u1ea5y\tch\u1ed1c,\tchi\u1ebfc\t\u201ckho\u1ebb\tm\u1ea1nh\u201d\tc\u0169ng\tb\u1ecb\tc\u00e1c\tv\u1ebft\tx\u00e1m\tx\u1ecbt\tbao\tph\u1ee7\tr\u1ed3i m\u1ee7n\tra. \t Cu\u1ed1i\tth\u1ebf\tk\u1ef7\ttr\u01b0\u1edbc,\tm\u00f4t\t\u0111o\u00e0n\tt\u00e0u\tho\u1ea3\tch\u1edf\tnh\u1eefng\tth\u1ecfi\tthi\u1ebfc\t\u0111\u00e3\tkh\u1edfi\th\u00e0nh\tt\u1eeb\tH\u00e0 Lan\tsang\tNga.\tKhi\t\u0111\u1ebfn\tMaxc\u01a1va,\tng\u01b0\u1eddi\tta\tm\u1edf\tc\u00e1c\ttoa\tt\u00e0u\tra\tth\u00ec\tth\u1ea5y\ttrong \u0111\u00f3\tto\u00e0n\tl\u00e0\tth\u1ee9\tb\u1ed9t\tx\u00e1m\tch\u1eb3ng\td\u00f9ng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tv\u00e0o\tvi\u1ec7c\tg\u00ec\tc\u1ea3.\tM\u00f9a\t\u0111\u00f4ng\t\u1edf\tn\u01b0\u1edbc Nga\t\u0111\u00e3\t\u201cch\u01a1i\tkh\u0103m\u201d\tm\u00f4t\tv\u1ed1\t\u0111\u1ed9c\t\u00e1c\tv\u1edbi\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tnh\u1eadn\tthi\u1ebfc. \t C\u0169ng\tv\u00e0o\tkho\u1ea3ng\tnh\u1eefng\tn\u0103m\t\u0111\u00f3,\tm\u1ed9t\t\u0111o\u00e0n\tth\u00e1m\thi\u1ec3m\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ttrang\tb\u1ecb\tt\u1ed1t\t\u0111\u00e3 \u0111\u1ebfn\tXibia.\tH\u00ecnh\tnh\u01b0\tm\u1ecdi\tth\u1ee9\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\td\u1ef1\tli\u1ec7u\t\u0111\u1ec3\tcho\tb\u0103ng\tgi\u00e1\tv\u00f9ng\tXibia kh\u00f4ng\tc\u1ea3n\tch\u1edf\t\u0111\u1ebfn\tc\u00f4ng\tvi\u1ec7c\tt\u1ed1t\t\u0111\u1eb9p\tc\u1ee7a\t\u0111o\u00e0n.\tNh\u01b0ng\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tth\u00e1m\thi\u1ec3m v\u1eabn\tph\u1ea1m\tm\u1ed9t\tsai\ts\u00f3t:\th\u1ecd\t\u0111\u00e3\tmang\ttheo\tb\u00e1t\t\u0111\u0129a\tb\u1eb1ng\tthi\u1ebfc,\tn\u00ean\tch\u1ec9\tsau\tm\u1ed9t th\u1eddi\tgian\tng\u1eafn,\tt\u1ea5t\tc\u1ea3\tch\u00fang\t\u0111\u1ec1u\tb\u1ecb\th\u1ecfng.\tTh\u1ebf\tl\u00e0\t\u0111\u00e0nh\tph\u1ea3i\t\u0111\u1ebdo\tth\u00eca\tv\u00e0\tb\u00e1t b\u1eb1ng\tg\u1ed7\t\u0111\u1ec3\tthay\tth\u1ebf.\tSau\t\u0111\u00f3,\t\u0111o\u00e0n\tth\u00e1m\thi\u1ec3m\tm\u1edbi\tc\u00f3\tth\u1ec3\tti\u1ebfp\tt\u1ee5c\tcu\u1ed9c\th\u00e0nh tr\u00ecnh\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh. \t \u0110\u1ea7u\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXX,\tt\u1ea1i\tkho\tqu\u00e2n\tkhu\t\u1edf\tPetecbua\t\u0111\u00e3\tx\u1ea3y\tra\tm\u1ed9t\tchuy\u1ec7n\tr\u1ea5t\ttai ti\u1ebfng:\ttrong\tcu\u1ed9c\tki\u1ec3m\ttra\tvi\u00ean\ts\u0129\tquan\th\u1eadu\tc\u1ea7n\t\u0111\u00e3\tph\u00e1t\thi\u1ec7n\tth\u1ea5y\tl\u00e0\tnh\u1eefng chi\u1ebfc\tc\u00fac\tb\u1eb1ng\tthi\u1ebfc\td\u00f9ng\tcho\tqu\u00e2n\tph\u1ee5c\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tbinh\tl\u00ednh\t\u0111\u00e3\tbi\u1ebfn\tm\u1ea5t\th\u1ebft, c\u00e1c\th\u00f2m\t\u0111\u1ef1ng\tc\u00e1c\tlo\u1ea1i\tc\u00fac\tn\u00e0y\tth\u00ec\t\u0111\u1ea7y\t\u1eafp\tm\u1ed9t\tth\u1ee9\tb\u1ed9t\tx\u00e1m.\tM\u1eb7c\td\u1ea7u\ttrong kho\tr\u00e9t\tbu\u1ed1t\tgh\u00ea\tng\u01b0\u1eddi\tnh\u01b0ng\tvi\u00ean\ts\u0129\tquan\th\u1eadu\tc\u1ea7n\tkh\u1ed1n\tkh\u1ed5\tv\u1eabn\tto\u00e1n\th\u1ebft m\u1ed3\th\u00f4i.\tT\u1ea5t\tnhi\u00ean,\tanh\tta\ts\u1ebd\tb\u1ecb\tnghi\tl\u00e0\t\u0103n\tc\u1eafp,\tm\u00e0\t\u0111i\u1ec1u\t\u0111\u00f3\tth\u00ec\tch\u1eb3ng\th\u1ee9a\th\u1eb9n g\u00ec\tkh\u00e1c\tngo\u00e0i\th\u00ecnh\tph\u1ea1t\tkh\u1ed5\tsai.\tSong\tk\u1ebft\tlu\u1eadn\tc\u1ee7a\tph\u00f2ng\tth\u00ed\tnghi\u1ec7m\tho\u00e1\th\u1ecdc \u2013\tn\u01a1i\tm\u00e0\tth\u1ee9\tb\u1ed9t\ttrong\tc\u00e1c\th\u00f2m\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tg\u1eedi\t\u0111\u1ebfn\t\u0111\u1ec3\tx\u00e9t\tnghi\u1ec7m,\t\u0111\u00e3\tc\u1ee9u\tcon ng\u01b0\u1eddi\tt\u1ed9i\tnghi\u1ec7p\tn\u00e0y:\t\u201cKh\u00f4ng\tph\u1ea3i\tnghi\tng\u1edd\tg\u00ec\tn\u1eefa,\tth\u1ee9\tb\u1ed9t\tm\u00e0\tc\u00e1c\tng\u00e0i\tg\u1eedi \u0111\u1ebfn\t\u0111\u1ec3\tph\u00e2n\tt\u00edch\tch\u00ednh\tl\u00e0\tthi\u1ebfc.\tR\u00f5\tr\u00e0ng\tl\u00e0\ttrong\ttr\u01b0\u1eddng\th\u1ee3p\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\tx\u1ea3y\tra m\u1ed9t\thi\u1ec7n\tt\u01b0\u1ee3ng\tm\u00e0\tho\u00e1\th\u1ecdc\tg\u1ecdi\tl\u00e0\t\u201cb\u1ec7nh\td\u1ecbch\tc\u1ee7a\tthi\u1ebfc\u201d. \t V\u1eady\tth\u00ec\ts\u1ef1\tbi\u1ebfn\t\u0111\u1ed5i\tnh\u01b0\tv\u1eady\tc\u1ee7a\tthi\u1ebfc\t\u0111\u00e3\tdi\u1ec5n\tra\tnh\u01b0\tth\u1ebf\tn\u00e0o?\tTh\u1eddi\ttrung\tc\u1ed5, b\u1ecdn\tth\u1ea7y\ttu\td\u1ed1t\tn\u00e1t\tcho\tr\u1eb1ng,\t\u201cb\u1ec7nh\td\u1ecbch\tc\u1ee7a\tthi\u1ebfc\u201d\tl\u00e0\tdo\tnh\u1eefng\tl\u1eddi\tnguy\u1ec1n r\u1ee7a\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tm\u1ee5\tph\u00f9\tthu\u1ef7\tg\u00e2y\tra,\tch\u00ednh\tv\u00ec\tv\u1eady\tn\u00ean\tnhi\u1ec1u\tng\u01b0\u1eddi\t\u0111\u00e0n\tb\u00e0\tkh\u00f4ng c\u00f3\tt\u1ed9i\tt\u00ecnh\tg\u00ec\t\u0111\u00e3\tb\u1ecb\tthi\u00eau\ts\u1ed1ng\ttr\u00ean\t\u0111\u1ed1ng\tl\u1eeda\t\u201ctr\u1eeb\tt\u00e0\u201d.