หลักสูตรผู้สูงอายุ

-ร่ าง- หลักสูตรการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผู้สูงอายุแบบองค์รวม1 (Holistic Physical Activity Curriculum Development for Older Adult)  ปัญหาและความสาคัญ จากการที่โครงสร้างประชากรของประเทศไทยกาลงั เคลื่อนเข้าส่รู ะยะที่เรียกวา่ “สงั คมประชากร สูงอายุ” (Population aging) และนับตงั้ แต่ปี พ.ศ. 2555 เป็นต้นมา เป็นท่ีชดั เจนว่าสังคมไทยเป็นสงั คม ผ้สู ูงอายุเต็มตวั มีประชากรสูงวัยจานวนมากถึงร้ อยละ 10 ของประชากรทงั้ หมด และนบั เป็นลาดบั ท่ี 1 ของประชาคมอาเซียน (สถาบนั วิจยั ประชากรและสงั คม, 2556) ขณะเดียวกันจากรายงานขององค์การ อนามยั โลก และมลู นิธิสถาบนั พฒั นาและวิจยั ผ้สู งู อายไุ ทย (2557) พบว่า จานวนผ้สู งู อายไุ ทยทกุ ช่วงวยั ท่ี กาลงั ทวีจานวนเพ่ิมขนึ ้ ในปัจจบุ นั โดยเฉพาะโครงสร้างผ้สู งู อายใุ นผ้สู งู อายวุ ยั กลางและวยั ปลาย คือ อายุ 70-79และ 80 ปีขึน้ ไป ท่ีทวีจานวนมากขึน้ ตามไปด้วย ซ่ึงกลุ่มวยั นีม้ ีแนวโน้มท่ีจะมีพฤติกรรมเนือยนิ่ง (Sedentary)และอตั ราการเจ็บป่ วยและเสียชีวิตด้วยโรคไมต่ ดิ ตอ่ เรือ้ รังสงู มากกว่าวยั อื่น จนอาจกลายเป็ น ผู้สูงอายุติดบ้านและติดเตียง (Physical dependent) ในท่ีสุด และเป็นกลุ่มเสี่ยงต่อโรคไม่ติดต่อเรือ้ รัง ต่างๆ ได้แก่ โรคหวั ใจและหลอดเลือด โรคเบาหวาน โรคอ้วน มะเร็ง ไขข้ออักเสบ และภาวการณ์เกิด อบุ ตั เิ หตไุ ด้ง่าย ซง่ึ จะกลายเป็นภาระของทงั้ สงั คมและบคุ คลในครอบครัวทงั้ ด้านคา่ ใช้จา่ ยและเวลาที่ใช้ใน การดแู ลรักษาตามมา ดงั นนั้ เพ่ือรองรับสถานการณ์การก้าวเข้าส่สู งั คมผ้สู งู อายแุ ละลดภาระด้านสขุ ภาพ และสังคมดังกล่าว สังคมไทยจึงต้องเริ่มตระหนักถึง “การส่งเสริมผู้สูงอายุสุขภาพดี”(Active aging) ให้สามารถดารงชีวิตได้ด้วยตนเองอย่างเป็นปกติสขุ ทงั้ ร่างกาย จิตใจ สังคม และสติปัญญา โดยไม่ต้อง พงึ่ พาลดภาวะเส่ียงตอ่ การเจ็บป่วยตา่ งๆ และสามารถดาเนินชีวิตตอ่ ไปได้อยา่ งประสบความสาเร็จ (Jones &Rikli, 1999)ขณะเดียวกันมีการวางแผนและกาหนดยุทธศาสตร์ท่ีเหมาะสมเพ่ือเตรียมประชากรสู่วัย สูงอายุสุขภาพดี (Active Aging) เพ่ือให้กลุ่มวัยสูงอายุเหล่านัน้ ดารงอยู่ในสังคมอย่างมีคุณค่าและมี คณุ ภาพชีวิตที่ดี (เกษม นครเขตต์, 2558) กลวิธีหนงึ่ ของการส่งเสริมสขุ ภาพผ้สู งู อายทุ ี่สาคญั ไปส่กู ารเป็น ผู้สูงอายุสุขภาพดี(Active Aging) คือ“การส่งเสริมกิจกรรมทางกาย” เพื่อส่งเสริมให้ผู้สูงอายุไทยสามารถ ดาเนินชีวิตอยไู่ ด้ด้วยตนเองอย่างมีคณุ คา่ และศกั ดิ์ศรี และลดความเสี่ยงตอ่ ปัญหากระดกู เปราะและหกั จาก การหกล้ม และยงั ปอ้ งกนั ความเจ็บป่ วยจากโรคเรือ้ รังท่ีเก่ียวกบั ความชราได้ด้วย (Spirduso,1995) 1 เอกสารร่างหลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม เป็นสว่ นหนึ่งของกระบวนการวจิ ยั และพฒั นาหลกั สตู รการ เรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม และโครงการพฒั นาศนู ย์การเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายตุ ้นแบบเพ่ือพฒั นาคณุ ภาพ ชีวติ ผ้สู งู อายไุ ทย เอกสารฉบบั นีย้ งั ไมส่ ามารถนาไปอ้างองิ ในเอกสารวชิ าการได้ หากผ้อู า่ นมีข้อเสนอแนะประการใด โปรดสง่ มายงั ผศ.ดร.อจั ฉรา ปรุ าคม หวั หน้าโครงการ e-mail: [email protected] และเบอร์โทรศพั ท์ติดตอ่ 089-0731329 ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 1

จากทฤษฎีแนวคดิ ผ้สู งู อายุ เช่ือวา่ กระบวนการแก่ชรามีความเช่ือมโยงทงั้ ทฤษฎีชีววิทยา จิตวทิ ยา และสงั คมวิทยา (อจั ฉรา ปรุ าคม, 2558) และตามแนวคิดของกฎบตั รโตรอนโต (The Toronto Charter for Physical Activity,2010) (เกษม นครเขตต์ และอจั ฉรา ปรุ าคม, 2554) เช่ือว่า การพฒั นาการเรียนรู้ให้กับ ผู้สูงอายุเป็ นแนวคิดที่สาคัญในการทาให้ผู้สูงอายุมีสุขภาพดี ทัง้ ด้านสภาพแวดล้อมทางกายภาพ ปฏิสมั พนั ธ์ทางสงั คม และพืน้ ท่ีใกล้บ้าน ดงั นนั้ อาจกลา่ วได้วา่ การจดั กระบวนการเพ่ือการสง่ เสริมกิจกรรม ทางกายเพื่อสขุ ภาพสาหรับผ้สู งู อายุให้ประสบผลสาเร็จจงึ ต้องอาศยั กระบวนการเรียนรู้อย่างตอ่ เนื่องกบั สภาพสงั คมความเป็นอยู่ เพ่ือนาไปส่กู ารเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตสขุ ภาวะของผ้สู งู อายอุ ยา่ งประสบผลสาเร็จ นอกจากนี ้องค์การอนามยั โลก (WHO, 2002;2003;2010) ให้ข้อเสนอแนะประชาคมโลกว่า ควรส่งเสริมให้ ผ้สู งู อายมุ ีกิจกรรมทางกายในชีวิตประจาวนั ในระดบั ปานกลาง (MVPA) ระยะเวลาอย่างน้อย 150 นาที/ สปั ดาห์ และทาการศกึ ษาวิจยั และสร้างองค์ความรู้ใหมๆ่ ในการพฒั นาสงั คมและสขุ ภาพผ้สู งู อายุอยา่ ง ยง่ั ยืน การผลกั ดนั เกิดการมีส่วนร่วมจากประชากรกลมุ่ อื่นและการสร้างบทเรียนท่ีดี ซงึ่ จะต้องอาศยั ความ ร่วมมือจากสถาบนั การศกึ ษาทงั้ ในเชิงวิชาการและเชิงปฏิบตั ิการ ที่จะสร้างสรรค์องค์ความรู้ใหม่ๆ และ แลกเปล่ียนเรียนรู้ รวมถึงการสนบั สนนุ ของหนว่ ยงานภาครัฐและองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน และชมุ ชนใน การยกระดบั คณุ ภาพชีวติ ของผ้สู งู อายใุ ห้มีสขุ ภาพแข็งแรงและอยอู่ ยา่ งมีความสขุ การดาเนินงานด้านการ ส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุด้วยการส่งเสริมให้ผู้สูงอายุเหล่านนั้ มีกิจกรรมทางกายอย่างเพียงพอต่อการมี สขุ ภาพดีและการพฒั นาคณุ ภาพชีวิตผ้สู งู อายเุ พ่ือให้ทา่ นดารงชีวิตอย่ไู ด้โดยไม่ต้องตกอย่ใู นภาวะพึ่งพิง ผ้อู ื่น ลาพงั ชมรมผ้สู ูงอายแุ ต่เพียงอย่างเดียวยงั ไม่มีศกั ยภาพเพียงพอตอ่ การรองรับภาระกิจท่ียากและมี ความซบั ซ้อนทงั้ ในเชิงสขุ ภาพและจิตวิทยา-สงั คมของผ้สู งู อายจุ าเป็นต้องสร้างระบบการศกึ ษาขนึ ้ มาใหม่ ท่ีทนั ตอ่ สถานการณ์ปัญหาสุขภาพและการเปล่ียนแปลงโครงสร้างประชากรผ้สู งู อายุและมีความเป็นสห วิทยาการ เพ่ือรองรับภารกิจท่ีท้าทายใหม่นี ้ระบบการศึกษาดงั กลา่ ว คือ กระบวนการเรียนรู้ที่ส่งเสริมและ พฒั นาผ้สู งู อายอุ ยา่ งตอ่ เนื่องและเชื่อมโยงกบั ความรู้เดมิ และองค์ความรู้ใหม่ เพื่อให้ตรงกบั ความต้องการ ของผ้สู งู อายแุ ละความสอดคล้องการดาเนินชีวิตท่ีเหมาะสม โดยให้ผ้สู ูงอายเุ รียนรู้ทงั้ ในด้านการสง่ เสริม สุขภาพกาย จิต และสังคม สิ่งแวดล้อมใหม่ และผ่านการลงมือปฏิบตั ิด้วยตนเอง และการแลกเปล่ียน เรียนรู้ระหว่างกล่มุ ผ้สู งู อายุและกล่มุ วยั อื่น เชื่อได้ว่าจะเป็นกระบวนการพฒั นาคณุ ภาพชีวิตผ้สู งู อายุท่ีมี ประสิทธิภาพสงู และมีพฒั นาการไปในทิศทางที่คาดหวงั นน่ั คือ เป็นผ้สู งู อายทุ ี่มีความสขุ มีคณุ ภาพชีวิตที่ ดี และมีศกั ดศิ์ รีในสงั คมผ้สู งู อายทุ ่ีพึงประสงค์ กล่าวได้วา่ การส่งเสริมระบบการเรียนรู้สาหรับผ้สู งู อายุ เป็น ทิศทางในการพฒั นาทรัพยากรมนษุ ย์ท่ียงั่ ยืนในยะยะยาว ซึ่งการพฒั นาหลกั สตู รผ้สู งู อายทุ ี่จะช่วยในการ พฒั นาความรู้และทกั ษะชีวิตของผ้สู ูงอายุ และให้ผ้สู งู อายมุ ีการดแู ลตนเองได้อยา่ งถกู วิธี โดยควรเน้นด้าน สขุ ภาพและสวสั ดกิ ารและความมน่ั คงของผ้สู งู อายุ และเกิดการเรียนรู้ตลอดชีวิต เข้าใจวิถีชีวิตการสง่ เสริม สขุ ภาพ การปอ้ งกนั โรค และการลดภาวการณ์เจ็บป่ วยท่ีเกิดขนึ ้ ตลอดจนทนั ตอ่ การเปล่ียนแปลงของสงั คม โลก และปรับตวั (สานักงานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ, ออนไลน์, 2557; การศึกษานอกระบบภาคใต้, ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 2

2558) นอกจากนี ้ อัจฉรา ปุราคมและคณะ (2558) พบว่า กระบวนการส่งเสริมการเรียนรู้ผู้สูงอายุต่อ กิจกรรมทางกายทงั้ ในด้านกาย จิต และระบบประสาทและสติปัญญา ถือเป็นรูปแบบหนึ่งที่สาคญั ซึ่งจะ ช่วยส่งเสริมผ้สู งู อายุมีระดบั กิจกรรมทางกายในระดบั ต่า (Low physical activity) จนถึงระดบั ปานกลาง และหนกั (Moderate and vigorous physical activity) ในอีกรูปแบบหนงึ่ ด้วย อยา่ งไรก็ดี แนวคดิ การสร้าง กระบวนการเรียนรู้ในผ้สู งู อายุ ประการสาคญั คือ กระบวนการเรียนรู้ควรจะต้องสนองความต้องการของ ผ้สู งู อายุ สถานการณ์ปัญหาและแนวคิดที่สาคญั ในการส่งเสริมกิจกรรมทางกายเป็นหลกั การเสริมสร้าง บรรยากาศการเรียนรู้การมีสว่ นร่วมและทางานเป็นทีมเพื่อให้สามารถนาความรู้ทกั ษะและประสบการณ์ที่ ได้ไปใช้ในการแก้ปัญหาสขุ ภาพท่ีจะเกิดขนึ ้ กบั ผ้สู งู อายใุ นชีวิตประจาวนั เกิดผลกระทบตอ่ สงั คม และการ นาประสบการณ์จากการเรียนรู้ไปใช้ประโยชน์ตอ่ ชีวติ สงู สดุ (Kaplan, 2001; Short-DeGraff, & Diamond, 1996) อย่างไรก็ตาม จากการทบทวนเอกสารและงานวิจยั ท่ีเกี่ยวข้องท่ีผ่านมา พบว่า การพฒั นาระบบ การเรียนรู้ในการส่งเสริมสขุ ภาพผ้สู งู อายทุ ี่มีในประเทศไทยสว่ นใหญ่ เป็นการฝึกอบรมแบบระยะสนั้ และ ระยะยาวสาหรับผ้ดู แู ลผู้สูงอายุที่อย่ภู าวะพึ่งพิง (Physical dependent aging) ประกอบกบั ในปัจจุบนั มี การก่อตัง้ โรงเรียนผู้สูงอายุกันอย่างแพร่หลาย แต่อย่างไรก็ตามยังไม่มีหลักสูตรท่ีเป็นแบบแผนท่ีมี ประสิทธิภาพและได้มาตรฐาน และองค์ความรู้ในการส่งเสริมรูปแบบกิจกรรมทางกายในวิถีชีวติ ประจาวนั การเดนิ ทาง กิจกรรมออกกาลงั กาย กิจกรรมนนั ทนาการในชมุ ชนผ้สู งู อายุ และองคค์ วามรู้ด้านสงั คม และ ส่ิงแวดล้อมสาหรับผู้สูงอายุท่ีเอือ้ ต่อการมีสุขภาพดีและจาเป็นต่อการดาเนินชีวิตในชุมชน จากข้อมูล สถานการณ์ปัญหา และแนวคดิ เก่ียวกบั การพฒั นาสขุ ภาพผ้สู งู อายดุ งั กล่าวข้างต้น คณะผ้วู ิจยั จึงเห็นควร ดาเนินการพฒั นาหลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายสาหรับผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม เพื่อพฒั นาระบบการ เรียนรู้ด้านการสร้างเสริมสขุ ภาพสาหรับผ้สู งู อายุ ในมมุ มองผ้สู งู อายสุ ขุ ภาพดี (Active Aging Approach) โดยจะมุ่งเน้นการเรียนการสอนผู้สูงอายุให้มีสุขภาพดี (Healty Aging) อันจะเป็นพืน้ ท่ีสร้ างสรรค์องค์ ความรู้และตอ่ ยอดความรู้เดมิ ด้านการสง่ เสริมกิจกรรมทางกายในชมุ ชนผ้สู งู อายไุ ทย  หลักการ หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม ดาเนนิ การตามหลกั การ ดงั นี ้ 1. เน้นการฝึกทกั ษะ และการปฏิบตั ลิ งมือจริงในกิจกรรมทางกาย เพ่ือให้ผ้สู งู อายเุ กิดความรู้ ความเข้าใจ และนาไปปฏิบตั ใิ นชีวิตประจาวนั ด้วยตนเองได้ 2. สง่ เสริมการเรียนรู้แบบมีสว่ นร่วม การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ของผ้สู งู อายุ ร่วมกบั กลมุ่ วยั อื่น โดยกิจกรรมการเรียนรู้ และการปฏิบตั จิ ริง 3. กระบวนการเรียนรู้เน้นทกั ษะการปอ้ งกนั อบุ ตั ิจากการหกล้ม ปอ้ งกนั ภาวะซมึ เศร้า ภาวะสมองเสื่อม และภาวการณ์ถดถอยของสภาพร่างกายผ้สู งู อายุ ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม หนา้ 3

