["li\u1ec7u kh\u00f3 h\u01a1n. C\u00f3 l\u00fac Eric c\u00f3 th\u1ec3 c\u1ea3m th\u1ea5y ch\u00e1n n\u1ea3n, nhung v\u1eabn c\u00f2n ch\u01b0a \u0111\u1ebfn m\u1ee9c ch\u00e1n ng\u00e1n nh\u01b0 ph\u1ea7n l\u1edbn c\u00e1c n\u01a1i kh\u00e1c t\u1ea1i Hoa K\u1ef3. Bang c\u1ee7a c\u1eadu \u0111\u00e3 c\u1ed1 \u00fd b\u1eaft ch\u01b0\u1edbc m\u00f4 h\u00ecnh gi\u00e1o d\u1ee5c to\u00e1n h\u1ecdc d\u1ef1a theo nh\u0169ng th\u1ef1c t\u1ebf t\u1ed1t nh\u1ea5t \u0111\u01b0\u1ee3c s\u1eed d\u1ee5ng t\u1ea1i c\u00e1c si\u00eau c\u01b0\u1eddng gi\u00e1o d\u1ee5c tr\u00ean th\u1ebf gi\u00f3i v\u00e0 \u0111\u00e3 th\u00e0nh c\u00f4ng. N\u0103m Eric \u0111\u1ebfn H\u00e0n Qu\u1ed1c, c\u00e1c bang c\u00f2n l\u1ea1i c\u1ee7a Hoa K\u1ef3 \u0111ang xem x\u00e9t \u00e1p d\u1ee5ng m\u00f4 h\u00ecnh \u0111\u00e0o t\u1ea1o c\u1ee7a Minnesota. B\u1ea5t ch\u1ea5p m\u1ed9t l\u1ecbch s\u1eed l\u00e2u d\u00e0i c\u00e1c ti\u00eau chu\u1ea9n kh\u00f4ng m\u1ea1ch l\u1ea1c v\u00e0 c\u1ee5c b\u1ed9 thi\u1ebfu h\u1ecdp l\u00fd, 45 bang nh\u1ea5t tr\u00ed th\u00f4ng qua c\u00e1c ti\u00eau chu\u1ea9n m\u00f3i, ch\u1eb7t ch\u1ebd hon v\u1ec1 nh\u1eefng g\u00ec tr\u1ebb n\u00ean bi\u1ebft trong to\u00e1n h\u1ecdc v\u00e0 \u0111\u1ecdc. \u0110\u01b0\u1ee3c bi\u1ebft \u0111\u1ebfn nh\u01b0 l\u00e0 c\u1ed1t l\u00f5i chung (Common Core), ch\u00fang \u0111\u01b0\u1ee3c d\u1ef1a theo c\u00e1c ti\u00eau chu\u1ea9n t\u1ea1i c\u00e1c si\u00eau c\u01b0\u1eddng v\u1ec1 gi\u00e1o d\u1ee5c. Tr\u1ebb kh\u00f4ng c\u00f2n ph\u1ea3i h\u1ecdc v\u1ec1 ph\u00e2n s\u1ed1 trong t\u00e1m n\u0103m; thay v\u00e0o \u0111\u00f3, h\u1ecd s\u1ebd ph\u00e2n chia m\u00f4n h\u1ecdc trong n\u0103m n\u0103m, b\u1eaft \u0111\u1ea7u mu\u1ed9n hon v\u00e0i n\u0103m so v\u1edbi tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00e2y v\u00e0 \u0111i s\u00e2u hon. Th\u1eadm ch\u00ed v\u1eabn c\u00f2n c\u00e1c nh\u00e0 ph\u00ea b\u00ecnh t\u1ea5n c\u00f4ng v\u00e0o Ti\u00eau chu\u1ea9n c\u1ed1t l\u00f5i chung (Common Core Standards) nh\u01b0 l\u00e0 m\u1ed9t h\u00e0nh \u0111\u1ed9ng ph\u1ea1m \u0111\u1ebfn ch\u00ednh quy\u1ec1n \u0111\u1ecba ph\u01b0\u01a1ng; s\u1ed1 kh\u00e1c ch\u1ec9 ra r\u1eb1ng n\u1ebfu gi\u00e1o vi\u00ean kh\u00f4ng c\u00f3 c\u00e1c k\u1ef9 n\u0103ng to\u00e1n h\u1ecdc ho\u1eb7c \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u00e0o t\u1ea1o \u0111\u1ec3 \u0111\u01b0a ra c\u00e1c ti\u00eau chu\u1ea9n th\u1ef1c t\u1ebf th\u00ec nh\u1eefng ti\u00eau chu\u1ea9n n\u00e0y ch\u1ec9 l\u00e0 th\u1ee9 gi\u1ea5y b\u1ecf \u0111i. Tr\u1edb tr\u00eau thay, c\u00e1c quan ch\u1ee9c Minnesota \u0111\u00e3 t\u1eeb ch\u1ed1i \u00e1p d\u1ee5ng ti\u00eau chu\u1ea9n n\u00e0y, ti\u1ebfp t\u1ee5c ch\u1ecdn v\u00f3i nh\u1eefng g\u00ec bang c\u00f3 t\u1eeb tr\u01b0\u1edbc. Texas, Virginia v\u00e0 m\u1ed9t s\u1ed1 bang kh\u00e1c c\u0169ng l\u00e0m \u0111i\u1ec1u t\u01b0\u01a1ng t\u1ef1. v\u1eabn c\u1ea7n ph\u1ea3i xem li\u1ec7u M\u1ef9 s\u1ebd \u00e1p d\u1ee5ng c\u00e1c ti\u00eau chu\u1ea9n n\u00e0y \u0111\u1ec3 th\u1ef1c hi\u1ec7n m\u1ed9t b\u01b0\u1edbc ti\u1ebfn r\u00f5 r\u00e0ng v\u1ec1 ph\u00eda c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng \u0111\u1eb3ng c\u1ea5p th\u1ebf gi\u00f3i hay t\u1ee5t h\u1eadu th\u00eam m\u1ed9t l\u1ea7n n\u1eefa. Th\u00fa v\u1ecb thay, gi\u1edd h\u1ecdc duy nh\u1ea5t Eric th\u1ef1c s\u1ef1 h\u1ee9ng th\u00fa \u1edf H\u00e0n Qu\u1ed1c l\u00e0 gi\u1edd to\u00e1n. C\u1eadu ch\u00fa \u00fd \u0111\u1ebfn n\u00f3 t\u1eeb ng\u00e0y \u0111\u1ea7u ti\u00ean \u0111\u1ebfn tr\u01b0\u1eddng. C\u00f3 g\u00ec \u0111\u00f3 r\u1ea5t kh\u00e1c bi\u1ec7t v\u1ec1 c\u00e1ch d\u1ea1y to\u00e1n \u1edf H\u00e0n Qu\u1ed1c. M\u1ed9t \u0111i\u1ec1u g\u00ec \u0111\u00f3 m\u00e0 th\u1eadm ch\u00ed c\u1ea3 Minnesota c\u0169ng \u0111\u00e3 kh\u00f4ng ph\u00e1t hi\u1ec7n ra. Gi\u1edd h\u00ecnh h\u1ecdc. B\u1edfi c\u1eadu \u0111\u00e3 h\u1ecdc h\u00ecnh h\u1ecdc v\u00e0 t\u1ed1t nghi\u1ec7p trung h\u1ecdc, n\u00ean Eric hi\u1ec3u g\u1ea7n h\u1ebft. Tuy nhi\u00ean, c\u1eadu nh\u1eadn th\u1ea5y c\u00e1c h\u1ecdc sinh \u1edf \u0111\u00e2y h\u1ecdc theo c\u00e1ch ho\u00e0n to\u00e0n kh\u00e1c so v\u00f3i c\u00e1ch m\u00e0 c\u1eadu \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c h\u1ecdc. Gi\u00e1o vi\u00ean \u0111an c\u00e0i l\u01b0\u1ee3ng gi\u00e1c v\u00f3i t\u00ednh to\u00e1n v\u00e0o b\u00e0i h\u1ecdc, theo s\u00e1t m\u1ea1ch c\u1ee7a b\u00e0i h\u1ecdc \u0111\u1eb7t trong t\u1ed5ng th\u1ec3 m\u00f4n h\u1ecdc, nh\u01b0 th\u1ec3 h\u00ecnh h\u1ecdc ch\u1ec9 l\u00e0 m\u1ed9t h\u1ec7 m\u1eb7t tr\u1eddi trong m\u1ed9t v\u0169 tr\u1ee5 to\u00e1n h\u1ecdc l\u1edbn h\u01a1n. C\u00f9ng v\u1edbi \u0111\u00f3, c\u00e1c m\u00f4n h\u1ecdc kh\u00e1c c\u00f3 th\u1ec3 gi\u1ea3i quy\u1ebft v\u1ea5n \u0111\u1ec1 trong th\u1ebf gi\u00f3i th\u1ef1c, n\u01a1i m\u00e0 to\u00e1n h\u1ecdc kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c ph\u00e2n chia th\u00e0nh c\u00e1c m\u1ee5c r\u00f5 r\u00e0ng. H\u00ecnh h\u1ecdc nghi\u00ean c\u1ee9u v\u1ec1 c\u00e1c h\u00ecnh d\u1ea1ng, c\u00f2n t\u00ednh to\u00e1n nghi\u00ean c\u1ee9u v\u1ec1 s\u1ef1 thay \u0111\u1ed5i. \u0110\u00ea\u2019 t\u00ecm ra c\u01a1 ch\u1ebf ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng c\u1ee7a c\u00e1c h\u00ecnh d\u1ea1ng khi ch\u00fang thay \u0111\u1ed5i - c\u00f3 l\u1ebd l\u00e0 \u0111\u1ec3 thi\u1ebft k\u1ebf m\u1ed9t tr\u00f2 ch\u01a1i video - b\u1ea1n c\u1ea7n c\u1ea3 hai. Eric nh\u01b0 th\u1ee9c t\u1ec9nh. C\u1eadu \u0111\u00e3 kh\u00f4ng bi\u1ebft h\u00ecnh h\u1ecdc l\u1ea1i th\u00fa v\u1ecb \u0111\u1ebfn th\u1ebf. M\u1eb7c d\u00f9 c\u1eadu lu\u00f4n h\u1ecdc t\u1ed1t to\u00e1n h\u1ecdc \u1edf Minnesota, nh\u01b0ng \u0111\u00f4i khi c\u1eadu c\u1ea3m th\u1ea5y nh\u00e0m ch\u00e1n. N\u0103m l\u00f3p 3, c\u00f4 gi\u00e1o \u0111\u00e3 n\u00f3i v\u00f3i m\u1eb9 c\u1eadu r\u1eb1ng c\u1eadu g\u1eb7p v\u1ea5n \u0111\u1ec1 v\u1ec1 vi\u1ec7c c\u1ed9ng hai ch\u1eef s\u1ed1 v\u00e0 l\u00e0m b\u00e0i ki\u1ec3m tra r\u1ea5t t\u1ec7. M\u1eb9 c\u1eadu r\u1ea5t ng\u1ea1c nhi\u00ean; Eric \u0111\u00e3 h\u1ecdc c\u1ed9ng hai ch\u1eef s\u1ed1 \u1edf nh\u00e0 trong nhi\u1ec1u n\u0103m. Khi b\u00e0 \u0111\u1ec1 ngh\u1ecb \u0111\u01b0\u1ee3c xem b\u00e0i ki\u1ec3m tra, b\u00e0 th\u1ea5y Eric \u0111\u00e3 b\u1ecf tr\u1ed1ng nhi\u1ec1u c\u00e2u. Sau \u0111\u00f3, b\u00e0 gi\u01a1 t\u1edd b\u00e0i ki\u1ec3m tra l\u00ean v\u00e0 th\u1ea5y r\u1eb1ng nh\u1eefng c\u00e2u c\u1eadu \u0111\u00e3 tr\u1ea3 l\u00f2i t\u1ea1o th\u00e0nh m\u1ed9t h\u00ecnh. \u0110\u00f3 l\u00e0 ch\u1eef E. Eric \u0111\u00e3 ch\u00e1n h\u1ecdc to\u00e1n \u0111\u1ebfn \u0111\u1ed9 b\u1eaft \u0111\u1ea7u kh\u1eafc ch\u1eef c\u00e1i \u0111\u1ea7u ti\u00ean trong t\u00ean c\u1eadu v\u00e0o b\u00e0i ki\u1ec3m tra. \u1ede H\u00e0n Qu\u1ed1c, gi\u1edd to\u00e1n di\u1ec5n ra r\u1ea5t nh\u1ecbp nh\u00e0ng. Khi gi\u00e1o vi\u00ean \u0111\u1eb7t ra c\u00e2u h\u1ecfi, h\u1ecdc sinh tr\u1ea3 l\u00f2i nh\u01b0 th\u1ec3 to\u00e1n h\u1ecdc l\u00e0 m\u1ed9t ng\u00f4n ng\u1eef m\u00e0 h\u1ecd n\u00f3i tr\u00f4i ch\u1ea3y. Nh\u01b0 trong l\u00f3p Tom \u1edf Ba Lan,","m\u00e1y t\u00ednh kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ef1c ph\u00e9p s\u1eed d\u1ee5ng, v\u00ec v\u1eady b\u1ecdn tr\u1ebb \u0111\u00e3 h\u1ecdc \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00e1c th\u1ee7 thu\u1eadt nh\u1ea9m t\u00ednh \u0111\u1ec3 thao t\u00e1c r\u1ea5t nhanh v\u00f3i c\u00e1c con s\u1ed1. Eric \u0111\u00e3 r\u1ea5t \u1ea5n t\u01b0\u1ee3ng khi th\u1ea5y c\u00e1c h\u1ecdc sinh t\u01b0ong \u0111\u01b0ong h\u1ecdc sinh n\u0103m 2 trung h\u1ecdc hi\u1ec3u r\u00f5 c\u00e1c t\u00e0i li\u1ec7u tham kh\u1ea3o \u0111\u1ec3 t\u00ednh to\u00e1n. Nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb n\u00e0y, ch\u01b0a t\u1eebng tham gia c\u00e1c l\u00f3p n\u00e2ng cao n\u00e0o, \u0111ang l\u00e0m to\u00e1n r\u1ea5t t\u1ed1t tr\u00ean c\u1ea3 m\u1ee9c \u0111\u1ed9 c\u1ee7a h\u1ecdc sinh n\u0103m 2 \u1edf qu\u00ea h\u01b0ong c\u1eadu. N\u1ebfu Minnesota t\u00ecm th\u1ea5y nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb c\u00f3 th\u1ec3 n\u00e2ng t\u1ea7m c\u00e1c k\u1ef3 v\u1ecdng cao hon trong to\u00e1n h\u1ecdc th\u00ec H\u00e0n Qu\u1ed1c \u0111\u00e3 ch\u1ee9ng minh r\u1eb1ng m\u1ee9c cao nh\u1ea5t v\u1eabn c\u00f3 th\u1ec3 cao hon. C\u00e1c bang c\u00f2n l\u1ea1i c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc M\u1ef9 v\u1eabn ti\u1ebfp t\u1ee5c \u0111\u00e1nh gi\u00e1 th\u1ea5p nh\u0169ng g\u00ec tr\u1ebb c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0m v\u00e0 b\u1ea3n th\u00e2n nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb bi\u1ebft \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3. Khi Kim, Eric v\u00e0 Tom l\u1edbn l\u00ean, 4\/10 h\u1ecdc sinh l\u00f3p 4 c\u1ee7a M\u1ef9 cho bi\u1ebft to\u00e1n h\u1ecdc qu\u00e1 d\u1ec5. \u0110\u1ebfn l\u00f3p 8, 7\/10 tr\u1ebb \u0111i h\u1ecdc t\u1ea1i c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng m\u00e0 th\u1eadm ch\u00ed kh\u00f4ng cung c\u1ea5p c\u00e1c kh\u00f3a h\u1ecdc \u0111\u1ea1i s\u1ed1 v\u00f3i ki\u1ec3u n\u1ed9i dung ti\u00eau chu\u1ea9n \u1edf h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c n\u01b0\u1edbc kh\u00e1c. V\u1eady n\u00ean, \u0111\u01b0ong nhi\u00ean tr\u1ebb em M\u1ef9 x\u1ebfp sau c\u00e1c b\u1ea1n \u0111\u1ed3ng trang l\u1ee9a \u1edf c\u00e1c qu\u1ed1c gia c\u00f3 tr\u1ebb th\u00f4ng minh; v\u1ec1 c\u01a1 b\u1ea3n, ch\u00fang \u0111ang h\u1ecdc to\u00e1n h\u1ecdc kh\u1eafc ph\u1ee5c h\u1eadu qu\u1ea3, cho d\u00f9 c\u00f3 c\u1ea7n thi\u1ebft hay kh\u00f4ng. So v\u00f3i c\u00e1c n\u01b0\u1edbc tr\u00ean th\u1ebf gi\u00f3i, c\u00e1c ti\u1ebft to\u00e1n l\u00f3p 8 \u0111i\u1ec3n h\u00ecnh \u1edf Hoa K\u1ef3 \u0111\u01b0\u1ee3c h\u1ecdc n\u1ed9i dung t\u01b0\u01a1ng \u0111\u01b0\u01a1ng v\u1edbi l\u00f3p 6 ho\u1eb7c l\u00f3p 7; theo ti\u1ebfu ch\u00ed \u0111o l\u01b0\u1eddng t\u01b0\u01a1ng t\u1ef1, c\u00e1c qu\u1ed1c gia c\u00f3 th\u00e0nh t\u00edch cao nh\u1ea5t gi\u1ea3ng d\u1ea1y cho h\u1ecdc sinh l\u00f3p 8 ki\u1ebfn th\u1ee9c to\u00e1n h\u1ecdc c\u1ee7a l\u00f3p 9. T\u1ea1i sao nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb M\u1ef9 lu\u00f4n b\u1ecb \u0111\u00e1nh gi\u00e1 th\u1ea5p v\u1ec1 to\u00e1n h\u1ecdc? \u1ede trung h\u1ecdc, Kim v\u00e0 Tom \u0111\u1ec1u cho r\u1eb1ng m\u00f4n to\u00e1n l\u00e0 m\u00f4n b\u1ea1n c\u00f3 th\u1ec3 gi\u1ecfi ho\u1eb7c kh\u00f4ng v\u00e0 h\u1ecd \u0111\u00e3 kh\u00f4ng h\u1ecdc t\u1ed1t. Th\u00fa v\u1ecb \u1edf ch\u1ed7, \u0111\u00f3 kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 \u0111i\u1ec1u m\u00e0 h\u1ea7u h\u1ebft ng\u01b0\u1eddi M\u1ef9 n\u00f3i v\u1ec1 m\u00f4n \u0111\u1ecdc. \u0110a s\u1ed1 m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi cho r\u1eb1ng, n\u1ebfu b\u1ea1n kh\u00f4ng gi\u1ecfi \u0111\u1ecdc, b\u1ea1n c\u00f3 th\u1ec3 h\u1ecdc t\u1ed1t h\u01a1n n\u1ebfu ch\u0103m ch\u1ec9 v\u00e0 \u0111\u01b0\u1ee3c gi\u1ea3ng d\u1ea1y t\u1ed1t. Nh\u01b0ng t\u1ea1i Hoa K\u1ef3, v\u00ec m\u1ed9t l\u00fd do n\u00e0o \u0111\u00f3, to\u00e1n h\u1ecdc \u0111\u01b0\u1ee3c vin cho kh\u1ea3 n\u0103ng b\u1ea9m sinh nhi\u1ec1u h\u01a1n, gi\u1ed1ng nh\u01b0 vi\u1ec7c c\u1eed \u0111\u1ed9ng c\u00e1c kh\u00f3p. S\u1ef1 th\u1eadt l\u00e0 nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi M\u1ef9 tr\u01b0\u1edfng th\u00e0nh kh\u00f4ng th\u00edch to\u00e1n h\u1ecdc v\u00e0 c\u0169ng kh\u00f4ng ngh\u0129 r\u1eb1ng n\u00f3 quan tr\u1ecdng \u0111\u1ed1i v\u00f3i c\u00e1c c\u01a1 h\u1ed9i trong cu\u1ed9c \u0111\u00f2i c\u1ee7a tr\u1ebb. Trong n\u0103m 2009, h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c b\u1eadc ph\u1ee5 huynh M\u1ef9 \u0111\u01b0\u1ee3c kh\u1ea3o s\u00e1t n\u00f3i r\u1eb1ng vi\u1ec7c k\u1ebft th\u00fac trung h\u1ecdc v\u00f3i c\u00e1c k\u1ef9 n\u0103ng \u0111\u1ecdc hi\u1ec3u v\u00e0 vi\u1ebft quan trong h\u01a1n c\u00e1c k\u1ef9 n\u0103ng v\u1ec1 to\u00e1n h\u1ecdc v\u00e0 khoa h\u1ecdc. Ng\u01b0\u1eddi ta m\u1eb7c \u0111\u1ecbnh m\u00f4n to\u00e1n l\u00e0 m\u00f4n t\u00f9y ch\u1ecdn gi\u1ed1ng nh\u01b0 m\u00f4n v\u1ebd. M\u1ed9t n\u1eeda s\u1ed1 c\u00e1c ph\u1ee5 huynh cho r\u1eb1ng khoa h\u1ecdc v\u00e0 to\u00e1n h\u1ecdc m\u00e0 b\u1ecdn tr\u1ebb \u0111ang h\u1ecdc \u1edf tr\u01b0\u1eddng th\u1ebf l\u00e0 \u1ed5n r\u1ed3i v\u00e0 h\u1ecd \u0111\u00e3 \u0111\u00fang, d\u1ef1a tr\u00ean ti\u00eau chu\u1ea9n t\u1eeb m\u1ed9t th\u1eddi \u0111\u1ea1i kh\u00e1c. Nh\u01b0ng d\u1ef1a tr\u00ean c\u00e1c ti\u00eau chu\u1ea9n hi\u1ec7n \u0111\u1ea1i, m\u1ecdi vi\u1ec7c l\u00e0m ph\u00f9 h\u1ecdp \u0111\u1ec1u c\u1ea7n ki\u1ebfn th\u1ee9c to\u00e1n v\u00e0 khoa h\u1ecdc tr\u00f4i ch\u1ea3y. C\u00e1c nh\u00e0 th\u1ea7u c\u1ea7n ph\u1ea3i \u0111\u01b0a l\u1ea1m ph\u00e1t v\u00e0o d\u1ef1 to\u00e1n chi ph\u00ed. C\u00e1c k\u1ef9 thu\u1eadt vi\u00ean X-quang s\u1eed d\u1ee5ng h\u00ecnh h\u1ecdc. Trong \u0111\u00f2i th\u1ef1c, to\u00e1n h\u1ecdc kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 m\u00f4n t\u00f9y ch\u1ecdn v\u00e0 ch\u01b0a t\u1eebng l\u00e0 m\u00f4n t\u00f9y ch\u1ecdn. Ng\u01b0\u1eddi ta ch\u1ea5p nh\u1eadn r\u1ed9ng r\u00e3i r\u1eb1ng tr\u1ebb c\u00f3 th\u1ec3 h\u1ecdc ngo\u1ea1i ng\u1eef m\u1ed9t c\u00e1ch d\u1ec5 d\u00e0ng. N\u0103m 2 ho\u1eb7c 3 tu\u1ed5i, b\u1ed9 n\u00e3o c\u1ee7a ch\u00fang h\u1ea5p th\u1ee5 v\u00e0 t\u00edch h\u1ecdp m\u1ed9t ng\u00f4n ng\u1eef th\u1ee9 hai ho\u1eb7c th\u1ee9 ba v\u1edbi t\u1ed1c \u0111\u1ed9 m\u00e0 m\u1ed9t \u0111\u1ee9a tr\u1ebb l\u00ean 10 kh\u00f4ng th\u1ec3 b\u1eaft \u0111\u1ea7u. T\u1ea1i sao ch\u00fang t\u00f4i kh\u00f4ng nh\u1eadn ra r\u1eb1ng ch\u00fang c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0m \u0111i\u1ec1u t\u01b0\u01a1ng t\u1ef1 v\u00f3i ng\u00f4n ng\u1eef to\u00e1n h\u1ecdc? Ch\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh m\u1ea7m non \u1edf M\u1ef9 thi\u00ean v\u1ec1 c\u00e1c k\u1ef9 n\u0103ng \u0111\u1ecdc hi\u1ec3u, l\u00e0m th\u1ee7 c\u00f4ng v\u00e0 h\u00e0nh vi","\u1ee9ng x\u1eed - c\u00e1c k\u1ef9 n\u0103ng quan tr\u1ecdng. Tuy nhi\u00ean, vi\u1ec7c choi v\u00f3i c\u00e1c con s\u1ed1 v\u1eabn \u0111\u01b0\u1ee3c coi l\u00e0 \u0111i\u1ec1u c\u1ea5m k\u1ef5, m\u1ed9t m\u00f4n h\u1ecdc m\u00e0 t\u1ed1t nh\u1ea5t l\u00e0 \u0111\u1ec3 l\u1ea1i n\u0103m sau, b\u1ea5t ch\u1ea5p nh\u1eefng thi\u1ebfu h\u1ee5t v\u1ec1 to\u00e1n h\u1ecdc l\u00e2u d\u00e0i v\u00e0 r\u00f5 r\u00e0ng t\u1ea1i M\u1ef9. \u0110\u00e3 qu\u00e1 l\u00e2u r\u1ed3i, nh\u0169ng g\u00ec tr\u1ebb em M\u1ef9 h\u1ecdc li\u00ean quan \u0111\u1ebfn v\u1ea5n \u0111\u1ec1 v\u1ec1 c\u01a1 h\u1ed9i. v\u1ea5n \u0111\u1ec1 c\u1ee7a c\u01a1 h\u1ed9i \u0111\u00f3 l\u00e0 coi to\u00e1n h\u1ecdc nh\u01b0 m\u1ed9t h\u1ec7 th\u1ed1ng ph\u00e2n c\u1ea5p. N\u1ebfu nh\u0169ng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb nh\u01b0 Tom v\u00e0 Kim \u0111\u00e3 b\u1ecf l\u1ee1 m\u1ed9t b\u1eadc tr\u00ean b\u1eadc thang, ch\u00fang c\u00f3 th\u1ec3 s\u1ebd c\u0103ng th\u1eb3ng, tr\u01b0\u1ee3t ch\u00e2n v\u00e0 kh\u00f4ng bao gi\u1edd c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ed9t ch\u1ed7 \u0111\u1ee9ng v\u0169ng ch\u1eafc tr\u00ean n\u1ea5c thang ti\u1ebfp theo. Kh\u00f3a h\u1ecdc \u0111\u1ea1i s\u1ed1 \u0111\u1ea7u ti\u1ebfn c\u1ee7a m\u1ed9t \u0111\u1ee9a tr\u1ebb c\u00f3 t\u00e1c \u0111\u1ed9ng k\u00e9o d\u00e0i, \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng \u0111\u1ebfn vi\u1ec7c li\u1ec7u h\u1ecdc sinh \u0111\u00f3 s\u1ebd ch\u1ecdn to\u00e1n h\u1ecdc \u1edf b\u1eadc trung h\u1ecdc ho\u1eb7c b\u1ecf h\u1eb3n n\u00f3.","PH\u00c3NII. M\u01afA \u0110\u00d5NG T\u1eeb Oklahorna \u0111\u1ebfn Ph\u00e1n Lan: K\/m \u1edf Pietarsaan Ch\u01b0\u01a1ng 5 . M\u1ed8T NG\u01af\u1edcI M\u1ef8 \u1ede UTOPIA Cu\u1ed1i th\u00e1ng M\u01b0\u1eddi m\u1ed9t, h\u00e0nh tr\u00ecnh \u0111\u1ebfn tr\u01b0\u1eddng c\u1ee7a Kim \u0111\u00e3 tr\u1edf th\u00e0nh m\u1ed9t cu\u1ed9c phi\u00eau l\u01b0u l\u1ea1nh l\u1ebdo v\u00e0 t\u1ed1i t\u0103m. V\u00e0o bu\u1ed5i s\u00e1ng \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t n\u00e0y, nhi\u1ec7t \u0111\u1ed9 ch\u1ec9 5\u00b0c v\u00e0 gi\u00f3 th\u1ed5i r\u1ea5t m\u1ea1nh. M\u1eb7t tr\u00f2i 9 gi\u1edd m\u00f3i m\u1ecdc, \u0111\u00f3 c\u0169ng l\u00e0 l\u00fac Kim v\u00e0o gi\u1edd h\u1ecdc \u0111\u1ea7u ti\u00ean. Ti\u1ebfng b\u01b0\u1edbc ch\u00e2n c\u00f4 nghe r\u00f5 m\u1ed3n m\u1ed9t trong kh\u00f4ng kh\u00ed t\u0129nh l\u1eb7ng bu\u1ed1t gi\u00e1, c\u00f4 t\u1ef1 h\u1ecfi l\u00e0m sao Pietarsaari l\u1ea1i c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0 noi c\u01b0 ng\u1ee5 c\u1ee7a nhi\u1ec1u ng\u01b0\u1eddi. N\u1eb1m tr\u00ean b\u1edd bi\u1ec3n ph\u00eda t\u00e2y c\u1ee7a Ph\u1ea7n Lan, th\u1ecb tr\u1ea5n n\u00e0y c\u00e1ch Helsinki 300 d\u1eb7m. L\u00e0m th\u1ebf n\u00e0o m\u1ecdi ng\u01b0\u00f2i c\u00f3 th\u1ec3 ch\u1ecbu \u0111\u1ef1ng \u0111\u01b0\u1ef1c m\u00f9a \u0111\u00f4ng gi\u00e1 l\u1ea1nh nh\u01b0\u1eddng n\u00e0y v\u00e0 coi \u0111\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t \u00fd t\u01b0\u1edfng tuy\u1ec7t v\u00f2i \u0111\u1ec3 \u0111\u1ebfn sinh s\u1ed1ng \u1edf \u0111\u00e2y c\u00f9ng nhau? Pietarsaari c\u00f3 kho\u1ea3ng 20 ng\u00e0n d\u00e2n t\u1ea1i th\u00f2i \u0111i\u1ec3m \u0111\u00f3, nh\u01b0ng ngo\u00e0i chi\u1ebfc xe v\u1eabn ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng \u0111\u1ec1u \u0111\u1eb7n, Kim kh\u00f4ng th\u1ea5y ai kh\u00e1c tr\u00ean su\u1ed1t \u0111\u01b0\u1eddng \u0111i. T\u1eeb xa, c\u00f4 c\u00f3 th\u1ec3 nh\u1eadn ra t\u1ea5m bi\u1ec3n s\u00e1ng \u0111\u00e8n, Pietarsaari Lukio, tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc c\u1ee7a c\u00f4. Nh\u00ecn t\u1eeb b\u00ean ngo\u00e0i, th\u1eadm ch\u00ed tr\u00f4ng n\u00f3 c\u00f2n \u1ea3m \u0111\u1ea1m hon c\u1ea3 tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc \u1edf qu\u00ea Kim, m\u1ed9t th\u1ef1c t\u1ebf v\u1eabn khi\u1ebfn c\u00f4 ng\u1ea1c nhi\u00ean sau ba th\u00e1ng \u0111\u1ebfn \u0111\u00e2y. C\u1ea3 hai tr\u01b0\u1eddng \u0111\u1ec1u th\u1ea5p, \u0111\u01b0\u1ee3c x\u00e2y d\u1ef1ng b\u1eb1ng g\u1ea1ch, nh\u01b0ng tr\u01b0\u1eddng n\u00e0y \u0111\u01b0\u1ee3c x\u00e2y d\u1ef1ng b\u1eb1ng g\u1ea1ch tr\u1eafng nh\u1edd nh\u1edd \u0111\u00e3 chuy\u1ec3n th\u00e0nh m\u00e0u x\u00e1m v\u00e0 c\u0169 k\u1ef9 theo n\u0103m th\u00e1ng. M\u1ed9t chi\u1ebfc \u0111\u1ed3ng h\u1ed3 l\u1edbn \u0111\u1eb7t b\u00ean ngo\u00e0i b\u1ee9c t\u01b0\u1eddng ch\u00ednh c\u1ee7a to\u00e0 nh\u00e0 \u0111\u00e3 ng\u1eebng quay m\u1ed9t th\u00f2i gian. \u0110i\u1ec1u n\u00e0y kh\u00f4ng h\u1ec1 c\u00f3 trong t\u01b0\u1edfng t\u01b0\u1ee3ng c\u1ee7a c\u00f4 v\u1ec1 c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc \u1edf Ph\u1ea7n Lan.","C\u00f4 b\u01b0\u1edbc v\u00e0o trong khi c\u00e1c nh\u00f3m nam thanh n\u1eef t\u00fa \u0111ang r\u00f4m r\u1ea3 c\u01b0\u1eddi n\u00f3i \u0111i ngang qua, ph\u1ee9t l\u1edd c\u00f4. L\u1ed1i v\u00e0o c\u1ee7a tr\u01b0\u1eddng nh\u1ecf v\u00e0 g\u1ecdn g\u00e0ng. C\u00e1c danh hi\u1ec7u \u0111\u01b0\u1ef1c treo d\u1ecdc \u0111\u01b0\u1eddng v\u00e0o, gi\u1ed1ng nh\u01b0 t\u1ea1i tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc Sallisaw, nh\u01b0ng ch\u00fang c\u00f3 v\u1ebb l\u1ed7i th\u00f2i, b\u00e1m b\u1ee5i v\u00e0 ng\u1edb ng\u1ea9n. C\u00e1i m\u00f3i nh\u1ea5t c\u0169ng ph\u1ea3i \u0111\u01b0\u1ef1c 10 n\u0103m tu\u1ed5i. Kh\u00f4ng c\u00f3 \u0111\u1ed9i n\u00e0o gi\u00e0nh \u0111\u01b0\u1ef1c danh hi\u1ec7u n\u00e0o trong m\u1ed9t th\u1eadp k\u1ef7 qua sao? C\u00f4 b\u01b0\u1edbc ti\u1ebfp, c\u1ed1 g\u1eafng kh\u00f4ng \u0111\u1ec3 va v\u00e0o b\u1ea5t c\u1ee9 ai. C\u00f4 ng\u1ed3i v\u00e0o l\u00f3p h\u1ecdc, m\u1ec9m c\u01b0\u1eddi b\u1ebdn l\u1ebdn v\u00f3i c\u00e1c c\u00f4 g\u00e1i b\u00ean c\u1ea1nh. Gi\u00e1o vi\u00ean ng\u01b0\u1eddi Ph\u1ea7n Lan c\u1ee7a Kim c\u00f3 v\u1ebb s\u00f4i n\u1ed5i hon b\u00ecnh th\u01b0\u1eddng v\u00e0 n\u00f3i \u0111i\u1ec1u g\u00ec \u0111\u00f3 b\u1eb1ng ti\u1ebfng Ph\u1ea7n Lan m\u00e0 Kim kh\u00f4ng hi\u1ec3u. Sau \u0111\u00f3, gi\u00e1o vi\u00ean b\u1eaft \u0111\u1ea7u ph\u00e1t c\u00e1c b\u1ea3n sao c\u1ee7a m\u1ed9t cu\u1ed1n s\u00e1ch n\u1eb7ng tr\u1ecbch cho t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c h\u1ecdc sinh. Kim nh\u1eadn ra trang b\u00eca c\u1ee7a cu\u1ed1n s\u00e1ch. \u0110\u00f3 l\u00e0 Seven Brothers (t\u1ea1m d\u1ecbch: B\u1ea3y anh em), m\u1ed9t cu\u1ed1n s\u00e1ch c\u1ed5 c\u1ee7a Ph\u1ea7n Lan \u0111\u01b0\u1ee3c xu\u1ea5t b\u1ea3n v\u00e0o n\u0103m 1870. Ngay c\u1ea3 Kim c\u0169ng bi\u1ebft v\u1ec1 B\u1ea3y anh em. Khi cu\u1ed1n s\u00e1ch ra \u0111\u00f2i, ng\u01b0\u1eddi Ph\u1ea7n Lan l\u00e0 t\u1ea7ng l\u00f3p b\u1ecb tr\u1ecb t\u1ea1i ch\u00ednh \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc c\u1ee7a h\u1ecd. H\u1ecd ph\u1ea3i ch\u1ecbu \u00e1p b\u1ee9c 5 th\u1ebf k\u1ef7 d\u01b0\u1edbi th\u00f2i \u0111\u00f4 h\u1ed9 c\u1ee7a Th\u1ee5y \u0110i\u1ec3n, sau \u0111\u00f3 l\u00e0 Nga. B\u1ea3y anh em ra \u0111\u00f2i, l\u00e0 cu\u1ed1n s\u00e1ch l\u1edbn \u0111\u1ea7u ti\u00ean vi\u1ebft b\u1eb1ng ti\u1ebfng Ph\u1ea7n Lan. C\u00e2u chuy\u1ec7n k\u1ec3 v\u1ec1 b\u1ea3y ch\u00e0ng trai tr\u1ebb \u1ed3n \u00e0o, th\u00f4 k\u1ec7ch v\u00e0 th\u01b0\u1eddng l\u01a1 l\u00e0 nhi\u1ec7m v\u1ee5, nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi cu\u1ed1i c\u00f9ng c\u0169ng \u0111\u00e3 t\u1ef1 h\u1ecdc \u0111\u1ec3 tr\u1edf th\u00e0nh m\u1ed9t bi\u1ec3u t\u01b0\u1ee3ng \u0111\u1ed1i v\u00f3i ng\u01b0\u1eddi Ph\u1ea7n Lan, m\u1ed9t \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc m\u00e0 th\u1eadm ch\u00ed \u0111\u1ebfn n\u0103m 1917 m\u00f3i tuy\u00ean b\u1ed1 \u0111\u1ed9c l\u1eadp. Kim c\u1ea3m th\u1ea5y hoang mang. C\u00f4 bi\u1ebft m\u00ecnh kh\u00f4ng th\u1ec3 \u0111\u1ecdc B\u1ea3y anh em. N\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c vi\u1ebft b\u1eb1ng ti\u1ebfng Ph\u1ea7n Lan c\u1ed5, trong khi ti\u1ebfng Ph\u1ea7n Lan hi\u1ec7n \u0111\u1ea1i, c\u00f4 c\u0169ng m\u00f9 t\u1ecbt n\u1eefa l\u00e0. C\u00f4 s\u1ebd l\u00e0m g\u00ec? C\u00f4 h\u00edt m\u1ed9t hoi th\u1eadt s\u00e2u, c\u1ed1 g\u1eafng t\u1ecf ra t\u00f2 m\u00f2 m\u1ed9t c\u00e1ch b\u00ecnh t\u0129nh, nh\u01b0 th\u1ec3 c\u00f4 \u0111\u00e3 mong \u0111\u1ee3i n\u00f3 t\u1eeb r\u1ea5t l\u00e2u r\u1ed3i. Sau \u0111\u00f3, gi\u00e1o vi\u00ean xu\u1ea5t hi\u1ec7n b\u00ean c\u1ea1nh c\u00f4. Gi\u00e1o vi\u00ean c\u1ee7a Kim, c\u00f4 Tiina Stara, c\u00f3 th\u00e2n h\u00ecnh m\u1ea3nh mai v\u00e0 \u0111\u1ea7y cu\u1ed1n h\u00fat v\u00f3i m\u00e1i t\u00f3c n\u00e2u x\u1ebfp l\u00f3p v\u00e0 n\u1ee5 c\u01b0\u1eddi t\u01b0\u01a1i. C\u00f4 c\u00fai ng\u01b0\u1eddi v\u1ec1 ph\u00eda Kim. Trong tay c\u00f4 l\u00e0 m\u1ed9t cu\u1ed1n s\u00e1ch kh\u00e1c. Cu\u1ed1n s\u00e1ch n\u00e0y c\u00f3 b\u1ec1 r\u1ed9ng l\u1edbn h\u01a1n v\u00e0 m\u1ecfng h\u01a1n v\u1edbi trang b\u00eca \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00e1n b\u00f3ng. \u201cCu\u1ed1n n\u00e0y d\u00e0nh cho em \u0111\u00e2y!\u201d, c\u00f4 n\u00f3i kh\u1ebd b\u1eb1ng ti\u1ebfng Anh. Kim nh\u00ecn trang b\u00eca. Thay v\u00ec cu\u1ed1n B\u1ea3y anh em, \u0111\u00f3 l\u00e0 h\u00ecnh \u1ea3nh ho\u1ea1t h\u00ecnh c\u1ee7a b\u1ea3y ch\u00fa ch\u00f3, m\u1eb7c c\u00e1c trang ph\u1ee5c c\u0169 v\u00e0 \u0111ang h\u00fa. C\u00f4 nh\u1ea9m d\u1ecbch t\u1ef1a s\u00e1ch trong \u0111\u1ea7u: Seven Dog Brothers (T\u1ea1m d\u1ecbch: B\u1ea3y anh em nh\u00e0 ch\u00f3). Kim c\u01b0\u1eddi. \u0110\u00f3 l\u00e0 cu\u1ed1n s\u00e1ch d\u00e0nh cho tr\u1ebb em. \u201cN\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c vi\u1ebft b\u1eb1ng ti\u1ebfng Ph\u1ea7n Lan, nh\u01b0ng l\u00e0 ti\u1ebfng Ph\u1ea7n Lan gi\u1ea3n th\u1ec3,\u201d Stara gi\u1ea3i th\u00edch. C\u00f4 t\u1ecf ra c\u0103ng th\u1eb3ng, nh\u01b0 th\u1ec3 s\u1ee3 m\u00ecnh l\u00e0m t\u1ed5n th\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ebfn c\u1ea3m x\u00fac c\u1ee7a Kim. \u201cC\u00f4 hy v\u1ecdng em kh\u00f4ng ngh\u0129 n\u00f3 tr\u1ebb con. Ch\u1ec9 l\u00e0 c\u00f4 mong em c\u00f3 th\u1ec3 tr\u1ea3i nghi\u1ec7m c\u00e2u chuy\u1ec7n n\u00e0y, b\u1edfi n\u00f3 r\u1ea5t quan tr\u1ecdng \u0111\u1ed1i v\u1edbi ng\u01b0\u1eddi Ph\u1ea7n Lan. V\u00e0 c\u1ed1t truy\u1ec7n t\u01b0\u01a1ng t\u1ef1 nhau, vi v\u1eady em c\u00f3 th\u1ec3 b\u1eaft nh\u1ecbp th\u1ea3o lu\u1eadn v\u00f3i c\u1ea3 l\u00f3p.\u201d Kim \u0111\u01b0a tay c\u1ea7m cu\u1ed1n s\u00e1ch, \u0111\u00f4i m\u1eaft t\u1ecf l\u00f2ng bi\u1ebft \u01a1n. \u201cK\u1ec9itos,\u201d (C\u1ea3m \u01a1n c\u00f4 nhi\u1ec1u \u1ea1), c\u00f4 n\u00f3i. Trong ba th\u00e1ng \u1edf Ph\u1ea7n Lan, Kim \u0111\u00e3 thu th\u1eadp \u0111\u01b0\u1ee3c kha kh\u00e1 nh\u1eefng \u0111i\u1ec3m kh\u00e1c bi\u1ec7t gi\u1eefa tr\u01b0\u1eddng \u1edf \u0111\u00e2y v\u00e0 \u1edf Oklahoma. R\u00f5 r\u00e0ng nh\u1ea5t l\u00e0 nh\u1eefng th\u1ee9 b\u1ecb b\u1ecf s\u00f3t. Kh\u00f4ng c\u00f3 c\u00f4ng ngh\u1ec7 cao, b\u1ea3ng tr\u1eafng t\u01b0\u01a1ng t\u00e1c trong l\u00f3p h\u1ecdc. Kh\u00f4ng c\u00f3 nh\u00e2n vi\u00ean c\u1ea3nh s\u00e1t \u1edf h\u00e0nh lang. D\u00f9 v\u1eady, theo","th\u00f2i gian, c\u00f4 b\u00e9 \u0111\u00e3 b\u1eaft \u0111\u1ea7u nh\u1eadn th\u1ea5y nh\u1eefng kh\u00e1c bi\u1ec7t quan tr\u1ecdng h\u01a1n n\u1eefa - nh\u1eefng kh\u00e1c bi\u1ec7t m\u00e0 m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi l\u1edbn \u201c\u0111\u1ebfn l\u00e0m kh\u00e1ch\u201d s\u1ebd kh\u00f4ng th\u1ec3 nh\u00ecn th\u1ea5y. L\u1ea5y \u0111\u1ee9a tr\u1ebb ngang ng\u01b0\u1ee3c, nh\u01b0 bi\u1ec7t danh Kim \u0111\u1eb7t cho c\u1eadu ta trong \u0111\u1ea7u, l\u00e0m v\u00ed d\u1ee5. C\u1eadu ta b\u01b0\u1edbc v\u00e0o l\u00f3p h\u1ecdc ng\u00e0y h\u00f4m \u0111\u00f3, nh\u00ecn quanh v\u00f3i \u0111\u00f4i m\u1eaft trong veo nh\u01b0 th\u01b0\u1eddng l\u1ec7. C\u1eadu ta s\u1edf h\u1eefu m\u00e1i t\u00f3c m\u00e0u \u0111\u1ed3ng \u0111\u01b0\u1ee3c c\u1eaft ng\u1eafn, \u0111\u00f4i m\u1eaft xanh b\u0103ng gi\u00e1 v\u00e0 m\u1ed9t chi\u1ebfc m\u0169i lu\u00f4n \u0111\u1ecf hon ph\u1ea7n da c\u00f2n l\u1ea1i tr\u00ean m\u1eb7t. C\u1eadu ta kh\u00f4ng n\u00f3i nhi\u1ec1u trong l\u00f3p nh\u01b0ng khi \u0111\u1ee9ng c\u00f9ng b\u1ea1n b\u00e8, h\u00fat thu\u1ed1c l\u00e1 b\u00ean ngo\u00e0i, c\u1eadu ta c\u00f3 v\u1ebb \u1ed3n \u00e0o hon. Kim \u0111\u00e3 g\u1eb7p r\u1ea5t nhi\u1ec1u b\u1ea1n h\u1ecdc nh\u01b0 c\u1eadu ch\u00e0ng n\u00e0y \u1edf Sallisaw. B\u1eb1ng c\u00e1ch n\u00e0o \u0111\u00f3, c\u00f4 kh\u00f4ng mong \u0111\u1ee3i nh\u00ecn th\u1ea5y nh\u0169ng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb ngang ng\u01b0\u1ee3c \u1edf Ph\u1ea7n Lan. Nhung th\u1ef1c t\u1ebf th\u00ec ng\u01b0\u1ee3c l\u1ea1i. H\u00f3a ra m\u1ecdi qu\u1ed1c gia \u0111\u1ec1u c\u00f3 nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb ngang ng\u01b0\u1ee3c. \u0110\u00f3 l\u00e0 b\u00e0i h\u1ecdc th\u1ee9 nh\u1ea5t. Ch\u1ec9 c\u00f3 m\u1ed9t s\u1ef1 kh\u00e1c bi\u1ec7t r\u1ea5t l\u1edbn, nh\u01b0 c\u00f4 c\u00f3 th\u1ec3 quan s\u00e1t th\u1ea5y v\u00e0 \u0111\u00e2y l\u00e0 b\u00e0i h\u1ecdc th\u1ee9 hai. \u0110\u1ee9a tr\u1ebb ngang ng\u01b0\u1ee3c Ph\u1ea7n Lan c\u00f3 v\u1ebb l\u00e0 m\u1ed9t h\u1ecdc sinh g\u01b0\u01a1ng m\u1eabu. C\u1eadu ta \u0111\u1ebfn l\u00f3p v\u00e0 ch\u0103m ch\u00fa nghe gi\u1ea3ng. C\u1eadu ta ghi ch\u00e9p. Khi c\u00f4 Stara giao c\u00e1c b\u00e0i ti\u1ec3u lu\u1eadn, c\u1eadu th\u01b0\u1eddng xuy\u00ean l\u00e0m b\u00e0i, nh\u01b0 t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c b\u1ea1n kh\u00e1c trong l\u00f3p. Theo Kim, \u1edf Oklahoma, nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb ngang ng\u01b0\u1ee3c kh\u00f4ng h\u1ecdc \u0111\u01b0\u1ee3c nhi\u1ec1u \u1edf tr\u01b0\u1eddng. Ch\u00fang kh\u00f4ng quan t\u00e2m \u0111\u1ebfn vi\u1ec7c h\u1ecdc. \u1ede \u0111\u00e2y, b\u1ecdn tr\u1ebb \u0111\u1ec1u ph\u00e0n n\u00e0n v\u1ec1 tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc v\u00e0 c\u00f3 nh\u1eefng gi\u00e1o vi\u00ean ch\u00fang th\u00edch ho\u1eb7c kh\u00f4ng th\u00edch. Tuy nhi\u00ean, h\u1ea7u h\u1ebft \u0111\u1ec1u c\u00f3 v\u1ebb nh\u1ea5t tr\u00ed v\u00f3i m\u1ed9t quan ni\u1ec7m v\u1ec1 gi\u00e1o d\u1ee5c \u1edf m\u1ee9c \u0111\u1ed9 n\u00e0o \u0111\u00f3. Thi tho\u1ea3ng, Kim nh\u00ecn ch\u1eb1m ch\u1eb1m c\u1eadu ch\u00e0ng n\u1ecd v\u00e0 c\u00e1c b\u1ea1n c\u1ee7a c\u1eadu ta. H\u1ecd ch\u1eb3ng h\u1ecdp v\u1edbi b\u1ea5t k\u1ef3 khung h\u00ecnh n\u00e0o m\u00e0 c\u00f4 \u0111\u00e3 s\u1eed d\u1ee5ng \u0111\u1ec3 v\u1ebd ra th\u1ebf gi\u00f3i. Th\u1eadt kh\u00f3 \u0111\u1ec3 gi\u1ea3i th\u00edch nh\u01b0ng c\u00f3 v\u1ea5n \u0111\u1ec1 g\u00ec \u0111\u00f3 \u1edf \u0111\u00e2y. Cho d\u00f9 \u0111\u00f3 l\u00e0 g\u00ec, n\u00f3 \u0111\u1ec1u khi\u1ebfn m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi nghi\u00eam t\u00fac h\u01a1n trong vi\u1ec7c h\u1ecdc, ngay c\u1ea3 nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb kh\u00f4ng nghe theo l\u1eddi ch\u1ec9 d\u1ea1y c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi l\u1edbn. Kim nh\u1eadn th\u1ea5y r\u1eb1ng m\u1ed9t s\u1ed1 gi\u00e1o vi\u00ean c\u00f3 v\u1ebb t\u00e2m huy\u1ebft v\u00f3i vi\u1ec7c d\u1ea1y h\u1ecdc. Stara, gi\u00e1o vi\u00ean ti\u1ebfng Ph\u1ea7n Lan, nh\u1eadn ra r\u1eb1ng n\u1ebfu d\u1ef1a tr\u00ean ng\u00f4n ng\u1eef g\u1ed1c c\u1ee7a Kim th\u00ec th\u1eadt v\u00f4 l\u00fd khi \u0111\u1ec3 c\u00f4 b\u00e9 h\u1ecdc \u1edf m\u1ed9t l\u00f3p h\u1ecdc ti\u1ebfng Ph\u1ea7n Lan c\u00f9ng v\u00f3i c\u00e1c h\u1ecdc sinh trung h\u1ecdc Ph\u1ea7n Lan. V\u00e0 c\u00f4 Stara c\u0169ng c\u00f3 kh\u00e1 nhi\u1ec1u h\u1ecdc sinh kh\u00e1c c\u1ea7n ph\u1ea3i lo l\u1eafng, nh\u1eefng h\u1ecdc sinh thu\u1ed9c c\u00e1c m\u1ee9c k\u1ef9 n\u0103ng kh\u00e1c nhau. Tuy nhi\u00ean, c\u00f4 v\u1eabn d\u00e0nh th\u1eddi gian \u0111\u1ec3 \u0111\u01b0a m\u1ed9t cu\u1ed1n s\u00e1ch thay th\u1ebf cho Kim - m\u1ed9t c\u00e1ch \u0111\u1ec3 khi\u1ebfn c\u00f4 h\u00f2a \u0111\u1ed3ng v\u00e0o l\u00f3p, b\u1ea5t ch\u1ea5p m\u1ecdi y\u1ebfu t\u1ed1 kh\u00e1c. Cu\u1ed1n s\u00e1ch thay th\u1ebf l\u00e0 m\u1ed9t gi\u1ea3i ph\u00e1p s\u00e1ng t\u1ea1o. Kim \u0111\u00e3 m\u1edf s\u00e1ch ra v\u00e0 b\u1eaft \u0111\u1ea7u \u0111\u1ecdc v\u1ec1 b\u1ea3y anh em nh\u00e0 ch\u00f3. Truy\u1ec7n k\u1ec3 v\u1ec1 hai gi\u00e1o vi\u00ean Gi\u1ed1ng nh\u01b0 gi\u00e1o vi\u00ean to\u00e1n c\u1ee7a Kim \u1edf Oklahoma, Stara l\u00e0 m\u1ed9t gi\u00e1o vi\u00ean k\u1ef3 c\u1ef1u, v\u1edbi g\u1ea7n hai th\u1eadp k\u1ef7 g\u1eafn b\u00f3 v\u1edbi ngh\u1ec1. C\u1ea3 hai ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec1u l\u00e0m c\u00f4ng vi\u1ec7c \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00e1c c\u00f4ng \u0111o\u00e0n m\u1ea1nh m\u1ebd b\u1ea3o v\u1ec7 v\u00e0 kh\u00f4ng ai d\u1ec5 d\u00e0ng b\u1ecb sa th\u1ea3i. M\u00f4 h\u00ecnh n\u00e0y l\u00e0 quy chu\u1ea9n \u1edf h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c n\u01b0\u1edbc ph\u00e1t tri\u1ec3n tr\u00ean th\u1ebf gi\u00f3i: C\u00e1c c\u00f4ng \u0111o\u00e0n gi\u00e1o vi\u00ean n\u1eafm gi\u1eef r\u1ea5t nhi\u1ec1u quy\u1ec1n l\u1ef1c v\u00e0 c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean hi\u1ebfm khi b\u1ecb \u0111u\u1ed5i vi\u1ec7c \u1edf b\u1ea5t c\u1ee9 \u0111\u00e2u. Nh\u1eefng \u0111i\u1ec3m t\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ed3ng ch\u1ec9 c\u00f3 v\u1eady. T\u1eeb gi\u00e2y ph\u00fat quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh ch\u1ecdn h\u1ecdc ng\u00e0nh s\u01b0 ph\u1ea1m \u1edf tr\u01b0\u1eddng \u0111\u1ea1i h\u1ecdc, Stara \u0111\u00e3 b\u01b0\u1edbc ch\u00e2n v\u00e0o m\u1ed9t ng\u00e0nh ngh\u1ec1 ho\u00e0n to\u00e0n kh\u00e1c so v\u00f3i gi\u00e1o vi\u00ean c\u1ee7a Kim \u1edf Oklahoma. \u0110\u00ea\u2019 tr\u1edf th\u00e0nh m\u1ed9t gi\u00e1o vi\u00ean \u1edf Ph\u1ea7n Lan, tr\u01b0\u1edbc ti\u00ean, Stara ph\u1ea3i \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u1ea5p nh\u1eadn b\u1edfi m\u1ed9t trong t\u00e1m tr\u01b0\u1eddng s\u01b0 ph\u1ea1m c\u00f3 uy t\u00edn. C\u00f4 \u0111\u1ea1t \u0111i\u1ec3m thi cao v\u00e0 \u0111i\u1ec3m h\u1ecdc","t\u1eadp t\u1ed1t, nh\u01b0ng c\u00f4 bi\u1ebft m\u00ecnh v\u1eabn ph\u1ea3i \u0111\u1ed1i m\u1eb7t v\u00f3i t\u1ef7 l\u1ec7 ch\u1ecdi cao. V\u00ec mu\u1ed1n d\u1ea1y ti\u1ebfng Ph\u1ea7n Lan, c\u00f4 \u0111\u00e3 xin h\u1ecdc t\u1ea1i Khoa ti\u1ebfng Ph\u1ea7n Lan thu\u1ed9c \u0110\u1ea1i h\u1ecdc \u01a1yv\u00e3skyl\u0103. Ngo\u00e0i vi\u1ec7c g\u1eedi cho h\u1ecd \u0111i\u1ec3m t\u1ed1t nghi\u1ec7p, c\u00f4 c\u00f2n ph\u1ea3i \u0111\u1ecdc b\u1ed1n cu\u1ed1n s\u00e1ch tr\u01b0\u1eddng cung c\u1ea5p, sau \u0111\u00f3 tham gia m\u1ed9t k\u1ef3 thi v\u0103n h\u1ecdc Ph\u1ea7n Lan \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t. Sau \u0111\u00f3, c\u00f4 ch\u1edd \u0111\u1ef1i: ch\u1ec9 20% trong s\u1ed1 c\u00e1c \u1ee9ng vi\u00ean \u0111\u01b0\u1ef1c ch\u1ea5p nh\u1eadn. V\u00e0o th\u00f2i \u0111i\u1ec3m \u0111\u00f3, t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng s\u01b0 ph\u1ea1m c\u1ee7a Ph\u1ea7n Lan \u0111\u1ec1u c\u00f3 ti\u00eau chu\u1ea9n cao, khi\u1ebfn ch\u00fang mang t\u00ednh ch\u1ecdn l\u1ecdc nh\u01b0 \u0110\u1ea1i h\u1ecdc Georgetovm ho\u1eb7c \u0110\u1ea1i h\u1ecdc Cali\u00edornia, Berkeley \u1edf M\u1ef9. Ng\u00e0y nay, c\u00e1c ch\u01b0ong tr\u00ecnh gi\u00e1o d\u1ee5c c\u1ee7a Ph\u1ea7n Lan th\u1eadm ch\u00ed c\u00f2n ch\u1ecdn l\u1ecdc hon tr\u01b0\u1edbc, t\u01b0ong \u0111\u01b0ong v\u00f3i \u0110\u1ea1i h\u1ecdc MIT. Th\u1eadt kh\u00f3 \u0111\u1ec3 ph\u00f3ng \u0111\u1ea1i nh\u1eefng h\u00e0m \u00fd tu\u00f4n ra t\u1eeb th\u1ef1c t\u1ebf n\u00e0y. Ch\u1ec9 m\u1ed9t trong m\u1ed7i 20 tr\u01b0\u1eddng s\u01b0 ph\u1ea1m c\u00f3 t\u00ednh ch\u1ecdn l\u1ecdc cao t\u1ea1i Hoa K\u1ef3. C\u00f2n l\u1ea1i n\u00f3i chung kh\u00f4ng c\u00f3 ti\u00eau chu\u1ea9n nh\u1eadp h\u1ecdc n\u00e0o. N\u00f3i c\u00e1ch kh\u00e1c, \u0111\u1ec3 gi\u00e1o d\u1ee5c tr\u1ebb em t\u1ea1i M\u1ef9, ch\u00fang t\u00f4i \u0111\u00e3 m\u00f2i b\u1ea5t c\u1ee9 ai - d\u00f9 h\u1ecd \u0111\u01b0\u1ef1c \u0111\u00e0o t\u1ea1o ch\u1eb3ng ra g\u00ec - \u0111\u1ebfn \u0111\u1ec3 th\u1eed s\u1ee9c. Th\u1eadt tr\u1edb tr\u00eau, \u0111i\u1ec1u n\u00e0y c\u00f3 ch\u00fat gi\u1ed1ng v\u00f3i vi\u1ec7c tuy\u1ec3n d\u1ee5ng ng\u01b0\u1eddi h\u01b0\u1edbng d\u1eabn bay ch\u01b0a t\u1eebng h\u1ea1 c\u00e1nh th\u00e0nh c\u00f4ng m\u1ed9t chi\u1ebfc m\u00e1y bay n\u00e0o, sau \u0111\u00f3 t\u1ef1 h\u1ecfi t\u1ea1i sao c\u00f3 nhi\u1ec1u m\u00e1y bay b\u1ecb roi \u0111\u1ebfn v\u1eady. Sau khi d\u00e0nh nhi\u1ec1u n\u0103m \u201ct\u00edch l\u0169y\u201d c\u00e1c kho\u1ea3n vay \u0111\u1ec3 h\u1ecdc \u0111\u1ea1i h\u1ecdc, c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean t\u01b0ong lai \u1edf Hoa K\u1ef3 \u0111\u1ec1u ph\u1ea3i v\u01b0\u1ee3t qua nh\u1eefng k\u1ef3 thi ti\u00eau chu\u1ea9n h\u00f3a \u0111\u1ec3 c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ed9t v\u1ecb tr\u00ed gi\u1ea3ng d\u1ea1y. Nh\u01b0ng nh\u1eefng b\u00e0i thi n\u00e0y l\u1ea1i kh\u00f4ng kh\u00f3 v\u00e0 kh\u00f4ng m\u1ea5y li\u00ean quan ch\u1eb7t ch\u1ebd \u0111\u1ebfn ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng gi\u1ea3ng d\u1ea1y hi\u1ec7u qu\u1ea3. T\u00f3i \u0111\u00e2y, thi\u1ec7t h\u1ea1i \u0111\u00e3 x\u1ea3y ra: M\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec1u cho r\u1eb1ng nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi l\u00e0m ngh\u1ec1 gi\u00e1o d\u1ee5c kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 nh\u1eefng sinh vi\u00ean gi\u1ecfi nh\u1ea5t \u1edf tr\u01b0\u1eddng \u0111\u1ea1i h\u1ecdc v\u00e0 ngh\u1ec1 nghi\u1ec7p c\u1ee7a h\u1ecd v\u00ec th\u1ebf s\u1ebd \u00edt \u0111\u01b0\u1ee3c t\u00f4n tr\u1ecdng. \u1ede Ph\u1ea7n Lan, t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng s\u01b0 ph\u1ea1m \u0111\u1ec1u mang t\u00ednh ch\u1ecdn l\u1ecdc. \u0110\u01b0\u1ee3c ch\u1ea5p nh\u1eadn v\u00e0o m\u1ed9t tr\u01b0\u1eddng s\u01b0 ph\u1ea1m c\u00f3 uy t\u00edn ch\u1eb3ng kh\u00e1c n\u00e0o v\u00e0o \u0111\u01b0\u1ee3c tr\u01b0\u1eddng y t\u1ea1i Hoa K\u1ef3. S\u1ef1 ch\u1eb7t ch\u1ebd b\u1eaft \u0111\u1ea7u ngay t\u1eeb \u0111\u1ea7u thay v\u00ec nhi\u1ec1u n\u0103m sau khi \u0111\u00e3 v\u00e0o ngh\u1ec1 v\u00f3i c\u00e1c quy tr\u00ecnh \u0111\u00e1nh gi\u00e1 ph\u1ee9c t\u1ea1p \u0111\u01b0\u1ee3c thi\u1ebft k\u1ebf \u0111\u1ec3 lo\u1ea1i b\u1ecf nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi t\u1ec7 nh\u1ea5t v\u00e0 c\u00f3 m\u1ee5c \u0111\u00edch l\u00e0m m\u1ea5t tinh th\u1ea7n ng\u01b0\u1eddi kh\u00e1c. M\u1ed9t l\u00f2i khen ng\u1ef1i c\u00f4ng \u0111o\u00e0n gi\u00e1o vi\u00ean t\u1eeb cu\u1ed1i nh\u1eefng n\u0103m 1980 b\u1eaft \u0111\u1ea7u v\u00f3i s\u1ef1 t\u1ef1 h\u00e0o hoa m\u1ef9 r\u1eb1ng: \u201cM\u1ed9t gi\u00e1o vi\u00ean Ph\u1ea7n Lan nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ef1c n\u1ec1n gi\u00e1o d\u1ee5c c\u1ea5p \u0111\u1ed9 cao nh\u1ea5t tr\u00ean th\u1ebf gi\u1edbi.\u201d M\u1ed9t tuy\u00ean b\u1ed1 nh\u01b0 v\u1eady c\u00f3 th\u1ec3 kh\u00f4ng bao gi\u1edd \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u01b0a ra t\u1ea1i Hoa K\u1ef3, ho\u1eb7c \u1edf h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c n\u01b0\u1edbc kh\u00e1c tr\u00ean th\u1ebf gi\u00f3i. V\u00ed d\u1ee5, Na Uy c\u00f3 chung bi\u00ean gi\u00f3i v\u00f3i Ph\u1ea7n Lan v\u00e0 chi m\u1ea1nh tay hon cho gi\u00e1o d\u1ee5c. Nh\u01b0ng Na Uy kh\u00f4ng ch\u1ecdn l\u1ecdc g\u1eaft gao nh\u1eefng gi\u00e1o vi\u00ean ti\u1ec1m n\u0103ng v\u00e0 c\u00f3 s\u1ef1 chu\u1ea9n b\u1ecb k\u1ef9 l\u01b0\u1ee1ng, gi\u1ed1ng nh\u01b0 \u1edf Hoa K\u1ef3. Ng\u01b0\u1eddi Na Uy phi\u1ec1n l\u00f2ng v\u1ec1 ch\u1ea5t l\u01b0\u1ee3ng c\u1ee7a c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng s\u01b0 ph\u1ea1m c\u1ee7a h\u1ecd trong nhi\u1ec1u th\u1eadp k\u1ef7 v\u00e0 ch\u00ednh quy\u1ec1n th\u01b0\u1eddng xuy\u00ean can thi\u1ec7p v\u00e0o vi\u1ec7c \u0111\u00e0o t\u1ea1o gi\u00e1o vi\u00ean \u0111\u1ec3 c\u1ed1 g\u1eafng khi\u1ebfn t\u00ecnh h\u00ecnh t\u1ed1t \u0111\u1eb9p hon. Nh\u01b0 \u1edf nhi\u1ec1u qu\u1ed1c gia, c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean bu\u1ed9c ph\u1ea3i \u0111\u01b0\u1ef1c gi\u00e1o d\u1ee5c v\u00e0 \u0111\u00e0o t\u1ea1o trong m\u1ed9t th\u00f2i gian nh\u1ea5t \u0111\u1ecbnh, b\u1ea5t ch\u1ea5p v\u1ea5n \u0111\u1ec1 v\u1ec1 ch\u1ea5t l\u01b0\u1ee3ng. Do v\u1eady, nh\u01b0 m\u1ed9t ph\u1ea7n k\u1ebft qu\u1ea3 trong \u0111\u00f3, tr\u1ebb 15 tu\u1ed5i \u1edf Na Uy \u0111\u1ea1t th\u00e0nh t\u00edch trung b\u00ecnh nh\u01b0 tr\u1ebb em Hoa K\u1ef3 trong b\u00e0i thi PISA v\u00e0 ngay c\u1ea3 nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb c\u00f3 \u0111i\u1ec1u ki\u1ec7n nh\u1ea5t trong s\u1ed1 \u0111\u00f3 c\u0169ng \u0111\u1ea1t k\u1ebft qu\u1ea3 r\u1ea5t k\u00e9m v\u1ec1 to\u00e1n h\u1ecdc so v\u00f3i thanh thi\u1ebfu ni\u00ean c\u00f3 \u0111i\u1ec1u ki\u1ec7n t\u01b0ong t\u1ef1 tr\u00ean to\u00e0n th\u1ebf gi\u00f3i. Tr\u1edf l\u1ea1i Ph\u1ea7n Lan, Stara v\u1eabn nh\u1edb nh\u01b0 in ng\u00e0y c\u00f4 nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ef1c l\u00e1 th\u01b0 ch\u1ea5p nh\u1eadn r\u1ed3i s\u1ef1","ph\u1ea5n kh\u00edch c\u1ee7a m\u1eb9 c\u00f4, b\u00e0 th\u1edf ph\u00e0o nh\u1eb9 nh\u00f5m. C\u00f4 kh\u00f4ng \u0103n m\u1eebng; ng\u01b0\u1eddi Ph\u1ea7n Lan qu\u00e1 khi\u00eam t\u1ed1n \u0111\u1ec3 c\u00f3 th\u1ec3 khoe khoang v\u1ec1 \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3, v\u00e0o th\u00f2i \u0111\u00f3. Nh\u01b0ng c\u00f4 c\u1ea3m th\u1ea5y m\u00ecnh r\u1ea5t, r\u1ea5t may m\u1eafn. Khi \u0111\u1ebfn h\u1ecdc t\u1ea1i \u0110\u1ea1i h\u1ecdc \u01a1yv\u0103skyl\u0103, Stara d\u00e0nh ba n\u0103m \u0111\u1ea7u ti\u00ean nghi\u00ean c\u1ee9u v\u0103n h\u1ecdc Ph\u1ea7n Lan. C\u00f4 \u0111\u1ecdc r\u1ea5t nhi\u1ec1u v\u00e0 \u0111\u00e3 vi\u1ebft nhi\u1ec1u b\u00e0i t\u1eadp 20 trang. C\u00f4 ph\u00e2n t\u00edch ti\u1ec3u thuy\u1ebft, th\u01a1 v\u00e0 truy\u1ec7n ng\u1eafn - th\u1eed m\u00e0 c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean th\u1ef1c t\u1eadp ti\u1ebfng Anh th\u01b0\u1eddng kh\u00f4ng l\u00e0m t\u1ea1i Hoa K\u1ef3. \u0110\u1ed3ng th\u1eddi, c\u00f4 tham gia c\u00e1c kh\u00f3a h\u1ecdc theo y\u00eau c\u1ea7u kh\u00e1c, bao g\u1ed3m c\u1ea3 s\u1ed1 li\u1ec7u th\u1ed1ng k\u00ea. V\u00e0o n\u0103m th\u1ee9 t\u01b0 (h\u1ec7 s\u00e1u n\u0103m), c\u00f4 b\u1eaft \u0111\u1ea7u h\u1ecdc ch\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh \u0111\u00e0o t\u1ea1o gi\u00e1o vi\u00ean. T\u1ea5t c\u1ea3 gi\u00e1o vi\u00ean c\u1ee7a Ph\u1ea7n Lan ph\u1ea3i c\u00f3 b\u1eb1ng th\u1ea1c s\u0129, m\u1ed9t \u0111i\u1ec3m r\u1ea5t kh\u00e1c so v\u00f3i Hoa K\u1ef3. Trong ch\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh th\u1ea1c s\u0129, Stara \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u00e0o t\u1ea1o t\u1ea1i m\u1ed9t trong nh\u1eefng tr\u01b0\u1eddng c\u00f4ng l\u1eadp t\u1ed1t nh\u1ea5t tr\u00ean c\u1ea3 n\u01b0\u1edbc. C\u00f4 c\u00f3 ba gi\u00e1o vi\u00ean c\u1ed1 v\u1ea5n \u1edf \u0111\u00f3 v\u00e0 c\u00f4 \u0111\u00e3 theo s\u00e1t l\u00f3p h\u1ecdc c\u1ee7a h\u1ecd th\u1eadt ch\u1eb7t ch\u1ebd. Khi c\u00f4 t\u1ef1 d\u1ea1y l\u00f3p c\u1ee7a ri\u00eang m\u00ecnh, c\u00e1c c\u1ed1 v\u1ea5n v\u00e0 c\u00e1c b\u1ea1n c\u00f9ng l\u00f3p c\u1ee7a c\u00f4 s\u1ebd quan s\u00e1t v\u00e0 ghi ch\u00e9p. Sau \u0111\u00f3, c\u00f4 nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c ph\u1ea3n h\u1ed3i, m\u1ed9t s\u1ed1 kh\u00e1 nghi\u00eam kh\u1eafc, gi\u1ed1ng nh\u01b0 c\u00e1c b\u00e1c s\u1ef9 n\u1ed9i tr\u00fa b\u1ecb ph\u00ea b\u00ecnh t\u1ea1i b\u1ec7nh vi\u1ec7n m\u00e0 h\u1ecd th\u1ef1c t\u1eadp. Vi\u1ec7c \u0111\u00f3 th\u1eadt kh\u00f3 kh\u0103n nh\u01b0ng khi\u1ebfn c\u00f4 r\u1ea5t ph\u1ea5n kh\u1ecfi. C\u00f4 bi\u1ebft m\u00ecnh c\u1ea7n ph\u1ea3i ph\u1ea5n \u0111\u1ea5u h\u01a1n n\u1eefa \u0111\u1ec3 th\u00fac \u0111\u1ea9y h\u1ecdc sinh c\u1ee7a m\u00ecnh t\u1eeb \u0111\u1ea7u b\u00e0i h\u1ecdc, tr\u01b0\u1edbc khi c\u00f4 l\u00e0m b\u1ea5t c\u1ee9 \u0111i\u1ec1u g\u00ec kh\u00e1c. Theo th\u1eddi gian, c\u00f4 d\u1ea7n ti\u1ebfn b\u1ed9 h\u01a1n. Khi Stara tr\u1ed1ng gi\u1edd d\u1ea1y ho\u1eb7c c\u00f3 ti\u1ebft d\u1ef1 th\u00ednh c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean kh\u00e1c, c\u00f4 c\u00f9ng v\u00f3i c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean t\u01b0\u01a1ng lai thi\u1ebft k\u1ebf b\u00e0i h\u1ecdc sao cho ch\u00fang c\u00f3 th\u1ec3 t\u00edch h\u1ecdp \u0111\u01b0\u1ee3c t\u00e0i li\u1ec7u t\u1eeb m\u1ecdi m\u00f4n h\u1ecdc bao g\u1ed3m c\u1ea3 l\u1ecbch s\u1eed v\u00e0 ngh\u1ec7 thu\u1eadt. Sau \u0111\u00f3, h\u1ecd luy\u1ec7n gi\u1ea3ng d\u1ea1y, t\u1ef1 \u0111\u00f3ng vai h\u1ecdc sinh. Gi\u1ed1ng nh\u01b0 t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean Ph\u1ea7n Lan, Stara c\u0169ng ph\u1ea3i l\u00e0m nghi\u00ean c\u1ee9u ban \u0111\u1ea7u \u0111\u1ec3 nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c b\u1eb1ng, v\u00ec v\u1eady c\u00f4 \u0111\u00e3 vi\u1ebft m\u1ed9t lu\u1eadn \u00e1n 200 trang v\u1ec1 ng\u00f4n ng\u1eef giao ti\u1ebfp c\u1ee7a c\u00e1c thanh thi\u1ebfu ni\u00ean Ph\u1ea7n Lan \u0111\u00e3 h\u00ecnh v\u0103n vi\u1ebft nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0o. B\u00e2y gi\u1edd, h\u00e3y c\u00f9ng \u201cg\u1eb7p g\u1ee1\u201d gi\u00e1o vi\u00ean to\u00e1n c\u1ee7a Kim \u1edf qu\u00ea nh\u00e0, th\u1ea7y Scott Bethel. Anh \u0111\u00e3 quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh tr\u1edf th\u00e0nh m\u1ed9t gi\u00e1o vi\u00ean ch\u1ee7 y\u1ebfu l\u00e0 \u0111\u1ec3 c\u00f3 th\u1ec3 tr\u1edf th\u00e0nh m\u1ed9t hu\u1ea5n luy\u1ec7n vi\u00ean b\u00f3ng \u0111\u00e1. \u1ede M\u1ef9, \u0111i\u1ec1u n\u00e0y r\u1ea5t c\u00f3 \u00fd ngh\u0129a. L\u00e0 m\u1ed9t h\u1ecdc sinh t\u1ea1i tr\u01b0\u1eddng Trung h\u1ecdc Sallisavv, anh t\u1eebng l\u00e0 m\u1ed9t h\u1eadu v\u1ec7 n\u1ed5i ti\u1ebfng, \u0111\u1ea1i di\u1ec7n cho to\u00e0n bang trong n\u0103m 1989. \u201cCha t\u00f4i gi\u1ea3ng d\u1ea1y t\u1ea1i m\u1ed9t tr\u01b0\u1eddng c\u00e1ch \u0111\u00e2y kho\u1ea3ng 10 d\u1eb7m,\u201d Bethel n\u00f3i v\u1edbi t\u00f4i. \u201c\u00d4ng c\u0169ng l\u00e0 m\u1ed9t hu\u1ea5n luy\u1ec7n vi\u00ean b\u00f3ng \u0111\u00e1 v\u00e0 t\u00f4i th\u00ec r\u1ea5t gi\u1ecfi th\u1ec3 thao; t\u00f4i mu\u1ed1n tr\u1edf th\u00e0nh m\u1ed9t hu\u1ea5n luy\u1ec7n vi\u00ean.