\tV\u1edbi\ts\u1ef1\tph\u00e1t\ttri\u1ec3n\tc\u1ee7a khoa\th\u1ecdc,\tt\u00ednh\tv\u00f4\tc\u0103n\tc\u1ee9\tc\u1ee7a\t\u0111i\u1ec1u\tkh\u1eb3ng\t\u0111\u1ecbnh\tnh\u01b0\tv\u1eady\tl\u00e0\tqu\u00e1\tr\u00f5\tr\u00e0ng,\tnh\u01b0ng su\u1ed1t\tm\u1ed9t\tth\u1eddi\tgian\td\u00e0i,\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tb\u00e1c\th\u1ecdc\tv\u1eabn\tkh\u00f4ng\tth\u1ec3\tt\u00ecm\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tnguy\u00ean\tnh\u00e2n th\u1eadt\ts\u1ef1\tc\u1ee7a\t\u201cb\u1ec7nh\td\u1ecbch\tthi\u1ebfc\u201d. \t Ch\u1ec9\tsau\tkhi\tph\u00e9p\tph\u00e2n\tt\u00edch\tb\u1eb1ng\ttia\tr\u01a1ngen\tgi\u00fap\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tkim\tlo\u1ea1i\th\u1ecdc\tnh\u00ecn nh\u1eadn\tth\u1ea5u\tt\u1eadn\tt\u00e2m\tcan\tv\u00e0\tx\u00e1c\t\u0111\u1ecbnh\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tc\u1ea5u\ttr\u00fac\ttinh\tth\u1ec3\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tkim\tlo\u1ea1i,\th\u1ecd","m\u1edbi\tho\u00e0n\tto\u00e0n\tminh\toan\tcho\tc\u00e1c\t\u201cm\u1ee5\tph\u00f9\tthu\u1ef7\u201d\tv\u00e0\tn\u00eau\tl\u00ean\tc\u00e1ch\tl\u00fd\tgi\u1ea3i\tkhoa h\u1ecdc\tth\u1ef1c\ts\u1ef1\tv\u1ec1\thi\u1ec7n\tt\u01b0\u1ee3ng\tb\u00ed\t\u1ea9n\tn\u00e0y.\tTh\u00ec\tra\tthi\u1ebfc\t(c\u0169ng\tnh\u01b0\tc\u00e1c\tkim\tlo\u1ea1i kh\u00e1c)\tc\u00f3\tth\u1ec3\tc\u00f3\tc\u00e1c\td\u1ea1ng\ttinh\tth\u1ec3\tkh\u00e1c\tnhau.\t\u1ede\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tb\u00ecnh\tth\u01b0\u1eddng\tho\u1eb7c cao\th\u01a1n\tth\u00ec\tthi\u1ebfc\ttr\u1eafng\t\u2013\tm\u1ed9t\tkim\tlo\u1ea1i\td\u1ebbo\tv\u00e0\tdai,\tl\u00e0\tbi\u1ebfn\tth\u1ec3\tb\u1ec1n\tv\u1eefng\tnh\u1ea5t. Khi\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\txu\u1ed1ng\td\u01b0\u1edbi\t13\t\u0111\u1ed9\tC,\tm\u1ea1ng\ttinh\tth\u1ec3\tc\u1ee7a\tthi\u1ebfc\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tthay\t\u0111\u1ed5i\tl\u1ea1i \u0111\u1ec3\tcho\tc\u00e1c\tnguy\u00ean\tt\u1eed\tb\u1ed1\ttr\u00ed\ttrong\tkh\u00f4ng\tgian\t\u00edt\t\u0111\u1eb7c\ts\u00edt\th\u01a1n.\tBi\u1ebfn\tth\u1ec3\tm\u1edbi h\u00ecnh\tth\u00e0nh\ttrong\ttr\u01b0\u1eddng\th\u1ee3p\tn\u00e0y\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tg\u1ecdi\tl\u00e0\tthi\u1ebfc\tx\u00e1m;\tthi\u1ebfc\tx\u00e1m\tkh\u00f4ng\tc\u00f2n c\u00e1c\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u1eefa\tv\u00e0\ttr\u1edf\tth\u00e0nh\tm\u1ed9t\tch\u1ea5t\tb\u00e1n\td\u1eabn.\t\u1ee8ng\tsu\u1ea5t\tb\u00ean\ttrong xu\u1ea5t\thi\u1ec7n\t\u1edf\tnh\u1eefng\tch\u1ed7\tti\u1ebfp\tgi\u00e1p\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tm\u1ea1ng\ttinh\tth\u1ec3\tkh\u00e1c\tnhau\tl\u00e0m\tcho thi\u1ebfc\tb\u1ecb\tr\u1ea1n\tn\u1ee9t\tv\u00e0\tbi\u1ebfn\tth\u00e0nh\tb\u1ed9t.\tNhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\txung\tquanh\tc\u00e0ng\tth\u1ea5p\tth\u00ec\ts\u1ef1 chuy\u1ec3n\tho\u00e1\tt\u1eeb\tbi\u1ebfn\tth\u1ec3\tn\u00e0y\tsang\tbi\u1ebfn\tth\u1ec3\tkia\tdi\u1ec5n\tra\tc\u00e0ng\tnhanh.\t\u1ede\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9 \u2013\t33\t\u0111\u1ed9\tC,\tt\u1ed1c\t\u0111\u1ed9\tchuy\u1ec3n\tho\u00e1\tn\u00e0y\t\u0111\u1ea1t\tt\u1edbi\ttr\u1ecb\ts\u1ed1\tl\u1edbn\tnh\u1ea5t.\tB\u1edfi\tv\u1eady,\tnh\u1eefng\tc\u01a1n gi\u00e1\tr\u00e9t\tkh\u1ee7ng\tkhi\u1ebfp\t\u0111\u00e3\ttr\u1eebng\tph\u1ea1t\tc\u00e1c\t\u0111\u1ed3\tv\u1eadt\tb\u1eb1ng\tthi\u1ebfc\tm\u1ed9t\tc\u00e1ch\tt\u00e0n\tnh\u1eabn\tv\u00e0 nhanh\tch\u00f3ng\t\u0111\u1ebfn\tth\u1ebf. \t Tuy\tv\u1eady,\tch\u00ednh\tthi\u1ebfc\tl\u1ea1i\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tr\u1ed9ng\tr\u00e3i\t\u0111\u1ec3\th\u00e0n\tc\u00e1c\tkh\u00ed\tc\u1ee5\tv\u00f4\ttuy\u1ebfn \u0111i\u1ec7n,\tnh\u1ea5t\tl\u00e0\tc\u00e1c\tkh\u00ed\tc\u1ee5\tb\u00e1n\td\u1eabn,\t\u0111\u1ec3\tm\u1ea1\tc\u00e1c\td\u00e2y\td\u1eabn\tv\u00e0\tc\u00e1c\tchi\tti\u1ebft\tkh\u00e1c;\tthi\u1ebfc v\u1eabn\tc\u00f2n\t\u0111i\tv\u1edbi\tch\u00fang\t\u0111\u1ebfn\tc\u1ea3\tB\u1eafc\tc\u1ef1c\tl\u1eabn\tNam\tc\u1ef1c\tv\u00e0\tnh\u1eefng\tn\u01a1i\tl\u1ea1nh\tl\u1ebdo kh\u00e1c\ttr\u00ean\th\u00e0nh\ttinh\tc\u1ee7a\tch\u00fang\tta.\tTh\u1ebf\tc\u00f3\tngh\u0129a\tl\u00e0\tt\u1ea5t\tc\u1ea3\tc\u00e1c\tkh\u00ed\tc\u1ee5\tm\u00e0\ttrong \u0111\u00f3\tc\u00f3\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tthi\u1ebfc\t\u0111\u1ec1u\tr\u1ea5t\tch\u00f3ng\th\u1ecfng\thay\tsao?