4. สง่ เสริมการสร้างแกนนาผ้สู งู อายุ และผ้เู ข้ารับการอบรมมีสว่ นในการวางแผน และ สะท้อนผล การปฏิบตั แิ ละกาหนดการแนวทางการปฏิบตั เิ พ่ือเพ่มิ ประสทิ ธิภาพการเรียนรู้ 5. คานงึ ถงึ ผ้สู งู อายทุ ่ีเข้ารับการอบรมเป็นหลกั การร่วมคิดร่วมทา ชว่ ยเหลือซง่ึ กนั และ กนั สร้างความพงึ พอใจ และเกิดความรักและความไว้วางใจ  เป้าหมายการเรียนรู้ เปา้ หมายผ้เู รียนในหลกั สตู รฝึกอบรมครัง้ นี ้ได้แก่ ผ้สู งู อายใุ นชมุ ชน/ชมรมผ้สู งู อาย/ุ โรงเรียนผ้สู งู อายุ  จุดประสงค์การเรียนรู้ หลกั การฝึกอบรมตามหลกั สตู รแล้ว 1. ผ้สู งู อายมุ ีทกั ษะและความรู้ในการออกแบบกิจกรรมทางกายแบบเป็นองค์รวมสาหรับ ผ้สู งู อายุ โดยมีกิจกรรมครอบคลมุ 7 การเรียนรู้ ดงั นี ้ 1.1 กิจกรรมทางกาย และออกกาลงั กาย 1.2 กิจกรรมการปอ้ งกนั หกล้มและสมองเสื่อม 1.3 กิจกรรมทกั ษะสงั คม นนั ทนาการและการทอ่ งเที่ยว 1.4 กิจกรรมสง่ เสริมการเรียนรู้ ฝึกทกั ษะฝีมือและการอาชีพ 1.5 กิจกรรมสง่ เสริมสง่ิ แวดล้อมเพื่อการดาเนินชีวิต 1.6 กิจกรรมสง่ เสริมภาษาตา่ งประเทศ นวตั กรรม และเทคโนโลยีสารสนเทศ 1.7 กิจกรรมสง่ เสริมความสามารถด้านศลิ ปะ วฒั นธรรม ภมู ปิ ัญญาผ้สู งู อายุ 2. ได้องค์ความรู้หลกั สตู รสง่ เสริมการเรียนรู้กิจกรรมทางกายแบบเป็นองค์รวมสาหรับ ผ้สู งู อายใุ นชมุ ชนและสถานศกึ ษาระดบั อดุ มศกึ ษาท่ีมีประสิทธิภาพ ตรงกบั สภาพปัญหาและความต้องการ ของผ้สู งู อายุ  เนือ้ หาสาระ การจดั กิจกรรมกิจกรรมทางกายแบบเป็นองค์รวมสาหรับผ้สู งู อายุ 1. ความหมายและความสาคญั ของกิจกรรมทางกาย 2. หลกั การและแนวคดิ ของกิจกรรมทางกาย 3. กิจกรรมการเรียนการสอนกิจกรรมทางกายแบบเป็นองคร์ วม 3.1 กิจกรรมปอ้ งกนั ไมล่ ้ม 3.2 กิจกรรมปอ้ งกนั ภาวะซมึ เศร้า 3.3 กิจกรรมปอ้ งกนั ภาวะสมองเส่ือม 3.4 กิจกรรมปอ้ งกนั และชะลอภาวะถดถอยของสภาพร่างกาย ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม หนา้ 4

 กระบวนการเรียนรู้ กระบวนการการฝึกอบรมครัง้ นีใ้ ช้วงจรการจดั การความรู้ (Knowledge management ; KM) มีกระบวนการและกิจกรรมดงั นี ้ 1. การบง่ ชีค้ วามรู้ โดยการค้นหาสภาพปัญหา และความต้องการของผ้สู งู อายใุ นการ ดาเนินชีวิตเป็นสาคญั 2. การสร้างและแสวงหาความรู้ โดยการศกึ ษาหาความรู้พืน้ ฐานเก่ียวกบั การฝึกอบรม ในวางแผนเตรียมการ และการสร้างความตระหนกั ในการพฒั นาสขุ ภาพตนเองของผ้สู งู อายุ 3. การจดั ความรู้ให้เป็นระบบ โดยการจดั หมวดหมขู่ องความรู้ปัญหาสขุ ภาพและสงั คม สงิ่ แวดล้อมของผ้สู งู อายุ รวมทงั้ หลกั การ ทฤษฎี และความต้องการของผ้สู งู อายุ 4. การเข้าถึงความรู้และการสื่อสาร โดยการนาข้อมลู ทงั้ หมดนามาสงั เคราะห์และนาไป เรียบเรียงอยา่ งเป็นระบบ และการสร้างชอ่ งท่ีหลากหลายเพ่ือการเข้าถึงความรู้ให้กบั ผ้สู งู อายุ 5. การแบง่ ปันแลกเปล่ียนความรู้ โดยการกระบวนการเรียนรู้ให้กบั ผ้สู งู อายทุ งั้ ใน ห้องเรียนและนอกห้องเรียน ให้เกิดความรักและความพงึ พอใจตอ่ กระบวนเรียนรู้ใหมๆ่ อยา่ งตอ่ เน่ือง  ส่ือ/แหล่งเรียนรู้ 1. หลกั สตู รการฝึกอบรม 2. คมู่ ือการฝึกอบรม 3. เอกสารการสอน ประกอบด้วย 3.1 ใบกิจกรรม 3.2 ใบความรู้ 3.3 เอกสารและตาราทางวิชาการ 4. ครู อาจารย์ นิสิตนกั ศกึ ษา และบคุ ลากรสาธารณสขุ และบคุ ลากรท้องถ่ิน 5. สื่อและเทคโนโลยีทางการศกึ ษา  นิยามศัพท์เชงิ ปฏบิ ัตกิ าร หลกั สตู รฝึกอบรม หมายถงึ เนือ้ หาวิชา วธิ ีการ กิจกรรม ประสบการณ์ที่จดั อบรมให้ผ้สู งู อายเุ กิดการ เปลี่ยนแปลงพฤติกรรมด้านความรู้ ทกั ษะ และทศั นคตใิ นด้านการสง่ เสริมกิจกรรมทางกายแบบองคร์ วม กระบวนการเรียนรู้ หมายถึง กระบวนการพัฒนาผู้สูงอายุ ประกอบด้วย ด้านกิจกรรมทางกาย นนั ทนาการและการท่องเที่ยว การอาชีพ สงั คมและสิ่งแวดล้อมเพื่อการดาเนนิ ชีวิตนวตั กรรมและ เทคโนโลยีทางการส่ือสาร สุขภาพและการป้องกนั โรค และสุขภาพจิตและการจดั การอารมณ์ โดยการเรียนรู้ ร่วมกนั และร่วมกบั กลมุ่ วยั อ่ืน มีการแลกเปล่ียนเรียนรู้ และการนาไปปฏิบตั จิ ริง ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม หนา้ 5

กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม หมายถึง กิจกรรมทางกายที่สง่ เสริมกาย จิต สงั คม และ สตปิ ัญญา เพื่อลดภาวะความเส่ือมถอยการทาหน้าท่ีทางกายของผ้สู งู อายุ ตารางแสดง ความสัมพันธ์ระหว่างแผนกจิ กรรมกับกจิ กรรมการเรียนรู้แบบองค์รวม ลาดบั แผนกจิ กรรม กจิ กรรมการเรียนรู้ 123456 7 1 หมวดที่ 1 ส่งเสริมกิจกรรมทางกาย √ √ √ √ และออกกาลงั กาย 2 หมวดที่ 2 ส่งเสริมสุขภาพจิตและ √√√ √ ระบบประสาทผ้สู งู อายุ 3 หมวดที่ 3 ส่งเสริมภาวะส่ิงแวดล้อม √√ เพ่ือสขุ ภาพผ้สู งู อายุ 4 หมวดท่ี 4 ส่งเสริมภาวะเศรษฐกิจ √√√ สงั คม ศิลปวฒั นธรรมและภูมิปัญญา ท้องถิ่น 5 หมวดท่ี 5 สง่ เสริมการส่ือสาร √ √ นวตั กรรม และเทคโนโลยีสารสนเทศ หมายเหตุ : 1. กิจกรรมทางกายออกกาลงั กายและออกกาลงั กาย 2. กิจกรรมการปอ้ งกนั หกล้มและสมองเส่ือม 3. กิจกรรมทกั ษะสงั คม นนั ทนาการและการทอ่ งเที่ยว 4. กิจกรรมสง่ เสริมการเรียนรู้ฝึกทกั ษะฝีมือและการอาชีพ 5. กิจกรรมสง่ เสริมสง่ิ แวดล้อมเพื่อการดาเนินชีวติ 6. กิจกรรมสง่ เสริมการส่ือสาร นวตั กรรม และเทคโนโลยีสารสนเทศ 7. กิจกรรมสง่ เสริมความสามารถด้านศลิ ปะ วฒั นธรรม ภมู ิปัญญาผ้สู งู อายุ ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม หนา้ 6

แผนกจิ กรรมการเรียนรู้ หมวดท่ี 1 ส่งเสริมกจิ กรรมทางกาย และออกกาลังกาย สาระการเรียนรู้ จากสถานการณ์ปัญหาสขุ ภาพผ้สู ูงอายไุ ทย อนั เกิดจากความชราเป็นภาวะถดถอยของร่างกาย (Senescence) ซงึ่ เป็นสภาวะที่ร่างกายเข้าสวู่ ยั ชรา ภาวะถดถอยของร่างกายเป็นกระบวนการที่เซลล์ตา่ งๆ ภายในร่างกายเสื่อมสภาพลง จากการท่ีมีอายมุ ากขึน้ เร่ือย ๆ โดยจะปรากฏออกมาในสภาวะที่ร่างกาย ทางานไมเ่ ป็นปกติ และถดถอยลงเรื่อย ๆ ตามระยะเวลาที่ผา่ นไป สง่ ผลให้ผ้สู ูงอายุมีความเจ็บป่ วยด้วย โรค/ปัญหาสุขภาพดงั ตอ่ ไปนี ้โรคความดนั โลหิตสงู (ร้ อยละ 41) โรคเบาหวาน (ร้อยละ 18) ข้อเข่าเส่ือม (ร้ อยละ 9) โรคซึมเศร้ า และผู้ป่ วยติดเตียง (ร้ อยละ 1) นอกจากนี ้ พบว่า ผู้สูงอายุกิจกรรมทางกายมี กิจกรรมทางกายไม่เพียงพอ และมีพฤติกรรมเนือยน่ิง 7 ชว่ั โมง/วนั (อจั ฉรา ปรุ าคม, 2557)นอกจากนีย้ งั ปรากฎว่า ผ้สู งู อายุไทยร้อยละ 26 มีพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์ ซึ่งต่ากว่าเป้าหมายร้อยละ 30 ทงั้ นี ้ พฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์ท่ีผู้ สงู อายไุ ทยปฏิบตั ติ วั ได้น้อยที่สดุ เรียงตามลาดบั ได้แก่ออกกาลงั กาย สปั ดาห์ละ 3วนั วนั ละ 15-30 นาทีเป็นประจา (ร้อยละ 57) รับประทานผกั และผลไม้เป็นประจา (ร้อยละ 66) ไมด่ ื่มสรุ า/เคร่ืองด่ืมที่มีแอลกอฮอล์ (ร้อยละ 83) และไม่สบู บหุ ร่ี (ร้อยละ 84) (สานกั งานพฒั นาระบบ ข้อมลู ขา่ วสารสขุ ภาพ, 2558) ผ้สู งู อายุ 60 ปี ขนึ ้ ไป ควรมีกิจกรรมทางกายอยา่ งน้อย 150 นาทีตอ่ สปั ดาห์ของกิจกรรมท่ีออกแรง ระดบั ปานกลาง (moderate –intensity aerobic physical activities) หรือกระทาอย่างน้อย 75 นาทีของ กิจกรรมท่ีออกแรงอยา่ งหนกั (vigorous –intensity aerobic physical activities) หรือทากิจกรรมท่ีออกแรง อยา่ งปานกลางผสมผสานกบั ระดบั หนกั กิจกรรมลกั ษณะแอโรบิค ควรกระทาติดตอ่ กนั อยา่ งน้อย 10 นาที ผ้สู ูงอายุควรเพ่ิมระดบั การทากิจกรรมในระดบั ปานกลาง ถึง 300 นาที ต่อสปั ดาห์ หรือกระทาติดต่อกัน นาน 150 นาทีของการออกแรงอย่างหนกั ต่อสปั ดาห์ หรืออาจจะใช้วิธีการผสมผสานทงั้ กิจกรรมออกแรง ปานกลางกบั หนกั และควรมีกิจกรรมเพิ่มความสมดลุ ของร่างกาย รวมทงั้ กิจกรรมที่สร้างความแข็งแรงให้ กล้ามเนือ้ มดั ใหญ่และข้อเขา่ เพ่ือปอ้ งกนั การหกล้มและโรคข้อเขา่ เสื่อม 2-3 วนั ตอ่ สปั ดาห์ จุดมุ่งหมาย: ส่ิงเสริมสขุ ภาพด้วยกิจกรรมทางกายอยา่ งเพียงพอและมีสมรรถภาพการทาหน้าท่ีทางกายท่ี ดี และชว่ ย ลดภาวะโรคเรือ้ รังและชะลอภาวะถดถอยของผ้สู งู อายแุ ละให้กระฉบั กระเฉง ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 7

กระบวนการ : การจดั การเรียนรู้ผ้เู รียนมีส่วนร่วมในการปฏิบตั ิจริง และประเมินผล เช่น การฝึกทรงตวั ความคลอ่ งแคลว่ วอ่ งไว และการสร้างเสริมกล้ามเนือ้ และกระดกู ส่ือ/แหล่งเรียนรู้/อุปกรณ์ o ยางยืด o ดนตรี/เพลง o ไม้พลอง o โยคะ o ตาราง 9 ชอ่ ง o การเดนิ ขาเดียว o การเดนิ ตอ่ เท้า o การเดนิ บนพืน้ ยาง แผนการจัดกจิ กรรมประเมินสมรรถภาพการทาหน้าท่ีทางกาย กิจกรรมทางกาย ความรู้ และทักษะ ครัง้ ท่ี 1 คาอธิบายเป็นการประเมนิ สมรรถภาพการทาหน้าท่ีทางกายผ้สู งู อายใุ นชีวิตประจาวนั ซง่ึ จะทาให้ผ้สู งู อายุ ครอบครัว และเจ้าหน้าท่ีสาธารณสขุ ตระหนกั ถึงภาวะสขุ ภาพร่างกายที่ควรต้องสง่ เสริมพฒั นาให้อยใู่ น สภาพท่ีสามารถปฏิบตั หิ น้าที่ได้ตามปกติ วัตถุประสงค์ เพ่ือประเมินสมรรถภาพการทาหน้าที่ทางกายผ้สู งู อายทุ งั้ ระบบหวั ใจ หลอดเลือด กล้าเนือ้ และข้อตอ่ และความสมดลุ ของร่างกาย ระดบั กิจกรรมทางกาย ความรู้และทกั ษะผ้สู งู อายุ ระยะเวลา 45 นาที ส่ือการประเมนิ เก้าอี,้ ดมั เบล 5 ปอนด์ (สาหรับผ้หู ญิง), ดมั เบล 8 ปอนด์ (สาหรับผ้ชู าย), ไม้บรรทดั , นาฬิกาจบั เวลา, เครื่องวดั ความดนั โลหติ , เคร่ืองชง่ั นา้ หนกั , สายเทป, ยางยืด กิจกรรม อธิบาย สาธิต ประเมิน และสอบถาม ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 8