\u201d M\u1eb7c d\u00f9 Bethel kh\u00f4ng ch\u00fa t\u00e2m v\u00e0o to\u00e1n h\u1ecdc \u1edf trung h\u1ecdc, nh\u01b0ng anh lu\u00f4n gi\u1ecfi m\u00f4n to\u00e1n. V\u00ec v\u1eady, anh \u0111\u00e3 t\u00ecm ra c\u00e1ch t\u1ed1t nh\u1ea5t \u0111\u1ec3 tr\u1edf th\u00e0nh m\u1ed9t hu\u1ea5n luy\u1ec7n vi\u00ean l\u00e0 tr\u1edf th\u00e0nh m\u1ed9t gi\u00e1o vi\u00ean to\u00e1n. Bethel l\u00e0 m\u1ed9t trong nh\u1eefng hu\u1ea5n luy\u1ec7n vi\u00ean t\u1eebng l\u00e0m gi\u00e1o vi\u00ean trong nhi\u1ec1u n\u0103m, m\u1ed9t s\u1ef1 k\u1ebft h\u1ecdp c\u00f4ng vi\u1ec7c \u0111\u01b0\u1ee3c coi l\u00e0 k\u1ef3 l\u1ea1 \u1edf Ph\u1ea7n Lan v\u00e0 nhi\u1ec1u qu\u1ed1c gia, n\u01a1i m\u00e0 th\u1ec3 thao n\u1eb1m ngo\u00e0i tr\u1ecdng t\u00e2m gi\u00e1o d\u1ee5c \u1edf tr\u01b0\u1eddng. Ch\u1ec9 \u1edf Oklahoma, Bethel \u0111\u00e3 c\u00f3 th\u1ec3 ch\u1ecdn t\u1eeb h\u01a1n 20 ch\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh \u0111\u00e0o t\u1ea1o gi\u00e1o vi\u00ean - g\u1ea7n g\u1ea5p ba l\u1ea7n so v\u1edbi t\u1ed5ng s\u1ed1 c\u00e1c ch\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh \u1edf Ph\u1ea7n Lan, m\u1ed9t \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc l\u1edbn h\u01a1n nhi\u1ec1u. Oklahoma, gi\u1ed1ng nh\u01b0 h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c bang, \u0111\u00e0o t\u1ea1o nhi\u1ec1u gi\u00e1o vi\u00ean h\u01a1n m\u1ee9c c\u1ea7n thi\u1ebft. T\u1ea1i \u0111a s\u1ed1 c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng \u0111\u1ea1i h\u1ecdc M\u1ef9, gi\u00e1o d\u1ee5c \u0111\u01b0\u1ee3c bi\u1ebft \u0111\u1ebfn l\u00e0 m\u1ed9t trong nh\u1eefng chuy\u00ean ng\u00e0nh d\u1ec5 nh\u1ea5t. C\u00e1c khoa s\u01b0 ph\u1ea1m th\u01b0\u1eddng hoan ngh\u00eanh g\u1ea7n nh\u01b0 b\u1ea5t c\u1ee9 ai tuy\u00ean b\u1ed1 r\u1eb1ng m\u00ecnh y\u00eau qu\u00fd tr\u1ebb em. M\u1ed9t khi c\u00e1c sinh vi\u00ean \u0111\u1ebfn \u0111\u00f3 h\u1ecdc, h\u1ecd nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 cao v\u00e0 vi\u1ec7c h\u1ecdc h\u00e0nh c\u0169ng kh\u00f4ng qu\u00e1 kh\u00f3. V\u00ed d\u1ee5, thay v\u00ec tham gia c\u00e1c l\u00f3p h\u1ecdc to\u00e1n nghi\u00eam ng\u1eb7t h\u01a1n d\u00e0nh cho c\u00e1c sinh vi\u00ean kh\u00e1c, c\u00e1c sinh vi\u00ean s\u01b0 ph\u1ea1m c\u00f3 xu h\u01b0\u1edbng theo h\u1ecdc c\u00e1c l\u00f3p to\u00e1n \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t \u0111\u01b0\u1ee3c","thi\u1ebft k\u1ebf cho nh\u1eefng sinh vi\u00ean kh\u00f4ng th\u00edch to\u00e1n h\u1ecdc. Bethel \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u00e0o t\u1ea1o t\u1ea1i \u0110\u1ea1i h\u1ecdc Northeastern State, gi\u1ed1ng nh\u01b0 hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng c\u1ee7a Sallisaw v\u00e0 nhi\u1ec1u gi\u00e1o vi\u00ean Oklahoma kh\u00e1c, bao g\u1ed3m c\u1ea3 m\u1eb9 c\u1ee7a Kim. Tr\u01b0\u1eddng n\u00e0y \u0111\u00e0o t\u1ea1o nhi\u1ec1u gi\u00e1o vi\u00ean hon b\u1ea5t k\u1ef3 t\u1ed5 ch\u1ee9c n\u00e0o kh\u00e1c trong ti\u1ec3u bang v\u00e0 r\u1ea5t c\u00f3 danh ti\u1ebfng. Tuy nhi\u00ean, n\u00f3 c\u0169ng \u0111\u1ea1t t\u1ef7 l\u1ec7 ch\u1ea5p nh\u1eadn 75%, c\u00f3 ngh\u0129a l\u00e0 n\u00f3 ch\u1ea5p nh\u1eadn c\u00e1c h\u1ecdc sinh c\u00f3 c\u00e1c k\u1ef9 n\u0103ng to\u00e1n h\u1ecdc, \u0111\u1ecdc v\u00e0 khoa h\u1ecdc k\u00e9m hon c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng s\u01b0 ph\u1ea1m \u1edf Ph\u1ea7n Lan. \u0110i\u1ec3m ACT \u0111i\u1ec3n h\u00ecnh c\u1ee7a tr\u01b0\u1eddng th\u1ea5p hon so v\u00f3i \u0111i\u1ec3m trung b\u00ecnh to\u00e0n qu\u1ed1c d\u00e0nh cho nh\u0169ng ng\u01b0\u1eddi tham gia thi ACT - m\u1ed9t m\u00f4 h\u00ecnh \u0111\u00fang v\u00f3i nhi\u1ec1u ch\u01b0ong tr\u00ecnh \u0111\u00e0o t\u1ea1o gi\u00e1o vi\u00ean tr\u00ean to\u00e0n n\u01b0\u1edbc M\u1ef9. \u0110\u00ea\u2019 \u0111\u01b0\u1ef1c gi\u1ea3ng d\u1ea1y t\u1ea1i Oklahoma, Bethel kh\u00f4ng c\u1ea7n b\u1eb1ng th\u1ea1c s\u0129. Anh c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u01b0\u1ee3c t\u0103ng l\u01b0ong n\u1ebfu c\u00f3 b\u1eb1ng n\u00e0y v\u00e0 v\u00ec th\u1ebf nhi\u1ec1u gi\u00e1o vi\u00ean M\u1ef9 \u0111\u00e3 t\u00ecm c\u00e1ch s\u1edf h\u1eefu n\u00f3. Nhung, b\u1edfi tr\u01b0\u1eddng s\u01b0 ph\u1ea1m \u0111i\u1ec3n h\u00ecnh c\u00f3 c\u00e1c ti\u00eau chu\u1ea9n th\u1ea5p v\u00e0 \u00edt s\u1ef1 ch\u1eb7t ch\u1ebd n\u00ean m\u1ed9t b\u1eb1ng c\u1ea5p cao hon kh\u00f4ng c\u00f3 \u00fd ngh\u0129a nhi\u1ec1u. T\u1ea1i nhi\u1ec1u ti\u1ec3u bang, gi\u00e1o vi\u00ean kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ef1c y\u00eau c\u1ea7u c\u00f3 b\u1eb1ng \u1edf m\u00f4n h\u1ecd d\u1ea1y, v\u00ec v\u1eady h\u1ecd h\u1ecdc b\u1eb1ng th\u1ea1c s\u0129 gi\u1ea3ng d\u1ea1y thay th\u1ebf. N\u00f3i chung, m\u1ed9t b\u1eb1ng th\u1ea1c s\u0129 kh\u00f4ng gi\u00fap c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean M\u1ef9 gi\u1ecfi chuy\u00ean m\u00f4n hon v\u00e0 m\u1ed9t nghi\u00ean c\u1ee9u n\u00e0o \u0111\u00f3 cho th\u1ea5y n\u00f3 c\u00f2n khi\u1ebfn vi\u1ec7c \u0111\u00f3 t\u1ec7 hon. M\u1ed7i n\u0103m, Hoa K\u1ef3 \u0111\u00e3 \u0111\u00e0o t\u1ea1o ra s\u1ed1 gi\u00e1o vi\u00ean g\u1ea5p 2,5 l\u1ea7n nhu c\u1ea7u th\u1ef1c t\u1ebf tr\u00ean kh\u1eafp c\u1ea3 n\u01b0\u1edbc. S\u1ef1 ch\u00eanh l\u1ec7ch v\u1ec1 ngu\u1ed3n cung v\u00e0 c\u1ea7u n\u00e0y th\u1ec3 hi\u1ec7n r\u00f5 \u1edf c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean ti\u1ec3u h\u1ecdc. Hoa K\u1ef3 kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 m\u1ed9t ngo\u1ea1i l\u1ec7 v\u1ec1 v\u1ea5n \u0111\u1ec1 n\u00e0y. S\u1ef1 k\u1ebft h\u1ecdp c\u1ee7a c\u00e1c ti\u00eau chu\u1ea9n th\u1ea5p v\u00e0 ngu\u1ed3n cung cao c\u1ea3n tr\u1edf h\u1ec7 th\u1ed1ng gi\u00e1o d\u1ee5c tr\u00ean to\u00e0n th\u1ebf gi\u00f3i, h\u1ea1 th\u1ea5p to\u00e0n b\u1ed9 ng\u00e0nh s\u01b0 ph\u1ea1m n\u00f3i chung. Ng\u01b0\u1eddi Oklahoma ca ng\u1ee3i gi\u00e1o vi\u00ean c\u1ee7a h\u1ecd v\u00ec nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi n\u00e0y \u0111\u00e3 ph\u1ea3i l\u00e0m m\u1ed9t c\u00f4ng vi\u1ec7c kh\u00f3 kh\u0103n v\u00e0 \u0111\u00fang l\u00e0 nh\u01b0 v\u1eady, nh\u01b0ng h\u1ecd kh\u00f4ng khoe khoang v\u1ec1 m\u1ee9c \u0111\u1ed9 t\u1ed1t \u0111\u1eb9p c\u1ee7a ng\u00e0nh gi\u00e1o d\u1ee5c n\u00f3i chung. \u0110i\u1ec1u th\u00fa v\u1ecb l\u00e0, Ph\u1ea7n Lan t\u1eebng n\u1ed5i ti\u1ebfng v\u00f3i \u0111\u1ee7 lo\u1ea1i tr\u01b0\u1eddng s\u01b0 ph\u1ea1m v\u00f3i ch\u1ea5t l\u01b0\u1ee3ng kh\u00e1c nhau, gi\u1ed1ng nh\u01b0 t\u1ea1i Hoa K\u1ef3. \u0110i\u1ec1u \u0111\u00f3 gi\u00fap l\u00fd gi\u1ea3i t\u1ea1i sao giai \u0111o\u1ea1n \u0111\u1ea7u c\u1ea3i c\u00e1ch \u1edf Ph\u1ea7n Lan r\u1ea5t kh\u1eafc nghi\u1ec7t, theo c\u00e1c ti\u00eau ch\u00ed d\u1ef1a tr\u00ean tr\u00e1ch nhi\u1ec7m v\u00e0 ph\u00e2n c\u1ea5p. H\u00f3a ra, Ph\u1ea7n Lan c\u0169ng c\u00f3 th\u00f2i kh\u1eafc \u201cKh\u00f4ng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb n\u00e0o b\u1ecb b\u1ecf l\u1ea1i ph\u00eda sau\u201d, m\u1ed9t kh\u1ea9u hi\u1ec7u c\u00f3 v\u1ebb quen thu\u1ed9c v\u00f3i c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean \u1edf Hoa K\u1ef3 v\u00e0 nhi\u1ec1u n\u01b0\u1edbc kh\u00e1c ng\u00e0y nay. Trong th\u1eadp ni\u00ean 1970, c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean Ph\u1ea7n Lan ph\u1ea3i ghi nh\u1eadt k\u00fd nh\u1eefng g\u00ec h\u1ecd d\u1ea1y m\u1ed7i gi\u1edd. C\u00e1c thanh tra tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc qu\u1ed1c gia s\u1ebd gh\u00e9 th\u0103m th\u01b0\u1eddng xuy\u00ean \u0111\u1ec3 ch\u1eafc ch\u1eafn r\u1eb1ng \u0111\u1ed9i ng\u0169 gi\u00e1o vi\u00ean \u0111ang theo s\u00e1t ch\u01b0ong tr\u00ecnh gi\u1ea3ng d\u1ea1y t\u1eadp trung 700 trang \u0111\u1ea7y m\u1ec7t m\u1ecfi. Ch\u00ednh quy\u1ec1n trung \u01b0ong ph\u00ea duy\u1ec7t s\u00e1ch gi\u00e1o khoa. C\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c ph\u00e9p t\u1ef1 \u0111\u01b0a ra quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh. Trong kho\u1ea3ng th\u00f2i gian \u0111\u00f3, ch\u00ednh ph\u1ee7 Ph\u1ea7n Lan c\u0169ng \u0111\u00e3 c\u00f3 m\u1ed9t \u0111\u1ed9ng th\u00e1i kh\u00e1c - m\u1ed9t \u0111i\u1ec1u ch\u01b0a t\u1eebng x\u1ea3y ra \u1edf M\u1ef9 ho\u1eb7c c\u00e1c n\u01b0\u1edbc kh\u00e1c. Ph\u1ea7n Lan kh\u1ecfi \u0111\u1ed9ng l\u1ea1i c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng s\u01b0 ph\u1ea1m, bu\u1ed9c h\u1ecd ph\u1ea3i ch\u1ecdn l\u1ecdc v\u00e0 nghi\u00eam ng\u1eb7t hem n\u1eefa. Nh\u01b0 m\u1ed9t ph\u1ea7n c\u1ee7a cu\u1ed9c c\u1ea3i c\u00e1ch l\u1edbn hon v\u1ec1 gi\u00e1o d\u1ee5c \u0111\u1ea1i h\u1ecdc, ch\u00ednh ph\u1ee7 cho ng\u00f9ng ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng nh\u1ecf hon v\u00e0 chuy\u1ec3n qu\u00e1 tr\u00ecnh \u0111\u00e0o t\u1ea1o gi\u00e1o vi\u00ean sang c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng \u0111\u1ea1i h\u1ecdc c\u00f3 danh ti\u1ebfng hon. R\u00f5 r\u00e0ng, \u0111\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t cu\u1ed9c c\u1ea3i c\u00e1ch t\u00e1o b\u1ea1o. Nh\u0169ng ng\u01b0\u1eddi ph\u1ea3n \u0111\u1ed1i l\u1eadp lu\u1eadn r\u1eb1ng h\u1ec7 th\u1ed1ng m\u00f3i qu\u00e1 xa x\u1ec9 v\u00e0 s\u1ebd, nh\u01b0 m\u1ed9t bi\u00ean t\u1eadp vi\u00ean t\u00f9ng c\u1ea3nh b\u00e1o, \u201cch\u1eb7n \u0111\u01b0\u1eddng c\u1ee7a th\u1ebf h\u1ec7 tr\u1ebb n\u00f4ng th\u00f4n khi h\u1ecd \u0111\u01b0\u1ee3c th\u00f4i th\u00fac ti\u1ebfn \u0111\u1ebfn s\u1ef1 nghi\u1ec7p gi\u1ea3ng d\u1ea1y\u201d. M\u1ed9t s\u1ed1 l\u00e3nh \u0111\u1ea1o c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng \u0111\u1ea1i h\u1ecdc c\u0169ng ph\u1ea3n \u0111\u1ed1i, s\u1ee3 r\u1eb1ng vi\u1ec7c t\u00edch h\u1ecdp \u0111\u00e0o t\u1ea1o th\u1ef1c h\u00e0nh v\u00e0 chuy\u00ean m\u00f4n c\u00f3 th\u1ec3 pha lo\u00e3ng c\u00e1c ti\u00eau chu\u1ea9n h\u1ecdc thu\u1eadt \u0111\u1ed1i v\u1edbi ph\u1ea7n c\u00f2n l\u1ea1i c\u1ee7a c\u00e1c khoa v\u00e0 h\u1ea1 th\u1ea5p uy t\u00edn c\u00e1c t\u1ed5 ch\u1ee9c c\u1ee7a h\u1ecd. \u0110i\u1ec1u th\u00fa v\u1ecb l\u00e0, nh\u1eefng l\u00f2i ph\u1ea3n \u0111\u1ed1i t\u01b0ong t\u1ef1 nh\u01b0 v\u1eady c\u0169ng \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u01b0a ra \u1edf Hoa K\u1ef3 b\u1ea5t c\u1ee9 khi n\u00e0o c\u00f3 ai \u0111\u00f3 c\u00f3","\u00fd \u0111\u1ecbnh khi\u1ebfn ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng \u0111\u00e0o t\u1ea1o gi\u00e1o vi\u00ean mang t\u00ednh ch\u1ecdn l\u1ecdc hem. Tuy nhi\u00ean, Ph\u1ea7n Lan v\u1eabn n\u1ed7 l\u1ef1c hi\u1ec7n \u0111\u1ea1i h\u00f3a v\u00e0 c\u00e1c nh\u00e0 l\u00e3nh \u0111\u1ea1o c\u1ee7a \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc n\u00e0y \u0111\u1ed3ng \u00fd r\u1eb1ng gi\u00e1o d\u1ee5c l\u00e0 \u0111i\u1ec1u duy nh\u1ea5t c\u00f3 th\u1ec3 c\u1ee9u \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc h\u1ecd kh\u1ecfi b\u1ecb t\u1ee5t h\u1eadu. C\u00e0ng \u0111\u1ecdc l\u1ecbch s\u1eed v\u00e0 n\u00f3i chuy\u1ec7n v\u00f3i ng\u01b0\u1eddi Ph\u1ea7n Lan am hi\u1ec3u v\u1ec1 n\u00f3, t\u00f4i c\u00e0ng ng\u01b0\u1ee1ng m\u1ed9 c\u00e2u chuy\u1ec7n n\u00e0y hon. Ng\u01b0\u1eddi Ph\u1ea7n Lan cho r\u1eb1ng c\u00e1ch duy nh\u1ea5t \u0111\u1ec3 nghi\u00eam t\u00fac v\u1ec1 gi\u00e1o d\u1ee5c l\u00e0 l\u1ef1a ch\u1ecdn c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean c\u00f3 tr\u00ecnh \u0111\u1ed9 cao, nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi gi\u1ecfi nh\u1ea5t v\u00e0 th\u00f4ng minh nh\u1ea5t trong m\u1ed7i th\u1ebf h\u1ec7 v\u00e0 \u0111\u00e0o t\u1ea1o h\u1ecd m\u1ed9t c\u00e1ch nghi\u00eam ng\u1eb7t. V\u00ec v\u1eady, \u0111\u00f3 l\u00e0 nh\u1eefng g\u00ec h\u1ecd \u0111\u00e3 l\u00e0m. \u0110\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t chi\u1ebfn l\u01b0\u1ee3c ho\u00e0n to\u00e0n c\u1ea5p thi\u1ebft m\u00e0 \u00edt qu\u1ed1c gia l\u00e0m \u0111\u01b0\u1ef1c. Sau \u0111\u00f3, v\u00e0o nh\u1eefng n\u0103m 1980 v\u00e0 1990, m\u1ed9t \u0111i\u1ec1u th\u1eadt tuy\u1ec7t v\u1eddi x\u1ea3y ra. Ph\u1ea7n Lan \u0111\u00e3 \u0111\u1ea1t \u0111\u1ebfn m\u1ed9t tr\u1ea1ng th\u00e1i ho\u00e0n to\u00e0n m\u00f3i, ch\u01b0a t\u1eebng di\u1ec5n ra \u1edf g\u1ea7n nh\u01b0 b\u1ea5t k\u1ef3 qu\u1ed1c gia n\u00e0o tr\u00ean th\u1ebf gi\u00f3i. \u0110i\u1ec1u \u0111\u00f3 x\u1ea3y ra t\u1eeb t\u1eeb v\u00e0 m\u1ed9t ph\u1ea7n do s\u1ef1 t\u00ecnh c\u1edd, nh\u01b0ng c\u0169ng gi\u1ea3i th\u00edch r\u1ea5t nhi\u1ec1u v\u1ec1 th\u00e0nh c\u00f4ng c\u1ee7a Ph\u1ea7n Lan. V\u00f3i c\u00e1c ti\u00eau chu\u1ea9n cao hon, m\u00f3i m\u1ebb hon v\u00e0 ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng \u0111\u00e0o t\u1ea1o gi\u00e1o vi\u00ean ch\u1eb7t ch\u1ebd, t\u1ea1i ch\u1ed7, t\u1eeb tr\u00ean xu\u1ed1ng c\u1ee7a Ph\u1ea7n Lan, nhi\u1ec7m v\u1ee5 \u201cKh\u00f4ng c\u00f3 \u0111\u1ee9a tr\u1ebb n\u00e0o b\u1ecb b\u1ecf l\u1ea1i ph\u00eda sau\u201d \u0111\u00e3 kh\u00f4ng c\u00f2n c\u1ea7n thi\u1ebft. Hon th\u1ebf n\u1eefa, \u0111\u00f3 l\u00e0 g\u00e1nh n\u1eb7ng ng\u0103n c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean v\u00e0 tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc \u0111\u1ea1t \u0111\u1ebfn m\u1ed9t m\u1ee9c \u0111\u1ed9 xu\u1ea5t s\u1eafc hon. v \u00ec v\u1eady, Ph\u1ea7n Lan \u0111\u00e3 b\u1eaft \u0111\u1ea7u th\u00e1o g\u1ee1 c\u00e1c quy \u0111\u1ecbnh \u00e1p b\u1ee9c nh\u1ea5t, t\u00f9ng ph\u1ea7n m\u1ed9t, nh\u01b0 th\u1ec3 d\u1ee1 b\u1ecf d\u00e0n gi\u00e1o kh\u1ecfi m\u1ed9t t\u00e1c ph\u1ea9m \u0111i\u00eau kh\u1eafc \u0111\u1eb9p. Ch\u00ednh ph\u1ee7 b\u00e3i b\u1ecf ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng thanh tra tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc. H\u1ecd kh\u00f4ng c\u1ea7n c\u00e1c ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng \u0111\u00f3 n\u1eefa. Gi\u1edd \u0111\u00e2y gi\u00e1o vi\u00ean \u0111\u01b0\u1ef1c hu\u1ea5n luy\u1ec7n v\u00e0 \u0111\u00e0o t\u1ea1o c\u1ea9n th\u1eadn, h\u1ecd \u0111\u01b0\u1ef1c tin t\u01b0\u1edfng s\u1ebd gi\u00fap ph\u00e1t tri\u1ec3n m\u1ed9t ch\u01b0ong tr\u00ecnh gi\u1ea3ng d\u1ea1y c\u1ed1t l\u00f5i mang t\u1ea7m qu\u1ed1c gia, t\u1ef1 qu\u1ea3n l\u00fd l\u00f3p h\u1ecdc ri\u00eang c\u1ee7a h\u1ecd v\u00e0 t\u1ef1 l\u1ef1a ch\u1ecdn s\u00e1ch gi\u00e1o khoa ri\u00eang. H\u1ecd \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u00e0o t\u1ea1o theo c\u00e1ch m\u00e0 gi\u00e1o vi\u00ean c\u1ea7n \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u00e0o t\u1ea1o v\u00e0 \u0111\u01b0\u1ef1c \u0111\u1ed1i x\u1eed theo c\u00e1ch gi\u00e1o vi\u00ean c\u1ea7n \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ed1i x\u1eed. Tr\u1edb tr\u00eau thay, trong nh\u1eefng n\u0103m 1990, m\u1ed9t cu\u1ed9c kh\u1ee7ng ho\u1ea3ng kinh t\u1ebf \u0111\u00e3 l\u00e0m t\u0103ng t\u1ed1c qu\u00e1 tr\u00ecnh c\u1ea3i c\u00e1ch n\u00e0y. Do cu\u1ed9c suy tho\u00e1i s\u00e2u, ch\u00ednh quy\u1ec1n \u0111\u1ecba ph\u01b0\u01a1ng c\u1ee7a Ph\u1ea7n Lan c\u1ea7n ph\u1ea3i c\u1eaft gi\u1ea3m chi ti\u00eau. Ng\u00e2n s\u00e1ch gi\u00e1o d\u1ee5c ph\u1ea3i \u0111\u01b0\u1ee3c c\u1eaft gi\u1ea3m t\u1eeb 15% \u0111\u1ebfn 20%. C\u00e1ch duy nh\u1ea5t \u0111\u1ec3 c\u00e1c quan ch\u1ee9c \u0111\u1ecba ph\u01b0ong \u0111\u1ed3ng \u00fd v\u00f3i v\u1ea5n \u0111\u1ec1 c\u1eaft gi\u1ea3m m\u1ea1nh tay l\u00e0 \u0111\u1ed5i l\u1ea1i ch\u00fang ph\u1ea3i mang l\u1ea1i l\u1ecdi nhu\u1eadn. V\u00ec v\u1eady, c\u00e1c nh\u00e0 l\u00e3nh \u0111\u1ea1o qu\u1ed1c gia \u0111\u00e3 \u0111\u1ed3ng \u00fd \u0111\u1ec3 c\u00e1c c\u01a1 quan \u0111\u1ecba ph\u01b0\u01a1ng t\u1ef1 quy\u1ebft, nhi\u1ec1u h\u01a1n h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c qu\u1ed1c gia kh\u00e1c \u0111\u00e3 t\u1eebng d\u00e1m l\u00e0m. C\u00f4ng cu\u1ed9c gi\u1ea3i ph\u00f3ng n\u00e0y ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng nh\u1edd nh\u1eefng thay \u0111\u1ed5i \u0111\u00e3 di\u1ec5n ra tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00f3. \u0110\u1ebfn l\u00fac \u0111\u00f3, ng\u01b0\u1eddi Ph\u1ea7n Lan \u0111\u00e3 thi\u1ebft k\u1ebf ra m\u1ed9t h\u1ec7 th\u1ed1ng gi\u00e1o d\u1ee5c v\u1eefng ch\u1eafc v\u1edbi \u0111\u1ed9i ng\u0169 gi\u00e1o vi\u00ean \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u00e0o t\u1ea1o ch\u1ea5t l\u01b0\u1ee3ng v\u00e0 c\u00e1c ti\u00eau chu\u1ea9n t\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ed1i r\u00f5 r\u00e0ng (v\u00e0 cao). M\u1ed9t khi h\u1ec7 th\u1ed1ng n\u00e0y \u0111i v\u00e0o ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng, vi\u1ec7c ki\u1ec3m tra v\u00e0 c\u00e2n b\u1eb1ng tr\u00e1ch nhi\u1ec7m kh\u00f4ng c\u00f2n c\u1ea7n thi\u1ebft. L\u00e3nh \u0111\u1ea1o v\u00e0 gi\u00e1o vi\u00ean nh\u00e0 tr\u01b0\u1eddng \u0111\u01b0\u1ee3c tho\u1ea3i m\u00e1i l\u1eadp gi\u00e1o \u00e1n d\u1ea1y v\u00e0 h\u1ecdc, \u0111\u01b0a ra c\u00e1c th\u1eed nghi\u1ec7m t\u1ea1i tr\u01b0\u1eddng c\u1ee7a h\u1ecd \u0111\u1ec3 t\u00ecm ra nh\u1eefng g\u00ec mang l\u1ea1i hi\u1ec7u qu\u1ea3 v\u00e0 t\u1ea1o n\u1ebfn m\u1ed9t h\u1ec7 th\u1ed1ng s\u00e1ng t\u1ea1o h\u01a1n b\u1ea5t k\u1ef3 h\u1ec7 th\u1ed1ng n\u00e0o m\u00e0 m\u1ed9t c\u01a1 quan trung \u01b0\u01a1ng c\u00f3 th\u1ec3 th\u1ef1c hi\u1ec7n \u0111\u01b0\u1ee3c. Th\u00f2i \u0111i\u1ec3m Kim t\u00f3i Ph\u1ea7n Lan, c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean, hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng, c\u00e1c l\u00e3nh \u0111\u1ea1o c\u00f4ng \u0111o\u00e0n c\u0169ng nh\u01b0 c\u00e1c ch\u00ednh tr\u1ecb gia \u0111ang th\u01b0\u1eddng xuy\u00ean l\u00e0m vi\u1ec7c v\u1edbi nhau \u0111\u1ec3 ti\u1ebfp t\u1ee5c c\u1ea3i thi\u1ec7n h\u1ec7 th\u1ed1ng gi\u00e1o d\u1ee5c. C\u00f3 l\u00fac h\u1ecd b\u1ea5t \u0111\u1ed3ng, nhung s\u1ef1 h\u1ecdp t\u00e1c v\u1eabn di\u1ec5n ra b\u00ecnh th\u01b0\u1eddng v\u00f3i m\u1ee9c \u0111\u1ed9 tin t\u01b0\u1edfng cao. Ch\u00ednh ph\u1ee7 \u0111\u00e3 ti\u1ebfn h\u00e0nh b\u00e0i thi ti\u00eau chu\u1ea9n h\u00f3a v\u1edbi c\u00e1c m\u1eabu sinh vi\u00ean t\u00f9y ch\u1ecdn - \u0111\u1ec3 ch\u1eafc ch\u1eafn r\u1eb1ng tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc \u0111ang l\u00e0m t\u1ed1t. Nh\u01b0ng kh\u00f4ng c\u1ea7n ph\u1ea3i ki\u1ec3m tra t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c sinh vi\u00ean theo t\u1eebng n\u0103m.","T\u1ea1i sao c\u00f4ng cu\u1ed9c c\u1ea3i c\u00e1ch \u0111\u00f3 ch\u01b0a t\u1eebng x\u1ea3y ra \u1edf Hoa K\u1ef3 hay \u1edf c\u00e1c n\u01b0\u1edbc kh\u00e1c? C\u00f3 ai t\u1eebng th\u1eed ch\u01b0a? D\u01b0\u1edbi \u0111\u00e2y l\u00e0 s\u1ed1 \u00edt c\u00e1c v\u00ed d\u1ee5 nh\u01b0ng l\u1ea1i c\u00f3 kh\u1ea3 n\u0103ng ti\u1ebft l\u1ed9 nhi\u1ec1u \u0111i\u1ec1u. V\u00f3i c\u01b0ong v\u1ecb \u1ee7y vi\u00ean gi\u00e1o d\u1ee5c m\u00f3i \u1edf Rhode Island, m\u1ed9t trong nh\u1eefng h\u00e0nh \u0111\u1ed9ng \u0111\u1ea7u ti\u1ebfn c\u1ee7a Deborah Gist l\u00e0 n\u00e2ng cao m\u1ee9c \u0111i\u1ec3m thi t\u1ed1i thi\u1ec3u \u0111\u1ed1i v\u00f3i c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean t\u01b0ong lai v\u00e0o n\u0103m 2009. V\u00e0o th\u00f2i \u0111i\u1ec3m \u0111\u00f3, Rhode Island c\u00f3 \u0111i\u1ec3m \u0111\u1ea7u v\u00e0o th\u1ea5p hem so v\u00f3i h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c ti\u1ec3u bang tr\u00ean to\u00e0n qu\u1ed1c. C\u00f4 c\u00f3 quy\u1ec1n thay \u0111\u1ed5i \u0111i\u1ec1u n\u00e0y \u0111on ph\u01b0ong v\u00e0 c\u00f4 \u0111\u00e3 l\u00e0m v\u1eady, th\u1ef1c hi\u1ec7n m\u1ed9t b\u01b0\u1edbc ti\u1ebfn nh\u1ecf theo h\u01b0\u1edbng c\u1ee7a Ph\u1ea7n Lan b\u1eb1ng c\u00e1ch y\u00eau c\u1ea7u c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean m\u00f3i \u0111\u1ea1t \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 cao hon \u0111\u00e1ng k\u1ec3 trong c\u00e1c k\u1ef3 thi SAT, ACT v\u00e0 Praxis, m\u1ed9t b\u00e0i ki\u1ec3m tra c\u1ea5p gi\u1ea5y ch\u1ee9ng nh\u1eadn h\u00e0nh ngh\u1ec1 gi\u00e1o vi\u00ean. Ngay l\u1eadp t\u1ee9c, c\u00e1c nh\u00e0 ph\u00ea b\u00ecnh cho r\u1eb1ng c\u00f4 c\u00f3 h\u00e0nh \u0111\u1ed9ng hoi th\u00e1i qu\u00e1, \u0111\u01b0a ra nh\u1eefng l\u00f2i ph\u00ea b\u00ecnh c\u00e1o bu\u1ed9c t\u01b0ong t\u1ef1 \u0111\u00e3 t\u00f9ng \u0111\u01b0\u1ef1c s\u1eed d\u1ee5ng \u0111\u1ec3 ch\u1ed1ng l\u1ea1i c\u00e1c nh\u00e0 c\u1ea3i c\u00e1ch \u1edf Ph\u1ea7n Lan trong nh\u0169ng n\u0103m 1970. M\u1ed9t s\u1ed1 cho r\u1eb1ng m\u1ed9t gi\u00e1o vi\u00ean ph\u1ea3i ch\u1eadt v\u1eadt \u1edf tr\u01b0\u1eddng th\u1ef1c s\u1ef1 l\u00e0 m\u1ed9t gi\u00e1o vi\u00ean t\u1ed1t, b\u1edfi h\u1ecd c\u00f3 th\u1ec3 quan t\u00e2m \u0111\u1ebfn c\u00e1c h\u1ecdc sinh \u0111ang h\u1ecdc k\u00e9m \u0111i. \u0110\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t logic ngoan c\u1ed1. M\u1ed9t b\u00e1c s\u0129 th\u1ef1c hi\u1ec7n h\u1ecfng nhi\u1ec1u ca ph\u1eabu thu\u1eadt s\u1ebd l\u00e0 m\u1ed9t gi\u00e1o s\u01b0 tr\u01b0\u1eddng y l\u00fd t\u01b0\u1edfng? Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi kh\u00e1c lo l\u1eafng r\u1eb1ng ti\u00eau chu\u1ea9n cao hon s\u1ebd d\u1eabn \u0111\u1ebfn t\u00ecnh tr\u1ea1ng thi\u1ebfu gi\u00e1o vi\u00ean. Tuy nhi\u00ean, c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng s\u01b0 ph\u1ea1m t\u1ea1i Rhode Island \u0111\u00e3 \u0111\u00e0o t\u1ea1o ra 1.000 gi\u00e1o vi\u00ean m\u1ed7i n\u0103m, cao hon m\u1ee9c c\u1ea7n thi\u1ebft m\u00e0 h\u1ec7 th\u1ed1ng tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc c\u1ea7n kho\u1ea3ng 800 ng\u01b0\u1eddi. Ngu\u1ed3n cung, \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t l\u00e0 gi\u00e1o vi\u00ean ti\u1ec3u h\u1ecdc, kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 m\u1ed9t v\u1ea5n \u0111\u1ec1. Hon n\u1eefa, theo quy lu\u1eadt v\u1ec1 b\u1ea3n ch\u1ea5t con ng\u01b0\u1eddi: M\u1ed9t khi vi\u1ec7c tr\u1edf th\u00e0nh gi\u00e1o vi\u00ean kh\u00f3 kh\u0103n hon, n\u00f3 c\u0169ng tr\u1edf n\u00ean h\u1ea5p d\u1eabn hon. Nhi\u1ec1u ng\u01b0\u1eddi mu\u1ed1n l\u00e0m \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3 v\u00e0 s\u1ebd c\u00f3 \u00edt gi\u00e1o vi\u00ean b\u1ecf ngh\u1ec1. B\u1edfi \u0111\u00e2y l\u00e0 n\u01b0\u1edbc M\u1ef9, m\u1ed9t qu\u1ed1c gia \u0111a d\u1ea1ng v\u00f3i l\u1ecbch s\u1eed l\u00e2u d\u00e0i v\u1ec1 n\u1ea1n ph\u00e2n bi\u1ec7t ch\u1ee7ng t\u1ed9c \u1edf c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng cao \u0111\u1eb3ng, c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng c\u00f4ng v\u00e0 m\u1ecdi t\u1ed5 ch\u1ee9c kh\u00e1c, n\u00ean nh\u0169ng n\u1ed7 l\u1ef1c c\u1ee7a Gist c\u0169ng \u0111\u01b0\u1ee3c coi l\u00e0 m\u1ed9t hi\u1ec7n t\u01b0\u1ee3ng ph\u00e2n bi\u1ec7t \u0111\u1ed1i x\u1eed. C\u00e1c nh\u00e0 l\u00e3nh \u0111\u1ea1o gi\u00e1o d\u1ee5c \u0111\u1ea1i h\u1ecdc c\u1ea3nh b\u00e1o r\u1eb1ng nh\u1eefng ti\u00eau chu\u1ea9n m\u00f3i c\u00f3 th\u1ec3 ng\u0103n ch\u1eb7n c\u00e1c h\u1ecdc sinh d\u00e2n t\u1ed9c thi\u1ec3u s\u1ed1, nh\u0169ng ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 kh\u1ea3 n\u0103ng \u0111\u1ea1t \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 th\u1ea5p hon trong c\u00e1c b\u00e0i thi, tr\u1edf th\u00e0nh gi\u00e1o vi\u00ean. Th\u1ef1c t\u1ebf, \u0111\u1ed9i ng\u0169 gi\u00e1o vi\u00ean \u1edf Rhode Island c\u00f3 qu\u00e1 nhi\u1ec1u ng\u01b0\u1eddi da tr\u1eafng v\u00e0 qu\u00e1 nhi\u1ec1u n\u1eef; c\u1ee5 th\u1ec3, \u0111\u1ec3 tr\u1edf n\u00ean \u0111a d\u1ea1ng hon v\u00e0 thu h\u00fat nhi\u1ec1u ng\u01b0\u1eddi hon, ng\u01b0\u1eddi ta c\u00f3 th\u1ec3 cho r\u1eb1ng ngh\u1ec1 nghi\u1ec7p n\u00e0y c\u1ea7n nhi\u1ec1u uy t\u00edn hon, ch\u1ee9 kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 \u00edt \u0111i. Hon th\u1ebf n\u1eefa, c\u00e1c h\u1ecdc sinh d\u00e2n t\u1ed9c thi\u1ec3u s\u1ed1 c\u1ea7n gi\u00e1o vi\u00ean c\u00f3 h\u1ecdc v\u1ea5n cao v\u00e0 \u0111a d\u1ea1ng. Th\u1eadt th\u00fa v\u1ecb khi nh\u1eadn ra r\u1eb1ng c\u00e1c ti\u00eau chu\u1ea9n cao hon kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c coi l\u00e0 m\u1ed9t v\u1ee5 \u0111\u1ea7u t\u01b0 v\u00e0o sinh vi\u00ean; thay v\u00e0o \u0111\u00f3, \u0111\u1ea7u ti\u00ean v\u00e0 quan tr\u1ecdng nh\u1ea5t, ch\u00fang \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u00ecn nh\u1eadn nh\u01b0 l\u00e0 m\u1ed9t m\u1ed1i \u0111e d\u1ecda \u0111\u1ed1i v\u00f3i gi\u00e1o vi\u00ean. C\u00e1c ch\u01b0ong tr\u00ecnh \u0111\u00e0o t\u1ea1o gi\u00e1o vi\u00ean c\u1ee7a Rhode Island \u0111\u00e3 t\u1ea1o ra s\u1ed1 gi\u00e1o vi\u00ean cao g\u1ea5p n\u0103m l\u1ea7n s\u1ed1 gi\u00e1o vi\u00ean \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng c\u00f4ng l\u1eadp c\u1ee7a ti\u1ec3u bang Rhode Island th\u1ef1c s\u1ef1 tuy\u1ec3n d\u1ee5ng m\u1ed7i n\u0103m. T\u1ed5 ch\u1ee9c duy nh\u1ea5t \u0111\u01b0\u1ee3c h\u01b0\u1edfng l\u1ef1i t\u1eeb h\u1ec7 th\u1ed1ng n\u00e0y d\u01b0\u1eddng nh\u01b0 ch\u00ednh l\u00e0 b\u1ea3n th\u00e2n c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng \u0111\u1ea1i h\u1ecdc, nh\u01b0ng l\u00e3nh \u0111\u1ea1o c\u1ee7a c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng v\u1eabn c\u00f2n ph\u00e0n n\u00e0n r\u1eb1ng h\u1ecd s\u1ebd m\u1ea5t qu\u00e1 nhi\u1ec1u sinh vi\u00ean n\u1ebfu c\u00e1c ti\u00eau chu\u1ea9n \u0111\u01b0\u1ee3c n\u00e2ng l\u00ean m\u1ee9c cao hon. H\u1ecd b\u00e0y t\u1ecf m\u1ed1i quan t\u00e2m n\u00e0y v\u1edbi c\u00e1c ph\u00f3ng vi\u00ean b\u00e1o ch\u00ed v\u00e0 c\u00e1c ph\u00f3ng vi\u00ean \u0111\u00e3 tr\u00edch d\u1eabn ch\u00fang m\u1ed9t c\u00e1ch th\u1eb3ng th\u1eafn.","\u201cCh\u00fang s\u1ebd t\u01b0\u1edbc \u0111i qu\u00e1 nhi\u1ec1u sinh vi\u00ean,\u201d Roger G. Eldridge Jr, quy\u1ec1n hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng c\u1ee7a Tr\u01b0\u1eddng S\u01b0 ph\u1ea1m thu\u1ed9c \u0110\u1ea1i h\u1ecdc Rhode Island chia s\u1ebb v\u00f3i t\u1ea1p ch\u00ed Prov\u1ec9dence. \u0110\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t l\u1ef1a ch\u1ecdn t\u1eeb ng\u1eef ti\u1ebft l\u1ed9 nhi\u1ec1u \u0111i\u1ec1u: T\u01b0\u1edbc \u0111i th\u01b0\u1eddng c\u00f3 ngh\u0129a l\u00e0 l\u1ea5y m\u1ea5t m\u1ed9t quy\u1ec1n h\u1ef1p ph\u00e1p thi\u00eang li\u00eang n\u00e0o \u0111\u00f3 kh\u1ecfi m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi, ch\u1eb3ng h\u1ea1n nh\u01b0 quy\u1ec1n b\u1ea7u c\u1eed. V\u00e0 \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3 n\u1eb1m \u1edf th\u1ef1c t\u1ebf s\u1ed1 ng\u01b0\u1eddi nh\u00ecn nh\u1eadn v\u1ec1 c\u00f4ng vi\u1ec7c n\u00e0y; h\u1ea7u h\u1ebft ng\u01b0\u1eddi M\u1ef9 cho bi\u1ebft s\u01b0 ph\u1ea1m l\u00e0 m\u1ed9t c\u00f4ng vi\u1ec7c kh\u00f3 kh\u0103n v\u00e0 quan tr\u1ecdng, nh\u01b0ng nhi\u1ec1u ng\u01b0\u1eddi trong s\u1ed1 h\u1ecd, bao g\u1ed3m c\u1ea3 gi\u00e1o vi\u00ean v\u00e0 c\u00e1c gi\u00e1o s\u01b0 gi\u1ea3ng d\u1ea1y, d\u01b0\u1eddng nh\u01b0 kh\u00f4ng tin vi\u1ec7c gi\u1ea3ng d\u1ea1y \u0111\u00f2i h\u1ecfi nhi\u1ec1u tr\u00ed tu\u1ec7. Theo ti\u00eau chu\u1ea9n m\u00f3i cao hon, kho\u1ea3ng 85% sinh vi\u00ean s\u01b0 ph\u1ea1m c\u1ee7a \u0110\u1ea1i h\u1ecdc Rhode Island s\u1ebd kh\u00f4ng \u0111\u1ea1t ti\u00eau chu\u1ea9n, hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng tr\u01b0\u1eddng \u0111\u01b0a ra l\u00f2i \u0111e d\u1ecda. Xu\u1ea5t ph\u00e1t t\u1eeb ng\u00f4i tr\u01b0\u1eddng \u0111\u00e3 cung c\u1ea5p nhi\u1ec1u gi\u00e1o vi\u00ean Rhode Island hon b\u1ea5t k\u1ef3 tr\u01b0\u1eddng n\u00e0o kh\u00e1c, \u0111\u00e2y l\u00e0 m\u1ed9t con s\u1ed1 th\u1ed1ng k\u00ea \u0111\u00e1ng kinh ng\u1ea1c, m\u1ed9t con s\u1ed1 \u0111\u00e1ng l\u1ebd n\u00ean l\u00e0 n\u1ed7i x\u1ea5u h\u1ed5 nhung th\u1ef1c t\u1ebf l\u1ea1i kh\u00f4ng. Tuy nhi\u00ean, Gist \u0111\u00e3 kh\u00f4ng d\u00f9ng b\u01b0\u1edbc. \u201cT\u00f4i t\u1ef1 tin tuy\u1ec7t \u0111\u1ed1i r\u1eb1ng c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean t\u01b0ong lai \u1edf Rhode Island c\u00f3 kh\u1ea3 n\u0103ng \u0111\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ee3c th\u00e0nh t\u00edch n\u00e0y,\u201d c\u00f4 n\u00f3i. C\u00f4 \u0111\u00e3 \u0111\u1ed3ng \u00fd th\u1ef1c hi\u1ec7n t\u1eebng b\u01b0\u1edbc n\u00e2ng c\u1ea5p \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 trong v\u00f2ng hai n\u0103m v\u00e0 cho ph\u00e9p c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng \u0111\u1ea1i h\u1ecdc xin mi\u1ec5n tr\u1eeb cho c\u00e1c \u1ee9ng vi\u00ean ti\u1ec1m n\u0103ng, nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 ch\u01b0a \u0111\u1ea1t. Ba n\u0103m sau, c\u00f4 kh\u00f4ng nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ef1c b\u1ea5t k\u1ef3 y\u00eau c\u1ea7u mi\u1ec5n tr\u1eeb n\u00e0o. T\u1ea1i \u0110\u1ea1i h\u1ecdc Rhode Island, t\u1ef7 l\u1ec7 sinh vi\u00ean s\u01b0 ph\u1ea1m l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi d\u00e2n t\u1ed9c thi\u1ec3u s\u1ed1 t\u0103ng t\u1eeb 8,8% l\u00ean 9,24%, c\u00f2n l\u1ea1i v\u1ec1 c\u01a1 b\u1ea3n kh\u00f4ng c\u00f3 g\u00ec thay \u0111\u1ed5i, b\u1ea5t ch\u1ea5p c\u00e1c d\u1ef1 \u0111o\u00e1n tr\u00e1i chi\u1ec1u. \u0110\u1ed1i v\u00f3i m\u1ed9t s\u1ed1 gi\u00e1o vi\u00ean Hoa K\u1ef3, vi\u1ec7c thi\u1ebfu c\u00e1c ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng \u0111\u00e0o t\u1ea1o nghi\u00eam t\u00fac kh\u00f4ng quan tr\u1ecdng; h\u1ecd b\u00f9 l\u1ea1i nh\u1eefng g\u00ec kh\u00f4ng bi\u1ebft b\u1eb1ng c\u00e1ch h\u1ecdc h\u1ecfi trong c\u00f4ng vi\u1ec7c. M\u1ed9t s\u1ed1 may m\u1eafn c\u00f3 m\u1ed9t hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng ho\u1eb7c ng\u01b0\u1eddi c\u1ed1 v\u1ea5n gi\u1ecfi. Tuy nhi\u00ean, \u0111\u1ed1i v\u00f3i c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean kh\u00e1c, kho\u1ea3ng c\u00e1ch gi\u00e1o d\u1ee5c n\u00e0y tr\u1edf th\u00e0nh v\u1ea5n \u0111\u1ec1. Khi c\u00f3 nhi\u1ec1u h\u1ecdc sinh khao kh\u00e1t \u0111\u01b0\u1ee3c h\u1ecdc \u0111\u1ea1i h\u1ecdc v\u00e0 n\u1ec1n kinh t\u1ebf ng\u00e0y c\u00e0ng t\u01b0\u1edfng th\u01b0\u1edfng t\u01b0 duy b\u1eadc cao, ng\u00e0y c\u00e0ng c\u00f3 nhi\u1ec1u gi\u00e1o vi\u00ean \u0111\u01b0\u1ee3c y\u00eau c\u1ea7u d\u1ea1y c\u00e1c t\u00e0i li\u1ec7u m\u00e0 h\u1ecd ch\u01b0a t\u1eebng \u0111\u01b0\u1ee3c h\u1ecdc. Ngo\u00e0i nh\u1eefng hi\u1ec7u qu\u1ea3 thi\u1ebft th\u1ef1c, c\u00e1c ti\u00eau chu\u1ea9n th\u1ea5p mang \u0111\u1ebfn m\u1ed9t th\u00f4ng \u0111i\u1ec7p g\u00e2y n\u1ea3n l\u00f2ng: \u1ede M\u1ef9, Na Uy v\u00e0 nhi\u1ec1u n\u01b0\u1edbc kh\u00e1c, ch\u00fang t\u00f4i kh\u00f4ng mong \u0111\u1ee3i gi\u00e1o vi\u00ean l\u00e0 nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi gi\u1ecfi nh\u1ea5t v\u00e0 s\u00e1ng d\u1ea1 nh\u1ea5t trong th\u1ebf h\u1ec7 c\u1ee7a h\u1ecd. Ch\u00fang t\u00f4i n\u00f3i v\u1edbi h\u1ecd nh\u01b0 v\u1eady theo h\u00e0ng ng\u00e0n c\u00e1ch kh\u00e1c nhau v\u00e0 th\u00f4ng \u0111i\u1ec7p b\u1eaft \u0111\u1ea7u t\u1eeb ng\u00e0y h\u1ecd nh\u1eadp h\u1ecdc \u0111\u1ea1i h\u1ecdc. Khi Kim b\u1eaft \u0111\u1ea7u h\u1ecdc m\u1eabu gi\u00e1o n\u0103m 2 0 0 0 ,10 \/10 gi\u00e1o vi\u00ean Ph\u1ea7n Lan \u0111\u00e3 t\u1ed1t nghi\u1ec7p v\u00f3i v\u1ecb tr\u00ed m\u1ed9t trong ba ng\u01b0\u1eddi gi\u1ecfi nh\u1ea5t l\u00f3p t\u1eeb trung h\u1ecdc; ch\u1ec9 2\/10 gi\u00e1o vi\u00ean Hoa K\u1ef3 l\u00e0m \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3. T\u1ea1i m\u1ed9t s\u1ed1 tr\u01b0\u1eddng \u0111\u1ea1i h\u1ecdc M\u1ef9, sinh vi\u00ean ph\u1ea3i \u0111\u00e1p \u1ee9ng c\u00e1c ti\u00eau chu\u1ea9n h\u1ecdc t\u1eadp cao h\u01a1n \u0111\u1ec3 ch\u01a1i b\u00f3ng \u0111\u00e1 thay v\u00ec tr\u1edf th\u00e0nh gi\u00e1o vi\u00ean. \u1ede Ph\u1ea7n Lan, ch\u00ednh ph\u1ee7 tr\u1ea3 ti\u1ec1n h\u1ecdc ph\u00ed cho Stara v\u00e0 t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c b\u1ea1n sinh vi\u00ean \u0111\u1ea1i h\u1ecdc. \u1ede Oklahoma, h\u1ecdc ph\u00ed c\u1ee7a Bethel c\u0169ng \u0111\u01b0\u1ee3c chi tr\u1ea3 nh\u01b0ng kho\u1ea3n ti\u1ec1n mi\u1ec5n ph\u00ed n\u00e0y \u0111\u1ebfn t\u1eeb m\u1ed9t m\u1ea1ng l\u01b0\u1edbi an to\u00e0n \u0111\u01b0\u1ee3c t\u1ed5ng h\u1ecdp m\u1ed9t c\u00e1ch th\u1eadn tr\u1ecdng t\u1eeb c\u00e1c kho\u1ea3n tr\u1ee3 c\u1ea5p Pell, h\u1ecdc b\u1ed5ng th\u1ec3 thao t\u1eebng ph\u1ea7n v\u00e0 c\u00e1c nh\u00e0 t\u00e0i tr\u1ee3 c\u1ee7a An \u0110\u1ed9. Sinh vi\u00ean th\u01b0\u1eddng kh\u00f4ng th\u1ec3 ki\u1ec3m so\u00e1t \u0111\u01b0\u1ee3c vi\u1ec7c n\u00e0y. Trong n\u0103m th\u1ee9 hai t\u1ea1i \u0110\u1ea1i h\u1ecdc Northeastern State, Bethel xin h\u1ecdc t\u1ea1i tr\u01b0\u1eddng s\u01b0 ph\u1ea1m tr\u1ef1c thu\u1ed9c \u0111\u1ea1i h\u1ecdc n\u00e0y. \u0110\u00e2y c\u0169ng l\u00e0 m\u1ed9t c\u01a1 h\u1ed9i kh\u00e1c \u0111\u1ec3 tr\u01b0\u1eddng ch\u1ecdn \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eefng c\u00e1 nh\u00e2n","gi\u1ecfi nh\u1ea5t v\u00e0 s\u00e1ng d\u1ea1 nh\u1ea5t tr\u1edf th\u00e0nh gi\u00e1o vi\u00ean. Nh\u01b0ng ph\u1ea3i th\u1eeba nh\u1eadn r\u1eb1ng, Bethel ch\u1ec9 c\u1ea7n \u0111\u1ea1t \u0111i\u1ec3m trung b\u00ecnh kho\u1ea3ng 2,5 ho\u1eb7c cao hon (thang \u0111i\u1ec3m 4). Anh s\u1ebd c\u1ea7n \u0111i\u1ec3m trung b\u00ecnh cao hon \u0111\u1ec3 tr\u1edf th\u00e0nh m\u1ed9t chuy\u00ean vi\u00ean \u0111o m\u1eaft t\u1ea1i c\u00f9ng tr\u01b0\u1eddng \u0111\u1ea1i h\u1ecdc n\u00e0y ng\u00e0y nay. \u0110\u1ec3 tr\u1edf th\u00e0nh gi\u00e1o vi\u00ean, anh c\u0169ng ph\u1ea3i c\u00f3 \u00edt nh\u1ea5t b\u1eb1ng c ti\u1ebfng Anh n\u0103m nh\u1ea5t v\u00e0 b\u1eb1ng c v\u1ec1 thuy\u1ebft tr\u00ecnh ho\u1eb7c ch\u1ee9ng ch\u1ec9 tham gia m\u1ed9t l\u00f3p h\u1ecdc v\u1ec1 c\u00e1c nguy\u00ean t\u1eafc c\u01a1 b\u1ea3n trong giao ti\u1ebfp. Anh c\u0169ng c\u1ea7n \u0111\u1ee7 19 \u0111i\u1ec3m ACT, m\u1ed9t b\u00e0i thi chu\u1ea9n h\u00f3a nh\u01b0 SAT. \u0110i\u1ec3m trung b\u00ecnh to\u00e0n qu\u1ed1c ACT l\u00fac \u0111\u00f3 l\u00e0 20,6 \u0111i\u1ec3m. \u0110i\u1ec1u n\u00e0y c\u00f3 ngh\u0129a l\u00e0: Th\u00e0nh t\u00edch d\u01b0&i m\u1ee9c trung b\u00ecnh tr\u00ean c\u1ea3 n\u01b0\u1edbc trong b\u00e0i thi li\u00ean quan \u0111\u1ebfn nh\u1eefng g\u00ec b\u1ea1n \u0111\u00e3 h\u1ecdc trong su\u1ed1t th\u1eddi trung h\u1ecdc c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u1ea5p nh\u1eadn n\u1ebfu b\u1ea1n khao kh\u00e1t c\u1ed1ng hi\u1ebfn cu\u1ed9c \u0111\u00f2i m\u00ecnh cho gi\u00e1o d\u1ee5c. T\u1ea1i tr\u01b0\u1eddng s\u01b0 ph\u1ea1m, Bethel \u0111\u00e3 ph\u00e1t hi\u1ec7n ra r\u1eb1ng anh kh\u00f4ng c\u1ea7n ph\u1ea3i h\u1ecdc chuy\u00ean ng\u00e0nh to\u00e1n h\u1ecdc \u0111\u1ec3 tr\u1edf th\u00e0nh m\u1ed9t gi\u00e1o vi\u00ean to\u00e1n trung h\u1ecdc. V\u00ec v\u1eady, anh c\u0169ng kh\u00f4ng c\u1ea7n \u0111\u0103ng k\u00fd chuy\u00ean ng\u00e0nh n\u00e0y. Tr\u00ean to\u00e0n qu\u1ed1c, ch\u01b0a \u0111\u1ebfn m\u1ed9t n\u1eeda s\u1ed1 gi\u00e1o vi\u00ean to\u00e1n trung h\u1ecdc M\u1ef9 h\u1ecdc chuy\u00ean ng\u00e0nh to\u00e1n h\u1ecdc. G\u1ea7n 1\/3 th\u1eadm ch\u00ed kh\u00f4ng h\u1ecdc chuy\u00ean ng\u00e0nh to\u00e1n h\u1ecdc. Ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng \u0111\u00e0o t\u1ea1o gi\u00e1o vi\u00ean gi\u1ea3ng d\u1ea1y tr\u1ebb nh\u1ecf c\u00f2n t\u1ec7 h\u01a1n. \u201cPh\u1ea7n l\u1edbn c\u00e1c sinh vi\u00ean s\u01b0 ph\u1ea1m ti\u1ec3u h\u1ecdc s\u1ee3 m\u00f4n to\u00e1n,\u201d m\u1ed9t ch\u1ee7 nhi\u1ec7m khoa to\u00e1n t\u1ea1i Oklahoma tr\u1ea3 l\u00f2i m\u1ed9t cu\u1ed9c kh\u1ea3o s\u00e1t n\u0103m 2005. \u201cS\u1ef1 s\u1ee3 h\u00e3i n\u00e0y s\u1ebd \u0111\u01b0\u1ee3c chuy\u1ec3n sang h\u1ecdc sinh c\u1ee7a h\u1ecd.