\tT\u1ea5t\tnhi\u00ean\tl\u00e0\tkh\u00f4ng.\tC\u00e1c nh\u00e0\tb\u00e1c\th\u1ecdc\t\u0111\u00e3\tbi\u1ebft\tc\u00e1ch\t\u201cti\u00eam\tch\u1ee7ng\u201d\tcho\tthi\u1ebfc,\tt\u1ea1o\tcho\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\tt\u00ednh mi\u1ec5n\td\u1ecbch\t\u0111\u1ed1i\tv\u1edbi\t\u201cb\u1ec7nh\td\u1ecbch\tthi\u1ebfc\u201d.\tCh\u1eb3ng\th\u1ea1n,\tbimut\tl\u00e0\tth\u1ee9\t\u201cvacxin\u201d\tth\u00edch h\u1ee3p\tnh\u1ea5t\tcho\tm\u1ee5c\t\u0111\u00edch\tn\u00e0y.\tB\u1eb1ng\tc\u00e1ch\tcung\tc\u1ea5p\tc\u00e1c\t\u0111i\u1ec7n\tt\u1eed\tb\u1ed5\txung\tcho m\u1ea1ng\ttinh\tth\u1ec3\tc\u1ee7a\tthi\u1ebfc,\tc\u00e1c\tnguy\u00ean\tt\u1eed\tbimut\tl\u00e0m\tcho\ttr\u1ea1ng\tth\u00e1i\tc\u1ee7a\tthi\u1ebfc \u0111\u01b0\u1ee3c\t\u1ed5n\t\u0111\u1ecbnh,\tho\u00e0n\tto\u00e0n\tlo\u1ea1i\ttr\u1eeb\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tkh\u1ea3\tn\u0103ng\t\u201cnhi\u1ec5m\tb\u1ec7nh\u201d. \t Thi\u1ebfc\tnguy\u00ean\tch\u1ea5t\tc\u00f3\tm\u1ed9t\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\t\u0111\u00e1ng\tch\u00fa\t\u00fd:\tkhi\tu\u1ed1n\tcong\tm\u1ed9t\tth\u1ecfi\tho\u1eb7c m\u1ed9t\tt\u1ea5m\tthi\u1ebfc,\tta\tnghe\tth\u1ea5y\tti\u1ebfng\tt\u00ed\tt\u00e1ch\tkhe\tkh\u1ebd\t-\t\u0111\u00f3\tl\u00e0\t\u201cti\u1ebfng\tk\u00eau\tc\u1ee7a\tth\u00e9p\u201d. D\u1ea5u\thi\u1ec7u\t\u0111\u1eb7c\ttr\u01b0ng\tn\u00e0y\txu\u1ea5t\thi\u1ec7n\tdo\ts\u1ef1\tc\u1ecd\tx\u00e1t\tl\u1eabn\tnhau\tgi\u1eefa\tc\u00e1c\ttinh\tth\u1ec3 thi\u1ebfc\tkhi\tch\u00fang\tb\u1ecb\tx\u00ea\td\u1ecbch\tv\u00e0\tbi\u1ebfn\td\u1ea1ng.\tC\u00f2n\tc\u00e1c\th\u1ee3p\tkim\tc\u1ee7a\tthi\u1ebfc\tv\u1edbi\tc\u00e1c kim\tlo\u1ea1i\tkh\u00e1c\tth\u00ec\ttrong\tt\u00ecnh\thu\u1ed1ng\tnh\u01b0\tv\u1eady,\tnh\u01b0\tng\u01b0\u1eddi\tta\tth\u01b0\u1eddng\tn\u00f3i,\tch\u00fang l\u1ea1i\tbi\u1ebft\t\u201cgi\u1eef\tm\u1ed3m\tgi\u1eef\tmi\u1ec7ng\u201d. \t Hi\u1ec7n\tnay,\tg\u1ea7n\tm\u1ed9t\tn\u1eeda\tl\u01b0\u1ee3ng\tthi\u1ebfc\tkhai\tth\u00e1c\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ttr\u00ean\tth\u1ebf\tgi\u1edbi\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng v\u00e0o\tvi\u1ec7c\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\ts\u1eaft\tt\u00e2y\t\u2013\tth\u1ee9\ts\u1eaft\tch\u1ee7\ty\u1ebfu\td\u00f9ng\t\u0111\u1ec3\tl\u00e0m\tv\u1ecf\t\u0111\u1ed3\th\u1ed9p.\t\u1ede\t\u0111\u00e2y, nh\u1eefng\tph\u1ea9m\tch\u1ea5t\tqu\u00fd\tgi\u00e1\tc\u1ee7a\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tb\u1ed9c\tl\u1ed9\t\u0111\u1ea7y\t\u0111\u1ee7:\tn\u00f3\tb\u1ec1n v\u1eefng\t\u0111\u1ed1i\tv\u1edbi\toxi,\tn\u01b0\u1edbc,\tc\u00e1c\taxit\th\u1eefu\tc\u01a1;\t\u0111\u1ed3ng\tth\u1eddi,\tc\u00e1c\tmu\u1ed1i\tc\u1ee7a\tn\u00f3\tl\u1ea1i\tho\u00e0n to\u00e0n\tkh\u00f4ng\t\u0111\u1ed9c\th\u1ea1i\t\u0111\u1ed1i\tv\u1edbi\tc\u01a1\tth\u1ec3\tcon\tng\u01b0\u1edd.\tThi\u1ebfc\t\u0111\u1ea3m\t\u0111\u01b0\u01a1ng\tnhi\u1ec7m\tv\u1ee5\tn\u00e0y m\u1ed9t\tc\u00e1ch\ttuy\u1ec7t\tv\u1eddi\tv\u00e0\ttr\u00ean\tth\u1ef1c\tt\u1ebf\tth\u00ec\tkh\u00f4ng\tc\u00f3\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0o\tc\u1ea1nh\ttranh\tn\u1ed5i","v\u1edbi\tn\u00f3.\tKh\u00f4ng\tph\u1ea3i\tng\u1eabu\tnhi\u00ean\tm\u00e0\tng\u01b0\u1eddi\tta\tg\u1ecdi\tthi\u1ebfc\tl\u00e0\t\u201ckim\tlo\u1ea1i\tc\u1ee7a\t\u0111\u1ed3 h\u1ed9p\u201d.\tNh\u1edd\tm\u1ed9t\tl\u00e1\tthi\u1ebfc\tc\u1ef1c\tk\u1ef3\tm\u1ecfng\tph\u1ee7\tl\u00ean\tl\u00e1\ts\u1eaft,\tch\u00fang\tta\tc\u00f3\tth\u1ec3\tb\u1ea3o\tqu\u1ea3n kh\u00e1\tl\u00e2u\th\u00e0ng\ttri\u1ec7u\tt\u1ea5n\tth\u1ecbt,\tc\u00e1,\trau,\tqu\u1ea3,\tb\u01a1,\ts\u1eefa. \t Tr\u01b0\u1edbc\t\u0111\u00e2y,\t\u0111\u1ec3\ttr\u00e1ng\tm\u1ed9t\tl\u1edbp\tthi\u1ebfc\tng\u01b0\u1eddi\tta\td\u00f9ng\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\tnhi\u1ec7t,\ttrong \u0111\u00f3,\tl\u00e1\ts\u1eaft\t\u0111\u00e3\tt\u1ea9y\tr\u1eeda\ts\u1ea1ch\tv\u00e0\tkh\u1eed\th\u1ebft\td\u1ea7u\tm\u1ee1\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tnh\u00fang\tv\u00e0o\tthi\u1ebfc\tn\u00f3ng ch\u1ea3y.\tC\u00f2n\tn\u1ebfu\tc\u1ea7n\tm\u1ea1\tthi\u1ebfc\tcho\tb\u1ec1\tm\u1eb7t\tc\u1ee7a\tm\u1ed9t\tl\u00e1\ts\u1eaft\tth\u00ec\tng\u01b0\u1eddi\tta\tt\u1ea9y\tr\u1eeda m\u1eb7t\t\u0111\u00f3\tth\u1eadt\ts\u1ea1ch,\t\u0111\u1ed1t\tn\u00f3ng\tl\u00ean\tr\u1ed3i\ts\u00e1t\tthi\u1ebfc\tv\u00e0o.\tNg\u00e0y\tnay,\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\t\u0111\u00f3 \u0111\u00e3\tl\u1ed7i\tth\u1eddi,\tph\u01b0\u01a1ng\tph\u00e1p\tm\u1ea1\tb\u1eb1ng\t\u0111i\u1ec7n\ttrong\tb\u1ec3\tm\u1ea1\t\u0111\u00e3\tthay\tth\u1ebf\tn\u00f3. \t L\u1ecbch\ts\u1eed\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\t\u0111\u00e3\tt\u1eebng\tbi\u1ebft\t\u0111\u1ebfn\tm\u1ed9t\ttr\u01b0\u1eddng\th\u1ee3p\tv\u1ec1\tt\u00ecnh\tb\u00e1o\tc\u00f4ng\tnghi\u1ec7p\tc\u00f3 li\u00ean\tquan\tv\u1edbi\tvi\u1ec7c\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\ts\u1eaft\tt\u00e2y.