ขัน้ ตอนกจิ กรรม 1. การอบอ่นุ ร่างกาย (Warm up) 10 นาที 2. อธิบายขนั้ ตอนและสาธิตการประเมนิ สมรรถภาพทางกาย ทงั้ 8 รายการ พร้อมแบบ ประเมินระดบิ กิจกรรมทางกาย และความรู้และทกั ษะ 3. เริ่มการประเมิน รายการทดสอบที่ 1 เดนิ ย่าเท้า 2 นาที (2-Minute Steps ) เพื่อประเมนิ ความอดทน หรือสมรรถภาพด้านแอโรบกิ (Aerobic endurance) ของร่างกาย วิธีการปฏิบตั ิ ให้ผ้สู งู อายอุ ยใู่ นทา่ ยืนตรง เม่ือสญั ญาณ “เริ่ม”ให้ยกเขา่ ขวา-ซ้าย สลบั ขนึ ้ ลง โดยให้ยกขนึ ้ สงู ถึงจดุ ก่งึ กลางของขาทอ่ นบน (ระหวา่ ง ข้อเขา่ กบั ขอบบนของกระดกู สะโพก) อาจใช้ยางยืดขงึ ให้เป็นเส้นระดบั ความสงู ท่ีกาหนด นบั จานวนครัง้ จากเขา่ ขวาท่ียกสงู ขนึ ้ แตะยางยืด ในเวลา 2 นาที การวดั หนว่ ยเป็นครัง้ 4. ประเมนิ รายการทดสอบท่ี 2 การลกุ ขนึ ้ ยืนจากเก้าอี ้30 วินาที (30 – Second Chair Stand) เพื่อประเมนิ ความแข็งแรงกล้ามเนือ้ ร่างกายสว่ นลา่ ง (lower body strength) วิธีการปฏิบตั ิ ให้ ผ้สู งู อายปุ ระสานมือมือทงั้ สองข้างไว้ท่ีหน้าอก นงั่ คอ่ นมาทางด้านหน้าเก้าอี ้เมื่อสญั ญาณ “เริ่ม” ให้ผ้สู งู อายุ ลกุ ขนึ ้ ยืนตรงจากทา่ นงั่ เก้าอี ้ นบั จานวนครัง้ ท่ีลกุ -นงั่ สมบรู ณ์ ในเวลา 30 วินาที (ด้านหลงั เก้าอีต้ ้องชิดผนงั หรือมีผ้ชู ว่ ยจบั พนกั เก้าอี ้เพ่ือปอ้ งกนั เก้าอีเ้ล่ือนไปข้างหลงั ขณะทาการทดสอบ) การวดั หนว่ ยเป็นครัง้ 5. ประเมินรายการทดสอบที่ 3 งอแขนพบั ศอก (Arm Curl ) เพื่อประเมินความแขง็ แรง กล้ามเนือ้ ร่างกายสว่ นบน (Upper body strength) วธิ ีการปฏิบตั ิ ให้ผ้สู งู อายนุ ง่ั เก้าอี ้แขนท่อนบนข้างถนดั แนบข้างลาตวั แขนท่อนล่างขนานพืน้ หงายฝ่ามือขนึ ้ มือกาดมั เบล เมื่อสญั ญาณ “เริ่ม”ให้ผ้สู งู อายงุ อแขน ข้างท่ีกาดมั เบลขนึ ้ โดยการพบั ข้อศอกอย่างสมบรู ณ์ แล้วคลายออก นบั จานวนครัง้ ท่ีงอแขน-พบั ข้อศอก สมบรู ณ์ ในเวลา 30 วนิ าที ผ้ทู ดสอบควรใช้มืออีกข้างหนง่ึ ชว่ ยประคองข้อศอกข้างที่ทาการทดสอบ เพ่ือ ปอ้ งกนั การบาดเจ็บ การวดั หนว่ ยเป็นครัง้ 6. ประเมินรายการทดสอบที่ 4 นงั่ เก้าอีย้ ่ืนแขนแตะปลายเท้า (Chair Sit – and – Reach) เพื่อประเมินความอ่อนตวั ของร่างกายส่วนล่าง (lower body flexibility) วิธีการปฏิบตั ิ ให้ผู้สงู อายุนง่ั เก้าอี ้ คอ่ นไปด้านหน้า ขาเหยียด กระดกปลายเท้าขนึ ้ แขนและมือเหยียดตรง มือข้างหนึ่งทบั อยบู่ นอีกข้างหน่งึ คอ่ ย ๆ ก้มเหยียดปลายนิว้ มือที่ยาวที่สุดไปแตะปลายนิว้ เท้า วัดระยะห่างจากปลายนิว้ มือถึงปลายนิว้ เท้ า ถ้า ระยะหา่ งจากปลายนวิ ้ มือไมถ่ ึงนวิ ้ เท้า คา่ ที่ได้จะเป็นลบ ถ้าปลายนิว้ มือยื่นเลยปลายนิว้ เท้าคา่ ท่ีได้จะเป็นบวก ให้ผ้สู งู อายกุ ้มมากท่ีสดุ เท่าที่ทาได้โดยไมใ่ ห้ขยม่ ตวั เพื่อปอ้ งกนั การบาดเจ็บ การวดั หนว่ ยเป็นนิว้ 7. ประเมินรายการทดสอบท่ี 5 เอือ้ มแขนแตะมือด้านหลงั (Back scratch) เพ่ือประเมนิ ความอ่อนตวั ของร่างกายสว่ นบน (Upper body flexibility) วิธีการปฏิบตั ิ ให้ผ้สู งู อายุยืนในท่าปกติ ยกแขน ข้างที่ถนดั ขึน้ เหนือศีรษะแล้วพับข้อศอกมาด้านหลังข้ามบ่าข้างเดียวกัน ฝ่ ามือเหยียดคว่าชีล้ ง พยายาม เหยียดมาที่กลางหลงั ให้ไกลท่ีสดุ เทา่ ที่เป็นไปได้ แขนอีกข้างงอศอกจากเอวขนึ ้ มาด้านหลงั ฝ่ ามือเหยียดหงาย ชีข้ ึน้ เหยียดแขนและนิว้ ไปท่ีกลางหลงั พยายามเหยียดปลายนิว้ มือทงั้ สองข้างเข้าหากนั หรือให้ซ้อนกันให้ ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 9

มากที่สดุ เทา่ ท่ีเป็นไปได้ ทดลองฝึกปฏิบตั ิ 2 ครัง้ ก่อนการปฏิบตั จิ ริง และให้ทาการทดสอบได้ 2 ครัง้ บนั ทึก คา่ ท่ีวดั ได้ทงั้ 2 ครัง้ และเลือกคา่ ท่ีดีที่สดุ 8. ประเมินรายการทดสอบที่ 6 การลกุ -เดนิ จากเก้าอีไ้ ปและกลบั (8-feet up-and-go) เพ่ือ ประเมินความคล่องแคล้วว่องไวและการทรงตวั (Agility/Dynamic balance) วิธีการปฏิบตั ิ วางเก้าอีช้ ิดฝา ผนงั หนั หน้าไปทางกรวยท่ีวางบนพืน้ ระยะห่างจากด้านหลงั ของกรวยถึงจดุ แนวด่งิ ท่ีอยใู่ ต้ขอบท่ีนงั่ ด้านหน้า ของเก้าอีเ้ ท่ากับ 8 ฟุต ผู้สูงอายุนงั่ บนเก้าอี ้เท้าวางราบกับพืน้ มือวางบนต้นขา เท้าข้างหน่ึงวางเหล่ือมไป ข้างหน้าเท้าอีกข้างหนึ่งเล็กน้อยลาตวั โน้มมาด้านหน้าเล็กน้อย เมื่อสญั ญาณ “เริ่ม”ให้ผ้สู ูงอายลุ กุ จากเก้าอี ้ เดินอยา่ งรวดเร็วเท่าท่ีเป็นไปได้ ตรงไปอ้อมกรวยแล้วกลบั มานงั่ ท่ีเก้าอีอ้ ย่างรวดเร็ว ผ้ทู ดสอบจบั เวลาเมื่อให้ สญั ญาณเริ่ม และกดหยดุ เวลาทนั ทีเมื่อผ้สู งู อายนุ งั่ บนเก้าอี ้ทาการทดสอบ 2 ครัง้ และบนั ทกึ เวลาท่ีทาได้ 2 ครัง้ เลือกคา่ ท่ีดที ี่สดุ การวดั หนว่ ยเป็นวินาที 9. ประเมนิ รายการทดสอบที่ 7 องคป์ ระกอบของร่างกาย (Body Composition) ประกอบด้วย การประเมินนา้ หนกั ส่วนสูงและรอบเอว วิธีการวัดรอบเอว อยู่ในท่ายืน เท้าทัง้ 2 ห่างกัน ประมาณ 10 เซนตเิ มตร ใช้สายวดั วดั รอบเอวโดยวดั ผา่ นสะดือ วดั ในชว่ งหายใจออก โดยให้สายวดั แนบ ลาตวั ไมร่ ัดแนน่ และให้ระดบั ของสายวดั ท่ีวดั 10. ประเมินรายการทดสอบที่ 8 ความดนั โลหติ (Blood pressure) และอตั ราการเต้นของ หวั ใจ (Heart Rate) วิธีการประเมิน โดยการวดั ความดนั โลหิตด้วยเครื่องมือ Sphygmomanometer ควร ทาการนงั่ และวดั ในท่านง่ั วางแขน และข้อศอกบนโต๊ะ จดั ระดบั ให้ผ้าพนั ต้นแขน หรือผ้าพนั ข้อมืออย่ใู น ระดบั เดียวกับหวั ใจ และการวดั ชีพจรด้วยมือ สามารถวดั ได้หลายแหง่ เช่น ข้อมือ ขาหนีบ ข้างคอ เป็นต้น โดยใช้นวิ ้ ชี ้นวิ ้ กลาง และนิว้ นาง ใช้นวิ ้ กลางสมั ผสั กบั ชีพจรมากกวา่ อีก 1 นวิ ้ 11. ประเมินระดบั กิจกรรมทางกาย ความรู้และทกั ษะกิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบ องคร์ วม ด้วยแบบสอบถามรายบคุ คล การประเมนิ ผล ผ้เู รียนมีความรู้ ทกั ษะและประเมนิ สมรรถภาพการทาหน้าท่ีทางกาย ระดบั กิจกรรมทาง กายที่เหมาะสม ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม หนา้ 10

แผนการจัดกิจกรรมป้องกันการข้อเข่าเส่ือมและหกล้ม ครัง้ ท่ี 1 คาอธิบาย ภาวะข้อเขา่ เสื่อมในผ้สู งู อายเุ กิดจากข้อเส่ือมเป็นภาวะหรือโรคเรือ้ รังท่ีเกิดจากเส่ือมสภาพของ กระดกู ออ่ น ทาให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในโครงสร้างของข้อตอ่ จากเดมิ ที่เป็นปกติจะบางลง การเส่ือมจะ เปลี่ยนแปลงไปเรื่อยๆตลอดเวลาจะไมม่ ีทางกลบั คืนมาเป็นปกตเิ หมือนเดมิ การเสื่อมมากหรือเส่ือมน้อยไม่ เหมือนกนั ในแตล่ ะคน ขนึ ้ กบั ปัจจยั หลายๆอยา่ ง อาการของโรคข้อเสื่อม ระยะเร่ิมแรก อาการปวดบวมแดงร้อนของข้อ อาการปวด อกั เสบดงั กลา่ ว เป็นสญั ญาณเพ่ือเตือนให้ ลดการใช้งานลง ให้ข้อได้พกั อาการอกั เสบจะได้ทเุ ลาลง ถ้ายงั คงใช้งานตอ่ ข้ออาจมีของเหลวเพม่ิ ขนึ ้ เม่ือ ตรวจจะพบข้อบวมมากขนึ ้ ระยะปานกลาง เมื่อกระดกู ออ่ นเริ่มมีการสกึ กร่อนข้อจะมีอาการอกั เสบภายหลงั การใช้งานกล้ามเนือ้ เริ่ม ปวดเม่ือย อ่อนแรง ข้อเริ่มโค้งงอ ที่เห็นชดั เจน คือ ข้อเขา่ ท่ีเริ่มโค้งงอมากขนึ ้ พิสยั การเคลื่อนไหวเริ่มติดขดั เหยียดงอไมส่ ดุ เหมือนปกติ ระยะรุนแรง เมื่อกระดกู ออ่ นสกึ กร่อนมากขนึ ้ ข้อจะเริ่มหลวมไมม่ นั่ คง ข้อหนาตวั ขนึ ้ จากกระดกู งอกหนา ข้อโก่งงอ ผิดรูปชดั เจน เวลาเดนิ ต้องการขากว้างมากขนึ ้ เพม่ิ เสริมความมนั่ คงกล้ามเนือ้ รอบข้อลีบเล็กลง ขณะลกุ ขนึ ้ จากทา่ นง่ั จะมีอาการปวดท่ีรุนแรง ***การบริหารข้อเข่า สามารถช่วยชะลอความเสื่อมได้ ดงั น้ันควรใช้การบริหารข้อเข่าเป็ นประจา สมา่ เสมอ สัปดาห์ละ 2 วัน*** วัตถปุ ระสงค์ เสริมสร้างความแขง็ แรงของกล้ามเนือ้ ขา ระยะเวลา 30 นาที ส่ือการสอน ยางยืด, เก้าอี ้ กจิ กรรม สอน, สาธิต และปฏิบตั ิ ขัน้ ตอนกจิ กรรม 1. การอบอ่นุ ร่างกาย (Warm up) 10 นาที 2. กิจกรรมเสริมความแขง็ แรงด้วยทา่ นง่ั ทา่ ละ 10 ครัง้ ทา 2 เซท 2.1 ผ้สู งู อายนุ ง่ั พิงพนกั สว่ นของข้อเขา่ อยทู่ ่ีขอบของเก้าอี ้ยกขาขวาขนึ ้ และกระดกข้อ เท้า ไว้ ยกเกร็งข้อเข่าไว้ด้วย นบั 1-10 ครัง้ และวางเท้าลง ทา 2 เซท 2.2 ผ้สู งู อายนุ ง่ั พงิ พนกั สว่ นของข้อเขา่ อยทู่ ี่ขอบของเก้าอี ้ยกขาซ้ายขนึ ้ และกระดกข้อ เท้า ไว้ ยกเกร็งข้อเข่าไว้ด้วย นบั 1-10 ครัง้ และวางเท้าลง ทา 2 เซท 2.3 ผ้สู งู อายนุ ง่ั พงิ พนกั สว่ นของข้อเข่าอย่ทู ี่ขอบของเก้าอี ้ยกขาขวา ขนึ ้ และกระดกข้อ เท้า และยกขาซ้ายสลบั กนั นบั 1-10 ครัง้ และวางเท้าลง ทา 2 เซท 3.กิจกรรมเสริมความแข็งแรงด้วยทา่ ยืน ทา่ ละ 10 ครัง้ ทา 2 เซท ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม หนา้ 11

3.1 ผ้สู งู อายยุ ืนมือจบั พนกั เก้าอี ้ยกขาขวาขนึ ้ ไปด้านหลงั และกระดกปลายเท้าขวาลง เกร็งข้อเขา่ และขาขวาไว้ นบั 1-10 ครัง้ และวางเท้าลง ทา 2 เซท 3.2 ผ้สู งู อายยุ ืนมือจบั พนกั เก้าอี ้ยกขาซ้ายขนึ ้ ไปด้านหลงั และกระดกปลายเท้าขวาลง เกร็งข้อเขา่ และขาไว้ นบั 1-10 ครัง้ และวางเท้าลง ทา 2 เซท 3.3 ผ้สู งู อายยุ ืนมือจบั พนกั เก้าอี ้ยกขาขวาขนึ ้ ไปด้านหน้า และกระดกปลายเท้าขวาลง ยกขาขวาขนึ ้ ไปขาหน้า เกร็งข้อเขา่ และขาไว้ นบั 1-10 ครัง้ และวางเท้าลง ทา 2 เซท 3.4 ผ้สู งู อายยุ ืนมือจบั พนกั เก้าอี ้ยกขาซ้ายขนึ ้ ไปด้านหน้า และกระดก ปลายเท้าซ้ายลง ยกขาขวาขนึ ้ ไปขาหน้า เกร็งข้อเขา่ และขาไว้ นบั 1-10 ครัง้ และวางเท้าลง ทา 2 เซท 4. การคลายกล้ามเนือ้ (Cool down) 10 นาที การประเมนิ ผล ผ้เู รียนสามารถฝึกปฏิบตั เิ พิ่มความแขง็ แรงของกล้ามเนือ้ ขาได้ถกู ต้อง ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 12