\u201d M\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi kh\u00e1c \u01b0\u1edbc t\u00ednh kho\u1ea3ng 1\/4 gi\u00e1o vi\u00ean t\u1ed1t nghi\u1ec7p \u0111\u1ea1i h\u1ecdc r\u1ea5t gh\u00e9t m\u00f4n to\u00e1n v\u00e0 kh\u00f4ng m\u1ea5y h\u1ee9ng th\u00fa v\u00f3i vi\u1ec7c c\u1ea3i thi\u1ec7n n\u00f3. Bethel th\u00edch to\u00e1n h\u1ecdc, nh\u01b0ng m\u1ee5c ti\u00eau ch\u00ednh c\u1ee7a anh l\u00e0 tr\u1edf th\u00e0nh m\u1ed9t hu\u1ea5n luy\u1ec7n vi\u00ean, v\u00ec v\u1eady anh h\u1ecdc chuy\u00ean ng\u00e0nh gi\u00e1o d\u1ee5c th\u1ec3 ch\u1ea5t v\u00e0 h\u1ecdc th\u00eam to\u00e1n h\u1ecdc. Khi anh tham gia b\u00e0i thi c\u1ea7n thi\u1ebft \u0111\u1ec3 tr\u1edf th\u00e0nh gi\u00e1o vi\u00ean to\u00e1n trung h\u1ecdc \u1edf Oklahoma, anh \u0111\u00e3 v\u01b0\u1ee3t qua n\u00f3 m\u1ed9t c\u00e1ch d\u1ec5 d\u00e0ng. H\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c t\u00e0i li\u1ec7u \u1edf m\u1ee9c \u0111\u1ed9 l\u00f3p 10 ho\u1eb7c 11 v\u00e0 anh th\u1ea5y kh\u00f4ng kh\u00f3. Tuy nhi\u00ean, n\u1ebfu kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c, anh s\u1ebd thi l\u1ea1i cho \u0111\u1ebfn khi qua. Tr\u00ean to\u00e0n n\u01b0\u1edbc M\u1ef9, nh\u1eefng gi\u00e1o vi\u00ean to\u00e1n h\u1ecdc t\u01b0\u01a1ng lai kh\u00f4ng th\u1ef1c s\u1ef1 bi\u1ebft nhi\u1ec1u v\u1ec1 to\u00e1n b\u1eb1ng gi\u00e1o vi\u00ean t\u1ea1i c\u00e1c si\u00eau c\u01b0\u1eddng v\u1ec1 gi\u00e1o d\u1ee5c. M\u1ee9c th\u00e2m h\u1ee5t n\u00e0y \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t \u0111\u00e1ng b\u00e1o \u0111\u1ed9ng \u1edf c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean to\u00e1n h\u1ecdc b\u1eadc trung h\u1ecdc. Khi c\u00e1c nh\u00e0 nghi\u00ean c\u1ee9u ki\u1ec3m tra h\u00e0ng ng\u00e0n gi\u00e1o vi\u00ean \u1edf 16 qu\u1ed1c gia, h\u1ecd th\u1ea5y r\u1eb1ng gi\u00e1o vi\u00ean d\u1ea1y to\u00e1n trung h\u1ecdc t\u01b0\u01a1ng lai t\u1ea1i Hoa K\u1ef3 c\u00f3 ki\u1ebfn th\u1ee9c v\u1ec1 to\u00e1n t\u01b0\u01a1ng \u0111\u01b0\u01a1ng v\u1edbi c\u00e1c \u0111\u1ed3ng nghi\u1ec7p \u1edf Th\u00e1i Lan v\u00e0 Oman. H\u1ecd kh\u00f4ng \u0111\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ee3c n\u0103ng l\u1ef1c to\u00e1n h\u1ecdc nh\u01b0 c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean th\u1ef1c t\u1eadp t\u1ea1i \u0110\u00e0i Loan, Singapore ho\u1eb7c Ba Lan. V\u00ec v\u1eady, ch\u1eb3ng ng\u1ea1c nhi\u00ean khi h\u1ecdc sinh c\u1ee7a ch\u00ednh c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean n\u00e0y s\u1ebd \u0111\u1ea1t th\u00e0nh t\u00edch kh\u00f4ng m\u1ea5y \u1ea5n t\u01b0\u1ee3ng sau n\u00e0y. Th\u1ef1c t\u1ebf l\u00e0 b\u1ea1n kh\u00f4ng th\u1ec3 d\u1ea1y nh\u1eefng g\u00ec b\u1ea1n kh\u00f4ng bi\u1ebft. Tuy nhi\u00ean, ph\u1ea7n gi\u00e1 tr\u1ecb nh\u1ea5t trong b\u1ea5t k\u1ef3 ch\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh \u0111\u00e0o t\u1ea1o gi\u00e1o vi\u00ean n\u00e0o l\u00e0 th\u1ef1c t\u1ebf gi\u1ea3ng d\u1ea1y hay th\u00f2i gian gi\u00e1o vi\u00ean tr\u1ef1c ti\u1ebfp l\u00ean l\u00f3p. Kh\u00f4ng c\u00f3 c\u00e1ch chu\u1ea9n b\u1ecb n\u00e0o t\u1ed1t cho vi\u1ec7c gi\u1ea3ng d\u1ea1y h\u01a1n l\u00e0 tr\u1ea3i nghi\u1ec7m th\u1ef1c t\u1ebf - nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eefng ph\u1ea3n h\u1ed3i c\u00f3 \u00fd ngh\u0129a \u0111\u1ec3 ti\u1ebfn b\u1ed9 h\u01a1n sau n\u00e0y. \u1ede Oklahoma, th\u00f2i gian th\u1ef1c t\u1eadp gi\u1ea3ng d\u1ea1y c\u1ee7a Bethel \u0111\u00e3 gi\u00fap anh h\u1ecdc c\u00e1ch so\u1ea1n gi\u00e1o \u00e1n v\u00e0 qu\u1ea3n l\u00fd l\u00f3p h\u1ecdc. Nh\u01b0ng k\u1ef3 th\u1ef1c t\u1eadp \u0111\u00f3 ch\u1ec9 k\u00e9o d\u00e0i 12 tu\u1ea7n, so v\u00f3i c\u1ea3 n\u0103m \u1edf Ph\u1ea7n Lan. Tr\u00ean to\u00e0n n\u01b0\u1edbc M\u1ef9, c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng s\u01b0 ph\u1ea1m ch\u1ec9 c\u1ea7n trung b\u00ecnh 12 \u0111\u1ebfn 15 tu\u1ea7n th\u1ef1c t\u1eadp v\u00e0 ch\u1ea5t l\u01b0\u1ee3ng r\u1ea5t kh\u00e1c nhau t\u00f9y thu\u1ed9c v\u00e0o t\u1eebng n\u01a1i.","Khi Bethel \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ee9ng l\u00f3p l\u1ea7n \u0111\u1ea7u ti\u00ean, anh nhanh ch\u00f3ng nh\u1eadn ra r\u1eb1ng n\u1ebfu ch\u1ecdn chuy\u00ean ng\u00e0nh ch\u00ednh l\u00e0 to\u00e1n h\u1ecdc th\u00ec s\u1ebd c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c r\u1ea5t nhi\u1ec1u l\u1ee3i th\u1ebf. Nh\u01b0ng chuy\u1ec7n \u0111\u00e3 r\u1ed3i. \u0110\u1ebfn khi d\u1ea1y Kim, l\u01b0ong c\u1ee7a anh v\u00e0o kho\u1ea3ng 49.000 \u0111\u00f4-la m\u1ed7i n\u0103m, cao hcm m\u1ee9c l\u01b0ong trung b\u00ecnh \u1edf Sallisaw nh\u01b0ng v\u1eabn ch\u01b0a ph\u1ea3i l\u00e0 nhi\u1ec1u. Ph\u00eda b\u00ean kia \u0110\u1ea1i T\u00e2y D\u01b0cmg, Stara \u0111\u00e3 ki\u1ebfm \u0111\u01b0\u1ef1c kho\u1ea3ng 67.000 \u0111\u00f4-la m\u1ed7i n\u0103m. C\u00e1c chi ph\u00ed sinh ho\u1ea1t \u1edf Ph\u1ea7n Lan cao hon, nh\u01b0ng l\u01b0ong c\u1ee7a Stara nh\u01b0 v\u1eady v\u1eabn cao. V\u00e0 ti\u1ec1n l\u01b0ong c\u1ee7a c\u00f4 g\u1ea7n v\u00f3i m\u1ee9c c\u00e1c sinh vi\u00ean \u0111\u1ea1i h\u1ecdc kh\u00e1c ki\u1ebfm \u0111\u01b0\u1ee3c sau khi t\u1ed1t nghi\u1ec7p \u1edf Ph\u1ea7n Lan hon t\u00ecnh tr\u1ea1ng c\u1ee7a Bethel \u1edf Hoa K\u1ef3. \u0110i\u1ec1u th\u00fa v\u1ecb l\u00e0, tr\u00ean to\u00e0n th\u1ebf gi\u00f3i, nh\u1eefng kho\u1ea3n ti\u1ec1n l\u01b0ong l\u1edbn ch\u01b0a ch\u1eafc \u0111\u00e3 t\u01b0ong x\u1ee9ng v\u00f3i s\u1ef1 xu\u1ea5t s\u1eafc. Nh\u1eefng gi\u00e1o vi\u00ean \u0111\u01b0\u1ee3c tr\u1ea3 l\u01b0ong cao nh\u1ea5t th\u1ebf gi\u00f3i s\u1ed1ng \u1edf T\u00e2y Ban Nha, noi c\u00e1c thanh thi\u1ebfu ni\u00ean c\u00f3 th\u00e0nh t\u00edch to\u00e1n h\u1ecdc, \u0111\u1ecdc v\u00e0 khoa h\u1ecdc t\u1ec7 hon h\u1ecdc sinh t\u1ea1i Hoa K\u1ef3. Nhung trong c\u00e1c h\u1ec7 th\u1ed1ng gi\u00e1o d\u1ee5c \u0111\u1ea1i h\u1ecdc, m\u1ee9c ti\u1ec1n l\u01b0ong cao hon c\u00f3 th\u1ec3 gi\u00fap c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng thu h\u00fat nh\u1eefng gi\u00e1o vi\u00ean \u0111\u01b0\u1ef1c \u0111\u00e0o t\u1ea1o t\u1ed1t hon v\u00e0 gi\u1eef ch\u00e2n h\u1ecd qua th\u00f2i gian, thi\u1ebft l\u1eadp m\u1ed9t n\u1ec1n t\u1ea3ng v\u1ec1 t\u00ednh chuy\u1ebfn nghi\u1ec7p v\u00e0 uy t\u00edn. Trong t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c si\u00eau c\u01b0\u1eddng gi\u00e1o d\u1ee5c, thu nh\u1eadp c\u1ee7a gi\u00e1o vi\u00ean g\u1ea7n b\u1eb1ng m\u1ee9c l\u01b0cmg c\u1ee7a c\u00e1c chuy\u1ebfn gia \u0111\u00e0o t\u1ea1o \u0111\u1ea1i h\u1ecdc kh\u00e1c \u1edf M\u1ef9. Trong nhi\u1ec1u tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdp, l\u00f3p h\u1ecdc \u1edf nh\u0169ng noi n\u00e0y c\u0169ng \u0111\u00f4ng hon c\u00e1c l\u00f3p h\u1ecdc t\u1ea1i Hoa K\u1ef3, khi\u1ebfn chi ph\u00ed ti\u1ec1n l\u01b0ong d\u1ec5 qu\u1ea3n l\u00fd hon. Khi l\u1eafng nghe c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean nh\u01b0 Stara v\u00e0 Bethel n\u00f3i chuy\u1ec7n, t\u00f4i b\u1eaft \u0111\u1ea7u ng\u1edd r\u1eb1ng t\u1ea5t c\u1ea3 nh\u1eefng kh\u00e1c bi\u1ec7t n\u00e0y c\u00f3 li\u00ean quan \u0111\u1ebfn nhau theo th\u1ee9 t\u1ef1 th\u00f2i gian. B\u1edfi \u1edf Ph\u1ea7n Lan v\u00e0 c\u00e1c si\u00eau c\u01b0\u1eddng gi\u00e1o d\u1ee5c kh\u00e1c, c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng s\u01b0 ph\u1ea1m ch\u1ec9 l\u1ef1a ch\u1ecdn nh\u1eefng \u1ee9ng vi\u00ean h\u00e0ng \u0111\u1ea7u \u0111\u1ec3 c\u00f3 th\u1ec3 d\u00e0nh \u00edt th\u00f2i gian cho nh\u0169ng h\u01b0\u1edbng d\u1eabn l\u00fd thuy\u1ebft v\u00e0 t\u1eadp trung v\u00e0o th\u1ef1c h\u00e0nh \u0111\u00e0o t\u1ea1o nghi\u00eam ng\u1eb7t; b\u1edfi c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean l\u00ean l\u00f3p v\u00f3i ki\u1ebfn th\u1ee9c ch\u1eafc ch\u1eafn v\u00e0 k\u1ef7 lu\u1eadt cao n\u00ean \u00edt c\u00f3 ng\u01b0\u1eddi b\u1ecf vi\u1ec7c v\u00ec ch\u00e1n n\u1ea3n hon so v\u00f3i c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean Hoa K\u1ef3. M\u00f4 h\u00ecnh v\u1ec1 s\u1ef1 chu\u1ea9n b\u1ecb v\u00e0 \u1ed5n \u0111\u1ecbnh n\u00e0y \u0111\u00e3 cung c\u1ea5p cho c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean nh\u0169ng l\u00f3p h\u1ecdc c\u00f3 quy m\u00f4 l\u1edbn hon v\u00e0 tr\u1ea3 l\u01b0cmg h\u1eadu h\u0129nh hon cho h\u1ecd, v\u00ec chi ph\u00ed cho vi\u1ec7c thay \u0111\u1ed5i gi\u00e1o vi\u00ean th\u1ea5p hon nhi\u1ec1u so v\u1edbi c\u00e1c n\u01b0\u1edbc kh\u00e1c. V\u00e0, b\u1edfi h\u1ecd \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u00e0o t\u1ea1o v\u00e0 h\u1ed7 tr\u1ef1 b\u00e0i b\u1ea3n, n\u00ean h\u1ecd c\u00f3 s\u1eb5n c\u00e1c c\u00f4ng c\u1ee5 \u0111\u1ec3 gi\u00fap h\u1ecdc sinh h\u1ecdc h\u1ecfi t\u00edch l\u0169y ki\u1ebfn th\u1ee9c theo t\u00f9ng n\u0103m v\u00e0 cu\u1ed1i c\u00f9ng l\u00e0 v\u01b0\u1ee3t qua k\u1ef3 thi t\u1ed1t nghi\u1ec7p trung h\u1ecdc \u0111\u1ea7y kh\u00f3 kh\u0103n. Nh\u1eefng t\u00e1c \u0111\u1ed9ng v\u1ec1 ti\u1ec1m th\u1ee9c c\u0169ng r\u1ea5t m\u1ea1nh m\u1ebd. Nh\u01b0 m\u1ed9t h\u1ecdc sinh trao \u0111\u1ed5i t\u1eeb M\u1ef9 \u0111\u1ebfn Ph\u1ea7n Lan gi\u1ea3i th\u00edch trong cu\u1ed9c kh\u1ea3o s\u00e1t \u0111\u01b0\u1ef1c ti\u1ebfn h\u00e0nh cho cu\u1ed1n s\u00e1ch n\u00e0y: \u201cTr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc \u1edf Ph\u1ea7n Lan c\u1ee7a t\u00f4i \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t khuy\u1ebfn kh\u00edch l\u00f2ng t\u00f4n tr\u1ecdng t\u1eeb h\u1ecdc sinh. M\u1ed9t ph\u1ea7n l\u00e0 do s\u1ef1 kh\u1eafc nghi\u1ec7t trong h\u00e0nh tr\u00ecnh tr\u1edf th\u00e0nh nh\u00e0 gi\u00e1o c\u1ee7a c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean. H\u1ecdc sinh \u0111\u1ec1u \u00fd th\u1ee9c r\u00f5 v\u1ec1 nh\u1eefng gian kh\u00f3 m\u00e0 gi\u00e1o vi\u00ean c\u1ee7a h\u1ecd ph\u1ea3i tr\u1ea3i qua \u0111\u1ec3 \u0111\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ee3c th\u00e0nh qu\u1ea3 nh\u01b0 ng\u00e0y nay.\u201d Tuy nhi\u00ean, c\u0169ng ph\u1ea3i n\u00f3i, n\u1ebfu s\u1ef1 ch\u1eb7t ch\u1ebd kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c th\u1ef1c hi\u1ec7n ngay t\u1eeb \u0111\u1ea7u th\u00ec k\u1ef3 thi t\u1ed1t nghi\u1ec7p trung h\u1ecdc kh\u00f3 kh\u0103n nh\u1ea5t th\u1ebf gi\u00f3i s\u1ebd kh\u00f4ng th\u00e0nh c\u00f4ng. C\u00e1c nhi\u1ec7m v\u1ee5 li\u00ean bang c\u0169ng ch\u1ec9 \u0111\u1ebfn v\u1eady. N\u1ebfu kh\u00f4ng c\u00f3 c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean v\u00e0 hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng c\u00f3 tr\u00ecnh \u0111\u1ed9 cao, \u0111\u01b0\u1ef1c \u0111\u00e0o t\u1ea1o t\u1ed1t, th\u00ec b\u1ecdn tr\u1ebb ch\u1ec9 c\u00f3 th\u1ec3 ti\u1ebfn b\u1ed9 \u1edf m\u1ee9c gi\u00f3i h\u1ea1n m\u1ed7i n\u0103m. Khi nh\u1eadn ra r\u1eb1ng m\u00ecnh c\u00f3 th\u1ec3 kh\u00f4ng bao gi\u1edd v\u01b0\u1ef1t qua \u0111\u01b0\u1ef1c k\u1ef3 thi t\u1ed1t nghi\u1ec7p, nhi\u1ec1u em s\u1ebd m\u1ea5t t\u1eadp trung v\u00e0 b\u1ecf cu\u1ed9c. C\u00e0ng d\u00e0nh nhi\u1ec1u th\u00f2i gian \u1edf Ph\u1ea7n Lan, t\u00f4i c\u00e0ng lo l\u1eafng r\u1eb1ng nh\u1eefng cu\u1ed9c c\u1ea3i c\u00e1ch tr\u00ean kh\u1eafp Hoa K\u1ef3 s\u1ebd \u0111\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eefng k\u1ebft qu\u1ea3 ng\u01b0\u1ee3c l\u1ea1i. Ch\u00fang t\u00f4i \u0111\u00e3 c\u1ed1 g\u1eafng l\u1ed9i ng\u01b0\u1ee3c d\u00f2ng \u0111\u1ec3 thi\u1ebft k\u1ebf m\u1ed9t n\u1ec1n v\u0103n h\u00f3a gi\u1ea3ng d\u1ea1y th\u00e0nh t\u00edch cao th\u00f4ng qua nh\u1eefng \u0111\u00e1nh gi\u00e1 th\u00e0nh t\u00edch r\u1ea5t","ph\u1ee9c t\u1ea1p v\u00e0 ph\u00e2n t\u00edch d\u1eef li\u1ec7u ki\u1ec3u b\u1ed5 sung gi\u00e1 tr\u1ecb. Vi\u1ec7c trao th\u01b0\u1edfng, \u0111\u00e0o t\u1ea1o v\u00e0 lo\u1ea1i b\u1ecf c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean d\u1ef1a tr\u00ean hi\u1ec7u su\u1ea5t c\u1ee7a h\u1ecd c\u00f3 th\u1ec3 hi\u1ec7u qu\u1ea3, nh\u01b0ng c\u00e1ch ti\u1ebfp c\u1eadn \u0111\u00f3 cho r\u1eb1ng c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean k\u00e9m nh\u1ea5t s\u1ebd \u0111\u01b0\u1ee3c thay th\u1ebf b\u1eb1ng nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi gi\u1ecfi hon nhi\u1ec1u v\u00e0 r\u1eb1ng c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean b\u00ecnh th\u01b0\u1eddng s\u1ebd ti\u1ebfn b\u1ed9 \u0111\u1ee7 \u0111\u1ec3 cung c\u1ea5p cho h\u1ecdc sinh lo\u1ea1i h\u00ecnh gi\u00e1o d\u1ee5c m\u00e0 ch\u00fang x\u1ee9ng \u0111\u00e1ng \u0111\u01b0\u1ef1c nh\u1eadn. Tuy nhi\u00ean, kh\u00f4ng c\u00f3 nhi\u1ec1u b\u1eb1ng ch\u1ee9ng cho th\u1ea5y m\u1ed9t trong hai k\u1ecbch b\u1ea3n n\u00e0y \u0111\u01b0\u1ee3c th\u1ef1c thi. Chuy\u1ec7n g\u00ec x\u1ea3y ra n\u1ebfu v\u1ea5n \u0111\u1ec1 ch\u00ednh kh\u00f4ng n\u1eb1m \u1edf \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c? Li\u1ec7u c\u00f3 th\u1ec3 bi\u1ebfn 3,6 tri\u1ec7u gi\u00e1o vi\u00ean Hoa K\u1ef3 th\u00e0nh c\u00e1c nh\u00e0 gi\u00e1o d\u1ee5c t\u00e0i n\u0103ng n\u1ebfu \u0111i\u1ec3m SAT c\u1ee7a h\u1ecd d\u01b0\u1edbi m\u1ee9c trung b\u00ecnh? B\u00e0i h\u1ecdc t\u1eeb Ph\u1ea7n Lan cho th\u1ea5y: N\u1ebfu mu\u1ed1n c\u00f3 s\u1ef1 t\u00f4n nghi\u00eam trong gi\u00e1o d\u1ee5c, ch\u00fang ta c\u1ea7n ph\u1ea3i b\u1eaft \u0111\u1ea7u t\u1eeb \u0111\u1ea7u. D\u1ef1a tr\u00ean v\u00ed d\u1ee5 v\u1ec1 Ph\u1ea7n Lan, c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng s\u01b0 ph\u1ea1m ch\u1ec9 \u0111\u01b0\u1ef1c ph\u00e9p nh\u1eadn sinh vi\u00ean v\u00f3i \u0111i\u1ec3m SAT thu\u1ed9c 1\/3 nh\u00f3m d\u1eabn \u0111\u1ea7u tr\u00ean to\u00e0n qu\u1ed1c, n\u1ebfu h\u1ecd mu\u1ed1n \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u00ednh ph\u1ee7 t\u00e0i tr\u1ef1 v\u00e0 c\u00f4ng nh\u1eadn. B\u1edfi 1,6 tri\u1ec7u gi\u00e1o vi\u00ean M\u1ef9 s\u1ebd ngh\u1ec9 h\u01b0u t\u1eeb n\u0103m 2 0 11 \u0111\u1ebfn n\u0103m 2021, n\u00ean m\u1ed9t cu\u1ed9c c\u00e1ch m\u1ea1ng trong vi\u1ec7c tuy\u1ec3n d\u1ee5ng v\u00e0 \u0111\u00e0o t\u1ea1o c\u00f3 th\u1ec3 thay \u0111\u1ed5i to\u00e0n b\u1ed9 ng\u00e0nh trong m\u1ed9t th\u00f2i gian ng\u1eafn. T\u1ea1i sao \u0111i\u1ec1u n\u00e0y kh\u00f4ng x\u1ea3y ra \u1edf b\u1ea5t c\u1ee9 bang n\u00e0o t\u1ea1i M\u1ef9? Do c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng \u0111\u1ea1i h\u1ecdc \u0111\u00e0o t\u1ea1o ra nhi\u1ec1u gi\u00e1o vi\u00ean hon m\u1ee9c c\u1ea7n thi\u1ebft n\u00ean ch\u01b0a ch\u1eafc s\u1ef1 thay \u0111\u1ed5i n\u00e0y s\u1ebd d\u1eabn \u0111\u1ebfn t\u00ecnh tr\u1ea1ng thi\u1ebfu gi\u00e1o vi\u00ean. Kh\u00f4ng nh\u1eefng th\u1ebf, n\u00f3 c\u00f2n c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0m gia t\u0103ng s\u1ef1 ph\u1ed5 bi\u1ebfn c\u1ee7a ng\u00e0nh ngh\u1ec1 n\u00e0y b\u1eb1ng c\u00e1ch khi\u1ebfn ng\u00e0nh s\u01b0 ph\u1ea1m tr\u1edf n\u00ean c\u00f3 uy t\u00edn hon. \u0110\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t t\u1ea7m nh\u00ecn k\u1ef3 l\u1ea1. V\u00f3i th\u00f2i gian v\u00e0 n\u0103ng l\u01b0\u1ee3ng l\u1edbn m\u00e0 c\u00e1c nh\u00e0 gi\u00e1o d\u1ee5c M\u1ef9 d\u00e0nh \u0111\u1ec3 ca ng\u1ee3i Ph\u1ea7n Lan, kh\u00f4ng hi\u1ec3u sao h\u1ecd l\u1ea1i kh\u00f4ng c\u01b0ong quy\u1ebft v\u00f3i b\u01b0\u1edbc ti\u1ebfn \u0111\u1ea7u ti\u00ean r\u00f5 r\u00e0ng nh\u1ea5t n\u00e0y. \u0110\u00e2y ch\u1eb3ng kh\u00e1c n\u00e0o vi\u1ec7c ch\u00fang ta mu\u1ed1n c\u00f3 uy t\u00edn c\u1ee7a c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean Ph\u1ea7n Lan nh\u01b0ng kh\u00f4ng th\u1ef1c s\u1ef1 tin r\u1eb1ng c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean c\u1ee7a ch\u00fang ta c\u1ea7n \u0111\u01b0\u1ef1c \u0111\u00e0o t\u1ea1o \u1edf m\u1ee9c cao hon v\u00e0 thay \u0111\u1ed5i \u0111\u1ec3 \u0111\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ef1c uy t\u00edn \u0111\u00f3. T\u1ea1i sao Ph\u1ea7n Lan l\u1ea1i l\u00e0m \u0111\u01b0\u1ef1c nh\u01b0 v\u1eady? \u201c T\u1ea1i sao c\u00e1c b\u1ea1n l\u1ea1i lo l\u1eafng nhi\u1ec1u \u0111\u1ebfn v\u1eady?\u201d Sau gi\u1edd h\u1ecdc, Kim c\u00f3 m\u1ed9t kho\u1ea3ng th\u1eddi gian r\u1ea3nh r\u1ed7i - kho\u1ea3ng 70 ph\u00fat kh\u00f4ng c\u00f3 l\u1ecbch tr\u00ecnh g\u00ec. \u0110\u00e2y l\u00e0 m\u1ed9t s\u1ef1 kh\u00e1c bi\u1ec7t l\u1edbn n\u1eefa m\u00e0 c\u00f4 nh\u1eadn th\u1ea5y \u1edf Ph\u1ea7n Lan: kho\u1ea3ng th\u00f2i gian r\u1ea3nh r\u1ed7i xa x\u1ec9 k\u00e9o d\u00e0i \u0111\u1ebfn kh\u00f3 hi\u1ec3u. C\u00f4 b\u00e9 \u0111\u1ec3 m\u00ecnh th\u1ea3nh thoi, tin r\u1eb1ng m\u00ecnh s\u1ebd t\u00ecm \u0111\u01b0\u1ef1c c\u00e1ch tr\u1ea3i qua kho\u1ea3ng th\u00f2i gian d\u00e0i n\u00e0y. C\u00f4 th\u1eadm ch\u00ed c\u00f2n ra kh\u1ecfi tr\u01b0\u1eddng v\u00e0o gi\u1eefa bu\u1ed5i v\u00e0 \u0111i \u0111\u1ebfn m\u1ed9t qu\u00e1n c\u00e0 ph\u00ea trong l\u00e0ng cho t\u00f3i khi gi\u1edd h\u1ecdc ti\u1ebfp theo b\u1eaft \u0111\u1ea7u. Th\u1eadt kh\u00f3 \u0111\u1ec3 c\u00f3 th\u1ec3 quen v\u00f3i vi\u1ec7c \u0111\u00f3. Ngay c\u1ea3 \u1edf ngo\u00e0i tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc, c\u00f4 c\u0169ng c\u1ea3m nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ef1c s\u1ef1 t\u1ef1 do n\u00e0y. C\u00f4 \u0111\u00e3 t\u1ef1 t\u00ecm \u0111\u01b0\u1ef1c \u0111\u01b0\u1eddng \u0111\u1ebfn si\u00eau th\u1ecb Halpa-Halli b\u1eb1ng xe \u0111\u1ea1p, d\u00f9 c\u00f4 \u0111\u00e3 m\u1ea5t kh\u00e1 nhi\u1ec1u th\u00f2i gian \u0111\u1ec3 t\u00ecm \u0111\u01b0\u1ef1c nh\u1eefng nguy\u00ean li\u1ec7u \u0111on gi\u1ea3n nh\u1ea5t nh\u01b0ng c\u00f4 ch\u1ee7 nh\u00e0 c\u00f3 v\u1ebb kh\u00f4ng b\u1eadn t\u00e2m \u0111\u1ebfn vi\u1ec7c c\u00f4 c\u00f3 v\u1ec1 nh\u00e0 \u0111\u00fang gi\u1edd hay kh\u00f4ng. C\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 \u1edf \u0111\u00e2y nh\u00ecn chung c\u00f3 v\u1ebb tin t\u01b0\u1edfng con c\u00e1i m\u00ecnh hon. Kim th\u01b0\u1eddng xuy\u00ean th\u1ea5y nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb kho\u1ea3ng 8 tu\u1ed5i \u0111i b\u1ed9 \u0111\u1ebfn tr\u01b0\u1eddng m\u1ed9t m\u00ecnh, m\u1eb7c nh\u0169ng chi\u1ebfc \u00e1o ph\u1ea3n quang \u0111\u1ec3 ng\u01b0\u1eddi kh\u00e1c c\u00f3 th\u1ec3 ph\u00e1t hi\u1ec7n ra ch\u00fang trong b\u00f3ng t\u1ed1i. T\u1ea1i tr\u01b0\u1eddng, c\u00f4 hi\u1ebfm khi th\u1ea5y c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 xu\u1ea5t hi\u1ec7n \u1edf \u0111\u00e2y v\u00ec b\u1ea5t c\u1ee9 l\u00fd do n\u00e0o. H\u1ecdc sinh \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ed1i x\u1eed gi\u1ed1ng nh\u01b0 ng\u01b0\u1eddi","l\u1edbn. Kh\u00f4ng c\u00f3 c\u00e1c bu\u1ed5i h\u1ecdp ph\u1ee5 huynh \u0111\u01b0\u1ef1c l\u00ean l\u1ecbch th\u01b0\u1eddng xuy\u1ebfn. N\u1ebfu gi\u00e1o vi\u00ean c\u00f3 v\u1ea5n \u0111\u1ec1 g\u00ec v\u00f3i h\u1ecdc sinh, h\u1ecd th\u01b0\u1eddng ch\u1ec9 g\u1eb7p g\u1ee1 nh\u1eefng h\u1ecdc sinh \u0111\u00f3. Kim \u0111i lang thang v\u00e0o s\u1ea3nh trung t\u00e2m c\u1ee7a tr\u01b0\u1eddng v\u00e0 ng\u1ed3i tr\u00ean d\u00e3y gh\u1ebf m\u00e0u x\u00e1m. \u1ede M\u1ef9, c\u00f4 c\u00f3 n\u0103m ph\u00fat ngh\u1ec9 gi\u1ea3i lao gi\u1eefa c\u00e1c gi\u1edd h\u1ecdc v\u00e0 b\u1ea5t c\u1eed ai b\u1ecb b\u1eaft g\u1eb7p \u0111i lang thang s\u1ebd g\u1eb7p r\u1eafc r\u1ed1i. M\u1ed9t ph\u1ea7n t\u00e2m tr\u00ed c\u00f4 v\u1eabn \u1edf Oklahoma, ch\u1edd ai \u0111\u00f3 \u1eadp \u0111\u1ebfn b\u1eaft c\u00f4. Hai b\u1ea1n n\u1eef c\u00f9ng l\u00f3p ng\u1ed3i xu\u1ed1ng b\u00ean c\u1ea1nh c\u00f4. H\u1ecd ch\u00e0o Kim v\u00e0 b\u1eaft \u0111\u1ea7u than v\u00e3n v\u1ec1 vi\u1ec7c \u0111\u00e3 h\u1ecdc h\u00e0nh v\u1ea5t v\u1ea3 \u0111\u1ec3 chu\u1ea9n b\u1ecb cho c\u00e1c k\u1ef3 thi gi\u1eefa k\u1ef3 n\u0103m ngo\u00e1i ra sao, r\u1ed3i phi\u1ec1n n\u00e3o v\u1ec1 nh\u1eefng g\u00ec h\u1ecd s\u1eafp ph\u1ea3i tr\u1ea3i qua. Nh\u00ecn chung, c\u00e1c h\u1ecdc sinh Ph\u1ea7n Lan c\u00f3 ch\u00fat t\u00e1ch bi\u1ec7t nh\u01b0 nh\u1eefng cu\u1ed1n s\u00e1ch h\u01b0\u1edbng d\u1eabn \u0111\u00e3 cho Kim bi\u1ebft v\u1ec1 h\u1ecd. Nh\u01b0ng Kim m\u00f3i \u0111\u1ebfn v\u00e0 ch\u01b0a \u0111\u1ee7 th\u00e2n thi\u1ebft \u0111\u1ec3 c\u00f3 th\u1ec3 h\u1ecfi h\u1ecd v\u1ec1 Ph\u1ea7n Lan. V\u00ec v\u1eady, c\u00f4 thu h\u1ebft can \u0111\u1ea3m v\u00e0 th\u1ed1t ra c\u00e2u h\u1ecfi ch\u1ef1c ch\u1edd trong \u0111\u1ea7u. \u201cT\u1ea1i sao c\u00e1c b\u1ea1n l\u1ea1i lo l\u1eafng nhi\u1ec1u \u0111\u1ebfn v\u1eady?\u201d Hai b\u1ea1n n\u1eef nh\u00ecn c\u00f4, b\u1ed1i r\u1ed1i. Kim c\u1ea3m th\u1ea5y m\u00e1 c\u00f4 n\u00f3ng l\u00ean nh\u01b0ng v\u1eabn ti\u1ebfp t\u1ee5c n\u00f3i. \u201c\u00dd t\u1edb l\u00e0, sao c\u00e1c b\u1ea1n ph\u1ea3i h\u1ecdc h\u00e0nh ch\u0103m ch\u1ec9 \u1edf tr\u01b0\u1eddng?\u201d C\u00f4 nh\u1eadn th\u1ea5y \u0111\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t c\u00e2u h\u1ecfi kh\u00f3 tr\u1ea3 l\u00f2i nh\u01b0ng v\u1eabn ph\u1ea3i h\u1ecfi. Nh\u1eefng c\u00f4 g\u00e1i n\u00e0y tham gia ti\u1ec7c t\u00f9ng, nh\u1eafn tin trong l\u00f3p h\u1ecdc v\u00e0 v\u1ebd ngu\u1ec7ch ngo\u1ea1c trong v\u1edf. N\u00f3i c\u00e1ch kh\u00e1c, h\u1ecd r\u1ea5t b\u00ecnh th\u01b0\u1eddng. Tuy nhi\u00ean, h\u1ecd c\u00f3 v\u1ebb t\u00f4n tr\u1ecdng c\u00e1c quy t\u1eafc c\u01a1 b\u1ea3n \u1edf tr\u01b0\u1eddng v\u00e0 Kim mu\u1ed1n bi\u1ebft l\u00fd do t\u1ea1i sao. L\u00fac n\u00e0y, c\u1ea3 hai b\u1ea1n n\u1eef \u0111\u1ec1u c\u00f3 v\u1ebb b\u1ed1i r\u1ed1i, nh\u01b0 th\u1ec3 Kim v\u1eeba h\u1ecfi h\u1ecd t\u1ea1i sao h\u1ecd l\u1ea1i th\u1edf nhi\u1ec1u \u0111\u1ebfn v\u1eady. \u201c\u0110\u00f3 l\u00e0 tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc,\u201d m\u1ed9t trong hai b\u1ea1n cu\u1ed1i c\u00f9ng c\u0169ng c\u1ea5t ti\u1ebfng. \u201cL\u00e0m sao t\u1edb c\u00f3 th\u1ec3 t\u1ed1t nghi\u1ec7p, v\u00e0o \u0111\u1ea1i h\u1ecdc v\u00e0 c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ed9t c\u00f4ng vi\u1ec7c t\u1ed1t n\u1ebfu kh\u00f4ng h\u1ecdc h\u00e0nh ch\u0103m ch\u1ec9?\u201d Kim g\u1eadt \u0111\u1ea7u. \u0110\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t c\u00e2u h\u1ecfi tr\u1ea3 l\u00f2i cho c\u00e2u h\u1ecfi c\u1ee7a c\u00f4. C\u00f3 l\u1ebd b\u00ed \u1ea9n th\u1ef1c s\u1ef1 kh\u00f4ng ph\u1ea3i \u1edf l\u00fd do t\u1ea1i sao tr\u1ebb em Ph\u1ea7n Lan lo l\u1eafng nhi\u1ec1u, m\u00e0 l\u00e0 t\u1ea1i sao nhi\u1ec1u b\u1ea1n c\u00f9ng l\u00f3p \u1edf Oklahoma c\u1ee7a c\u00f4 l\u1ea1i qu\u00e1 v\u00f4 lo v\u00f4 ngh\u0129. Suy cho c\u00f9ng, \u0111\u1ed1i v\u00f3i h\u1ecd, \u0111\u01b0\u1ee3c h\u1ecdc h\u00e0nh t\u1eed t\u1ebf l\u00e0 c\u00e1ch duy nh\u1ea5t \u0111\u1ec3 v\u00e0o tr\u01b0\u1eddng \u0111\u1ea1i h\u1ecdc v\u00e0 c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ed9t c\u00f4ng vi\u1ec7c t\u1ed1t. Tuy nhi\u00ean, \u1edf \u0111\u00e2u \u0111\u00f3 tr\u00ean cu\u1ed9c h\u00e0nh tr\u00ecnh, nhi\u1ec1u ng\u01b0\u1eddi trong s\u1ed1 h\u1ecd \u0111\u00e3 kh\u00f4ng c\u00f2n tin v\u00e0o \u0111i\u1ec1u n\u00e0y. H\u1ecd kh\u00f4ng h\u1ecdc h\u00e0nh nghi\u00eam t\u00fac. C\u00f3 th\u1ec3 v\u00ec h\u1ecd l\u01b0\u1eddi bi\u1ebfng, h\u01b0 h\u1ecfng theo m\u1ed9t c\u00e1ch n\u00e0o \u0111\u00f3, ho\u1eb7c c\u00f3 th\u1ec3 v\u00ec, theo kinh nghi\u1ec7m c\u1ee7a h\u1ecd, gi\u00e1o d\u1ee5c kh\u00f4ng c\u00f3 g\u00ec \u0111\u00e1ng ph\u1ea3i b\u1eadn t\u00e2m. \u201c Sao b\u1ea1n c\u00f3 th\u1ec3 kh\u00f4ng bi\u1ebft \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3?\u201d Nghe nh\u1eefng \u1ea5n t\u01b0\u1ee3ng c\u1ee7a Kim v\u1ec1 Ph\u1ea7n Lan, t\u00f4i t\u1ef1 h\u1ecfi li\u1ec7u c\u00f4 c\u00f3 ph\u1ea3i l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi duy nh\u1ea5t c\u00f3 nh\u1eefng suy ngh\u0129 \u0111\u00f3. Kim \u0111\u1ebfn t\u1eeb m\u1ed9t bang c\u00f3 th\u00e0nh t\u00edch t\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ed1i th\u1ea5p v\u00e0 kh\u00f4ng ai c\u00f3 th\u1ec3 n\u00f3i r\u1eb1ng c\u00f4 d\u00e0nh t\u00ecnh c\u1ea3m \u01b0u \u00e1i cho qu\u00ea h\u01b0\u01a1ng m\u00ecnh. Nh\u1eefng h\u1ecdc sinh trao \u0111\u1ed5i kh\u00e1c c\u00f3 nh\u1eadn ra nh\u1eefng kh\u00e1c bi\u1ec7t nh\u01b0 v\u1eady kh\u00f4ng? Th\u1ebf c\u00f2n m\u1ed9t thi\u1ebfu ni\u00ean \u0111i theo h\u00e0nh tr\u00ecnh ng\u01b0\u1ee3c l\u1ea1i th\u00ec sao? M\u1ed9t c\u00f4 g\u00e1i Ph\u1ea7n Lan \u0111\u1ebfn Hoa K\u1ef3 s\u1ebd th\u1ea5y h\u00ecnh \u1ea3nh ph\u1ea3n chi\u1ebfu c\u1ee7a nh\u1eefng","M\u1ed7i n\u0103m, c\u00f3 kho\u1ea3ng 400 tr\u1ebb em Ph\u1ea7n Lan \u0111\u1ebfn Hoa K\u1ef3 \u0111\u1ec3 sinh s\u1ed1ng v\u00e0 h\u1ecdc t\u1eadp. H\u1ea7u h\u1ebft ch\u00fang \u0111\u1ec1u \u0111\u1ebfn v\u00f9ng Trung T\u00e2y v\u00e0 h\u1ecdc t\u1ea1i c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc c\u00f4ng l\u1eadp. \u0110\u1ec3 t\u00ecm ra nh\u1eefng g\u00ec ch\u00fang ngh\u0129 v\u1ec1 m\u1ea3nh \u0111\u1ea5t \u0111ang t\u1ea1m d\u1eebng ch\u00e2n, t\u00f4i b\u1eaft \u0111\u1ea7u \u0111\u1ec3 m\u1eaft \u0111\u1ebfn ch\u00fang. T\u00f4i \u0111\u00e3 kh\u00f4ng m\u1ea5t nhi\u1ec1u th\u00f2i gian \u0111\u1ec3 t\u00ecm ra m\u1ed9t khu\u00f4n m\u1eabu c\u1ea3m nh\u1eadn chung. Elina t\u1eeb Helsinki \u0111\u1ebfn Hoa K\u1ef3 n\u0103m 16 tu\u1ed5i, c\u00f9ng \u0111\u1ed9 tu\u1ed5i v\u00f3i Kim. C\u00f4 \u0111\u00e3 m\u01a1 \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ebfn c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc M\u1ef9 m\u00e0 c\u00f4 th\u1ea5y tr\u00ean truy\u1ec1n h\u00ecnh v\u00e0 trong c\u00e1c b\u1ed9 phim: v\u0169 h\u1ed9i, nh\u1eefng cu\u1ed9c tranh lu\u1eadn s\u00f4i n\u1ed5i v\u00e0 t\u1ea5t c\u1ea3 nh\u1eefng nghi l\u1ec5 l\u1ea5p l\u00e1nh c\u1ee7a thanh thi\u1ebfu ni\u00ean M\u1ef9. \u1ede M\u1ef9, Elina s\u1ed1ng v\u00f3i m\u1ed9t gia \u0111\u00ecnh b\u1ea3n x\u1ee9 t\u1ea1i Colon, Michigan, m\u1ed9t th\u1ecb tr\u1ea5n nh\u1ecf ngay ngo\u00e0i Kalamazoo. L\u00fac \u0111\u1ea7u, th\u1ebf gi\u00f3i m\u00f3i c\u1ee7a Elina ch\u1eb3ng kh\u00e1c \u1edf nh\u00e0. Colon l\u00e0 m\u1ea3nh \u0111\u1ea5t hi\u1ec1n h\u00f2a v\u00f3i r\u1ea5t nhi\u1ec1u h\u1ed3 n\u01b0\u1edbc v\u00e0 c\u00e2y xanh. Kho\u1ea3ng 95% d\u00e2n s\u1ed1 \u1edf \u0111\u00e2y l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi da tr\u1eafng v\u00e0 ng\u01b0\u1eddi b\u1ea3n \u0111\u1ecba. V\u00e0o cu\u1ed1i tu\u1ea7n, nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00e0n \u00f4ng kho\u00e1c nh\u1eefng chi\u1ebfc \u00e1o to s\u1ee5 v\u00e0 choi hockey tr\u00ean m\u1eb7t h\u1ed3 \u0111\u00e3 \u0111\u00f3ng b\u0103ng. M\u00f9a \u0111\u00f4ng \u1edf \u0111\u00e2y k\u00e9o d\u00e0i su\u1ed1t n\u0103m, gi\u1ed1ng nh\u01b0 \u1edf nh\u00e0 c\u00f4. Tuy nhi\u00ean, Elina s\u1edbm ph\u00e1t hi\u1ec7n ra m\u1ed9t \u0111i\u1ec3m kh\u00e1c bi\u1ec7t quan tr\u1ecdng \u1edf n\u01b0\u1edbc M\u1ef9. \u1ede nh\u00e0, c\u00f4 l\u00e0 m\u1ed9t h\u1ecdc sinh gi\u1ecfi. \u1ede Colon, c\u00f4 l\u00e0 m\u1ed9t h\u1ecdc sinh \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t. C\u00f4 tham gia l\u00f3p \u0110\u1ea1i s\u1ed1 II, l\u00f3p to\u00e1n cao nh\u1ea5t t\u1ea1i tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc Colon. Trong b\u00e0i ki\u1ec3m tra \u0111\u1ea7u ti\u00ean, c\u00f4 nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c 105 \u0111i\u1ec3m. Cho \u0111\u1ebfn t\u1eadn l\u00fac \u0111\u00f3, Elina ngh\u0129 r\u1eb1ng v\u1ec1 kh\u00eda c\u1ea1nh to\u00e1n h\u1ecdc, c\u00f4 kh\u00f4ng th\u1ec3 nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 105. C\u00f4 ngh\u0129 m\u00ecnh c\u00f3 th\u1ec3 g\u1eb7p kh\u00f3 kh\u0103n h\u01a1n trong l\u00f3p h\u1ecdc l\u1ecbch s\u1eed Hoa K\u1ef3, b\u1edfi c\u00f4 kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi M\u1ef9. May m\u1eafn thay, c\u00f4 gi\u00e1o \u0111\u00e3 cung c\u1ea5p cho c\u1ea3 l\u00f3p m\u1ed9t t\u00e0i li\u1ec7u h\u01b0\u1edbng d\u1eabn \u00f4n thi v\u00f3i m\u1ecdi c\u00e2u h\u1ecfi v\u00e0 c\u1ea3 c\u00e2u tr\u1ea3 l\u1eddi trong \u0111\u00f3. V\u00e0o ng\u00e0y thi, Elina l\u00e0m h\u1ebft \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ecdi c\u00e2u b\u1edfi c\u00f4 \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c xem tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00e1p \u00e1n. Khi gi\u00e1o vi\u00ean tr\u1ea3 b\u00e0i, Elina kh\u00f4ng ng\u1ea1c nhi\u00ean khi nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ed9t \u0111i\u1ec3m A. Tuy nhi\u00ean, c\u00f4 r\u1ea5t ng\u1ea1c nhi\u00ean khi th\u1ea5y m\u1ed9t s\u1ed1 b\u1ea1n h\u1ecdc nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111i\u1ec3m c. M\u1ed9t trong s\u1ed1 h\u1ecd nh\u00ecn c\u00f4 v\u00e0 c\u01b0\u1eddi nh\u1ea1o v\u1ec1 s\u1ef1 v\u00f4 l\u00fd. \u201cSao b\u1ea1n c\u00f3 th\u1ec3 bi\u1ebft \u0111i\u1ec1u n\u00e0y?\u201d \u201cSao b\u1ea1n c\u00f3 th\u1ec3 kh\u00f4ng bi\u1ebft \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3?\u201d Elina tr\u1ea3 l\u00f2i. T\u00f4i \u0111\u00e3 n\u00f3i chuy\u1ec7n v\u00f3i Elina sau khi c\u00f4 r\u1eddi Hoa K\u1ef3 v\u00e0 v\u1ec1 h\u1ecdc \u0111\u1ea1i h\u1ecdc t\u1ea1i Ph\u1ea7n Lan. C\u00f4 \u0111ang l\u00ean k\u1ebf ho\u1ea1ch l\u00e0m vi\u1ec7c trong ng\u00e0nh \u0111\u1ed1i ngo\u1ea1i trong t\u01b0\u01a1ng lai. Gi\u1edd \u0111\u00e2y, khi th\u00f2i gian tr\u00f4i \u0111i, t\u00f4i t\u1ef1 h\u1ecfi li\u1ec7u c\u00f4 bi\u1ebft g\u00ec v\u1ec1 nh\u1eefng th\u1ee9 th\u1ea5y \u0111\u01b0\u1ee3c \u1edf tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc M\u1ef9. Li\u1ec7u c\u00e1c h\u1ecdc sinh \u1edf \u0111\u00e2y c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c nu\u00f4ng chi\u1ec1u qu\u00e1? Ho\u1eb7c ng\u01b0\u1ee3c l\u1ea1i, qu\u00e1 d\u1ed1t? Qu\u00e1 \u0111a d\u1ea1ng? H\u1ecd c\u00f3 m\u1ea5t tinh th\u1ea7n tr\u01b0\u1edbc c\u00e1c k\u1ef3 thi ti\u00eau chu\u1ea9n? Elina kh\u00f4ng ngh\u0129 nh\u01b0 v\u1eady. Theo c\u00f4, h\u1ecdc sinh M\u1ef9 kh\u00f4ng h\u1ecdc nhi\u1ec1u b\u1edfi h\u1ecd kh\u00f4ng c\u1ea7n ph\u1ea3i h\u1ecdc nhi\u1ec1u. \u201cH\u1ecdc sinh M\u1ef9 kh\u00f4ng b\u1ecb \u0111\u1eb7t d\u01b0\u1edbi c\u00e1c y\u00eau c\u1ea7u qu\u00e1 cao,\u201d c\u00f4 n\u00f3i. \u1ede Ph\u1ea7n Lan, k\u1ef3 thi c\u1ee7a c\u00f4 th\u01b0\u1eddng li\u00ean quan \u0111\u1ebfn c\u00e1c b\u00e0i lu\u1eadn, bu\u1ed9c c\u00f4 ph\u1ea3i vi\u1ebft ba ho\u1eb7c b\u1ed1n trang gi\u1ea5y tr\u1ea3 l\u00f2i. \u201cB\u1ea1n ph\u1ea3i h\u1ecdc th\u1ef1c s\u1ef1. B\u1ea1n ph\u1ea3i ch\u1ee9ng minh r\u1eb1ng b\u1ea1n bi\u1ebft \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3,\u201d Elina n\u00f3i v\u00f3i t\u00f4i v\u1ec1 c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc Ph\u1ea7n Lan. T\u1ea1i Hoa K\u1ef3, b\u00e0i thi c\u1ee7a c\u00f4 ch\u1ec9 l\u00e0 c\u00e1c c\u00e2u h\u1ecfi tr\u1eafc nghi\u1ec7m.","\u201cGi\u1ed1ng nh\u01b0 t\u00f4i \u0111ang \u1edf tr\u01b0\u1eddng ti\u1ec3u h\u1ecdc t\u1ea1i Ph\u1ea7n Lan\u201d, c\u00f4 n\u00f3i. C\u00f4 nh\u1edb trong gi\u1edd l\u1ecbch s\u1eed, c\u1ea3 l\u00f3p d\u00e0nh m\u1ed9t kho\u1ea3ng th\u00f2i gian \u0111\u1ec3 l\u00e0m c\u00e1c \u00e1p ph\u00edch. \u201cCh\u00fang t\u00f4i l\u00e0m r\u1ea5t nhi\u1ec1u \u00e1p ph\u00edch. T\u00f4i nh\u1edb \u0111\u00e3 n\u00f3i v\u00f3i c\u00e1c b\u1ea1n c\u1ee7a m\u00ecnh r\u1eb1ng, \u2018c\u00e1c b\u1ea1n \u0111ang \u0111\u00f9a \u0111\u1ea5y \u00e0? M\u1ed9t t\u1ea5m \u00e1p ph\u00edch n\u1eefa sao?\u2019\u201d Vi\u1ec7c \u0111\u00f3 gi\u1ed1ng nh\u01b0 m\u00f4n ngh\u1ec7 thu\u1eadt v\u00e0 th\u1ee7 c\u00f4ng, th\u1eadm ch\u00ed n\u00f3 c\u00f2n nh\u00e0m ch\u00e1n hon th\u1ebf. Gi\u00e1o vi\u00ean cung c\u1ea5p cho h\u1ecdc sinh th\u00f4ng tin v\u1ec1 t\u1ea5m \u00e1p ph\u00edch v\u00e0 h\u1ecdc sinh ph\u1ea3i c\u1eaft v\u00e0 d\u00e1n \u0111\u1ec3 c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ef1c s\u1ea3n ph\u1ea9m cu\u1ed1i. \u00c1p ph\u00edch c\u1ee7a m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec1u li\u00ean quan \u0111\u1ebfn c\u00f9ng m\u1ed9t ch\u1ee7 \u0111\u1ec1. Elina cho r\u1eb1ng, c\u00e1c k\u1ef3 v\u1ecdng l\u1eabn k\u1ebft qu\u1ea3 \u1edf M\u1ef9 \u0111\u1ec1u th\u1ea5p. C\u00f4 tham gia m\u1ed9t l\u00f3p h\u1ecdc b\u00e1o ch\u00ed \u1edf Colon, \u0111\u01b0\u1ef1c gi\u1ea3ng d\u1ea1y b\u1edfi m\u1ed9t gi\u00e1o vi\u00ean xu\u1ea5t s\u1eafc. Ai n\u1ea5y \u0111\u1ec1u y\u00eau m\u1ebfn gi\u00e1o vi\u00ean n\u00e0y, Elina c\u0169ng v\u1eady. C\u00f3 l\u1ebd quan tr\u1ecdng hon l\u00e0 h\u1ecd t\u00f4n tr\u1ecdng c\u00f4 \u1ea5y v\u00e0 bi\u1ebft h\u1ecd \u0111ang h\u1ecdc l\u00f3p c\u1ee7a c\u00f4 \u1ea5y. Tuy nhi\u00ean, khi gi\u00e1o vi\u00ean giao cho m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi t\u1eadp vi\u1ebft 10 b\u00e0i b\u00e1o tr\u01b0\u1edbc khi k\u1ebft th\u00fac h\u1ecdc k\u1ef3, ch\u1ec9 m\u00ecnh Elina ho\u00e0n th\u00e0nh 10 b\u00e0i b\u00e1o ng\u1eafn. Gi\u00e1o vi\u00ean r\u1ea5t kh\u00f3 ch\u1ecbu nhung nh\u0169ng h\u1ecdc sinh kh\u00e1c v\u1eabn qua m\u00f4n n\u00e0y. Nh\u1eefng quan s\u00e1t c\u1ee7a Elina v\u00e0 Kim kh\u00f4ng m\u1ea5y kh\u00e1i qu\u00e1t. Ch\u00fang ta c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0m g\u00ec v\u00f3i k\u00fd \u1ee9c c\u1ee7a m\u1ed9t v\u00e0i \u0111\u1ee9a tr\u1ebb? Nhung \u0111\u00e1ng ch\u00fa \u00fd l\u00e0 c\u00f3 r\u1ea5t nhi\u1ec1u tr\u1ebb t\u1eeb t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c v\u00f9ng kh\u00e1c nhau \u0111\u1ec1u \u0111\u1ed3ng \u00fd v\u1edbi \u0111i\u1ec3m n\u00e0y. Trong m\u1ed9t cu\u1ed9c kh\u1ea3o s\u00e1t l\u1edbn mang t\u1ea7m qu\u1ed1c gia, hon m\u1ed9t n\u1eeda s\u1ed1 h\u1ecdc sinh trung h\u1ecdc M\u1ef9 l\u1eb7p l\u1ea1i \u1ea5n t\u01b0\u1ef1ng c\u1ee7a Elina, cho bi\u1ebft gi\u1edd h\u1ecdc l\u1ecbch s\u1eed c\u1ee7a h\u1ecd th\u01b0\u1eddng xuy\u00ean qu\u00e1 d\u1ec5. Ch\u01b0a \u0111\u1ebfn m\u1ed9t n\u1eeda s\u1ed1 h\u1ecdc sinh \u0111\u00f3 n\u00f3i r\u1eb1ng h\u1ecd l\u00fac n\u00e0o c\u0169ng theo h\u1ecdc \u0111\u01b0\u1ee3c g\u00ec \u0111\u00f3 trong c\u00e1c gi\u1edd to\u00e1n. Trong cu\u1ed9c kh\u1ea3o s\u00e1t c\u1ee7a ri\u00eang t\u00f4i v\u00f3i 202 h\u1ecdc sinh trao \u0111\u1ed5i n\u01b0\u1edbc ngo\u00e0i, \u0111a s\u1ed1 cho bi\u1ebft c\u00e1c l\u00f3p h\u1ecdc c\u1ee7a h\u1ecd t\u1ea1i M\u1ef9 d\u1ec5 hon c\u00e1c l\u00f3p h\u1ecdc \u1edf n\u01b0\u1edbc ngo\u00e0i. (Trong s\u1ed1 c\u00e1c h\u1ecdc sinh qu\u1ed1c t\u1ebf \u0111\u1ebfn M\u1ef9, 9\/10 ng\u01b0\u1eddi cho bi\u1ebft c\u00e1c l\u00f3p h\u1ecdc \u1edf M\u1ef9 d\u1ec5 hon; trong s\u1ed1 c\u00e1c thanh thi\u1ebfu ni\u00ean M\u1ef9 ra n\u01b0\u1edbc ngo\u00e0i, 7\/10 ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ed3ng \u00fd v\u00f3i nh\u1eadn \u0111\u1ecbnh \u0111\u00f3.) Tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc \u1edf M\u1ef9 cung c\u1ea5p r\u1ea5t nhi\u1ec1u ki\u1ebfn th\u1ee9c v\u1ec1 \u0111a d\u1ea1ng c\u00e1c l\u0129nh v\u1ef1c, nhung n\u00f3i chung, vi\u1ec7c h\u1ecdc kh\u00f4ng kh\u00f3. Trong su\u1ed1t c\u1ea3 n\u0103m s\u1ed1ng t\u1ea1i M\u1ef9, Elina \u0111\u00e3 xem m\u1ed9t ch\u01b0ong tr\u00ecnh s\u00e2n kh\u1ea5u Broadway v\u00e0 \u0111\u1ebfn th\u0103m \u0110\u00e0i t\u01b0\u1edfng ni\u1ec7m Washington. C\u00f4 quan s\u00e1t c\u00e1c th\u00e0nh t\u00edch v\u00e0 t\u1eadp trung v\u00e0o cu\u1ed1n Ni\u00ean gi\u00e1m. C\u00f4 \u0111\u00e3 r\u1ea5t ng\u1ea1c nhi\u00ean tr\u01b0\u1edbc vi\u1ec7c c\u00e1c b\u1eadc ph\u1ee5 huynh tham gia v\u00e0o tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc nhi\u1ec1u hon ph\u1ee5 huynh \u1edf qu\u00ea h\u01b0ong c\u00f4. Tuy nhi\u00ean, t\u1ea1i l\u00f3p h\u1ecdc \u1edf tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc Colon - m\u1ed9t ng\u00f4i tr\u01b0\u1eddng kh\u00f4ng g\u1eb7p v\u1ea5n n\u1ea1n \u0111\u00f3i ngh\u00e8o, t\u00ecnh tr\u1ea1ng nh\u1eadp c\u01b0, c\u00e1c b\u0103ng nh\u00f3m, ho\u1eb7c b\u1ea5t k\u1ef3 tai h\u1ecda n\u00e0o, th\u01b0\u1eddng xuy\u00ean \u0111\u01b0\u1ef1c cho l\u00e0 nguy\u00ean nh\u00e2n d\u1eabn \u0111\u1ebfn m\u1ee9c trung b\u00ecnh v\u1ec1 th\u00e0nh t\u00edch gi\u00e1o d\u1ee5c - c\u00f4 kh\u00f4ng h\u1ecdc \u0111\u01b0\u1ee3c nhi\u1ec1u, theo c\u00e1ch nh\u00ecn truy\u1ec1n th\u1ed1ng. Cu\u1ed9c s\u1ed1ng sau gi\u00f2* h\u1ecdc Khi ng\u00e0y h\u1ecdc c\u1ee7a Kim \u1edf Ph\u1ea7n Lan k\u1ebft th\u00fac v\u00e0o l\u00fac 3 gi\u1edd 45 ph\u00fat, tr\u00f2i \u0111\u00e3 t\u1ed1i. T\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c b\u1ea1n c\u00f9ng l\u00f3p c\u1ee7a c\u00f4 b\u1eaft \u0111\u1ea7u t\u1ecfa ra c\u00e1c h\u01b0\u1edbng kh\u00e1c nhau. M\u1ed9t v\u00e0i ch\u00e0ng trai trong m\u1ed9t ban nh\u1ea1c \u0111\u01b0\u1eddng ph\u1ed1 ti\u1ebfp t\u1ee5c g\u1eb7p g\u1ee1 nhau \u0111\u1ec3 luy\u1ec7n t\u1eadp; m\u1ed9t v\u00e0i c\u00f4 g\u00e1i \u0111i mua s\u1eafm. Kh\u00f4ng ai m\u00e0 Kim bi\u1ebft \u0111\u1ebfn c\u00e1c l\u00f3p d\u1ea1y k\u00e8m sau gi\u1edd h\u1ecdc. Tr\u1ebb em Ph\u1ea7n Lan c\u00f3 nhi\u1ec1u th\u00f2i gian r\u1ea3nh r\u1ed7i hon tr\u1ebb em M\u1ef9 v\u00e0 kh\u00f4ng ch\u1ec9 b\u1edfi h\u1ecd l\u00e0m \u00edt b\u00e0i t\u1eadp v\u1ec1 nh\u00e0 hon. H\u1ecd c\u0169ng \u00edt choi th\u1ec3 thao ho\u1eb7c l\u00e0m th\u00eam sau gi\u1edd h\u1ecdc. Khi Kim \u0111i qua ph\u1ed1 \u0111\u1ec3 \u0111\u1ebfn th\u01b0 vi\u1ec7n, c\u00f4 c\u1ea3m th\u1ea5y r\u1ea5t ph\u1ea5n ch\u1ea5n. C\u00f4 d\u00e0nh r\u1ea5t nhi\u1ec1u th\u00f2i gian r\u1ea3nh \u0111\u1ec3 th\u1ea3 h\u1ed3n v\u00f3i nh\u1eefng suy ngh\u0129 c\u1ee7a b\u1ea3n th\u00e2n. Nhung, c\u00f4 \u0111\u00e3 ph\u00e1t hi\u1ec7n ra r\u1eb1ng cu\u1ed9c s\u1ed1ng \u1edf Ph\u1ea7n Lan r\u1ea5t kh\u00e1c. Nh\u1eefng kh\u00e1c bi\u1ec7t n\u00e0y r\u1ea5t nh\u1ecf: s\u1ef1 t\u1ef1 do, nh\u1eefng b\u1eefa \u0103n \u0111\u01b0\u1ee3c n\u1ea5u","b\u1eb1ng th\u1ef1c ph\u1ea9m t\u01b0oi s\u1ed1ng trong qu\u00e1n \u0103n t\u1ef1 ph\u1ee5c v\u1ee5, s\u1ef1 v\u0103n minh. Th\u1eadt kh\u00f3 \u0111\u1ec3 m\u00f4 t\u1ea3 \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng t\u1ed5ng th\u1ec3 c\u1ee7a nh\u1eefng kh\u00e1c bi\u1ec7t n\u00e0y, nh\u01b0ng v\u00e0o nh\u1eefng ng\u00e0y nh\u01b0 ng\u00e0y h\u00f4m nay, n\u00f3 mang l\u1ea1i c\u1ea3m gi\u00e1c nh\u01b0 th\u1ec3 c\u00f4 v\u1eeba \u0111\u01b0\u1ee3c t\u1ea1m tha v\u00ec c\u00f3 h\u00e0nh vi \u1ee9ng x\u1eed \u0111\u1eb9p. Ph\u1ed1 x\u00e1 noi \u0111\u00e2y c\u00f3 v\u1ebb s\u1ea1ch v\u00e0 \u0111\u1eb9p h\u01a1n Sallisaw, gi\u1ed1ng nh\u01b0 ch\u00fang \u0111\u01b0\u1ee3c x\u00e2y d\u1ef1ng \u0111\u1ec3 d\u00e0nh cho ng\u01b0\u1eddi d\u00e2n thay vi xe c\u1ed9. Khi b\u01b0\u1edbc d\u1ecdc theo v\u1ec9a h\u00e8 l\u00e1t g\u1ea1ch, c\u00f4 \u0111i ngang qua m\u1ed9t nh\u00f3m nh\u1eefng ch\u00e0ng trai v\u00f3i m\u00e1i t\u00f3c ki\u1ec3u Justin Bieber, nh\u1eefng c\u00f4 g\u00e1i x\u0103m m\u00ecnh v\u00e0 nh\u1eefng t\u1ea5m bi\u1ec3n qu\u1ea3ng c\u00e1o cho bikini H&M. M\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi \u1edf \u0111\u00e2y \u0103n m\u1eb7c ch\u1ec9n chu h\u01a1n \u1edf qu\u00ea c\u00f4, nh\u01b0ng kh\u00f4ng m\u1ea5y kh\u00e1c bi\u1ec7t. G\u1ea7n nh\u01b0 kh\u00f4ng c\u00f3 nhi\u1ec1u ph\u1ee5 n\u1eef t\u00f3c v\u00e0ng, d\u00e1ng cao nh\u01b0 c\u00f4 mong \u0111\u1ee3i. Tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc c\u1ee7a Kim \u0111\u01b0\u1ee3c bao quanh b\u1edfi nh\u1eefng ng\u00f4i nh\u00e0 b\u1eb1ng g\u1ed7 th\u1ebfk\u1ef7 XVIII v\u00e0 XIX, \u0111\u01b0\u1ee3c x\u00e2y d\u1ef1ng sau khi ng\u01b0\u1eddi Nga b\u1ecb \u0111u\u1ed5i c\u1ed5 kh\u1ecfi l\u00e0ng nh\u1eefng n\u0103m 1700. Kim v\u1eabn nh\u1edb trong \u0111\u1ea7u m\u1ed9t danh s\u00e1ch nh\u1eefng kh\u00f3 kh\u0103n th\u1eed th\u00e1ch m\u00e0 Pietarsaari \u0111\u00e3 ph\u1ea3i ch\u1ecbu \u0111\u1ef1ng, t\u1eeb n\u1ea1n \u0111\u00f3i \u0111\u1ebfn ch\u1ebf \u0111\u1ed9 c\u1ed9ng s\u1ea3n; n\u00f3 b\u1ecb thi\u00eau r\u1ee5i b\u1edfi H\u1ea3i qu\u00e2n Anh v\u00e0 b\u1ecb oanh t\u1ea1c b\u1eb1ng bom b\u1edfi c\u00e1c \u0111\u1ed3ng minh trong Th\u1ebf chi\u1ebfn II. v\u00f9ng \u0111\u1ea5t huy\u1ec1n b\u00ed c\u1ee7a nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb th\u00f4ng minh v\u00e0 Nokia, v\u00f9ng \u0111\u1ea5t m\u00e0 c\u00f4 \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ecdc th\u1ea5y t\u1eeb ng\u00e0y c\u00f2n \u1edf M\u1ef9, gi\u1edd \u0111\u00e3 thay da \u0111\u1ed5i th\u1ecbt. Sau khi r\u00f2i th\u01b0 vi\u1ec7n, c\u00f4 \u0111i b\u1ed9 \u0111\u1ebfn Nemo, m\u1ed9t trong nh\u1eefng qu\u00e1n c\u00e0 ph\u00ea y\u00eau th\u00edch c\u1ee7a c\u00f4. C\u00f4 \u0111\u1ebfn \u0111\u00e2y th\u01b0\u1eddng xuy\u00ean \u0111\u1ebfn m\u1ee9c ch\u1ee7 qu\u00e1n ng\u01b0\u1eddi Anh \u0111\u00e3 \u0111\u1eb7t bi\u1ec7t danh cho c\u00f4 l\u00e0 Oklahoma. C\u00f4 g\u1ecdi \u0111\u1ed3 u\u1ed1ng b\u1eb1ng ti\u1ebfng Ph\u1ea7n Lan, t\u1ef1 h\u00e0o v\u00ec \u0111\u00e3 ch\u1ecbu \u0111\u1ef1ng \u0111\u01b0\u1ee3c th\u1ee9 c\u00e0 ph\u00ea \u0111\u1eb7c s\u00e1nh c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi Ph\u1ea7n Lan. Cu\u1ed1i c\u00f9ng, \u0111\u00e3 \u0111\u1ebfn l\u00fac tr\u1edf v\u1ec1 c\u0103n h\u1ed9. C\u00f4 kh\u00f4ng c\u00f2n l\u00fd do g\u00ec n\u1eefa. M\u1eb7c d\u00f9 y\u00eau m\u1ebfn c\u00f4 Susanne, ng\u01b0\u1eddi ch\u1ee7 nh\u00e0 ho\u1ea1t b\u00e1t, nh\u01b0ng ph\u1ea3i v\u1ec1 nh\u00e0 l\u00e0 m\u1ed9t trong nh\u1eefng vi\u1ec7c l\u00e0m c\u0103ng th\u1eb3ng trong ng\u00e0y c\u1ee7a Kim. D\u00f9 c\u00f4 \u0111\u00e3 n\u1ed7 l\u1ef1c h\u1ebft s\u1ee9c, nh\u01b0ng c\u1eb7p song sinh 5 tu\u1ed5i kh\u00f4ng m\u1ea5y d\u00e0nh thi\u1ec7n c\u1ea3m cho c\u00f4. Ch\u00fang t\u1ecf ra kh\u00f3 ch\u1ecbu khi ng\u01b0\u1eddi m\u1eb9 \u0111\u01a1n th\u00e2n c\u1ee7a ch\u00fang quan t\u00e2m \u0111\u1ebfn k\u1ebb l\u1ea1 n\u00e0y. Ch\u00fang t\u01b0\u1edfng (v\u00e0 thi tho\u1ea3ng Kim c\u0169ng t\u01b0\u1edfng) m\u1eb9 ch\u00fang \u0111\u00e3 \u0111\u01b0a m\u1ed9t c\u00f4 con g\u00e1i kh\u00e1c v\u1ec1 nh\u00e0. Khi c\u00f4 Susanne kh\u00f4ng \u1edf trong ph\u00f2ng, hai nh\u00f3c sinh \u0111\u00f4i g\u1ecdi c\u00f4 l\u00e0 tyhm\u0103 v\u00e0 c\u01b0\u1eddi ph\u00e1 l\u00ean. Kim tra t\u1eeb \u0111i\u1ec3n v\u00e0 th\u1ea5y n\u00f3 c\u00f3 ngh\u0129a l\u00e0 \u201ck\u1ebb ng\u1ed1c\u201d. Khi c\u00f4 h\u1ecdc b\u00e0i, hai \u0111\u1ee9a l\u00e9n l\u1ea1i g\u1ea7n v\u00e0 \u0111\u1eadp tay v\u00e0o b\u00e0n ph\u00edm m\u00e1y t\u00ednh x\u00e1ch tay c\u1ee7a c\u00f4. s\u1ed1 4 tr\u00ean b\u00e0n ph\u00edm g\u1ea7n \u0111\u00e2y \u0111\u00e3 b\u1ecb li\u1ec7t. Tuy nhi\u00ean, ph\u00f2ng ng\u1ee7 c\u1ee7a c\u00f4 g\u1ea5p \u0111\u00f4i ph\u00f2ng ch\u01a1i c\u1ee7a ch\u00fang, do \u0111\u00f3, Kim c\u1ea3m th\u1ea5y c\u00f4 kh\u00f4ng c\u00f3 quy\u1ec1n bu\u1ed9c ch\u00fang ph\u1ea3i ra ngo\u00e0i. Hai nh\u00f3c \u0111ang th\u1eed c\u00f4 nh\u01b0 c\u00e1i c\u00e1ch b\u1ecdn tr\u1ebb nh\u1ecf v\u1eabn l\u00e0m. Kim kh\u00f4ng c\u00f3 em g\u00e1i v\u00e0 c\u00f4 kh\u00f4ng bi\u1ebft c\u00e1ch x\u1eed l\u00fd hai nh\u00f3c sinh \u0111\u00f4i. Ch\u00fang kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 con c\u00f4 c\u0169ng kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 em c\u00f4. C\u00f4 t\u1ef1 tr\u00e1ch m\u00ecnh. M\u1ed7i ng\u00e0y, c\u00f4 \u0111\u1ec1u t\u1ef1 nh\u1ee7 s\u1ebd t\u00ecm ra c\u00e1ch \u0111\u1ec3 khi\u1ebfn ch\u00fang y\u00eau qu\u00fd c\u00f4. \u1ede nhi\u1ec1u g\u00f3c \u0111\u1ed9, Ph\u1ea7n Lan l\u00e0 m\u1ed9t cu\u1ed9c phi\u00eau l\u01b0u nh\u01b0 k\u1ef3 v\u1ecdng c\u1ee7a c\u00f4. C\u00f4 nh\u1ea3y v\u00e0o m\u1ed9t chi\u1ebfc h\u1ed1 tr\u00ean m\u1eb7t h\u1ed3 n\u01b0\u1edbc \u0111\u00f3ng b\u0103ng, m\u1ed9t truy\u1ec1n th\u1ed1ng \u0111i\u00ean r\u1ed3 \u0103n kh\u1edbp v\u1edbi l\u1ecbch s\u1eed t\u1ef1 h\u00e0o c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi Ph\u1ea7n Lan v\u1ec1 s\u1ee9c ch\u1ecbu \u0111\u1ef1ng. C\u00f4 th\u00e8m kh\u00e1t s\u1ef1 \u1ea5m \u00e1p c\u1ee7a c\u0103n ph\u00f2ng t\u1eafm h\u01a1i nh\u1ecf c\u1ee7a gia \u0111\u00ecnh ch\u1ee7 nh\u00e0 sau khi \u0111i b\u1ed9 v\u1ec1 trong gi\u00f3 l\u1ea1nh. C\u00f4 th\u1eadm ch\u00ed c\u00f2n k\u1ebft b\u1ea1n v\u00e0 kh\u00f4ng ph\u1ea3i t\u1ea5t c\u1ea3 b\u1ecdn h\u1ecd \u0111\u1ec1u l\u00e0 h\u1ecdc sinh trao \u0111\u1ed5i. V\u1ea5n \u0111\u1ec1 l\u1edbn nh\u1ea5t c\u1ee7a c\u00f4 b\u00e9 l\u00e0 b\u1ea3n th\u00e2n c\u00f4 kh\u00f4ng thay \u0111\u1ed5i nhi\u1ec1u, kh\u00f4ng h\u1ec1. C\u00f4 lu\u00f4n c\u1ea3m","th\u1ea5y kh\u00f4ng ch\u1eafc ch\u1eafn v\u1ec1 b\u1ea3n th\u00e2n. \u1ede tr\u01b0\u1eddng, c\u00f4 hi\u1ebfm khi n\u00f3i chuy\u1ec7n. \u1ede nh\u00e0, c\u00f4 h\u00e1o h\u1ee9c l\u00e0m h\u00e0i l\u00f2ng gia \u0111\u00ecnh ch\u1ee7 nh\u00e0, c\u00f4 ki\u1ec1m ch\u1ebf s\u1ef1 th\u1ea5t v\u1ecdng c\u1ee7a m\u00ecnh. Sau \u0111\u00f3, c\u00f4 r\u00f2i nh\u00e0 trong im l\u1eb7ng v\u00e0 \u1ee7 r\u0169 khi s\u1ef1 th\u1ea5t v\u1ecdng ng\u00e0y m\u1ed9t l\u1edbn l\u00ean trong c\u00f4. Kim t\u1ef1 nh\u1ee7 \u0111\u00f3 l\u00e0 r\u00e0o c\u1ea3n v\u1ec1 ng\u00f4n ng\u1eef: th\u1eadt kh\u00f3 \u0111\u1ec3 t\u00ecm th\u1ea5y ti\u1ebfng n\u00f3i c\u1ee7a m\u00ecnh khi c\u00f4 kh\u00f4ng bi\u1ebft ti\u1ebfng. Nh\u01b0ng c\u1ea3m gi\u00e1c n\u00e0y c\u00f3 v\u1ebb quen thu\u1ed9c \u0111\u1ebfn m\u1ee9c kh\u00f3 ch\u1ecbu, nh\u01b0 m\u1ed9t th\u00f3i quen x\u1ea5u m\u00e0 c\u00f4 mang theo \u0111\u1ebfn t\u1eadn \u0111\u00e2y. \u0110\u00eam, c\u00f4 n\u1eb1m thao th\u1ee9c tr\u00ean chi\u1ebfc gi\u01b0\u1eddng \u1edf Pietarsaari, t\u1ef1 h\u1ecfi r\u1eb1ng li\u1ec7u c\u1ea3m gi\u00e1c n\u00e0y c\u00f3 b\u00e1m ri\u1ebft l\u1ea5y m\u00ecnh \u1edf m\u1ecdi noi?","V| kh\u1ee9cb du licb tinh c\u1edd Jenr\u00ecy \u00e0 hoc ta Buso r \\\\ H\u1ecfn Q u \u00f9 c Ch\u01b0\u01a1ng 6.