\t\u1ede\tn\u1eeda\tcu\u1ed1i\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXVII,\tn\u01b0\u1edbc\tAnh\tv\u1ed1n c\u00f3\tc\u1ea3\ts\u1eaft\tl\u1eabn\tthi\u1ebfc\tnh\u01b0ng\tv\u1eabn\tph\u1ea3i\tmua\ts\u1eaft\tt\u00e2y,\tv\u00ec\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tch\u1ebf\tt\u1ea1o\ts\u1eaft kh\u00f4ng\tbi\u1ebft\tb\u00ed\tquy\u1ebft\tc\u1ee7a\tvi\u1ec7c\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\tth\u1ee9\ts\u1eaft\ttr\u1eafng\tn\u00e0y.\tTr\u01b0\u1edbc\t\u0111\u00f3\th\u01a1n\tm\u1ed9t tr\u0103m\tn\u0103m,\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tluy\u1ec7n\tkim\t\u1edf\tc\u00f4ng\tqu\u1ed1c\tXaxonia\t\u0111\u00e3\tbi\u1ebft\tc\u00e1ch\tm\u1ea1\tthi\u1ebfc\tl\u00ean c\u00e1c\tl\u00e1\ts\u1eaft\tm\u1ecfng\tv\u00e0\ts\u1ea3n\tph\u1ea9m\tc\u1ee7a\th\u1ecd\t\u0111\u00e3\t\u0111i\t\u0111\u1ebfn\tnhi\u1ec1u\tn\u01b0\u1edbc.\tN\u0103m\t1665,\tm\u1ed9t\tv\u1ecb n\u00e0o\t\u0111\u00f3\tmang\tt\u00ean\tEn\u0111ri\tOaranton\t(Am\u0111rew\tWarrington)\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tgiao\tnhi\u1ec7m v\u1ee5\tkh\u00e1m\tph\u00e1\tb\u00ed\tm\u1eadt\tv\u1ec1\tngh\u1ec1\tn\u00e0y\tc\u1ee7a\tng\u01b0\u1eddi\t\u0110\u1ee9c.\tM\u1ea5y\tn\u0103m\tsau,\tng\u01b0\u1eddi\tn\u00e0y\t\u0111\u00e3 m\u00f4\tt\u1ea3\t\u201cchuy\u1ebfn\tc\u00f4ng\tc\u00e1n\ts\u00e1ng\tt\u1ea1o\u201d\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh\ttrong\tb\u00e0i\tlu\u1eadn\tv\u0103n\t\u201cC\u00e1c\tph\u01b0\u01a1ng ph\u00e1p\tc\u1ed1\tth\u1ee7\tc\u1ee7a\tn\u01b0\u1edbc\tAnh\t\u1edf\ttr\u00ean\tc\u1ea1n\tv\u00e0\ttr\u00ean\tbi\u1ec3n\u201d\tnh\u01b0\tsau:\t\u201cNg\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3 d\u00e0nh\tcho\tt\u00f4i\tm\u1ed9t\tkho\u1ea3n\tti\u1ec1n\tkh\u00e1\td\u01b0\td\u1eadt\t\u0111\u1ec3\ttrang\ttr\u1ea3i\tc\u00e1c\tchi\tph\u00ed\ttr\u00ean\t\u0111\u01b0\u1eddng du\th\u00e0nh\t\u0111\u1ebfn\tn\u01a1i\tl\u00e0m\tra\tnh\u1eefng\tl\u00e1\ts\u1eaft\ttr\u1eafng.\tT\u1eeb\tn\u01a1i\t\u0111\u00f3,\tt\u00f4i\tph\u1ea3i\tmang\tv\u1ec1\t\u0111\u01b0\u1ee3c ngh\u1ec7\tthu\u1eadt\tc\u1ee7a\tvi\u1ec7c\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\tth\u1ee9\ts\u1eaft\tn\u00e0y\u201d.\tCu\u1ed9c\tvi\u1ebfng\tth\u0103m\tx\u1ee9\tXaxonia\t\u0111\u00e3 thu\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tk\u1ebft\tqu\u1ea3,\tv\u00e0\tch\u1eb3ng\tbao\tl\u00e2u\tsau,\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tc\u00f4ng\tnghi\u1ec7p\tc\u1ee7a\tn\u01b0\u1edbc\tAnh \u0111\u00e3\tc\u00f3\tth\u1ec3\tph\u00f4\ttr\u01b0\u01a1ng\tth\u1ee9\ts\u1eaft\ttr\u1eafng\ttuy\u1ec7t\tv\u1eddi\tdo\tch\u00ednh\th\u1ecd\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\tra. \t Nh\u01b0ng\tch\u00fang\tta\th\u00e3y\tth\u1eed\th\u00ecnh\tdung\tba\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tn\u1eefa\tv\u00e0\tth\u1eed\tt\u01b0\u1edfng\tt\u01b0\u1ee3ng\tm\u1ed9t qu\u1ea3\tn\u00fai\tg\u1ed3m\th\u00e0ng\ttr\u0103m\tt\u1ef7\tc\u00e1i\tv\u1ecf\th\u1ed9p\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1ea3n\txu\u1ea5t\th\u00e0ng\tn\u0103m\t\u1edf\tt\u1ea5t\tc\u1ea3\tc\u00e1c n\u01b0\u1edbc\ttr\u00ean\tth\u1ebf\tgi\u1edbi\ttrong\tth\u1eddi\t\u0111\u1ea1i\tch\u00fang\tta.\tB\u00ean\tc\u1ea1ch\tqu\u1ea3\tn\u00fai\t\u0111\u1ed3\th\u1ed9p\t\u0111\u01b0\u1ee3c d\u1ef1ng\tl\u00ean\tb\u1eb1ng\ttr\u00ed\tt\u01b0\u1edfng\tt\u01b0\u1ee3ng\tn\u00e0y,\tn\u00fai\tkh\u1ed3ng\tl\u1ed3\tEveret\ttr\u00f4ng\tch\u1eb3ng\tkh\u00e1c\tg\u00ec m\u1ed9t\tqu\u1ea3\t\u0111\u1ed3i\tt\u1ea7m\tth\u01b0\u1eddng.\tS\u1edbm\thay\tmu\u1ed9n\tth\u00ec\tc\u00e1c\th\u1ed9p\ts\u1eaft\tt\u00e2y\tr\u1ed7ng\tc\u0169ng\ts\u1ebd\tr\u01a1i v\u00e0o\t\u0111\u1ed1ng\tr\u00e1c,\tsong\tthi\u1ebfc\t(m\u00e0\ttrong\tm\u1ed7i\tv\u1ecf\th\u1ed9p\tc\u00f3\tch\u1eebng\tn\u1eeda\tgam)\tth\u00ec\tkh\u00f4ng \u0111\u00e0nh\tl\u00f2ng\tch\u1ecbu\tch\u00f4n\tv\u00f9i\t\u1edf\t\u0111\u00e2y\tm\u00e3i\tm\u00e3i:\tcon\tng\u01b0\u1eddi\t\u0111ang\tt\u00ecm\tc\u00e1ch\tl\u1ea5y\tl\u1ea1i\tth\u1ee9 kim\tlo\u1ea1i\tqu\u00fd\tb\u00e1u\tn\u00e0y\t\u0111\u1ec3\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tl\u1ea1i\tn\u00f3\tcho\tc\u00e1c\tnhu\tc\u1ea7u\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh. \t Nh\u1eefng\tchi\u1ebfc\th\u1ed9p\ts\u1eaft\tt\u00e2y\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tthu\tnh\u1eb7t\tl\u1ea1i\tr\u1ed3i\t\u0111\u01b0\u1ee3c\t\u0111\u01b0a\t\u0111\u1ebfn\tm\u1ed9t\tthi\u1ebft\tb\u1ecb\t\u0111\u1eb7c bi\u1ec7t;\t\u1edf\t\u0111\u00f3,\td\u01b0\u1edbi\tt\u00e1c\t\u0111\u1ed9ng\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tch\u1ea5t\tki\u1ec1m\tv\u00e0\tc\u1ee7a\td\u00f2ng\t\u0111i\u1ec7n,\ts\u1eaft\tbu\u1ed9c\tph\u1ea3i c\u1edfi\tb\u1ecf\t\u00e1o\tb\u1eb1ng\tthi\u1ebfc\tra.