แผนการจัดกิจกรรมป้องกันการข้อเข่าเส่ือมและการหกล้ม ครัง้ ท่ี 2 คาอธิบาย ภาวะข้อเข่าเส่ือมในผู้สูงอายุ เกิดจากข้ อเส่ือมเป็นภาวะหรือโรคเรือ้ รังที่เกิดจาก เส่ือมสภาพของกระดกู ออ่ น ทาให้เกิดการเปล่ียนแปลงในโครงสร้างของข้อตอ่ จากเดิมท่ีเป็นปกติจะบางลง การเส่ือมจะเปลี่ยนแปลงไปเรื่อยๆตลอดเวลาจะไมม่ ีทางกลบั คืนมาเป็นปกตเิ หมือนเดมิ การเสื่อมมากหรือ เสื่อมน้อยไมเ่ หมือนกนั ในแตล่ ะคน ขนึ ้ กบั ปัจจยั หลายๆอยา่ ง อาการของโรคข้อเสื่อม ระยะเร่ิมแรก อาการปวดบวมแดงร้อนของข้อ อาการปวด อกั เสบดงั กล่าว เป็นสญั ญาณเพื่อเตือนให้ลด การใช้งานลง ให้ข้อได้พกั อาการอกั เสบจะได้ทเุ ลาลง ถ้ายงั คงใช้งานตอ่ ข้ออาจมีของเหลวเพิม่ ขนึ ้ เม่ือตรวจ จะพบข้อบวมมากขนึ ้ ระยะปานกลาง เม่ือกระดกู ออ่ นเร่ิมมีการสกึ กร่อนข้อจะมีอาการอกั เสบภายหลงั การใช้งานกล้ามเนือ้ เริ่ม ปวดเมื่อย ออ่ นแรง ข้อเริ่มโค้งงอ ท่ีเห็นชดั เจน คือ ข้อเขา่ ที่เร่ิมโค้งงอมากขนึ ้ พิสยั การเคล่ือนไหวเริ่มตดิ ขดั เหยียดงอไมส่ ดุ เหมือนปกติ ระยะรุนแรง เมื่อกระดกู ออ่ นสกึ กร่อนมากขนึ ้ ข้อจะเร่ิมหลวมไมม่ น่ั คง ข้อหนาตวั ขนึ ้ จากกระดกู งอก หนา ข้อโกง่ งอ ผิดรูปชดั เจน เวลาเดนิ ต้องการขากว้างมากขนึ ้ เพิ่มเสริมความมน่ั คงกล้ามเนือ้ รอบข้อลีบ เล็กลง ขณะลกุ ขนึ ้ จากทา่ นงั่ จะมีอาการปวดที่รุนแรง **การบริหารข้อเข่า สามารถช่วยชะลอความเส่ือมได้ ดงั นัน้ ควรใช้การบริหารข้อเข่าเป็ นประจา สม่าเสมอ สัปดาห์ละ 2 วัน*** วัตถุประสงค์ เสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนือ้ ขา ระยะเวลา 30 นาที ส่ือการสอน ยางยืด, เก้าอี,้ ถงุ ทราย กิจกรรม สอน, สาธิต และปฏิบตั ิ การประเมนิ ผลผ้เู รียนสามารถฝึกปฏิบตั เิ พ่มิ ความแข็งแรงของกล้ามเนือ้ ขาได้ถกู ต้อง กจิ กรรม 1. การอบอนุ่ ร่างกาย (Warm up) 10 นาที 2. กิจกรรมเสริมความแข็งแรงด้วยทา่ นงั่ ด้วยถงุ ทราย ทา่ ละ 10 ครัง้ ทา 2 เซท 2.1 ผ้สู งู อายนุ งั่ พิงพนกั สว่ นของข้อเขา่ อยทู่ ่ีขอบของเก้าอี ้ใช้ถงุ ทรายประมาณ ½-1 กิโลกรัม ถ่วงไว้ที่ข้อเท้า ยกขาขวาขนึ ้ และกระดกข้อเท้า ไว้ ยกเกร็งข้อเข่าไว้ด้วย นบั 1-10 ครัง้ และ วางเท้าลง ทา 2 เซท 2.2 ผ้สู งู อายนุ งั่ พงิ พนกั สว่ นของข้อเขา่ อยู่ท่ีขอบของเก้าอี ้ใช้ถงุ ทรายประมาณ ½-1 กิโลกรัม ยกขาซ้ายขนึ ้ และกระดกข้อเท้า ไว้ ยกเกร็งข้อเขา่ ไว้ด้วย ถว่ งไว้ท่ีข้อเท้า นบั 1-10 ครัง้ และ วางเท้าลง ทา 2 เซท ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 13

2.3 ผ้สู งู อายนุ งั่ พงิ พนกั สว่ นของข้อเขา่ อยทู่ ่ีขอบของเก้าอี ้ใช้ถงุ ทรายประมาณ ½-1 กิโลกรัม ถ่วงไว้ท่ีข้อเท้า ยกขาขวา ขนึ ้ และกระดกข้อเท้า และยกขาซ้ายสลบั กนั นบั 1-10 ครัง้ และวาง เท้าลง ทา 2 เซท 3. กิจกรรมเสริมความแข็งแรงด้วยทา่ ยืนด้วยถงุ ทราย ทา่ ละ 10 ครัง้ ทา 2 เซท 3.1 ผ้สู งู อายยุ ืนมือจบั พนกั เก้าอี ้ใช้ถงุ ทรายประมาณ ½-1 กิโลกรัม ถ่วงไว้ที่ข้อ เท้า ยกขาขวาขนึ ้ ไปด้านหลงั ยกเกร็งข้อเขา่ ไว้ด้วย นบั 1-10 ครัง้ และวางเท้าลง ทา 2 เซท 3.2 ผ้สู งู อายยุ ืนมือจบั พนกั เก้าอี ้ใช้ถงุ ทรายประมาณ ½-1 กิโลกรัม ถ่วงไว้ที่ข้อ เท้า ยกขาซ้ายขนึ ้ ไปด้านหลงั ยกเกร็งข้อเขา่ ไว้ด้วย นบั 1-10 ครัง้ และวางเท้าลง ทา 2 เซท 3.3 ผ้สู งู อายยุ ืนมือจบั พนกั เก้าอี ้ใช้ถงุ ทรายประมาณ ½-1 กิโลกรัม ยกขาขวาขนึ ้ ไปด้านหน้า และกระดกปลายเท้าขวาลง ยกขาขวาขนึ ้ ไปขาหน้า เกร็งข้อเขา่ และขาไว้ นบั 1-10 ครัง้ และ วางเท้าลง ทา 2 เซท 3.4 ผ้สู งู อายยุ ืนมือจบั พนกั เก้าอี ้ใช้ถงุ ทรายประมาณ ½-1 กิโลกรัม ยกขาซ้าย ขนึ ้ ไปด้านหน้า และกระดกปลายเท้าซ้ายลง ยกขาขวาขนึ ้ ไปขาหน้า เกร็งข้อเขา่ และขาไว้ นบั 1-10 ครัง้ และวางเท้าลง ทา 2 เซท 4. การคลายกล้ามเนือ้ (Cool down) 10 นาที หมายเหตุ ทาการเพม่ิ นา้ หนกั ถงุ ทราย ทีละน้อยตามความแข็งแรงของกล้ามเนือ้ ขา ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 14

แผนการจัดกจิ กรรมป้องกันการข้อเข่าเส่ือมและการหกล้ม ครัง้ ท่ี 3 คาอธิบาย ผ้สู งู อายเุ ม่ือสงู วยั มากขนึ ้ จะมีปัญหาเร่ืองการสญู เสียมวลกล้ามเนือ้ จะทาให้กล้ามเนือ้ ขาและแขนลีบแบนและฝ่ อลง ความแขง็ แรงของกล้ามเนือ้ ลดลง นอกจากนี ้ประสาทสมั ผสั จะช้าลง ทาให้ ผ้สู งู อายเุ คล่ือนไหวช้าลง ลกุ นง่ั ลาบาก ดงั นนั้ อาจเกิดการหกล้ม และอบุ ตั เิ หตโุ ดยไม่ตงั้ ใจได้ง่ายขนึ ้ วัตถปุ ระสงค์ เสริมสร้างความแขง็ แรงของกล้ามเนือ้ ขาและแขน และฝึกทกั ษะการทรงตวั ระยะเวลา 30 นาที ส่ือการสอน เก้าอี ้ยางยืด กจิ กรรม สอน, สาธิต และปฏิบตั ิ การประเมินผลผ้เู รียนสามารถฝึกปฏิบตั เิ พิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนือ้ ขาและฝึกทกั ษะการทรงตวั ได้ ถกู ต้อง กิจกรรม 1. การอบอ่นุ ร่างกาย (Warm up) 10 นาที 2. กิจกรรมเสริมความแขง็ แรงกล้ามเนือ้ ขาด้วยยางยืด ทา่ ละ 10 ครัง้ ทา 2 เซท 2.1 ผ้สู งู อายยุ ืน สองมือจบั ยางไว้ข้างหนง่ึ และเท้าขวาเหยียบยาง ยกงอขาขนึ ้ และลง นบั 1-10 ครัง้ ทา 2 เซท 2.2 ผ้สู งู อายยุ ืน สองมือจบั ยางไว้ข้างหนงึ่ และเท้าซ้ายเหยียบยาง ยกงอขาขนึ ้ และ ลง นบั 1-10 ครัง้ ทา 2 เซท 2.3 ผ้สู งู อายนุ งั่ ลงกบั พืน้ สองมือจบั ยางไว้ข้างหนงึ่ และเท้าขวาเหยียบและดนั ยางเข้า และออกนอกตวั นบั 1-10 ครัง้ ทา 2 เซท 2.4 ผ้สู งู อายนุ ง่ั ลงกบั พืน้ สองมือจบั ยางไว้ข้างหนงึ่ และเท้าซ้ายเหยียบและดนั ยาง เข้าและออกนอกตวั นบั 1-10 ครัง้ ทา 2 เซท 2.5 ผ้สู งู อายนุ ง่ั ลงกบั พืน้ สองมือจบั ยางไว้ข้างหนงึ่ และเท้าขวาและซ้ายดนั ยางเข้า และออกนอกตวั นบั 1-10 ครัง้ ทา 2 เซท 3. การคลายกล้ามเนือ้ (Cool down) 10 นาที การประเมนิ ผลผ้เู รียนสามารถฝึกปฏิบตั เิ พ่มิ ความแขง็ แรงของกล้ามเนือ้ ขาและฝึกทกั ษะการทรงตวั ได้ ถกู ต้อง ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม หนา้ 15

แผนการจัดกจิ กรรมป้องกันการข้อเข่าเส่ือมและการหกล้ม ครัง้ ท่ี 4 คาอธิบาย ผ้สู งู อายเุ ม่ือสงู วยั มากขนึ ้ จะมีปัญหาเร่ืองการสญู เสียมวลกล้ามเนือ้ จะทาให้กล้ามเนือ้ แขนและขาลีบแบนและฝ่ อลง ความแข็งแรงของกล้ามเนือ้ ลดลง นอกจากนี ้ประสาทสมั ผสั จะช้าลง ทาให้ ผ้สู งู อายเุ คลื่อนไหวช้าลง ลกุ นงั่ ลาบาก ดงั นนั้ อาจเกิดการหกล้ม และอบุ ตั เิ หตโุ ดยไมต่ งั้ ใจได้ง่ายขนึ ้ วัตถุประสงค์ เสริมสร้างความแขง็ แรงของกล้ามเนือ้ ขาและแขน และฝึกทกั ษะการทรงตวั ระยะเวลา 30 นาที ส่ือการสอน เก้าอี ้ลกู บอล ดมั เบล ยางยืด เคร่ืองกีดขวาง กิจกรรม 1. การอบอ่นุ ร่างกาย (Warm up) 10 นาที ทา 2 เซท 2. กิจกรรมเสริมความแขง็ แรงกล้ามเนือ้ แขนด้วยดมั เบล/ยางยืด ทา่ ละ 10 ครัง้ ทา 2 เซท 2.1 ผ้สู งู อายนุ งั่ พิงพนกั ยกดมั เบล ด้วยทา่ กางแขน นบั 1-10 ครัง้ ทา 2 เซท 2.2 ผ้สู งู อายนุ งั่ พิงพนกั ยกดมั เบล ด้วยทา่ พบั ข้อศอก นบั 1-10 ครัง้ ทา 2 เซท 2.3 ผ้สู งู อายนุ งั่ พงิ พนกั ยกดมั เบลขนานลาตวั นบั 1-10 ครัง้ ลง ทา 2 เซท 2.4 ผ้สู งู อายนุ งั่ พิงพนกั ยกดมั เบลขนานลาตวั ดนั ไปข้างหลงั นบั 1-10 ครัง้ ลง 3. การคลายกล้ามเนือ้ (Cool down) 10 นาที การประเมนิ ผล ผ้เู รียนสามารถฝึกปฏิบตั เิ พม่ิ ความแขง็ แรงของกล้ามเนือ้ แขนและฝึกทกั ษะการ ทรงตวั ได้ถกู ต้อง (2.1) (2.2) (2.3) (2.4) หนา้ 16 ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม

แผนการจัดกิจกรรมป้องกันการหกล้มและฝึ กการทรงตัว ครัง้ ท่ี 1 คาอธิบาย ผ้สู งู อายเุ มื่อสงู วยั มากขนึ ้ จะมีปัญหาเรื่องการสญู เสียมวลกล้ามเนือ้ จะทาให้กล้ามเนือ้ ขา และแขนลีบแบนและฝ่อลง ความแข็งแรงของกล้ามเนือ้ ลดลง นอกจากนี ้ประสาทสมั ผสั จะช้าลง ทาให้ ผ้สู งู อายเุ คล่ือนไหวช้าลง ลกุ นง่ั ลาบาก ดงั นนั้ อาจเกิดการหกล้ม และอบุ ตั เิ หตโุ ดยไมต่ ัง้ ใจได้ง่ายขนึ ้ วัตถปุ ระสงค์ เสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนือ้ ขาและแขน และฝึกทกั ษะการทรงตวั ระยะเวลา 30 นาที ส่ือการสอน เก้าอี ้ลกู บอล ดมั เบล ยางยืด เคร่ืองกีดขวาง กจิ กรรม 1. การอบอ่นุ ร่างกาย (Warm up) 10 นาที 2. แบง่ กิจกรรมเป็น 4 ฐานกิจกรรม ดงั นี ้ 2.1 กิจกรรมการเดนิ ข้ามส่ิงกีดขวาง ระยะทาง 5 เมตร ทา 2 เซท 2.1.1 ผ้สู งู อายยุ ืนตอ่ แถว เดินเป็นระยะทาง 2 เมตร และข้ามสิ่งกีดขวาง และเดนิ ไปหยิบลกู บอลในตะกร้า และเดินกลบั ไปท่ีจดุ เริ่มต้นท่ีเดมิ 2.1.2 ผ้สู งู อายยุ ืนตอ่ แถว เดนิ เป็นระยะทาง 2 เมตร เหยียบสิ่งกีดขวาง และกางแขน และเดนิ ตอ่ ไปหยบิ ลกู บอล และเดนิ กลบั และเดนิ กลบั ไปที่จดุ เริ่มต้นท่ีเดมิ 2.2 กิจกรรมการเดนิ ด้วยลกู บอล ผ้สู งู อายจุ บั คแู่ ละเดนิ ถือประคองลกุ บอลไปยงั จดุ หมายท่ีกาหนด เดนิ ไป-กลบั 2 รอบ 2.3 กิจกรรมการฝึกการทรงตวั ด้วยเก้าอี ้ทาท่าละ 10 วินาที ทาซา้ 3 ครัง้ 2.3.1 ขนั้ แรกจบั เก้าอีเ้พียงหนงึ่ มือ 2.3.2 ขนั้ สอง จบั เก้าอีเ้พียงหนง่ึ นิว้ 2.3.3 ขนั้ สาม ถ้ายืนได้มนั่ คง ไมต่ ้องจบั หรือเกาะเก้าอี ้ ขนั้ สี่ ยืนหลบั ตาแล้วทาซา้ ขนั้ ที่ 1-3 2.4 กิจกรรมยืนทรงตวั โดยจบั พนงั ข้างฝากาแพง 2.4.1 ทา่ เขยง่ เท้าทา่ เขียนวงกลมด้วยปลายเท้า 2.4.2 ทา่ กางขา 2.4.3 ทา่ ยอ่ และเหยียดเข่า 2.4.4 ทา่ ยกขาไปด้านหน้าสลบั ซ้ายขวา 2.4.5 ทา่ ยกขาไปด้านหลงั สลบั ซ้ายขวา 3. การคลายกล้ามเนือ้ (Cool down) 10 นาที การประเมนิ ผล ผ้เู รียนสามารถฝึกปฏิบตั เิ พิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนือ้ ขาและฝึกทกั ษะการทรงตวั ได้ ถกู ต้อง ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 17