\u0110\u1ed8NG L\u1ef1c Eric l\u00ean chuy\u1ebfn xe bu\u00fdt \u0111\u00f4ng \u0111\u00fac s\u1ed1 80 tr\u1edf v\u1ec1 nh\u00e0 sau gi\u1edd h\u1ecdc ng\u00e0y th\u1ee9 B\u1ea3y. C\u00e1c c\u00f4 g\u00e1i \u0111\u00e3 ng\u1eebng la h\u00e9t; ti\u1ebfng t\u0103m v\u1ec1 Eric \u0111\u00e3 d\u1ecbu l\u1ea1i. C\u00f2n c\u1eadu d\u00e0nh r\u1ea5t nhi\u1ec1u th\u00f2i gian \u0111\u1ec3 \u0111\u1ecdc Ulysses. \u201cXin ch\u00e0o. C\u1eadu th\u1ebf n\u00e0o?\u201c Eric ng\u01b0\u1edbc l\u00ean. M\u1ed9t c\u00f4 g\u00e1i H\u00e0n Qu\u1ed1c v\u1edbi m\u00e1i t\u00f3c \u0111en d\u00e0i \u0111\u01b0\u1ef1c \u0111\u1ea9y ng\u01b0\u1ee3c ra sau b\u1eb1ng m\u1ed9t chi\u1ebfc b\u1eddm \u0111ang n\u00f3i chuy\u1ec7n v\u00f3i c\u1eadu b\u1eb1ng gi\u1ecdng M\u1ef9 g\u1ea7n nh\u01b0 ho\u00e0n h\u1ea3o. C\u1eadu t\u1eebng nh\u00ecn th\u1ea5y c\u00f4 \u1edf quanh Namsan v\u00e0 bi\u1ebft c\u00f4 s\u1ed1ng c\u00f9ng khu chung c\u01b0 v\u00f3i m\u00ecnh, nh\u01b0ng k\u1ec3 t\u1eeb khi r\u00f2i Minnesota, c\u1eadu \u0111\u00e3 kh\u00f4ng c\u00f2n \u0111\u01b0\u1ef1c nghe th\u1ee9 \u00e2m thanh quen thu\u1ed9c c\u1ee7a qu\u00ea h\u01b0cmg qua gi\u1ecdng n\u00f3i c\u1ee7a b\u1ea5t k\u1ef3 ai. \u201cT\u1edb l\u00e0 \u01a1enny\u201d. C\u00f4 s\u1edf h\u1eefu gi\u1ecdng n\u00f3i tr\u1ea7m \u1ea5m v\u00e0 bi\u1ec3u c\u1ea3m nghi\u00eam t\u00fac. Nh\u01b0ng sau \u0111\u00f3 c\u00f4 m\u1ec9m c\u01b0\u1eddi v\u00e0 c\u1ea3 khu\u00f4n m\u1eb7t c\u00f4 nh\u01b0 b\u1eebng l\u00ean. Eric m\u1ec9m c\u01b0\u1eddi l\u1ea1i. \u201cSao c\u1eadu n\u00f3i ti\u1ebfng Anh t\u1ed1t v\u1eady?\u201d Jenny c\u01b0\u1eddi. C\u00f4 gi\u1ea3i th\u00edch r\u1eb1ng d\u00f9 \u0111\u01b0\u1ee3c sinh ra t\u1ea1i H\u00e0n Qu\u1ed1c nhung c\u00f4 \u0111\u00e3 s\u1ed1ng \u1edf Lincoln, Nebraska v\u00e0 Pittsburgh, Pennsylvania khi c\u00f2n b\u00e9. C\u00f4 d\u00e0nh ph\u1ea7n l\u1edbn th\u00f2i th\u01a1 \u1ea5u \u1edf trung t\u00e2m c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc M\u1ef9, \u0111\u00f3 l\u00e0 l\u00fd do sao c\u00f4 l\u1ea1i c\u00f3 gi\u1ecdng n\u00f3i nh\u01b0 v\u1eady. Nh\u01b0ng sau \u0111\u00f3, khi l\u00ean trung h\u1ecdc, gia \u0111\u00ecnh c\u00f4 \u0111\u00e3 chuy\u1ec3n v\u1ec1 H\u00e0n Qu\u1ed1c. Tr\u1edf l\u1ea1i tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc H\u00e0n Qu\u1ed1c l\u00e0 m\u1ed9t trong nh\u1eefng tr\u1ea3i nghi\u1ec7m \u0111au th\u01b0\u01a1ng v\u00f3i c\u00f4 v\u00e0 c\u00f4 hi\u1ec3u c\u1ea3m gi\u00e1c hi\u1ec7n t\u1ea1i c\u1ee7a Eric. \u201cH\u1ed3i \u0111\u1ea7u, t\u1edb kh\u00f4ng th\u1ec3 tin v\u00e0o m\u1eaft m\u00ecnh khi th\u1ea5y c\u00e1c b\u1ea1n ng\u1ee7 trong l\u00f3p h\u1ecdc,\u201d c\u00f4 n\u00f3i. \u201cNhung ngay sau \u0111\u00f3, t\u1edb l\u1ea1i l\u00e0 m\u1ed9t trong s\u1ed1 \u0111\u00f3.\u201d","T\u1ea1i Hoa K\u1ef3, Jenny h\u1ecdc boi v\u00e0 choi cello. C\u00f4 \u0111i ng\u1ee7 v\u00e0o l\u00fac 10 gi\u1edd m\u1ed7i \u0111\u00eam. Nh\u01b0ng t\u1ea1i H\u00e0n Qu\u1ed1c, c\u00f4 b\u1eaft \u0111\u1ea7u \u0111\u1ebfn hagwon gi\u1ed1ng nh\u01b0 t\u1ea5t c\u1ea3 nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb kh\u00e1c. C\u00f4 lu\u00f4n h\u1ecdc qu\u00e1 n\u1eeda \u0111\u00eam. Jenny l\u00e0 b\u1eb1ng ch\u1ee9ng s\u1ed1ng v\u1ec1 nh\u1eefng g\u00ec c\u00e1c nh\u00e0 nghi\u00ean c\u1ee9u g\u1ecdi l\u00e0 hi\u1ec7u \u1ee9ng \u0111\u1ed3ng m\u1ee9c: C\u00e1ch c\u01b0 x\u1eed c\u1ee7a c\u00f4 kh\u00e1c nhau t\u00f9y thu\u1ed9c v\u00e0o nh\u1eefng b\u1ea1n h\u1ecdc ng\u1ed3i c\u1ea1nh c\u00f4. \u201cCh\u1ec9 l\u00e0 t\u1edb c\u1ea3m th\u1ea5y c\u1ea7n ph\u1ea3i h\u1ecdc \u1edf \u0111\u00e2y b\u1edfi t\u1ea5t c\u1ea3 b\u1ea1n b\u00e8 t\u1edb \u0111\u1ec1u l\u00e0m v\u1eady.\u201d Eric n\u00f3i chuy\u1ec7n v\u00f3i Jenny d\u1ecdc \u0111\u01b0\u1eddng tr\u1edf v\u1ec1 c\u0103n h\u1ed9, c\u1ea3m th\u1ea5y nh\u1eb9 nh\u00f5m khi c\u00f3 m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi H\u00e0n Qu\u1ed1c th\u1ef1c s\u1ef1 hi\u1ec3u c\u1ea3m gi\u00e1c c\u1ee7a m\u00ecnh. C\u1eadu kh\u00f4ng ch\u1ec9 l\u00e0 m\u1ed9t c\u1eadu b\u00e9 da tr\u1eafng kh\u00f4ng bi\u1ebft g\u00ec; th\u1ef1c t\u1ebf, kh\u00e1ch quan m\u00e0 n\u00f3i, tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc H\u00e0n Qu\u1ed1c th\u1eadt kh\u1ee7ng khi\u1ebfp. H\u1ecd \u0111\u1ec1u nh\u1ea5t tr\u00ed v\u1eady. \u201cTr\u1ebb \u1edf c\u1ea3 hai n\u01b0\u1edbc \u0111\u1ec1u nh\u01b0 nhau,\u201d Jenny n\u00f3i. \u201cCh\u00fang \u0111\u1ec1u l\u00e0 nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb! S\u1ef1 kh\u00e1c bi\u1ec7t n\u1eb1m \u1edf c\u00e1ch ch\u00fang \u0111\u01b0\u1ee3c nu\u00f4i d\u1ea1y. Tr\u1ebb em H\u00e0n Qu\u1ed1c s\u1edf h\u1eefu m\u1ed9t th\u1ee9, ch\u00ednh l\u00e0 \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c \u0111\u00e3 th\u00fac \u0111\u1ea9y h\u1ecd.\u201d V\u00e0 b\u00e2y gi\u1edd Jenny c\u0169ng \u0111\u00e3 c\u00f3 n\u00f3. C\u00f4 x\u1ebfp th\u1ee9 27 v\u00e0o n\u0103m l\u00f3p 11 \u1edf Namsan, trong kho\u1ea3ng 400 h\u1ecdc sinh. C\u00f4 c\u00f3 nh\u1eefng ti\u00eau chu\u1ea9n kh\u00e1c nhau v\u1ec1 b\u1ea3n th\u00e2n hon h\u1ed3i c\u00f2n \u1edf Hoa K\u1ef3. \u201cT\u1edb c\u1ea7n ph\u1ea3i l\u00e0m t\u1ed1t hon. T\u1edb h\u1ed1i h\u1eadn v\u00ec \u0111\u00e3 kh\u00f4ng ch\u0103m ch\u1ec9 trong n\u0103m nay,\u201d c\u00f4 n\u00f3i v\u00f3i Eric, v\u1eeba n\u00f3i v\u1eeba l\u1eafc \u0111\u1ea7u. Tr\u00f4ng c\u00f4 th\u1eadt s\u1ef1 \u0111au kh\u1ed5, d\u00f9 \u0111\u00e3 l\u00e0m r\u1ea5t t\u1ed1t. Eric l\u00fang t\u00fang. Vi\u1ec7c \u0111\u00f3 gi\u1ed1ng nh\u01b0 nghe th\u1ea5y m\u1ed9t v\u1eadn \u0111\u1ed9ng vi\u00ean boi l\u1ed9i Olympic ph\u00e0n n\u00e0n v\u1ec1 vi\u1ec7c kh\u00f4ng c\u00f3 s\u1ee9c kh\u1ecfe. Jenny thu\u1ed9c nh\u00f3m 10% \u0111\u1ee9ng \u0111\u1ea7u l\u00f3p, nhung th\u1ebf v\u1eabn ch\u01b0a \u0111\u1ee7. Eric b\u1eaft \u0111\u1ea7u nh\u1eadn ra c\u00f3 m\u1ed9t h\u1ed9i ch\u1ee9ng li\u00ean quan \u0111\u1ebfn vi\u1ec7c h\u1ecdc h\u00e0nh \u0111\u00e3 n\u1ed1i k\u1ebft c\u00e1c h\u1ecdc sinh H\u00e0n Qu\u1ed1c l\u1ea1i. H\u1ecd t\u1ef1 s\u1ec9 v\u1ea3 b\u1ea3n th\u00e2n \u0111\u1ec3 c\u00f3 \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c c\u1ed1 g\u1eafng hon n\u1eefa. Gi\u1ed1ng nh\u01b0 h\u1ea7u h\u1ebft nh\u0169ng ng\u01b0\u1eddi H\u00e0n Qu\u1ed1c m\u00e0 c\u1eadu \u0111\u00e3 g\u1eb7p, Jenny \u0111\u1eb7t ra nh\u0169ng k\u1ef3 v\u1ecdng cao cho b\u1ea3n th\u00e2n v\u00e0 \u0111\u00e1nh gi\u00e1 th\u1ea5p th\u00e0nh t\u00edch c\u1ee7a m\u00ecnh. C\u1eadu t\u1ef1 h\u1ecfi li\u1ec7u c\u00f4 c\u00f3 \u0111\u00e1nh gi\u00e1 m\u00ecnh kh\u00e1c \u0111i n\u1ebfu \u0111ang s\u1ed1ng t\u1ea1i Hoa K\u1ef3 kh\u00f4ng. Nh\u1eefng ti\u00eau chu\u1ea9n c\u1ee7a c\u00f4 s\u1ebd ch\u1ea1m \u0111\u1ea5t thay v\u00ec l\u00ean tr\u00f2i nh\u01b0 \u1edf H\u00e0n Qu\u1ed1c kh\u00f4ng? \u0110\u1ed9ng l\u1ef1c ch\u1ec9 mang t\u00ednh t\u01b0ong \u0111\u1ed1i ph\u1ea3i kh\u00f4ng? Jenny s\u1eafp t\u00ecm ra r\u1ed3i. C\u00f4 n\u00f3i v\u00f3i Eric, n\u0103m sau, c\u00f4 ph\u1ea3i tr\u1edf l\u1ea1i Hoa K\u1ef3, l\u1ea7n n\u00e0y l\u00e0 \u0111\u1ebfn New \u01a1ersey. Gia \u0111\u00ecnh c\u00f4 l\u1ea1i chuy\u1ec3n noi \u1edf m\u1ed9t l\u1ea7n n\u1eefa. \u201cT\u1edb kh\u00f4ng mu\u1ed1n xa b\u1ea1n b\u00e8,\u201d \u01a1enny n\u00f3i, khu\u00f4n m\u1eb7t l\u1ed9 r\u00f5 v\u1ebb bu\u1ed3n b\u00e3. \u201cNh\u01b0ng h\u1ecd c\u1ee9 lu\u00f4n n\u00f3i r\u1eb1ng h\u1ecd r\u1ea5t ghen t\u1ecb v\u00f3i t\u1edb - \u0111\u1ebfn m\u1ee9c t\u1edb ph\u1ea3i r\u00f2i \u0111i.\u201d Kh\u1ea3 n\u0103ng l\u00e0m cha m\u1eb9 theo khu v\u1ef1c \u0111\u1ecba l\u00fd Tr\u1edf l\u1ea1i c\u0103n h\u1ed9, Eric l\u1ea5y chi\u1ebfc Nintendo DS mang t\u1eeb M\u1ef9 ra. Con trai c\u00f4 ch\u1ee7 nh\u00e0 ph\u00e1t hi\u1ec7n ra chi\u1ebfc m\u00e1y n\u00e0y gi\u1ed1ng c\u1ee7a m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi b\u1ea1n c\u0169 v\u00e0 b\u1eaft \u0111\u1ea7u h\u1ecfi Eric nhi\u1ec1u \u0111i\u1ec1u v\u1ec1 c\u00e1c tr\u00f2 choi m\u00e0 c\u1eadu t\u1eebng choi. \u201cEm c\u00f3 mu\u1ed1n choi kh\u00f4ng?\u201d Eric \u0111\u1ec1 ngh\u1ecb. \u201cKh\u00f4ng, kh\u00f4ng, em kh\u00f4ng th\u1ec3,\u201d c\u1eadu b\u00e9 v\u1eeba n\u00f3i v\u1eeba l\u1eafc \u0111\u1ea7u. Tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00e2y, m\u1eb9 c\u1eadu \u0111\u00e3 b\u1eaft \u0111\u01b0\u1ef1c anh trai c\u1eadu b\u00e9 \u0111ang choi Nintendo DS m\u00e0 ch\u01b0a l\u00e0m","b\u00e0i t\u1eadp v\u1ec1 nh\u00e0, v\u00ec v\u1eady c\u00f4 \u1ea5y \u0111\u00e3 t\u1ecbch thu chi\u1ebfc m\u00e1y c\u1ee7a con. Th\u1ebf v\u1eabn ch\u01b0a \u0111\u1ee7; \u0111\u1ec3 nghi\u00eam tr\u1ecb, c\u00f4 c\u0169ng t\u1ecbch thu lu\u00f4n chi\u1ebfc Nintendo DS c\u1ee7a c\u1eadu em. C\u1eadu em ho\u00e0n to\u00e0n v\u00f4 t\u1ed9i, nh\u01b0ng v\u00e0i th\u00e1ng sau \u0111\u00f3, c\u1eadu v\u1eabn ch\u01b0a \u0111\u01b0\u1ef1c m\u1eb9 tr\u1ea3 l\u1ea1i chi\u1ebfc m\u00e1y. C\u1eadu c\u0169ng kh\u00f4ng bi\u1ebft li\u1ec7u c\u00f3 nh\u1eadn l\u1ea1i \u0111\u01b0\u1ef1c n\u00f3 hay kh\u00f4ng n\u1eefa. Khi n\u00f3i \u0111\u1ebfn gi\u00e1o d\u1ee5c, c\u00f4 ch\u1ee7 nh\u00e0 c\u1ee7a Eric c\u00f3 nh\u1eefng th\u00f4ng \u0111i\u1ec7p r\u1ea5t r\u00f5 r\u00e0ng. C\u00f4 n\u1ea5u b\u1eefa t\u1ed1i cho b\u1ecdn tr\u1ebb h\u00e0ng ng\u00e0y v\u00e0 n\u1ed7 l\u1ef1c \u0111\u1ec3 c\u00e1c con c\u00f3 m\u1ecdi c\u01a1 h\u1ed9i s\u1eb5n c\u00f3; nh\u01b0ng v\u1ec1 v\u1ea5n \u0111\u1ec1 h\u1ecdc t\u1eadp, c\u00f4 kh\u00f4ng khoan nh\u01b0\u1ee3ng. Ch\u00fang ph\u1ea3i h\u1ecdc h\u00e0nh ch\u0103m ch\u1ec9, \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t l\u00e0 ti\u1ebfng Anh v\u00e0 tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc ph\u1ea3i l\u00e0 \u01b0u ti\u1ebfn h\u00e0ng \u0111\u1ea7u. C\u00f4 kh\u00f4ng \u00e9p Eric ph\u1ea3i tu\u00e2n th\u1ee7 c\u00e1c ti\u00eau chu\u1ea9n t\u01b0\u01a1ng t\u1ef1, v\u00ec v\u1eady c\u1eadu th\u1edf ph\u00e0o. C\u00f4 \u0111\u1ed1i x\u1eed v\u1edbi c\u1eadu ki\u00ean nh\u1eabn v\u00e0 t\u1ed1t b\u1ee5ng, nh\u01b0 th\u1ec3 \u0111\u1ed1i v\u00f3i \u0111\u1ee9a ch\u00e1u trai \u0111\u00e1ng y\u00eau c\u1ee7a m\u00ecnh. Tuy nhi\u00ean, c\u00f4 l\u1ea1i \u0111\u1ed1i x\u1eed v\u1edbi c\u00e1c con m\u00ecnh nh\u01b0 m\u1ed9t hu\u1ea5n luy\u1ec7n vi\u00ean \u0111\u1ed1i v\u00f3i c\u00e1c tuy\u1ec3n th\u1ee7 ng\u00f4i sao. C\u00f4ng vi\u1ec7c c\u1ee7a c\u00f4 l\u00e0 \u0111\u00e0o t\u1ea1o b\u1ecdn tr\u1ebb, khuy\u1ebfn kh\u00edch ch\u00fang v\u00e0 th\u1eadm ch\u00ed r\u00e8n gi\u0169a ch\u00fang v\u00e0o khu\u00f4n kh\u1ed5 thay v\u00ec b\u1ea3o v\u1ec7 ch\u00fang kh\u1ecfi nh\u1eefng \u00e1p l\u1ef1c c\u0103ng th\u1eb3ng. T\u1eeb nh\u1eefng g\u00ec Eric \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u1ee9ng ki\u1ebfn, c\u00f4 ch\u1ee7 nh\u00e0 kh\u00f4ng c\u00f3 g\u00ec b\u1ea5t th\u01b0\u1eddng. H\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 H\u00e0n Qu\u1ed1c \u0111\u1ec1u coi m\u00ecnh l\u00e0 c\u00e1c hu\u1ea5n luy\u1ec7n vi\u00ean, trong khi ph\u1ee5 huynh M\u1ef9 c\u00f3 xu h\u01b0\u1edbng h\u00e0nh \u0111\u1ed9ng gi\u1ed1ng nh\u01b0 \u0111\u1ed9i tr\u01b0\u1edfng \u0111\u1ed9i c\u1ed5 v\u0169. C\u1eadu c\u00f3 th\u1ec3 n\u00f3i r\u1eb1ng tr\u1ebb em H\u00e0n Qu\u1ed1c b\u1ecb \u0111\u1eb7t l\u00ean vai nh\u1eefng k\u1ef3 v\u1ecdng r\u1ea5t cao t\u1eeb khi c\u00f2n r\u1ea5t b\u00e9 v\u00e0 c\u00e1c k\u1ef3 v\u1ecdng \u1ea5y kh\u00f4ng ch\u1ec9 xu\u1ea5t ph\u00e1t t\u1eeb tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc. Nu\u00f4i d\u1ea1y con c\u00e1i, gi\u1ed1ng nh\u01b0 \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c v\u00e0 s\u1ef1 ki\u00ean tr\u00ec, th\u01b0\u1eddng b\u1ecb b\u1ecf qua trong c\u00e1c nghi\u00ean c\u1ee9u qu\u1ed1c t\u1ebf v\u1ec1 gi\u00e1o d\u1ee5c. B\u1eb1ng ch\u1ee9ng s\u1eb5n c\u00f3 th\u01b0\u1eddng t\u1eadp trung v\u00e0o m\u1ed9t qu\u1ed1c gia duy nh\u1ea5t v\u00e0 n\u00f3 th\u01b0\u1eddng cho th\u1ea5y nh\u1eefng g\u00ec b\u1ea1n k\u1ef3 v\u1ecdng: c\u00e1c gia \u0111\u00ecnh c\u00e0ng quan t\u00e2m \u0111\u1ebfn con c\u00e1i th\u00ec con c\u00e1i h\u1ecd c\u00e0ng s\u1edf h\u1eefu \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 cao h\u01a1n, \u0111i\u1ec3m thi t\u1ed1t h\u01a1n, h\u00e0nh vi \u0111\u01b0\u1ee3c c\u1ea3i thi\u1ec7n h\u01a1n v\u00e0 th\u00e0nh t\u00edch h\u1ecdc t\u1eadp t\u1ed1t h\u01a1n. S\u1ef1 \u0111a d\u1ea1ng n\u00e0y \u0111\u00fang \u1edf m\u1ecdi l\u1ee9a tu\u1ed5i, ch\u1ee7ng t\u1ed9c v\u00e0 m\u1ee9c thu nh\u1eadp t\u1ea1i Hoa K\u1ef3. Nh\u01b0ng ki\u1ec3u quan t\u00e2m n\u00e0o c\u1ee7a c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 l\u00e0 quan tr\u1ecdng nh\u1ea5t? V\u00e0 c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 kh\u00e1c nhau c\u00f3 l\u00e0m nh\u1eefng \u0111i\u1ec1u kh\u00e1c nhau \u1edf c\u00e1c n\u01b0\u1edbc kh\u00e1c nhau kh\u00f4ng? Andreas Schleicher, nh\u00e0 khoa h\u1ecdc PISA, sau k\u1ef3 thi PISA \u0111\u1ea7u ti\u00ean v\u00e0o n\u0103m 2000 nh\u1eadn th\u1ea5y r\u1eb1ng m\u00f4i tr\u01b0\u1eddng gia \u0111\u00ecnh c\u1ee7a m\u1ed9t h\u1ecdc sinh \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng r\u1ea5t l\u1edbn \u0111\u1ebfn \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 c\u1ee7a ch\u00fang. V\u00ec mu\u1ed1n bi\u1ebft th\u00eam v\u1ec1 m\u1ee9c \u0111\u1ed9 \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng c\u1ee7a gia \u0111\u00ecnh \u0111\u1ebfn gi\u00e1o d\u1ee5c, anh \u0111\u00e3 c\u1ed1 g\u1eafng khi\u1ebfn m\u1ecdi n\u01b0\u1edbc tham gia \u0111\u1ec1u \u0111\u1ed3ng \u00fd kh\u1ea3o s\u00e1t c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9. Quan ch\u1ee9c c\u00e1c n\u01b0\u1edbc c\u00f3 v\u1ebb h\u1ee9ng th\u00fa nhi\u1ec1u h\u01a1n \u0111\u1ebfn nh\u1eefng \u0111\u1ed3n b\u1ea9y truy\u1ec1n th\u1ed1ng d\u00e0nh cho ch\u00ednh s\u00e1ch gi\u00e1o d\u1ee5c, tuy nhi\u00ean: c\u00e1c y\u1ebfu t\u1ed1 \u1edf tr\u01b0\u1eddng nh\u01b0 chi ph\u00ed v\u00e0 quy m\u00f4 l\u00f3p h\u1ecdc m\u00e0 h\u1ecd c\u1ea3m th\u1ea5y c\u00f3 th\u1ec3 ki\u1ec3m so\u00e1t, th\u00ec th\u1eadt \u0111\u00e1ng ti\u1ebfc, c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 c\u0169ng c\u00f3 th\u1ec3 ki\u1ec3m so\u00e1t ch\u00fang n\u1ebfu h\u1ecd bi\u1ebft nh\u1eefng g\u00ec l\u00e0 quan tr\u1ecdng. \u0110\u1ebfn n\u0103m 2009, Schleicher v\u00e0 c\u00e1c \u0111\u1ed3ng nghi\u1ec7p c\u1ee7a anh \u0111\u00e3 c\u1ed1 g\u1eafng thuy\u1ebft ph\u1ee5c 13 qu\u1ed1c gia v\u00e0 v\u00f9ng l\u00e3nh th\u1ed5 \u0111\u01b0a c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 v\u00e0o k\u1ef3 thi PISA. 5.000 h\u1ecdc sinh \u0111\u00e3 tham gia b\u00e0i thi PISA mang v\u1ec1 nh\u00e0 m\u1ed9t phi\u1ebfu kh\u1ea3o s\u00e1t \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t d\u00e0nh cho cha m\u1eb9 m\u00ecnh. Phi\u1ebfu kh\u1ea3o s\u00e1t n\u00e0y \u0111\u1eb7t ra c\u00e2u h\u1ecfi v\u1ec1 vi\u1ec7c h\u1ecd \u0111\u00e3 nu\u00f4i con v\u00e0 tham gia v\u00e0o qu\u00e1 tr\u00ecnh gi\u00e1o d\u1ee5c con, b\u1eaft \u0111\u1ea7u t\u1eeb khi ch\u00fang c\u00f2n r\u1ea5t b\u00e9 nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0o. Nh\u1eefng m\u00f4 h\u00ecnh l\u1ea1 l\u1eabm xu\u1ea5t hi\u1ec7n. V\u00ed d\u1ee5, trung b\u00ecnh c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 t\u00ecnh nguy\u1ec7n tham gia v\u00e0o c\u00e1c ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng ngo\u1ea1i kh\u00f3a c\u1ee7a con tr\u1ebb c\u00f3 con s\u1edf h\u1eefu th\u00e0nh t\u00edch k\u00e9m \u1edf kh\u1ea3 n\u0103ng \u0111\u1ecdc hi\u1ec3u h\u01a1n c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 kh\u00f4ng t\u1ef1 nguy\u1ec7n, th\u1eadm ch\u00ed sau khi \u0111\u00e3 x\u00e9t \u0111\u1ebfn c\u00e1c y\u1ebfu t\u1ed1 kh\u00e1c nh\u01b0","n\u1ec1n t\u1ea3ng kinh t\u1ebf x\u00e3 h\u1ed9i. \u1ede m\u01b0\u1eddi ba noi kh\u00e1c nhau, ch\u1ec9 hai noi (\u0110an M\u1ea1ch v\u00e0 New Zealand) c\u00f3 h\u00e0nh \u0111\u1ed9ng t\u00ecnh nguy\u1ec7n c\u1ee7a cha m\u1eb9 t\u00e1c \u0111\u1ed9ng t\u00edch c\u1ef1c \u0111\u1ebfn \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 c\u1ee7a con c\u00e1i n\u00f3i chung nh\u01b0ng \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng n\u00e0y r\u1ea5t nh\u1ecf. Sao \u0111i\u1ec1u n\u00e0y l\u1ea1i c\u00f3 th\u1ec3 x\u1ea3y ra? Ch\u1eb3ng ph\u1ea3i c\u00e1c b\u1eadc ph\u1ee5 huynh t\u00ecnh nguy\u1ec7n tham gia v\u00e0o ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng c\u1ee7a nh\u00e0 tr\u01b0\u1eddng s\u1ebd cho con c\u00e1i h\u1ecd th\u1ea5y h\u1ecd coi tr\u1ecdng gi\u00e1o d\u1ee5c \u0111\u1ebfn nh\u01b0\u1eddng n\u00e0o sao? Ch\u1eb3ng ph\u1ea3i nh\u1eefng b\u00e0 m\u1eb9 tham gia v\u00e0o t\u1eebng chuy\u1ebfn tham quan v\u00e0 nh\u1eefng \u00f4ng b\u1ed1 mang cam \u0111\u1ebfn c\u00e1c tr\u1eadn \u0111\u1ea5u b\u00f3ng \u0111\u00e1 l\u00e0 nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 nhi\u1ec1u th\u00f2i gian v\u00e0 n\u0103ng l\u01b0\u1ee3ng nh\u1ea5t d\u00e0nh cho con c\u00e1i c\u1ee7a m\u00ecnh sao? D\u1eef li\u1ec7u th\u1eadt kh\u00f3 hi\u1ec3u. Tuy nhi\u00ean, m\u1ed9t nghi\u00ean c\u1ee9u kh\u00e1c t\u1ea1i Hoa K\u1ef3 c\u0169ng h\u00e9 l\u1ed9 \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c kh\u00f3 hi\u1ec3u t\u01b0ong t\u1ef1: vi\u1ec7c t\u00ecnh nguy\u1ec7n tham gia v\u00e0o c\u00e1c s\u1ef1 ki\u1ec7n v\u00e0 ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng t\u1ea1i tr\u01b0\u1eddng c\u1ee7a con tr\u1ebb d\u01b0\u1eddng nh\u01b0 c\u00f3 \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng r\u1ea5t th\u1ea5p \u0111\u1ebfn l\u01b0\u1ee3ng ki\u1ebfn th\u1ee9c m\u00e0 tr\u1ebb h\u1ecdc \u0111\u01b0\u1ee3c. M\u1ed9t c\u00e1ch gi\u1ea3i th\u00edch kh\u00e1c n\u1eefa c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0 c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 t\u00ecnh nguy\u1ec7n n\u0103ng \u0111\u1ed9ng hon ch\u1ee7 y\u1ebfu h\u1ecfi con c\u00e1i h\u1ecd \u0111\u1ec1u c\u00f3 th\u00e0nh t\u00edch \u1edf tr\u01b0\u1eddng k\u00e9m hon con c\u00e1i c\u1ee7a c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 kh\u00f4ng tham gia ho\u1eb7c quan t\u00e2m \u0111\u1ebfn c\u00e1c ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng \u0111\u00f3. V\u00e0 c\u0169ng c\u00f3 th\u1ec3, c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 t\u00ecnh nguy\u1ec7n \u0111ang d\u00e0nh kho\u1ea3ng th\u00f2i h\u1ea1n ch\u1ebf c\u1ee7a h\u1ecd \u0111\u1ec3 hu\u1ea5n luy\u1ec7n \u0111\u1ed9i b\u00f3ng r\u1ed5 ho\u1eb7c qu\u1ea3n l\u00fd c\u00e1c ch\u01b0ong tr\u00ecnh \u0111\u1ea5u gi\u00e1 \u1edf tr\u01b0\u1eddng thay v\u00ec gi\u00fap con c\u00e1i m\u00ecnh h\u1ecdc. Ng\u01b0\u1ee3c l\u1ea1i, cu\u1ed9c kh\u1ea3o s\u00e1t cho th\u1ea5y nh\u0169ng n\u1ed7 l\u1ef1c nu\u00f4i d\u1ea1y con c\u00e1i ki\u1ec3u kh\u00e1c mang l\u1ea1i k\u1ebft qu\u1ea3 kh\u1ea3 quan hon. Khi tr\u1ebb c\u00f2n nh\u1ecf, c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 \u0111\u1ecdc s\u00e1ch cho ch\u00fang nghe m\u1ed7i ng\u00e0y ho\u1eb7c g\u1ea7n nh\u01b0 th\u1ebf s\u1ebd gi\u00fap c\u00e1c con \u0111\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ee3c th\u00e0nh t\u00edch cao hon \u1edf m\u00f4n \u0111\u1ecdc, tr\u00ean to\u00e0n th\u1ebf gi\u00f3i, \u0111\u1ebfn n\u0103m ch\u00fang 15 tu\u1ed5i. \u0110i\u1ec1u \u0111\u00f3 nghe nh\u01b0 m\u1ed9t l\u00f2i n\u00f3i s\u00e1o r\u1ed7ng: \u0110\u1ecdc cho tr\u1ebb nghe. Ch\u1ec9 \u0111on gi\u1ea3n v\u1eady th\u00f4i sao? \u0110\u00fang v\u1eady. Suy cho c\u00f9ng, vi\u1ec7c \u0111\u1ecdc s\u00e1ch cho b\u1ecdn tr\u1ebb c\u00f3 ngh\u0129a l\u00e0 g\u00ec? N\u1ebfu l\u00e0m t\u1ed1t, n\u00f3 c\u00f3 ngh\u0129a l\u00e0 d\u1ea1y cho ch\u00fang v\u1ec1 th\u1ebf gi\u00f3i - chia s\u1ebb t\u1eebng c\u00e2u chuy\u1ec7n v\u1ec1 nh\u0169ng noi xa x\u00f4i, v\u1ec1 nh\u0169ng ng\u1ecdn n\u00fai l\u1eeda \u0111ang b\u1ed1c kh\u00f3i, nh\u0169ng c\u1eadu b\u00e9 \u0111i ng\u1ee7 v\u00f3i c\u00e1i b\u1ee5ng \u0111\u00f3i meo. N\u00f3 c\u00f3 ngh\u0129a l\u00e0 \u0111\u1eb7t ra cho ch\u00fang nh\u1eefng c\u00e2u h\u1ecfi v\u1ec1 cu\u1ed1n s\u00e1ch, nh\u1eefng c\u00e2u h\u1ecfi khuy\u1ebfn kh\u00edch ch\u00fang t\u01b0 duy. N\u00f3 c\u00f3 ngh\u0129a l\u00e0 g\u1eedi m\u1ed9t t\u00edn hi\u1ec7u \u0111\u1ebfn tr\u1ebb v\u1ec1 t\u1ea7m quan tr\u1ecdng c\u1ee7a vi\u1ec7c kh\u00f4ng ch\u1ec9 \u0111\u1ecdc m\u00e0 c\u00f2n ph\u1ea3i h\u1ecdc h\u1ecfi v\u1ec1 m\u1ecdi \u0111i\u1ec1u m\u00f3i m\u1ebb. Khi tr\u1ebb l\u1edbn l\u00ean, s\u1ef1 can thi\u1ec7p c\u1ea7n thi\u1ebft c\u1ee7a cha m\u1eb9 s\u1ebd kh\u00e1c \u0111i nhung v\u1eabn c\u00f2n nhi\u1ec1u li\u00ean h\u1ec7. Tr\u00ean to\u00e0n th\u1ebf gi\u00f3i, c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 th\u1ea3o lu\u1eadn v\u1ec1 phim \u1ea3nh, s\u00e1ch v\u1edf v\u00e0 c\u00e1c v\u1ea5n \u0111\u1ec1 hi\u1ec7n t\u1ea1i v\u00f3i con c\u00e1i s\u1ebd c\u00f3 nh\u1eefng \u0111\u1ee9a con v\u00e0o tu\u1ed5i thanh thi\u1ebfu ni\u00ean c\u00f3 th\u00e0nh t\u00edch \u0111\u1ecdc t\u1ed1t hon. M\u1ed9t l\u1ea7n n\u1eefa, v\u1ec1 c\u01a1 b\u1ea3n, nh\u1eefng b\u1eadc ph\u1ee5 huynh \u0111\u1ec3 b\u1ecdn tr\u1ebb tham gia v\u00e0o cu\u1ed9c tr\u00f2 chuy\u1ec7n v\u1ec1 nh\u0169ng \u0111i\u1ec1u l\u1edbn lao hon b\u1ea3n th\u00e2n ch\u00fang ch\u00ednh l\u00e0 \u0111ang d\u1ea1y tr\u1ebb c\u00e1ch tr\u1edf th\u00e0nh nh\u0169ng ng\u01b0\u1eddi tr\u01b0\u1edfng th\u00e0nh bi\u1ebft suy ngh\u0129. Kh\u00f4ng gi\u1ed1ng nh\u01b0 ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng t\u00ecnh nguy\u1ec7n \u1edf tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc, nh\u0169ng n\u1ed7 l\u1ef1c ki\u1ec3u n\u00e0y c\u1ee7a ph\u1ee5 huynh s\u1ebd mang l\u1ea1i nh\u0169ng k\u1ebft qu\u1ea3 r\u00f5 r\u00e0ng v\u00e0 thuy\u1ebft ph\u1ee5c, d\u00f9 h\u1ecd \u1edf c\u00e1c qu\u1ed1c gia kh\u00e1c nhau v\u00f3i m\u1ee9c thu nh\u1eadp kh\u00e1c nhau. Tr\u00ean th\u1ef1c t\u1ebf, nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb c\u00f3 cha m\u1eb9 c\u00f9ng chia s\u1ebb v\u1ec1 c\u00e1c v\u1ea5n \u0111\u1ec1 x\u00e3 h\u1ed9i ph\u1ee9c t\u1ea1p v\u00f3i ch\u00fang kh\u00f4ng ch\u1ec9 c\u00f3 \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 PISA cao hon m\u00e0 c\u00f2n \u01b0a th\u00edch vi\u1ec7c \u0111\u1ecdc hon. \u1ede New Zealand v\u00e0 \u0110\u1ee9c, c\u00e1c h\u1ecdc sinh \u0111\u01b0\u1ee3c cha m\u1eb9 th\u01b0\u1eddng xuy\u00ean \u0111\u1ecdc cho nghe trong nh\u1eefng n\u0103m ti\u1ec3u h\u1ecdc s\u1ebd ph\u00e1t tri\u1ec3n t\u01b0 duy tr\u01b0\u1edbc nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c cha m\u1eb9 \u0111\u1ecdc cho nghe kho\u1ea3ng 1,5 n\u0103m. Nghi\u00ean c\u1ee9u t\u1eeb M\u1ef9 \u0111\u00e3 l\u1eb7p l\u1ea1i nh\u1eefng ph\u00e1t hi\u1ec7n n\u00e0y. Nh\u1eefng g\u00ec cha m\u1eb9 l\u00e0m v\u00f3i con tr\u1ebb \u1edf","nh\u00e0 d\u01b0\u1eddng nh\u01b0 quan tr\u1ecdng hon nhi\u1ec1u so v\u00f3i nh\u1eefng g\u00ec h\u1ecd l\u00e0m cho c\u00e1c con \u1edf tr\u01b0\u1eddng. Nh\u01b0ng ph\u00e1t hi\u1ec7n n\u00e0y \u0111i ng\u01b0\u1ee3c l\u1ea1i v\u00f3i nh\u1eefng l\u00fd t\u01b0\u1edfng v\u1ec1 vi\u1ec7c nu\u00f4i d\u1ea1y con c\u00e1i \u1edf M\u1ef9 trong th\u00f2i k\u1ef3 hi\u1ec7n \u0111\u1ea1i. N\u00f3i m\u1ed9t c\u00e1ch khu\u00f4n s\u00e1o th\u00ec vi\u1ec7c nu\u00f4i d\u1ea1y con c\u00e1i \u1edf M\u1ef9 v\u00e0o \u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ef7 XXI c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u01b0\u1ef1c g\u1ecdi l\u00e0 Kh\u1ea3 n\u0103ng l\u00e0m cha m\u1eb9 ki\u1ec3u Hi\u1ec7p h\u1ed9i Gi\u00e1o vi\u00ean Cha m\u1eb9 (PTA). C\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 PTA quan t\u00e2m s\u00e2u s\u1eafc \u0111\u1ebfn con c\u00e1i v\u00e0 tham gia qu\u00e1 nhi\u1ec1u v\u00e0o c\u00e1c ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng \u1edf tr\u01b0\u1eddng. H\u1ecd bi\u1ebft gi\u00e1o d\u1ee5c r\u1ea5t quan tr\u1ecdng v\u00e0 th\u1ef1c t\u1ebf, c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 M\u1ef9 c\u00f3 xu h\u01b0\u1edbng c\u00f3 h\u1ecdc v\u1ea5n cao hon c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 \u1edf h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c n\u01b0\u1edbc ph\u00e1t tri\u1ec3n. \u0110\u1ed3ng th\u00f2i, nhi\u1ec1u b\u1eadc ph\u1ee5 huynh M\u1ef9 lo l\u1eafng v\u1ec1 vi\u1ec7c \u0111\u00e1nh c\u1eafp tu\u1ed5i th\u01a1 c\u1ee7a con th\u00f4ng qua vi\u1ec7c h\u1ecdc h\u00e0nh c\u00f3 t\u1ed5 ch\u1ee9c. H\u1ecd cho r\u1eb1ng tr\u1ebb em h\u1ecdc t\u1ed1t nh\u1ea5t th\u00f4ng qua vi\u1ec7c v\u1eeba h\u1ecdc v\u1eeba choi - v\u00e0 r\u1eb1ng t\u00e2m l\u00fd c\u1ee7a m\u1ed9t \u0111\u1ee9a tr\u1ebb r\u1ea5t nh\u1ea1y c\u1ea3m. Trong nh\u1eefng n\u0103m 1980 v\u00e0 1990, c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 v\u00e0 gi\u00e1o vi\u00ean M\u1ef9 \u0111\u00e3 b\u1ecb hoang mang b\u1edfi nh\u1eefng tuy\u00ean b\u1ed1 r\u1eb1ng l\u00f2ng t\u1ef1 tr\u1ecdng c\u1ee7a tr\u1ebb c\u1ea7n \u0111\u01b0\u1ee3c b\u1ea3o v\u1ec7 kh\u1ecfi nh\u1eefng x\u00f4 b\u1ed3 c\u1ea1nh tranh \u0111\u1ec3 th\u00e0nh c\u00f4ng sau n\u00e0y. D\u00f9 thi\u1ebfu b\u1eb1ng ch\u1ee9ng, nh\u01b0ng phong tr\u00e0o l\u00f2ng t\u1ef1 tr\u1ecdng v\u1eabn gi\u1eef v\u1ecb tr\u00ed kh\u00f4ng nh\u1ecf t\u1ea1i Hoa K\u1ef3 trong khi l\u1ea1i ch\u1eb3ng m\u1ea5y quan tr\u1ecdng \u1edf h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c n\u01b0\u1edbc tr\u00ean th\u1ebf gi\u00f3i. V\u00ec v\u1eady, c\u00f3 th\u1ec3 hi\u1ec3u r\u1eb1ng c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 PTA \u0111\u1ea7u t\u01b0 c\u00f4ng s\u1ee9c v\u00e0o kh\u00eda c\u1ea1nh phi h\u1ecdc thu\u1eadt \u1edf tr\u01b0\u1eddng con em h\u1ecd theo h\u1ecdc. H\u1ecd b\u00e1n b\u00e1nh t\u1ea1i c\u00e1c qu\u1ea7y b\u00e1n \u0111\u1ed3 n\u01b0\u1edbng v\u00e0 gi\u00fap hu\u1ea5n luy\u1ec7n c\u1ea3 \u0111\u1ed9i b\u00f3ng \u0111\u00e1. H\u1ecd d\u00e0nh t\u1eb7ng nh\u1eefng l\u00f2i khen ng\u1ee3i v\u00e0 danh hi\u1ec7u cho con tr\u1ebb v\u1edbi t\u1ed1c \u0111\u1ed9 m\u00e0 c\u00e1c n\u01b0\u1edbc kh\u00e1c kh\u00f4ng th\u1ec3 s\u00e1nh k\u1ecbp. H\u1ecd l\u00e0 ngu\u1ed3n \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c c\u1ee7a con em h\u1ecd, l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi h\u00e2m m\u1ed9 s\u1ed1 m\u1ed9t c\u1ee7a ch\u00fang. \u0110\u00e2y l\u00e0 nh\u1eefng b\u1eadc cha m\u1eb9 m\u00e0 hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng tr\u01b0\u1eddng Kim theo h\u1ecdc \u1edf Oklahoma ca ng\u1ee3i v\u1ec1 s\u1ef1 nhi\u1ec7t t\u00ecnh. V\u00e0 c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 PTA ch\u1eafc ch\u1eafn c\u00f3 \u0111\u00f3ng g\u00f3p r\u1ea5t l\u1edbn cho v\u0103n h\u00f3a, ng\u00e2n s\u00e1ch v\u00e0 \u00fd th\u1ee9c c\u1ed9ng \u0111\u1ed3ng c\u1ee7a nh\u00e0 tr\u01b0\u1eddng. Tuy nhi\u00ean, kh\u00f4ng c\u00f3 nhi\u1ec1u b\u1eb1ng ch\u1ee9ng cho th\u1ea5y c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 PTA c\u00f3 th\u1ec3 gi\u00fap con c\u00e1i c\u1ee7a h\u1ecd tr\u1edf th\u00e0nh nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi bi\u1ebft t\u01b0 duy ph\u1ea3n bi\u1ec7n. \u1ede c\u00e1c qu\u1ed1c gia m\u00e0 ph\u1ee5 huynh tham gia v\u00e0o kh\u1ea3o s\u00e1t PISA, c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 PTA c\u00f3 c\u00e1c con trong \u0111\u1ed9i tu\u1ed5i thanh thi\u1ebfu ni\u00ean \u0111\u1ea1t th\u00e0nh t\u00edch \u0111\u1ecdc k\u00e9m hon. Cha m\u1eb9 H\u00e0n Qu\u1ed1c, ng\u01b0\u1ee3c l\u1ea1i, l\u00e0 c\u00e1c hu\u1ea5n luy\u1ec7n vi\u00ean c\u1ee7a con em h\u1ecd. C\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 hu\u1ea5n luy\u1ec7n vi\u00ean c\u0169ng r\u1ea5t quan t\u00e2m \u0111\u1ebfn con c\u00e1i. Tuy nhi\u00ean, h\u1ecd d\u00e0nh r\u1ea5t \u00edt th\u00f2i gian tham d\u1ef1 c\u00e1c s\u1ef1 ki\u1ec7n c\u1ee7a tr\u01b0\u1eddng v\u00e0 d\u00e0nh nhi\u1ec1u th\u1eddi gian hon cho vi\u1ec7c d\u1ea1y d\u1ed7 con c\u00e1i \u1edf nh\u00e0: \u0111\u1ecdc s\u00e1ch cho ch\u00fang, d\u1ea1y ch\u00fang h\u1ecdc b\u1ea3ng c\u1eedu ch\u01b0\u01a1ng trong khi n\u1ea5u b\u1eefa t\u1ed1i v\u00e0 khuy\u1ebfn kh\u00edch ch\u00fang c\u1ed1 g\u1eafng hon n\u1eefa. H\u1ecd coi gi\u00e1o d\u1ee5c l\u00e0 m\u1ed9t trong nh\u0169ng c\u00f4ng vi\u1ec7c c\u1ee7a h\u1ecd. Ki\u1ec3u nu\u00f4i d\u1ea1y con c\u00e1i nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0y r\u1ea5t \u0111i\u1ec3n h\u00ecnh \u1edf nhi\u1ec1u n\u01b0\u1edbc ch\u00e2u \u00c1 - v\u00e0 trong c\u1ed9ng \u0111\u1ed3ng ph\u1ee5 huynh nh\u1eadp c\u01b0 ng\u01b0\u1eddi ch\u00e2u \u00c1 s\u1ed1ng t\u1ea1i Hoa K\u1ef3. Tr\u00e1i ng\u01b0\u1ee3c v\u00f3i khu\u00f4n m\u1eabu, m\u00f4 h\u00ecnh nu\u00f4i d\u1ea1y n\u00e0y kh\u00f4ng nh\u1ea5t thi\u1ebft ph\u1ea3i khi\u1ebfn b\u1ecdn tr\u1ebb tr\u1edf n\u00ean \u0111\u00e1ng th\u01b0\u01a1ng. Th\u1ef1c t\u1ebf, b\u1ecdn tr\u1ebb \u0111\u01b0\u1ee3c nu\u00f4i d\u1ea1y theo c\u00e1ch n\u00e0y \u1edf M\u1ef9 kh\u00f4ng ch\u1ec9 c\u00f3 th\u00e0nh t\u00edch t\u1ed1t h\u01a1n m\u00e0 c\u00f2n th\u1ef1c s\u1ef1 th\u00edch \u0111\u1ecdc v\u00e0 h\u1ecdc nhi\u1ec1u h\u01a1n c\u00e1c b\u1ea1n \u0111\u1ed3ng trang l\u1ee9a ng\u01b0\u1eddi da tr\u1eafng c\u1ee7a ch\u00fang \u1edf c\u00f9ng tr\u01b0\u1eddng. Trong khi c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 M\u1ef9 \u0111\u00e1nh s\u1ed1 l\u00ean mi\u1ebfng b\u00eca v\u00e0 d\u1ea1y con \u0111\u00f3 l\u00e0 ng\u00e0y th\u1ee9 m\u1ea5y th\u00ec c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 ch\u00e2u \u00c1 d\u1ea1y con h\u1ecd ph\u00e9p c\u1ed9ng tr\u01b0\u1edbc c\u1ea3 khi ch\u00fang bi\u1ebft \u0111\u1ecdc. H\u1ecd \u0111\u00e3 l\u00e0m vi\u1ec7c n\u00e0y m\u1ed9t c\u00e1ch c\u00f3 h\u1ec7 th\u1ed1ng v\u00e0 tr\u1ef1c ti\u1ebfp, v\u1eady \u0111\u00f3, t\u1eeb 6 gi\u1edd 30 ph\u00fat \u0111\u1ebfn 7 gi\u1edd m\u1ed7i t\u1ed1i, b\u1eb1ng m\u1ed9t cu\u1ed1n v\u1edf b\u00e0i t\u1eadp - kh\u00f4ng ph\u1ea3i t\u1ef1 nhi\u00ean nh\u01b0 c\u00e1ch nhi\u1ec1u ph\u1ee5 huynh M\u1ef9 th\u00edch con c\u00e1i c\u1ee7a h\u1ecd h\u1ecdc to\u00e1n.","C\u00e1c b\u1eadc ph\u1ee5 huynh hu\u1ea5n luy\u1ec7n vi\u00ean kh\u00f4ng nh\u1ea5t thi\u1ebft ph\u1ea3i ki\u1ebfm \u0111\u01b0\u1ee3c nhi\u1ec1u ti\u1ec1n ho\u1eb7c c\u00f3 h\u1ecdc v\u1ea5n cao. H\u1ecd c\u0169ng kh\u00f4ng nh\u1ea5t thi\u1ebft ph\u1ea3i l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi ch\u00e2u \u00c1. Nghi\u00ean c\u1ee9u cho th\u1ea5y r\u1eb1ng c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 \u00c2u - M\u1ef9, nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi h\u00e0nh \u0111\u1ed9ng gi\u1ed1ng nh\u01b0 hu\u1ea5n luy\u1ec7n vi\u00ean, c\u0169ng c\u00f3 xu h\u01b0\u1edbng nu\u00f4i d\u1ea1y con th\u00f4ng minh hon. Cha m\u1eb9 \u0111\u1ecdc cho con c\u00e1i nghe h\u00e0ng tu\u1ea7n ho\u1eb7c h\u00e0ng ng\u00e0y khi ch\u00fang c\u00f2n b\u00e9 c\u00f3 th\u1ec3 nu\u00f4i d\u1ea1y con \u0111\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111i\u1ec3m PISA cao hon c\u00e1c b\u1ea1n kh\u00e1c (n\u0103m ch\u00fang 15 tu\u1ed5i) 25 \u0111i\u1ec3m. \u0110i\u1ec3m s\u1ed1 \u0111\u00f3 t\u01b0ong \u0111\u01b0ong v\u00f3i c\u1ea3 n\u0103m h\u1ecdc. C\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 gi\u00e0u c\u00f3 hon c\u00f3 \u0111i\u1ec1u ki\u1ec7n \u0111\u1ecdc cho con c\u00e1i c\u1ee7a h\u1ecd \u1edf kh\u1eafp noi, nhung ngay c\u1ea3 gi\u1eefa c\u00e1c gia \u0111\u00ecnh thu\u1ed9c nh\u00f3m kinh t\u1ebf x\u00e3 h\u1ed9i t\u01b0ong t\u1ef1, c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 \u0111\u1ecdc cho con nghe t\u1eeb b\u00e9 c\u00f3 xu h\u01b0\u1edbng nu\u00f4i d\u1ea1y \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eefng \u0111\u1ee9a con c\u00f3 kh\u1ea3 n\u0103ng \u0111\u1ea1t \u0111i\u1ec3m PISA cao hon m\u1ee9c trung b\u00ecnh 14 \u0111i\u1ec3m. Ng\u01b0\u1ee3c l\u1ea1i, c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 th\u01b0\u1eddng xuy\u00ean c\u00f9ng con choi c\u00e1c \u0111\u1ed3 choi b\u1ea3ng ch\u1eef c\u00e1i kh\u00f4ng th\u1ea5y nh\u1eefng l\u1ef1i \u00edch t\u01b0ong t\u1ef1. V\u00e0 \u00edt nh\u1ea5t m\u1ed9t d\u1ea1ng quan t\u00e2m c\u1ee7a c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 c\u00f3 \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng r\u1ea5t l\u1edbn nhung kh\u00f4ng h\u1ec1 li\u00ean quan \u0111\u1ebfn tr\u1ebb ho\u1eb7c tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc: N\u1ebfu c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 th\u00edch \u0111\u1ecdc s\u00e1ch th\u00ec con c\u00e1i c\u1ee7a h\u1ecd c\u00f3 nhi\u1ec1u kh\u1ea3 n\u0103ng c\u0169ng th\u00edch \u0111\u1ecdc s\u00e1ch. M\u00f4 h\u00ecnh n\u00e0y lan nhanh \u1edf nhi\u1ec1u qu\u1ed1c gia v\u00f3i c\u00e1c gia \u0111\u00ecnh c\u00f3 m\u1ee9c \u0111\u1ed9 thu nh\u1eadp kh\u00e1c nhau. Tr\u1ebb em c\u00f3 th\u1ec3 th\u1ea5y th\u1ee9 g\u00ec m\u00e0 cha m\u1eb9 ch\u00fang coi tr\u1ecdng v\u00e0 \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3 quan tr\u1ecdng hon nhi\u1ec1u so v\u00f3i nh\u1eefng g\u00ec cha m\u1eb9 ch\u00fang n\u00f3i. Ch\u1ec9 4\/10 c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 trong cu\u1ed9c kh\u1ea3o s\u00e1t PISA th\u01b0\u1eddng xuy\u00ean \u0111\u1ecdc \u1edf nh\u00e0 \u0111\u1ec3 gi\u1ea3i tr\u00ed. Chuy\u1ec7n g\u00ec x\u1ea3y ra n\u1ebfu h\u1ecd bi\u1ebft r\u1eb1ng th\u00f3i quen gi\u1ea3i tr\u00ed n\u00e0y c\u1ee7a m\u00ecnh s\u1ebd gi\u00fap con c\u00e1i gi\u1ecfi \u0111\u1ecdc hon? Chuy\u1ec7n g\u00ec x\u1ea3y ra n\u1ebfu tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc, thay vi c\u1ea7u xin c\u00e1c b\u1eadc ph\u1ee5 huynh d\u00e0nh th\u1eddi gian, t\u00e0i tr\u1ef1 b\u00e1nh n\u01b0\u1edbng x\u1ed1p ho\u1eb7c ti\u1ec1n b\u1ea1c, s\u00e1ch v\u1edf, th\u00ec cho h\u1ecd m\u01b0\u1ee3n t\u1ea1p ch\u00ed v\u00e0 s\u00e1ch \u0111\u1ed3ng th\u00f2i k\u00eau g\u1ecdi h\u1ecd t\u1ef1 \u0111\u1ecdc r\u1ed3i k\u1ec3 l\u1ea1i nh\u1eefng g\u00ec h\u1ecd \u0111\u00e3 \u0111\u1ecdc \u0111\u1ec3 gi\u00fap \u0111\u1ee1 con c\u00e1i? C\u00f3 b\u1eb1ng ch\u1ee9ng cho th\u1ea5y ph\u1ee5 huynh n\u00e0o c\u0169ng c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0m nh\u0169ng \u0111i\u1ec1u c\u00f3 \u00edch gi\u00fap con c\u00e1i h\u1ecd \u0111\u1ecdc v\u00e0 t\u01b0 duy t\u1ed1t hon, khi h\u1ecd bi\u1ebft nh\u1eefng \u0111i\u1ec1u n\u00e0y c\u00f3 \u00fd ngh\u0129a nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0o. Cha m\u1eb9 c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0m t\u1ed1t vi\u1ec7c h\u01b0\u1edbng d\u1eabn v\u00e0 th\u1ef1c h\u00e0nh h\u1ecdc t\u1eadp, c\u0169ng nh\u01b0 h\u1ecd c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0m v\u00f3i th\u1ec3 thao v\u00e0 r\u1ea5t nhi\u1ec1u b\u1eadc cha m\u1eb9 H\u00e0n Qu\u1ed1c \u0111\u00e3 l\u00e0m \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u01b0 v\u1eady. \u0110i\u1ec1u ng\u01b0\u1ee3c l\u1ea1i c\u0169ng r\u1ea5t \u0111\u00fang. S\u1ef1 n\u00e2ng \u0111\u1ee1, quan t\u00e2m th\u00e1i qu\u00e1 trong th\u00f2i tho* \u1ea5u c\u00f3 th\u1ec3 t\u1ea1o ra nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi tr\u1ebb ch\u01b0a t\u1eebng quen v\u00f3i th\u1ea5t b\u1ea1i hay ph\u00e1t tri\u1ec3n kh\u1ea3 n\u0103ng t\u1ef1 ki\u1ec3m so\u00e1t ho\u1eb7c ch\u1ecbu \u0111\u1ef1ng - nh\u1eefng tr\u1ea3i nghi\u1ec7m quan tr\u1ecdng ho\u1eb7c th\u1eadm ch\u00ed quan tr\u1ecdng h\u01a1n c\u1ea3 c\u00e1c k\u1ef9 n\u0103ng h\u1ecdc t\u1eadp. Nhi\u1ec1u b\u1eadc ph\u1ee5 huynh ng\u01b0\u1eddi M\u1ef9 \u0111\u1ed1i x\u1eed v\u1edbi con em h\u1ecd theo ki\u1ec3u \u201cn\u00e2ng nh\u01b0 n\u00e2ng tr\u1ee9ng, h\u1ee9ng nh\u01b0 h\u1ee9ng hoa\u201d. Theo m\u1ed9t nghi\u00ean c\u1ee9u c\u1ee7a \u0110\u1ea1i h\u1ecdc Columbia, 85% c\u00e1c b\u1eadc ph\u1ee5 huynh M\u1ef9 \u0111\u01b0\u1ee3c kh\u1ea3o s\u00e1t n\u00f3i r\u1eb1ng h\u1ecd ngh\u0129 h\u1ecd c\u1ea7n khen ng\u1ee3i tr\u00ed th\u00f4ng minh c\u1ee7a con em m\u00ecnh \u0111\u1ec3 \u0111\u1ea3m b\u1ea3o v\u00f3i ch\u00fang r\u1eb1ng ch\u00fang th\u00f4ng minh. Tuy nhi\u00ean, nghi\u00ean c\u1ee9u th\u1ef1c t\u1ebf v\u1ec1 l\u00f2i khen ng\u1ee3i cho ta s\u1ef1 th\u1eadt ng\u01b0\u1ee3c l\u1ea1i. Nh\u1eefng l\u00f2i khen ng\u1ee3i qu\u00e1 m\u01a1 h\u1ed3, kh\u00f4ng th\u00e0nh th\u1eadt ho\u1eb7c qu\u00e1 l\u00f2i s\u1ebd c\u00f3 xu h\u01b0\u1edbng khuy\u1ebfn kh\u00edch tr\u1ebb th\u00f4i kh\u00f4ng n\u1ed7 l\u1ef1c ho\u1eb7c th\u1eed s\u1ee9c v\u00f3i nh\u1eefng \u0111i\u1ec1u m\u00f3i m\u1ebb. Ch\u00fang g\u00e2y \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng ti\u00eau c\u1ef1c, tr\u00e1i v\u1edbi \u00fd \u0111\u1ecbnh c\u1ee7a cha m\u1eb9. \u0110\u00ea\u2019 mang l\u1ea1i hi\u1ec7u qu\u1ea3, nh\u1eefng l\u00f2i khen ng\u1ee3i ph\u1ea3i c\u1ee5 th\u1ec3, x\u00e1c th\u1ef1c v\u00e0 h\u1ea1n ch\u1ebf. Tuy nhi\u00ean v\u0103n h\u00f3a t\u01b0\u01a1ng t\u1ef1 v\u1ec1 vi\u1ec7c th\u00fac \u0111\u1ea9y l\u00f2ng t\u1ef1 tr\u1ecdng \u0111\u00e3 lan ra nhi\u1ec1u l\u00f3p h\u1ecdc t\u1ea1i M\u1ef9. Trong cu\u1ed9c kh\u1ea3o s\u00e1t c\u00e1c h\u1ecdc sinh trao \u0111\u1ed5i \u0111\u01b0\u1ee3c th\u1ef1c hi\u1ec7n cho cu\u1ed1n s\u00e1ch n\u00e0y, kho\u1ea3ng m\u1ed9t n\u1eeda s\u1ed1 h\u1ecdc sinh M\u1ef9 v\u00e0 h\u1ecdc sinh qu\u1ed1c t\u1ebf cho r\u1eb1ng gi\u00e1o vi\u00ean to\u00e1n \u1edf M\u1ef9 th\u01b0\u1eddng khen ng\u1ee3i th\u00e0nh t\u00edch c\u1ee7a h\u1ecdc sinh nhi\u1ec1u h\u01a1n c\u00e1c \u0111\u1ed3ng nghi\u1ec7p n\u01b0\u1edbc ngo\u00e0i. (Ch\u01b0a \u0111\u1ebfn 10% n\u00f3i r\u1eb1ng c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean qu\u1ed1c t\u1ebf c\u1ee7a h\u1ecd th\u01b0\u1eddng khen ng\u1ee3i nhi\u1ec1u h\u01a1n.) Ph\u00e1t hi\u1ec7n n\u00e0y th\u1eadt tr\u1edb tr\u00eau, d\u1ef1a tr\u00ean vi\u1ec7c c\u00e1c","h\u1ecdc sinh M\u1ef9 \u0111\u1ea1t th\u00e0nh t\u00edch d\u01b0\u1edbi trung b\u00ecnh trong khu v\u1ef1c c\u00e1c n\u01b0\u1edbc ph\u00e1t tri\u1ec3n. N\u00f3 c\u0169ng cho th\u1ea5y r\u1eb1ng d\u00f9 c\u00f3 ch\u1ee7 \u00fd \u0111\u1ebfn th\u1ebf n\u00e0o \u0111i ch\u0103ng n\u1eefa, nh\u1eefng l\u00f2i khen ng\u1ef1i c\u1ee7a c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean M\u1ef9 kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00fac n\u00e0o c\u0169ng lu\u00f4n c\u1ee5 th\u1ec3, x\u00e1c th\u1ef1c v\u00e0 h\u1ea1n ch\u1ebf. Ng\u01b0\u1eddi l\u1edbn kh\u00f4ng ph\u1ea3i c\u1ee9 nghi\u00eam kh\u1eafc ho\u1eb7c t\u00e1ch bi\u1ec7t m\u00f3i c\u00f3 th\u1ec3 gi\u00fap tr\u1ebb h\u1ecdc. Tr\u00ean th\u1ef1c t\u1ebf, ch\u1ec9 c\u1ea7n h\u1ecfi con b\u1ea1n v\u1ec1 ng\u00e0y h\u1ecdc c\u1ee7a ch\u00fang v\u00e0 th\u1ec3 hi\u1ec7n s\u1ef1 quan t\u00e2m ch\u00e2n th\u00e0nh \u0111\u1ebfn nh\u1eefng g\u00ec ch\u00fang \u0111ang h\u1ecdc c\u0169ng c\u00f3 th\u1ec3 mang l\u1ea1i t\u00e1c d\u1ee5ng t\u01b0ong t\u1ef1 \u0111\u1ed1i v\u00f3i b\u00e0i thi PISA t\u01b0\u01a1ng \u0111\u01b0ong v\u00f3i nhi\u1ec1u gi\u1edd d\u1ea1y k\u00e8m. Hay n\u00f3i c\u00e1ch kh\u00e1c, \u0111\u1eb7t ra nh\u1eefng c\u00e2u h\u1ecfi nghi\u00eam t\u00fac v\u1ec1 cu\u1ed1n s\u00e1ch tr\u1ebb \u0111ang \u0111\u1ecdc c\u00f3 gi\u00e1 tr\u1ecb hon nhi\u1ec1u so v\u00f3i vi\u1ec7c ch\u00fac m\u1eebng con v\u00ec \u0111\u00e3 \u0111\u1ecdc xong n\u00f3. Tr\u00ean to\u00e0n th\u1ebf gi\u00f3i, c\u00e1c nh\u00e0 nghi\u00ean c\u1ee9u th\u01b0\u1eddng chia phong c\u00e1ch nu\u00f4i d\u1ea1y con th\u00e0nh b\u1ed1n lo\u1ea1i c\u01a1 b\u1ea3n: C\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 chuy\u00ean quy\u1ec1n l\u00e0 c\u00e1c gi\u00e1m s\u00e1t vi\u00ean k\u1ef7 lu\u1eadt nghi\u00eam ng\u1eb7t, \u0111\u00e2y l\u00e0 nh\u1eefng b\u1eadc cha m\u1eb9 \u201cb\u1ed1\/m\u1eb9 n\u00f3i sao ph\u1ea3i nghe v\u1eady\u201d. Nh\u1eefng b\u1eadc cha m\u1eb9 d\u1ec5 d\u00e3i c\u00f3 xu h\u01b0\u1edbng nu\u00f4ng chi\u1ec1u v\u00e0 kh\u00f4ng th\u00edch xung \u0111\u1ed9t. H\u1ecd h\u00e0nh \u0111\u1ed9ng gi\u1ed1ng nh\u01b0 b\u1ea1n b\u00e8 c\u1ee7a con hon l\u00e0 cha m\u1eb9 ch\u00fang. Trong m\u1ed9t s\u1ed1 nghi\u00ean c\u1ee9u, nh\u1eefng cha m\u1eb9 d\u1ec5 d\u00e3i th\u01b0\u1eddng gi\u00e0u c\u00f3 v\u00e0 c\u00f3 h\u1ecdc v\u1ea5n cao hon c\u00e1c b\u1eadc ph\u1ee5 huynh kh\u00e1c. Cha m\u1eb9 l\u01a1 l\u00e0 th\u00ec \u0111\u00fang nh\u01b0 t\u00ean g\u1ecdi: h\u1ecd kh\u00f4ng m\u1ea5y t\u00ecnh c\u1ea3m v\u00e0 xa c\u00e1ch v\u00f3i con c\u00e1i. H\u1ecd c\u00f3 th\u1ec3 c\u00f3 m\u1ee9c s\u1ed1ng ngh\u00e8o. Ti\u1ebfp \u0111\u1ebfn l\u00e0 ki\u1ec3u cha m\u1eb9 th\u1ee9 t\u01b0: quy\u1ec1n l\u1ef1c. T\u1eeb n\u00e0y gi\u1ed1ng nh\u01b0 m\u1ed9t k\u1ebft h\u1ecdp c\u1ee7a s\u1ef1 \u0111\u1ed9c \u0111o\u00e1n v\u00e0 s\u1ef1 cho ph\u00e9p. H\u1ecd dung h\u00f2a gi\u1eefa hai th\u00e1i c\u1ef1c: \u00c2m \u00e1p, l\u1eafng nghe, ph\u1ea3n h\u1ed3i, g\u1ea7n g\u0169i v\u1edbi tr\u1ebb, nhung khi con c\u00e1i \u0111\u00e3 l\u1edbn, h\u1ecd \u0111\u1ec3 ch\u00fang t\u1ef1 do kh\u00e1m ph\u00e1 v\u00e0 th\u1ea5t b\u1ea1i, \u0111\u1ed3ng th\u00f2i \u0111\u1ec3 ch\u00fang t\u1ef1 \u0111\u01b0a ra nh\u0169ng l\u1ef1a ch\u1ecdn ri\u00eang. Trong su\u1ed1t qu\u00e1 tr\u00ecnh nu\u00f4i d\u1ea1y con c\u00e1i, c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 quy\u1ec1n l\u1ef1c c\u0169ng c\u00f3 nh\u0169ng gi\u00f3i h\u1ea1n v\u00e0 quy t\u1eafc r\u00f5 r\u00e0ng, kh\u00f4ng ch\u1ea5p nh\u1eadn th\u01b0\u01a1ng l\u01b0\u1ee3ng. \u201cCh\u00fang t\u00f4i \u0111\u00e3 d\u1ea7n tin r\u1eb1ng s\u1ef1 \u1ea5m \u00e1p v\u00e0 nghi\u00eam kh\u1eafc \u1edf hai th\u00e1i c\u1ef1c \u0111\u1ed1i l\u1eadp nhau,\u201d Doug Lemov vi\u1ebft trong cu\u1ed1n s\u00e1ch Teach like a Champion (t\u1ea1m d\u1ecbch: D\u1ea1y nh\u01b0 d\u1ea1y m\u1ed9t nh\u00e0 v\u00f4 \u0111\u1ecbch). \u201cTh\u1ef1c t\u1ebf l\u00e0, m\u1ee9c \u0111\u1ed9 \u1ea5m \u00e1p c\u1ee7a b\u1ea1n kh\u00f4ng li\u00ean quan \u0111\u1ebfn m\u1ee9c \u0111\u1ed9 nghi\u00eam kh\u1eafc v\u00e0 ng\u01b0\u1ee3c l\u1ea1i.