\tS\u1eaft\tl\u00e1\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tt\u1ea9y\ts\u1ea1ch\tv\u00e0\tnh\u1eefng\tth\u1ecfi\tthi\u1ebfc\ts\u00e1ng\tng\u1eddi \u0111i\tra\tt\u1eeb\t\u201cb\u1ec3\tt\u1eafm\u201d\t\u0111\u1eb7c\tbi\u1ec7t\tn\u00e0y\ts\u1eb5n\ts\u00e0ng\ttr\u1edf\tl\u1ea1i\tth\u00e0nh\tv\u1ecf\t\u0111\u1ed3\th\u1ed9p.","M\u1ed9t\t\u0111\u1eb7c\t\u0111i\u1ec3m\tn\u1ed5i\tb\u1eadt\tc\u1ee7a\tthi\u1ebfc\tl\u00e0\tn\u00f3\tr\u1ea5t\td\u1ec5\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y.\tH\u1eb3n\tb\u1ea1n\tc\u00f2n\tnh\u1edb trong\ttruy\u1ec7n\tc\u1ed5\tt\u00edch\tc\u1ee7a\tHanx\u01a1\tKhrittia\tAn\u0111ecxen\t(Hans\tChristian Andersen),\tch\u00fa\tl\u00ednh\tthi\u1ebfc\tki\u00ean\tc\u01b0\u1eddng\tph\u00fat\tch\u1ed1c\t\u0111\u00e3\ttan\tbi\u1ebfn\ttrong\tl\u1eeda\tkhi\tch\u00fa b\u1ecb\tr\u01a1i\tv\u00e0o\tl\u00f2\tdo\tm\u1ed9t\t\u00fd\tngh\u0129a\t\u0111\u1ed9c\t\u00e1c. \t Nh\u1edd\tc\u00f3\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tt\u01b0\u01a1ng\t\u0111\u1ed1i\tth\u1ea5p,\tn\u00ean\tthi\u1ebfc\tr\u1ea5t\tc\u00f3\tti\u1ebfng\tt\u0103m\tnh\u01b0\tm\u1ed9t\tth\u00e0nh ph\u1ea7n\tch\u1ee7\ty\u1ebfu\tc\u1ee7a\tc\u00e1c\tch\u1ea5t\th\u00e0n\tv\u00e0\tc\u00e1c\th\u1ee3p\tkim\td\u1ec5\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y.\tM\u1ed9t\t\u0111i\u1ec1u\tk\u1ef3 th\u00fa\tl\u00e0\th\u1ee3p\tkim\tc\u1ee7a\tthi\u1ebfc\t(16\t%)\tv\u1edbi\tbimut\t(52\t%)\tv\u00e0\tch\u00ec\t(32\t%)\tc\u00f3\tth\u1ec3\tn\u00f3ng ch\u1ea3y\tngay\tc\u1ea3\ttrong\tn\u01b0\u1edbc\ts\u00f4i:\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y\tc\u1ee7a\th\u1ee3p\tkim\tn\u00e0y\tch\u1ec9\tl\u00e0\t95 \u0111\u1ed9\tC,\ttrong\tkhi\t\u0111\u00f3,\tc\u00e1c\tkim\tlo\u1ea1i\th\u1ee3p\tth\u00e0nh\tn\u00f3\t\u0111\u1ec1u\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y\t\u1edf\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tcao h\u01a1n\tnhi\u1ec1u:\tthi\u1ebfc\t\u1edf\t232\t\u0111\u1ed9\tC,\tbimut\t\u1edf\t271\t\u0111\u1ed9\tC,\tc\u00f2n\tch\u00ec\t\u1edf\t327\t\u0111\u1ed9\tC.\tC\u00e1c\th\u1ee3p kim\ttrong\t\u0111\u00f3\tthi\u1ebfc\tl\u00e0\tch\u1ea5t\tph\u1ee5\tth\u00eam\tcho\tgali\tv\u00e0\tin\u0111i\tl\u1ea1i\tc\u00f2n\td\u1ec5\tchuy\u1ec3n\tsang tr\u1ea1ng\tth\u00e1i\tl\u1ecfng\th\u01a1n\tn\u1eefa.\tTh\u1eadm\tch\u00ed\tc\u00f2n\tc\u00f3\tlo\u1ea1i\th\u1ee3p\tkim\tn\u00f3ng\tch\u1ea3y\tngay\t\u1edf\t3 \u0111\u1ed9\tC.\tNh\u1eefng\th\u1ee3p\tkim\tki\u1ec3u\tnh\u01b0\tv\u1eady\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng\ttrong\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\t\u0111i\u1ec7n\t\u0111\u1ec3\tl\u00e0m c\u1ea7u\tch\u00ec. \t Nh\u1eefng\tt\u00ednh\tch\u1ea5t\tr\u1ea5t\tt\u1ed1t\tnh\u01b0\td\u1ec5\t\u0111\u00fac,\td\u1ec5\tr\u00e8n,\tc\u00f3\tm\u00e0u\ttr\u1eafng\t\u0111\u1eb9p\tnh\u01b0\tb\u1ea1c\t\u0111\u00e3\tm\u1edf c\u1eeda\t\u0111\u01b0a\tthi\u1ebfc\tv\u00e0o\tngh\u1ec7\tthu\u1eadt\ttrang\ttr\u00ed\tth\u1ef1c\td\u1ee5ng.\tNgay\t\u1edf\tAi\tC\u1eadp\tv\u00e0\tHy\tL\u1ea1p c\u1ed5\t\u0111\u1ea1i,\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tdung\tthi\u1ebfc\t\u0111\u1ec3\tl\u00e0m\tc\u00e1c\th\u00ecnh\ttrang\ttr\u00ed\tg\u1eafn\tl\u00ean\tc\u00e1c\tkim\tlo\u1ea1i kh\u00e1c.\tTrong\tthi\u00ean\tanh\th\u00f9ng\tca\t\u201cIliat\u201d,\tHomer\tk\u1ec3\tr\u1eb1ng,\tsau\tkhi\tr\u00e8n\txong\tt\u1ea5m l\u00e1\tch\u1eafn\tcho\tng\u01b0\u1eddi\tanh\th\u00f9ng\tAsin,\tv\u1ecb\tth\u1ea7n\tc\u1ee7a\tl\u1eeda\tv\u00e0\tc\u1ee7a\tngh\u1ec1\tth\u1ee3\tr\u00e8n\tl\u00e0 Hefet\t\u0111\u00e3\tg\u1eafn\tl\u00ean\t\u0111\u00f3\tm\u1ed9t\th\u00ecnh\ttrang\ttr\u00ed\tb\u1eb1ng\tthi\u1ebfc.\tSau\t\u0111\u00f3\tr\u1ea5t\tl\u00e2u,\tv\u00e0o\tkho\u1ea3ng th\u1ebf\tk\u1ef7\tXIII,\tnh\u1eefng\tth\u1ee9\t\u0111\u0129a,\tc\u1ed1c,\tch\u00e9n,\t\u0111\u1ed3\tth\u1edd\tv\u00e0\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3\td\u00f9ng\tkh\u00e1c\tb\u1eb1ng thi\u1ebfc\tc\u00f3\th\u00ecnh\tch\u1ea1m\tn\u1ed5i\t\u0111\u00e3\txu\u1ea5t\thi\u1ec7n\t\u1edf\tch\u00e2u\t\u00c2u. \t Thi\u1ebfc\tl\u00e0\tm\u1ed9t\ttrong\tnh\u1eefng\tth\u1ee9\tv\u1eadt\tli\u1ec7u\t\u0111\u01b0\u1ee3c\td\u00f9ng\tl\u00e0m\tc\u00e1c\t\u1ed1ng\tph\u00e1t\tra\t\u00e2m thanh\ttrong\t\u0111\u1ea1i\tphong\tc\u1ea7m:\tng\u01b0\u1eddi\tta\tcho\tr\u1eb1ng,\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\tph\u00e1t\tra\t\u00e2m\tthanh h\u00f9ng\ttr\u00e1ng\tv\u00e0\ttrong\ttr\u1ebbo.