แผนการจัดกิจกรรมป้องกันการหกล้มและฝึ กการทรงตัว ครัง้ ท่ี 2 คาอธิบาย ผ้สู งู อายเุ มื่อสงู วยั มากขนึ ้ จะมีปัญหาเรื่องการสญู เสียมวลกล้ามเนือ้ จะทาให้กล้ามเนือ้ ขา และแขนลีบแบนและฝ่อลง ความแข็งแรงของกล้ามเนือ้ ลดลง นอกจากนี ้ประสาทสมั ผสั จะช้าลง ทาให้ ผ้สู งู อายเุ คล่ือนไหวช้าลง ลกุ นง่ั ลาบาก ดงั นนั้ อาจเกิดการหกล้ม และอบุ ตั เิ หตโุ ดยไม่ตงั้ ใจได้งา่ ยขนึ ้ วัตถปุ ระสงค์ เสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนือ้ ขาและแขน และฝึกทกั ษะการทรงตวั ระยะเวลา 30 นาที ส่ือการสอน เก้าอี ้ลกู บอล ดมั เบล ยางยืด เคร่ืองกีดขวาง กจิ กรรม 1. การอบอนุ่ ร่างกาย (Warm up) 10 นาที 2. แบง่ กิจกรรมเป็น 4 ฐานกิจกรรม ดงั นี ้ 2.1 กิจกรรมการเดนิ ข้ามส่ิงกีดขวาง ระยะทาง 5 เมตร ทา 2 เซท 2.1.1 ผ้สู งู อายยุ ืนตอ่ แถว เดินเป็นระยะทาง 2 เมตร และข้ามสิ่งกีดขวาง และเดนิ ไปหยิบลกู บอลในตะกร้า และเดินกลบั ไปท่ีจดุ เริ่มต้นท่ีเดมิ 2.1.2 ผ้สู งู อายยุ ืนตอ่ แถว เดนิ เป็นระยะทาง 2 เมตร เหยียบสิ่งกีดขวาง และกางแขน และเดนิ ตอ่ ไปหยบิ ลกู บอล และเดนิ กลบั และเดนิ กลบั ไปที่จดุ เริ่มต้นที่เดมิ 2.2 กิจกรรมการเดนิ ด้วยลกู บอล ผ้สู งู อายจุ บั คแู่ ละเดนิ ถือประคองลกุ บอลไปยงั จดุ หมายท่ีกาหนด เดนิ ไป-กลบั 2 รอบ 2.3 กิจกรรมการฝึกการทรงตวั ด้วยเก้าอี ้ทาทา่ ละ 10 วินาที ทาซา้ 3 ครัง้ 2.3.1 ขนั้ แรกจบั เก้าอีเ้พียงหนงึ่ มือ 2.3.2 ขนั้ สอง จบั เก้าอีเ้พียงหนง่ึ นิว้ 2.3.3 ขนั้ สาม ถ้ายืนได้มนั่ คง ไมต่ ้องจบั หรือเกาะเก้าอี ้ ขนั้ สี่ ยืนหลบั ตาแล้วทาซา้ ขนั้ ที่ 1-3 2.4 กิจกรรมยืนทรงตวั โดยจบั พนงั ข้างฝากาแพง 2.4.1 ทา่ เขยง่ เท้าทา่ เขียนวงกลมด้วยปลายเท้า 2.4.2 ทา่ กางขา 2.4.3 ทา่ ยอ่ และเหยียดเข่า 2.4.4 ทา่ ยกขาไปด้านหน้าสลบั ซ้ายขวา 2.4.5 ทา่ ยกขาไปด้านหลงั สลบั ซ้ายขวา 3. การคลายกล้ามเนือ้ (Cool down) 10 นาที การประเมนิ ผล ผ้เู รียนสามารถฝึกปฏิบตั เิ พ่ิมความแข็งแรงของกล้ามเนือ้ ขาและฝึกทกั ษะการทรงตวั ได้ ถกู ต้อง ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม หนา้ 18

แผนการจัดกจิ กรรมป้องกันการหกล้มและฝึ กการทรงตัว ครัง้ ท่ี 3 คาอธิบาย ผ้สู งู อายเุ มื่อสงู วยั มากขนึ ้ จะมีปัญหาเร่ืองการสญู เสียมวลกล้ามเนือ้ จะทาให้กล้ามเนือ้ ขา และแขนลีบแบนและฝ่อลง ความแขง็ แรงของกล้ามเนือ้ ลดลง นอกจากนี ้ประสาทสมั ผสั จะช้าลง ทาให้ ผ้สู งู อายเุ คลื่อนไหวช้าลง ลกุ นงั่ ลาบาก ดงั นนั้ อาจเกิดการหกล้ม และอบุ ตั เิ หตโุ ดยไมต่ งั้ ใจได้ง่ายขนึ ้ วัตถปุ ระสงค์ เสริมสร้างความแขง็ แรงของกล้ามเนือ้ ขาและแขน และฝึกทกั ษะการทรงตวั ระยะเวลา 30 นาที ส่ือการสอน ไม้พลอง เพลง ดนตรี เคร่ืองเสียง กจิ กรรม 1. การอบอ่นุ ร่างกาย (Warm up) 10 นาที 2. การราไม้พลองปา้ บญุ มี 12 ทา่ หรือ 3. การราไทเก๊ก หรือ 4. การลีลาศ หรือ 5. โยคะ 6. การคลายกล้ามเนือ้ (Cool down) 10 นาที การประเมนิ ผล ผ้เู รียนสามารถฝึกปฏิบตั เิ พ่ิมความแขง็ แรงของกล้ามเนือ้ ขาและฝึกทกั ษะการทรงตวั ได้ ถกู ต้อง ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 19

หมวดท่ี 2 ส่งเสริมสุขภาพจติ และระบบประสาท สาระการเรียนรู้ การทางานของระบบร่างกายถกู ควบคมุ การทาหน้าท่ีโดยระบบประสาท ส่วนกลาง ประกอบด้วย สมองไข สนั หลงั และเซลล์ประสาท และระบบต่อมไร้ท่อ (Finch, 1976) โดยปกติระบบโครงสร้างนีจ้ ะช่วยควบคมุ ความคิด ความจา การพูด การมองเห็น การได้ยิน และกลไกการเคลื่อนไหวของร่างกาย การแสดง พฤติกรรมตอบสนองตอ่ สิ่งเร้าจากภายนอกและภายในของมนษุ ย์ รวมทงั้ การปรับตวั ตอ่ ความเครียดและ ส่ิงแวดล้อมที่เปล่ียนแปลงไป ทาให้มนุษย์ดาเนินชีวิตอย่างมีความสุข อย่างไรก็ตาม เม่ือเม่ือเข้าสู่ กระบวนการแก่ชรา ร่างกายมีการทาหน้าที่ผิดปกติ ซง่ึ เป็นผลมาจากความบกพร่องหรือความไม่สมดลุ ของ การเผาผลาญพลงั งานและฮอร์โมนท่ีผลติ ออกมา จะสง่ ผลให้ทางานลดลงของระบบประสาท และปฏิกิริยา สะท้อนกลบั ตา่ งๆ จะเชื่องช้า และความสามารถในการจดจาลดลง รวมทงั้ ประสิทธิภาพการทางานของ ตอ่ มไร้ทอ่ จะลดลง โดยในปัจจบุ นั ผ้สู งู อายไุ ทย มีความเจ็บป่ วยด้วยโรคซมึ เศร้า (ร้อยละ 1) และผ้ปู ่ วยติด เตียง (ร้อยละ 1) และผ้สู งู อายหุ ญิงมีภาวะสมองเสื่อมสงู กว่าผ้สู งู อายชุ าย เมื่อพิจารณาผ้สู งู อายทุ ่ีมีภาวะ สมองเสื่อมตามกล่มุ อายุ พ.ศ.2550 พบวา่ ผ้สู งู อายอุ ายุ 70-79 ปี มีภาวะสมองเส่ือมสงู ท่ีสุด จานวน 6,151 ราย และผ้สู ูงอายุ 60-69 ปี น้อยสุด จานวน 2,826 ราย (ศนู ย์สารสนเทศ กรมสุขภาพจิต, 2550) โดยท่ี กิจกรรมการเรียนรู้ใหมๆ่ ในสงั คม จะทาให้ผ้สู งู อายเุ กิดการพฒั นาความรู้ ความจา บคุ ลิกภาพในทางบวก ท่ีจะนาไปสคู่ วามสขุ และความสาเร็จในชีวติ ของผ้สู งู อายุ จุดมุ่งหมาย กิจกรรมพฒั นาจิตใจตลอดชว่ งชีวิต จะช่วยพฒั นาผ้สู ูงอายใุ ห้มีสขุ ภาพดีและมีความสขุ ใน ชีวิต และปอ้ งกนั ภาวะซมึ เศร้าสาหรับผ้สู งู อายุ กระบวนการ :การจดั การเรียนรู้ที่ผ้เู รียนมีส่วนร่วมในการปฏิบตั จิ ริง และประเมนิ ผล เชน่ การทกั ทายด้วย เพลงและทา่ ทางประกอบ ภาษาองั กฤษ กล่มุ สมั พนั ธ์ การฝึกประสาทสมั ผสั ด้วยทกั ษะแอลจีบ , มือจบั หู และจมกู , Neurobic exercise และทศั นศกึ ษา ส่ือ/แหล่งเรียนรู้อุปกรณ์ o เพลง o ดนตรี o กลอง o เคร่ืองฉาย PowerPoint ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม หนา้ 20

แผนการจัดกจิ กรรมนันทนาการ ครัง้ ท่ี 1 เต้นลีลาศ คาอธิบาย เป็นกิจกรรมการเคลื่อนไหวประกอบเพลง วัตถุประสงค์ 1.เพื่อให้ผ้สู งู อายไุ ด้มีกิจกรรมการเคล่ือนไหว ทางร่างกาย จิตใจ อารมณ์ และสงั คม 2.เพ่ือฝึกทกั ษะความสมดลุ ของร่างกาย ความสมั พนั ธ์ของสมอง และประสาทสงั่ งาน 3.เพ่ือฝึกการหายใจและระบบไหลเวียนโลหิต ระยะเวลา 45 นาที ส่ือการสอน o CD เพลง o เครื่องเสียง o ไมท์โครโฟน o เครื่องขยายเสียง กิจกรรม 1. อธิบายวธิ ีการและประโยชน์ของการเต้นลีลาศ 2. การฝึกการเต้นตามจงั หวะเพลง 3. การฝึกการเต้นเป็นคู่ การประเมินผล การสงั เกตพฤตกิ รรมของผ้สู งู อายแุ ละการประเมินความพงึ พอใจ ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม หนา้ 21

แผนการจัดกจิ กรรมนันทนาการ ครัง้ ท่ี 3 การร้องเพลง คาอธิบาย กิจกรรมฝึกทกั ษะด้วยการร้องเพลงภาษาไทยและภาษาองั กฤษ เป็นหมคู่ ณะ จะชว่ ยให้มี การจดจาเนือ้ เพลง จงั หวะและทวงทานองดนตรี วัตถปุ ระสงค์ เพ่ือบริหารสมองทงั้ ซีกซ้ายและซีกขวาให้ทางานอยา่ งประสานกนั ระยะเวลา 30 นาที ส่ือการสอน เพลง เครื่องคอมพวิ เตอร์ เครื่องขยายเสียง ไมท์โครโฟน กจิ กรรม การฝึกการร้องเพลงไทย กลา่ วคาทกั ทายสวสั ดี การฝึกร้องเพลงภาษาองั กฤษ การประเมนิ ผล ผ้เู รียนเกิดเสียงหวั เราะ และรอยยมิ ้ และมีความสขุ และสามารถจดจาเนือ้ เพลงและ ทา่ ทางประกอบได้ ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 22

แผนการจัดกิจกรรมป้องกันสมองเส่ือม ครัง้ ท่ี 1 คาอธิบาย การบริหารสมองอย่างสม่าเสมอจะช่วยชะลอสมองเส่ือมก่อนวัย และฝึกให้สมองส่วน ควบคมุ กล้ามเนือ้ (corpus callosum)เชื่อมสมองทงั้ ซีกซ้ายและซีกขวาเข้าด้วยกัน จะทาให้การถ่ายโยง ข้อมูลและการเรียนรู้ของสมอง ทงั้ 2 ซีกเป็นไปอย่างสมดุลเกิดประสิทธิภาพ และยงั ช่วยให้เกิดการผ่อน คลายความตงึ เครียด ทาให้สภาพจิตใจเกิดความพร้อมท่ีจะเรียนรู้ เกิดความจาทงั้ ระยะสนั้ และระยะยาว มีอารมณ์ขันเพราะคล่ืนสมอง (brain wave) จะลดความเร็วลง คลื่นบีตา (beta) เป็นแอลฟา (alpha) ซงึ่ เป็นสภาวะท่ีสมองทางานอยา่ งมีประสทิ ธิภาพสงู สดุ ทาให้สมองมีขีดความสามารถเพิ่มมากขนึ ้ วัตถปุ ระสงค์ เพื่อการบริหารสมองชะลอสมองเสื่อม ระยะเวลา 30 นาที ส่ือการสอน วทิ ยากร ท่าทางประกอบ กิจกรรม 1. การเคล่ือนไหวสลับข้าง (cross crawl) ท่าท่ี 1 นับ 1-10 1. ยกมือทงั้ 2 ขนึ ้ มา 2. มือขวา ชนู วิ ้ ชีต้ งั้ ขนึ ้ นบั 1 มือซ้าย ให้นวิ ้ ชีแ้ ละนิว้ หวั แมม่ ือขนานกบั พืน้ 3. นบั 2 ให้เปล่ียนมาเป็นมือซ้ายชู 2 นิว้ คือ นวิ ้ ชีก้ บั นิว้ กลาง สว่ นมือขวาก็ใช้นวิ ้ ชีแ้ ละหวั แมม่ ือชีข้ นานกบั พืน้ 4. นบั 3 ให้เปล่ียนมาเป็นชมู ือขวา 3 นวิ ้ คอื นวิ ้ ชี ้นวิ ้ กลาง นวิ ้ นาง มือซ้ายก็ให้นวิ ้ ชีแ้ ละหวั แมม่ ือชีข้ นานกบั พืน้ ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 23