\u201d Ph\u1ee5 huynh v\u00e0 gi\u00e1o vi\u00ean t\u00ecm c\u00e1ch \u0111\u1ec3 v\u1eeba th\u1ec3 hi\u1ec7n s\u1ef1 \u1ea5m \u00e1p v\u1eeba nghi\u00eam kh\u1eafc \u0111\u00e3 c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c s\u1ef1 c\u1ed9ng h\u01b0\u1edfng r\u1ea5t t\u1ed1t v\u1edbi tr\u1ebb, l\u1ea1i th\u00eam s\u1ef1 tin t\u01b0\u1edfng v\u00e0 t\u00f4n tr\u1ecdng t\u1eeb ch\u00fang. Khi nh\u00e0 nghi\u00ean c\u1ee9u \u01a1elani Mandara t\u1ea1i \u0110\u1ea1i h\u1ecdc Northwestern nghi\u00ean c\u1ee9u 4.754 thanh thi\u1ebfu ni\u00ean M\u1ef9 v\u00e0 cha m\u1eb9 c\u1ee7a ch\u00fang, \u00f4ng \u0111\u00e3 ph\u00e1t hi\u1ec7n ra r\u1eb1ng tr\u1ebb c\u00f3 cha m\u1eb9 quy\u1ec1n l\u1ef1c \u0111\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ee9c th\u00e0nh t\u00edch h\u1ecdc t\u1eadp cao h\u01a1n, \u00edt g\u1eb7p c\u00e1c tri\u1ec7u ch\u1ee9ng c\u1ee7a b\u1ec7nh tr\u1ea7m c\u1ea3m h\u01a1n, \u00edt c\u00f3 c\u00e1c v\u1ea5n \u0111\u1ec1 kh\u1ee7ng ho\u1ea3ng t\u00e2m l\u00fd, kh\u00f4ng v\u00e2ng l\u00f2i hay c\u00f3 nhi\u1ec1u h\u00e0nh vi ch\u1ed1ng \u0111\u1ed1i x\u00e3 h\u1ed9i kh\u00e1c h\u01a1n. C\u00e1c nghi\u00ean c\u1ee9u kh\u00e1c c\u0169ng ph\u00e1t hi\u1ec7n ra nh\u1eefng l\u1ecdi \u00edch t\u01b0\u01a1ng t\u1ef1. Cha m\u1eb9 quy\u1ec1n l\u1ef1c hu\u1ea5n luy\u1ec7n tr\u1ebb ki\u00ean tr\u00ec v\u00e0 \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3 c\u00f3 hi\u1ec7u qu\u1ea3. Th\u1eadt nguy hi\u1ec3m khi \u0111\u01b0a ra nh\u1eefng nh\u1eadn \u0111\u1ecbnh kh\u00e1i qu\u00e1t h\u00f3a s\u00e2u r\u1ed9ng v\u1ec1 con ng\u01b0\u1eddi d\u1ef1a tr\u00ean nh\u1eefng \u0111\u1eb7c \u0111i\u1ec3m th\u1eeba h\u01b0\u1edfng mang t\u00ednh s\u1eafc t\u1ed9c, nh\u01b0ng nghi\u00ean c\u1ee9u n\u00e0y kh\u00f4ng \u0111\u01b0a ra c\u00e1c nh\u1eadn \u0111\u1ecbnh \u0111\u00f3. T\u1ea1i Hoa K\u1ef3, c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 \u00c2u - M\u1ef9 th\u01b0\u1eddng th\u1ec3 hi\u1ec7n phong c\u00e1ch quy\u1ec1n l\u1ef1c h\u01a1n c\u00e1c cha m\u1eb9 g\u1ed1c T\u00e2y Ban Nha ho\u1eb7c M\u1ef9 g\u1ed1c Phi, nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 xu h\u01b0\u1edbng th\u1ec3 hi\u1ec7n phong c\u00e1ch \u0111\u1ed9c \u0111o\u00e1n trong vi\u1ec7c nu\u00f4i d\u1ea1y con c\u00e1i. (M\u1eb7c d\u00f9 t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c d\u00e2n t\u1ed9c n\u00e0y \u0111\u1ec1u g\u1ed3m b\u1ed1n ki\u1ec3u cha m\u1eb9.) Tuy nhi\u00ean, phong c\u00e1ch l\u00e0m cha m\u1eb9 c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi M\u1ef9 g\u1ed1c \u00c1 th\u01b0\u1eddng mang t\u00ednh quy\u1ec1n l\u1ef1c nh\u1ea5t. V\u00ed d\u1ee5, c\u00e1c nghi\u00ean c\u1ee9u \u0111\u00e3 ch\u1ec9 ra r\u1eb1ng c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 M\u1ef9 g\u1ed1c Trung Qu\u1ed1c d\u00e0nh nhi\u1ec1u th\u00f2i gian cho con h\u1ecd khi ch\u00fang c\u00f2n b\u00e9, d\u1ea1y ch\u00fang c\u00e1ch \u0111\u1ecdc, vi\u1ebft v\u00e0 to\u00e1n h\u1ecdc, nh\u01b0ng sau \u0111\u00f3","h\u1ecd \u0111\u1ec3 tr\u1ebb \u0111\u01b0\u1ee3c t\u1ef1 ch\u1ee7 nhi\u1ec1u h\u01a1n khi l\u1edbn l\u00ean (m\u1ed9t m\u00f4 h\u00ecnh t\u01b0\u01a1ng t\u1ef1 nh\u01b0 khu\u00f4n m\u1eabu c\u1ee7a c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 Ph\u1ea7n Lan). \u201c\u1ede tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc, c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 nh\u1eadp c\u01b0 ng\u01b0\u1eddi ch\u00e2u \u00c1 th\u1ef1c s\u1ef1 \u0111\u1ec3 con t\u1ef1 do h\u01a1n,\u201d Ruth Chao, ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00e3 nghi\u00ean c\u1ee9u c\u00e1c c\u00e1ch nu\u00f4i d\u1ea1y con c\u00e1i trong h\u01a1n hai th\u1eadp k\u1ef7 n\u00f3i: \u201cH\u1ecd kh\u00f4ng \u0111\u01b0a ra h\u01b0\u1edbng d\u1eabn tr\u1ef1c ti\u1ebfp. H\u1ecd kh\u00f4ng qu\u1ea3n l\u00fd vi\u1ec7c h\u1ecdc c\u1ee7a con \u1edf tr\u01b0\u1eddng. H\u1ecd c\u1ea3m th\u1ea5y r\u1eb1ng n\u1ebfu v\u1eabn ph\u1ea3i l\u00e0m \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3 th\u00ec th\u1ef1c s\u1ef1 c\u00f3 v\u1ea5n \u0111\u1ec1.\u201d Sau khi nghi\u00ean c\u1ee9u d\u1eef li\u1ec7u, Schleicher \u0111\u01b0a ra l\u1eddi khuy\u00ean c\u1ee7a m\u00ecnh. V\u1ee3 ch\u1ed3ng anh c\u00f3 ba con. Ch\u00fang \u0111\u1ec1u h\u1ecdc tr\u01b0\u1eddng c\u00f4ng l\u1eadp qu\u1ed1c gia t\u1ea1i Paris; gi\u1ed1ng nh\u01b0 Hoa K\u1ef3, n\u01a1i \u0111\u00e2y kh\u00f4ng c\u00f3 \u0111i\u1ec3m PISA cao. Tr\u01b0\u1edbc khi bi\u1ebft t\u00f3i nghi\u00ean c\u1ee9u n\u00e0y, anh lu\u00f4n cho r\u1eb1ng m\u1ed9t ph\u1ee5 huynh l\u00fd t\u01b0\u1edfng s\u1ebd d\u00e0nh v\u00e0i gi\u1edd gi\u00fap con h\u1ecd l\u00e0m b\u00e0i t\u1eadp v\u1ec1 nh\u00e0 ho\u1eb7c ho\u00e0n th\u00e0nh nh\u1eefng b\u00e0i t\u1eadp kh\u00e1c \u1edf tr\u01b0\u1eddng c\u1ee7a ch\u00fang. Nh\u01b0ng v\u1ea5n \u0111\u1ec1 l\u00e0: Anh th\u01b0\u1eddng xuy\u00ean kh\u00f4ng c\u00f3 th\u1eddi gian r\u1ea3nh \u0111\u1ec3 quan s\u00e1t ch\u00fang. Do v\u1eady, anh h\u1ea7u nh\u01b0 ch\u1eb3ng gi\u00fap \u0111\u01b0\u1ee3c g\u00ec. S\u1ed0li\u1ec7u cho th\u1ea5y anh c\u00f3 nhi\u1ec1u s\u1ef1 l\u1ef1a ch\u1ecdn h\u01a1n anh ngh\u0129. T\u1eeb \u0111\u00f3 v\u1ec1 sau, ngay c\u1ea3 v\u00e0o nh\u1eefng ng\u00e0y b\u1eadn r\u1ed9n nh\u1ea5t, Schleicher \u00edt nh\u1ea5t c\u0169ng h\u1ecfi b\u1ecdn tr\u1ebb xem vi\u1ec7c \u0111i h\u1ecdc c\u1ee7a ch\u00fang th\u1ebf n\u00e0o, ch\u00fang \u0111\u00e3 h\u1ecdc \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eefng g\u00ec v\u00e0 ch\u00fang th\u00edch g\u00ec nh\u1ea5t. Anh \u0111\u00e3 n\u00f3i chuy\u1ec7n v\u1edbi ch\u00fang v\u1ec1 tin t\u1ee9c v\u00e0 c\u00e1c v\u1ea5n \u0111\u1ec1 x\u00e3 h\u1ed9i trong ng\u00e0y. Anh v\u1eabn kh\u00f4ng c\u00f3 \u0111\u1ee7 th\u1eddi gian \u0111\u1ec3 \u0111\u1ecdc s\u00e1ch cho c\u00f4 con g\u00e1i \u00fat th\u01b0\u1eddng xuy\u00ean, nh\u01b0ng \u00edt nh\u1ea5t anh c\u0169ng bi\u1ebft m\u00ecnh c\u1ea3m th\u1ea5y c\u00f3 l\u1ed7i v\u1ec1 nh\u1eefng g\u00ec kh\u00f4ng th\u1ec3 l\u00e0m cho con. Gi\u1ed1ng nh\u01b0 m\u1ecdi ph\u1ee5 huynh, anh mu\u1ed1n c\u00e1c con m\u00ecnh l\u1edbn l\u00ean s\u1ebd bi\u1ebft s\u1ed1ng chu \u0111\u00e1o, t\u00f2 m\u00f2 v\u00e0 th\u00f4ng minh. \u0110\u00f3 l\u00e0 \u0111\u00edch \u0111\u1ebfn c\u1ee7a c\u00e1c chi\u1ebfn l\u01b0\u1ee3c g\u00e2y \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng \u0111\u1ebfn vi\u1ec7c h\u1ecdc t\u1eadp c\u1ee7a c\u00e1c con - b\u1ea5t ch\u1ea5p h\u1ec7 th\u1ed1ng c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc Ph\u00e1p ra sao. K\u1ef3 thi mang t\u00ean lo l\u1eafng V\u00e0o \u0111\u00eam tr\u01b0\u1edbc k\u1ef3 thi quan tr\u1ecdng, c\u00e1c b\u1ea1n c\u00f9ng l\u00f3p Eric \u0111\u00e3 th\u1ef1c hi\u1ec7n m\u1ed9t lo\u1ea1t nghi th\u1ee9c ph\u1ee9c t\u1ea1p. H\u1ecdc sinh l\u00f3p d\u01b0\u1edbi d\u1ecdn s\u1ea1ch ph\u00f2ng h\u1ecdc cho c\u00e1c anh ch\u1ecb l\u00f3p tr\u00ean. H\u1ecd d\u1ecdn c\u00e1c b\u1ee9c t\u01b0\u1eddng d\u00e1n \u0111\u1ea7y \u00e1p ph\u00edch v\u00e0 th\u1eadm ch\u00ed c\u00f2n treo c\u1edd \u0111\u1ec3 c\u00e1c th\u00ed sinh c\u00f3 th\u1ec3 t\u1eadp trung v\u00e0o k\u1ef3 thi tuy\u1ec3n sinh \u0111\u1ea1i h\u1ecdc m\u00e0 kh\u00f4ng g\u1eb7p b\u1ea5t k\u1ef3 phi\u1ec1n nhi\u1ec5u n\u00e0o. Eric th\u1ea5y si\u00eau th\u1ecb b\u00e0y b\u00e1n nh\u1eefng vi\u00ean k\u1eb9o may m\u1eafn h\u1ea5p d\u1eabn \u0111\u1ec3 c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 mua cho con h\u1ecd, nh\u1eefng t\u1ea5m b\u00f9a h\u1ed9 m\u1ec7nh \u0111\u1ec3 b\u1ea3o v\u1ec7 ch\u00fang v\u01b0\u1ee3t qua th\u1eed th\u00e1ch n\u00e0y. Tr\u00ean ph\u1ed1, cha m\u1eb9 \u0111i l\u1ec5 ch\u00f9a v\u00e0 v\u00e0o nh\u00e0 th\u1edd \u0111\u1ec3 c\u1ea7u nguy\u1ec7n cho con em m\u00ecnh. C\u1ea3 n\u01b0\u1edbc b\u1ecb \u00e1m \u1ea3nh v\u1ec1 k\u1ef3 thi. C\u00f4ng ty \u0110i\u1ec7n l\u1ef1c H\u00e0n Qu\u1ed1c \u0111\u00e3 c\u1eed nh\u00e2n vi\u00ean \u0111\u1ebfn ki\u1ec3m tra c\u00e1c \u0111\u01b0\u1eddng d\u00e2y \u0111i\u1ec7n ph\u1ee5c v\u1ee5 m\u1ed9t ng\u00e0n \u0111\u1ecba \u0111i\u1ec3m thi, t\u1eebng n\u01a1i m\u1ed9t. Bu\u1ed5i s\u00e1ng ng\u00e0y thi, th\u1ecb tr\u01b0\u1eddng ch\u1ee9ng kho\u00e1n m\u1edf mu\u1ed9n m\u1ed9t gi\u1edd \u0111\u1ed3ng h\u1ed3 \u0111\u1ec3 \u0111\u01b0\u1eddng ph\u1ed1 b\u1edbt \u0111\u00f4ng cho h\u01a1n 600.000 h\u1ecdc sinh \u0111\u1ebfn tr\u01b0\u1eddng thi. Taxi ch\u1edf h\u1ecdc sinh mi\u1ec5n ph\u00ed. Ng\u00e0y h\u00f4m \u0111\u00f3, Eric b\u1eaft xe bu\u00fdt \u0111\u1ebfn tr\u01b0\u1eddng nh\u01b0 th\u01b0\u1eddng l\u1ec7. Khi \u0111\u1ebfn g\u1ea7n tr\u01b0\u1eddng, c\u1eadu nghe th\u1ea5y nh\u1eefng ti\u1ebfng reo h\u00f2. M\u1ed9t s\u1ed1 b\u1ea1n c\u00f9ng l\u00f3p c\u1eadu x\u1ebfp h\u00e0ng ngo\u00e0i c\u1ed5ng \u0111\u1ec3 \u0111\u01b0a tr\u00e0 cho c\u00e1c th\u00ed sinh v\u00e0 v\u1eaby c\u00e1c t\u1ea5m bi\u1ec3n c\u00f3 n\u1ed9i dung: \u201cC\u1ed1 g\u1eafng l\u00ean!\u201d C\u00e1c h\u1ecdc sinh cu\u1ed1i c\u1ea5p b\u01b0\u1edbc qua h\u1ecd, \u0111\u1ea7u c\u00fai xu\u1ed1ng, gi\u1ed1ng nh\u01b0 c\u00e1c v\u00f5 s\u0129 b\u01b0\u1edbc v\u00e0o s\u00e2n \u0111\u1ea5u, chu\u1ea9n b\u1ecb cho cu\u1ed9c chi\u1ebfn c\u00f3 th\u1ec3 k\u00e9o d\u00e0i 9 gi\u1edd. C\u00e1c nh\u00e2n vi\u00ean c\u1ea3nh s\u00e1t tu\u1ea7n tra xung quanh tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc \u0111\u1ec3 h\u1ea1n ch\u1ebf nh\u1eefng chi\u1ebfc xe k\u00e9o c\u00f2i g\u00e2y m\u1ea5t t\u1eadp trung cho h\u1ecdc sinh. Eric t\u00ecnh c\u1edd g\u1eb7p m\u1ed9t nam sinh m\u00e0 c\u1eadu bi\u1ebft, c\u1eadu ta \u0111\u00e3 gi\u1ea3i th\u00edch r\u1eb1ng h\u00f4m nay kh\u00f4ng c\u00f3 ph\u00f2ng h\u1ecdc cho c\u00e1c l\u00f3p d\u01b0\u1edbi. Sau \u0111\u00f3, c\u1eadu ta v\u00e0 Eric r\u1ee7 nhau \u0111i ch\u01a1i \u0111i\u1ec7n t\u1eed.","G\u1ea7n tr\u01b0a h\u00f4m \u0111\u00f3, Eric \u0111\u00e3 \u0111\u1ebfn Shinsegae Centum City c\u1ee7a Busan, c\u1eeda h\u00e0ng b\u00e1ch h\u00f3a l\u1edbn nh\u1ea5t th\u1ebf gi\u00f3i, \u0111\u1ec3 mua s\u1eafm. Trong ph\u1ea7n nghe ti\u1ebfng Anh c\u1ee7a k\u1ef3 thi, khi m\u00e0 m\u00e1y bay \u0111\u01b0\u1ee3c l\u1ec7nh h\u1ea1 c\u00e1nh \u0111\u1ec3 gi\u1ea3m ti\u1ebfng \u1ed3n kh\u00f4ng c\u1ea7n thi\u1ebft, Eric \u0111ang \u1edf trong m\u1ed9t r\u1ea1p chi\u1ebfu phim. \u0110\u1ebfn l\u00fac \u0111\u00f3, Eric \u0111\u00e3 \u0111\u01b0a ra m\u1ed9t quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh. C\u1eadu s\u1ebd ngh\u1ec9 h\u1ecdc \u1edf H\u00e0n Qu\u1ed1c. C\u1eadu kh\u00f4ng th\u1ec3 ch\u1edd \u0111\u1ebfn h\u1ebft n\u0103m v\u00f3i t\u00ecnh tr\u1ea1ng nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0y. C\u1eadu c\u00f3 c\u1ea3m gi\u00e1c nh\u01b0 th\u1ec3 \u0111ang tr\u1ea3i qua m\u1ed7i ng\u00e0y trong m\u1ed9t c\u00e1i l\u1ed3ng l\u1edbn, quan s\u00e1t nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb kh\u00e1c ch\u1ea1y nh\u01b0 ch\u00fa chu\u1ed9t tr\u00ean m\u1ed9t b\u00e1nh xe quay v\u00f2ng. B\u00e1nh xe n\u00e0y kh\u00f4ng bao gi\u1edd d\u1eebng l\u1ea1i; n\u00f3 quay li\u00ean t\u1ee5c c\u1ea3 ng\u00e0y l\u1eabn \u0111\u00eam. V\u00e0 c\u1eadu \u0111\u00e3 qu\u00e1 m\u1ec7t m\u1ecfi v\u00f3i vi\u1ec7c ng\u1ed3i l\u1eb7ng l\u1ebd d\u01b0\u1edbi c\u00e1i b\u00f3ng c\u1ee7a b\u00e1nh xe, ch\u1edd \u0111\u1ef1i cu\u1ed9c s\u1ed1ng c\u1ee7a m\u00ecnh \u1edf H\u00e0n Qu\u1ed1c b\u1eaft \u0111\u1ea7u. C\u1eadu c\u1ea7n ph\u1ea3i n\u00f3i chuy\u1ec7n v\u00f3i c\u00e1c b\u1ea1n n\u1ebfu mu\u1ed1n h\u1ecdc ti\u1ebfng H\u00e0n v\u00e0 s\u1ed1ng cu\u1ed9c s\u1ed1ng \u1edf \u0111\u00e2y. C\u1eadu bi\u1ebft \u0111\u00f3 l\u00e0 \u0111i\u1ec1u ph\u1ea3i l\u00e0m, nh\u01b0ng l\u1ea1i kh\u00f4ng bi\u1ebft l\u00e0m th\u1ebf n\u00e0o. C\u1eadu hy v\u1ecdng r\u1eb1ng vi\u1ec7c r\u00f2i tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc kh\u00f4ng c\u00f3 ngh\u0129a l\u00e0 c\u1eadu s\u1ebd ph\u1ea3i r\u00f2i H\u00e0n Qu\u1ed1c. T\u1ed1i h\u00f4m \u0111\u00f3, khi Eric \u0111i l\u00f2ng v\u00f2ng tr\u00ean ph\u1ed1 \u0111\u1ec3 v\u1ec1 nh\u00e0, c\u00e1c xe t\u1ea3i v\u1ed9i v\u00e3 giao b\u00e1o cu\u1ed1i ng\u00e0y v\u00f3i n\u1ed9i dung \u0111\u00e1p \u00e1n c\u1ee7a k\u1ef3 thi \u0111\u1ec3 c\u00e1c gia \u0111\u00ecnh th\u1ea3o lu\u1eadn trong b\u1eefa t\u1ed1i. To\u00e0n b\u1ed9 c\u1ea3nh t\u01b0\u1ef1ng c\u00f3 v\u1ebb qu\u00e1 khoa tr\u01b0ong \u0111\u1ed1i v\u00f3i Eric, nh\u01b0 ki\u1ec3u m\u1ed9t tr\u00f2 choi sinh t\u1eed c\u1ee7a \u0111\u1ea7u \u00f3c. T\u1ea1i sao c\u1ea3 n\u01b0\u1edbc ph\u1ea3i thi trong c\u00f9ng m\u1ed9t ng\u00e0y? H\u1ecdc sinh \u1edf Minnesota thi SAT nhi\u1ec1u l\u1ea7n m\u1ed9t n\u0103m m\u00e0 ch\u1eb3ng \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng g\u00ec \u0111\u1ebfn cu\u1ed9c s\u1ed1ng th\u01b0\u1eddng nh\u1eadt. Tuy nhi\u00ean, \u0111\u1ee9a tr\u1ebb n\u00e0o l\u1edbn l\u00ean \u1edf H\u00e0n Qu\u1ed1c c\u0169ng \u0111\u1ec1u bi\u1ebft r\u00f5 kh\u1ea9u hi\u1ec7u: Gi\u00e1o d\u1ee5c l\u00e0 kho b\u00e1u qu\u1ed1c gia. T\u1ed5 ch\u1ee9c t\u1ed1t k\u1ef3 thi c\u00f2n quan tr\u1ecdng hon c\u00e1c v\u1ee5 giao d\u1ecbch ch\u1ee9ng kho\u00e1n ho\u1eb7c vi\u1ec7c m\u00e1y bay c\u1ea5t c\u00e1nh. V\u00e0 t\u1ea5t c\u1ea3 m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi, t\u1eeb cha m\u1eb9 \u0111\u1ebfn gi\u00e1o vi\u00ean, \u0111\u1ebfn s\u0129 quan c\u1ea3nh s\u00e1t \u0111\u1ec1u s\u1eafm m\u1ed9t vai trong nhi\u1ec7m v\u1ee5 \u0111\u00f3. Ph\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh b\u00ed \u1ea9n Nghe nh\u1eefng c\u00e2u chuy\u1ec7n c\u1ee7a Kim v\u00e0 Eric, t\u00f4i b\u1eaft \u0111\u1ea7u ch\u00fa \u00fd \u0111\u1ebfn m\u1ed9t ch\u1ee7 \u0111\u1ec1 n\u1ec1n t\u1ea3ng. \u1ede H\u00e0n Qu\u1ed1c v\u00e0 Ph\u1ea7n Lan, b\u1ea5t ch\u1ea5p m\u1ecdi kh\u00e1c bi\u1ec7t, m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi - t\u1eeb tr\u1ebb em, ph\u1ee5 huynh \u0111\u1ebfn gi\u00e1o vi\u00ean - \u0111\u1ec1u coi vi\u1ec7c h\u1ecdc h\u00e0nh l\u00e0 m\u1ed9t nhi\u1ec7m v\u1ee5 nghi\u00eam t\u00fac, quan tr\u1ecdng hon th\u1ec3 thao ho\u1eb7c l\u00f2ng t\u1ef1 tr\u1ecdng. S\u1ef1 \u0111\u1ed3ng thu\u1eadn n\u00e0y v\u1ec1 t\u1ea7m quan tr\u1ecdng c\u1ee7a m\u1ed9t n\u1ec1n gi\u00e1o d\u1ee5c nghi\u00eam t\u00fac d\u1eabn \u0111\u1ebfn m\u1ecdi h\u1eadu qu\u1ea3 t\u1ea5t y\u1ebfu: kh\u00f4ng ch\u1ec9 c\u00f3 m\u1ed9t ch\u01b0ong tr\u00ecnh h\u1ecdc t\u1eadp trung v\u00e0 ch\u1eb7t ch\u1ebd hon m\u00e0 c\u1ea3 c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng s\u01b0 ph\u1ea1m c\u0169ng nghi\u00eam t\u00fac hon, nh\u1eefng b\u00e0i thi kh\u00f3 hon, th\u1eadm ch\u00ed c\u00e1c cu\u1ed9c tr\u00f2 chuy\u1ec7n quanh b\u00e0n \u0103n \u1edf nh\u00e0 c\u0169ng th\u1eb3ng th\u1eafn hon. T\u1ea5t c\u1ea3 m\u1ecdi th\u1ee9 \u0111\u1ec1u c\u00f3 y\u00eau c\u1ea7u cao hon. \u1ede nh\u1eefng n\u01b0\u1edbc n\u00e0y, m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi ngh\u0129 r\u1eb1ng vi\u1ec7c h\u1ecdc quan tr\u1ecdng \u0111\u1ebfn m\u1ee9c ch\u1ec9 nh\u0169ng c\u00f4ng d\u00e2n \u0111\u1ea1t th\u00e0nh t\u00edch cao v\u00e0 c\u00f3 h\u1ecdc v\u1ea5n m\u00f3i \u0111\u01b0\u1ee3c ph\u00e9p l\u00e0m c\u00f4ng vi\u1ec7c gi\u1ea3ng d\u1ea1y. Ch\u00ednh ph\u1ee7 c\u1ee7a c\u00e1c qu\u1ed1c gia n\u00e0y chi ti\u1ec1n v\u00e0o ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng \u0111\u00e0o t\u1ea1o v\u00e0 gi\u1eef ch\u00e2n c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean t\u00e0i n\u0103ng, thay v\u00ec mua iPad cho h\u1ecdc sinh ti\u1ec3u h\u1ecdc ho\u1eb7c duy tr\u00ec quy m\u00f4 l\u00f3p h\u1ecdc nh\u1ecf. C\u00f4ng ch\u00fang kh\u00f4ng ch\u1ec9 d\u00e0nh s\u1ef1 t\u00f4n tr\u1ecdng cho nh\u1eefng gi\u00e1o vi\u00ean d\u1ea1y h\u1ecdc nh\u01b0 m\u1ed9t s\u1ed1 nh\u00e0 gi\u00e1o d\u1ee5c M\u1ef9 tuy\u00ean b\u1ed1 sau khi \u0111\u1ebfn th\u0103m Ph\u1ea7n Lan m\u00e0 c\u00f2n d\u00e0nh c\u1ea3 s\u1ef1 t\u00f4n tr\u1ecdng cho n\u1ed7 l\u1ef1c h\u1ecdc t\u1eadp c\u1ee7a nh\u1eefng sinh vi\u00ean s\u01b0 ph\u1ea1m \u0111\u1ec3 c\u00f3 th\u1ec3 gi\u1ea3ng d\u1ea1y t\u1ed1t nh\u1ea5t. T\u1ea5t nhi\u00ean m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec1u t\u00f4n tr\u1ecdng c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean; c\u00f4ng vi\u1ec7c c\u1ee7a h\u1ecd ph\u1ee9c t\u1ea1p, y\u00eau c\u1ea7u cao v\u00e0 \u0111\u01b0ong nhi\u00ean, h\u1ecd \u0111\u00e3 ph\u1ea3i r\u1ea5t n\u1ed7 l\u1ef1c \u0111\u1ec3 c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c v\u1ecb tr\u00ed \u0111\u00f3. Ti\u1ebfp n\u1eefa, c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean c\u00f3 tr\u00ecnh \u0111\u1ed9 cao c\u0169ng ch\u1ecdn t\u00e0i li\u1ec7u k\u1ef9 l\u01b0\u1ee1ng hon v\u00e0 cung c\u1ea5p","ki\u1ebfn th\u1ee9c cho h\u1ecdc sinh th\u1eadn tr\u1ecdng hon. B\u1edfi h\u1ecd l\u00e0 nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi nghi\u00eam t\u00fac v\u00f3i ngh\u1ec1 v\u00e0 m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec1u bi\u1ebft \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3, n\u00ean h\u1ecd c\u00f3 nhi\u1ec1u quy\u1ec1n t\u1ef1 ch\u1ee7 trong c\u00f4ng vi\u1ec7c hon. Quy\u1ec1n t\u1ef1 ch\u1ee7 l\u00e0 bi\u1ec3u hi\u1ec7n c\u1ee7a s\u1ef1 ch\u1eb7t ch\u1ebd. C\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean v\u00e0 hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng d\u00e0nh \u0111\u1ee7 th\u00f2i gian \u0111\u1ec3 khi\u1ebfn c\u00f4ng vi\u1ec7c c\u1ee7a h\u1ecd gi\u1ed1ng nh\u01b0 c\u00f4ng vi\u1ec7c c\u1ee7a c\u00e1c chuy\u00ean gia th\u1ef1c s\u1ef1. H\u1ecd ch\u1ecbu tr\u00e1ch nhi\u1ec7m v\u1ec1 k\u1ebft qu\u1ea3, nhung \u0111\u1ed9c l\u1eadp trong ph\u01b0ong ph\u00e1p gi\u1ea3ng d\u1ea1y. Tr\u1ebb em c\u0169ng \u0111\u01b0\u1ee3c t\u1ef1 do hon. S\u1ef1 t\u1ef1 do n\u00e0y r\u1ea5t quan tr\u1ecdng v\u00e0 \u0111\u00f3 kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 m\u1ed9t m\u00f3n qu\u00e0. Theo \u0111\u1ecbnh ngh\u0129a, s\u1ef1 nghi\u00eam t\u00fac trong c\u00f4ng vi\u1ec7c ph\u1ea3i c\u1ea7n \u0111\u1ebfn s\u1ef1 th\u1ea5t b\u1ea1i; b\u1ea1n \u0111on gi\u1ea3n kh\u00f4ng th\u1ec3 \u0111\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3 n\u1ebfu kh\u00f4ng th\u1ea5t b\u1ea1i. \u0110i\u1ec1u n\u00e0y c\u00f3 ngh\u0129a r\u1eb1ng c\u00e1c thanh thi\u1ebfu ni\u00ean \u0111\u01b0\u1ef1c t\u1ef1 do th\u1ea5t b\u1ea1i khi c\u00f2n \u0111\u1ee7 tr\u1ebb \u0111\u1ec3 h\u1ecdc \u0111\u01b0\u1ef1c c\u00e1ch \u0111\u1ee9ng l\u00ean. N\u1ebfu kh\u00f4ng ch\u0103m ch\u1ec9, ch\u00fang s\u1ebd b\u1ecb \u0111i\u1ec3m k\u00e9m. H\u1eadu qu\u1ea3 r\u1ea5t r\u00f5 r\u00e0ng v\u00e0 ch\u1eafc ch\u1eafn s\u1ebd x\u1ea3y ra. Ch\u00fang kh\u00f4ng tham gia nhi\u1ec1u c\u00e1c k\u1ef3 thi ti\u00eau chu\u1ea9n h\u00f3a, nhung ph\u1ea3i nghi\u00eam t\u00fac tham gia k\u1ef3 thi cu\u1ed1i c\u1ea5p, v\u1ed1n c\u00f3 th\u1ec3 \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng r\u1ea5t l\u1edbn \u0111\u1ebfn t\u01b0ong lai c\u1ee7a m\u00ecnh. Nh\u01b0 Kim ph\u00e1t hi\u1ec7n ra, c\u00e1c thanh thi\u1ebfu ni\u00ean \u0111\u01b0\u1ef1c k\u1ef3 v\u1ecdng c\u00f3 th\u1ec3 t\u1ef1 qu\u1ea3n l\u00fd th\u00f2i gian c\u1ee7a b\u1ea3n th\u00e2n v\u00e0 th\u1ef1c t\u1ebf ch\u00fang \u0111\u00e3 l\u00e0m \u0111\u01b0\u1ef1c. \u0110i\u1ec1u th\u00fa v\u1ecb l\u00e0, \u0111\u00e2y l\u00e0 m\u1ed9t \u0111i\u1ec3m kh\u00e1c bi\u1ec7t kh\u00e1c m\u00e0 c\u00e1c h\u1ecdc sinh trao \u0111\u1ed5i ch\u00fa \u00fd th\u1ea5y. 6\/10 ng\u01b0\u1eddi \u0111\u01b0\u1ef1c kh\u1ea3o s\u00e1t n\u00f3i r\u1eb1ng c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 M\u1ef9 kh\u00f4ng \u0111\u1ec3 con h\u1ecd \u0111\u01b0\u1ee3c t\u1ef1 do nh\u01b0 c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 \u1edf n\u01b0\u1edbc ngo\u00e0i. (Ch\u1ec9 c\u00f3 1\/10 ng\u01b0\u1eddi n\u00f3i r\u1eb1ng cha m\u1eb9 M\u1ef9 \u0111\u1ec3 h\u1ecd t\u1ef1 do hon.) M\u1ed9t h\u1ecdc sinh Ph\u1ea7n Lan \u0111\u00e3 d\u00e0nh m\u1ed9t n\u0103m \u1edf Hoa K\u1ef3 gi\u1ea3i th\u00edch v\u1ec1 s\u1ef1 kh\u00e1c bi\u1ec7t n\u00e0y nh\u01b0 sau: \u201c\u1ede M\u1ef9, m\u1ecdi th\u1eed \u0111\u1ec1u \u0111\u01b0\u1ef1c ki\u1ec3m so\u00e1t v\u00e0 gi\u00e1m s\u00e1t. B\u1ea1n th\u1eadm ch\u00ed kh\u00f4ng th\u1ec3 \u0111i t\u1eafm n\u1ebfu kh\u00f4ng xin ph\u00e9p. B\u1ea1n tr\u00ecnh ki\u1ebfn m\u1ecdi b\u00e0i t\u1eadp v\u1ec1 nh\u00e0, nh\u01b0ng l\u1ea1i kh\u00f4ng ph\u1ea3i t\u1ef1 suy ngh\u0129 ho\u1eb7c \u0111\u01b0a ra b\u1ea5t k\u1ef3 quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh n\u00e0o.\u201d T\u00f4i \u0111\u00e3 \u0111i kh\u1eafp th\u1ebf gi\u00f3i \u0111\u1ec3 t\u00ecm c\u00e1c manh m\u1ed1i v\u1ec1 nh\u1eefng g\u00ec c\u00e1c n\u01b0\u1edbc kh\u00e1c \u0111ang l\u00e0m \u0111\u00fang, nh\u01b0ng nh\u1eefng kh\u00e1c bi\u1ec7t quan tr\u1ecdng kh\u00f4ng n\u1eb1m \u1edf chi ph\u00ed, ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng ki\u1ec3m so\u00e1t \u0111\u1ecba ph\u01b0ong ho\u1eb7c c\u00e1c ch\u01b0ong tr\u00ecnh \u0111\u00e0o t\u1ea1o; kh\u00f4ng g\u00ec trong c\u00e1c y\u1ebfu t\u1ed1 n\u00e0y qu\u00e1 quan tr\u1ecdng. C\u00e1c ch\u00ednh s\u00e1ch ch\u1ee7 y\u1ebfu \u0111\u00f3ng vai tr\u00f2 ph\u1ee5. S\u1ef1 kh\u00e1c bi\u1ec7t c\u01a1 b\u1ea3n n\u1eb1m \u1edf v\u1ea5n \u0111\u1ec1 t\u00e2m l\u00fd. C\u00e1c si\u00eau c\u01b0\u1eddng gi\u00e1o d\u1ee5c tin v\u00e0o s\u1ef1 ch\u1eb7t ch\u1ebd. M\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi \u1edf c\u00e1c qu\u1ed1c gia n\u00e0y nh\u1ea5t tr\u00ed v\u1ec1 m\u1ee5c \u0111\u00edch c\u1ee7a tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc: Tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc t\u1ed3n t\u1ea1i \u0111\u1ec3 gi\u00fap h\u1ecdc sinh n\u1eafm v\u1eefng c\u00e1c t\u00e0i li\u1ec7u h\u1ecdc thu\u1eadt ph\u1ee9c t\u1ea1p. Nh\u1eefng th\u1ee9 kh\u00e1c c\u0169ng quan tr\u1ecdng nh\u01b0ng kh\u00f4ng qu\u00e1 l\u1edbn. S\u1ef1 r\u00f5 r\u00e0ng v\u1ec1 m\u1ee5c \u0111\u00edch \u0111\u1ed3ng ngh\u0129a v\u00f3i vi\u1ec7c m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec1u coi vi\u1ec7c h\u1ecdc l\u00e0 vi\u1ec7c c\u1ea7n nghi\u00eam t\u00fac, \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t l\u00e0 tr\u1ebb em. S\u1ef1 kh\u00e1c bi\u1ec7t quan tr\u1ecdng nh\u1ea5t m\u00e0 t\u00f4i \u0111\u00e3 th\u1ea5y t\u1eeb tr\u01b0\u1edbc \u0111\u1ebfn nay v\u1eabn n\u1eb1m \u1edf \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c c\u1ee7a h\u1ecdc sinh v\u00e0 gia \u0111\u00ecnh h\u1ecd. N\u00f3 c\u00f3 t\u00ednh l\u00e2y lan v\u00e0 quan tr\u1ecdng h\u01a1n t\u00f4i t\u01b0\u1edfng. Eric v\u00e0 b\u1ea1n c\u1ee7a c\u1eadu, Jenny, \u0111\u00e3 nh\u1eafc nh\u1edf t\u00f4i v\u1ec1 nh\u1eefng g\u00ec t\u00f4i b\u1ecf l\u1ee1 khi \u0111\u00e3 tr\u01b0\u1edfng th\u00e0nh: Tr\u1ebb c\u00f3 kh\u1ea3 n\u0103ng t\u1ef1 n\u00e2ng \u0111\u1ee1 l\u1eabn nhau. V\u00f2ng ph\u1ea3n h\u1ed3i n\u00e0y b\u1eaft \u0111\u1ea7u t\u1eeb m\u1eabu gi\u00e1o v\u00e0 d\u1ea7n m\u1ea1nh m\u1ebd h\u01a1n m\u1ed7i n\u0103m, theo c\u1ea3 h\u01b0\u1edbng ti\u00eau c\u1ef1c v\u00e0 t\u00edch c\u1ef1c. Tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc v\u00e0 c\u00e1c b\u1eadc ph\u1ee5 huynh c\u00f3 th\u1ec3 t\u00e1c \u0111\u1ed9ng \u0111\u1ebfn tr\u1ebb th\u00f4ng qua c\u00e1c b\u00e0i thi c\u00f3 \u00fd ngh\u0129a h\u01a1n, th\u00f4ng minh h\u01a1n \u0111i k\u00e8m v\u00f3i nh\u1eefng \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng th\u1ef1c s\u1ef1 \u0111\u1ebfn cu\u1ed9c s\u1ed1ng c\u1ee7a ch\u00fang; th\u00f4ng qua vi\u1ec7c \u0111\u1ec3 ch\u00fang t\u1ef1 ch\u1ee7, th\u1eed v\u00e0 sai; th\u00f4ng qua m\u1ed9t s\u1ed1 vi\u1ec7c l\u00e0m mang t\u00ednh r\u1ee7i ro cao nh\u01b0ng \u0111em l\u1ea1i th\u00e0nh qu\u1ea3 l\u1edbn v\u00e0 vi\u1ec7c \u0111\u01b0\u1ee3c h\u01b0\u1edbng d\u1eabn b\u1edfi c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u00e0o t\u1ea1o b\u00e0i b\u1ea3n nh\u1ea5t th\u1ebf gi\u1edbi. Nh\u01b0ng nh\u1eefng ch\u00ednh s\u00e1ch n\u00e0y l\u00e0 k\u1ebft qu\u1ea3 c\u1ee7a ni\u1ec1m tin v\u00e0o s\u1ef1 ch\u1eb7t ch\u1ebd. N\u1ebfu thi\u1ebfu n\u00f3, nh\u1eefng \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3 kh\u00f4ng th\u1ec3 x\u1ea3y ra.","C\u00e2u h\u1ecfi \u0111\u1eb7t ra sau \u0111\u00f3 kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 c\u00e1c qu\u1ed1c gia kh\u00e1c \u0111ang l\u00e0m g\u00ec m\u00e0 l\u00e0 t\u1ea1i sao h\u1ecd l\u1ea1i l\u00e0m v\u1eady. T\u1ea1i sao c\u00e1c n\u01b0\u1edbc n\u00e0y \u0111\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ee3c s\u1ef1 \u0111\u1ed3ng thu\u1eadn v\u1ec1 t\u00ednh ch\u1eb7t ch\u1ebd? \u1ede c\u00e1c si\u00eau c\u01b0\u1eddng gi\u00e1o d\u1ee5c, m\u1ecdi \u0111\u1ee9a tr\u1ebb \u0111\u1ec1u bi\u1ebft t\u1ea7m quan tr\u1ecdng c\u1ee7a gi\u00e1o d\u1ee5c. H\u1ecd \u0111\u00e3 tr\u1ea3i qua th\u1ea5t b\u1ea1i mang t\u1ea7m qu\u1ed1c gia trong th\u00f2i gian g\u1ea7n \u0111\u00e2y; h\u1ecd bi\u1ebft m\u1ed9t cu\u1ed9c kh\u1ee7ng ho\u1ea3ng hi\u1ec7n sinh s\u1ebd mang l\u1ea1i c\u1ea3m gi\u00e1c ra sao. Tuy nhi\u00ean, t\u1ea1i nhi\u1ec1u tr\u01b0\u1eddng M\u1ef9, c\u00e1c iru ti\u00ean l\u1eabn l\u1ed9n \u0111\u1ebfn m\u1ee9c kh\u00f3 c\u00f3 th\u1ec3 nh\u1eadn ra n\u1ed5i. Th\u1ec3 thao l\u00e0 tr\u1ecdng t\u00e2m trong cu\u1ed9c s\u1ed1ng c\u1ee7a h\u1ecdc sinh M\u1ef9 v\u00e0 l\u00e0 v\u0103n h\u00f3a tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc, tr\u00e1i ng\u01b0\u1ee3c v\u00f3i h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c si\u00eau c\u01b0\u1eddng gi\u00e1o d\u1ee5c kh\u00e1c. C\u00e1c h\u1ecdc sinh trao \u0111\u1ed5i \u0111\u1ec1u nh\u1ea5t tr\u00ed v\u1ec1 \u0111i\u1ec3m n\u00e0y. 9\/10 h\u1ecdc sinh qu\u1ed1c t\u1ebf m\u00e0 t\u00f4i kh\u1ea3o s\u00e1t cho r\u1eb1ng tr\u1ebb em M\u1ef9 \u01b0u ti\u00ean th\u1ec3 thao hon v\u00e0 6\/10 h\u1ecdc sinh trao \u0111\u1ed5i ng\u01b0\u1eddi M\u1ef9 \u0111\u1ed3ng \u00fd v\u1edbi h\u1ecd. Ngay c\u1ea3 \u1edf tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc, c\u00e1c nh\u00e0 nghi\u00ean c\u1ee9u kh\u00e1c c\u0169ng nh\u1eadn th\u1ea5y, h\u1ecdc sinh M\u1ef9 \u0111\u00e3 d\u00e0nh g\u1ea5p \u0111\u00f4i th\u00f2i gian \u0111\u1ec3 choi th\u1ec3 thao so v\u00f3i h\u1ecdc sinh H\u00e0n Qu\u1ed1c. Kh\u00f4ng nghi ng\u1edd g\u00ec n\u1eefa, th\u1ec3 thao mang l\u1ea1i nhi\u1ec1u l\u1ecdi \u00edch, bao g\u1ed3m c\u1ea3 nh\u1eefng b\u00e0i h\u1ecdc v\u1ec1 kh\u1ea3 n\u0103ng l\u00e3nh \u0111\u1ea1o v\u00e0 s\u1ef1 ki\u00ean tr\u00ec, ch\u01b0a n\u00f3i \u0111\u1ebfn vi\u1ec7c r\u00e8n luy\u1ec7n s\u1ee9c kh\u1ecfe. Tuy nhi\u00ean, \u1edf c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc M\u1ef9, ch\u1ec9 c\u00f3 m\u1ed9t s\u1ed1 \u00edt h\u1ecdc sinh th\u1ef1c s\u1ef1 choi th\u1ec3 thao. V\u00ec v\u1eady, kh\u00f4ng ph\u1ea3i ai c\u0169ng luy\u1ec7n t\u1eadp th\u1ec3 thao v\u00e0 t\u1ef7 l\u1ec7 b\u00e9o ph\u00ec \u1edf M\u1ef9 ph\u1ea3n \u00e1nh \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3. V\u00e0 nh\u1eefng b\u00e0i h\u1ecdc v\u1ec1 gi\u00e1 tr\u1ecb cu\u1ed9c s\u1ed1ng, v\u1ec1 kh\u1ea3 n\u0103ng l\u00e3nh \u0111\u1ea1o c\u00f9ng s\u1ef1 ki\u00ean tr\u00ec c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u01b0\u1ee3c gi\u1ea3ng d\u1ea1y th\u00f4ng qua vi\u1ec7c h\u1ecdc t\u1eadp nghi\u00eam t\u00fac, theo nh\u1eefng c\u00e1ch c\u00f3 th\u1ec3 d\u1ec5 \u00e1p d\u1ee5ng trong \u0111\u00f2i th\u1ef1c hon. T\u1ea1i nhi\u1ec1u tr\u01b0\u1eddng c\u1ee7a M\u1ef9, th\u1ec3 thao th\u1ea5m \u0111\u1eabm tinh th\u1ea7n l\u00e3nh \u0111\u1ea1o v\u00e0 ki\u00ean tr\u00ec trong m\u1ed9t nh\u00f3m tr\u1ebb, \u0111\u1ed3ng th\u00f2i c\u0169ng r\u00fat c\u1ea1n s\u1ef1 t\u1eadp trung v\u00e0 c\u00e1c ngu\u1ed3n l\u1ef1c cho vi\u1ec7c h\u1ecdc t\u1eadp c\u1ee7a ch\u00fang. B\u00e0i h\u1ecdc \u1edf \u0111\u00e2y kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 th\u1ec3 thao kh\u00f4ng th\u1ec3 c\u00f9ng t\u1ed3n t\u1ea1i v\u00f3i gi\u00e1o d\u1ee5c m\u00e0 l\u00e0 th\u1ec3 thao kh\u00f4ng li\u00ean quan g\u00ec \u0111\u1ebfn gi\u00e1o d\u1ee5c. \u1ede c\u00e1c n\u01b0\u1edbc nh\u01b0 Ph\u1ea7n Lan, \u0111\u01b0ong nhi\u00ean c\u0169ng c\u00f3 c\u00e1c \u0111\u1ed9i th\u1ec3 thao. Ch\u00fang \u0111\u01b0\u1ef1c cha m\u1eb9 ho\u1eb7c c\u00e1c c\u00e2u l\u1ea1c b\u1ed9 b\u00ean ngo\u00e0i qu\u1ea3n l\u00fd. Nh\u01b0ng khi tr\u1ebb l\u1edbn l\u00ean, h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c em \u0111\u1ec1u chuy\u1ec3n tr\u1ecdng t\u00e2m sang h\u1ecdc thu\u1eadt ho\u1eb7c c\u00e1c k\u1ef9 n\u0103ng ngh\u1ec1 nghi\u1ec7p - \u0111i ng\u01b0\u1ee3c l\u1ea1i m\u00f4 h\u00ecnh \u0111i\u1ec3n h\u00ecnh c\u1ee7a M\u1ef9. Kho\u1ea3ng 10% c\u00e1c b\u1ea1n c\u00f9ng l\u00f3p v\u00f3i Kim \u1edf Ph\u1ea7n Lan choi th\u1ec3 thao nh\u01b0ng h\u1ecd choi \u1edf c\u00e1c trung t\u00e2m c\u1ed9ng \u0111\u1ed3ng, t\u00e1ch bi\u1ec7t v\u00f3i tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc. Nhi\u1ec1u ng\u01b0\u1eddi trong s\u1ed1 h\u1ecd ngh\u1ec9 choi th\u1ec3 thao v\u00e0o n\u0103m cu\u1ed1i c\u1ea5p \u0111\u1ec3 d\u00e0nh th\u00f2i gian \u00f4n thi t\u1ed1t nghi\u1ec7p. Khi t\u00f4i h\u1ecfi gi\u00e1o vi\u00ean ti\u1ebfng Ph\u1ea7n Lan c\u1ee7a Kim r\u1eb1ng li\u1ec7u c\u00f4 c\u00f3 bi\u1ebft b\u1ea5t c\u1ee9 gi\u00e1o vi\u00ean n\u00e0o ki\u00eam hu\u1ea5n luy\u1ec7n vi\u00ean \u1edf \u0111\u00e2y kh\u00f4ng, c\u00f4 ch\u1ec9 c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u01b0a ra th\u00f4ng tin v\u1ec1 m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi. \u201cGi\u00e1o vi\u00ean \u0111\u00e3 l\u00e0m r\u1ea5t nhi\u1ec1u vi\u1ec7c \u1edf tr\u01b0\u1eddng,\u201d c\u00f4 n\u00f3i, \u201cth\u1ebfl\u00e0 qu\u00e1 \u0111\u1ee7, theo t\u00f4i l\u00e0 v\u1eady\u201d. S\u1ef1 gi\u00e0u c\u00f3 t\u1eeb tr\u01b0\u1edbc \u0111\u1ebfn nay \u0111\u00e3 khi\u1ebfn t\u00ednh ch\u1eb7t ch\u1ebd kh\u00f4ng c\u00f2n c\u1ea7n thi\u1ebft \u1edf Hoa K\u1ef3. Tr\u1ebb em kh\u00f4ng c\u1ea7n ph\u1ea3i n\u1eafm v\u1eefng c\u00e1c t\u00e0i li\u1ec7u ph\u1ee9c t\u1ea1p \u0111\u1ec3 th\u00e0nh c\u00f4ng trong cu\u1ed9c s\u1ed1ng - \u00edt nh\u1ea5t l\u00e0 cho \u0111\u1ebfn g\u1ea7n \u0111\u00e2y. Nhi\u1ec1u y\u1ebfu t\u1ed1 kh\u00e1c bao g\u1ed3m c\u1ea3 th\u1ec3 thao gi\u1eef m\u1ed9t ph\u1ea7n vai tr\u00f2 trong gi\u00e1o d\u1ee5c, bu\u1ed9c hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng ph\u1ea3i thu\u00ea gi\u00e1o vi\u00ean c\u00f3 kh\u1ea3 n\u0103ng hu\u1ea5n luy\u1ec7n (ho\u1eb7c ng\u01b0\u1ee3c l\u1ea1i). Li\u00ean minh th\u00e1i qu\u00e1 gi\u1eefa nh\u00e0 tr\u01b0\u1eddng v\u00e0 th\u1ec3 thao \u0111\u00e3 \u0111\u1ea9y c\u00e1c v\u1eadn \u0111\u1ed9ng vi\u00ean h\u1ecdc sinh \u0111\u1ebfn m\u1ee9c d\u00e0nh qu\u00e1 nhi\u1ec1u n\u0103ng l\u01b0\u1ee3ng v\u00e0 th\u00f2i gian v\u00e0o vi\u1ec7c luy\u1ec7n t\u1eadp tr\u01b0\u1edbc v\u00e0 sau gi\u1edd h\u1ecdc. X\u00e9t ri\u00eang r\u1ebd, t\u1ea5t nhi\u00ean, th\u1ec3 thao kh\u00f4ng c\u00f3 g\u00ec sai. Nh\u01b0ng v\u1ea5n \u0111\u1ec1 l\u00e0 ch\u00fang kh\u00f4ng ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng t\u00e1ch bi\u1ec7t v\u00f3i gi\u00e1o d\u1ee5c. C\u00f9ng v\u00f3i c\u00e1c t\u00e0i li\u1ec7u \u00edt t\u00ednh nghi\u00eam ng\u1eb7t, t\u1ef7 l\u1ec7 tr\u1ebb em ngh\u00e8o v\u00e0 m\u1ee9c \u0111\u1ed9 \u0111\u00e0o t\u1ea1o v\u00e0 ch\u1ecdn l\u1ecdc gi\u00e1o vi\u00ean th\u1ea5p, s\u1ef1 \u0111\u1ec1 cao c\u00e1c m\u00f4n th\u1ec3 thao \u0111\u00e3 d\u1ea7n l\u1ea5y \u0111i \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c h\u1ecdc t\u1eadp c\u1ee7a tr\u1ebb em M\u1ef9. T\u00ednh \u01b0u vi\u1ec7t c\u1ee7a th\u1ec3 thao g\u1eedi \u0111i m\u1ed9t th\u00f4ng \u0111i\u1ec7p r\u1eb1ng nh\u1eefng g\u00ec quan tr\u1ecdng, nh\u1eefng g\u00ec th\u1ef1c s\u1ef1 d\u1eabn \u0111\u1ebfn s\u1ef1 v\u0129 \u0111\u1ea1i - kh\u00f4ng li\u00ean quan nhi\u1ec1u \u0111\u1ebfn nh\u1eefng g\u00ec x\u1ea3y ra trong l\u00f3p h\u1ecdc. Vi\u1ec7c thi\u1ebfu \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c khi\u1ebfn c\u00f4ng vi\u1ec7c c\u1ee7a c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean tr\u1edf n\u00ean kh\u00f3 kh\u0103n","T\u00f4i mu\u1ed1n quay ng\u01b0\u1ee3c tr\u1edf l\u1ea1i th\u00f2i gian tr\u01b0\u1edbc kia. Gi\u1edd \u0111\u00e2y khi \u0111\u00e3 bi\u1ebft r\u00f5 t\u00ecnh h\u00ecnh \u1edf c\u00e1c qu\u1ed1c gia, t\u00f4i mu\u1ed1n xem c\u00e1ch h\u1ecd \u0111\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ee3c k\u1ebft qu\u1ea3 \u0111\u00f3. L\u00e0m th\u1ebf n\u00e0o h\u1ecd c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u1ea1t \u0111\u1ebfn s\u1ef1 \u0111\u1ed3ng thu\u1eadn v\u1ec1 t\u00ednh ch\u1eb7t ch\u1ebd? L\u00e0m th\u1ebf n\u00e0o Ph\u1ea7n Lan v\u00e0 H\u00e0n Qu\u1ed1c \u0111\u00e3 th\u1ef1c hi\u1ec7n \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u0169ng g\u00ec Oklahoma kh\u00f4ng th\u1ec3 l\u00e0m? Trong th\u1ebf k\u1ef7 XXI, Ph\u1ea7n Lan l\u00e0 ngu\u1ed3n c\u1ea3m h\u00fang r\u00f5 r\u00e0ng, l\u00e0 m\u00f4 h\u00ecnh cho t\u01b0ong lai. N\u00f3 \u0111\u00e3 \u0111\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ee3c s\u1ef1 c\u00e2n b\u1eb1ng v\u00e0 nh\u00e2n \u0111\u1ea1o v\u01b0\u1ee3t qua c\u1ea3 H\u00e0n Qu\u1ed1c. Nhung \u0111\u1ed1i v\u00f3i h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c n\u01b0\u1edbc tr\u00ean th\u1ebf gi\u00f3i, k\u1ec3 c\u1ea3 Hoa K\u1ef3, c\u00e2u h\u1ecfi \u0111\u1eb7t ra l\u00e0 c\u1ea7n l\u00e0m g\u00ec tr\u01b0\u1edbc nh\u1ea5t \u0111\u1ec3 m\u1ed9t ng\u00e0y kh\u00f4ng xa, nh\u1eefng \u0111i\u1ec1u n\u00e0y mang t\u00ednh kh\u1ea3 thi hon. L\u1eadp b\u1ea3n \u0111\u1ed3 \u00fd ch\u00ed V\u00e0o gi\u1eefa nh\u0169ng n\u0103m 1970, m\u1ed9t s\u1ed1 \u00edt c\u00e1c nh\u00e0 kinh t\u1ebf v\u00e0 x\u00e3 h\u1ed9i h\u1ecdc b\u1eaft \u0111\u1ea7u nh\u1eadn th\u1ea5y r\u1eb1ng c\u00e1c k\u1ef9 n\u0103ng h\u1ecdc t\u1eadp kh\u00f4ng ph\u1ea3i t\u1ed1i quan tr\u1ecdng. \u0110i\u1ec1u \u0111\u00f3 c\u00f3 v\u1ebb hi\u1ec3n nhi\u00ean, nhung trong con s\u1ed1t \u0111\u1ebfm v\u00e0 so s\u00e1nh ch\u1ec9 s\u1ed1 IQ v\u00e0 \u0111i\u1ec3m \u0111\u1ecdc hi\u1ec3u, s\u1ef1 th\u1eadt \u0111on gi\u1ea3n n\u00e0y \u0111\u00e3 d\u1ec5 d\u00e0ng b\u1ecb l\u00e3ng qu\u00ean. Trong hon ba th\u1eadp k\u1ef7 ti\u1ebfp theo, ng\u00e0y c\u00e0ng nhi\u1ec1u c\u00e1c nghi\u00ean c\u1ee9u cho th\u1ea5y khi n\u00f3i \u0111\u1ebfn vi\u1ec7c d\u1ef1 \u0111o\u00e1n \u0111\u1ee9a tr\u1ebb n\u00e0o s\u1ebd tr\u1edf th\u00e0nh nh\u0169ng ng\u01b0\u1eddi tr\u01b0\u1edfng th\u00e0nh th\u00e0nh \u0111\u1ea1t trong t\u01b0ong lai - ng\u01b0\u1eddi s\u1ebd th\u00e0nh c\u00f4ng trong cu\u1ed9c s\u1ed1ng v\u00e0 c\u00f4ng vi\u1ec7c - th\u00ec c\u00e1c kh\u1ea3 n\u0103ng v\u1ec1 nh\u1eadn th\u1ee9c ch\u1ec9 d\u1eebng l\u1ea1i \u1edf \u0111\u00f3. C\u00f3 \u0111i\u1ec1u g\u00ec kh\u00e1c c\u0169ng r\u1ea5t quan tr\u1ecdng ho\u1eb7c th\u1eadm ch\u00ed quan tr\u1ecdng hon \u0111\u1ed1i v\u1edbi c\u00e1c c\u01a1 h\u1ed9i trong cu\u1ed9c s\u1ed1ng c\u1ee7a tr\u1ebb. \u0110i\u1ec1u n\u00e0y li\u00ean quan nhi\u1ec1u \u0111\u1ebfn th\u00e1i \u0111\u1ed9 hon l\u00e0 kh\u1ea3 n\u0103ng gi\u1ea3i m\u1ed9t b\u00e0i to\u00e1n. V\u00ed d\u1ee5, trong m\u1ed9t nghi\u00ean c\u1ee9u v\u1ec1 h\u1ecdc sinh l\u00f3p 8 c\u1ee7a M\u1ef9, ch\u1ec9 s\u1ed1 d\u1ef1 \u0111o\u00e1n k\u1ebft qu\u1ea3 h\u1ecdc t\u1eadp kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 \u0111i\u1ec3m IQ c\u1ee7a tr\u1ebb m\u00e0 l\u00e0 t\u00ednh k\u1ef7 lu\u1eadt \u1edf ch\u00fang. Gi\u1ecfi to\u00e1n kh\u00f4ng bao gi\u1edd khi\u1ebfn ai \u0111\u00f3 \u0111i l\u00e0m \u0111\u00fang gi\u1edd, ho\u00e0n th\u00e0nh m\u1ed9t lu\u1eadn \u00e1n ho\u1eb7c s\u1eed d\u1ee5ng bao cao su. Nh\u0169ng k\u1ef9 n\u0103ng \u0111\u00f3 li\u00ean quan \u0111\u1ebfn \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c, s\u1ef1 \u0111\u1ed3ng c\u1ea3m, kh\u1ea3 n\u0103ng t\u1ef1 ki\u1ec3m so\u00e1t v\u00e0 s\u1ef1 ki\u00ean tr\u00ec. \u0110\u00e2y l\u00e0 nh\u0169ng th\u00f3i quen c\u01a1 b\u1ea3n \u0111\u00f4i khi \u0111\u01b0\u1ee3c g\u00f3i g\u1ecdn trong m\u1ed9t t\u1eeb kh\u00e1 c\u0169 - nh\u00e2n c\u1ea3ch._ Ng\u01b0\u1eddi ta cho r\u1eb1ng nh\u00e2n c\u00e1ch l\u00e0 th\u1ee9 kh\u00f4ng th\u1ec3 thay \u0111\u1ed5i. Nh\u01b0ng c\u00e1c nh\u00e0 nghi\u00ean c\u1ee9u n\u00e0y c\u0169ng kh\u00e1m ph\u00e1 ra m\u1ed9t \u0111i\u1ec1u th\u1eadt tuy\u1ec7t v\u00f2i: Nh\u00e2n c\u00e1ch d\u1ec5 u\u1ed1n, d\u1ec5 thay \u0111\u1ed5i hon ch\u1ec9 s\u1ed1 IQ r\u1ea5t nhi\u1ec1u. Nh\u00e2n c\u00e1ch c\u00f3 th\u1ec3 thay \u0111\u1ed5i \u0111\u00e1ng k\u1ec3 v\u00e0 t\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ed1i nhanh ch\u00f3ng - theo h\u01b0\u1edbng t\u00edch c\u1ef1c v\u00e0 ti\u00eau c\u1ef1c - t\u00f9y theo th\u00f2i gian v\u00e0 kh\u00f4ng gian. V\u00ec v\u1eady, qu\u1ea3 th\u1eadt c\u00f4ng b\u1eb1ng khi cho r\u1eb1ng c\u00e1c c\u1ed9ng \u0111\u1ed3ng v\u00e0 n\u1ec1n v\u0103n h\u00f3a kh\u00e1c nhau s\u1ebd \u00edt nhi\u1ec1u \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng \u0111\u1ebfn nh\u00e2n c\u00e1ch c\u1ee7a con tr\u1ebb. \u1ede Ph\u1ea7n Lan, Kim ph\u00e1t hi\u1ec7n ra m\u1ed9t s\u1ef1 kh\u00e1c bi\u1ec7t m\u00e0 c\u00f4 cho l\u00e0 r\u1ea5t quan tr\u1ecdng: theo c\u00f4, s\u1ef1 kh\u00e1c bi\u1ec7t n\u1eb1m \u1edf m\u1ee9c \u0111\u1ed9 tr\u1ebb em v\u00e0 gi\u00e1o vi\u00ean quan t\u00e2m \u0111\u1ebfn tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc. Eric c\u0169ng \u0111\u00e3 ch\u1ee9ng ki\u1ebfn \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c n\u00e0y, m\u1eb7c d\u00f9 phi\u00ean b\u1ea3n H\u00e0n Qu\u1ed1c c\u00f3 ch\u00fat l\u1ed9n x\u1ed9n. C\u00f3 th\u1ec3 n\u00f3i, quan t\u00e2m \u0111\u1ebfn vi\u1ec7c h\u1ecdc kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 \u0111\u1eb7c \u0111i\u1ec3m quan tr\u1ecdng nh\u1ea5t \u1edf m\u1ed9t con ng\u01b0\u1eddi. Nh\u01b0ng, tr\u00ean to\u00e0n c\u1ea7u, d\u1ea1ng \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t n\u00e0y \u0111\u00e3 b\u1eaft \u0111\u1ea7u tr\u1edf n\u00ean quan tr\u1ecdng h\u01a1n bao gi\u1edd h\u1ebft, \u00edt nh\u1ea5t l\u00e0 v\u1ec1 m\u1eb7t kinh t\u1ebf. Nghi\u00ean c\u1ee9u n\u00e0y v\u1eabn c\u00f2n ph\u1ea3i \u0111i m\u1ed9t ch\u1eb7ng \u0111\u01b0\u1eddng d\u00e0i n\u1eefa \u0111\u1ec3 x\u00e1c \u0111\u1ecbnh \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ecdi \u0111\u1eb7c \u0111i\u1ec3m