\tC\u00f3\tm\u1ed9t\td\u00f2ng\tkh\u00e1c\ttrong\tti\u1ec3u\ts\u1eed\tc\u1ee7a\tthi\u1ebfc\tc\u00f3\tli\u00ean quan\tv\u1edbi\t\u00e2m\tthanh:\tn\u0103m\t1877,\tnh\u00e0\tph\u00e1t\tminh\tn\u1ed5i\tti\u1ebfng\tng\u01b0\u1eddi\tM\u1ef9\tTomat Anva\tE\u0111ix\u01a1n\t(Alva\tEdison)\tnh\u1edd\tchi\u1ebfc\tm\u00e1y\tghi\t\u00e2m\tdo\t\u00f4ng\tch\u1ebf\tt\u1ea1o\t\u0111\u00e3\tl\u1ea7n\t\u0111\u1ea7u ti\u00ean\tghi\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tl\u1eddi\tn\u00f3i\ttr\u00ean\tm\u1ed9t\tl\u00e0\tthi\u1ebfc\tm\u1ecfng\tc\u00f3\tph\u1ee7\tm\u1ed9t\tl\u1edbp\ts\u00e1p,\tsau\t\u0111\u00f3\t\u00f4ng \u0111\u00e3\tph\u00e1t\tl\u1ea1i\tnh\u1eefng\tl\u1eddi\tn\u00e0y\t\u2013\tnh\u1eefng\tl\u1eddi\t\u0111\u00e3\t\u0111i\tv\u00e0o\tl\u1ecbch\ts\u1eed\tc\u1ee7a\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\tghi\t\u00e2m: \u201cC\u00f4\tMary\tb\u00e9\tnh\u1ecf\tc\u00f3\tm\u1ed9t\tch\u00fa\tc\u1eebu\tnon\u201d. \t T\u1eeb\tth\u1eddi\tc\u1ed5\tx\u01b0a,\tthi\u1ebfc\t\u0111\u00e3\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tth\u00e0nh\tph\u1ea7n\tquan\ttr\u1ecdng\ttrong\tc\u00e1c\tlo\u1ea1i\t\u0111\u1ed3ng\t\u0111\u1ecf kh\u00e1c\tnhau,\ttrong\tc\u00e1c\th\u1ee3p\tkim\tl\u00e0m\tch\u1eef\tin\tv\u00e0\th\u1ee3p\tkim\tbabit\t(h\u1ee3p\tkim\t\u0111\u1ec3\tl\u00e0m bi\tc\u00f3\tkh\u1ea3\tn\u0103ng\tch\u1ed1ng\tm\u00e0i\tm\u00f2n,\tdo\tnh\u00e0\tph\u00e1t\tminh\tng\u01b0\u1eddi\tM\u1ef9\tt\u00ean\tl\u00e0\tBabit s\u00e1ng\tch\u1ebf\tn\u0103m\t1839).","R\u1ea5t\tnhi\u1ec1u\th\u1ee3p\tch\u1ea5t\tho\u00e1\th\u1ecdc\tc\u1ee7a\tthi\u1ebfc\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tr\u1ed9ng\tr\u00e3i\ttrong\tk\u1ef9\tthu\u1eadt. Ch\u00fang\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tl\u00e0m\tch\u1ea5t\tc\u1ea7m\tm\u00e0u\tkhi\tnhu\u1ed9m\tv\u1ea3i\tb\u00f4ng\tv\u00e0\tt\u01a1\tl\u1ee5a,\tl\u00e0m cho\t\u0111\u1ed3\ts\u1ee9\tv\u00e0\tthu\u1ef7\ttinh\tc\u00f3\tm\u00e0u\t\u0111\u1ecf,\tl\u00e0m\tch\u1ea5t\tnhu\u1ed9m\tm\u00e0u\tv\u00e0ng\tv\u00e0\tkhi\tc\u1ea7n\tth\u00ec t\u1ea1o\tra\tm\u1ed9t\tm\u00e0n\tkh\u00f3i\td\u00e0y\t\u0111\u1eb7c.\tC\u00e1c\th\u1ee3p\tch\u1ea5t\th\u1eefu\tc\u01a1\tc\u1ee7a\tthi\u1ebfc\tl\u00e0m\tcho\tv\u1ea3i\td\u1ec5 r\u00e1o\tn\u01b0\u1edbc,\tng\u0103n\tch\u1eb7n\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1ef1\tm\u1ee5c\tn\u00e1t\tc\u1ee7a\tg\u1ed7,\tti\u00eau\tdi\u1ec7t\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tm\u1ed9t\ts\u1ed1\tlo\u00e0i\ts\u00e2u b\u1ecd.\tNh\u01b0ng\ttrong\tt\u1ea5t\tc\u1ea3\tc\u00e1c\th\u1ee3p\tch\u1ea5t\tc\u1ee7a\tthi\u1ebfc,\tc\u00f3\tl\u1ebd\tlo\u1ea1i\th\u1ee3p\tch\u1ea5t\tstanua\tl\u00e0 \u0111\u01b0\u1ee3c\tbi\u1ebft\t\u0111\u1ebfn\tnhi\u1ec1u\tnh\u1ea5t\ttrong\tk\u1ef9\tthu\u1eadt\t;\th\u1ee3p\tch\u1ea5t\tn\u00e0y\tchuy\u1ec3n\tsang\ttr\u1ea1ng th\u00e1i\tsi\u00eau\td\u1eabn\t\u1edf\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tkh\u00f4ng\tth\u1ea5p\tl\u1eafm:\tn\u1ebfu\t\u0111a\ts\u1ed1\tc\u00e1c\tkim\tlo\u1ea1i,\tc\u00e1c\th\u1ee3p\tkim v\u00e0\tc\u00e1c\tch\u1ea5t\tch\u1ec9\tm\u1ea5t\t\u0111i\u1ec7n\ttr\u1edf\t\u1edf\tnhi\u1ec7t\t\u0111\u1ed9\tg\u1ea7n\t\u0111\u1ed9\tkh\u00f4ng\ttuy\u1ec7t\t\u0111\u1ed1i,\tth\u00ec\tniobi stanua\tchuy\u1ec3n\tsang\ttr\u1ea1ng\tth\u00e1i\tsi\u00eau\td\u1eabn\t(kh\u00f4ng\tc\u00f3\t\u0111i\u1ec7n\ttr\u1edf)\tngay\t\u1edf\t18\tK (ho\u1eb7c\t\u2013\t255\t\u0111\u1ed9\tC). \t T\u1eeb\tnhi\u1ec1u\tth\u1ebf\tk\u1ef7\txa\tx\u01b0a,\tcon\tng\u01b0\u1eddi\t\u0111\u00e3\tbi\u1ebft\t\u0111\u1ebfn\tthi\u1ebfc.\tBan\t\u0111\u1ea7u,\tthi\u1ebfc\tch\u1ec9\t\u0111\u01b0\u1ee3c s\u1eed\td\u1ee5ng\ttrong\th\u1ee3p\tkim\tv\u1edbi\t\u0111\u1ed3ng:\th\u1ee3p\tkim\tc\u1ee7a\thai\tkim\tlo\u1ea1i\tn\u00e0y\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tg\u1ecdi\tl\u00e0 \u0111\u1ed3ng\t\u0111\u1ecf\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tbi\u1ebft\t\u0111\u1ebfn\tt\u1eeb\tr\u1ea5t\tl\u00e2u\ttr\u01b0\u1edbc\tc\u00f4ng\tnguy\u00ean.\tC\u00e1c\tc\u00f4ng\tc\u1ee5\tb\u1eb1ng \u0111\u1ed3ng\t\u0111\u1ecf\tc\u1ee9ng\th\u01a1n\tv\u00e0\tb\u1ec1n\th\u01a1n\th\u1eb3n\tb\u1eb1ng\t\u0111\u1ed3ng.