5. นับ 4 ให้เปล่ียนมาเป็นชมู ือซ้าย 4 นวิ ้ คือ นวิ ้ ชี ้นวิ ้ กลาง นวิ ้ นาง นิว้ ก้อย สว่ นมือขวาก็ให้นิว้ ชีแ้ ละ นวิ ้ หวั แมม่ ือชีข้ นานกบั พืน้ 6. นับ 5 ให้เปลี่ยนมาเป็นชมู ือขวา 5 นวิ ้ คือ นวิ ้ หวั แมม่ ือ นวิ ้ ชี ้นวิ ้ กลาง นวิ ้ นาง นวิ ้ ก้อย สว่ นมือซ้ายให้ นวิ ้ ชีแ้ ละหวั แมม่ ือชีข้ นานกบั พืน้ 7. นับ 6 ให้เปล่ียนมาเป็นชมู ือซ้าย ใช้นิว้ หวั แมม่ ือแตะท่ีนวิ ้ ก้อย สว่ นมือขวาให้นิว้ ชีแ้ ละนิว้ หวั แมม่ ือชี ้ ขนานกบั พืน้ 8.นับ 7ให้เปล่ียนมาเป็นชมู ือขวา ใช้นวิ ้ หวั แมม่ ือแตะที่นิว้ นาง สว่ นมือซ้ายให้นวิ ้ ชีแ้ ละนวิ ้ หวั แมม่ ือชีข้ นานกบั พืน้ 9. นับ 8 ให้เปลี่ยนมาเป็นชมู ือซ้าย ใช้นิว้ หวั แมม่ ือ คอื แตะที่นวิ ้ กลาง สว่ นมือขวาก็ให้นวิ ้ ชีแ้ ละหวั แมม่ ือชี ้ ขนานกบั พืน้ 10.นับ 9 ให้เปล่ียนมาเป็นชมู ือขวาใช้นวิ ้ หวั แมม่ ือแตะที่นวิ ้ ชี ้สว่ นมือซ้ายให้นิว้ ชีแ้ ละนิว้ หวั แมม่ ือชีข้ นานกบั พืน้ 11. นับ 10 ให้เปล่ียนมาเป็นกามือซ้าย สว่ นมือขวาก็ให้นวิ ้ ชีแ้ ละ นวิ ้ หวั แมม่ ือชีข้ นานกบั พืน้ ประโยชน์ของการบริหารท่านับ 1-10 ♦ เพื่อกระต้นุ กล้ามเนือ้ มือให้ประสานกนั เพ่ือไมใ่ ห้เกิดอาการนวิ ้ ล็อก ♦ เพื่อกระต้นุ สมองที่มีการสงั่ การให้เกิดความสมดลุ ทงั้ ซ้าย-ขวา ♦ เพื่อกระต้นุ ความจา ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 24

ท่าท่ี 2จีบ L 1. ยกมือทงั้ 2 ข้างขนึ ้ มา ให้มอื ขวาทาทา่ จีบ โดยใช้นวิ ้ หวั แมม่ ือประกบกบั นวิ ้ ชี ้สว่ นนวิ ้ อื่นๆ ให้เหยียดออกไป 2. มือซ้ายให้ทาเป็นรูปตวั แอล (L) โดยให้กางนวิ ้ หวั แมม่ ือกบั นวิ ้ ชีอ้ อกไป สว่ นนวิ ้ ที่เหลือให้กาเอาไว้ 3. เปลี่ยนเป็นจีบด้วยมือซ้ายบ้าง ทาเชน่ เดียวกบั ข้อ 1 สว่ นมือขวาก็ทาเป็นรูปตวั แอล (L) เชน่ เดียวกบั ข้อ 2 4. ให้ทาสลบั กนั ไปมา10 คร้ัง ประโยชน์ของการบริหารท่าจีบซ้าย-ขวา ♦เพ่ือกระต้นุ กล้ามเนือ้ มือให้ประสานกนั เพ่ือไมใ่ ห้เกิดอาการนวิ ้ ล็อก ♦เพื่อกระต้นุ สมองเก่ียวกบั การสงั่ การให้สมดลุ มีการเคล่ือนไหวอยา่ งคลอ่ งแคล่ว ♦เพื่อกระต้นุ การทางานความสมั พนั ธ์ระหวา่ งมือกบั ตา ท่าท่ี 3 โป้ง-ก้อย 1. ยกมือทงั้ 2 ข้างขนึ ้ มาให้มือขวาทาทา่ โปง้ โดยกามือและยกหวั แมม่ ือขนึ ้ มา สว่ นมือซ้ายให้ทาทา่ ก้อย โดยกามือและเหยียดนวิ ้ ก้อยชีอ้ อกมา 2. เปล่ียนมาเป็นโปง้ ด้วยมือซ้ายและก้อยด้วยมือขวา 3. ให้ทาสลบั กนั ไปมา 10 ครัง้ ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 25

ท่าท่ี 4 แตะจมูก-แตะหู 1. มือขวาไปแตะที่หซู ้าย สว่ นมือซ้ายให้ไปแตะท่ีจมกู (ลกั ษณะมือไขว้กนั ) 2. เปลี่ยนมาเป็นมือซ้ายแตะท่ีหขู วา สว่ นมือขวาไปแตะที่จมกู (ลกั ษณะมือไขว้กนั ) ประโยชน์ของการบริหารท่าแตะจมูก-แตะหู ♦ ชว่ ยให้มองเหน็ ภาพทางด้านซ้ายและขวาดขี นึ ้ ท่าท่ี 5 แตะหู 1. มือขวาอ้อมไปท่ีหซู ้าย สว่ นมือซ้ายอ้อมไปจบั หขู วา 2. เปลี่ยนมาเป็นมือซ้ายอ้อมไปจบั หขู วา สว่ นมือขวาอ้อมไปจบั หซู ้าย ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม หนา้ 26

ประโยชน์ของการบริหารท่าโป้ง-ก้อย แตะจมูก-แตะหู ♦เพื่อกระต้นุ การสง่ั การของสมองให้สมดลุ ทงั้ ซีกซ้ายและซีกขวา ♦เพ่ือกระต้นุ สมองสว่ นการคดิ คานวณกะระยะ ♦เพื่อปอ้ งกนั กล้ามเนือ้ หวั ไหลเ่ กิดการตดิ ยดึ หมวดท่ี 3 ส่งเสริมภาวะส่งิ แวดล้อมเพ่ือสุขภาพผู้สูงอายุ สาระการเรียนรู้ การจัดสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อสุขภาพผู้สูงอายุ จัดเป็นตัวบ่งชี้ท่ีมีผลต่อสุขภาพของผู้สูงอายุท่ี สาคัญย่ิง เพราะสภาพทางร่างกายของผู้สูงอายุเข้าสู่วัยเส่ือมถอย โดยเฉพาะในการเคลื่อนไหวร่างกาย การ เปลย่ี นอริ ิยาบทตา่ งๆ ไมว่ า่ จะเป็นการลุกนงั่ การเดนิ การลงนอน การยกของหรือหยบิ จบั ส่ิงของต่างๆ ท่เี รมิ่ มี ความยากลาบากมากขึ้น โดยเฉพาะผู้สูงอายุท่ีมีปัญหาสุขภาพ จึงทาให้มีผลต่อการดาเนินชีวิตของ ผู้สูงอายุ ดังนั้นการจัดส่ิงแวดล้อมทางกายภาพ (Physical environment) จึงมีประโยชน์อย่างยิ่งต่อการ ส่งเสริมสนับสนุนการมีกิจกรรมทางกายของผู้สูงอายุในชุมชน เช่น กิจกรรมการเดิน ขี่จักรยานใน สวนสาธารณะ ถนน การเดินทางไปวัด โรงพยาบาล รวมท้ังปัจจัยส่ิงแวดล้อมในครอบครัว การดแู ลผ้สู งู อายุ ในท่ีอย่อู าศยั เดิมเป็นเร่ืองสาคญั โดยเฉพาะผู้สงู อายวุ ยั ปลายที่มีอตั ราการมีโรคประจาตวั สงู ขึน้ ตามวยั การสารวจสขุ ภาพประชาชนโดยการตรวจร่างกาย ครัง้ ท่ี 5 เมื่อปี 2557 พบวา่ โรคที่มกั พบในผ้สู งู อายไุ ด้แก่ ข้ออกั เสบ/ข้อเสื่อม โรคความดนั โลหติ สงู เบาหวาน และโรคอ้วน ย่งิ ไปกว่านนั้ ผ้สู งู อายเุ กินกวา่ ร้อยละ 10 มี ปัญหาการขึน้ ลงบนั ไดปัญหาการกลนั้ อุจจาระ หรือปัสสาวะไมไ่ ด้ สาหรับผ้สู งู อายวุ ยั ปลาย มีร้อยละ 4 ที่ ต้องการคนคอยชว่ ยดแู ล แต่ไม่สามารถจะหาได้เม่ือมีอายมุ ากขนึ ้ ห้องนอน ห้องนอน ห้องส้วม เป็นเร่ือง สาคญั ในการดาเนนิ ชีวติ ประจาวนั การสารวจในปี 2557 พบวา่ ผ้สู งู อายปุ ระมาณร้อยละ 54 ยงั ใช้ส้วมแบบ นง่ั ยอง ผ้สู งู อายวุ ยั ปลายร้อยละ 18 ยงั มีห้องนอนอย่บู นชนั้ สองของบ้าน มากกว่าร้อยละ 10 ของผ้สู งู อายุ วยั ปลายเคยหกล้ม การเตรียมความพร้ อมด้านการอยู่อาศยั เป็นเรื่องสาคญั ในสังคมท่ีกาลงั มีอายุสงู ขึน้ โดยเฉพาะประเทศไทยท่ีกาลงั จะเข้าสสู่ งั คมสงู วยั อยา่ งสมบรู ณ์ในอีกประมาณ 6 ปีข้างหน้านี ้จะต้องมีการ เตรียมท่ีอยอู่ าศยั ทงั้ ที่เป็นบ้านเรือน ครอบครัว ชมุ ชน อาคารสิ่งก่อสร้างสาธารณะ และถนนหนทาง ให้เอือ้ ตอ่ การใช้ชีวติ ของผ้สู งู อายทุ ่ีกาลงั เพ่ิมจานวนขนึ ้ อยา่ งรวดเร็ว(มลู นธิ ิผ้สู งู อายไุ ทย, 2558) นอกจากนี ้ยงั พบว่าโรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตาบล (รพ.สต.) ร้อยละ 13 ไม่มีส้วมนงั่ ราบห้อย ขา นอกจากนนั้ ยงั พบว่าร้อยละ 13 ไม่ได้ปรับปรุงห้องส้วมให้มีราวจบั เพ่ือชว่ ยพยงุ และไม่ปรับพืน้ ห้องนา้ เพื่อป้องกันการลื่นหกล้ม บ้านที่อยู่อาศยั ผ้สู ูงอายุส่วนใหญ่ยงั ไม่มีความปลอดภยั มลู นิธิสถาบันพฒั นา ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 27

และวิจยั ผ้สู งู อายไุ ทย (2557) พบว่า จานวนผ้สู งู อายไุ ทยที่กาลงั ทวีจานวนเพิ่มขนึ ้ ในปัจจบุ นั กาลงั เป็นกล่มุ เส่ียงต่อภาวะการเกิดอุบตั ิเหตไุ ด้ง่าย ซึ่งจะกลายเป็นภาระของทงั้ สงั คมและบคุ คลในครอบครัวทงั้ ด้าน คา่ ใช้จา่ ยและเวลาท่ีใช้ในการดแู ลรักษาตามมา จุดมุ่งหมาย: ส่งเสริมภาวะสิ่งแวดล้อมเพ่ือเอือ้ ต่อการดาเนินชีวิตท่ีปลอดภยั และป้องกันภาวะอบุ ตั ิเหตุ สาหรับผ้สู งู อายุ กระบวนการ: การจดั การเรียนรู้ท่ีผ้เู รียนมีสว่ นร่วมในการปฏิบตั ิจริง และประเมินผล เชน่ การปรับปรุงท่ีอยู่ อาศยั ให้ปลอดภยั และการเกษตรพอเพียง เชน่ การปลกู เหด็ ผกั ออกกานิก ส่ือ/แหล่งเรียนรู้อุปกรณ์ o แหลง่ สถานที่ท่ีมีอารยสถาปัตย์ o องค์กรเอกชนที่มงุ่ สร้างบ้านเพื่อผ้สู งู อายุ เชน่ SCG o สวนผกั o ตวั อยา่ งบ้าน และสถานที่เหมาะสมสาหรับผ้สู งู อายุ ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 28

หมวดท่ี 4 ส่งเสริมภาวะเศรษฐกจิ สังคม ศิลปวัฒนธรรม และภมู ิปัญญาท้องถ่นิ สาระการเรียนรู้ ผู้สูงอายุเม่ือก้ าวเข้ าสู่ช่วงวัยท้ ายของชีวิต แนวโน้ มสถานะทางสังคม บทบาทของบุคคล สัมพันธภาพ และการปรับตวั ทางสงั คมจะลดลงไป ดงั นนั้ การส่งเสริมและช่วยเหลือให้ผู้สูงอายุมีการ ดารงชีวิตอยใู่ นสงั คมอยา่ งมีความสขุ Havighurst (1961) อธิบายวา่ บคุ คลที่เข้าร่วมกิจกรรมทางกายและ กิจกรรมพัฒนาจิตใจตลอดช่วงชีวิต จะเป็นผู้ที่มีสุขภาพดีและมีความสุขในชีวิต โดยเป็นการสร้ างการ เรียนรู้ให้กบั บุคคล โดยอาศยั การมีปฏิสมั พันธ์กบั บุคคลอื่น และมีกิจกรรมเป็นเคร่ืองมือทฤษฎีกิจกรรม แสดงให้เห็นวา่ ผ้สู งู อายทุ ่ีมีการทากิจกรรมอยา่ งตอ่ เน่ือง สม่าเสมอ มีทกั ษะในการดาเนนิ ชีวิตในวยั สงู อายุ ตอนปลาย จะทาให้มีความพึงพอใจในชีวิต และสามารถช่วยเหนือตนเองได้โดยไม่พ่งึ พิงผ้อู ื่น หรือพ่ึงพิง น้อยท่ีสดุ จุดมุ่งหมาย : เสริมสร้างกระบวนการเรียนรู้ และสร้างปฏิสมั พนั ธ์กบั ผ้อู ่ืนในสงั คมและพงึ พอใจในชีวิต กระบวนการ :การจดั การเรียนรู้ที่ผ้เู รียนมีส่วนร่วมในการปฏิบตั ิจริง และประเมินผล เช่น การฝึกอาชีพ ทกั ษะท่ีจาเป็นในชีวติ ประจาวนั การปฏิบตั กิ ิจกรรมทางสงั คมและศาสนา ส่ือ/แหล่งเรียนรู้อุปกรณ์ o วดั o พพิ ธิ ภณั ฑ์ o ภมู ปิ ัญญาท้องถิ่น o การแสดงพืน้ บ้าน o วสั ดุ อปุ กรณ์การฝีมือ o อาหารพืน้ บ้าน ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม หนา้ 29

หมวดท่ี 5 พฒั นาทกั ษะการส่ือสาร และนวัตกรรม และเทคโนโลยสี ารสนเทศ สาระการเรียนรู้ ผ้สู งู อายยุ งั ไมไ่ ด้รับโอกาสในการเรียนรู้ในข้อมลู และเทคโนโลยีใหมๆ่ ในชีวิตประจาวนั จุดมุ่งหมาย: เพื่อสร้างกระบวนการเรียนรู้ให้ผ้สู งู อายอุ ยา่ งตอ่ เน่ือง และทนั ตอ่ การเปลี่ยนแปลงของโลก กระบวนการ : การจัดการเรียนรู้ท่ีผู้เรียนมีส่วนร่วมในการปฏิบัติจริง เช่น การใช้โทรศัพท์มือถือ SmartPhone Tablet คอมพิวเตอร์ เพื่อใช้ในการตดิ ตอ่ สื่อสารทงั้ ข้อความ ภาพน่ิง ภาพเคล่ือนไหว และใช้ อนิ เทอร์เนต็ เพ่ือการสืบค้นข้อมลู ท่ีเป็นประโยชน์และตรงตามความต้องการของผ้สู งู อายุ ส่ือ/แหล่งเรียนรู้อุปกรณ์ o ห้องปฏิบตั กิ ารคอมพิวเตอร์ o อปุ กรณ์โทรศพั ท์มือถือ Smart Phone หรือ Tablet o ระบบเครือขา่ ยอนิ เทอร์เน็ต ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม หนา้ 30