quan tr\u1ecdng trong cu\u1ed9c s\u1ed1ng c\u1ee7a nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi tr\u1ebb,","nh\u01b0ng li\u1ec7u c\u00f3 th\u1ec3 \u0111o l\u01b0\u1eddng \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c gi\u1eefa c\u00e1c qu\u1ed1c gia kh\u00f4ng? C\u00f3 c\u00e1ch n\u00e0o c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u1ecbnh l\u01b0\u1ee3ng \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eefng g\u00ec Kim v\u00e0 Eric quan s\u00e1t th\u1ea5y kh\u00f4ng? V\u00e0 \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u01b0\u1ef1c \u01b0\u01a1m tr\u1ed3ng \u1edf nh\u1eefng noi c\u1ea7n n\u00f3 hon kh\u00f4ng? C\u00f3 r\u1ea5t \u00edt ng\u01b0\u1eddi c\u1ed1 g\u1eafng t\u00ecm hi\u1ec3u \u0111i\u1ec1u n\u00e0y. C\u00e1c cu\u1ed9c \u0111i\u1ec1u tra c\u00f3 xu h\u01b0\u1edbng y\u00eau c\u1ea7u tr\u1ebb m\u00f4 t\u1ea3 \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c v\u00e0 th\u00e1i \u0111\u1ed9 ri\u00eang c\u1ee7a ch\u00fang, khi\u1ebfn vi\u1ec7c t\u00e1ch bi\u1ec7t c\u00e2u tr\u1ea3 l\u00f2i v\u00f3i nh\u1eefng th\u00e0nh ki\u1ebfn v\u0103n h\u00f3a ri\u00eang c\u1ee7a ch\u00fang l\u00e0 \u0111i\u1ec1u b\u1ea5t kh\u1ea3 thi. M\u1ed9t h\u1ecdc sinh H\u00e0n Qu\u1ed1c, ng\u01b0\u1eddi n\u00f3i r\u1eb1ng m\u00ecnh kh\u00f4ng h\u1ecdc h\u00e0nh ch\u0103m ch\u1ec9 c\u00f3 m\u1ed9t \u00fd hi\u1ec3u kh\u00e1c v\u1ec1 t\u1eeb ch\u0103m ch\u1ec9 so v\u00f3i m\u1ed9t h\u1ecdc sinh \u0111i\u1ec3n h\u00ecnh \u1edf V\u01b0ong qu\u1ed1c Anh ho\u1eb7c \u00dd. N\u0103m 2002, c\u00e1c nh\u00e0 nghi\u00ean c\u1ee9u t\u1ea1i \u0110\u1ea1i h\u1ecdc Pennsylvania n\u1ea3y ra m\u1ed9t \u00fd t\u01b0\u1edfng. H\u1ecd ngh\u0129 c\u00f3 th\u1ec3 \u0111o l\u01b0\u1eddng s\u1ef1 ki\u00ean tr\u00ec v\u00e0 \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c c\u1ee7a h\u1ecdc sinh b\u1eb1ng c\u00e1ch quan s\u00e1t kh\u00f4ng ch\u1ec9 c\u00e2u tr\u1ea3 l\u00f2i c\u1ee7a ch\u00fang trong c\u00e1c b\u00e0i thi qu\u1ed1c t\u1ebf, m\u00e0 c\u1ea3 c\u00e1ch h\u1ecdc sinh \u0111\u00f3 tr\u1ea3 l\u1eddi c\u00e1c phi\u1ebfu \u0111i\u1ec1u tra \u0111\u00ednh k\u00e8m c\u00e1c b\u00e0i thi n\u00e0y. Sau ph\u1ea7n thi PISA v\u00e0 c\u00e1c k\u1ef3 thi qu\u1ed1c t\u1ebf kh\u00e1c, c\u00e1c h\u1ecdc sinh th\u01b0\u1eddng \u0111\u01b0\u1ef1c y\u00eau c\u1ea7u \u0111i\u1ec1n v\u00e0o phi\u1ebfu \u0111i\u1ec1u tra v\u1ec1 gia \u0111\u00ecnh v\u00e0 ho\u00e0n c\u1ea3nh s\u1ed1ng c\u1ee7a h\u1ecd. Kh\u00f4ng c\u00f3 c\u00e2u tr\u1ea3 l\u00f2i \u0111\u00fang n\u00e0o cho c\u00e1c c\u00e2u h\u1ecfi n\u00e0y. Tr\u00ean th\u1ef1c t\u1ebf, c\u00e1c gi\u00e1o s\u01b0 Erling Boe, Robert Boruch v\u00e0 nghi\u00ean c\u1ee9u sinh tr\u1ebb tu\u1ed5i Henry May, th\u1eadm ch\u00ed kh\u00f4ng quan t\u00e2m \u0111\u1ebfn c\u00e1c c\u00e2u tr\u1ea3 l\u00f2i. H\u1ecd mu\u1ed1n theo d\u00f5i s\u1ef1 ki\u00ean tr\u00ec c\u1ee7a h\u1ecdc sinh khi \u0111i\u1ec1n v\u00e0o c\u00e1c m\u1eabu phi\u1ebfu. V\u00ec v\u1eady, h\u1ecd \u0111\u00e3 nghi\u00ean c\u1ee9u phi\u1ebfu \u0111i\u1ec1u tra \u0111\u00ednh k\u00e8m v\u00f3i m\u1ed9t b\u00e0i thi n\u0103m 1995 \u0111\u01b0\u1ef1c th\u1ef1c hi\u1ec7n b\u1edfi tr\u1ebb em \u1edf c\u00e1c \u0111\u1ed9 tu\u1ed5i kh\u00e1c nhau t\u1ea1i hon 40 qu\u1ed1c gia (c\u00f3 t\u00ean l\u00e0 \u201cC\u00e1c xu h\u01b0\u1edbng trong nghi\u00ean c\u1ee9u To\u00e1n h\u1ecdc v\u00e0 Khoa h\u1ecdc qu\u1ed1c t\u1ebf\u201d). C\u00e1c nh\u00e0 nghi\u00ean c\u1ee9u \u0111\u00e3 g\u1eb7p ph\u1ea3i m\u1ed9t s\u1ed1 b\u1ea5t ng\u1edd ngay sau \u0111\u00f3. \u0110\u1ea7u ti\u00ean, h\u1ecdc sinh tr\u00ean to\u00e0n th\u1ebf gi\u00f3i tu\u00e2n th\u1ee7 vi\u1ec7c tr\u1ea3 l\u00f2i c\u00e1c c\u00e2u h\u1ecfi m\u1ed9t c\u00e1ch \u0111\u00e1ng ng\u1ea1c nhi\u00ean. Ph\u1ea7n l\u1edbn \u0111\u1ec1u nghi\u00eam t\u00fac \u0111i\u1ec1n h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c c\u00e2u tr\u1ea3 l\u00f2i, m\u1eb7c d\u00f9 phi\u1ebfu \u0111i\u1ec1u tra kh\u00f4ng \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng g\u00ec \u0111\u1ebfn cu\u1ed9c s\u1ed1ng c\u1ee7a ch\u00fang. T\u1ef7 l\u1ec7 tr\u1ea3 l\u00f2i th\u1ea5p nh\u1ea5t \u1edf c\u00e1c n\u01b0\u1edbc l\u00e0 90%. C\u00f3 s\u1ef1 ch\u00eanh l\u1ec7ch \u1edf m\u1ed7i n\u01b0\u1edbc nh\u1ea5t \u0111\u1ecbnh, nh\u01b0ng m\u1ee9c ch\u00eanh l\u1ec7ch n\u00e0y kh\u00f4ng ti\u1ebft l\u1ed9 nhi\u1ec1u v\u1ec1 c\u00e1c h\u1ecdc sinh. Tuy nhi\u00ean, s\u1ef1 kh\u00e1c bi\u1ec7t v\u1ec1 m\u1ee9c \u0111\u1ed9 ki\u00ean tr\u00ec gi\u1eefa c\u00e1c qu\u1ed1c gia l\u00e0 r\u1ea5t quan tr\u1ecdng. S\u1ef1 kh\u00e1c bi\u1ec7t n\u00e0y th\u1ef1c ra l\u1ea1i l\u00e0 \u0111i\u1ec3m d\u1ef1 b\u00e1o tuy\u1ec7t v\u00f2i nh\u1ea5t v\u1ec1 m\u1ee9c \u0111\u1ed9 th\u00e0nh t\u00edch c\u1ee7a c\u00e1c qu\u1ed1c gia trong ph\u1ea7n n\u1ed9i dung th\u1ef1c c\u1ee7a b\u00e0i thi. Ti\u00eau ch\u00ed \u0111on gi\u1ea3n n\u00e0y - s\u1ef1 ki\u00ean tr\u00ec c\u1ee7a c\u00e1c h\u1ecdc sinh khi tr\u1ea3 l\u00f2i phi\u1ebfu \u0111i\u1ec1u tra - d\u1ec5 gi\u00fap ti\u00ean \u0111o\u00e1n v\u1ec1 \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 c\u1ee7a c\u00e1c qu\u1ed1c gia hon t\u00ecnh tr\u1ea1ng kinh t\u1ebf x\u00e3 h\u1ed9i ho\u1eb7c quy m\u00f4 l\u00f3p h\u1ecdc ho\u1eb7c b\u1ea5t k\u1ef3 y\u1ebfu t\u1ed1 n\u00e0o kh\u00e1c \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c nghi\u00ean c\u1ee9u. T\u1ea1i sao \u0111i\u1ec1u n\u00e0y l\u1ea1i c\u00f3 th\u1ec3 x\u1ea3y ra? Khi May ph\u00e2n t\u00edch l\u1ea1i d\u1eef li\u1ec7u PISA n\u0103m 2009, anh nh\u1eadn th\u1ea5y \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c t\u01b0ong t\u1ef1: M\u1ed9t n\u1eeda s\u1ef1 kh\u00e1c bi\u1ec7t gi\u1eefa \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 c\u1ee7a c\u00e1c qu\u1ed1c gia trong b\u00e0i thi m\u00f4n to\u00e1n PISA c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u01b0\u1ee3c gi\u1ea3i th\u00edch b\u1eb1ng s\u1ed1 l\u01b0\u1ee3ng trung b\u00ecnh c\u00e1c c\u1ea5u h\u1ecfi c\u00e1 nh\u00e2n m\u00e0 c\u00e1c h\u1ecdc sinh \u0111i\u1ec1n trong phi\u1ebfu kh\u1ea3o s\u00e1t \u1edf m\u1ed7i n\u01b0\u1edbc. T\u1ea1i Hoa K\u1ef3, nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi tham gia tr\u1ea3 l\u00f2i trung b\u00ecnh 96% s\u1ed1 c\u00e2u h\u1ecfi kh\u1ea3o s\u00e1t, m\u1ed9t con s\u1ed1 c\u00f3 v\u1ebb r\u1ea5t \u0111\u00e1ng n\u1ec3. Tuy nhi\u00ean, M\u1ef9 v\u1eabn x\u1ebfp th\u1ee9 33 v\u1ec1 s\u1ef1 nhi\u1ec7t t\u00ecnh. H\u00e0n Qu\u1ed1c x\u1ebfp th\u1ee9 4. Ph\u1ea7n Lan x\u1ebfp th\u1ee9 6. Tr\u1ebb em \u1edf \u0111\u00e2y tr\u1ea3 l\u00f2i 98% s\u1ed1 c\u00e2u h\u1ecfi. C\u00e1c con s\u1ed1 c\u00f3 v\u1ebb g\u1ea7n gi\u1ed1ng nhau, ph\u1ea3i v\u1eady kh\u00f4ng? Nh\u01b0ng nh\u1eefng kh\u00e1c bi\u1ec7t nh\u1ecf v\u1ec1 t\u1ef7 l\u1ec7 tr\u1ea3 l\u00f2i trung b\u00ecnh d\u1ef1 \u0111o\u00e1n s\u1ef1 kh\u00e1c bi\u1ec7t l\u1edbn trong th\u00e0nh t\u00edch h\u1ecdc t\u1eadp \u1edf c\u00f9ng m\u1ed9t b\u00e0i thi.","Tr\u1ebb em \u1edf Ph\u1ea7n Lan v\u00e0 H\u00e0n Qu\u1ed1c \u0111\u00e3 tr\u1ea3 l\u00f2i phi\u1ebfu \u0111i\u1ec1u tra nh\u00e2n kh\u1ea9u h\u1ecdc \u0111\u1ea7y \u0111\u1ee7 h\u01a1n c\u00e1c b\u1ea1n t\u1ea1i Hoa K\u1ef3, Ph\u00e1p, \u0110an M\u1ea1ch hay Brazil. Nguy\u00ean nh\u00e2n c\u1ee7a hi\u1ec7n t\u01b0\u1ee3ng n\u00e0y v\u1eabn l\u00e0 m\u1ed9t b\u00ed \u1ea9n. May b\u0103n kho\u0103n r\u1eb1ng li\u1ec7u PISA v\u00e0 c\u00e1c k\u1ef3 thi qu\u1ed1c t\u1ebf kh\u00e1c c\u00f3 ph\u1ea3i \u0111ang kh\u00f4ng \u0111o l\u01b0\u1eddng c\u00e1c k\u1ef9 n\u0103ng m\u00e0 \u0111o l\u01b0\u1eddng s\u1ef1 tu\u00e2n th\u1ee7; m\u1ed9t s\u1ed1 qu\u1ed1c gia c\u00f3 n\u1ec1n v\u0103n h\u00f3a m\u00e0 \u1edf \u0111\u00f3 tr\u1ebb em ch\u1ec9 c\u1ea7n l\u00e0m m\u1ecdi b\u00e0i thi c\u00f2n c\u00e1c nh\u00e0 ch\u1ee9c tr\u00e1ch th\u00ec nghi\u00eam t\u00fac h\u01a1n nhi\u1ec1u. Kh\u00f4ng kh\u00f3 \u0111\u1ec3 suy ra r\u1eb1ng c\u00e1c qu\u1ed1c gia n\u00e0y bao g\u1ed3m Nh\u1eadt B\u1ea3n, H\u00e0n Qu\u1ed1c v\u00e0 nh\u1eefng n\u01b0\u1edbc \u0111\u1ee9ng \u0111\u1ea7u kh\u00e1c v\u1ec1 \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 PISA. C\u00f3 l\u1ebd \u0111\u00f3 l\u00e0 l\u00fd do t\u1ea1i sao nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb tr\u1ea3 l\u00f2i cu\u1ed9c kh\u1ea3o s\u00e1t k\u1ef9 l\u01b0\u1ee1ng h\u01a1n c\u0169ng c\u00f3 th\u00e0nh t\u00edch t\u1ed1t h\u01a1n trong h\u1ecdc t\u1eadp. Nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb n\u00e0y \u0111\u01b0\u1ee3c qu\u1ea3n l\u00fd b\u1edfi nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi bi\u1ebft tu\u00e2n th\u1ee7. Trong khi \u0111\u00f3, \u1edf c\u00e1c n\u01b0\u1edbc kh\u00e1c, gi\u00e1 tr\u1ecb c\u00e1 nh\u00e2n \u0111\u01b0\u1ee3c coi tr\u1ecdng h\u01a1n s\u1ef1 tu\u00e2n th\u1ee7. C\u00f3 l\u1ebd \u0111\u01a1n gi\u1ea3n l\u00e0 nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb n\u00e0y kh\u00f4ng c\u1ea3m th\u1ea5y b\u1eaft bu\u1ed9c ph\u1ea3i tham gia kh\u1ea3o s\u00e1t nghi\u00eam t\u00fac. \u201cT\u1ea1i m\u1ed9t s\u1ed1 qu\u1ed1c gia,\u201d May cho bi\u1ebft, \u201cc\u00f3 r\u1ea5t nhi\u1ec1u tr\u1ebb c\u00f3 v\u1ebb kh\u00f4ng th\u1ec3 kh\u00f4ng quan t\u00e2m. Ch\u00fang l\u00e0m lu m\u1edd nh\u1eadn \u0111\u1ecbnh tr\u00ean m\u1ed9t ch\u00fat.\u201d V\u1eady t\u1ea1i sao h\u1ecdc sinh M\u1ef9 \u0111\u1ea1t \u0111i\u1ec3m \u0111\u1ecdc hi\u1ec3u cao h\u01a1n v\u00e0 \u0111i\u1ec3m to\u00e1n th\u1ea5p h\u01a1n trong c\u00f9ng b\u00e0i thi? N\u00f3i chung, n\u1ebfu tr\u1ebb em M\u1ef9 kh\u00f4ng quan t\u00e2m \u0111\u1ebfn b\u00e0i thi th\u00ec ch\u00fang h\u1eb3n \u0111\u1ec1u ph\u1ea3i l\u00e0m k\u00e9m \u1edf t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c ph\u1ea7n thi ch\u1ee9. T\u01b0\u01a1ng t\u1ef1 nh\u01b0 v\u1eady, c\u00f3 l\u1ebd ch\u00fang ta \u0111\u00e3 kh\u00f4ng th\u1ec3 th\u1ea5y c\u00e1c n\u01b0\u1edbc nh\u01b0 Ba Lan ti\u1ebfn nhanh tr\u00ean b\u1ea3ng x\u1ebfp h\u1ea1ng ch\u1ec9 trong m\u1ed9t th\u00f2i gian ng\u1eafn. Th\u1eadt kh\u00f3 \u0111\u1ec3 t\u01b0\u1edfng t\u01b0\u1ee3ng r\u1eb1ng Ba Lan \u0111\u00e3 \u01b0\u01a1m tr\u1ed3ng n\u00ean m\u1ed9t n\u1ec1n v\u0103n h\u00f3a tu\u00e2n th\u1ee7 trong giai \u0111o\u1ea1n 3-9 n\u0103m. Kh\u00f4ng ai bi\u1ebft c\u00e2u tr\u1ea3 l\u1eddi ch\u1eafc ch\u1eafn, nh\u01b0ng c\u00f3 th\u1ec3 nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb ki\u00ean tr\u00ec th\u1ec3 hi\u1ec7n s\u1ef1 ki\u00ean tr\u00ec c\u1ee7a ch\u00fang th\u00f4ng qua vi\u1ec7c tr\u1ea3 l\u1eddi c\u00e1c c\u00e2u h\u1ecfi kh\u1ea3o s\u00e1t n\u00f3i chung. N\u00f3i c\u00e1ch kh\u00e1c, c\u00f3 th\u1ec3 m\u1ed9t s\u1ed1 tr\u1ebb \u0111\u00e3 h\u1ecdc \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00e1ch ho\u00e0n th\u00e0nh m\u1ecdi vi\u1ec7c \u1edf tr\u01b0\u1eddng: ki\u00ean tr\u00ec ngay c\u1ea3 v\u1edbi th\u1ee9 kh\u00f4ng quan tr\u1ecdng. \u0110i\u1ec1u ng\u01b0\u1ee3c l\u1ea1i c\u0169ng \u0111\u00fang. M\u1ed9t s\u1ed1 tr\u1ebb em \u0111\u00e3 kh\u00f4ng h\u1ecdc \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00e1ch ki\u00ean tr\u00ec v\u00e0 s\u1ef1 ki\u00ean tr\u00ec nh\u00ecn chung kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u00e1nh gi\u00e1 cao \u1edf tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc ho\u1eb7c trong x\u00e3 h\u1ed9i ch\u00fang \u0111ang s\u1ed1ng. S\u1ef1 t\u1eadn t\u00e2m trong m\u1ed9t cu\u1ed9c kh\u1ea3o s\u00e1t c\u00f3 v\u1ebb ch\u1ec9 l\u00e0 chuy\u1ec7n th\u01b0\u1eddng. Trong cu\u1ed9c s\u1ed1ng, \u0111\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t v\u1ea5n \u0111\u1ec1 r\u1ea5t l\u1edbn. S\u1ef1 t\u1eadn t\u00e2m - m\u1ed9t \u0111\u1ee9c t\u00ednh d\u1eabn \u0111\u1ebfn kh\u1ea3 n\u0103ng ch\u1ecbu tr\u00e1ch nhi\u1ec7m, ch\u0103m ch\u1ec9 v\u00e0 c\u00f3 t\u1ed5 ch\u1ee9c - r\u1ea5t quan tr\u1ecdng \u1edf m\u1ecdi kh\u00eda c\u1ea1nh trong cu\u1ed9c s\u1ed1ng. N\u00f3 th\u1eadm ch\u00ed c\u00f2n d\u1ef1 \u0111o\u00e1n tu\u1ed5i th\u1ecd c\u1ee7a con ng\u01b0\u1eddi - v\u1edbi \u0111\u1ed9 ch\u00ednh x\u00e1c cao h\u01a1n tr\u00ed th\u00f4ng minh ho\u1eb7c n\u1ec1n t\u1ea3ng xu\u1ea5t th\u00e2n. B\u1ea3n \u0111\u1ed3 v\u1ec1 s\u1ef1 t\u1eadn t\u00e2m th\u1ef1c s\u1ef1 c\u00f3 h\u00ecnh d\u1ea1ng nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0o? C\u00f3 l\u1ebd vi\u1ec7c t\u00ecm ra nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb th\u00f4ng minh kh\u00f4ng m\u1ea5y quan tr\u1ecdng, thay v\u00e0o \u0111\u00f3 l\u00e0 vi\u1ec7c t\u00ecm ra \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eefng tr\u1ebb ho\u00e0n th\u00e0nh t\u1ed1t m\u1ecdi vi\u1ec7c d\u00f9 vi\u1ec7c \u0111\u00f3 l\u00e0 g\u00ec \u0111i ch\u0103ng n\u1eefa. Li\u1ec7u c\u00f3 n\u1ec1n v\u0103n h\u00f3a c\u1ee5 th\u1ec3 n\u00e0o \u01b0\u01a1m m\u1ea7m s\u1ef1 ki\u00ean tr\u00ec nh\u01b0 c\u00e1ch c\u00e1c n\u1ec1n v\u0103n h\u00f3a kh\u00e1c \u0111\u00e0o t\u1ea1o v\u00e0 nu\u00f4i d\u01b0\u1ee1ng c\u00e1c v\u1eadn \u0111\u1ed9ng vi\u00ean th\u1ec3 d\u1ee5c c\u0169ng nh\u01b0 c\u00e1c c\u1ea7u th\u1ee7 b\u00f3ng \u0111\u00e1 kh\u00f4ng? C\u00e1c k\u1ebft qu\u1ea3 c\u1ee7a cu\u1ed9c kh\u1ea3o s\u00e1t cung c\u1ea5p m\u1ed9t s\u1ed1 \u0111\u1ea7u m\u1ed1i quan tr\u1ecdng, nh\u01b0ng kh\u00f4ng ph\u1ea3i t\u1ea5t c\u1ea3 \u0111\u1ec1u r\u00f5 r\u00e0ng. C\u00e1c qu\u1ed1c gia c\u00f3 tr\u1ebb tham gia kh\u1ea3o s\u00e1t kh\u00f4ng nh\u1ea5t thi\u1ebft ph\u1ea3i l\u00e0 nh\u1eefng n\u01a1i c\u00f3 nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb s\u1ed1ng trong c\u00e1c gia \u0111\u00ecnh gi\u00e0u c\u00f3 nh\u1ea5t; s\u1ef1 sung t\u00fac kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00fac n\u00e0o c\u0169ng mang l\u1ea1i s\u1ef1 ki\u00ean tr\u00ec nh\u01b0 ch\u00fang ta \u0111\u00e3 bi\u1ebft. Th\u1ef1c t\u1ebf, qu\u1ed1c gia c\u00f3 t\u1ef7 l\u1ec7 tr\u1ea3 l\u1eddi cao nh\u1ea5t trong cu\u1ed9c kh\u1ea3o s\u00e1t c\u00f3 t\u1ef7 l\u1ec7 tr\u1ebb ngh\u00e8o g\u1ea7n nh\u01b0 t\u01b0\u01a1ng \u0111\u01b0\u01a1ng v\u1edbi Hoa K\u1ef3. \u0110\u1ea5t n\u01b0\u1edbc \u0111\u00f3 l\u00e0 Ba Lan.","Ch\u01b0\u01a1ng 7 . S\u1ef1 CHUY\u00caN BI\u00caN Tr\u1ebb em Breslau, k\u00e9o va li, \u0111i sau m\u1eb9 ch\u00fang, \u0111\u01b0a m\u1eaft nh\u00ecn theo nh\u1eefng m\u1ea3nh gi\u1ea5y bay tr\u00ean \u0111\u1ea7u. Ch\u00fang nheo m\u1eaft nh\u00ecn l\u00ean b\u1ea7u tr\u1eddi xanh th\u1eb3m, noi b\u00f3ng d\u00e1ng m\u1ed9t chi\u1ebfc chi\u1ebfn c\u01a1 X\u00f4 Vi\u1ebft v\u1eeba v\u1ee5t qua. Xung quanh ch\u00fang, nh\u1eefng t\u1edd roi bay l\u1ea3 t\u1ea3 trong kh\u00f4ng trung r\u1ed3i \u0111\u1eadu xu\u1ed1ng m\u1eb7t \u0111\u1ea5t, h\u1ec7t nh\u01b0 nh\u1eefng b\u00f4ng tuy\u1ebft: \u201cQu\u00e2n \u0110\u1ee9c \u0111\u00e3 \u0111\u1ea7u h\u00e0ng! C\u00e1c b\u1ea1n an to\u00e0n r\u1ed3i!\u201d Ng\u00e0y 22 th\u00e1ng M\u1ed9t n\u0103m 1945, Breslau l\u00e0 m\u1ed9t trung t\u00e2m c\u00f4ng nghi\u1ec7p quan tr\u1ecdng c\u00f2n s\u00f3t l\u1ea1i l\u00fac \u0111\u00f3 \u1edf \u0110\u00f4ng \u0110\u1ee9c. Th\u00e0nh ph\u1ed1 b\u1ecb \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng n\u1eb7ng n\u1ec1 b\u1edfi Chi\u1ebfn tranh Th\u1ebf gi\u00f3i th\u1ee9 II. 800 ng\u00e0n d\u00e2n th\u00e0nh ph\u1ed1, c\u00f9ng v\u00f3i qu\u1ea3ng tr\u01b0\u1eddng th\u1eddi trung c\u1ed5 v\u00e0 c\u00e1c nh\u00e0 m\u00e1y v\u0169 kh\u00ed, n\u1eb1m ngo\u00e0i t\u1ea7m v\u00f3i c\u1ee7a nh\u1eefng oanh t\u1ea1c c\u01a1 \u0111\u1ed3ng minh. H\u1ea7u h\u1ebft ng\u01b0\u1eddi d\u00e2n Breslau v\u1eabn c\u00f2n ni\u1ec1m tin r\u1eb1ng cu\u1ed9c s\u1ed1ng c\u00f3 th\u1ec3 tr\u1edf l\u1ea1i b\u00ecnh th\u01b0\u1eddng m\u1ed9t ng\u00e0y n\u00e0o \u0111\u00f3. D\u00f9 v\u1eady, l\u00fac \u0111\u00f3 H\u1ed3ng qu\u00e2n b\u1ecb \u0111\u1ea9y v\u1ec1 ph\u00eda t\u00e2y d\u1ecdc theo s\u00f4ng Oder, ph\u00eda b\u00ean kia th\u00e0nh ph\u1ed1. Nh\u01b0ng theo tin m\u1eadt b\u00e1o th\u00ec binh l\u00ednh Li\u00ean X\u00f4 \u00e1p \u0111\u1ea3o qu\u00e2n l\u00ednh \u0110\u1ee9c v\u00f3i t\u1ef7 l\u1ec7 5-1. L\u00fac c\u00e1c ch\u1ec9 huy \u0110\u1ee9c Qu\u1ed1c x\u00e3 cho ph\u00e9p ph\u1ee5 n\u1eef v\u00e0 tr\u1ebb em Breslau r\u00f2i \u0111i th\u00ec \u0111\u00e3 qu\u00e1 mu\u1ed9n. C\u00e1c gia \u0111\u00ecnh lao \u0111\u1ebfn tr\u1ea1m xe l\u1eeda v\u00e0 khu v\u1ef1c bi\u1ebfn gi\u1edbi, l\u00e0m t\u1eafc ngh\u1ebdn \u0111\u01b0\u1eddng ph\u1ed1 v\u1ed1n \u0111\u1ea7y r\u1eaby nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi t\u1ecb n\u1ea1n k\u00e9o \u0111\u1ebfn t\u1eeb c\u00e1c th\u00e0nh ph\u1ed1 kh\u00e1c c\u1ee7a \u0110\u1ee9c. Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi ph\u1ee5 n\u1eef \u0111\u1ea9y nh\u1eefng chi\u1ebfc xe k\u00e9o \u0111\u1ea7y n\u1ed3i ni\u00eau, xoong ch\u1ea3o trong khi nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00e0n \u00f4ng, \u0111\u01b0\u1ee3c ra l\u1ec7nh chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u \u0111\u1ebfn h\u01a1i th\u1edf cu\u1ed1i c\u00f9ng, v\u00e1c s\u00fang m\u00e1y leo l\u00ean th\u00e1p chu\u00f4ng nh\u00e0 th\u1edd. L\u00fac n\u00e0y nhi\u1ec7t \u0111\u1ed9 ngo\u00e0i tr\u00f2i v\u00e0o kho\u1ea3ng 3\u00b0c v\u00e0 nhi\u1ec1u tr\u1ebb em ch\u1ea1y tr\u1ed1n g\u1ea7n nh\u01b0 ch\u1ebft r\u00e9t tr\u01b0\u1edbc khi ch\u00fang \u0111\u1eb7t ch\u00e2n \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ebfn th\u1ecb tr\u1ea5n l\u00e2n c\u1eadn. \u0110\u1ecbnh m\u1ec7nh \u0111\u00e3 k\u1ebft th\u00fac nh\u1eefng g\u00ec con ng\u01b0\u1eddi kh\u1edfi x\u01b0\u1edbng. Tr\u01b0\u1edbc khi m\u1ed9t qu\u1ea3 bom duy nh\u1ea5t r\u01a1i xu\u1ed1ng, kho\u1ea3ng 90 ng\u00e0n ng\u01b0\u1eddi s\u01a1 t\u00e1n \u0111\u00e3 ch\u1ebft v\u00ec c\u1ed1 tr\u1ed1n ch\u1ea1y kh\u1ecfi Breslau. V\u00e0o \u0111\u00eam 13 th\u00e1ng Hai, nh\u1eefng chi\u1ebfc xe t\u0103ng Li\u00ean X\u00f4 bao quanh th\u00e0nh ph\u1ed1, t\u1eeb t\u1eeb ti\u1ebfn s\u00e2u v\u00e0o trong qua c\u00e1c v\u00f9ng ngo\u1ea1i \u00f4. H\u1ecfa l\u1ef1c ph\u00e1o t\u1eeb xa d\u1ea7n hi\u1ec7n r\u00f5 h\u01a1n m\u1ed7i ng\u00e0y \u0111\u1ebfn khi n\u00f3 khai m\u00e0n m\u1ed9t cu\u1ed9c chi\u1ebfn \u0111\u01b0\u1eddng ph\u1ed1 \u1edf trung t\u00e2m th\u00e0nh ph\u1ed1. Qu\u00e2n Li\u00ean X\u00f4 m\u1edf \u0111\u01b0\u1eddng b\u0103ng qua nh\u1eefng d\u00e3y nh\u00e0 c\u1ed5 k\u00ednh c\u1ee7a Breslau, \u0111\u00e8 s\u1eadp nh\u1eefng b\u1ee9c t\u01b0\u1eddng v\u00e0 l\u00fac h\u1ecd chi\u1ebfm \u0111\u00f3ng th\u00e0nh ph\u1ed1 c\u0169ng l\u00e0 l\u00fac h\u1ecd san b\u1eb1ng n\u00f3. Qu\u00e2n \u0110\u1ee9c v\u1eeba r\u00fat lui v\u1eeba n\u00e9m l\u1ef1u \u0111\u1ea1n qua c\u1eeda s\u1ed5 \u0111\u1ed3ng th\u1eddi \u0111\u1ed1t tr\u1ee5i c\u00e1c khu ph\u1ed1 l\u00e2n c\u1eadn tr\u01b0\u1edbc khi r\u1eddi \u0111i, v\u00f3i \u00fd \u0111\u1ecbnh ng\u0103n b\u01b0\u1edbc qu\u00e2n Li\u00ean X\u00f4 ti\u1ebfn l\u00ean b\u1eb1ng vi\u1ec7c san l\u1ea5p to\u00e0n th\u00e0nh ph\u1ed1 c\u1ee7a ch\u00ednh h\u1ecd. Nh\u1eefng cu\u1ed9c oanh t\u1ea1c tr\u00ean kh\u00f4ng \u0111\u1ea1t \u0111\u1ebfn \u0111\u1ec9nh \u0111i\u1ec3m ngay sau l\u1ec5 Ph\u1ee5c Sinh. \u0110\u1ebfn ng\u00e0y 30 th\u00e1ng T\u01b0, Hitler th\u1eadm ch\u00ed \u0111\u00e3 b\u1ecf cu\u1ed9c, t\u1ef1 s\u00e1t trong h\u1ea7m ng\u1ea7m c\u1ee7a h\u1eafn \u1edf Berlin. Nh\u01b0ng, \u1edf Breslau, cu\u1ed9c bao v\u00e2y ti\u1ebfp t\u1ee5c, r\u00f2ng r\u00e3 ng\u00e0y \u0111\u00eam, b\u1ea5t ch\u1ea5p logic. Cu\u1ed1i c\u00f9ng, v\u00e0o ng\u00e0y 6 th\u00e1ng N\u0103m, Breslau quy h\u00e0ng. Ba ph\u1ea7n t\u01b0 th\u00e0nh ph\u1ed1 b\u1ecb san ph\u1eb3ng trong hai th\u00e1ng r\u01b0\u1ee1i. Ch\u1ec9 kho\u1ea3ng ba ng\u00e0y sau \u0111\u00f3, cu\u1ed9c chi\u1ebfn tranh kh\u1ed1c li\u1ec7t, tr\u01b0\u1eddng k\u1ef3 c\u1ee7a ch\u00e2u \u00c2u \u0111i \u0111\u1ebfn h\u1ed3i k\u1ebft th\u00fac. Nh\u1eefng g\u00ec c\u00f2n s\u00f3t l\u1ea1i \u1edf Breslau ho\u1eb7c l\u00e0 b\u1ecb c\u01b0\u1edbp b\u00f3c ho\u1eb7c","l\u00e0 b\u1ecb \u0111\u1ed1t tr\u1ee5i b\u1edfi l\u00ednh X\u00f4 Vi\u1ebft. Trong v\u00f2ng v\u00e0i th\u00e1ng, qu\u00e2n \u0111\u1ed3ng minh \u0111\u00e3 v\u1ebd l\u1ea1i b\u1ea3n \u0111\u1ed3 ch\u00e2u \u00c2u. Joseph Stalin, Winston Churchill, Franklin Roosevelt \u0111\u00e3 coi Breslau nh\u01b0 m\u1ed9t qu\u00e2n c\u1edd. H\u1ecd h\u1ea5t n\u00f3 sang ph\u00eda Ba Lan, d\u01b0\u1edbi c\u00e1i t\u00ean m\u1edbi l\u00e0 Wroclaw (\u0111\u1ecdc l\u00e0: VROTZ - waf). Ph\u1ea7n l\u1edbn nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0110\u1ee9c c\u00f2n l\u1ea1i tr\u1ed1n kh\u1ecfi th\u00e0nh ph\u1ed1 v\u00e0 h\u00e0ng tr\u0103m ng\u00e0n ng\u01b0\u1eddi t\u1ecb n\u1ea1n Ba Lan kh\u1ed1n kh\u1ed5 \u0111\u1ed5 v\u00e0o chi\u1ebfm v\u1ecb tr\u00ed c\u1ee7a h\u1ecd - theo \u0111\u00fang ngh\u0129a \u0111en - di chuy\u1ec3n v\u00e0o nh\u1eefng ng\u00f4i nh\u00e0 c\u0169 c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi \u0110\u1ee9c, c\u00f3 l\u00fac tr\u01b0\u1edbc c\u1ea3 khi ch\u00fang b\u1ecb ng\u01b0\u1eddi ch\u1ee7 c\u0169 b\u1ecf l\u1ea1i. \u0110\u00e2y l\u00e0 th\u00e0nh ph\u1ed1 m\u00e0 Tom s\u1ed1ng. \u0110\u1ec3 hi\u1ec3u n\u00f3, ta ph\u1ea3i hi\u1ec3u l\u1ecbch s\u1eed b\u1ecb t\u00e0n ph\u00e1, b\u1ecb b\u00f3p m\u00e9o b\u1edfi nh\u1eefng \u0111\u1ecba \u0111i\u1ec3m hoang t\u00e0n v\u00e0 r\u1ed1i r\u1eafm v\u00f3i nhi\u1ec1u lo\u1ea1i t\u00ean g\u1ecdi. Qua nhi\u1ec1u th\u1ebf k\u1ef7, th\u00e0nh ph\u1ed1 \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ef1c g\u1ecdi b\u1eb1ng hon 50 c\u00e1i t\u00ean kh\u00e1c nhau. Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi s\u1ed1ng \u1edf \u0111\u00f3, c\u0169ng nh\u01b0 \u1edf nhi\u1ec1u v\u00f9ng c\u1ee7a Ba Lan ng\u00e0y nay, kh\u00f4ng bao gi\u1edd c\u01b0 tr\u00fa \u1ed5n \u0111\u1ecbnh ho\u00e0n to\u00e0n. Noi n\u00e0y c\u00f3 qu\u00e1 nhi\u1ec1u b\u00f3ng ma, qu\u00e1 nhi\u1ec1u d\u1ea5u t\u00edch l\u1ecbch s\u1eed \u0111au th\u01b0ong nh\u01b0 th\u1ebf. \u201cNh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi Ba Lan ti\u00ean phong\u201d, nh\u01b0 ng\u01b0\u1eddi ta v\u1eabn g\u1ecdi, \u0111\u00e3 vui v\u1ebb c\u1ed1 g\u1eafng \u0111\u1ec3 t\u00e1i t\u1ea1o l\u1ea1i th\u00e0nh ph\u1ed1 m\u00e0 h\u1ecd t\u1ef1 nh\u1eadn l\u00e0 qu\u00ea h\u01b0ong c\u1ee7a m\u00ecnh. H\u1ecd \u0111\u1ed5i t\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng Adolf Hitler th\u00e0nh Adam Mickiewicz theo t\u00ean m\u1ed9t nh\u00e0 th\u01a1 Ba Lan; s\u00e2n v\u1eadn \u0111\u1ed9ng Herman G\u1ecfring \u0111\u00e3 tr\u1edf th\u00e0nh s\u00e2n v\u1eadn \u0111\u1ed9ng Olympic. Nh\u01b0ng h\u1ecd \u0111ang s\u1ed1ng \u1edf m\u1ed9t noi b\u1ecb ma \u00e1m. \u1ede kh\u1eafp m\u1ecdi noi, trong nh\u1eefng b\u1ee9c t\u01b0\u1ee3ng b\u1ecb ph\u00e1 h\u1ee7y v\u00e0 nh\u1eefng \u0111\u01b0\u1eddng n\u00e9t ph\u00e1c th\u1ea3o l\u1edd m\u1edd b\u1ecb b\u1ecf l\u1ea1i b\u00ean nh\u1eefng ch\u1eef th\u1eadp ngo\u1eb7c kh\u00f4ng c\u00f2n nguy\u00ean v\u1eb9n, h\u1ecd nh\u00ecn th\u1ea5y nh\u1eefng g\u00ec g\u1ee3i nh\u1edb k\u00fd \u1ee9c \u0111au th\u01b0\u01a1ng g\u1eafn li\u1ec1n v\u00f3i nh\u1eefng k\u1ebb b\u1eaft b\u1edb th\u00f2i \u0110\u1ee9c Qu\u1ed1c x\u00e3. Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi m\u00f3i \u0111\u1ebfn c\u00f3 r\u1ea5t \u00edt th\u00f2i gian qu\u00fd b\u00e1u \u0111\u1ec3 \u0111\u1ec3 m\u1eaft \u0111\u1ebfn nh\u1eefng tr\u1edb tr\u00eau n\u00e0y. Ngay sau khi Chi\u1ebfn tranh Th\u1ebf gi\u1edbi th\u1ee9 II k\u1ebft th\u00fac, Ba Lan \u0111i theo \u0111\u01b0\u1eddng l\u1ed1i c\u1ee7a ch\u1ebf \u0111\u1ed9 c\u1ed9ng s\u1ea3n trong 40 n\u0103m. H\u00e0ng ch\u1ee5c ng\u00e0n ng\u01b0\u1eddi Ba Lan, trong \u0111\u00f3 c\u00f3 h\u00e0ng tr\u0103m linh m\u1ee5c v\u00e0 c\u00e1c nh\u00e0 ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng ch\u00ednh tr\u1ecb, \u0111\u00e3 b\u1ecb giam c\u1ea7m. C\u1ea3nh s\u00e1t m\u1eadt th\u00e2m nh\u1eadp v\u00e0o m\u1ecdi khu v\u1ef1c. \u1ede Wroclaw, t\u00ean c\u00e1c \u0111\u01b0\u1eddng ph\u1ed1 l\u1ea1i thay \u0111\u1ed5i m\u1ed9t l\u1ea7n n\u1eefa. M\u1ed9t ki\u1ec3u \u00e1p b\u1ee9c m\u00f3i thay th\u1ebf cho ki\u1ec3u \u00e1p b\u1ee9c c\u0169. Ph\u00e9p l\u1ea1 Ba Lan Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi b\u1ea3o v\u1ec7 h\u1ec7 th\u1ed1ng gi\u00e1o d\u1ee5c t\u1ea7m th\u01b0\u1eddng c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc M\u1ef9, nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ed5 l\u1ed7i c\u00e1c v\u1ea5n \u0111\u1ec1 c\u1ee7a h\u1ecd cho ngh\u00e8o \u0111\u00f3i v\u00e0 h\u1ed7n lo\u1ea1n, \u0111\u00e3 n\u00f3i nh\u01b0 th\u1ec3 ch\u1ec9 c\u00f3 n\u01b0\u1edbc M\u1ef9 g\u1eb7p r\u1eafc r\u1ed1i. C\u00f3 l\u1ebd h\u1ecd ch\u01b0a bao gi\u1edd \u0111\u1ebfn Ba Lan. R\u1ea5t kh\u00f3 \u0111\u1ec3 c\u00f3 th\u1ec3 t\u00f3m t\u1eaft l\u1ea1i nh\u1eefng h\u1ed7n lo\u1ea1n \u0111\u00e3 x\u1ea3y ra \u1edf Ba Lan trong kh\u00f4ng gian c\u1ee7a m\u1ed9t n\u1eeda th\u1ebfk\u1ef7. Sau s\u1ef1 s\u1ee5p \u0111\u1ed5 c\u1ee7a ch\u1ee7 ngh\u0129a c\u1ed9ng s\u1ea3n v\u00e0o n\u0103m 1989, l\u1ea1m ph\u00e1t phi m\u00e3 \u0111\u00e3 t\u1ea5n c\u00f4ng \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc n\u00e0y: c\u00e1c c\u1eeda h\u00e0ng t\u1ea1p h\u00f3a tr\u1ed1ng kh\u00f4ng v\u00e0 c\u00e1c b\u00e0 m\u1eb9 kh\u00f4ng th\u1ec3 t\u00ecm \u0111\u01b0\u1ee3c s\u1eefa cho con m\u00ecnh. \u0110\u1ea5t n\u01b0\u1edbc d\u01b0\u1eddng nh\u01b0 \u0111\u1ee9ng tr\u00ean b\u1edd v\u1ef1c c\u1ee7a s\u1ef1 h\u1ed7n lo\u1ea1n, n\u1ebfu kh\u00f4ng mu\u1ed1n n\u00f3i l\u00e0 m\u1ed9t cu\u1ed9c n\u1ed9i chi\u1ebfn ch\u1ef1c ch\u1edd. Th\u1ebf nh\u01b0ng, Ba Lan \u0111\u00e3 chuy\u1ec3n m\u00ecnh b\u1eb1ng m\u1ed9t cu\u1ed9c chuy\u1ec3n \u0111\u1ed5i kh\u00e1c, m\u1edf c\u1eeda c\u00e1c t\u1ed5 ch\u1ee9c v\u00e0 n\u1ed5i l\u00ean nh\u01b0 m\u1ed9t n\u1ec1n d\u00e2n ch\u1ee7 th\u1ecb tr\u01b0\u1eddng t\u1ef1 do. C\u00e1c c\u00f4ng d\u00e2n c\u1ee7a Wroclaw \u0111\u1ed5i t\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng ph\u1ed1 c\u1ee7a h\u1ecd l\u1ea7n th\u1ee9 ba. M\u1ed9t c\u1ed9ng \u0111\u1ed3ng nh\u1ecf ng\u01b0\u1eddi Do Th\u00e1i th\u1eadm ch\u00ed \u0111\u00e3 quay tr\u1edf l\u1ea1i th\u00e0nh ph\u1ed1. \u0110\u1ebfn n\u0103m 2010, khi Tom t\u1eeb Gettysburg, Pennsylvania \u0111\u1ebfn, th\u00ec Ba Lan \u0111\u00e3 gia nh\u1eadp Li\u00ean minh ch\u00e2u \u00c2u. Tuy nhi\u00ean, \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc v\u1eabn c\u00f2n ph\u1ea3i v\u1eadt l\u1ed9n v\u1edbi s\u1ef1 thi\u1ebfu th\u1ed1n, t\u1ed9i ph\u1ea1m v\u00e0","b\u1ec7nh t\u1eadt c\u00e1c lo\u1ea1i. Trong khi Tom \u1edf \u0111\u00f3, c\u00e1c \u0111\u1ed9i b\u00f3ng \u0111\u00e1 \u0111\u1ecba ph\u01b0ong b\u1eaft \u0111\u1ea7u choi trong c\u00e1c s\u00e2n v\u1eadn \u0111\u1ed9ng b\u1ecb b\u1ecf tr\u1ed1ng, nh\u1eefng tr\u1eadn \u0111\u1ea5u di\u1ec5n ra g\u1ea7n nh\u01b0 trong im l\u1eb7ng ngo\u00e0i \u00e2m thanh ti\u1ebfng va ch\u1ea1m ch\u00e2n v\u00e0o qu\u1ea3 b\u00f3ng. \u0110\u00e3 t\u1eebng c\u00f3 r\u1ea5t nhi\u1ec1u b\u1ea1o l\u1ef1c di\u1ec5n ra gi\u1eefa nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi h\u00e2m m\u1ed9 \u0111\u1ebfn m\u1ee9c h\u1ecd b\u1ecb c\u1ea5m xem c\u00e1c tr\u1eadn \u0111\u1ea5u b\u00f3ng \u0111\u00e1. G\u1ea7n 1\/6 tr\u1ebb em Ba Lan s\u1ed1ng trong ngh\u00e8o \u0111\u00f3i, m\u1ed9t t\u1ef7 l\u1ec7 g\u1ea7n b\u1eb1ng Hoa K\u1ef3, noi 1\/5 tr\u1ebb em ph\u1ea3i ch\u1eadt v\u1eadt v\u00f3i c\u00e1i ngh\u00e8o. Th\u1eadt kh\u00f3 \u0111\u1ec3 so s\u00e1nh c\u00e1c m\u1ee9c \u0111\u1ed9 t\u01b0ong \u0111\u1ed1i v\u1ec1 n\u1ed7i kh\u1ed5, nh\u01b0ng d\u1eef li\u1ec7u cho th\u1ea5y tr\u1ebb em ngh\u00e8o \u1edf Ba Lan c\u00f3 cu\u1ed9c s\u1ed1ng r\u1ea5t b\u1ea5p b\u00eanh. Trong m\u1ed9t so s\u00e1nh c\u1ee7a Li\u00ean H\u1ecdp Qu\u1ed1c v\u1ec1 s\u1ef1 gi\u00e0u c\u00f3 v\u1eadt ch\u1ea5t c\u1ee7a tr\u1ebb, Ba Lan x\u1ebfp h\u1ea1ng ch\u00f3t trong c\u00e1c n\u01b0\u1edbc ph\u00e1t tri\u1ec3n. Gi\u1ed1ng nh\u01b0 Hoa K\u1ef3, Ba Lan l\u00e0 m\u1ed9t n\u01b0\u1edbc l\u1edbn, noi m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi kh\u00f4ng tin t\u01b0\u1edfng v\u00e0o ch\u00ednh ph\u1ee7 t\u1eadp trung. Th\u1ebf nh\u01b0ng, m\u1ed9t \u0111i\u1ec1u g\u00ec \u0111\u00f3 r\u1ea5t \u0111\u00e1ng ch\u00fa \u00fd \u0111\u00e3 x\u1ea3y ra \u1edf Ba Lan. \u0110\u1ea5t n\u01b0\u1edbc n\u00e0y \u0111\u00e3 c\u1ed1 g\u1eafng l\u00e0m nh\u1eefng g\u00ec m\u00e0 c\u00e1c qu\u1ed1c gia kh\u00e1c kh\u00f4ng th\u1ec3. T\u1eeb n\u0103m 2000 \u0111\u1ebfn n\u0103m 2006, \u0111i\u1ec3m trung b\u00ecnh m\u00f4n \u0111\u1ecdc hi\u1ec3u c\u1ee7a tr\u1ebb 15 tu\u1ed5i t\u1ea1i Ba Lan t\u0103ng l\u00ean 29 \u0111i\u1ec3m trong c\u00e1c k\u1ef3 thi PISA. \u0110i\u1ec1u \u0111\u00f3 gi\u1ed1ng nh\u01b0 th\u1ec3 tr\u1ebb em Ba Lan \u0111\u00e3 b\u1eb1ng c\u00e1ch n\u00e0o \u0111\u00f3 g\u00f3i g\u1ecdn g\u1ea7n nh\u01b0 3\/4 n\u0103m h\u1ecdc h\u1ecdc th\u00eam v\u00e0o b\u1ed9 n\u00e3o c\u1ee7a ch\u00fang. Trong v\u00f2ng ch\u01b0a \u0111\u1ea7y m\u1ed9t th\u1eadp k\u1ef7, h\u1ecd \u0111\u00e3 \u0111i t\u1eeb m\u1ee9c d\u01b0\u1edbi trung b\u00ecnh \u0111\u1ed1i v\u00f3i c\u00e1c n\u01b0\u1edbc ph\u00e1t tri\u1ec3n l\u00ean tr\u00ean m\u1ee9c trung b\u00ecnh. Trong c\u00f9ng giai \u0111o\u1ea1n, \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 c\u1ee7a tr\u1ebb em M\u1ef9 kh\u00f4ng h\u1ec1 thay \u0111\u1ed5i. Tom \u0111ang s\u1ed1ng trong con chuy\u1ec3n m\u00ecnh m\u00e0 Ph\u1ea7n Lan v\u00e0 H\u00e0n Qu\u1ed1c \u0111\u00e3 ho\u00e0n th\u00e0nh nhi\u1ec1u th\u1eadp k\u1ef7 tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00f3. \u0110e th\u1ea5y s\u1ef1 thay \u0111\u1ed5i n\u00e0y g\u1ea7n hon th\u00ec t\u1ed1t nh\u1ea5t ta n\u00ean ng\u01b0\u1ee3c th\u00f2i gian tr\u1edf l\u1ea1i. Ba Lan v\u1eabn ch\u01b0a gia nh\u1eadp v\u00e0o nh\u00f3m \u0111\u1ea7u c\u00e1c si\u00eau c\u01b0\u1eddng gi\u00e1o d\u1ee5c. Nhung, kh\u00f4ng gi\u1ed1ng nh\u01b0 Hoa K\u1ef3, n\u01b0\u1edbc n\u00e0y \u0111\u00e3 c\u1ea3i thi\u1ec7n \u0111\u00e1ng k\u1ec3 c\u00e1c k\u1ebft qu\u1ea3 ch\u1ec9 trong m\u1ed9t v\u00e0i n\u0103m - b\u1ea5t ch\u1ea5p n\u1ea1n t\u1ed9i ph\u1ea1m, ngh\u00e8o \u0111\u00f3i v\u00e0 m\u1ed9t ng\u00e0n l\u00fd do ch\u1ee9ng minh h\u1ecd s\u1ebd th\u1ea5t b\u1ea1i. \u0110\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t c\u00e2u chuy\u1ec7n c\u00f2n dang d\u1edf, nhung l\u00e0 m\u1ed9t c\u00e2u chuy\u1ec7n \u0111\u00e3 chuy\u1ec3n theo h\u01b0\u1edbng c\u1ee7a ni\u1ec1m hy v\u1ecdng m\u1ed9t c\u00e1ch \u0111\u1ea7y b\u1ea5t ng\u1edd. T\u1eeb Pennsylvania \u0111\u1ebfn Ba Lan T\u00f4i \u0111\u00e3 g\u1eb7p Tom \u1edf trung t\u00e2m Wroclaw t\u1ea1i m\u1ed9t kh\u00e1ch s\u1ea1n c\u1ed5 r\u1ed9ng l\u1edbn noi Adolf Hitler, Pablo Picasso v\u00e0 Marlene Dietrich \u0111\u1ec1u \u0111\u00e3 t\u00f9ng tr\u00fa ch\u00e2n. C\u1eadu m\u1eb7c qu\u1ea7n jeans v\u00e0 chi\u1ebfc s\u01a1 mi nh\u00e0u nh\u0129, b\u1ecf ngo\u00e0i qu\u1ea7n, v\u00f3i c\u00e1nh tay \u00e1o \u0111\u01b0\u1ee3c k\u00e9o cao qu\u00e1 khu\u1ef7u. C\u1eadu nh\u00f3c 18 tu\u1ed5i v\u00e0 l\u00e0 h\u1ecdc sinh cu\u1ed1i c\u1ea5p trung h\u1ecdc. K\u1ec3 t\u1eeb khi c\u1eadu \u0111\u1ebfn \u0111\u00e2y, c\u00f4 ch\u1ee7 nh\u00e0 ng\u01b0\u00f2i Ba Lan \u0111\u00e3 c\u1ed1 g\u1eafng \u201c\u0111\u1eafp th\u1ecbt\u201d v\u00e0o b\u1ed9 khung da b\u1ecdc x\u01b0\u01a1ng c\u1ee7a c\u1eadu nhung b\u1ea5t th\u00e0nh. Ch\u00fang t\u00f4i \u0111i l\u00f2ng v\u00f2ng quanh th\u00e0nh ph\u1ed1 c\u1ed5 v\u00e0 n\u01a1i \u0111\u00e2y gi\u1ed1ng h\u1ec7t nh\u1eefng g\u00ec Tom \u0111\u00e3 m\u00f4 t\u1ea3 cho t\u00f4i v\u00e0i th\u00e1ng tr\u01b0\u1edbc: m\u1ed9t b\u1ee9c tranh \u0111\u1ea7y m\u00e0u s\u1eafc v\u1edbi nh\u1eefng m\u1ea3nh gh\u00e9p g\u1ed3m nh\u0169ng nh\u00e0 th\u1edd Bar\u1ed1c, nh\u1eefng con \u0111\u01b0\u1eddng r\u1ea3i s\u1ecfi v\u00e0 nh\u1eefng c\u0103n h\u1ed9 l\u1edbn ki\u1ec3u X\u00f4 Vi\u1ebft th\u00f4 m\u1ed9c. T\u1ea1i qu\u1ea3ng tr\u01b0\u1eddng th\u00f2i trung c\u1ed5 mang t\u00ean Rynek, du kh\u00e1ch ng\u1ed3i u\u1ed1ng bia Piast t\u1ea1i c\u00e1c qu\u00e1n c\u00e0 ph\u00ea ngo\u00e0i tr\u00f2i, b\u00ean d\u01b0\u1edbi chi\u1ebfc \u0111\u1ed3ng h\u1ed3 th\u1ebf k\u1ef7 XVI \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1eb7t theo th\u00f2i gian \u00e2m l\u1ecbch. Babc\u1ec9as, nh\u1eefng ph\u1ee5 n\u1eef Ba Lan l\u1edbn tu\u1ed5i v\u00f3i nh\u0169ng chi\u1ebfc kh\u0103n qu\u00e0ng c\u1ed5 bu\u1ed9c d\u01b0\u1edbi c\u1eb1m lu\u1ed1ng cu\u1ed1ng v\u00f3i t\u00fai x\u00e1ch n\u1eb1m d\u01b0\u1edbi c\u00e1nh tay. Rynek \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c x\u00e2y d\u1ee5ng l\u1ea1i v\u00e0 tr\u00f9ng tu nhi\u1ec1u l\u1ea7n. Phi\u00ean b\u1ea3n n\u00e0y h\u01a1i qu\u00e1 r\u1ef1c r\u1ee1, m\u00e0u son s\u00e1ng hon m\u1ee9c c\u1ea7n thi\u1ebft nhung v\u1eabn tr\u00e1ng l\u1ec7 \u1edf quy m\u00f4 v\u00e0 \u0111\u01b0\u1eddng n\u00e9t. Ch\u00fang t\u00f4i d\u00f9ng ch\u00e2n \u1edf Literatka, m\u1ed9t n\u01a1i ph\u1ea7n n\u00e0o \u0111\u1ea1i di\u1ec7n cho l\u00fd do Tom r\u1eddi","Pennsylvania. \u0110\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t qu\u00e1n c\u00e0 ph\u00ea tu vi\u1ec7n nh\u1ecf v\u1edbi l\u00e0n kh\u00f3i ph\u1ea3ng ph\u1ea5t trong kh\u00f4ng kh\u00ed. V\u00e0i ng\u01b0\u1eddi ng\u1ed3i m\u1ed9t m\u00ecnh, m\u1ea3i mi\u1ebft \u0111\u1ecdc s\u00e1ch ho\u1eb7c xem m\u00e1y t\u00ednh. Kh\u00f4ng ai ng\u1ea9ng l\u00ean khi ch\u00fang t\u00f4i b\u01b0\u1edbc v\u00e0o. Tom d\u1eabn t\u00f4i v\u00e0o qu\u00e1n v\u00f3i ni\u1ec1m ki\u00eau h\u00e3nh m\u00e0 c\u00e1c ch\u00e0ng trai kh\u00e1c \u0111\u1ec3 d\u00e0nh cho vi\u1ec7c khoe chi\u1ebfc xe m\u00f3i co\u00f3ng c\u1ee7a h\u1ecd. Qu\u00e1n kh\u00e1 \u0111\u1ed9c \u0111\u00e1o v\u00f3i \u201cnh\u1eefng b\u1ee9c t\u01b0\u1eddng l\u00e0m b\u1eb1ng c\u00e1c gi\u00e1 s\u00e1ch\u201d cao t\u00f3i tr\u1ea7n nh\u00e0. V\u00e0i cu\u1ed1n s\u00e1ch h\u00f3a h\u1ecdc \u0111\u01b0\u1ee3c x\u1ebfp d\u1ef1a l\u01b0ng v\u00e0o nh\u1eefng t\u1eadp s\u00e1ch tri\u1ebft h\u1ecdc l\u1edbn, c\u0169 m\u00e8m. Khi Tom c\u00f2n \u1edf Hoa K\u1ef3 v\u00e0 t\u01b0\u1edfng t\u01b0\u1ee3ng v\u1ec1 \u0110\u00f4ng \u00c2u, \u0111\u00e2y ch\u00ednh l\u00e0 c\u1ea3nh c\u1eadu \u0111\u00e3 ngh\u0129 \u0111\u1ebfn. \u0110\u00e3 s\u00e1u th\u00e1ng k\u1ec3 t\u1eeb khi gi\u00e1o vi\u00ean to\u00e1n ng\u01b0\u1eddi Ba Lan g\u1ecdi c\u1eadu l\u00ean b\u1ea3ng \u0111\u1ec3 l\u00e0m t\u00ednh v\u00e0 c\u1eadu kh\u00f4ng th\u1ec3 gi\u1ea3i \u0111\u01b0\u1ef1c n\u00f3. K\u1ec3 t\u1eeb ng\u00e0y \u0111\u00f3, gi\u00e1o vi\u00ean to\u00e1n c\u1ee7a c\u1eadu kh\u00f4ng g\u1ecdi c\u1eadu th\u00eam l\u1ea7n n\u00e0o n\u1eefa. Tuy nhi\u00ean, Tom \u0111\u00e3 quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh h\u1ecdc choi Chopin tr\u00ean piano (Kh\u00fac d\u1ea1o \u0111\u1ea7u - cung Mi th\u1ee9), gi\u1ed1ng nh\u01b0 nh\u1eefng g\u00ec c\u1eadu ngh\u0129 m\u00ecnh s\u1ebd l\u00e0m. \u0110i\u1ec3m ti\u1ebfng Ba Lan c\u1ee7a c\u1eadu c\u0169ng kh\u00e1 t\u1ed1t. V\u00e0 m\u1eb7c d\u00f9 c\u1eadu kh\u00f4ng th\u1ea5y nhi\u1ec1u t\u00e0i li\u1ec7u tham kh\u1ea3o v\u1ec1 Nabokov nh\u01b0ng l\u1ea1i t\u1eebng l\u00e9n nghe hai ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00e0n \u00f4ng l\u1edbn tu\u1ed5i tranh lu\u1eadn v\u1ec1 tri\u1ebft h\u1ecdc t\u1ea1i m\u1ed9t trong nh\u1eefng chi\u1ebfc b\u00e0n \u0111\u00e1 c\u1ea9m th\u1ea1ch nh\u1ecf \u1edf Literatka. Tom \u0111\u00e3 nh\u00ecn ch\u1eb1m ch\u1eb1m v\u00e0o h\u1ecd sau chi\u1ebfc MacBook c\u1ee7a m\u00ecnh, m\u1eebng th\u1ea7m. \u201cNie rozumiesz filozofii!\u201d (\u00d4ng kh\u00f4ng hi\u1ec3u tri\u1ebft h\u1ecdc!), m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00e0n \u00f4ng \u0111\u00e3 h\u00e9t l\u00ean khi c\u1eadu \u0111\u1ee9ng l\u00ean \u0111\u1ec3 r\u00f2i \u0111i. Th\u1eadt tuy\u1ec7t. Nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb \u1ecf' Tam gi\u00e1c Bermuda Ch\u00fang t\u00f4i r\u00f2i Literatka v\u00e0 \u0111i b\u1ed9 v\u1ec1 tr\u01b0\u1eddng c\u1ee7a Tom, LO XIII, \u0111\u01b0\u1ef1c bi\u1ebft \u0111\u1ebfn \u1edf \u0111\u1ecba ch\u1ec9 s\u1ed1 13. Kh\u00f4ng kh\u00ed thay \u0111\u1ed5i \u0111\u1ed9t ng\u1ed9t khi ch\u00fang t\u00f4i r\u1ea3o b\u01b0\u1edbc. Ng\u00f4i tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc n\u1eb1m b\u00ean c\u1ea1nh m\u1ed9t khu ph\u1ed1 mang t\u00ean Tr\u00f3\u1ecbk\u1ea1t Bermudzk\u1ec9, hay Tam gi\u00e1c Bermuda. Ng\u01b0\u1eddi ta \u0111\u1eb7t c\u00e1i t\u00ean n\u00e0y cho n\u00f3 t\u1eeb nhi\u1ec1u n\u0103m tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00e2y, khi nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi b\u00ean ngo\u00e0i lang thang v\u00e0o c\u00e1c khu ph\u1ed1 r\u1ed3i bi\u1ebfn m\u1ea5t v\u00e0 kh\u00f4ng ai nghe th\u1ea5y tin t\u1ee9c g\u00ec v\u1ec1 h\u1ecd n\u1eefa. T\u1ef7 l\u1ec7 t\u1ed9i ph\u1ea1m \u0111\u00e3 gi\u1ea3m k\u1ec3 t\u1eeb \u0111\u00f3, nh\u01b0ng \u0111\u00e2y v\u1eabn l\u00e0 m\u1ed9t noi ph\u1ee9c t\u1ea1p. Ch\u1ec9 m\u1ed9t v\u00e0i tu\u1ea7n tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00f3, m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi b\u1ea1n c\u1ee7a Tom \u0111\u00e3 b\u1ecb c\u01b0\u00f3p b\u1eb1ng dao v\u00e0o ban ng\u00e0y khi c\u1eadu ta \u0111ang \u0111i b\u1ed9 t\u1eeb tr\u01b0\u1eddng v\u1ec1 nh\u00e0. \u0110\u01b0\u1eddng ph\u1ed1 trong khu v\u1ef1c Tam gi\u00e1c u\u1ed1n l\u01b0\u1ee3n quanh nh\u1eefng t\u1ed3a nh\u00e0 cao t\u1ea7ng \u0111\u01b0\u1ef1c trang tr\u00ed c\u00f4ng phu c\u00f2n s\u00f3t l\u1ea1i t\u1eeb Th\u1ebf chi\u1ebfn II nh\u01b0ng gi\u1edd \u0111\u00e2y ch\u1ec9 c\u00f2n l\u00e0 nh\u1eefng khu \u0111\u1ed5 n\u00e1t. Nh\u1eefng b\u1ee9c t\u01b0\u1ee3ng son \u0111en nh\u00ecn ch\u1eb1m ch\u1eb1m xu\u1ed1ng t\u1eeb nh\u1eefng m\u1eb7t ti\u1ec1n m\u00e9o m\u00f3, m\u00f2n v\u1eb9t. Nh\u1eefng l\u1ed1i v\u00e0o s\u1ef1c m\u00f9i n\u01b0\u1edbc ti\u1ec3u, nh\u1eefng b\u1ee9c v\u1ebd gra\u1eef\u00ecti ngu\u1ec7ch ngo\u1ea1c \u0111\u00e8 l\u00ean nh\u1eefng b\u1ee9c h\u1ecda m\u00e0u h\u1ed3ng, b\u1ea1c ph\u1ebfch tr\u00ean t\u01b0\u1eddng. Ph\u1ea7n Lan tr\u1edf n\u00ean th\u1eadt qu\u00e1 xa x\u00f4i. Khi ch\u00fang t\u00f4i \u0111i b\u1ed9 c\u00f9ng nhau, m\u1ed9t \u0111\u1ee9a tr\u1ebb ch\u1ea1y qua ch\u00fang t\u00f4i \u0111\u1ec3 \u0111\u1ebfn m\u1ed9t s\u00e2n choi nh\u1ecf n\u1eb1m khu\u1ea5t sau d\u00e3y nh\u00e0 hun h\u00fat. Cho \u0111\u1ebfn n\u0103m 2007, noi \u0111\u00e2y \u0111\u00e3 t\u1eebng l\u00e0 m\u1ed9t s\u00e2n \u0111\u1ea5t v\u00e0 b\u1ecdn tr\u1ebb khu Tam gi\u00e1c n\u00e0y c\u0169ng \u0111\u00e3 choi \u1edf \u0111\u00e2y do ch\u1eb3ng c\u00f2n ch\u1ed7 choi. M\u1ed9t ng\u00e0y, khi chi\u1ebfc m\u00e1y x\u00fac \u0111\u1ebfn \u0111\u1ec3 bi\u1ebfn noi n\u00e0y th\u00e0nh m\u1ed9t b\u00e3i \u0111\u1eadu xe, b\u1ecdn tr\u1ebb \u0111\u00e3 bi\u1ec3u t\u00ecnh ph\u1ea3n \u0111\u1ed1i vi\u1ec7c \u201cph\u1ea3i t\u1eeb b\u1ecf\u201d khu vui choi c\u1ee7a ch\u00fang. Ch\u00fang \u0111\u00e3 l\u00e0m c\u00e1c bi\u1ec3n hi\u1ec7u b\u1eb1ng nh\u1eefng t\u1ea5m v\u00e1n g\u1ed7 v\u00f3i n\u1ed9i dung: \u201cCh\u00fang ch\u00e1u c\u1ea7n m\u1ed9t s\u00e2n choi!\u201d, \u201cM\u00e1y x\u00fac h\u00e3y c\u00fat \u0111i!