\tC\u00f3\tl\u1ebd\tv\u00ec\tth\u1ebf\tm\u00e0\tt\u00ean\tLa\ttinh\tc\u1ee7a thi\u1ebfc\tl\u00e0\t\u201cstannum\u201d\tb\u1eaft\tngu\u1ed3n\tt\u1eeb\tti\u1ebfng\tPh\u1ea1n\t\u201csta\u201d,\tngh\u0129a\tl\u00e0\tc\u1ee9ng,\tb\u1ec1n\tch\u1eafc. C\u00f2n\tb\u1ea3n\tth\u00e2n\tthi\u1ebfc\t\u1edf\td\u1ea1ng\tnguy\u00ean\tch\u1ea5t\tth\u00ec\tl\u1ea1i\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tkim\tlo\u1ea1i\tm\u1ec1m,\tho\u00e0n to\u00e0n\tkh\u00f4ng\tx\u1ee9ng\t\u0111\u00e1ng\tv\u1edbi\tt\u00ean\tg\u1ecdi\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh.\tth\u1eddi\tgian\t\u0111\u00e3\th\u1ee3p\tph\u00e1p\tho\u00e1\t\u0111i\u1ec1u ngh\u1ecbch\tl\u00fd\tl\u1ecbch\ts\u1eed\tn\u00e0y,\tv\u00e0\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tluy\u1ec7n\tkim\tng\u00e0y\tnay\td\u1ec5\td\u00e0ng\tgia\tc\u00f4ng\tthi\u1ebfc m\u1ec1m\td\u1ebbo\tm\u00e0\tkh\u00f4ng\tng\u1edd\tr\u1eb1ng\th\u1ecd\t\u0111ang\t\u0111\u1ed9ng\tch\u1ea1m\t\u0111\u1ebfn\tm\u1ed9t\tth\u1ee9\tkim\tlo\u1ea1i \u201cc\u1ee9ng\u201d. \t Khi\tkhai\tqu\u1eadt\tc\u00e1c\tng\u00f4i\tm\u1ed9\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tch\u00f4n\tc\u00e1ch\t\u0111\u00e2y\tkho\u1ea3ng\tsau\tng\u00e0n\tn\u0103m,\tng\u01b0\u1eddi ta\t\u0111\u00e3\tt\u00ecm\tth\u1ea5y\tm\u1ed9t\ts\u1ed1\ts\u1ea3n\tph\u1ea9m\tb\u1eb1ng\t\u0111\u1ed3ng\t\u0111\u1ecf.\tN\u00f3i\tv\u1ec1\tg\u01b0\u01a1ng,\tPlini\tB\u1ed1\t\u0111\u00e3 kh\u1eb3ng\t\u0111\u1ecbnh\tr\u1eb1ng\t\u201cnh\u1eefng\tt\u1ea5m\tg\u01b0\u01a1ng\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tl\u00e0m\t\u1edf\tBrun\u0111izi\tb\u1eb1ng\th\u1ed7n\th\u1ee3p\tc\u1ee7a \u0111\u1ed3ng\tv\u00e0\tthi\u1ebfc\tl\u00e0\tlo\u1ea1i\tg\u01b0\u01a1ng\tt\u1ed1t\tnh\u1ea5t\ttrong\tc\u00e1c\tlo\u1ea1i\tm\u00e0\tt\u1ed5\tti\u00ean\tch\u00fang\tta\tbi\u1ebft \u0111\u1ebfn\u201d. \t Th\u1eadt\tkh\u00f3\tm\u00e0\tx\u00e1c\t\u0111\u1ecbnh\tch\u00ednh\tx\u00e1c\tc\u00e1i\tth\u1eddi\tm\u00e0\tx\u00e3\th\u1ed9i\tlo\u00e0i\tng\u01b0\u1eddi\tb\u1eaft\t\u0111\u1ea7u\ts\u1eed d\u1ee5ng\tthi\u1ebfc\t\u1edf\td\u1ea1ng\tnguy\u00ean\tch\u1ea5t.\tTrong\tm\u1ed9t\tng\u00f4i\tm\u1ed9\tc\u1ed5\tAi\tC\u1eadp\tthu\u1ed9c\ttri\u1ec1u vua\tth\u1ee9\tXVIII\t(gi\u1eefa\tthi\u00ean\tni\u00ean\tk\u1ef7\tth\u1ee9\tnh\u1ea5t\ttr\u01b0\u1edbc\tc\u00f4ng\tnguy\u00ean),\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3 t\u00ecm\tth\u1ea5y\tm\u1ed9t\tchi\u1ebfc\tnh\u1eabn\tv\u00e0\tm\u1ed9t\tc\u00e1i\tchai\tb\u1eb1ng\tthi\u1ebfc;\tnh\u1eefng\tv\u1eadt\tn\u00e0y\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tcoi l\u00e0\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3\tv\u1eadt\tb\u1eb1ng\tthi\u1ebfc\tc\u1ed5\tnh\u1ea5t.\tTrong\tc\u00e1c\tt\u00e1c\tph\u1ea9m\tc\u1ee7a\tnh\u00e0\ts\u1eed\th\u1ecdc\tc\u1ed5 Hy\tL\u1ea1p\tHero\u0111ot\t(th\u1ebf\tk\u1ef7\tV\ttr\u01b0\u1edbc\tc\u00f4ng\tnguy\u00ean)\tc\u0169ng\tc\u00f3\tnh\u1eefng\tch\u1ed7\tn\u00f3i\t\u0111\u1ebfn vi\u1ec7c\tm\u1ea1\tthi\u1ebfc\t\u0111\u1ec3\tgi\u1eef\tcho\ts\u1eaft\tkh\u1ecfi\tg\u1ec9. \t T\u1ea1i\tm\u1ed9t\tth\u00e0nh\tlu\u1ef9\tc\u1ed5\tc\u1ee7a\tng\u01b0\u1eddi\tInka\t(m\u1ed9t\tb\u1ed9\tt\u1ed9c\tda\t\u0111\u1ecf\t\u1edf\tch\u00e2u\tM\u1ef9)\t\u1edf\tP\u00earu,","c\u00e1c\tnh\u00e0\tb\u00e1c\th\u1ecdc\t\u0111\u00e3\tt\u00ecm\tth\u1ea5y\tthi\u1ebfc\tnguy\u00ean\tch\u1ea5t;\tc\u00f3\tl\u1ebd\tn\u00f3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\td\u00f9ng\t\u0111\u1ec3\tn\u1ea5u \u0111\u1ed3ng\t\u0111\u1ecf:\td\u00e2n\tc\u01b0\ttrong\tth\u00e0nh\tlu\u1ef9\tn\u00e0y\tv\u1ed1n\tn\u1ed5i\tti\u1ebfng\tl\u00e0\tnh\u1eefng\tnh\u00e0\tluy\u1ec7n\tkim xu\u1ea5t\ts\u1eafc\tv\u00e0\tl\u00e0\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tth\u1ee3\tkh\u00e9o\tl\u00e9o\ttrong\tvi\u1ec7c\tch\u1ebf\tt\u00e1c\tc\u00e1c\tt\u00e1c\tph\u1ea9m b\u1eb1ng\t\u0111\u1ed3ng\t\u0111\u1ecf.\tC\u00f3\tl\u1ebd\tng\u01b0\u1eddi\tInka\tkh\u00f4ng\ts\u1eed\td\u1ee5ng\tthi\u1ebfc\t\u1edf\td\u1ea1ng\tnguy\u00ean\tch\u1ea5t,\tv\u00ec trong\tth\u00e0nh\tlu\u1ef9\tn\u00e0y\tkh\u00f4ng\tt\u00ecm\tth\u1ea5y\tm\u1ed9t\t\u0111\u1ed3\tv\u1eadt\tn\u00e0o\tb\u1eb1ng\tthi\u1ebfc\tc\u1ea3. \t Ernan\tCortec\t(Hernando\tCort\u00e8s)\t\u2013\tm\u1ed9t\tt\u00ean\tth\u1ef1c\td\u00e2n\tng\u01b0\u1eddi\tT\u00e2y\tBan\tNha t\u1eebng\tx\u00e2m\tchi\u1ebfm\tM\u00eahic\u00f4\th\u1ed3i\t\u0111\u1ea7u\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tXVI,\t\u0111\u00e3\tvi\u1ebft:\t\u201c\u0110\u00e3\tt\u00ecm\tth\u1ea5y\tv\u00e0i\tm\u1ea3ng thi\u1ebfc\tnh\u1ecf\td\u01b0\u1edbi\td\u1ea1ng\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tm\u1ecfng\t\u1edf\tth\u1ed5\td\u00e2n\tt\u1ec9nh\tTacxco;\tkhi\tti\u1ebfp t\u1ee5c\tt\u00ecm\tki\u1ebfm,\tt\u00f4i\t\u0111\u00e3\tph\u00e1t\thi\u1ec7n\tra\tl\u00e0\t\u1edf\tt\u1ec9nh\tn\u00e0y\tc\u0169ng\tnh\u01b0\tnhi\u1ec1u\tt\u1ec9nh\tkh\u00e1c,\tthi\u1ebfc \u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\ts\u1eed\td\u1ee5ng\t\u0111\u1ec3\tl\u00e0m\tti\u1ec1n...