แผนการจัดกิจกรรม ภารส่ือสารภาษาอังกฤษสาหรับผู้สูงอายุ ครัง้ ท่ี 1 สาระการเรียนรู้ การเพ่ิมทกั ษะภาษาองั กฤษในการส่ือสารแบบง่ายๆ ในชีวิตประจาวนั จุดมุ่งหมาย: เพื่อสร้างกระบวนการเรียนรู้ให้ผ้สู งู อายอุ ยา่ งตอ่ เนื่อง และทนั ตอ่ การเปล่ียนแปลงของโลก ระยะเวลา 1 ชวั่ โมง กระบวนการ : การจดั การเรียนรู้ที่ผ้เู รียนมีสว่ นร่วมในการปฏิบตั จิ ริง เชน่ การร้องเพลงภาษาองั กฤษ การ ทกั ทายสวสั ดี และขอบคณุ ส่ือ/แหล่งเรียนรู้อุปกรณ์ o Sofeware ภาษาองั กฤษ o อปุ กรณ์คอมพิวเตอร์ o เคร่ืองฉาย PowerPoint การประเมนิ ผล o ผ้เู รียนสามารถพดู ทกั ทายและกลา่ วคาอาลาเป็นภาษาองั กฤษได้ แผนการจัดกิจกรรม ภารส่ือสารภาษาอังกฤษสาหรับผู้สูงอายุ ครัง้ ท่ี 2 สาระการเรียนรู้ การเพิ่มทกั ษะภาษาองั กฤษในการสื่อสารแบบง่ายๆ ในชีวติ ประจาวนั จุดมุ่งหมาย: เพื่อสร้างกระบวนการเรียนรู้ให้ผ้สู งู อายอุ ยา่ งตอ่ เนื่อง และทนั ตอ่ การเปลี่ยนแปลงของโลก ระยะเวลา 1 ชว่ั โมง กระบวนการ : การจัดการเรียนรู้ที่ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการปฏิบตั ิจริง เช่น การพูดและการร้ องเพลง ภาษาองั กฤษ เป็นประโยคงา่ ยๆ ส่ือ/แหล่งเรียนรู้อุปกรณ์ o Sofeware ภาษาองั กฤษ o อปุ กรณ์คอมพิวเตอร์ o เคร่ืองฉาย PowerPoint การประเมนิ ผล o ผ้เู รียนสามารถสื่อสารเป็นภาษาองั กฤษเป็นประโยคง่ายๆได้ ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม หนา้ 31

แผนการจัดกจิ กรรม ครัง้ ท่ี 1 การใช้โทรศัพท์มือถอื SmartPhone Tablet คาอธิบาย ผ้เู รียนมีความสามารถใช้โทรศพั ท์มือถือSmartphone Tablet เพ่ือการตดิ ตอ่ ส่ือสารผา่ น เครือข่ายอินเทร์เน็ต วัตถุประสงค์ ผ้เู รียนมีความสามารถใช้โทรศพั ท์มือถือSmartphone Tablet เพ่ือการตดิ ตอ่ ส่ือสารผา่ น เครือข่ายอินเทร์เน็ตได้ ระยะเวลา 1 ชวั่ โมง ส่ือการสอน o อปุ กรณ์โทรศพั ท์มือถือ Smart Phone หรือ Tablet o ระบบเครือขา่ ยอินเทอร์เนต็ กิจกรรม การสง่ ข้อความ ภาพนิง่ ภาพเคลื่อนไหวผา่ น Application Line การประเมนิ ผล ผ้เู รียนสามารถสง่ ข้อความ ภาพน่ิงภาพเคล่ือนไหวผา่ น Application Line ได้ แผนการจัดกจิ กรรม ครัง้ ท่ี 2 การสืบค้นข้อมูลผ่านเครือข่ายอนิ เทอร์เน็ตสาหรับผู้สูงอายุ คาอธิบาย ผ้เู รียนมีความสามารถในการสืบค้นข้อมลู ผา่ นเครือขา่ ยอินเทอร์เน็ตสาหรับผ้สู งู อายุ วัตถปุ ระสงค์ ผ้เู รียนมีความสามารถใช้โทรศพั ท์มือถือ Smartphone Tablet เพื่อการตดิ ตอ่ สื่อสารผ่าน เครือขา่ ยอินเทร์เน็ตได้ ระยะเวลา 1 ชวั่ โมง ส่ือการสอน o ห้องปฏิบตั กิ ารคอมพิวเตอร์ o อปุ กรณ์โทรศพั ท์มือถือ Smart Phone หรือ Tablet o ระบบเครือขา่ ยอินเทอร์เน็ต กิจกรรม ค้นหาข้อมลู ตา่ งๆท่ีเป็นประโยชน์ เชน่ ด้านสขุ ภาพสาหรับผ้สู งู อายผุ า่ น Google Search Engine และ Youtube การประเมนิ ผล ผ้เู รียนสามารถค้นหาข้อมลู ตา่ งๆที่เป็นประโยชน์ เชน่ ด้านสขุ ภาพสาหรับผ้สู งู อายผุ า่ น Google Search Engine และ Youtube ได้ ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม หนา้ 32

ตัวอย ตารางกิจกรรมการเรียนการสอน “ ศูนยก์ ารเรียนรู้นวตกรรมกิจกรร สปั ดาหท์ ่ี 09.00-10.00 น. 10.00 – 11.00น. 11.00-11 1 ปฐมนิเทศ กิจกรรมเสริมทกั ษะ พกั รับปร 2 กิจกรรมทางกายและทดสอบ คอมพิวเตอร์และเทคโนโลยี อาหารว่า สมรรถภาพการทาหนา้ ที่ทาง ดร.ธีระศกั ดิ์ สร้อยครี ี เครื่อง กายและประเมินผล กิจกรรมเสริมทกั ษะ ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม คอมพวิ เตอร์และเทคโนโลยี และนิสิต PES ปี 3 ดร.ธีระศกั ดิ์ สร้อยคีรี กิจกรรมป้องกนั การหกลม้ ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม และนิสิต PES ปี 3 3 กิจกรรมป้องกนั การหกลม้ กิจกรรมงานฝี มือสุขสนั ต์ ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม ดร.สภุ าสณิ ี นมุ่ เนยี ม และนิสิต PES ปี 3 4 กิจกรรมป้องกนั การหกลม้ กิจกรรมงานฝีมือสุขสนั ต์ ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม ดร.สภุ าสณิ ี นมุ่ เนยี ม และนิสิต PES ปี 3 ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ ว

ย่าง 1 “ไม่ลม้ ไม่ลืม ไมซ่ ึมเศร้า” รุ่นที่ 1 รมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม 1.15น. 11.00 – 12.00 น. 12.00 – 13.00 น. หมายเหตุ กิจกรรมเกมส์ -ผ้สู งู อายุ จานวน 30- กลุม่ สมั พนั ธ์ 35 คน ระทาน ผศ.ธารินทร์ กา้ นเหลือและ พกั รับประทาน -ผ้สู งู อายุ จานวน 30- างและ คณะ อาหารกลางวนั 35 คน งดื่ม กิจกรรมนนั ทนาการ -ผ้สู งู อายุ จานวน 30- ราวงยอ้ นยคุ 35 คน ผศ.ธารินทร์ กา้ นเหลือง และคณะ กิจกรรมงานฝี มือสุขสนั ต์ ดร.สภุ าสณิ ี นมุ่ เนยี ม กิจกรรมเกมส์ป้องกนั -ผ้สู งู อายุ จานวน 30- สมองเสื่อม 35 คน รศ.อดุ ร รัตนภกั ดิ์ วม หนา้ 33

5 กิจกรรมป้องกนั ขอ้ เข่าเสื่อม กิจกรรมเสริมทกั ษะ ภาษาต่างประเทศ ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม คณาจารยภ์ าควชิ าครุศึกษา และนิสิต PES ปี 3 และนิสิต 6 กิจกรรมป้องกนั ขอ้ เข่าเสื่อม กิจกรรมเสริมทกั ษะ ภาษาต่างประเทศ ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม คณาจารยภ์ าควชิ าครุศึกษา และนิสิต PES ปี 3 และนิสิต 7 กิจกรรมเกษตรพอเพียง กิจกรรมเกษตรพอเพียง รศ.ดร.สนั ติ ศรีสวนแตง รศ.ดร.สนั ติ ศรีสวนแตง และคณะ และคณะ 8 กิจกรรมเกษตรพอเพียง กิจกรรมเกษตรพอเพียง พกั รับปร รศ.ดร.สนั ติ ศรีสวนแตง รศ.ดร.สนั ติ ศรีสวนแตง อาหารว่า และคณะ และคณะ เครื่อง 9 กิจกรรมป้องกนั ขอ้ เข่าเสื่อม งานฝี มือเกษตรสุขสนั ต์ ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม ดร.สภุ าสณิ ี นมุ่ เนียม และนิสิต PES ปี 3 10 กิจกรรมบริหารหวั ใจ กิจกรรมทกั ษะสงั คมและ ภมู ิปัญญาทอ้ งถิ่น ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม อ.งา่ ยงาม ประจวบวนั และนิสิต PES ปี 3 ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รว

กิจกรรมเกมส์ป้องกนั -ผ้สู งู อายุ จานวน 30- สมองเส่ือม 35 คน รศ.อดุ ร รัตนภกั ด์ิ กิจกรรมทกั ษะสงั คม -ผ้สู งู อายุ จานวน 30- (ร้องเพลง) 35 คน ผศ.ธารินทร์ กา้ นเหลือ และคณะ ระทาน กิจกรรมทกั ษะสงั คม พกั รับประทาน -ผ้สู งู อายุ จานวน 30- างและ (ร้องเพลง) อาหารกลางวนั 35 คน งด่ืม ผศ.ธารินทร์ กา้ นเหลือ -ผ้สู งู อายุ จานวน 30- และคณะ 35 คน กีฬาเพอ่ื สุขภาพ -ผ้สู งู อายุ จานวน 30- 35 คน อ.พรเพญ็ ลาโพธ์ิและคณะ -ผ้สู งู อายุ จานวน 30- กิจกรรมเกมส์และเพลง 35 คน ผศ.ธารินทร์ กา้ นเหลือ และคณะ กิจกรรมเกมส์และเพลง ผศ.ธารินทร์ กา้ นเหลือ และคณะ วม หนา้ 34

11 ศึกษาดูงานนอกสถานท่ี ศึกษาดูงานนอกสถานท่ี 12 กิจกรรมทดสอบ กิจกรรมไม่ลม้ ไมล่ ืม สมรรถภาพการทาหนา้ ที่ ไม่ซึมเศร้า ทางกายและประเมินผล ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม และนิสิต PES ปี 3 และนิสิต PES ปี 3 หมายเหตุ : กลุม่ เป้าหมาย ผสู้ ูงอายุ จานวน 15-30 คน แบ่งการเรียนเป็ น 2 รุ่น ๆ ละ 3 เดือน **กิจกรรมก่อนเร่ิมเข้าส่บู ทเรียน ประกอบด้วย สวดมนต์ ไหว้พระ เคาร ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รว

ศึกษาดูงานนอกสถานที่ ศึกษาดูงานนอกสถานท่ี กิจกรรมมอบใบประกาศ -ผ้สู งู อายุ จานวน 30- 35 คน ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม และนิสิต PES ปี 3 (12 สปั ดาห์) เรียนสปั ดาห์ละ 1 วนั ทกุ วนั จนั ทร์ หรือวนั องั คาร เวลา 9.00-12.00 น. รพธงชาติ และร้องเพลงสรรเสริญพระบารมี** วม หนา้ 35

ตัวอย ตารางกิจกรรมการเรียนการสอน “ ศูนยก์ ารเรียนรู้นวตกรรมกิจกรร สปั ดาห์ท่ี 09.00-10.00 น. 10.00 – 11.00น. 11.0 1 พิธีปฐมนิเทศ โดยคณบดีคณะ กิจกรรมทดสอบสมรรถภาพฯ 20 กพ. 60 ศึกษาศาสตร์และพฒั นศาสตร์ และประเมินผล (คร้ัง1) (วนั จนั ทร์) และคณะ 2 1 มีค. 60 ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม พกั ร (วนั พุธ) และนิสิต PES ปี 2-3 และนิสิต PES ปี 2-3 อาห 3 กิจกรรมไม่ลม้ ไมล่ ืม กิจกรรมป้องกนั ขอ้ เข่าเส่ือม เค 8 มีค. 60 ซึมเศร้า ไม่เส่ือม (วนั พธุ ) ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม รศ.ดร.สบสนั ต์ มหานิยม 4 และนิสิต PES ปี 2-3 และผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม 15 มีค 60 กิจกรรมป้องกนั สมองเสื่อม (วนั พุธ) กิจกรรมนนั ทนาการ ราวงยอ้ นยคุ รศ.ดร.มยรุ ี ถนอมสุข รศ.อดุ ร รัตนภกั ด์ิ กิจกรรมไม่ลม้ ไม่ลืม กิจกรรมเสริม ทกั ษะ ซึมเศร้า ไม่เส่ือม คอมพวิ เตอร์และเทคโนโลยี ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม ดร.ธีระศกั ด์ิ สร้อยคีรี และนิสิต PES ปี 2-3 ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ ว

ย่าง 2 “ไม่ลม้ ไมล่ ืม ไมซ่ ึมเศร้า” รุ่นที่ 2 รมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม 00-11.15น. 11.15 – 12.00 น. 12.00 – 13.00 น. หมายเหตุ -ผ้สู งู อายุ จานวน 30-35 คน กิจกรรมทดสอบสมรรถภาพฯ และประเมนิ ผล(คร้ัง1) รับประทาน ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม พกั รับประทาน หารว่างและ และนิสิต PES ปี 2-3 อาหารกลางวนั ครื่องดื่ม กิจกรรมทกั ษะสงั คม -ผ้สู งู อายุ จานวน 30-35 คน (ร้องเพลง) ผศ.ธารินทร์ กา้ นเหลือง -ผ้สู งู อายุ จานวน 30-35 คน และคณะ กิจกรรมเสริม ทกั ษะ คอมพวิ เตอร์และเทคโนโลยี ดร.ธีระศกั ด์ิ สร้อยคีรี -ผ้สู งู อายุ จานวน 30-35 คน กิจกรรมเสริมทกั ษะ ภาษาต่างประเทศ คณาจารยภ์ าควชิ าครุศึกษา และนิสิต วม หนา้ 36

5 กิจกรรมป้องกนั ขอ้ เข่าเสื่อม กิจกรรมป้องกนั สมองเสื่อม 22 มีค. 59 (วนั พุธ) รศ.ดร.สบสนั ต์ มหานิยม รศ.อุดร รัตนภกั ด์ิ และผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม กิจกรรมป้องกนั สมองเสื่อม 6 29 มีค. 60 กิจกรรมนนั ทนาการ รศ.อดุ ร รัตนภกั ด์ิ พกั ร (วนั พุธ) ราวงยอ้ นยคุ อาห กิจกรรมเกษตรพอเพียง 7 รศ.ดร.มยรุ ี ถนอมสุข เค 5 เมษ. 60 รศ.ดร.ประสงค์ ตนั พิชยั (วนั พธุ ) กิจกรรมเกษตรพอเพียง อ.ดร.นิรันดร์ ยงิ่ ยวด และคณะ 8 รศ.ดร.ประสงค์ ตนั พิชยั งานฝี มือเกษตรสุขสนั ต์ 12 เมษ.60 อ.ดร. นิรันดร์ ยง่ิ ยวด (วนั พธุ ) ดร.สุภาสินี นุ่มเนียม และคณะ 9 กิจกรรมบริหารหวั ใจ กิจกรรมทกั ษะสงั คม 19 เมษ.60 (ร้องเพลง) (วนั พุธ) ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม และนิสิต PES ปี 3 ผศ.ธารินทร์ กา้ นเหลือง / อ.พรเพญ็ ลาโพธ์ิ กิจกรรมป้อง กนั การหกลม้ รศ.ดร.สบสนั ต์ มหานิยม และผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ ว