\u201d \u0110\u1ee9ng \u0111\u1ea7u b\u1ecdn, m\u1ed9t \u0111\u1ee9a tr\u1ebb 16 tu\u1ed5i m\u00e0 sau n\u00e0y h\u1eb3n c\u00f2n ti\u1ebfn xa, t\u00ean l\u00e0 Krystek \u0111\u00e3 g\u1ecdi \u0111i\u1ec7n cho c\u00e1c t\u00f2a so\u1ea1n. C\u00e1c nh\u00e0 c\u1ea3i c\u00e1ch \u0111\u00e3 ph\u1ea3i ch\u00f9n b\u01b0\u1edbc, \u0111\u1ed3ng \u00fd x\u00e2y d\u1ef1ng m\u1ed9t v\u00e0i khu \u0111\u1eadu xe v\u00e0 m\u1ed9t s\u00e2n choi khi\u00eam t\u1ed1n. Cu\u1ed9c s\u1ed1ng c\u1ee7a nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb \u1edf khu Tam gi\u00e1c kh\u00f4ng m\u1ea5y d\u1ec5 d\u00e0ng. M\u1ed9t s\u1ed1 \u0111\u1ee9a c\u00f3 cha \u0111i t\u00f9; s\u1ed1 kh\u00e1c c\u00f3 m\u1eb9 nghi\u1ec7n r\u01b0\u1ef1u. C\u00f3 nh\u1eefng ng\u00e0y, b\u1ecdn tr\u1ebb \u0111\u1ebfn tr\u01b0\u1eddng trong s\u1ef1 m\u1ec7t m\u1ecfi v\u00e0 \u0111\u00f3i","l\u1ea3. \u0110\u1ed1i v\u00f3i m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi ngo\u00e0i cu\u1ed9c, noi \u0111\u00f3 ch\u1eb3ng kh\u00e1c g\u00ec m\u1ed9t khu \u1ed5 chu\u1ed9t c\u1ee7a M\u1ef9. Tuy nhi\u00ean, m\u1ed9t thay \u0111\u1ed5i \u0111\u00e1ng k\u1ec3 \u0111\u00e3 x\u1ea3y \u0111\u1ebfn v\u00f3i l\u0169 tr\u1ebb \u1edf khu Tam gi\u00e1c n\u00e0y trong th\u1eadp k\u1ef7 qua, m\u1ed9t \u0111i\u1ec1u g\u00ec \u0111\u00f3 kh\u00f3 c\u00f3 th\u1ec3 nh\u00ecn th\u1ea5y tr\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng ph\u1ed1. Nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb n\u00e0y d\u00e0nh th\u00f2i gian cho m\u1ed9t h\u1ec7 th\u1ed1ng gi\u00e1o d\u1ee5c t\u00e1i c\u1ea5u tr\u00fac nh\u1eefng g\u00ec kh\u1ea3 thi. \u0110\u1ed5i thay \u0111\u00e3 kh\u00f4ng di\u1ec5n ra b\u00ean l\u1ec1 nh\u01b0 h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c cu\u1ed9c c\u1ea3i c\u00e1ch di\u1ec5n ra kh\u1eafp m\u1ecdi noi kh\u00e1c tr\u00ean h\u00e0nh tinh n\u00e0y; h\u1ecd \u0111\u00e3 ph\u00e1 v\u1ee1 v\u00e0o t\u1eadn c\u1ed1t l\u00f5i, v\u1ec1 c\u01a1 b\u1ea3n l\u00e0m thay \u0111\u1ed5i c\u1ea5u tr\u00fac v\u00e0 b\u1ea3n ch\u1ea5t c\u1ee7a n\u1ec1n gi\u00e1o d\u1ee5c \u1edf Ba Lan, trao cho nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb n\u00e0y c\u01a1 h\u1ed9i t\u1ed1t hon nhi\u1ec1u khu v\u1ef1c tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc t\u1ea1i Hoa K\u1ef3, m\u1ed9t qu\u1ed1c gia gi\u00e0u c\u00f3 hon nhi\u1ec1u. Nh\u0169ng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb v\u1eabn s\u1ed1ng trong khu v\u1ef1c Tam gi\u00e1c, nhung v\u1ec1 m\u1eb7t th\u1ed1ng k\u00ea m\u00e0 n\u00f3i, ch\u00fang kh\u00f4ng th\u1ec3 bi\u1ebfn m\u1ea5t m\u00e3i m\u00e3i. Nh\u00e0 gi\u1ea3 kim V\u00e0o n\u0103m 1997, khi Miroslaw Handke tr\u1edf th\u00e0nh B\u1ed9 tr\u01b0\u1edfng Gi\u00e1o d\u1ee5c Ba Lan, \u00f4ng l\u00e0 k\u1ebb ngo\u1ea1i \u0111\u1ea1o. M\u1ed9t nh\u00e0 h\u00f3a h\u1ecdc v\u00f3i b\u1ed9 ria m\u00e9p tr\u1eafng v\u00e0 \u0111\u00f4i l\u00f4ng m\u00e0y ngang \u0111en \u1ea5n t\u01b0\u1ee3ng, gi\u1ed1ng phi\u00ean b\u1ea3n \u0110\u00f4ng \u00c2u c\u1ee7a Sean Connery5. Handke \u0111\u01b0\u1ee3c theo \u0111u\u1ed5i th\u1ebf gi\u00f3i ri\u00eang c\u1ee7a m\u00ecnh t\u1ea1i \u0110\u1ea1i h\u1ecdc Khoa h\u1ecdc v\u00e0 C\u00f4ng ngh\u1ec7 AGH \u1edf Krak\u00f3w. \u00d4ng xu\u1ea5t b\u1ea3n hon 80 nghi\u00ean c\u1ee9u v\u1ec1 c\u00e1c thu\u1ed9c t\u00ednh m\u01a1 h\u1ed3 c\u1ee7a kho\u00e1ng ch\u1ea5t v\u00e0 tr\u1edf th\u00e0nh hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng tr\u01b0\u1eddng \u0111\u1ea1i h\u1ecdc \u0111\u00f3, m\u1ed9t trong nh\u1eefng tr\u01b0\u1eddng t\u1ed1t nh\u1ea5t c\u1ee7a Ba Lan. Tuy nhi\u00ean, \u00f4ng kh\u00f4ng bi\u1ebft g\u00ec v\u1ec1 c\u00e1c ch\u00ednh s\u00e1ch ho\u1eb7c ch\u00ednh tr\u1ecb gi\u00e1o d\u1ee5c. Vi\u1ec7c thi\u1ebfu nh\u1eefng manh m\u1ed1i c\u1ea7n thi\u1ebft s\u1ebd gi\u00fap \u00f4ng r\u1ea5t nhi\u1ec1u, \u00edt nh\u1ea5t l\u00e0 trong m\u1ed9t th\u00f2i gian ng\u1eafn. \u0110\u1ebfn l\u00fac \u0111\u00f3, kho\u1ea3ng 38 tri\u1ec7u c\u00f4ng d\u00e2n Ba Lan \u0111\u00e3 tr\u1ea3i qua nhi\u1ec1u n\u0103m tr\u1ecb li\u1ec7u c\u00fa s\u1ed1c kinh t\u1ebf, \u0111\u01b0\u1ee3c thi\u1ebft k\u1ebf \u0111\u1ec3 \u0111\u01b0a \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc v\u1ec1 ph\u00eda ph\u01b0\u01a1ng T\u00e2y sau s\u1ef1 s\u1ee5p \u0111\u1ed5 c\u1ee7a ch\u1ee7 ngh\u0129a c\u1ed9ng s\u1ea3n. Cho \u0111\u1ebfn nay, vi\u1ec7c b\u00e3i b\u1ecf c\u00e1c quy \u0111\u1ecbnh v\u00e0 t\u01b0 nh\u00e2n h\u00f3a \u0111\u00e3 mang l\u1ea1i hi\u1ec7u qu\u1ea3, bi\u1ebfn Ba Lan tr\u1edf th\u00e0nh m\u1ed9t trong nh\u1eefng n\u1ec1n kinh t\u1ebf ph\u00e1t tri\u1ec3n nhanh nh\u1ea5t tr\u00ean th\u1ebf gi\u1edbi; t\u1ef7 l\u1ec7 th\u1ea5t nghi\u1ec7p c\u00f9ng v\u00f3i l\u1ea1m ph\u00e1t li\u00ean t\u1ee5c gi\u1ea3m. B\u00e2y gi\u1edd \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc l\u1ea1i \u0111\u1ee9ng tr\u00ean b\u1edd v\u1ef1c m\u1ed9t l\u1ea7n n\u1eefa; kh\u00f4ng c\u00f3 c\u00e1c c\u1ea3i c\u00e1ch x\u00e3 h\u1ed9i c\u1ea5p thi\u1ebft, c\u00e1c h\u1ec7 th\u1ed1ng ch\u0103m s\u00f3c s\u1ee9c kh\u1ecfe, h\u01b0u tr\u00ed v\u00e0 gi\u00e1o d\u1ee5c c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u00e8 c\u1ed5 n\u1ec1n kinh t\u1ebf Ba Lan, \u0111\u1ea9y l\u1ea1m ph\u00e1t t\u0103ng cao tr\u1edf l\u1ea1i v\u00e0 g\u00e2y nguy hi\u1ec3m cho qu\u1ef9 \u0111\u1ea1o t\u1eeb s\u1ef1 t\u00f9 t\u00fang c\u1ee7a ch\u1ee7 ngh\u0129a C\u1ed9ng s\u1ea3n \u0111\u1ebfn m\u1ed9t quy\u1ec1n l\u1ef1c ch\u00e2u \u00c2u c\u1ee7a \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc n\u00e0y. \u0110\u00e1ng ch\u1ec9 tr\u00edch nh\u1ea5t l\u00e0 nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi Ba Lan tr\u01b0\u1edfng th\u00e0nh kh\u00f4ng c\u00f3 nh\u1eefng k\u1ef9 n\u0103ng \u0111\u1ec3 c\u1ea1nh tranh trong th\u1ebf gi\u1edbi hi\u1ec7n \u0111\u1ea1i. Ch\u1ec9 m\u1ed9t n\u1eeda s\u1ed1 ng\u01b0\u1eddi tr\u01b0\u1edfng th\u00e0nh \u1edf n\u00f4ng th\u00f4n t\u1ed1t nghi\u1ec7p ti\u1ec3u h\u1ecdc. Ng\u01b0\u1eddi Ba Lan \u0111\u01b0\u1ee3c chuy\u1ec3n xu\u1ed1ng l\u00e0m nh\u1eefng c\u00f4ng vi\u1ec7c l\u01b0\u01a1ng th\u1ea5p, c\u1ea7n tay ngh\u1ec1 th\u1ea5p m\u00e0 ng\u01b0\u1eddi ch\u00e2u \u00c2u kh\u00e1c kh\u00f4ng mu\u1ed1n l\u00e0m. \u0110\u1ed1i m\u1eb7t v\u1edbi cu\u1ed9c kh\u1ee7ng ho\u1ea3ng t\u1ed3n t\u1ea1i n\u00e0y, Handke \u0111\u00e3 nghi\u00ean c\u1ee9u h\u1ec7 th\u1ed1ng gi\u00e1o d\u1ee5c c\u1ee7a c\u00e1c n\u01b0\u1edbc kh\u00e1c, trong \u0111\u00f3 c\u00f3 Hoa K\u1ef3, n\u01a1i \u00f4ng \u0111\u00e3 sinh s\u1ed1ng trong hai n\u0103m. \u00d4ng \u0111i kh\u1eafp Ba Lan, g\u1eb7p g\u1ee1 c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean, c\u00e1c nh\u00e0 nghi\u00ean c\u1ee9u v\u00e0 c\u00e1c ch\u00ednh tr\u1ecb gia. V\u00e0o m\u00f9a xu\u00e2n n\u0103m 1998, \u00f4ng v\u00e0 c\u1ea5p tr\u00ean c\u1ee7a m\u00ecnh, Th\u1ee7 t\u01b0\u1edbng m\u00f3i, Jerzy Buzek (m\u1ed9t gi\u00e1o s\u01b0 h\u00f3a h\u1ecdc kh\u00e1c), \u0111\u00e3 c\u00f4ng b\u1ed1 m\u1ed9t lo\u1ea1t c\u00e1c c\u1ea3i c\u00e1ch m\u00e0 h\u1ecd c\u00f3 th\u1ec3 kh\u00f4ng bao gi\u1edd d\u1ef1 t\u00ednh \u0111\u01b0\u1ee3c n\u1ebfu c\u00f3 nhi\u1ec1u kinh nghi\u1ec7m v\u00f3i s\u1ef1 nh\u1ea1y c\u1ea3m ch\u00ednh tr\u1ecb v\u1ec1 gi\u00e1o d\u1ee5c. \u201cCh\u00fang t\u00f4i ph\u1ea3i di d\u1eddi to\u00e0n b\u1ed9 h\u1ec7 th\u1ed1ng - \u0111\u1ea9y n\u00f3 ra kh\u1ecfi tr\u1ea1ng th\u00e1i c\u00e2n b\u1eb1ng n\u00e0y \u0111\u1ec3 n\u00f3 \u0111\u1ea1t \u0111\u1ebfn tr\u1ea1ng th\u00e1i c\u00e2n b\u1eb1ng m\u1edbi,\u201d Handke n\u00f3i. \u00d4ng v\u1eabn gi\u1ea3ng d\u1ea1y h\u00f3a h\u1ecdc, l\u1ea7n n\u00e0y l\u00e0 cho 38","tri\u1ec7u ng\u01b0\u1eddi. \u0110\u00ea\u2019 c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c tr\u1ea1ng th\u00e1i c\u00e2n b\u1eb1ng m\u00f3i, \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc n\u00e0y s\u1ebd ph\u1ea3i b\u01b0\u1edbc v\u00e0o giai \u0111o\u1ea1n m\u00e0 c\u00e1c nh\u00e0 khoa h\u1ecdc g\u1ecdi l\u00e0 k\u1ef3 chuy\u1ec3n ti\u1ebfp. Nh\u01b0 Handke n\u00f3i th\u00ec giai \u0111o\u1ea1n n\u00e0y s\u1ebd \u201ccung c\u1ea5p cho h\u1ecdc sinh m\u1ed9t c\u01a1 h\u1ed9i\u201d. N\u00f3 g\u1ed3m b\u1ed1n ph\u1ea7n ch\u00ednh, n\u1eb1m trong m\u1ed9t cu\u1ed1n s\u00e1ch m\u00e0u cam d\u00e0i 225 trang \u0111\u01b0\u1ee3c ph\u00e2n ph\u00e1t \u1edf c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc tr\u00ean c\u1ea3 n\u01b0\u1edbc. \u0110\u1ea7u ti\u00ean, c\u00e1c cu\u1ed9c c\u1ea3i c\u00e1ch s\u1ebd \u0111\u01b0a s\u1ef1 ch\u1eb7t ch\u1ebd v\u00e0o h\u1ec7 th\u1ed1ng. M\u1ed9t ch\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh gi\u1ea3ng d\u1ea1y m\u00f3i s\u1ebd thay th\u1ebf c\u00e1i c\u0169, m\u1ed9t ch\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh d\u1ea1y t\u1eeb tr\u00ean xu\u1ed1ng bu\u1ed9c c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean ph\u1ea3i bao qu\u00e1t nhi\u1ec1u ch\u1ee7 \u0111\u1ec1 trong m\u1ed9t th\u1eddi gian ng\u1eafn. Ch\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh m\u00f3i s\u1ebd \u0111\u1eb7t ra c\u00e1c m\u1ee5c ti\u00eau c\u01a1 b\u1ea3n, c\u00f2n ph\u1ea7n chi ti\u1ebft l\u00e0 vi\u1ec7c c\u1ee7a c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng. C\u00f9ng l\u00fac \u0111\u00f3, ch\u00ednh ph\u1ee7 s\u1ebd y\u00eau c\u1ea7u m\u1ed9t ph\u1ea7n t\u01b0 s\u1ed1 gi\u00e1o vi\u00ean tr\u1edf l\u1ea1i tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc \u0111\u1ec3 n\u00e2ng cao tr\u00ecnh \u0111\u1ed9 h\u1ecdc v\u1ea5n c\u1ee7a h\u1ecd. C\u00f9ng v\u00f3i s\u1ef1 ch\u1eb7t ch\u1ebd l\u00e0 tr\u00e1ch nhi\u1ec7m. \u0110\u1ec3 \u0111\u1ea3m b\u1ea3o c\u00e1c h\u1ecdc sinh h\u1ecdc t\u1ed1t, ch\u00fang ph\u1ea3i \u0111\u01b0\u1ee3c tham gia c\u00e1c k\u1ef3 thi ti\u00eau chu\u1ea9n h\u00f3a th\u01b0\u1eddng xuy\u1ebfn trong giai \u0111o\u1ea1n chuy\u1ec3n c\u1ea5p - kh\u00f4ng th\u01b0\u1eddng xuy\u00ean nh\u01b0 tr\u1ebb em M\u1ef9, nh\u01b0ng v\u00e0o cu\u1ed1i c\u1ea5p ti\u1ec3u h\u1ecdc, trung h\u1ecdc c\u01a1 s\u1edf v\u00e0 trung h\u1ecdc ph\u1ed5 th\u00f4ng. Nh\u1eefng b\u00e0i thi s\u1ebd gi\u1ed1ng nhau tr\u00ean c\u1ea3 n\u01b0\u1edbc, d\u00e0nh cho v\u00e0i tri\u1ec7u tr\u1ebb em Ba Lan. \u0110\u1ed1i v\u00f3i nh\u1eefng tr\u1ebb \u1edf c\u1ea5p th\u1ea5p h\u01a1n, c\u00e1c b\u00e0i thi s\u1ebd gi\u00fap x\u00e1c \u0111\u1ecbnh xem h\u1ecdc sinh, gi\u00e1o vi\u00ean v\u00e0 c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng n\u00e0o c\u1ea7n \u0111\u01b0\u1ee3c h\u1ed7 tr\u1ef1 nhi\u1ec1u h\u01a1n n\u1eefa. \u0110\u1ed1i v\u1edbi c\u00e1c h\u1ecdc sinh c\u1ea5p cao h\u01a1n, k\u1ef3 thi c\u0169ng c\u00f3 m\u1ee5c \u0111\u00edch x\u00e1c \u0111\u1ecbnh c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc v\u00e0 sau \u0111\u00f3 l\u00e0 c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng \u0111\u1ea1i h\u1ecdc n\u00e0o ch\u00fang c\u00f3 th\u1ec3 theo h\u1ecdc. L\u1ea7n \u0111\u1ea7u ti\u00ean, t\u1ea5t c\u1ea3 h\u1ecdc sinh s\u1ebd tham d\u1ef1 k\u1ef3 thi tuy\u1ec3n sinh \u0111\u1ea1i h\u1ecdc v\u00e0o cu\u1ed1i c\u1ea5p v\u00e0 c\u00e1c k\u1ef3 thi s\u1ebd kh\u00f4ng c\u00f2n \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u1ea5m \u0111i\u1ec3m b\u1edfi gi\u00e1o vi\u00ean \u0111\u1ecba ph\u01b0\u01a1ng. Theo \u0111\u00f3, c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng \u0111\u1ea1i h\u1ecdc v\u00e0 c\u00e1c nh\u00e0 tuy\u1ec3n d\u1ee5ng c\u00f3 th\u1ec3 tin t\u01b0\u1edfng k\u1ebft qu\u1ea3 h\u1ecdc t\u1eadp c\u1ee7a h\u1ecdc sinh s\u1ebd \u0111\u1ed3ng nh\u1ea5t \u1edf m\u1ecdi n\u01a1i. Ba Lan v\u1eabn kh\u00f4ng th\u1ec3 bi\u1ebft ch\u1eafc \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3, nh\u01b0ng lo\u1ea1i k\u1ef3 thi ti\u00eau chu\u1ea9n h\u00f3a c\u00f3 m\u1ee5c ti\u00eau n\u00e0y \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u1ee9ng minh l\u00e0 r\u1ea5t quan tr\u1ecdng \u1edf b\u1ea5t k\u1ef3 qu\u1ed1c gia n\u00e0o c\u00f3 t\u1ef7 l\u1ec7 ngh\u00e8o \u0111\u00f3i \u0111\u00e1ng k\u1ec3, theo m\u1ed9t ph\u00e2n t\u00edch PISA \u0111\u01b0\u1ee3c th\u1ef1c hi\u1ec7n nhi\u1ec1u n\u0103m sau \u0111\u00f3. Tr\u00ean th\u1ebf gi\u00f3i, c\u00e1c h\u1ec7 th\u1ed1ng tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc s\u1eed d\u1ee5ng k\u1ef3 thi ti\u00eau chu\u1ea9n h\u00f3a th\u01b0\u1eddng xuy\u00ean th\u01b0\u1eddng l\u00e0 nh\u1eefng n\u01a1i c\u00f4ng b\u1eb1ng h\u01a1n, v\u00f3i kho\u1ea3ng c\u00e1ch nh\u1ecf h\u01a1n gi\u1eefa nh\u1eefng g\u00ec tr\u1ebb em gi\u00e0u v\u00e0 ngh\u00e8o bi\u1ebft. Ngay c\u1ea3 \u1edf M\u1ef9, n\u01a1i m\u00e0 c\u00e1c k\u1ef3 thi tr\u01b0\u1edbc \u0111\u1ea5y v\u1ed1n thi\u1ebfu s\u1ef1 ch\u1eb7t ch\u1ebd v\u00e0 m\u1ee5c ti\u00eau c\u1ee5 th\u1ec3, \u0111i\u1ec3m m\u00f4n \u0111\u1ecdc hi\u1ec3u v\u00e0 to\u00e1n c\u1ee7a h\u1ecdc sinh ng\u01b0\u1eddi M\u1ef9 g\u1ed1c Phi v\u00e0 T\u00e2y Ban Nha \u0111\u00e3 t\u0103ng l\u00ean trong th\u00f2i \u0111\u1ea1i c\u00e1c k\u1ef3 thi ti\u00eau chu\u1ea9n h\u00f3a \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u00e2n r\u1ed9ng. T\u1ea1i sao c\u00e1c k\u1ef3 thi n\u00e0y khi\u1ebfn tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc n\u00f3i chung tr\u1edf n\u00ean c\u00f4ng b\u1eb1ng h\u01a1n? K\u1ef3 thi gi\u00fap c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc th\u1ea5y nh\u1eefng g\u00ec h\u1ecd \u0111ang l\u00e0m \u0111\u00fang hay sai v\u00e0 nh\u1eefng ai c\u1ea7n \u0111\u01b0\u1ee3c gi\u00fap \u0111\u1ee1 th\u00eam. T\u1ea7m nh\u00ecn s\u00e2u s\u1eafc \u0111\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t \u0111i\u1ec1u ki\u1ec7n ti\u00ean quy\u1ebft, ch\u1ee9 kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 m\u1ed9t gi\u1ea3i ph\u00e1p. \u0110\u01b0a ra c\u00e1c v\u1ea5n \u0111\u1ec1 kh\u00f4ng th\u1ec3 \u0111\u1ea3m b\u1ea3o cho vi\u1ec7c ch\u00fang \u0111\u01b0\u1ee3c gi\u1ea3i quy\u1ebft nh\u01b0 h\u00e0ng ng\u00e0n c\u00e1c qu\u1eadn tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc M\u1ef9 \u0111\u00e3 ch\u1ee9ng minh trong ch\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh \u201cKh\u00f4ng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb n\u00e0o b\u1ecb b\u1ecf l\u1ea1i ph\u00eda sau.\u201d Nh\u01b0ng vi\u1ec7c x\u00e1c \u0111\u1ecbnh c\u00e1c v\u1ea5n \u0111\u1ec1 c\u00f3 v\u1ebb l\u00e0 m\u1ed9t b\u01b0\u1edbc \u0111i c\u1ea7n thi\u1ebft \u0111\u1ea7u ti\u00ean t\u1ea1i nh\u1eefng n\u01a1i c\u00f3 s\u1ef1 thay \u0111\u1ed5i t\u1ef1 nhi\u00ean \u1edf nh\u1eefng g\u00ec tr\u1ebb bi\u1ebft. Cu\u1ed9c c\u1ea3i c\u00e1ch th\u1ee9 ba nh\u01b0ng quan tr\u1ecdng nh\u1ea5t: theo ngh\u0129a \u0111en l\u00e0 n\u00e2ng cao k\u1ef3 v\u1ecdng v\u1ec1 nh\u1eefng g\u00ec con tr\u1ebb c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ee3c. \u0110\u1ec3 l\u00e0m \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111i\u1ec1u n\u00e0y, c\u00e1c cu\u1ed9c c\u1ea3i c\u00e1ch n\u00e0y s\u1ebd bu\u1ed9c t\u1ea5t c\u1ea3 tr\u1ebb em ph\u1ea3i \u1edf c\u00f9ng nhau trong m\u00f4i tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc t\u1eadp t\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ed3ng th\u00eam m\u1ed9t n\u0103m n\u1eefa, t\u01b0\u01a1ng \u0111\u01b0\u01a1ng v\u00f3i n\u0103m th\u1ee9 nh\u1ea5t \u1edf tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc. Thay v\u00ec \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eadn tr\u1ef1c ti\u1ebfp v\u00e0o c\u00e1c ch\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh d\u1ea1y ngh\u1ec1 ho\u1eb7c tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc v\u00e0o n\u0103m 15 tu\u1ed5i, hay c\u00f2n g\u1ecdi l\u00e0 ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng ph\u00e2n lo\u1ea1i,","h\u1ecdc sinh s\u1ebd gia nh\u1eadp c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc c\u01a1 s\u1edf nh\u01b0 nhau, c\u00f9ng nhau, cho \u0111\u1ebfn khi 16 tu\u1ed5i. S\u1ef1 kh\u00e1c bi\u1ec7t ch\u1ec9 v\u1ecfn v\u1eb9n 12 th\u00e1ng nh\u01b0ng c\u00f3 t\u00e1c \u0111\u1ed9ng r\u1ea5t \u0111\u00e1ng ng\u1ea1c nhi\u00ean. \u1ede Ba Lan, tr\u00ec ho\u00e3n ph\u00e2n lo\u1ea1i c\u00f3 ngh\u0129a l\u00e0 t\u1ea1o ra 4.000 tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc c\u01a1 s\u1edf m\u1edbi, d\u01b0\u1eddng nh\u01b0 ch\u1ec9 qua m\u1ed9t \u0111\u00eam. Ch\u1eb3ng c\u00f2n c\u00e1ch n\u00e0o kh\u00e1c \u0111\u1ec3 ch\u1ee9a m\u1ecdi h\u1ecdc sinh m\u00e0 b\u00ecnh th\u01b0\u1eddng s\u1ebd v\u00e0o c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng d\u1ea1y ngh\u1ec1 n\u0103m 15 tu\u1ed5i. Handke \u0111\u00e3 c\u00f3 th\u1ec3 d\u1eebng l\u1ea1i \u1edf \u0111\u00f3. M\u1ed9t ch\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh tr\u1ecdng t\u00e2m m\u00f3i, m\u1ed9t t\u1eadp h\u1ecdp c\u00e1c k\u1ef3 thi nghi\u00eam t\u00fac h\u01a1n v\u00e0 h\u00e0ng ng\u00e0n tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc m\u1edbi s\u1ebd \u0111\u1ea1i di\u1ec7n cho m\u1ed9t giai \u0111o\u1ea1n gi\u00e1n \u0111o\u1ea1n l\u1edbn, nh\u1eefng g\u00ec m\u00e0 kh\u00f4ng bang n\u00e0o \u1edf M\u1ef9 t\u1eebng th\u1ea5y trong m\u1ed9t th\u1eddi gian ng\u1eafn \u0111\u1ebfn v\u1eady. Nh\u01b0ng c\u00f3 m\u1ed9t v\u1ea5n \u0111\u1ec1 r\u1ea5t r\u00f5 r\u00e0ng. Ba Lan v\u1eabn mang trong m\u00ecnh k\u00fd \u1ee9c \u0111au th\u01b0\u01a1ng g\u1ea7n \u0111\u00e2y v\u1ec1 ch\u1ebf \u0111\u1ed9 c\u1ed9ng s\u1ea3n. v \u1ec1 m\u1eb7t ch\u00ednh tr\u1ecb, kh\u00f4ng th\u1ec3 \u00e1p \u0111\u1eb7t nh\u1eefng thay \u0111\u1ed5i nh\u01b0 th\u1ebf t\u1eeb ch\u00ednh quy\u1ec1n trung \u01b0\u01a1ng m\u00e0 kh\u00f4ng \u0111\u1ed5i l\u1ea1i nh\u1eefng quy\u1ec1n t\u1ef1 do kh\u00e1c. \u0110\u1ec3 thu h\u00fat th\u00eam tr\u00e1ch nhi\u1ec7m, Handke \u0111\u00e3 quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh \u0111\u1ec3 c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc c\u00f3 nhi\u1ec1u quy\u1ec1n ki\u1ec3m so\u00e1t h\u01a1n. Quy\u1ec1n t\u1ef1 ch\u1ee7 l\u00e0 c\u1ea3i c\u00e1ch th\u1ee9 t\u01b0. Gi\u00e1o vi\u00ean s\u1ebd \u0111\u01b0\u1ee3c t\u1ef1 do ch\u1ecdn s\u00e1ch gi\u00e1o khoa v\u00e0 ch\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh \u0111\u00e0o t\u1ea1o c\u1ee5 th\u1ec3 t\u1eeb h\u01a1n 100 s\u1ef1 l\u1ef1a ch\u1ecdn \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c ph\u00ea duy\u1ec7t, c\u00f9ng v\u00f3i s\u1ef1 ph\u00e1t tri\u1ec3n v\u1ec1 chuy\u00ean m\u00f4n ri\u00eang c\u1ee7a h\u1ecd. H\u1ecd s\u1ebd b\u1eaft \u0111\u1ea7u c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eefng kho\u1ea3n ti\u1ec1n th\u01b0\u1edfng d\u1ef1a m\u1ed9t ph\u1ea7n v\u00e0o m\u1ee9c \u0111\u1ed9 ph\u00e1t tri\u1ec3n ngh\u1ec1 nghi\u1ec7p m\u00e0 h\u1ecd c\u00f3. \u1ede m\u1ed9t \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc \u0111ang b\u00f9ng n\u1ed5, n\u01a1i m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u00e1nh gi\u00e1 b\u1edfi l\u01b0\u1ee3ng ti\u1ec1n h\u1ecd ki\u1ebfm \u0111\u01b0\u1ee3c, s\u1ed1 ti\u1ec1n m\u00e0 c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean ki\u1ebfm \u0111\u01b0\u1ee3c s\u1ebd cho m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi th\u1ea5y r\u1eb1ng c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean kh\u00f4ng c\u00f2n l\u00e0 nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi lao \u0111\u1ed9ng ch\u00e2n tay n\u1eefa. Trong khi \u0111\u00f3, hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng nh\u00e0 tr\u01b0\u1eddng s\u1ebd ch\u1ecbu tr\u00e1ch nhi\u1ec7m ho\u00e0n to\u00e0n v\u1ec1 vi\u1ec7c tuy\u1ec3n d\u1ee5ng gi\u00e1o vi\u00ean. Ch\u00ednh quy\u1ec1n \u0111\u1ecba ph\u01b0\u01a1ng s\u1ebd c\u00f3 to\u00e0n quy\u1ec1n ki\u1ec3m so\u00e1t c\u00e1c quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh v\u1ec1 ng\u00e2n s\u00e1ch, bao g\u1ed3m v\u1ecb tr\u00ed v\u00e0 c\u00e1ch th\u1ee9c m\u1edf c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc c\u01a1 s\u1edf m\u1edbi. N\u00f3i c\u00e1ch kh\u00e1c, h\u1ec7 th\u1ed1ng m\u00f3i s\u1ebd \u0111\u00f2i h\u1ecfi tr\u00e1ch nhi\u1ec7m nhi\u1ec1u h\u01a1n \u0111\u1ec3 mang l\u1ea1i k\u1ebft qu\u1ea3, trong khi trao nhi\u1ec1u quy\u1ec1n t\u1ef1 ch\u1ee7 h\u01a1n cho c\u00e1c ph\u01b0\u01a1ng ph\u00e1p. \u0110\u1ed9ng l\u1ef1c n\u00e0y c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u01b0\u1ee3c t\u00ecm th\u1ea5y \u1edf t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c n\u01b0\u1edbc \u0111\u00e3 c\u00f3 s\u1ef1 chuy\u1ec3n bi\u1ebfn \u0111\u00e1ng k\u1ec3 trong k\u1ebft qu\u1ea3 bao g\u1ed3m c\u1ea3 Ph\u1ea7n Lan v\u00e0 trong m\u1ecdi t\u1ed5 ch\u1ee9c hi\u1ec7u su\u1ea5t cao, t\u1eeb u s Coast Guard \u0111\u1ebfn Apple Inc. Handke tuy\u00ean b\u1ed1, m\u1ecdi thay \u0111\u1ed5i s\u1ebd di\u1ec5n ra trong m\u1ed9t n\u0103m. Li\u1ec7u ph\u00e1p s\u1ed1c Cu\u1ed1n s\u00e1ch m\u00e0u cam \u0111\u00e3 g\u00e2y ra nh\u1eefng ph\u1ea3n \u1ee9ng c\u1ef1c \u0111oan. M\u1ed9t s\u1ed1 ng\u01b0\u1eddi Ba Lan hoan ngh\u00eanh s\u1ef1 t\u00e1o b\u1ea1o c\u1ee7a k\u1ebf ho\u1ea1ch Handke: \u201c\u0110\u00e2y l\u00e0 t\u1ea5m v\u00e9 gi\u00fap ch\u00fang t\u00f4i \u0111\u1ebfn v\u00f3i ch\u00e2u \u00c2u v\u00e0 th\u1ebf gi\u00f3i hi\u1ec7n \u0111\u1ea1i,\u201d theo tuy\u00ean b\u1ed1 c\u1ee7a m\u1ed9t nh\u00e0 b\u00e1o c\u1ee7a t\u1edd Gazeta Wyborcza, m\u1ed9t trong nh\u1eefng t\u1edd b\u00e1o l\u1edbn nh\u1ea5t c\u1ee7a Ba Lan. Tuy nhi\u00ean, Li\u00ean \u0111o\u00e0n gi\u00e1o vi\u00ean Ba Lan \u0111\u00e3 ph\u1ea3n \u0111\u1ed1i c\u00e1c cu\u1ed9c c\u1ea3i c\u00e1ch, c\u00e1o bu\u1ed9c Handke c\u1ed1 g\u1eafng thay \u0111\u1ed5i qu\u00e1 nhi\u1ec1u v\u00e0 qu\u00e1 nhanh ch\u00f3ng v\u00f3i qu\u00e1 \u00edt kinh ph\u00ed. Trong m\u1ed9t b\u00e0i vi\u1ebft kh\u00e1c tr\u00ean c\u00f9ng t\u1edd b\u00e1o n\u00e0y, m\u1ed9t hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng \u0111\u00e3 d\u1ef1 \u0111o\u00e1n th\u1ea3m h\u1ecda: \u201cCh\u00fang ta s\u1ebd \u0111\u01b0\u1ee3c th\u1ea5y s\u1ef1 suy gi\u1ea3m v\u1ec1 ti\u00eau chu\u1ea9n gi\u00e1o d\u1ee5c \u0111\u1ed1i v\u00f3i h\u1ea7u h\u1ebft nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi tr\u1ebb tu\u1ed5i, m\u1ed9t vi\u1ec7c l\u00e0m kh\u01a1i s\u00e2u th\u00eam s\u1ef1 th\u1ea5t h\u1ecdc v\u00e0 s\u1ef1 mi\u1ec5n c\u01b0\u1ee1ng r\u1ed9ng r\u00e3i trong qu\u00e1 tr\u00ecnh theo \u0111u\u1ed5i gi\u00e1o d\u1ee5c b\u1eadc cao.\u201d Tuy nhi\u00ean, th\u1eddi c\u01a1 l\u00e0 ngo\u1ea1i l\u1ec7: Ba Lan c\u00f3 m\u1ed9t ch\u00ednh ph\u1ee7 m\u00f3i \u0111\u1ea7y \u1eafp c\u00e1c nh\u00e0 c\u1ea3i c\u00e1ch. H\u1ecd kh\u00f4ng th\u1ec3 d\u1ec5 d\u00e0ng t\u1ef1 g\u1ecdi m\u00ecnh l\u00e0 nh\u00e0 c\u1ea3i c\u00e1ch v\u00e0 sau \u0111\u00f3 g\u00e2y c\u1ea3n tr\u1edf c\u1ea3i c\u00e1ch. Quan","tr\u1ecdng hon, \u0111\u00e3 c\u00f3 qu\u00e1 nhi\u1ec1u s\u1ef1 ph\u00e2n t\u00e1n. Ch\u00ednh ph\u1ee7 \u0111ang c\u1ea3i c\u00e1ch h\u1ec7 th\u1ed1ng ch\u0103m s\u00f3c s\u1ee9c kh\u1ecfe v\u00e0 ph\u00fac l\u1ee3i c\u00f9ng l\u00fac. T\u1ed1c \u0111\u1ed9 thay \u0111\u1ed5i ch\u00f3ng m\u1eb7t \u0111\u00e3 trao cho Handke t\u1ea5m bia \u0111\u1ee1. V\u00e0o ng\u00e0y 1 th\u00e1ng Ch\u00edn n\u0103m 1999, 4.000 tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc c\u01a1 s\u1edf m\u00f3i m\u1edf c\u1eeda tr\u00ean to\u00e0n Ba Lan. Nh\u1eefng thay \u0111\u1ed5i b\u1eaft \u0111\u1ea7u. Handke \u0111\u00e3 kh\u00f4n ngoan b\u1eaft \u0111\u1ea7u ng\u00e0y m\u00f3i b\u1eb1ng c\u00e1ch c\u1ea7u nguy\u1ec7n cho \u0111i\u1ec1u t\u1ed1t \u0111\u1eb9p nh\u1ea5t. \u1ede th\u00e0nh ph\u1ed1 c\u1ed5 Ba Lan, Gniezno, \u00f4ng \u0111\u00e3 tham d\u1ef1 m\u1ed9t th\u00e1nh l\u1ec5 \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t t\u1ea1i nh\u00e0 th\u1edd Gothic. Sau \u0111\u00f3, \u00f4ng \u0111\u1ebfn tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc m\u00f3i c\u1ee7a th\u00e0nh ph\u1ed1, m\u1ed9t ng\u00f4i tr\u01b0\u1eddng ba t\u1ea7ng, k\u1ebft c\u1ea5u b\u00ea t\u00f4ng v\u00e0 k\u00ednh, \u1edf \u0111\u1ecba ch\u1ec9 s\u1ed1 3, kh\u1ecfi \u0111\u1ea7u cho k\u1ef7 nguy\u00ean gi\u00e1o d\u1ee5c m\u00f3i c\u1ee7a Ba Lan. \u00d4ng kh\u1eb3ng \u0111\u1ecbnh h\u1ec7 th\u1ed1ng m\u00f3i s\u1ebd \u201cs\u00e1ng t\u1ea1o v\u00e0 an to\u00e0n hon, kh\u00f4ng nh\u1ed3i nh\u00e9t c\u00e1c th\u00f4ng tin d\u01b0 th\u1eeba v\u00e0o \u0111\u1ea7u tr\u1ebb\u201d. \u0110\u01b0\u1ef1c thi\u1ebft k\u1ebf hi\u1ec7n \u0111\u1ea1i thay v\u00ec c\u1ed5 l\u1ed7, h\u1ec7 th\u1ed1ng m\u00f3i s\u1ebd d\u1ea1y cho c\u00e1c em c\u00e1ch t\u01b0 duy. Trong th\u1ef1c t\u1ebf, \u0111\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t ng\u00e0y h\u1ed7n lo\u1ea1n. Nhi\u1ec1u gi\u00e1o vi\u00ean v\u00e0 hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng ch\u01b0a s\u1eb5n s\u00e0ng. Xe bu\u00fdt kh\u00f4ng xu\u1ea5t hi\u1ec7n \u1edf nhi\u1ec1u th\u1ecb tr\u1ea5n n\u00f4ng th\u00f4n, noi c\u00e1c h\u1ecdc sinh s\u1ed1ng xa tr\u01b0\u1eddng m\u00f3i. Cha m\u1eb9, gi\u00e1o vi\u00ean v\u00e0 hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng ph\u00e0n n\u00e0n gay g\u1eaft v\u1ec1 nh\u1eefng thay \u0111\u1ed5i. Nh\u1eefng cu\u1ed1n s\u00e1ch m\u00e0u cam l\u00e0 m\u1ed9t \u00fd t\u01b0\u1edfng t\u1ed1t \u0111\u1eb9p, nh\u01b0ng kh\u00f4ng thuy\u1ebft ph\u1ee5c \u0111\u01b0\u1ef1c c\u00f4ng ch\u00fang v\u00e0 c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean r\u1eb1ng nh\u1eefng thay \u0111\u1ed5i n\u00e0y l\u00e0 m\u1ed9t l\u1ef1a ch\u1ecdn kh\u00f4n ngoan. V\u00e0o cu\u1ed1i n\u0103m h\u1ecdc, 60% ng\u01b0\u1eddi Ba Lan \u0111\u01b0\u1ee3c kh\u1ea3o s\u00e1t n\u00f3i r\u1eb1ng h\u1ecd kh\u00f4ng ngh\u0129 nh\u1eefng c\u1ea3i c\u00e1ch n\u00e0y \u0111\u1ea3m b\u1ea3o cho m\u1ed9t s\u1ef1 ti\u1ebfp c\u1eadn gi\u00e1o d\u1ee5c c\u00f4ng b\u1eb1ng. Kh\u00f4ng ai, k\u1ec3 c\u1ea3 Handke, bi\u1ebft li\u1ec7u nh\u1eefng thay \u0111\u1ed5i c\u00f3 mang l\u1ea1i hi\u1ec7u qu\u1ea3 hay kh\u00f4ng. \u201c Ch\u00fang t\u00f4i kh\u00f4ng mu\u1ed1n b\u1ecb b\u1ecf l\u1ea1i ph\u00eda sau.\u201d Trong khi nh\u00e0 h\u00f3a h\u1ecdc Handke \u0111ang ph\u00e1 v\u1ee1 th\u1ebf c\u00e2n b\u1eb1ng \u1edf Ba Lan, th\u00ec nh\u00e0 v\u1eadt l\u00fd Schleicher l\u1ea1i c\u1ed1 g\u1eafng thuy\u1ebft ph\u1ee5c c\u00e1c n\u01b0\u1edbc tham gia v\u00e0o k\u1ef3 thi PISA \u0111\u1ea7u ti\u00ean. Nhi\u1ec1u qu\u1ed1c gia \u0111\u00e3 \u0111\u0103ng k\u00fd nh\u01b0ng Ba Lan kh\u00f4ng n\u1eb1m trong s\u1ed1 \u0111\u00f3. Ba Lan c\u00f3 r\u1ea5t \u00edt kinh nghi\u1ec7m trong c\u00e1c k\u1ef3 thi qu\u1ed1c t\u1ebf v\u00e0 nhi\u1ec1u ng\u01b0\u1eddi c\u1ea3m th\u1ea5y r\u1eb1ng ti\u1ec1n n\u00ean \u0111\u01b0\u1ee3c d\u00f9ng v\u00e0o m\u1ee5c \u0111\u00edch kh\u00e1c t\u1ed1t hon. Tuy nhi\u00ean, m\u1ed9t v\u00e0i quan ch\u1ee9c, nh\u01b0 Jerzy Wi\u00e1niewski, c\u1ed1 v\u1ea5n B\u1ed9 Gi\u00e1o d\u1ee5c ki\u00eam c\u1ef1u gi\u00e1o vi\u00ean to\u00e1n trung h\u1ecdc, \u0111\u00e3 v\u1eadn \u0111\u1ed9ng Ba Lan tham gia th\u00ed nghi\u1ec7m. \u0110\u1ed1i v\u00f3i h\u1ecd, PISA \u0111\u1ea1i di\u1ec7n cho s\u1ef1 hi\u1ec7n \u0111\u1ea1i - m\u1ed9t c\u00f4ng c\u1ee5 tinh vi v\u00e0 \u0111\u1ea7y l\u00fd tr\u00ed c\u1ee7a th\u1ebf gi\u00f3i th\u1ee9 nh\u1ea5t. \u201cN\u01b0\u1edbc ph\u00e1t tri\u1ec3n duy nh\u1ea5t v\u1eabn ph\u1ea3n \u0111\u1ed1i l\u00e0 Th\u1ed5 Nh\u0129 K\u1ef3,\u201d Wi\u00e1niewski ch\u1ec9 ra. \u201cCh\u00fang t\u00f4i kh\u00f4ng mu\u1ed1n b\u1ecb b\u1ecf l\u1ea1i ph\u00eda sau.\u201d \u00c1p l\u1ef1c c\u1ee7a \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng \u0111\u1ed3ng m\u1ee9c \u0111\u00e3 c\u00f3 t\u00e1c d\u1ee5ng v\u00e0 v\u00e0o n\u0103m 2000, nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb 15 tu\u1ed5i c\u1ee7a Ba Lan \u0111\u00e3 tham d\u1ef1 k\u1ef3 thi PISA. Kh\u00f4ng ai nh\u1eadn ra v\u00e0o l\u00fac \u0111\u00f3, nh\u01b0ng th\u00f2i c\u01a1 \u0111\u00e3 ch\u00edn mu\u1ed3i. Ho\u00e0n to\u00e0n do s\u1ef1 tr\u00f9ng h\u1ee3p, PISA \u0111\u00e3 n\u1eafm b\u1eaft \u0111\u01b0\u1ee3c kho\u1ea3nh kh\u1eafc c\u1ee7a Ba Lan tr\u01b0\u1edbc v\u00e0 sau khi c\u1ea3i c\u00e1ch. Nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb Ba Lan tham gia k\u1ef3 thi PISA \u0111\u1ea7u ti\u00ean v\u00e0o n\u0103m 2000 \u0111\u00e3 l\u1edbn l\u00ean d\u01b0\u1edbi h\u1ec7 th\u1ed1ng c\u0169. M\u1ed9t n\u1eeda \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c ph\u00e2n v\u00e0o c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng d\u1ea1y ngh\u1ec1, m\u1ed9t n\u1eeda v\u00e0o c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc. C\u00f3 th\u1ec3 n\u00f3i, ch\u00fang l\u00e0 nh\u00f3m b\u1ecb ki\u1ec3m so\u00e1t. Kh\u00f4ng ai \u1edf Ba Lan mong v\u1ecb tr\u00ed \u0111\u1ee9ng \u0111\u1ea7u th\u1ebf gi\u00f3i, nh\u01b0ng k\u1ebft qu\u1ea3 l\u1ea1i v\u1eabn lu\u00f4n g\u00e2y th\u1ea5t v\u1ecdng. Nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb Ba Lan 15 tu\u1ed5i \u0111\u00e3 x\u1ebfp th\u1ee9 21 v\u1ec1 m\u00f4n \u0111\u1ecdc hi\u1ec7u v\u00e0 th\u1ee9 20 v\u1ec1 m\u00f4n to\u00e1n,","d\u01b0\u1edbi Hoa K\u1ef3 v\u00e0 d\u01b0\u1edbi m\u1ee9c trung b\u00ecnh \u0111\u1ed1i v\u00f3i c\u00e1c n\u01b0\u1edbc ph\u00e1t tri\u1ec3n. M\u1ed9t l\u1ea7n n\u1eefa, Ba Lan nh\u00ecn th\u1ea5y t\u1ea5m g\u01b0ong ph\u1ea3n chi\u1ebfu ch\u00ednh m\u00ecnh. N\u1ebfu c\u00e1c h\u1ecdc sinh ngh\u1ec1 \u0111\u01b0\u1ef1c \u0111\u00e1nh gi\u00e1 ri\u00eang, s\u1ef1 kh\u00e1c bi\u1ec7t s\u1ebd g\u00e2y s\u1eedng s\u1ed1t. Hon 2\/3 s\u1ed1 h\u1ecdc sinh ch\u1ec9 v\u1eeba \u0111\u1ea1t chu\u1ea9n m\u1ee9c x\u00f3a m\u00f9. Ba n\u0103m sau, v\u00e0o n\u0103m 2003, m\u1ed9t nh\u00f3m tr\u1ebb 15 tu\u1ed5i m\u1edbi c\u1ee7a Ba Lan \u0111\u00e3 d\u1ef1 thi PISA. Ch\u00fang \u0111\u00e3 d\u00e0nh nhi\u1ec1u n\u0103m ti\u1ec3u h\u1ecdc trong h\u1ec7 th\u1ed1ng c\u0169 nh\u01b0ng sau \u0111\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c v\u00e0o c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc ki\u1ec3u m\u00f3i. Kh\u00f4ng gi\u1ed1ng nh\u01b0 nh\u1eefng anh ch\u1ecb \u0111i tr\u01b0\u1edbc, ch\u00fang v\u1eabn ch\u01b0a \u0111\u01b0\u1ef1c ph\u00e2n lo\u1ea1i. Ch\u00fang l\u00e0 nh\u00f3m th\u1eed nghi\u1ec7m. K\u1ebft qu\u1ea3 l\u1ea1i g\u00e2y s\u1ed1c m\u1ed9t l\u1ea7n n\u1eefa. Ba Lan, ch\u1ee7 \u0111\u1ec1 \u0111\u00e0m ti\u1ebfu c\u1ee7a th\u1ebf gi\u00f3i, x\u1ebfp th\u1ee9 13 v\u1ec1 m\u00f4n \u0111\u1ecdc v\u00e0 th\u1ee9 18 v\u1ec1 to\u00e1n h\u1ecdc, ngay tr\u00ean M\u1ef9 \u1edf c\u1ea3 hai m\u00f4n. Trong kho\u1ea3ng th\u00f2i gian ba n\u0103m, Ba Lan \u0111\u00e3 b\u1eaft k\u1ecbp c\u00e1c n\u01b0\u1edbc ph\u00e1t tri\u1ec3n. L\u00e0m sao c\u00f3 th\u1ec3? Th\u00f4ng th\u01b0\u1eddng, ph\u1ea3i m\u1ea5t nhi\u1ec1u n\u0103m \u0111\u1ec3 c\u00e1c cu\u1ed9c c\u1ea3i c\u00e1ch c\u00f3 b\u1ea5t k\u1ef3 t\u00e1c \u0111\u1ed9ng n\u00e0o v\u00e0 ph\u1ea7n l\u1edbn nh\u1eefng t\u00e1c \u0111\u1ed9ng n\u00e0y kh\u00f4ng bao gi\u1edd r\u00f5 r\u1ec7t. Nh\u01b0ng k\u1ebft qu\u1ea3 \u0111\u00e3 cho th\u1ea5y. \u0110\u1ebfn n\u0103m 2009, Ba Lan \u0111\u00e3 v\u01b0\u1ee3t M\u1ef9 v\u1ec1 to\u00e1n h\u1ecdc v\u00e0 khoa h\u1ecdc, m\u1eb7c d\u00f9 chi ch\u01b0a \u0111\u1ebfn m\u1ed9t n\u1eeda s\u1ed1 ti\u1ec1n v\u00e0o m\u1ed7i h\u1ecdc sinh so v\u00f3i M\u1ef9. \u1ede m\u00f4n \u0111\u1ecdc hi\u1ec3u v\u00e0 to\u00e1n, nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb ngh\u00e8o nh\u1ea5t Ba Lan c\u00f3 s\u1ed1 \u0111i\u1ec3m v\u01b0\u1ee3t xa nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb ngh\u00e8o nh\u1ea5t t\u1ea1i Hoa K\u1ef3. \u0110\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t chi\u1ebfn c\u00f4ng \u0111\u00e1ng ch\u00fa \u00fd, d\u1ef1a tr\u00ean vi\u1ec7c ch\u00fang \u1edf ng\u01b0\u1ee1ng t\u1ed3i t\u1ec7 nh\u1ea5t, v\u1ec1 kinh t\u1ebf x\u00e3 h\u1ed9i, so v\u00f3i tr\u1ebb em ngh\u00e8o nh\u1ea5t t\u1ea1i M\u1ef9. K\u1ebft qu\u1ea3 cho th\u1ea5y ti\u1ec1m n\u0103ng c\u1ee7a c\u00e1c n\u01b0\u1edbc c\u00f2n l\u1ea1i tr\u00ean th\u1ebf gi\u00f3i: tr\u1ebb em ngh\u00e8o c\u00f3 th\u1ec3 h\u1ecdc nhi\u1ec1u hon nh\u1eefng g\u00ec ch\u00fang \u0111ang h\u1ecdc. C\u00f3 l\u1ebd t\u1ea5t c\u1ea3 \u0111\u00e3 kh\u00f4ng bi\u1ebfn m\u1ea5t. An t\u01b0\u1ee3ng nh\u1ea5t l\u00e0 85% h\u1ecdc sinh Ba Lan t\u1ed1t nghi\u1ec7p trung h\u1ecdc n\u0103m \u0111\u00f3, so v\u00f3i 76% \u1edf Hoa K\u1ef3. Trong c\u00f9ng giai \u0111o\u1ea1n n\u00e0y, Hoa K\u1ef3 \u0111\u00e3 tr\u1ea3i qua c\u00e1c cu\u1ed9c c\u1ea3i c\u00e1ch gi\u00e1o d\u1ee5c ri\u00eang, bao g\u1ed3m c\u00e1c k\u1ef3 thi v\u00e0 vi\u1ec7c tr\u1eebng tr\u1ecb c\u00f4ng khai c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng th\u1ea5t b\u1ea1i trong ch\u01b0ong tr\u00ecnh \u201cKh\u00f4ng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb n\u00e0o b\u1ecb b\u1ecf l\u1ea1i ph\u00eda sau\u201d. Nh\u01b0ng cu\u1ed1i c\u00f9ng, \u0111i\u1ec3m PISA c\u1ee7a tr\u1ebb em M\u1ef9 v\u1eabn kh\u00f4ng c\u00f3 thay \u0111\u1ed5i g\u00ec \u0111\u00e1ng k\u1ec3. Hoa K\u1ef3 ch\u1ec9 l\u00e0m t\u0103ng \u00e1p l\u1ef1c l\u00ean c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc thay v\u00ec \u0111\u01b0a s\u1ef1 ch\u1eb7t ch\u1ebd v\u00e0o h\u1ec7 th\u1ed1ng, ho\u00e3n ph\u00e2n lo\u1ea1i h\u1ecdc sinh ho\u1eb7c trao quy\u1ec1n t\u1ef1 ch\u1ee7 cho nh\u1eefng gi\u00e1o vi\u00ean gi\u1ecfi nh\u1ea5t. Khi Wisniewski quan s\u00e1t k\u1ef9 c\u00e1c d\u1eef li\u1ec7u, \u00f4ng th\u1ea5y r\u1ea5t nhi\u1ec1u thay \u0111\u1ed5i c\u1ee7a Ba Lan \u0111\u1ebfn t\u1eeb nh\u1eefng h\u1ecdc sinh c\u00f3 th\u1ec3 b\u1ecb ph\u00e2n v\u00e0o c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng d\u1ea1y ngh\u1ec1. \u0110i\u1ec3m s\u1ed1 c\u1ee7a ch\u00fang t\u0103ng v\u1ecdt tr\u00ean c\u1ea3 n\u01b0\u1edbc. C\u00e1c tr\u01b0\u1eddng c\u1ee7a Ba Lan c\u0169ng \u0111\u00e3 nh\u1ea5t qu\u00e1n hon. Kho\u1ea3ng c\u00e1ch v\u1ec1 \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 gi\u1eefa c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c thu h\u1eb9p nhanh hon \u1edf b\u1ea5t k\u1ef3 qu\u1ed1c gia ph\u00e1t tri\u1ec3n n\u00e0o kh\u00e1c. Th\u00f2i th\u01a1 \u1ea5u \u0111\u00e3 tr\u1edf th\u00e0nh m\u1ed9t giai \u0111o\u1ea1n t\u01b0\u01a1i s\u00e1ng hon \u1edf Ba Lan, g\u1ea7n nh\u01b0 ch\u1ec9 qua m\u1ed9t \u0111\u00eam. V\u00e0 thay \u0111\u1ed5i n\u00e0y kh\u00f4ng c\u00f3 l\u1ecdi cho nh\u0169ng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb c\u00f3 \u0111i\u1ec1u ki\u1ec7n nh\u1ea5t Ba Lan, nh\u1eefng \u0111\u1ee9a c\u0169ng t\u0103ng \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 c\u1ee7a m\u00ecnh. Hon m\u1ed9t ph\u1ea7n ba thanh thi\u1ebfu ni\u00ean Ba Lan \u0111\u1ea1t \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 cao hon m\u1ee9c trung b\u00ecnh \u0111\u1ed1i v\u1edbi c\u00e1c n\u01b0\u1edbc ph\u00e1t tri\u1ec3n. \u0110i\u1ec1u g\u00ec \u0111\u00e3 l\u00e0m n\u00ean s\u1ef1 kh\u00e1c bi\u1ec7t \u1edf Ba Lan? Trong s\u1ed1 m\u1ecdi thay \u0111\u1ed5i, c\u00f3 m\u1ed9t cu\u1ed9c c\u1ea3i c\u00e1ch \u0111\u00e3 gi\u1eef vai tr\u00f2 quan tr\u1ecdng nh\u1ea5t, theo m\u1ed9t nghi\u00ean c\u1ee9u \u0111\u01b0\u1ee3c th\u1ef1c hi\u1ec7n b\u1edfi Wisniewski v\u00e0 c\u00e1c c\u1ed9ng s\u1ef1 c\u1ee7a \u00f4ng: s\u1ef1 tr\u00ec ho\u00e3n ph\u00e2n lo\u1ea1i. Tr\u1ebb c\u00f3 kh\u1ea3 n\u0103ng b\u1ecb \u0111\u01b0a v\u00e0o c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng d\u1ea1y ngh\u1ec1 \u0111\u00e3 ghi \u0111i\u1ec3m cao hon c\u00e1c b\u1ea1n \u0111\u1ed3ng trang l\u1ee9a \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c ph\u00e2n lo\u1ea1i kho\u1ea3ng 100 \u0111i\u1ec3m v\u00e0o n\u0103m 2000. Nh\u0169ng k\u1ef3 v\u1ecdng t\u0103ng l\u00ean v\u00e0 b\u1ecdn tr\u1ebb \u0111\u00e3 \u0111\u00e1p \u1ee9ng \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u00fang. 4.000 tr\u01b0\u1eddng m\u00f3i r\u00f5 r\u00e0ng \u0111\u00e3 b\u1eaft \u0111\u1ea7u h\u1ec7 th\u1ed1ng gi\u00e1o d\u1ee5c n\u00e0y theo nh\u1eefng c\u00e1ch kh\u00f4ng ai","mong \u0111\u1ef1i. C\u00e1c hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng t\u00ecnh nguy\u1ec7n qu\u1ea3n l\u00fd nh\u1eefng tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc m\u00f3i c\u00f3 xu h\u01b0\u1edbng l\u00e0 c\u00e1c nh\u00e0 l\u00e3nh \u0111\u1ea1o tr\u01b0\u1eddng tham v\u1ecdng hon v\u00e0 h\u1ecd \u0111\u01b0\u1ee3c ph\u00e9p t\u1ef1 ch\u1ecdn c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean cho tr\u01b0\u1eddng. Kh\u00e1 t\u00ecnh c\u1edd, h\u1ec7 th\u1ed1ng m\u00f3i t\u1ef1 ch\u1ecdn nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi t\u00e0i n\u0103ng v\u00e0 c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng m\u00f3i nh\u1edd th\u1ebf \u0111\u01b0\u1ef1c x\u00e2y d\u1ef1ng d\u1ef1a tr\u00ean uy t\u00edn. C\u00e1c tr\u01b0\u1eddng m\u1edbi g\u1eedi m\u1ed9t th\u00f4ng \u0111i\u1ec7p t\u00f3i ph\u1ea7n c\u00f2n l\u1ea1i c\u1ee7a n\u1ec1n gi\u00e1o d\u1ee5c, r\u1eb1ng nh\u1eefng cu\u1ed9c c\u1ea3i c\u00e1ch n\u00e0y l\u00e0 th\u1eadt, ch\u1ee9 kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 m\u1ed9t s\u1ef1 b\u1ed9c ph\u00e1t v\u1ec1 ch\u00ednh tr\u1ecb c\u00f3 th\u1ec3 b\u1ecb ph\u1ee9t l\u1edd s\u1edbm sau \u0111\u00f3. Handke \u0111\u00e3 r\u1ea5t vui m\u1eebng, coi \u0111i\u1ec3m PISA nh\u01b0 l\u00e0 d\u1eabn ch\u1ee9ng kh\u1eb3ng \u0111\u1ecbnh hi\u1ec7u qu\u1ea3 c\u00e1c cu\u1ed9c c\u1ea3i c\u00e1ch c\u1ee7a \u00f4ng. \u201cC\u00e1c thanh thi\u1ebfu ni\u00ean c\u1ee7a ch\u00fang t\u00f4i \u0111\u00e3 b\u1eaft \u0111\u1ea7u t\u01b0 duy r\u1ed3i.\u201d Nh\u01b0ng d\u1eef li\u1ec7u c\u0169ng ti\u1ebft l\u1ed9 m\u1ed9t kh\u00eda c\u1ea1nh kh\u00f4ng m\u1ea5y h\u1ea5p d\u1eabn: C\u00e1c k\u1ef3 v\u1ecdng c\u00f3 th\u1ec3 gi\u1ea3m nhanh nh\u01b0 l\u00fac t\u0103ng. N\u0103m 2006 v\u00e0 2009, Ba Lan \u0111\u00e3 \u0111\u1ec3 m\u1ed9t nh\u00f3m h\u1ecdc sinh 16-17 tu\u1ed5i thi th\u1eed PISA, \u0111\u1ec3 xem chuy\u1ec7n g\u00ec x\u1ea3y ra m\u1ed9t khi ch\u00fang \u0111\u01b0\u1ef1c ph\u00e2n v\u00e0o c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng d\u1ea1y ngh\u1ec1. Th\u1eadt ng\u1ea1c nhi\u00ean, th\u00e0nh t\u00edch bi\u1ebfn m\u1ea5t: Kho\u1ea3ng c\u00e1ch th\u00e0nh t\u00edch t\u1eeb b\u00e0i thi PISA \u0111\u1ea7u ti\u00ean \u0111\u00e3 tr\u1edf l\u1ea1i, ch\u1ec9 m\u1ed9t n\u0103m sau \u0111\u00f3. \u0110\u1ebfn n\u0103m 16 tu\u1ed5i, c\u00e1c h\u1ecdc sinh ngh\u1ec1 \u0111\u1ea1t \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 t\u1ec7 hon nhi\u1ec1u so v\u00f3i h\u1ecdc sinh t\u1ea1i c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc. C\u00e1c c\u1ea3i c\u00e1ch ch\u1ec9 tr\u00ec ho\u00e3n kho\u1ea3ng c\u00e1ch ch\u1ee9 kh\u00f4ng lo\u1ea1i b\u1ecf \u0111\u01b0\u1ef1c n\u00f3. Wi\u00e1niewski c\u1ea3m th\u1ea5y b\u1ed1i r\u1ed1i. Sao nh\u1eefng thay \u0111\u1ed5i c\u00f3 th\u1ec3 bi\u1ebfn m\u1ea5t nhanh nh\u01b0 v\u1eady? \u201c\u0110\u00f3 c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0 do \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c,\u201d \u00f4ng n\u00f3i. \u201cV\u00e0 \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3 c\u1ea7n \u0111\u01b0\u1ef1c nghi\u00ean c\u1ee9u th\u00eam. Nh\u01b0ng b\u1eb1ng c\u00e1ch n\u00e0o \u0111\u00f3, nh\u1eefng \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng \u0111\u1ed3ng m\u1ee9c v\u1eabn r\u1ea5t l\u1edbn.