\u201d \t Gi\u1eefa\tnh\u1eefng\tn\u0103m\t20,\t\u1edf\tn\u01b0\u1edbc\tAnh,\tkhi\tkhai\tqu\u1eadt\tc\u1ea1nh\tm\u1ed9t\tto\u00e0\tl\u00e2u\t\u0111\u00e0i\tc\u1ed5\tt\u1eebng \u0111\u01b0\u1ee3c\tx\u00e2y\td\u1ef1ng\th\u1ed3i\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tIII\ttr\u01b0\u1edbc\tc\u00f4ng\tnguy\u00ean,\tc\u00e1c\tnh\u00e0\tb\u00e1c\th\u1ecdc\t\u0111\u00e3\tt\u00ecm\tth\u1ea5y nh\u1eefng\th\u1ed1\tnung\ttrong\t\u0111\u00f3\tc\u00f3\tx\u1ec9\tthi\u1ebfc.\t\u0110i\u1ec1u\tn\u00e0y\tc\u00f3\tngh\u0129a\tl\u00e0\t\u1edf\t\u0111\u00e2y,\tngh\u1ec1\tluy\u1ec7n thi\u1ebfc\t\u0111\u00e3\tph\u00e1t\ttri\u1ec3n\tt\u1eeb\th\u01a1n\thai\tng\u00e0n\tn\u0103m\tv\u1ec1\ttr\u01b0\u1edbc.\tNgo\u00e0i\tra,\ttrong\tcu\u1ed1n\ts\u00e1ch \u201cB\u00ecnh\tlu\u1eadn\tv\u1ec1\tcu\u1ed9c\tchi\u1ebfn\ttranh\t\u1edf\tx\u1ee9\tGallia\u201d,\tJulius\tCesar\tc\u00f3\tn\u00f3i\t\u0111\u1ebfn\tvi\u1ec7c\ts\u1ea3n xu\u1ea5t\tthi\u1ebfc\t\u1edf\tm\u1ed9t\ts\u1ed1\tv\u00f9ng\tthu\u1ed9c\tn\u01b0\u1edbc\tAnh. \t N\u0103m\t1971,\tng\u01b0\u1eddi\tta\t\u0111\u00e3\tminh\toan\tcho\t94\tng\u01b0\u1eddi\tth\u1ee3\t\u0111\u00fac\tti\u1ec1n\t\u1edf\tn\u01b0\u1edbc\tAnh\tsau khi\th\u1ecd\t\u0111\u00e3\tch\u1ebft\tt\u1eeb\tl\u00e2u.\tH\u1ecd\t\u0111\u00e3\tb\u1ecb\tk\u1ebft\t\u00e1n\ttr\u01b0\u1edbc\t\u0111\u00f3...\t847\tn\u0103m.\tNgay\tt\u1eeb\tn\u0103m 1124,\tvua\tHenry\tI\t\u0111\u00e3\ttr\u1eebng\ttr\u1ecb\tnh\u1eefng\tc\u00f4ng\tnh\u00e2n\tx\u01b0\u1edfng\t\u0111\u00fac\tti\u1ec1n\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh\tv\u1ec1 t\u1ed9i\tgian\tl\u1eadn:\tm\u1ed9t\tk\u1ebb\tn\u00e0o\t\u0111\u00f3\t\u0111\u00e3\tt\u1ed1\tc\u00e1o\tv\u1edbi\tnh\u00e0\tvua\tr\u1eb1ng,\tkhi\t\u0111\u00fac\tti\u1ec1n\tb\u1eb1ng\tb\u1ea1c, nh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tth\u1ee3\t\u0111\u00fac\t\u0111\u00e3\tpha\tth\u00eam\tv\u00e0o\tqu\u00e1\tnhi\u1ec1u\tthi\u1ebfc.\tTo\u00e0\t\u00e1n\tho\u00e0ng\tgia\t\u0111\u00e3 v\u1ed9i\tv\u00e0ng\t\u0111\u01b0a\tra\tm\u1ed9t\tb\u1ea3n\t\u00e1n\th\u00e0\tkh\u1eafc:\tch\u1eb7t\ttay\tph\u1ea3i\tc\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tph\u1ea1m\tt\u1ed9i; b\u1ea3n\t\u00e1n\t\u0111\u00e3\t\u0111\u01b0\u1ee3c\tb\u1ecdn\t\u0111ao\tph\u1ee7\tc\u1ee7a\ttri\u1ec1u\t\u0111\u00ecnh\tl\u1eadp\tt\u1ee9c\tthi\th\u00e0nh\tngay.\tM\u00e3i\tcho \u0111\u1ebfn\tt\u00e1m\tth\u1ebf\tk\u1ef7\tr\u01b0\u1ee1i\tsau,\tm\u1ed9t\tnh\u00e0\tb\u00e1c\th\u1ecdc\t\u1edf\tOxford\t\u0111\u00e3\td\u00f9ng\ttia\tr\u01a1ngen\t\u0111\u1ec3 ph\u00e2n\tt\u00edch\tnh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\toan\tnghi\u1ec7t\tn\u00e0y\tv\u00e0\t\u0111\u00e3\t\u0111i\t\u0111\u1ebfn\tk\u1ebft\tlu\u1eadn\td\u1ee9t\tkho\u00e1t: \u201cNh\u1eefng\t\u0111\u1ed3ng\tti\u1ec1n\tn\u00e0y\tch\u1ee9a\tr\u1ea5t\t\u00edt\tthi\u1ebfc.\tNh\u00e0\tvua\t\u0111\u00e3\tx\u1eed\tph\u1ea1t\tkh\u00f4ng\t\u0111\u00fang\u201d. \t T\u1eeb\tth\u1eddi\txa\tx\u01b0a,\tkho\u00e1ng\tv\u1eadt\tcaxiterit\t(c\u00f2n\tg\u1ecdi\tl\u00e0\t\u0111\u00e1\tthi\u1ebfc)\tl\u00e0\tngu\u1ed3n\tthi\u1ebfc\tch\u1ee7 y\u1ebfu.\tTr\u01b0\u1edbc\tc\u00f4ng\tnguy\u00ean\tr\u1ea5t\tl\u00e2u,\tng\u01b0\u1eddi\tPhenycia\t\u0111\u00e3\tph\u00e1i\tt\u00e0u\tthuy\u1ec1n\tc\u1ee7a\tm\u00ecnh \u0111i\tl\u1ea5y\tthi\u1ebfc\t\u1edf\tx\u1ee9\tCaxiterit\txa\tx\u00f4i\t(nh\u1eefng\th\u00f2n\t\u0111\u1ea3o\tnh\u1ecf\tr\u1ea5t\tgi\u00e0u\tqu\u1eb7ng\tthi\u1ebfc, n\u1eb1m\t\u1edf\tph\u00eda\tb\u1eafc\t\u0110\u1ea1i\tT\u00e2y\tD\u01b0\u01a1ng,\tg\u1ea7n\tqu\u1ea7n\t\u0111\u1ea3o\tAnh),\tsau\tn\u00e0y,\ttrung\tt\u00e2m\tkhai th\u00e1c\tthi\u1ebfc\tc\u1ee7a\tth\u1ebf\tgi\u1edbi\t\u0111\u00e3\tchuy\u1ec3n\tv\u1ec1\t\u0111\u1ea3o\tMalaisia.\tTo\u00e0n\tb\u1ed9\tl\u1ecbch\ts\u1eed\tc\u1ee7a\tn\u01b0\u1edbc Malaisia\t\u2013\tn\u01a1i\tm\u00e0\tt\u1eeb\tl\u00e2u\t\u0111\u00e3\tn\u1ed5i\tti\u1ebfng\tgi\u1ea7u\tc\u00f3\tv\u1ec1\tthi\u1ebfc,\t\u0111\u00e3\tg\u1eafn\tli\u1ec1n\tv\u1edbi\tkim lo\u1ea1i\tn\u00e0y.\tTh\u1ee7\t\u0111\u00f4\thi\u1ec7n\tnay\tc\u1ee7a\tqu\u1ed1c\tgia\tn\u00e0y\t\u2013\tKuala\tLampua\t(ngh\u0129a\tl\u00e0\t\u201cc\u1eeda s\u00f4ng\t\u0111\u1ee5c\tng\u1ea7u\u201d),\tl\u00e0\tm\u1ed9t\tth\u00e0nh\tph\u1ed1\t\u0111\u1eb9p,\tt\u01b0\u01a1ng\t\u0111\u1ed1i\ttr\u1ebb,\tra\t\u0111\u1eddi\tv\u00e0o\tn\u1eeda\tcu\u1ed1i\tth\u1ebf k\u1ef7\tXIX\tt\u1ea1i\tn\u01a1i\tm\u00e0\tnh\u1eefng\tng\u01b0\u1eddi\tTrung\tHoa\t\u0111i\tt\u00ecm\tv\u00e0ng\t\u0111\u00e3\tph\u00e1t\thi\u1ec7n\tra\tm\u1ecf"]


Like this book? You can publish your book online for free in a few minutes!
Create your own flipbook