กิจกรรมทกั ษะสงั คม -ผ้สู งู อายุ จานวน 30-35 คน (ร้องเพลง) ผศ.ธารินทร์ กา้ นเหลือง -ผ้สู งู อายุ จานวน 30-35 คน / อ.พรเพญ็ ลาโพธ์ิ กิจกรรมทกั ษะสงั คม (ร้องเพลง) ผศ.ธารินทร์ กา้ นเหลือง -ผ้สู งู อายุ จานวน 30-35 คน / อ.พรเพญ็ ลาโพธ์ิ กิจกรรมเกษตรพอเพยี ง รับประทาน รศ.ดร.ประสงค์ ตนั พิชยั พกั รับประทาน หารว่างและ อ.ดร.นิรันดร์ ยงิ่ ยวด อาหารกลางวนั -ผ้สู งู อายุ จานวน 30-35 คน คร่ืองด่ืม และคณะ งานฝี มือเกษตรสุขสนั ต์ อ.ดร.สุภาสินี นุ่มเนียม กิจกรรมอาหารเพื่อสุขภาพ -ผ้สู งู อายุ จานวน 30-35 คน อ.ดร.สุพรทิพย์ พพู ะเนียด วม หนา้ 37

10 กิจกรรมป้องกนั สมองเส่ือม กิจกรรมภาษาตา่ งประเทศ 26 เมษ.60 รศ.อดุ ร รัตนภกั ด์ิ (วนั พุธ) คณาจารยภ์ าควชิ าครุศึกษา 11.0 09.00-10.00 น. และนิสิต สปั ดาห์ท่ี 10.00 – 11.00น. 11 กิจกรรมการฝี มือเพอื่ สุขภาพ ภูมิปัญญาทอ้ งถ่ิน 3 พค.60 (วนั พธุ ) วทิ ยากรภายนอก ดร.ง่ายงาม ประจวบวนั 12 พิธีปัจฉิมนิเทศและมอบใบประกาศ 11 พค. 60 (วนั พฤหสั บดี) คณบดีคณะศึกษาศาสตร์และพฒั นศาสตร์และคณาจารย์ หมายเหตุ : ระยะเวลา 3 เดือน (12 สปั ดาห์) เรียนสปั ดาห์ละ 1 วนั ทกุ วนั พธุ เวลา 9.00-1 **กจิ กรรมก่อนเร่ิมเข้าส่บู ทเรียน ประกอบด้วย สวดมนต์ ไหว้พระ เคาร ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รว

กิจกรรมนนั ทนาการ -ผ้สู งู อายุ จานวน 30-35 คน ราวงยอ้ นยคุ 00-11.15น. 12.00 – 13.00 น. หมายเหตุ รศ.ดร.มยรุ ี ถนอมสุข 11.15 – 12.00 น. กิจกรรมทดสอบสมรรถภาพ -ผ้สู งู อายุ จานวน 30-35 คน การทาหนา้ ที่ทางกายและ -ผ้สู งู อายุ จานวน 30-35 คน ประเมนิ ผล (คร้ัง2) -จนท.รพ.สต (ครู ข) 15 คน, ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม -แกนนาชมรมสว.15 คน และนิสิต PES ปี 3 กิจกรรมทดสอบสมรรถภาพ การทาหนา้ ที่ทางกายและ ประเมินผล (คร้ัง2) ผศ.ดร.อจั ฉรา ปุราคม และนิสิต PES ปี 3 12.00 น. รพธงชาติ และร้องเพลงสรรเสริญพระบารม*ี * วม หนา้ 38

เอกสารอ้างอิง โครงการประเมนิ เทคโนโลยีและนโยบายด้านสขุ ภาพ. (2014). รายงานสถานการณ์สขุ ภาพผ้สู งู อาย.ุ http://www.hitap.net/wp-content/uploads/2014 อจั ฉรา ปรุ าคม. (2558). โครงการสง่ เสริมกิจกรรมทางกายเพอ่ื พฒั นาคณุ ภาพชีวติ ผ้สู งู อายไุ ทย. สานกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การสร้างเสริมสขุ ภาพ (สสส.) ________(2559). โครงการพฒั นาศนู ย์การเรียนรู้กิจกรรมทางกายต้นแบบเพื่อพฒั นาคณุ ภาพชีวติ ผ้สู งู อายไุ ทย. สานกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การสร้างเสริมสขุ ภาพ (สสส.) Barbara, B. (2011). Complete Guide To Fitness Heath. American college of sports medicine : United kingdom. Human Kinetic. community-residimg older adults.Journal of Aging and Physical Activity, 1999a; 7: 129–161. Purakom, P., Nakornkhet, Tanomsuk, M., Pupanead, S. (2013). Associated of functional fitness, Mental fitness and physical activity in older adults : A pilot study. ISBNPA, Belglium. Rikli, R.E., Jones, C.J. (1999). The development and validation of a functional fitness test for Sjostrom, M., et al. (2006). Health-enhancing physical activity across the European Union countries: the Eurobarometer study. Journal of Public Health. 14:1–10. ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 39

-ภาคผนวก- แบบสัมภาษณ์ผู้สูงอายเุ ก่ียวกับความต้องการพัฒนาหลักสูตรการเรียนรู้ กิจกรรมทางกายผู้สูงอายุแบบองค์รวม ช่ือผ้ใู ห้สมั ภาษณ์…………………………………..……… ที่อย.ู่ ............................................................ โทรศพั ท์ตดิ ตอ่ .................................................................................................................................... วนั เดือน ปี ที่สมั ภาษณ์......................................................เวลา.......................................................... คาชีแ้ จง แบบสมั ภาษณ์นีใ้ ช้สาหรับสมั ภาษณ์ผ้สู งู อายเุ กี่ยวกบั การพฒั นาหลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทาง กายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวมใน 3 ประเดน็ คือ สภาพปัจจบุ นั ปัญหาและอปุ สรรค และความต้องการในการ จดั การเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม ตอนท่ี 1 สภาพปัจจุบัน 1. ทา่ นมีความรู้ความเข้าใจแนวคดิ หรือหลกั การเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม มากน้อยเพียงใด --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2. ทา่ นเคยมีความรู้ และประสบการณ์ในการเรียนรู้เก่ียวกบั กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายุ มากน้อย เพียงใด --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. กิจกรรมการเรียนรู้ท่ีทา่ นได้รับ มีอะไรบ้าง ระยะเวลาก่ีวนั และมีวตั ถปุ ระสงค์อะไร --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 4. หนว่ ยงานจดั กิจกรรมการเรียนรู้เกี่ยวกบั กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายทุ ่ีท่านได้รับ หน่วยงานใดบ้าง --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 5. คณุ ภาพกิจกรรมการเรียนรู้ที่ทา่ นได้รับ ทา่ นพงึ พอใจหรือไม่ มากน้อยเพียงใด เพราะเหตใุ ด --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 40

6. ผลท่ีทา่ นได้รับจากกิจกรรมการเรียนรู้ เกิดผลลพั ธ์ตอ่ ตวั ทา่ นอะไรบ้าง เพราะเหตใุ ด --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ตอนท่ี 2 ปัญหาและอุปสรรค 1. ปัญหาและอปุ สรรคที่ท่านพบเกี่ยวกบั การเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้มีอะไรบ้าง มากน้อยเพียงใด --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2. ทา่ นมีปัญหาและอปุ สรรคในการพฒั นาตนเองด้านการเรียนรู้หรือไม่ อยา่ งไร --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ตอนท่ี 3 ความต้องการ 1. ทา่ นต้องการพฒั นาตนเอง ด้านกิจกรรมการเรียนรู้กิจกรรมทางกายแบบองค์รวมหรือไม่ อยา่ งไร --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2. ความรู้และทกั ษะท่ีเกี่ยวข้องกบั การเรียนรู้ท่ีทา่ นมีความต้องการในการพฒั นามากที่สดุ คือ ความรู้ และทกั ษะอะไร เพราะเหตใุ ด --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. วธิ ีการท่ีทา่ นมนั่ ใจวา่ จะชว่ ยให้ทา่ นเกิดการเรียนรู้ และมีความรู้และทกั ษะการเรียนรู้กิจกรรมทาง กายแบบองค์รวม คืออะไร เพราะเหตใุ ด --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ข้อเสนอแนะ --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ลงชื่อ.................................................ผ้ปู ระเมนิ (.......................................................) วนั ท่ี................เดอื น......................พ.ศ................. ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม หนา้ 41

แบบประเมินการออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้กจิ กรรมทางกายผู้สูงอายแุ บบองค์รวม ช่ือ-นามสกลุ .......................................................................................................................................................... คาชีแ้ จง โปรดขดี เคร่ืองหมาย / ลงในช่องผลการประเมินโดยพิจารณาจากแผนการจดั การเรียนรู้ รายการประเมนิ ผลการประเมนิ ข้อคิดเหน็ /ข้อเสนอแนะ มี ไมม่ ี การบ่งชีแ้ ละสร้างความรู้ 1.การทบทวนความรู้กิจกรรมทางกายแบบองค์รวม 2.การศกึ ษาความรู้ ทาความเข้าใจกบั เนอื ้ หาหลกั สตู ร 3.การสร้างความหมายข้อมลู และประสบการณ์ 4.การสรุปโครงสร้ างความร้ ู 5.การแสดงออกในสง่ิ ท่ีเรียนรู้ 6.การจดั สงิ่ แวดล้อมและบรรยากาศทจี่ งู ใจผ้เู รียน การจดั การความรู้เป็ นระบบ การประมวลและกล่ันกรองความรู้ 1. เนอื ้ หาและกิจกรรมทางกายและนนั ทนาการ 2. เนอื ้ หาและกิจกรรมนนั ทนาการและทอ่ งเท่ียว 3. เนอื ้ หาและกิจกรรมสงั คมและสงิ่ แวดล้อม 4. เนอื ้ หาและกิจกรรมนวตั กรรมและเทคโนโลยีเพื่อการสอ่ื สาร 5. เนอื ้ หาและกิจกรรมการปอ้ งกนั อบุ ตั ิเหตแุ ละสมองเสอื่ ม 6. เนอื ้ หาและกจิ กรรมสขุ ภาพจิตและการจดั การอารมณ์ การเข้าถงึ ความรู้และส่ือสาร 1. การสง่ เสริมให้ผ้เู รียนฝึกคิด และฝึกปฏิบตั ิ 2. การจดั กระบวนการกลมุ่ 3. การมีปฏิสมั พนั ธ์กบั บคุ คลตา่ งๆ 4. การแก้ปัญหาและตดั สนิ ใจ 5.การสง่ เสริมให้ผ้เู รียนแสดงออกและคดิ สร้างสรรค์ 6.การสร้างปฏสิ มั พนั ธ์ทด่ี รี ะหวา่ งผ้เู รียนและผ้สู อน 7.การใช้แหลง่ เรียนรู้หลากหลายและเชื่อมโยงกบั ประสบการณ์ ในชีวติ ประจาวนั การแบ่งปันแลกเปล่ียน 1. การนาความรู้ไปใช้ประโยชน์ในสถานการณ์ตา่ งๆ 2. การฝึกฝนให้เกดิ ความชานาญการ 3. การแลกเปลย่ี นเรียนรู้กบั บคุ คลอนื่ ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองค์รวม หนา้ 42

แบบสังเกตพฤตกิ รรมการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผู้สูงอายแุ บบองค์รวม ช่ือผ้สู อน............................................................................................................................................................ เร่ือง.......................................................วนั /เดือน/ปี...........................................เวลา......................................... คาชีแ้ จง โปรดขดี เคร่ืองหมาย / ลงในชอ่ งผลการประเมนิ โดยพิจารณาจากแผนการจดั การเรียนรู้ รายการประเมนิ ระดบั การปฏบิ ตั ิ มากท่สี ดุ มาก ปานกลาง น้อย น้อยทีส่ ดุ (5) (4) (3) (2) (1) 1. ผ้สู อนจดั กระบวนการเรียนรู้เหมาะสมกบั ผ้เู รียน 2. ผ้สู อนสง่ เสริมผ้เู รียนได้มีสว่ นร่วมใน กระบวนการเรียน 3. ผ้สู อนสง่ เสริมจดั กิจกรรมแลกเปลย่ี นเรียนรู้ จากกลมุ่ 4. ผ้สู อนใช้สอื่ การสอนท่ีฝึกการคดิ แก้ปัญหา และการค้นพบความรู้ใหม่ 5. ผ้สู อนมีการสงั เกตและประเมนิ พฒั นาการ ผ้เู รียนเป็นรายบคุ คล 6. ผ้สู อนมีสมั พนั ธภาพทด่ี ีกบั ผ้เู รียน 7. ผ้สู อนจดั กระบวนการเรียนได้หลากหลาย และสอดคล้องกบั กลมุ่ ผ้เู รียน 8. ผ้สู อนจดั สง่ิ แวดล้อมและบรรยากาศทป่ี ลกุ เร้าจงู ใจผ้เู รียน 9. ผ้เู รียนเกิดกระบวนการคดิ สร้างสรรค์ 10. ผ้เู รียนเกิดกระบวนการแลกเปลย่ี นเรียนรู้ซง่ึ กนั และกนั ข้อเสนอแนะเพ่มิ เตมิ --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ลงช่ือ.................................................ผ้ปู ระเมนิ (.......................................................) วนั ท่ี................เดอื น......................พ.ศ................. ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 43

แบบวัดความรู้และทักษะการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผู้สูงอายแุ บบองค์รวม O ก่อน เข้าร่วมโครงการ O หลัง เข้าร่วมโครงการ ช่ือ-นามสกุล......................................................................................................................................................... คาชีแ้ จง ให้กาเคร่ืองหมาย / ลงในช่อง  ท่ตี รงกับความจริงมากท่สี ุดเพยี งข้อเดยี ว ลาดบั รายการ คาตอบ ถกู /ใช่ ผดิ /ไมใ่ ช่ 1 กิจกรรมทางกายอยา่ งเหมาะสมสาหรับผ้สู งู อายุ คอื กิจกรรมการทางาน หรือ เดินทาง หรือออกกาลงั กายใดๆ ที่ทาให้รู้สกึ เหน่ือยหอบ ตดิ ตอ่ กนั อยา่ งน้อย 20 นาที/วนั 2 กิจกรรมทางกายอย่างเหมาะสมสาหรับผ้สู งู อายุ คือ กิจกรรมการทางาน หรือ เดนิ ทาง หรือออกกาลงั กายใด ๆ ที่ทาให้รู้สกึ เหนื่อยหอบ มากกวา่ 20 นาที/วนั 3 ผ้สู งู อายไุ มค่ วรทากิจกรรมงานบ้าน งานสวนครัว เพราะจะทาให้เหนื่อย 4 กิจกรรมออกกาลงั กายแบบออกแรงต้านทาให้กล้ามเนือ้ แขง็ แรง เช่น วธิ ีการยกขวดนา้ การดนั ผนงั เป็นต้น 5 วธิ ีการเดนิ ตอ่ เท้า เป็นวิธีการฝึกการทรงตวั เพ่ือป้องกนั การหกล้ม 6 การบริหารสมองด้วยวธิ ีการจีบ แอล อยา่ งสมา่ เสมอ จะช่วยชะลอการเส่ือมของสมอง ก่อนวยั 7 กิจกรรมการท่องเที่ยว สง่ ผลตอ่ การมีสขุ ภาพจิตและสงั คมท่ีดี 8 การเดินหรือขี่จกั รยานเป็นกิจกรรมที่ไมเ่ หมาะสมกบั ผ้สู งู อายุ 9 การจดั การเรียนรู้ด้วยเกมนบั ตวั เลข สง่ ผลให้ผ้เู รียนได้พฒั นาสตปิ ัญญา และสมอง 10 การจดั การเรียนรู้ด้วยการทาอาหาร จะเป็นการพฒั นากล้ามเนือ้ มดั เลก็ **โครงการวิจยั พฒั นาหลกั สูตรกิจกรรมทางกายผสู้ ูงอายแุ บบองค์รวม** ร่าง หลกั สตู รการเรียนรู้กิจกรรมทางกายผ้สู งู อายแุ บบองคร์ วม หนา้ 44