\u201d \u0110i\u1ec1u g\u00ec \u0111\u00f3 \u0111\u00e3 x\u1ea3y ra v\u1edbi b\u1ecdn tr\u1ebb m\u1ed9t khi ch\u00fang \u0111\u01b0\u1ef1c ph\u00e2n v\u00e0o c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng d\u1ea1y ngh\u1ec1 c\u00f9ng v\u00f3i nh\u1eefng h\u1ecdc sinh v\u00e0 gi\u00e1o vi\u00ean ngh\u1ec1 kh\u00e1c. Ch\u00fang d\u01b0\u1eddng nh\u01b0 \u0111\u00e3 \u0111\u00e1nh m\u1ea5t kh\u1ea3 n\u0103ng ho\u1eb7c c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0 c\u1ea3 \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c, ch\u1ec9 sau m\u1ed9t \u0111\u00eam. Nh\u1eefng h\u1ecdc sinh n\u0103ng khi\u1ebfu v\u00e0 t\u00e0i n\u0103ng t\u1ea1i M\u1ef9 Theo tr\u1ef1c gi\u00e1c, ph\u00e2n lo\u1ea1i mang l\u1ea1i r\u1ea5t nhi\u1ec1u \u00fd ngh\u0129a. M\u1ed9t l\u00f3p h\u1ecdc s\u1ebd hi\u1ec7u qu\u1ea3 hon n\u1ebfu t\u1ea5t c\u1ea3 h\u1ecdc sinh \u0111\u1ec1u c\u00f3 ki\u1ebfn th\u1ee9c t\u01b0ong \u0111\u1ed3ng nhau. D\u00f9 v\u1eady, tr\u00ean th\u1ef1c t\u1ebf, ki\u1ec3u ph\u00e2n lo\u1ea1i th\u1ee9 c\u1ea5p h\u1ea7u nh\u01b0 lu\u00f4n \u0111i k\u00e8m v\u00f3i c\u00e1c k\u1ef3 v\u1ecdng th\u1ee9 c\u1ea5p. v\u1ec1 m\u1eb7t th\u1ed1ng k\u00ea, ph\u00e2n lo\u1ea1i c\u00f3 xu h\u01b0\u1edbng l\u00e0m gi\u1ea3m kh\u1ea3 n\u0103ng h\u1ecdc t\u1eadp v\u00e0 \u0111\u1ea9y m\u1ea1nh s\u1ef1 b\u1ea5t b\u00ecnh \u0111\u1eb3ng \u1edf b\u1ea5t c\u1ee9 \u0111\u00e2u n\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c th\u1eed nghi\u1ec7m. N\u00f3i chung, ph\u00e2n lo\u1ea1i \u1edf tu\u1ed5i c\u00e0ng tr\u1ebb th\u00ec \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 PISA tr\u00ean c\u1ea3 n\u01b0\u1edbc c\u00e0ng t\u1ec7. D\u01b0\u1eddng nh\u01b0 c\u00f3 m\u1ed9t ki\u1ec3u hi\u1ec7u \u1ee9ng khu \u1ed5 chu\u1ed9t n\u00e0o \u0111\u00f3: Khi tr\u1ebb b\u1ecb g\u00e1n m\u00e1c v\u00e0 ph\u00e2n lo\u1ea1i v\u00e0o nh\u00f3m c\u1ea5p th\u1ea5p hon, kh\u1ea3 n\u0103ng h\u1ecdc c\u1ee7a ch\u00fang c\u0169ng gi\u1ea3m. \u1ede Pennsylvania, Tom \u0111\u01b0\u1ef1c ph\u00e2n l\u00f3p t\u1eeb n\u0103m l\u00f3p 3. M\u1ed9t gi\u00e1o vi\u00ean khuy\u00ean c\u1eadu n\u00ean th\u1eed ki\u1ec3m tra ph\u00e2n lo\u1ea1i v\u00e0 c\u1eadu \u0111\u00e3 l\u00e0m r\u1ea5t t\u1ed1t. V\u00ec v\u1eady, n\u0103m 8 tu\u1ed5i, Tom \u0111\u01b0\u1ef1c tham gia Ch\u01b0ong tr\u00ecnh n\u0103ng khi\u1ebfu v\u00e0 t\u00e0i n\u0103ng \u1edf Gettysburg. L\u00fac \u0111\u1ea7u, s\u1ef1 kh\u00e1c bi\u1ec7t n\u00e0y mang l\u1ea1i r\u1ea5t \u00edt \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng th\u1ef1c t\u1ebf. M\u1ed7i tu\u1ea7n m\u1ed9t l\u1ea7n, c\u1eadu v\u00e0 c\u00e1c b\u1ea1n kh\u00e1c \u0111\u01b0\u1ee3c tham gia m\u1ed9t l\u00f3p h\u1ecdc \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t, h\u1ecd \u0111\u01b0\u1ef1c h\u1ecdc ti\u1ebfng Latin v\u00e0 l\u00e0m quen v\u00f3i c\u00e1c ti\u1ebft h\u1ecdc d\u00e0i hon t\u1eeb s\u1edbm. Khi l\u1edbn hon, c\u1eadu \u0111\u01b0\u1ef1c tham gia l\u00f3p ph\u00e2n lo\u1ea1i r\u00f5 r\u00e0ng hon. N\u0103m 15 tu\u1ed5i, c\u00e1c gi\u1edd h\u1ecdc ch\u00ednh c\u1ee7a c\u1eadu \u0111\u1ec1u \u0111\u01b0\u1ef1c xem x\u00e9t \u0111\u1ec3 n\u00e2ng cao hon. C\u1eadu h\u1ecdc ti\u1ebfng Anh, x\u00e3 h\u1ed9i h\u1ecdc v\u00e0 khoa h\u1ecdc theo ch\u1ebf \u0111\u1ed9 ph\u00e2n lo\u1ea1i t\u0103ng t\u1ed1c v\u00f3i c\u00e1c h\u1ecdc sinh c\u00f3 th\u00e0nh t\u00edch cao hon kh\u00e1c. C\u1eadu ch\u1ec9 th\u1ea5y c\u00e1c b\u1ea1n kh\u00f4ng theo h\u1ec7 t\u0103ng t\u1ed1c \u1edf ph\u00f2ng t\u1eadp th\u1ec3 d\u1ee5c, ngh\u1ec7 thu\u1eadt ho\u1eb7c c\u00e1c l\u00f3p h\u1ecdc kh\u00f4ng c\u1ea7n thi\u1ebft kh\u00e1c. Th\u1eadt kh\u00f3 \u0111\u1ec3 bi\u1ebft \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng c\u1ee7a vi\u1ec7c ph\u00e2n lo\u1ea1i n\u00e0y, nhung c\u00f3 th\u1ec3 n\u00f3i r\u1eb1ng nh\u0169ng tr\u1ebb \u0111\u01b0\u1ef1c cho bi\u1ebft l\u00e0 ch\u00fang c\u00f3 n\u0103ng khi\u1ebfu t\u1eeb n\u0103m 8 tu\u1ed5i c\u00f3 xu h\u01b0\u1edbng quan s\u00e1t ch\u00ednh m\u00ecnh theo","h\u01b0\u1edbng \u0111\u00f3 v\u00e0 ng\u01b0\u1ee3c l\u1ea1i. T\u1eeb n\u0103ng khi\u1ebfu b\u1ea3n th\u00e2n ng\u1ee5 \u00fd m\u1ed9t t\u00e0i n\u0103ng b\u1ea9m sinh m\u00e0 kh\u00f4ng s\u1ef1 ch\u0103m ch\u1ec9 n\u00e0o c\u00f3 th\u1ec3 thay \u0111\u1ed5i \u0111\u01b0\u1ee3c. \u0110i\u1ec1u \u0111\u00f3 tr\u00e1i ng\u01b0\u1ee3c v\u00f3i quan ni\u1ec7m con \u0111\u01b0\u1eddng duy nh\u1ea5t \u0111\u1ec3 hi\u1ec3u bi\u1ebft th\u1ef1c s\u1ef1 l\u00e0 h\u1ecdc, h\u1ecdc n\u1eefa, h\u1ecdc m\u00e3i. Khi Tom l\u00e0 h\u1ecdc sinh n\u0103m nh\u1ea5t, tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc Gettysburg c\u00f3 ba h\u1ec7 ph\u00e2n lo\u1ea1i ch\u00ednh. Ki\u1ec3u ph\u00e2n lo\u1ea1i nghi\u00eam ng\u1eb7t nh\u1ea5t l\u00e0 h\u1ec7 t\u0103ng t\u1ed1c, v\u1ed1n tr\u1edf th\u00e0nh h\u1ec7 N\u00e2ng cao \u1edf n\u0103m th\u1ee9 hai v\u00e0 n\u0103m cu\u1ed1i c\u1ea5p. Ki\u1ec3u ph\u00e2n lo\u1ea1i th\u1ee9 hai l\u00e0 d\u00e0nh cho nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb b\u00ecnh th\u01b0\u1eddng. Sau \u0111\u00f3, c\u00f3 th\u00eam ki\u1ec3u ph\u00e2n lo\u1ea1i kh\u00e1c n\u1eefa, hoa m\u1ef9 m\u00e0 n\u00f3i l\u00e0 h\u1ec7 \u00fang d\u1ee5ng. H\u1ec7 n\u00e0y chi\u1ebfm 10% \u0111\u1ebfn 15% c\u00e1c b\u1ea1n c\u00f9ng l\u00f3p Tom, nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi, v\u00ec b\u1ea5t c\u1ee9 l\u00fd do g\u00ec, h\u01b0\u1edbng \u0111\u1ebfn m\u1ee5c \u0111\u00edch r\u1ea5t th\u1ea5p. Thay v\u00ec h\u1ecdc ti\u1ebfng Anh, nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb n\u00e0y ch\u1ecdn \\\"ti\u1ebfng Anh cho ng\u01b0\u1eddi \u0111i l\u00e0m\u201d. M\u1ed7i ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec1u tham gia m\u1ed9t h\u1ec7 ri\u00eang, cho d\u00f9 k\u1ebft qu\u1ea3 sau n\u00e0y th\u1ebf n\u00e0o. Khi ngh\u0129 \u0111\u1ebfn ph\u00e2n lo\u1ea1i, h\u1ea7u h\u1ebft m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi ngh\u0129 \u0111\u1ebfn nh\u1eefng noi nh\u01b0 \u0110\u1ee9c ho\u1eb7c \u00c1o, noi c\u00e1c h\u1ecdc sinh \u0111\u01b0\u1ef1c chuy\u1ec3n \u0111\u1ebfn c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc ri\u00eang bi\u1ec7t t\u00f9y thu\u1ed9c v\u00e0o nguy\u1ec7n v\u1ecdng c\u1ee7a ch\u00fang. Ph\u00e2n lo\u1ea1i c\u00f3 nhi\u1ec1u d\u1ea1ng kh\u00e1c nhau \u1edf nh\u1eefng n\u01b0\u1edbc nh\u01b0 Hoa K\u1ef3, V\u01b0ong qu\u1ed1c Anh, Canada, Nh\u1eadt B\u1ea3n, Na Uy v\u00e0 Th\u1ee5y \u0110i\u1ec3n. Nh\u01b0ng \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3 kh\u00f4ng c\u00f3 ngh\u0129a l\u00e0 n\u00f3 \u00edt m\u1ea1nh m\u1ebd hon. Ph\u00e2n lo\u1ea1i \u1edf tr\u01b0\u1eddng ti\u1ec3u h\u1ecdc l\u00e0 m\u1ed9t ch\u00ednh s\u00e1ch M\u1ef9 \u0111\u1ea7y \u0111\u1ed9c \u0111\u00e1o. Vi\u1ec7c ph\u00e2n lo\u1ea1i b\u1eaft \u0111\u1ea7u \u1edf \u0111\u1ed9 tu\u1ed5i r\u1ea5t nh\u1ecf d\u01b0\u1edbi d\u1ea1ng c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng ch\u1ecdn, c\u00e1c l\u00f3p h\u1ecdc danh d\u1ef1, c\u00e1c kh\u00f3a h\u1ecdc n\u00e2ng cao ho\u1eb7c c\u00e1c ch\u01b0ong tr\u00ecnh T\u00fa t\u00e0i Qu\u1ed1c t\u1ebf. Hoa K\u1ef3 l\u00e0 m\u1ed9t trong s\u1ed1 \u00edt c\u00e1c qu\u1ed1c gia m\u00e0 \u1edf \u0111\u00f3 tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc kh\u00f4ng ch\u1ec9 ph\u00e2n lo\u1ea1i tr\u1ebb theo kh\u1ea3 n\u0103ng, m\u00e0 c\u00f2n gi\u1ea3ng d\u1ea1y n\u1ed9i dung kh\u00e1c nhau cho h\u1ec7 n\u00e2ng cao hon. \u1ede c\u00e1c n\u01b0\u1edbc kh\u00e1c, trong \u0111\u00f3 c\u00f3 \u0110\u1ee9c v\u00e0 Singapore, m\u1ecdi tr\u1ebb em \u0111\u1ec1u theo h\u1ecdc ch\u01b0ong tr\u00ecnh ch\u00ednh kh\u00f3a nh\u01b0 nhau; nh\u1eefng em \u1edf l\u00f3p n\u00e2ng cao nh\u1ea5t ch\u1ec9 nghi\u00ean c\u1ee9u t\u00e0i li\u1ec7u s\u00e2u hon m\u00e0 th\u00f4i. Trong khi \u0111\u00f3, n\u1ea1n ph\u00e2n bi\u1ec7t l\u00e2u d\u00e0i theo ch\u1ee7ng t\u1ed9c v\u00e0 thu nh\u1eadp \u1edf c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng t\u1ea1i M\u1ef9 \u0111\u00e3 t\u1ea1o ra m\u1ed9t h\u1ec7 th\u1ed1ng ph\u00e2n lo\u1ea1i ng\u1ea7m kh\u00e1c, trong \u0111\u00f3 nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb d\u00e2n t\u1ed9c thi\u1ec3u s\u1ed1 v\u00e0 con em c\u00e1c gia \u0111\u00ecnh c\u00f3 thu nh\u1eadp th\u1ea5p c\u00f3 nhi\u1ec1u kh\u1ea3 n\u0103ng \u0111\u01b0\u1ef1c h\u1ecdc t\u1ea1i c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng k\u00e9m ch\u1ea5t l\u01b0\u1ee3ng hon v\u00f3i \u00edt l\u00f3p n\u00e2ng cao hon v\u00e0 gi\u00e1o vi\u00ean \u00edt kinh nghi\u1ec7m hon. \u0110\u1ebfn \u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ef7 XXI, r\u1ea5t nhi\u1ec1u qu\u1ed1c gia \u0111\u00e3 d\u1ea7n c\u00e2n nh\u1eafc vi\u1ec7c tr\u00ec ho\u00e3n ph\u00e2n lo\u1ea1i. Khi h\u1ecd l\u00e0m v\u1eady, tr\u1ebb em th\u01b0\u1eddng \u0111\u1ea1t th\u00e0nh t\u00edch cao hon. \u1ede h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng Ba Lan, ph\u00e2n lo\u1ea1i di\u1ec5n ra \u1edf \u0111\u1ed9 tu\u1ed5i 16. \u1ede tr\u01b0\u1eddng c\u1ee7a Tom t\u1ea1i Wroclaw, vi\u1ec7c ph\u00e2n lo\u1ea1i \u0111\u00e3 xong xu\u00f4i; ch\u1ec9 1\/3 \u0111\u1ebfn m\u1ed9t n\u1eeda s\u1ed1 h\u1ecdc sinh xin ph\u00e2n lo\u1ea1i \u0111\u01b0\u1ef1c ch\u1ea5p nh\u1eadn. Tom ch\u1ec9 th\u1ea5y nh\u0169ng b\u1ea1n h\u1ecdc ngh\u1ec1 khi \u0111\u1ebfn l\u00f3p th\u1ec3 d\u1ee5c. H\u1ecd r\u00f2i \u0111i khi \u0111\u1ebfn gi\u1edd h\u1ecdc c\u1ee7a c\u1eadu. Ph\u1ea7n Lan c\u0169ng ph\u00e2n lo\u1ea1i \u1edf \u0111\u1ed9 tu\u1ed5i r\u1ea5t tr\u1ebb. Nh\u01b0 \u1edf Ba Lan, s\u1ef1 ph\u00e2n lo\u1ea1i x\u1ea3y ra mu\u1ed9n hon, n\u0103m 16 tu\u1ed5i, h\u1eadu qu\u1ea3 c\u1ee7a 40 n\u0103m c\u1ea3i c\u00e1ch, m\u1ed7i giai \u0111o\u1ea1n l\u1ea1i tr\u00ec ho\u00e3n ph\u00e2n lo\u1ea1i l\u00e2u hon m\u1ed9t ch\u00fat. D\u00f9 v\u1eady, cho \u0111\u1ebfn khi h\u1ecdc sinh 16 tu\u1ed5i, c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc Ph\u1ea7n Lan v\u1eabn theo s\u00e1t m\u1ed9t quy lu\u1eadt nghi\u00eam ng\u1eb7t v\u1ec1 s\u1ef1 c\u00f4ng b\u1eb1ng. Theo quy t\u1eafc, c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean kh\u00f4ng th\u1ec3 gi\u1eef tr\u1ebb l\u1ea1i ho\u1eb7c \u0111\u1ea9y ch\u00fang l\u00ean l\u00f3p khi ch\u00fang ch\u01b0a s\u1eb5n s\u00e0ng. Vi\u1ec7c \u0111\u00f3 \u0111\u1ec3 l\u1ea1i duy nh\u1ea5t m\u1ed9t l\u1ef1a ch\u1ecdn: M\u1ecdi tr\u1ebb \u0111\u1ec1u ph\u1ea3i h\u1ecdc. \u0110\u1ec3 khi\u1ebfn vi\u1ec7c n\u00e0y kh\u1ea3 thi, h\u1ec7 th\u1ed1ng gi\u00e1o d\u1ee5c c\u1ee7a Ph\u1ea7n Lan \u0111\u00e3 \u0111\u1ed5 ti\u1ec1n v\u00e0o nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb c\u1ea7n s\u1ef1 tr\u1ef1 gi\u00fap. Ngay khi m\u1ed9t s\u1ed1 tr\u1ebb c\u00f3 d\u1ea5u hi\u1ec7u t\u1ee5t l\u1ea1i, c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean b\u1ea5t ng\u1edd t\u1eadp trung v\u00e0o ch\u00fang gi\u1ed1ng nh\u01b0 m\u1ed9t \u0111\u1ed9i b\u1ea3o tr\u00ec tr\u01b0\u1edbc khi ch\u00fang h\u1ecdc sa s\u00fat hon n\u1eefa. Kho\u1ea3ng 1\/3 s\u1ed1 tr\u1ebb nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ef1c s\u1ef1 tr\u1ef1 gi\u00fap \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t trong th\u00f2i gian ch\u00edn n\u0103m \u0111\u1ea7u ti\u00ean \u0111\u1ebfn tr\u01b0\u1eddng. Ch\u1ec9 2% \u1edf l\u1ea1i l\u00f3p ti\u1ec3u h\u1ecdc \u1edf Ph\u1ea7n Lan (so v\u00f3i 11% \u1edf Hoa K\u1ef3, m\u1ee9c tr\u00ean trung b\u00ecnh \u0111\u1ed1i v\u00f3i c\u00e1c","n\u01b0\u1edbc ph\u00e1t tri\u1ec3n). M\u1ed9t khi ph\u00e2n lo\u1ea1i x\u1ea3y ra, kh\u00f4ng c\u00f2n l\u00e0 s\u1ef1 k\u1ef3 th\u1ecb \u1edf Ph\u1ea7n Lan. Ch\u00ednh ph\u1ee7 chi th\u00eam ti\u1ec1n cho c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng ngh\u1ec1 v\u00e0 \u1edf nhi\u1ec1u th\u1ecb tr\u1ea5n, nh\u1eefng tr\u01b0\u1eddng n\u00e0y c\u00f3 uy t\u00edn nh\u01b0 c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc. Th\u1ef1c t\u1ebf, c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng c\u00e0ng xa x\u00f4i ho\u1eb7c c\u00f3 ho\u00e0n c\u1ea3nh kh\u00f3 kh\u0103n c\u00e0ng nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ef1c nhi\u1ec1u ti\u1ec1n \u0111\u1ea7u t\u01b0. S\u1ef1 c\u00e2n b\u1eb1ng n\u00e0y c\u0169ng quan tr\u1ecdng nh\u01b0 vi\u1ec7c tr\u00ec ho\u00e3n ph\u00e2n lo\u1ea1i; m\u1ed9t khi c\u00e1c h\u1ecdc sinh chuy\u1ec3n sang h\u1ec7 ngh\u1ec1, \u00edt nh\u1ea5t c\u0169ng ph\u1ea3i c\u00f3 hi\u1ec7u qu\u1ea3 n\u00e0o \u0111\u00f3. Kh\u00f4ng ph\u1ea3i \u0111\u1ee9a tr\u1ebb n\u00e0o c\u0169ng ph\u1ea3i h\u1ecdc \u0111\u1ea1i h\u1ecdc, nh\u01b0ng t\u1ea5t c\u1ea3 \u0111\u1ec1u ph\u1ea3i h\u1ecdc c\u00e1c k\u1ef9 n\u0103ng h\u1eefu \u00edch. \u1ede Ph\u1ea7n Lan v\u00e0 t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c qu\u1ed1c gia h\u00e0ng \u0111\u1ea7u, chi ph\u00ed gi\u00e1o d\u1ee5c \u0111i li\u1ec1n v\u00f3i nhu c\u1ea7u, m\u1ed9t vi\u1ec7c v\u1ed1n r\u1ea5t h\u1ef1p l\u00fd. C\u00e1c h\u1ecdc sinh c\u00e0ng k\u00e9m, c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng ch\u00fang theo h\u1ecdc c\u00e0ng nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c nhi\u1ec1u ti\u1ec1n. \u1ede Pennsylvania, ti\u1ec3u bang qu\u00ea h\u01b0ong c\u1ee7a Tom, th\u00ec ng\u01b0\u1ee3c l\u1ea1i. Nh\u1eefng khu h\u1ecdc ch\u00e1nh ngh\u00e8o nh\u1ea5t chi ti\u1ec1n tr\u00ean m\u1ed7i h\u1ecdc sinh \u00edt hon 20%, kho\u1ea3ng 9.000 \u0111\u00f4-la so v\u00f3i kho\u1ea3ng 11.000 \u0111\u00f4-la \u1edf c\u00e1c khu v\u1ef1c gi\u00e0u c\u00f3 nh\u1ea5t. S\u1ef1 t\u1ee5t h\u1eadu \u1edf \u0111i\u1ec3m to\u00e1n l\u00e0 m\u1ed9t trong nh\u1eefng kh\u00e1c bi\u1ec7t r\u00f5 r\u00e0ng nh\u1ea5t gi\u1eefa Hoa K\u1ef3 v\u00e0 c\u00e1c n\u01b0\u1edbc kh\u00e1c. \u1ede h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c n\u01b0\u1edbc ph\u00e1t tri\u1ec3n kh\u00e1c, tr\u01b0\u1eddng c\u00f3 nh\u1eefng h\u1ecdc sinh ngh\u00e8o nh\u1ea5t s\u1ebd c\u00f3 t\u1ef7 l\u1ec7 nhi\u1ec1u gi\u00e1o vi\u00ean tr\u00ean m\u1ed7i h\u1ecdc sinh hon; \u0111i\u1ec1u n\u00e0y tr\u00e1i v\u00f3i th\u1ef1c t\u1ebf \u1edf b\u1ed1n qu\u1ed1c gia: Hoa K\u1ef3, Israel, Slovenia v\u00e0 Th\u1ed5 Nh\u0129 K\u1ef3, noi c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng c\u00f3 h\u1ecdc sinh ngh\u00e8o nh\u1ea5t c\u00f3 t\u1ef7 l\u1ec7 \u00edt gi\u00e1o vi\u00ean tr\u00ean m\u1ed7i h\u1ecdc sinh hon. \u0110\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t kh\u00e1c bi\u1ec7t n\u1ed5i b\u1eadt v\u00e0 li\u00ean quan \u0111\u1ebfn s\u1ef1 ch\u1eb7t ch\u1ebd. \u1ede c\u00e1c n\u01b0\u1edbc noi ai c\u0169ng coi vi\u1ec7c h\u1ecdc l\u00e0 nghi\u00eam t\u00fac th\u00ec \u0111\u00fang l\u00e0 v\u1eady. N\u1ebfu s\u1ef1 ch\u1eb7t ch\u1ebd l\u00e0 m\u1ed9t \u0111i\u1ec1u ki\u1ec7n ti\u00ean quy\u1ebft cho th\u00e0nh c\u00f4ng trong cu\u1ed9c s\u1ed1ng, n\u00f3 ph\u1ea3i \u0111\u01b0\u1ef1c \u00e1p d\u1ee5ng \u0111\u1ed3ng \u0111\u1ec1u. S\u1ef1 h\u1ecdp l\u00fd - m\u1ed9t gi\u00e1 tr\u1ecb c\u1ed1t l\u00f5i c\u1ee7a s\u1ef1 c\u00f4ng b\u1eb1ng, \u0111\u01b0\u1ef1c h\u1ed7 tr\u1ef1 b\u1eb1ng ti\u1ec1n v\u00e0 th\u1ec3 ch\u1ebf ho\u00e1 b\u1eb1ng vi\u1ec7c tr\u00ec ho\u00e3n ph\u00e2n lo\u1ea1i - l\u00e0 m\u1ed9t d\u1ea5u hi\u1ec7u c\u1ee7a s\u1ef1 ch\u1eb7t ch\u1ebd. Hang c\u1ee7a Plato6 Sau n\u0103m \u0111\u1ea7u ti\u00ean \u1edf tr\u01b0\u1eddng Trung h\u1ecdc Gettysburg, Tom c\u00f3 m\u1ed9t hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng m\u00f3i. T\u00ean \u00f4ng l\u00e0 Mark Blanchard v\u00e0 hi\u1ec7n \u00f4ng v\u1eabn \u0111ang t\u1ea1i v\u1ecb. \u0110i\u1ec3m thi c\u1ee7a tr\u01b0\u1eddng th\u1ea5p hon m\u1ee9c n\u00ean \u0111\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ef1c v\u00e0 v\u1ecb hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng m\u00f3i t\u1eadp trung t\u00ecm hi\u1ec3u l\u00fd do. \u00d4ng \u0111\u00e3 l\u00e0m vi\u1ec7c t\u1ea1i hai tr\u01b0\u1eddng c\u00f4ng l\u1eadp kh\u00e1c c\u00f3 th\u00e0nh t\u00edch cao hon \u1edf Pennsylvania, v\u00ec v\u1eady \u00f4ng ngh\u0129 m\u00ecnh c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0m m\u00f3i Gettysburg khi t\u00ecm ra v\u1ea5n \u0111\u1ec1. Nhung \u00f4ng kh\u00f4ng th\u1ec3. Tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc Gettysburg r\u1ea5t l\u1edbn. N\u00f3 tr\u1ea3i r\u1ed9ng tr\u00ean kho\u1ea3ng 124 m\u1eabu Anh, m\u1ed9t khu\u00f4n vi\u00ean tho\u00e1ng \u0111\u00e3ng v\u00f3i nh\u1eefng t\u00f2a nh\u00e0 \u0111\u01b0\u1ef1c x\u00e2y b\u1eb1ng g\u1ea1ch \u0111\u1ecf v\u00e0 k\u00ednh n\u1eb1m sau m\u1ed9t b\u00e3i c\u1ecf \u0111\u01b0\u1ee3c c\u1eaft t\u1ec9a c\u1ea9n th\u1eadn. C\u01a1 s\u1edf v\u1eadt ch\u1ea5t tr\u1ecb gi\u00e1 40 tri\u1ec7u \u0111\u00f4-la, \u0111\u01b0\u1ee3c x\u00e2y d\u1ee5ng v\u00e0o n\u0103m 1998, bao g\u1ed3m m\u1ed9t ph\u00f2ng th\u00ed nghi\u1ec7m k\u1ef9 thu\u1eadt, m\u1ed9t nh\u00e0 k\u00ednh, ba s\u00e2n b\u00f3ng r\u1ed5 v\u00e0 m\u1ed9t gi\u1ea3ng \u0111\u01b0\u1eddng 1.600 ch\u1ed7 ng\u1ed3i ki\u1ec3u d\u00e1ng hi\u1ec7n \u0111\u1ea1i. Tr\u01b0\u1eddng chi s\u1ed1 ti\u1ec1n tr\u00ean m\u1ed7i \u0111\u1ea7u h\u1ecdc sinh cao g\u1ea7n g\u1ea5p \u0111\u00f4i tr\u01b0\u1eddng Kim \u1edf Oklahoma, ngay c\u1ea3 sau khi \u0111i\u1ec1u ch\u1ec9nh chi ph\u00ed sinh ho\u1ea1t v\u00e0 nh\u0169ng kh\u00e1c bi\u1ec7t v\u1ec1 nhu c\u1ea7u c\u1ee7a h\u1ecdc sinh. N\u1ebfu c\u00f3 b\u1ea5t c\u1ee9 th\u1ee9 g\u00ec tr\u01b0\u1eddng c\u1ea7n, th\u00ec \u0111\u00f3 h\u1eb3n kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 ti\u1ec1n. Blanchard lo l\u1eafng r\u1eb1ng v\u1ea5n \u0111\u1ec1 c\u00f3 th\u1ec3 n\u1eb1m \u1edf \u0111\u1ed9i ng\u0169 gi\u00e1o vi\u00ean; m\u1ed9t vi\u1ec7c r\u1ea5t kh\u00f3 thay \u0111\u1ed5i. Tuy nhi\u00ean, \u00f4ng \u0111\u00e3 r\u1ea5t ng\u1ea1c nhi\u00ean khi ph\u00e1t hi\u1ec7n ra nhi\u1ec1u gi\u00e1o vi\u00ean t\u00e0i n\u0103ng v\u00e0 c\u00f3 kinh","nghi\u1ec7m \u1edf \u0111\u00e2y. \u00d4ng c\u0169ng \u0111\u00e3 g\u1eb7p h\u00e0ng tr\u0103m nh\u1eefng h\u1ecdc sinh ch\u0103m ch\u1ec9, s\u00e1ng t\u1ea1o bao g\u1ed3m c\u1ea3 Tom. 1\/5 h\u1ecdc sinh Gettysburg \u0111\u1ebfn t\u1eeb c\u00e1c gia \u0111\u00ecnh thu\u1ed9c di\u1ec7n ngh\u00e8o \u0111\u00f3i, m\u1ed9t m\u1ee9c t\u01b0ong \u0111\u1ed1i d\u1ec5 qu\u1ea3n l\u00fd v\u00e0 h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c b\u1ea1n c\u00f9ng l\u00f3p v\u00f3i Tom xu\u1ea5t th\u00e2n t\u1eeb c\u00e1c gia \u0111\u00ecnh c\u00f3 thu nh\u1eadp trung b\u00ecnh ho\u1eb7c cao. C\u00f9ng l\u00fac \u0111\u00f3, Blanchard nh\u1eadn ra v\u1ea5n \u0111\u1ec1 c\u00f3 nhi\u1ec1u kh\u00fac m\u1eafc hon. Th\u00e1ch th\u1ee9c kh\u00f4ng ph\u1ea3i \u1edf vi\u1ec7c thi\u1ebfu ti\u1ec1m n\u0103ng m\u00e0 l\u00e0 th\u1ea5t b\u1ea1i trong t\u1ea7m nh\u00ecn. M\u1ed9t s\u1ed1 cha m\u1eb9 - bao g\u1ed3m c\u1ea3 nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi l\u00e0 gi\u00e1o s\u01b0 \u1edf c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng \u0111\u1ea1i h\u1ecdc g\u1ea7n Gettysburg - cho r\u1eb1ng con c\u00e1i c\u1ee7a h\u1ecd s\u1ebd ph\u1ea3i h\u1ecdc \u0111\u1ea1i h\u1ecdc. Nh\u01b0ng Blanchard nh\u1eadn ra, h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c b\u1eadc cha m\u1eb9 ch\u1ec9 mu\u1ed1n con c\u00e1i h\u1ecd t\u1ed1t nghi\u1ec7p trung h\u1ecdc v\u00e0 v\u1ea5n \u0111\u1ec1 l\u00e0 \u1edf \u0111\u00f3. Nhi\u1ec1u ng\u01b0\u1eddi trong s\u1ed1 h\u1ecd l\u00e0m n\u00f4ng nghi\u1ec7p v\u00e0 ch\u01b0a bao gi\u1edd c\u1ea7n h\u1ecdc cao hcm th\u1ebf. M\u1ee5c ti\u00eau c\u1ee7a h\u1ecd c\u00f3 ph\u1ea7n khi\u00eam t\u1ed1n. \u1ede m\u1ed9t s\u1ed1 n\u01b0\u1edbc kh\u00e1c, t\u01b0 duy th\u1ebf k\u1ef7 XX \u0111\u00e3 b\u1ecb gi\u00e1n \u0111o\u1ea1n - th\u01b0\u1eddng l\u00e0 do c\u00e1c cu\u1ed9c kh\u1ee7ng ho\u1ea3ng kinh t\u1ebf. C\u00e1c gia \u0111\u00ecnh \u1edf Ph\u1ea7n Lan, H\u00e0n Qu\u1ed1c v\u00e0 Ba Lan \u0111\u00e3 b\u1eaft \u0111\u1ea7u cho r\u1eb1ng con c\u00e1i h\u1ecd s\u1ebd h\u1ecdc \u0111\u1ea1i h\u1ecdc ho\u1eb7c h\u1ecdc ngh\u1ec1 sau khi t\u1ed1t nghi\u1ec7p trung h\u1ecdc v\u00e0 h\u1ea7u h\u1ebft h\u1ecd \u0111\u1ec1u th\u1ef1c hi\u1ec7n theo h\u01b0\u1edbng \u0111\u00f3. Tuy nhi\u00ean, \u1edf Gettysburg v\u00e0 nhi\u1ec1u tr\u01b0\u1eddng tr\u00ean to\u00e0n th\u1ebf gi\u00f3i, hi\u1ec7n tr\u1ea1ng n\u00e0y \u0111\u00e3 \u0103n s\u00e2u v\u00e0o ti\u1ec1m th\u1ee9c c\u1ee7a h\u1ecd. V\u00e0 kh\u00f4ng ch\u1ec9 c\u00e1c b\u1eadc ph\u1ee5 huynh \u0111\u01b0a ra k\u1ef3 v\u1ecdng th\u1ea5p hon m\u00e0 suy ngh\u0129 \u0111\u00f3 c\u0169ng bao tr\u00f9m r\u1ea5t nhi\u1ec1u l\u00f3p h\u1ecdc. Trong cu\u1ed9c tr\u00f2 chuy\u1ec7n v\u00f3i c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean \u1edf h\u00e0nh lang, Blanchard nh\u1eadn th\u1ea5y kh\u1ea3 n\u0103ng c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean t\u1eeb ch\u1ee9c kh\u00f4ng h\u1ec1 nh\u1ecf. Sao h\u1ecd ph\u1ea3i \u0111\u1ee9ng tr\u01b0\u1edbc m\u1eb7t b\u1ecdn tr\u1ebb v\u00e0 n\u00f3i v\u1ec1 ch\u00ednh tr\u1ecb, v\u0103n h\u1ecdc, to\u00e1n cao c\u1ea5p n\u1ebfu t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c h\u1ecdc sinh c\u1ee7a h\u1ecd ch\u1ec9 mu\u1ed1n t\u1ed1t nghi\u1ec7p trung h\u1ecdc? Blanchard b\u1eaft \u0111\u1ea7u quan s\u00e1t v\u1ea5n \u0111\u1ec1 nh\u01b0 d\u1ee5 ng\u00f4n v\u1ec1 c\u00e1i hang c\u1ee7a Plato. M\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi cho r\u1eb1ng nh\u1eefng chi\u1ebfc b\u00f3ng quen thu\u1ed9c h\u1ecd nh\u00ecn th\u1ea5y tr\u00ean t\u01b0\u1eddng tr\u01b0\u1edbc m\u1eb7t h\u1ecd l\u00e0 th\u1eadt, ngay c\u1ea3 khi ch\u00fang ch\u1ec9 ph\u1ea3n \u00e1nh tr\u00ed t\u01b0\u1edfng t\u01b0\u1ee3ng c\u1ee7a ri\u00eang h\u1ecd. \u00d4ng c\u1ea7n ph\u1ea3i khi\u1ebfn h\u1ecd ngh\u0129 l\u1ea1i v\u00e0 ph\u00e1t hi\u1ec7n ra r\u1eb1ng th\u1ebf gi\u00f3i r\u1ea5t kh\u00e1c. M\u1ecdi th\u1ee9 thay \u0111\u1ed5i v\u00e0 h\u1ecd c\u00f3 th\u1ec3 m\u01a1 \u01b0\u1edbc l\u1edbn h\u01a1n. \u0110\u1ea7u ti\u00ean, Blanchard \u0111\u00e3 c\u1ed1 g\u1eafng th\u00fac \u0111\u1ea9y b\u1eb1ng h\u00f9ng bi\u1ec7n. \u00d4ng b\u1eaft \u0111\u1ea7u n\u00f3i v\u1ec1 vi\u1ec7c Gettysburg s\u1ebd tr\u1edf th\u00e0nh tr\u01b0\u1eddng t\u1ed1t nh\u1ea5t. \u00d4ng c\u00f4ng b\u1ed1 k\u1ebf ho\u1ea1ch g\u1ea5p \u0111\u00f4i quy m\u00f4 ch\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh n\u00e2ng cao. \u00d4ng n\u00f3i v\u00f3i c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean d\u00e0n nh\u1ea1c r\u1eb1ng \u00f4ng mu\u1ed1n c\u00f3 ch\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh \u00e2m nh\u1ea1c l\u1edbn nh\u1ea5t v\u00f9ng. \u201cT\u00f4i mu\u1ed1n m\u1ecdi th\u1ee9 \u0111\u1ec1u ph\u1ea3i tuy\u1ec7t v\u00f2i \u0111\u1ec3 kh\u00f4ng ai c\u00f3 th\u1ec3 n\u00f3i \u0111\u00e2y l\u00e0 tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc b\u00f3ng \u0111\u00e1.\u201d Sau \u0111\u00f3, \u00f4ng c\u1ed1 g\u1eafng \u0111\u1ec3 n\u00e2ng c\u00e1c k\u1ef3 v\u1ecdng h\u1ecdc t\u1eadp l\u00ean m\u1ed9t ch\u00fat. Khi nghe v\u1ec1 c\u00e1c l\u00f3p h\u1ecdc \u1ee9ng d\u1ee5ng, \u00f4ng b\u1eaft \u0111\u1ea7u \u0111\u1eb7t c\u00e2u h\u1ecfi. Ch\u1eb3ng c\u00f3 tr\u01b0\u1eddng n\u00e0o \u00f4ng t\u1eebng l\u00e0m vi\u1ec7c tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00e2y c\u1ea7n c\u00e1c kh\u00f3a h\u1ecdc \u1ee9ng d\u1ee5ng. T\u1ea1i sao Gettysburg l\u1ea1i c\u1ea7n? \u00d4ng b\u1eaft \u0111\u1ea7u \u00e1m ch\u1ec9 ch\u00fang l\u00e0 c\u00e1c l\u00f3p \u201cngu \u0111\u1ea7n\u201d v\u00e0 \u0111\u1ec1 xu\u1ea5t xo\u00e1 b\u1ecf ch\u00fang. \u201cTr\u1ebb em \u0111\u00e1p \u1ee9ng \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eefng k\u1ef3 v\u1ecdng m\u00e0 b\u1ea1n \u0111\u1eb7t ra cho ch\u00fang,\u201d \u00f4ng n\u00f3i v\u1edbi c\u00e1c nh\u00e2n vi\u00ean c\u1ee7a m\u00ecnh. M\u1ed9t s\u1ed1 gi\u00e1o vi\u00ean v\u00e0 nh\u00e2n vi\u00ean t\u01b0 v\u1ea5n h\u01b0\u1edbng d\u1eabn ph\u1ea3n \u0111\u1ed1i. \u201cH\u1ecdc sinh s\u1ebd kh\u00f4ng th\u1ec3 v\u01b0\u1ee3t qua c\u00e1c k\u1ef3 v\u1ecdng \u0111\u00f3,\u201c h\u1ecd c\u1ea3nh b\u00e1o \u00f4ng. \u201cCh\u00fang s\u1ebd kh\u00f4ng th\u1ec3 t\u1ed1t nghi\u1ec7p.\u201d Blanchard n\u00f3i v\u1edbi h\u1ecd r\u1eb1ng vi\u1ec7c c\u1ee7a h\u1ecd l\u00e0 gi\u1ea3ng d\u1ea1y cho t\u1ea5t c\u1ea3 b\u1ecdn tr\u1ebb, ch\u1ee9 kh\u00f4ng ch\u1ec9 l\u00e0","nh\u1eefng \u0111\u1ee9a ch\u0103m h\u1ecdc. V\u00ec v\u1eady, v\u00e0o n\u0103m th\u1ee9 hai c\u1ee7a Tom, tr\u01b0\u1eddng kh\u00f4ng c\u00f3 l\u00f3p d\u00e0nh cho h\u1ecdc sinh y\u1ebfu k\u00e9m. Ch\u1ec9 c\u1ea7n th\u1ebf, Gettysburg \u0111\u00e3 x\u00f3a s\u1ed5 \u0111\u01b0\u1ef1c h\u1ec7 h\u1ecdc th\u1ea5p nh\u1ea5t. \u0110i\u1ec1u th\u00fa v\u1ecb l\u00e0, kh\u00f4ng c\u00f3 g\u00ec x\u1ea3y ra. Kh\u00f4ng ai b\u1ecf h\u1ecdc v\u00ec l\u00f3p \u201cti\u1ebfng Anh d\u00e0nh cho tr\u1ebb y\u1ebfu k\u00e9m\u201d kh\u00f4ng c\u00f2n. Ngay sau \u0111\u00f3, c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean ng\u1eebng n\u00f3i v\u1ec1 n\u00f3 v\u00e0 m\u1ecdi chuy\u1ec7n di\u1ec5n ra nh\u01b0 th\u1ec3 c\u00e1c l\u00f3p h\u1ecdc \u1ee9ng d\u1ee5ng ch\u01b0a t\u1eebng t\u1ed3n t\u1ea1i. Gettysburg v\u00e0 c\u00e1c h\u1ecdc khu kh\u00e1c c\u0169ng \u0111\u00e3 c\u00f9ng nhau x\u00e2y d\u1ef1ng m\u1ed9t tr\u01b0\u1eddng k\u1ef9 thu\u1eadt m\u00f3i, \u0111\u1ec3 nh\u1eefng \u0111\u1ee9a tr\u1ebb mu\u1ed1n h\u1ecdc ngh\u1ec1 c\u00f3 th\u1ec3 d\u00e0nh n\u1eeda ng\u00e0y cho c\u00e1c ch\u01b0ong tr\u00ecnh c\u01a1 kh\u00ed diesel ho\u1eb7c \u0111i\u1ec1u d\u01b0\u1ee1ng s\u01a1 c\u1ea5p, \u0111\u1ed3ng th\u1eddi c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c t\u00edn ch\u1ec9 \u0111\u1ea1i h\u1ecdc c\u1ed9ng \u0111\u1ed3ng. Ch\u00fang kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c tham gia c\u00e1c ch\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh n\u00e0y cho \u0111\u1ebfn n\u0103m 16 tu\u1ed5i, c\u0169ng nh\u01b0 \u1edf Ba Lan. Cho \u0111\u1ebfn l\u00fac \u0111\u00f3, ch\u00fang ph\u1ea3i ti\u1ebfp t\u1ee5c h\u1ecdc ti\u1ebfng Anh, khoa h\u1ecdc v\u00e0 to\u00e1n. C\u01a1 kh\u00ed diesel c\u1ea7n ki\u1ebfn th\u1ee9c v\u1ec1 h\u00ecnh h\u1ecdc v\u00e0 ki\u1ebfn th\u1ee9c c\u01a1 b\u1ea3n v\u1ec1 v\u1eadt l\u00fd \u0111\u1ec3 ch\u1ea9n \u0111o\u00e1n v\u00e0 s\u1eeda ch\u1eefa m\u00e1y m\u00f3c hi\u1ec7n \u0111\u1ea1i h\u1ea1ng n\u1eb7ng. Tr\u1ebb ph\u1ea3i c\u00f3 kh\u1ea3 n\u0103ng \u0111\u1ecdc b\u1ea3n thi\u1ebft k\u1ebf v\u00e0 c\u00e1c h\u01b0\u1edbng d\u1eabn s\u1eed d\u1ee5ng k\u1ef9 thu\u1eadt. Ch\u00fang ph\u1ea3i hi\u1ec3u t\u1ef7 l\u1ec7 ph\u1ea7n tr\u0103m v\u00e0 t\u1ef7 l\u1ec7 \u0111\u1ec3 \u0111o l\u01b0\u1eddng kh\u00ed trong kh\u00ed th\u1ea3i. M\u1ecdi vi\u1ec7c \u0111\u1ec1u ph\u1ee9c t\u1ea1p h\u01a1n, bao g\u1ed3m c\u1ea3 nh\u1eefng c\u00f4ng vi\u1ec7c ch\u00e2n tay. Tuy nhi\u00ean, b\u00ean c\u1ea1nh nh\u1eefng thay \u0111\u1ed5i quan tr\u1ecdng, m\u1ecdi th\u1eed \u1edf Gettysburg v\u1eabn v\u1eady. v\u1eabn c\u00f3 r\u1ea5t nhi\u1ec1u l\u00f3p ri\u00eang bi\u1ec7t v\u00e0 tr\u1ebb \u0111\u01b0\u1ee3c ph\u00e2n lo\u1ea1i v\u00e0o c\u00e1c l\u00f3p n\u00e0y t\u1eeb r\u1ea5t s\u1edbm. Ch\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh n\u00e2ng cao \u0111\u00e3 ph\u00e1t tri\u1ec3n nh\u01b0ng kh\u00f4ng t\u0103ng quy m\u00f4 g\u1ea5p \u0111\u00f4i. Ph\u1ea7n l\u1edbn c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean v\u1eabn nh\u01b0 c\u0169. V\u00e0, d\u00f9 nhi\u1ec1u ng\u01b0\u1eddi r\u1ea5t quy\u1ebft t\u00e2m, nh\u01b0ng m\u1ed9t s\u1ed1 kh\u00e1c th\u00ec kh\u00f4ng, m\u1ed9t gi\u00e1o vi\u00ean v\u1ec1 h\u01b0u \u1edf Gettysburg \u0111\u00e3 n\u00f3i v\u1edbi t\u00f4i: \u201cCha m\u1eb9 ph\u00e0n n\u00e0n v\u00e0 b\u1ecdn tr\u1ebb c\u0169ng v\u1eady, th\u1ebf nh\u01b0ng ch\u00fang v\u1eabn h\u1ecdc \u1edf \u0111\u00e2y.\u201d Pennsylvania \u0111\u00e3 nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ed9t \u0111i\u1ec3m D+ cho ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng qu\u1ea3n l\u00fd gi\u00e1o vi\u00ean t\u1eeb H\u1ed9i \u0111\u1ed3ng qu\u1ed1c gia v\u1ec1 Ch\u1ea5t l\u01b0\u1ee3ng gi\u00e1o vi\u00ean trong n\u0103m 2 0 11 v\u00e0 2012; m\u1ed9t \u0111i\u1ec3m F cho c\u00e1c ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng li\u00ean quan \u0111\u1ebfn vi\u1ec7c lo\u1ea1i b\u1ecf c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean kh\u00f4ng hi\u1ec7u qu\u1ea3. Th\u1ec3 thao v\u1eabn l\u00e0 v\u0103n h\u00f3a c\u1ed1t l\u00f5i c\u1ee7a tr\u01b0\u1eddng Trung h\u1ecdc Gettysburg. T\u1ea1i m\u1ed7i tr\u1eadn b\u00f3ng \u0111\u00e1, kh\u00f4ng d\u01b0\u1edbi b\u1ed1n ph\u00f3ng vi\u00ean \u0111\u1ecba ph\u01b0\u01a1ng xu\u1ea5t hi\u1ec7n. C\u1ea3 hai t\u1edd b\u00e1o \u0111\u1ecba ph\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ec1u d\u00e0nh to\u00e0n b\u1ed9 c\u00e1c m\u1ee5c cho th\u1ec3 thao trung h\u1ecdc. Nhi\u1ec1u tr\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c ph\u00e1t s\u00f3ng tr\u00ean \u0111\u00e0i ph\u00e1t thanh. C\u00e1c v\u1eadn \u0111\u1ed9ng vi\u00ean h\u1ecdc sinh c\u00f3 l\u1ecbch tr\u00ecnh d\u00e0y \u0111\u1eb7c \u0111\u1ebfn m\u1ee9c kh\u00f4ng c\u00f2n th\u00f2i gian v\u00e0 s\u1ee9c l\u1ef1c \u0111\u1ec3 h\u1ecdc t\u1eadp. Ch\u00fang ph\u1ea3i n\u00e2ng t\u1ea1 su\u1ed1t m\u00f9a h\u00e8, nh\u01b0ng kh\u00f4ng c\u1ea7n ph\u1ea3i l\u00e0m nhi\u1ec1u b\u00e0i t\u1eadp to\u00e1n. Blanchard \u0111\u00e3 r\u1ea5t n\u1ed7 l\u1ef1c \u0111\u1ec3 gia t\u0103ng \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c t\u1ea1i tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc, nh\u01b0ng k\u1ebft qu\u1ea3 kh\u00f4ng c\u00f3 g\u00ec kh\u00e1c. Trong n\u0103m 2011, 4\/10 h\u1ecdc sinh l\u00f3p 10 \u1edf Gettysburg v\u1eabn kh\u00f4ng l\u00e0m \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eefng b\u00e0i to\u00e1n \u1edf \u0111\u00fang \u0111\u1ed9 tu\u1ed5i, theo b\u00e0i thi c\u1ee7a ch\u00ednh bang \u0111\u00f3, v\u1ed1n \u0111\u01b0\u1ee3c cho l\u00e0 kh\u00f4ng qu\u00e1 kh\u00f3. Khi c\u00e1c b\u1ea1n c\u00f9ng l\u00f3p c\u1ee7a Tom tham gia k\u1ef3 thi SAT, ch\u00fang \u0111\u1ea1t \u0111i\u1ec3m t\u1ed1t h\u01a1n m\u1ed9t ch\u00fat so v\u1edbi m\u1ee9c trung b\u00ecnh to\u00e0n qu\u1ed1c v\u1ec1 kh\u1ea3 n\u0103ng \u0111\u1ecdc hi\u1ec3u v\u00e0 th\u1ea5p h\u01a1n m\u1ed9t ch\u00fat \u1edf m\u00f4n to\u00e1n. \u0110i\u1ec3m n\u00e2ng cao c\u1ee7a ch\u00fang r\u1ea5t cao, nh\u01b0ng ch\u1ec9 1\/3 h\u1ecdc sinh tham gia l\u00f3p n\u00e2ng cao. M\u1ecdi vi\u1ec7c di\u1ec5n ra nh\u01b0 th\u1ec3 Gettysburg l\u00e0 hai tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc kh\u00e1c nhau, v\u1edbi m\u1ed9t b\u1ed9 \u00fd t\u01b0\u1edfng d\u00e0nh cho c\u00e1c h\u1ecdc sinh h\u00e0ng \u0111\u1ea7u v\u00e0 m\u1ed9t b\u1ed9 \u00fd t\u01b0\u1edfng d\u00e0nh cho ph\u1ea7n c\u00f2n l\u1ea1i. S\u1ef1 chuy\u1ec3n bi\u1ebfn \u0111\u00e3 ng\u1eebng l\u1ea1i. Nh\u1eefng nguy\u00ean t\u1eafc co* b\u1ea3n Tom th\u00edch hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng Blanchard, d\u00f9 c\u1eadu kh\u00f4ng bi\u1ebft r\u00f5 v\u1ec1 \u00f4ng v\u00e0 c\u1eadu kh\u00f4ng mu\u1ed1n n\u00f3i","b\u1ea5t c\u1ee9 \u0111i\u1ec1u g\u00ec v\u1ec1 qu\u00ea h\u01b0\u01a1ng m\u00ecnh. Nh\u01b0ng khi ch\u00fang t\u00f4i \u0111i d\u1ea1o \u1edf Wroclaw v\u00e0 tr\u00f2 chuy\u1ec7n v\u1ec1 nh\u1eefng \u0111i\u1ec3m kh\u00e1c bi\u1ec7t, c\u1eadu \u0111\u00e3 m\u00f4 t\u1ea3 v\u1ea5n \u0111\u1ec1 c\u1ee7a Gettysburg nh\u01b0 sau: \u201cNh\u00e0 tr\u01b0\u1eddng kh\u00f4ng m\u1ea5y quan t\u00e2m \u0111\u1ebfn vi\u1ec7c h\u01b0\u1edbng h\u1ecdc sinh t\u00f3i nh\u1eefng vi\u1ec7c l\u1edbn lao.\u201d \u0110\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t l\u00fd do khi\u1ebfn c\u1eadu mu\u1ed1n d\u00e0nh n\u0103m cu\u1ed1i c\u1ea5p \u1edf m\u1ed9t n\u01a1i kh\u00e1c. C\u1eadu mu\u1ed1n l\u00e0m nh\u1eefng vi\u1ec7c l\u1edbn. Ch\u00fang t\u00f4i \u0111\u00e3 \u0111\u1ebfn \u0111\u1ecba ch\u1ec9 s\u1ed1 13 ngay tr\u01b0\u1edbc ti\u1ebft h\u1ecdc \u0111\u1ea7u ti\u00ean, m\u1ed9t \u0111\u00e1m \u0111\u00f4ng h\u1ecdc sinh v\u1eeba m\u00f3i t\u00f3i. T\u00f2a nh\u00e0 \u0111\u01b0\u1ee3c x\u00e2y b\u1eb1ng g\u1ea1ch \u0111\u1ecf s\u1eabm v\u00e0 \u0111en v\u1edbi nh\u1eefng khung c\u1eeda s\u1ed5 ch\u1ea5n song. Gi\u1ed1ng ph\u1ea7n c\u00f2n l\u1ea1i c\u1ee7a th\u00e0nh ph\u1ed1, s\u1ed1 13 l\u00e0 s\u1ef1 t\u01b0\u01a1ng ph\u1ea3n gi\u1eefa c\u00e1i c\u0169 v\u00e0 m\u00f3i; m\u1ed9t n\u1eeda c\u1ee7a n\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c x\u00e2y d\u1ef1ng l\u1ea1i sau Chi\u1ebfn tranh Th\u1ebf gi\u1edbi th\u1ee9 II, trong khi n\u1eeda c\u00f2n l\u1ea1i \u0111\u01b0\u1ee3c x\u00e2y t\u1eeb nh\u1eefng n\u0103m 1800. M\u1ed9t nh\u00e2n vi\u00ean b\u1ea3o v\u1ec7 cau c\u00f3 \u0111\u00e3 cho ph\u00e9p ch\u00fang t\u00f4i b\u0103ng qua ti\u1ec1n s\u1ea3nh v\u00e0o \u0111\u1ea1i s\u1ea3nh. S\u1ed0 13 l\u00e0 m\u1ed9t tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc song ng\u1eef c\u1ee7a \u0110\u1ee9c, \u0111\u01b0\u1ee3c coi l\u00e0 m\u1ed9t trong nh\u1eefng tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc t\u1ed1t c\u1ee7a th\u00e0nh ph\u1ed1. S\u00e0n g\u1ed7 c\u1ee9ng, tr\u1ea7n nh\u00e0 cao v\u00e0 b\u00e0n g\u1ed7 nh\u01b0ng kh\u00f4ng gi\u1ed1ng c\u01a1 s\u1edf v\u1eadt ch\u1ea5t \u1edf Gettysburg. V\u00ed d\u1ee5, tr\u01b0\u1eddng kh\u00f4ng c\u00f3 qu\u00e1n \u0103n t\u1ef1 ch\u1ecdn. B\u1ecdn tr\u1ebb mang b\u00e1nh m\u00ec t\u1eeb nh\u00e0 ho\u1eb7c mua \u0111\u1ed3 \u0103n t\u1ea1i qu\u1ea7y b\u00e1n th\u1ee9c \u0103n nh\u1eb9 trong tr\u01b0\u1eddng. Kh\u00f4ng c\u00f3 b\u1ea3ng tr\u1eafng c\u00f4ng ngh\u1ec7 cao hay m\u00e1y t\u00ednh x\u00e1ch tay \u1edf \u0111\u00e2y. \u1ede Gettysburg, m\u1ed9t n\u1eeda c\u00e1c l\u00f3p h\u1ecdc c\u00f3 m\u00e1y t\u00ednh x\u00e1ch tay cho h\u1ecdc sinh v\u00e0 m\u1ed9t n\u1eeda c\u00f2n l\u1ea1i s\u1eed d\u1ee5ng m\u1ed9t trong n\u0103m ph\u00f2ng m\u00e1y t\u00ednh khi c\u1ea7n thi\u1ebft. Khi ch\u00fang t\u00f4i xu\u1ed1ng c\u1ea7u thang, t\u00f4i h\u1ecfi Tom r\u1eb1ng c\u1eadu l\u00e0m g\u00ec v\u00f3i nh\u1eefng chi\u1ebfc m\u00e1y t\u00ednh x\u00e1ch tay \u1ea5y. \u201cCh\u00fang ch\u00e1u ch\u01a1i tr\u00f2 Flash,\u201d c\u1eadu v\u1eeba n\u00f3i v\u1eeba c\u01b0\u1eddi, \u201cho\u1eb7c t\u00ecm c\u00e1ch \u0111\u1ec3 v\u00e0o Facebook\u201d. T\u1ea5t nhi\u00ean, tr\u1ebb em Ba Lan c\u0169ng l\u00e3ng ph\u00ed th\u1eddi gian v\u00e0o Facebook. Ch\u00fang b\u1ecb xao nh\u00e3ng b\u1edfi tr\u00f2 World of Warcraft, gi\u1ed1ng h\u1ec7t nh\u01b0 b\u1ecdn tr\u1ebb \u1edf M\u1ef9. Tuy nhi\u00ean, ch\u00fang c\u0169ng \u0111\u00e3 d\u00e0nh r\u1ea5t nhi\u1ec1u th\u1eddi gian \u00f4n thi cu\u1ed1i c\u1ea5p, nhi\u1ec1u h\u01a1n so v\u00f3i h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c b\u1ea1n c\u00f9ng l\u00f3p v\u00f3i Tom \u0111\u00e3 h\u1ecdc \u0111\u1ec3 thi SAT. Khi tr\u1ebb em Ba Lan tham d\u1ef1 k\u1ef3 thi t\u1ed1t nghi\u1ec7p \u0111\u00f3, ch\u00fang m\u1eb7c qu\u1ea7n \u00e1o \u0111\u1eb9p nh\u1ea5t - nh\u01b0 c\u00e1c c\u1ea7u th\u1ee7 b\u00f3ng \u0111\u00e1 trung h\u1ecdc \u1edf M\u1ef9 v\u00e0o s\u00e2n thi \u0111\u1ea5u. V\u00e0 m\u1ed9t \u0111i\u1ec1u kh\u00e1c n\u1eefa: Kh\u00f4ng c\u00f3 m\u00f4n th\u1ec3 thao n\u00e0o t\u1ea1i tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc c\u1ee7a Tom \u1edf Ba Lan. Th\u1ec3 thao \u0111\u01a1n gi\u1ea3n l\u00e0 kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c xu\u1ea5t hi\u1ec7n trong gi\u1edd h\u1ecdc \u1edf tr\u01b0\u1eddng. T\u1ea1i sao v\u1eady? Nhi\u1ec1u tr\u1ebb em ch\u01a1i b\u00f3ng b\u1ea7u d\u1ee5c ho\u1eb7c b\u00f3ng r\u1ed5 sau gi\u1edd h\u1ecdc, nh\u01b0ng kh\u00f4ng c\u00f3 s\u1ef1 l\u1eabn l\u1ed9n gi\u1eefa m\u1ee5c \u0111\u00edch \u0111\u1ebfn tr\u01b0\u1eddng hay \u0111i\u1ec1u g\u00ec quan tr\u1ecdng \u0111\u1ed1i v\u1edbi nh\u1eefng c\u01a1 h\u1ed9i trong cu\u1ed9c s\u1ed1ng sau n\u00e0y c\u1ee7a tr\u1ebb. Kh\u00f4ng gi\u1ed1ng nh\u01b0 hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng Blanchard \u1edf Pennsylvania, hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng tr\u01b0\u1eddng c\u1ee7a Tom \u1edf Ba Lan kh\u00f4ng ph\u1ea3i t\u1ed1n nhi\u1ec1u th\u00f2i gian lo l\u1eafng v\u1ec1 vi\u1ec7c li\u1ec7u gi\u00e1o vi\u00ean to\u00e1n m\u00f3i c\u1ee7a c\u00f4 c\u00f3 th\u1ec3 hu\u1ea5n luy\u1ec7n c\u1ea3 m\u00f4n b\u00f3ng ch\u00e0y hay kh\u00f4ng. Khi chu\u00f4ng b\u00e1o gi\u1edd h\u1ecdc k\u1ebft th\u00fac, t\u00f4i theo Tom ra ngo\u00e0i \u0111\u1ec3 ngh\u1ec9 gi\u1ea3i lao v\u00e0 h\u00fat thu\u1ed1c theo th\u00f3i quen c\u1ee7a c\u1eadu. Ch\u00fang t\u00f4i \u0111\u1ee9ng b\u00ean c\u1ea1nh tr\u01b0\u1eddng, c\u00f9ng v\u00f3i h\u00e0ng ch\u1ee5c h\u1ecdc sinh kh\u00e1c, m\u1ed9t chi\u1ebfc xe \u0111i\u1ec7n ch\u1ea1y ngang qua, l\u00e0m r\u00fang \u0111\u1ed9ng ch\u1ed7 ch\u00fang t\u00f4i \u0111\u1ee9ng. C\u1eadu \u0111\u00e3 c\u00f3 th\u00f3i quen n\u00e0y ngay sau khi \u0111\u1ebfn \u0111\u00e2y. H\u1ed3i \u1edf Gettysburg, c\u1eadu c\u00f3 th\u1ec3 b\u1ecb \u0111\u00ecnh ch\u1ec9 h\u1ecdc v\u00ec h\u00fat thu\u1ed1c ngo\u00e0i gi\u1edd. Gi\u1ed1ng nh\u01b0 nhi\u1ec1u h\u1ecdc sinh trao \u0111\u1ed5i ng\u01b0\u1eddi M\u1ef9 kh\u00e1c, Tom t\u1eadn h\u01b0\u1edfng s\u1ef1 t\u1ef1 do c\u1eadu c\u00f3 trong th\u1eddi gian \u1edf n\u01b0\u1edbc ngo\u00e0i. Sau gi\u1edd h\u1ecdc, c\u1eadu th\u00edch \u0111\u1ebfn m\u1ed9t trong 12 \u1ed1c \u0111\u1ea3o n\u1eb1m tr\u00ean s\u00f4ng Odra ch\u1ea1y qua th\u00e0nh ph\u1ed1. \u1ede \u0111\u00f3, v\u1edbi \u0111\u00e1m \u0111\u00f4ng c\u00e1c thanh thi\u1ebfu ni\u00ean Ba Lan kh\u00e1c, c\u1eadu v\u00e0 b\u1ea1n b\u00e8 c\u1ee7a m\u00ecnh u\u1ed1ng bia v\u00e0 h\u00fat thu\u1ed1c. C\u1eadu c\u1ea3m th\u1ea5y m\u00ecnh gi\u1ed1ng m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi l\u1edbn c\u00f3 th\u1ec3 quy\u1ebft","\u0111\u1ecbnh l\u00e0m g\u00ec, ngay c\u1ea3 khi \u0111\u00f3 l\u00e0 h\u00e0nh \u0111\u1ed9ng \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng x\u1ea5u \u0111\u1ebfn c\u1eadu. Tuy nhi\u00ean, quy\u1ec1n t\u1ef1 ch\u1ee7 \u0111\u00f3 kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00fac n\u00e0o c\u0169ng hay. N\u1ebfu c\u00e1c thanh thi\u1ebfu ni\u00ean c\u00f3 th\u1ec3 t\u1ef1 ch\u0103m s\u00f3c b\u1ea3n th\u00e2n sau gi\u1edd h\u1ecdc th\u00ec h\u1ecd c\u0169ng \u0111\u01b0\u1ee3c k\u1ef3 v\u1ecdng s\u1ebd ph\u1ea3i t\u1ef1 \u0111\u1ed1i m\u1eb7t v\u1edbi nh\u1eefng kh\u00f3 kh\u0103n \u1edf tr\u01b0\u1eddng. Ch\u00fang s\u1ebd kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c che ch\u1eafn, bao b\u1ecdc tr\u01b0\u1edbc nh\u1eefng kh\u00f3 kh\u0103n. Tom nh\u1edb, m\u1ed9t l\u1ea7n trong l\u00f3p h\u1ecdc, gi\u00e1o vi\u00ean c\u00f4ng b\u1ed1 \u0111i\u1ec3m thi tr\u01b0\u1edbc l\u00f3p. C\u1eadu r\u1ea5t ng\u1ea1c nhi\u00ean khi nghe th\u1ea5y k\u1ebft qu\u1ea3: 22\/26 h\u1ecdc sinh tr\u01b0\u1ef1t, m\u1ed9t t\u1ef7 l\u1ec7 kh\u00f4ng th\u1ec3 t\u01b0\u1edfng t\u01b0\u1ee3ng n\u1ed5i \u1edf h\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc M\u1ef9. Theo quan \u0111i\u1ec3m c\u1ee7a Tom, tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc \u1edf Ba Lan kh\u00f4ng nh\u1ea5t thi\u1ebft ph\u1ea3i c\u00f3 v\u1ebb tuy\u1ec7t hcm \u1edf M\u1ef9 nh\u01b0ng th\u1ef1c t\u1ebf n\u00f3 c\u00f3 v\u1ebb t\u00e0n kh\u1ed1c. Sau h\u00f4m \u0111\u00f3, t\u00f4i \u0111\u1ec1 ngh\u1ecb Tom gi\u00f3i thi\u1ec7u t\u00f4i v\u1edbi c\u00f4 hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng, Urszula Spalka. C\u1eadu \u0111\u01b0a t\u00f4i \u0111\u1ebfn v\u0103n ph\u00f2ng c\u1ee7a c\u00f4 v\u00e0 ch\u00fang t\u00f4i ng\u1ed3i b\u00ean d\u01b0\u1edbi m\u1ed9t con \u0111\u1ea1i b\u00e0ng l\u1edbn, bi\u1ec3u t\u01b0\u1ee3ng qu\u1ed1c gia c\u1ee7a Ba Lan, treo tr\u00ean b\u1ee9c t\u01b0\u1eddng m\u00e0u t\u00edm nh\u1ea1t. Spalka m\u1eb7c m\u1ed9t chi\u1ebfc \u00e1o c\u00e1nh ng\u1eafn m\u00e0u \u0111en v\u00e0 kho\u00e1c ngo\u00e0i chi\u1ebfc vest n\u00e2u v\u00f3i b\u1ed9 \u0111\u1ed3 trang s\u1ee9c to b\u1ea3n. C\u00f4 b\u1eaft \u0111\u1ea7u s\u1ef1 nghi\u1ec7p nh\u01b0 m\u1ed9t gi\u00e1o vi\u00ean to\u00e1n nh\u01b0ng \u0111\u00e3 tr\u1edf th\u00e0nh hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng \u1edf \u0111\u1ecba ch\u1ec9 s\u1ed1 13 n\u00e0y \u0111\u01b0\u1ef1c g\u1ea7n 20 n\u0103m. Gi\u1ed1ng nh\u01b0 Hoa K\u1ef3, Ba Lan \u0111i\u1ec1u h\u00e0nh c\u00e1c tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc \u1edf c\u1ea5p \u0111\u1ed9 \u0111\u1ecba ph\u01b0ong. \u0110\u1ea5t n\u01b0\u1edbc \u0111\u01b0\u1ef1c chia th\u00e0nh 2.500 th\u00e0nh ph\u1ed1. Trung b\u00ecnh, Spalka v\u00e0 c\u00e1c hi\u1ec7u tr\u01b0\u1edfng kh\u00e1c ph\u1ea3i chi kho\u1ea3ng 4.681 \u0111\u00f4-la tr\u00ean m\u1ed7i h\u1ecdc sinh m\u1ed9t n\u0103m, so v\u1edbi kho\u1ea3n 11.000 \u0111\u00f4-la cho m\u1ee5c \u0111\u00edch t\u01b0ong t\u1ef1 \u1edf Gettysburg. Spalka \u0111\u01b0a ra nh\u1eefng c\u00e2u tr\u1ea3 l\u00f2i ng\u1eafn g\u1ecdn cho c\u00e2u h\u1ecfi c\u1ee7a t\u00f4i, kh\u00f4ng bi\u1ec3u l\u1ed9 nhi\u1ec1u c\u1ea3m x\u00fac. Khi t\u00f4i h\u1ecfi c\u00f4 v\u1ec1 nh\u1eefng cu\u1ed9c c\u1ea3i c\u00e1ch \u0111\u00e3 bi\u1ebfn \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc c\u00f4 th\u00e0nh m\u1ed9t h\u00ecnh m\u1eabu cho ph\u1ea7n c\u00f2n l\u1ea1i c\u1ee7a th\u1ebf gi\u00f3i, c\u00f4 c\u00f3 v\u1ebb c\u0103ng th\u1eb3ng. \u201cCh\u00fang t\u00f4i kh\u00f4ng qu\u00e1 vui m\u1eebng v\u1ec1 nh\u1eefng cu\u1ed9c c\u1ea3i c\u00e1ch,\u201d c\u00f4 n\u00f3i \u0111\u1ea7y l\u1ea1nh nh\u1ea1t. \u201cC\u00e1c tr\u01b0\u1eddng h\u1ecdc kh\u00f4ng th\u00edch nh\u1eefng thay \u0111\u1ed5i tri\u1ec7t \u0111\u1ec3 trong khi th\u1ef1c t\u1ebf l\u00e0 v\u1eady.\u201d M\u1eb7c d\u00f9 \u0111i\u1ec3m s\u1ed1 PISA c\u1ee7a Ba Lan cao hon, nh\u01b0ng nhi\u1ec1u ng\u01b0\u1eddi Ba Lan v\u1eabn ngh\u0129 r\u1eb1ng th\u1eadt sai l\u1ea7m khi \u0111\u1ec3 m\u1ecdi tr\u1ebb quy t\u1ee5 v\u1ec1 m\u1ed9t tr\u01b0\u1eddng trong su\u1ed1t nh\u1eefng n\u0103m th\u00e1ng tu\u1ed5i v\u1ecb th\u00e0nh ni\u00ean. Ho\u1eb7c ch\u00fang bu\u1ed9c ph\u1ea3i t\u1eadp trung v\u00e0o c\u00e1c v\u1ea5n \u0111\u1ec1 kh\u00e1c: Nhi\u1ec1u ng\u01b0\u1eddi ngh\u0129 k\u1ef3 thi t\u1ed1t nghi\u1ec7p tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00f3 qu\u00e1 d\u1ec5 v\u00e0 c\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean c\u1ee7a \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc \u0111ang \u0111\u1ed5 l\u1ed7i cho ch\u00ednh ph\u1ee7 v\u1ec1 \u0111\u1ed9ng th\u00e1i l\u00e0m t\u0103ng s\u1ed1 gi\u1edd l\u00e0m vi\u1ec7c c\u1ee7a h\u1ecd. B\u1ea5t c\u1ee9 \u0111\u00e2u t\u00f4i \u0111\u1ebfn, \u1edf m\u1ecdi qu\u1ed1c gia, m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec1u ph\u00e0n n\u00e0n v\u1ec1 h\u1ec7 th\u1ed1ng gi\u00e1o d\u1ee5c c\u1ee7a h\u1ecd. \u0110\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t ch\u00e2n l\u00fd ph\u1ed5 qu\u00e1t \u0111\u1ebfn k\u1ef3 l\u1ea1. Kh\u00f4ng ai b\u1eb1ng l\u00f2ng. Gi\u00e1o d\u1ee5c tr\u1ebb em h\u1ecdc cao hon r\u1ea5t kh\u00f3 v\u00e0 m\u1ed7i qu\u1ed1c gia - m\u1ed7i ng\u01b0\u1eddi - \u0111\u1ec1u v\u1eabn \u0111ang ph\u1ea3i n\u1ed7 l\u1ef1c r\u1ea5t nhi\u1ec1u \u0111\u1ec3 l\u00e0m \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3. V\u00e0o m\u00f9a h\u00e8 n\u0103m 2000, sau khi ch\u1ee9ng ki\u1ebfn k\u1ebft qu\u1ea3 c\u1ee7a giai \u0111o\u1ea1n c\u1ea3i c\u00e1ch \u0111\u1ea7u ti\u00ean, Handke \u0111\u00e3 t\u1eeb ch\u1ee9c. \u00d4ng \u0111\u00e3 th\u1ea5t b\u1ea1i trong vi\u1ec7c \u0111\u1ea3m b\u1ea3o kinh ph\u00ed c\u1ea7n thi\u1ebft nh\u1eb1m chi tr\u1ea3 cho m\u1ee9c t\u0103ng l\u01b0ong \u0111\u00e3 h\u1ee9a v\u1edbi gi\u00e1o vi\u00ean, ngo\u00e0i ra, \u00f4ng \u0111\u00e3 qu\u00e1 m\u1ec7t m\u1ecfi. \u00d4ng tr\u1edf l\u1ea1i v\u00f3i m\u00f4n h\u00f3a v\u00e0 ngay sau \u0111\u00f3, \u0111\u1ea3ng c\u1ee7a \u00f4ng b\u1ecb \u0111\u00e1nh b\u1ea1i trong m\u1ed9t k\u1ef3 b\u1ea7u c\u1eed. Ba Lan \u0111\u00e3 kh\u1eaft khe hon tr\u01b0\u1edbc: M\u1ee9c \u0111\u1ed9 \u0111\u1ed9ng l\u1ef1c, quy\u1ec1n t\u1ef1 ch\u1ee7 v\u00e0 s\u1ef1 c\u00f4ng b\u1eb1ng cao hon. Nhung, gi\u1ed1ng nh\u01b0 tr\u01b0\u1eddng trung h\u1ecdc Gettysburg, s\u1ef1 chuy\u1ec3n bi\u1ebfn \u1edf \u0111\u00e2y v\u1eabn ch\u01b0a \u0111\u1ee7. v\u1eabn c\u00f3 qu\u00e1 nhi\u1ec1u tr\u01b0\u1eddng s\u01b0 ph\u1ea1m v\u00f3i ch\u1ea5t l\u01b0\u1ef1ng v\u00f4 c\u00f9ng ch\u00eanh l\u1ec7ch. C\u00e1c gi\u00e1o vi\u00ean ch\u1eadt v\u1eadt t\u00ecm vi\u1ec7c v\u1eabn kh\u00f4ng nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ee9c l\u01b0ong t\u01b0ong x\u1ee9ng. N\u1ebfu kh\u00f4ng t\u0103ng g\u1ea5p \u0111\u00f4i s\u1ef1 ch\u1eb7t ch\u1ebd"]
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158